301000546 Flipbook PDF

301000546

108 downloads 121 Views

Recommend Stories


Porque. PDF Created with deskpdf PDF Writer - Trial ::
Porque tu hogar empieza desde adentro. www.avilainteriores.com PDF Created with deskPDF PDF Writer - Trial :: http://www.docudesk.com Avila Interi

EMPRESAS HEADHUNTERS CHILE PDF
Get Instant Access to eBook Empresas Headhunters Chile PDF at Our Huge Library EMPRESAS HEADHUNTERS CHILE PDF ==> Download: EMPRESAS HEADHUNTERS CHIL

Story Transcript

भारताचे संविधान भाग ४ क

नागरिकांची मूलभूत कर्तव्ये अनुच्छेद ५१ क मूलभूत कर्तव्ये – प्रत्येक भारतीय नागरिकाचे हे कर्तव्य असेल की त्याने – (क) प्रत्येक नागरिकाने संविधानाचे पालन करावे. संविधानातील आदर्शांचा, राष्ट्रध्वज व राष्ट्रगीताचा आदर करावा. (ख) स्वातंत्र्याच्या चळवळीला प्रेरणा देणाऱ्या आदर्शांचे पालन करावे. (ग) देशाचे सार्वभौमत्व, एकता व अखंडत्व सुरक्षित ठेवण्यासाठी प्रयत्नशील असावे. (घ) आपल्या देशाचे रक्षण करावे, देशाची सेवा करावी. (ङ) सर्व प्रकारचे भेद विसरून एकोपा वाढवावा व बंधुत्वाची भावना जोपासावी. स्त्रियांच्या प्रतिष्ठेला कमीपणा आणतील अशा प्रथांचा त्याग करावा. (च) आपल्या संमिश्र संस्कृतीच्या वारशाचे जतन करावे. (छ) नैसर्गिक पर्यावरणाचे जतन करावे. सजीव प्राण्यांबद्दल दयाबुद्धी बाळगावी. (ज) वैज्ञानिक दृष्टी, मानवतावाद आणि जिज्ञासूवृत्ती अंगी बाळगावी. (झ) सार्वजनिक मालमत्तेचे जतन करावे. हिंसेचा त्याग करावा. (ञ) देशाची उत्तरोत्तर प्रगती होण्यासाठी व्यक्तिगत व सामूहिक कार्यात उच्चत्वाची पातळी गाठण्याचा प्रयत्न करावा. (ट) ६ ते १४ वयोगटातील आपल्या पाल्यांना पालकांनी शिक्षणाच्या संधी उपलब्ध करून द्याव्यात.

{ejUIm˶mMm ‘§Owar H«$‘m§H$ : àm[eg§/2014-15/5008/‘§Owar/S>-505/1965 {XZm§H$ … 27/3/2014

n[aga Aä¶mg B¶ËVm {Vgar

Amnë`m ñ_mQ>©\$moZdarb DIKSHA App Ûmao nmR>çnwñVH$mÀ`m n{hë`m n¥îR>mdarb Q.R. Code Ûmao {S>{OQ>b nmR>çnwñVH$ d àË`oH$ nmR>m_Ü`o Agboë`m Q.R. Code Ûmao Ë`m nmR>mg§~§{YV AÜ``Z AÜ`mnZmgmR>r Cn`wŠV ÑH$ lmì` gm{hË` CnbãY hmoB©b.

{Oëhm aËZm{Jar

‘hmamîQ´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i, nwUo-411004.

àW‘md¥ËVr : 2014 © ‘hmamîQ´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i, nwUo 411004. आठवे पुनमुर्दर्ण : २०२२ ‘hmamîQ´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>imH$S>o ¶m nwñVH$mMo gd© h³H$

amhVrb. ¶m nwñVH$mVrb H$moUVmhr ^mJ g§MmbH$, ‘hmamîQ´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i ¶m§À¶m boIr nadmZJr{edm¶ CX²Y¥V H$aVm ¶oUma Zmhr.

B{Vhmg {df¶ g{‘Vr : • S>m°. Am. h. gmiw§Io, Aܶj • S>m°. gXmZ§X ‘moao, gXñ¶ • àm. har ZaHo$, gXñ¶ • A°S>. JmoqdX nmZgao, gXñ¶ • lr. AãXþb H$m{Xa ‘wH$mX‘, gXñ¶ • S>m°. JUoe amD$V, gXñ¶ • lr. g§^mOr ^JV, gXñ¶ • lr. àem§V gê$S>H$a, gXñ¶ • lr. ‘moJb OmYd, gXñ¶-g{Md ZmJ[aH$emñÌ {df¶ g{‘Vr : • S>m°. ¶ed§V gw‘§V, Aܶj • S>m°. ‘mohZ H$merH$a, gXñ¶ • S>m°. e¡b|Ð XodimUH$a, gXñ¶ • S>m°. CËVam ghò~wX²Yo, gXñ¶ • lr. AéU R>mHy$a, gXñ¶ • lr. d¡OZmW H$mio, gXñ¶ • lr. ‘moJb OmYd, gXñ¶-g{Md

emñÌ {df¶ g{‘Vr : • S>m°. a§OZ Ho$iH$a, Aܶj • S>m°. {dXçmYa ~moaH$a, gXñ¶ • lr‘Vr ‘¥Um{bZr XogmB©, gXñ¶ • S>m°. {Xbrn am. nmQ>rb, gXñ¶ • lr. AVwb XoD$iJmdH$a, gXñ¶ • S>m°. ~mi ’$m|S>Ho$, gXñ¶ • lr‘Vr {d{ZVm Vm‘Uo, gXñ¶-g{Md

^yJmob {df¶ g{‘Vr : • S>m°. EZ. Oo. ndma, Aܶj • S>m°. ‘oYm Imobo, gXñ¶ • S>m°. BZm‘Xma Ba’$mZ A{OO, gXñ¶ • lr. A{^{OV KmoanS>o, gXñ¶ • lr. gw{ebHw$‘ma {VW©H$a, gXñ¶ • lr‘Vr H$ënZm ‘mZo, gXñ¶ • lr. a{d{H$aU OmYd, gXñ¶-g{Md ZH$memH$ma … lr. a{d{H$aU OmYd ‘wIn¥îR>> … lr. {Zboe OmYd {MÌo d gOmdQ> … lr. {Zboe OmYd, lr. à{V‘ H$g~oH$a, lr. XrnH$ g§H$nmi, lr. Xo{dXmg noedo, lr. Za|Ð ~maB©, lr. g§O` {eVmoio, àm. amhr H$X_, lr. {ZVrZ amD$V, lr. _ZmoO H$m§~io, lr. S>r.nr. T>mobo lr‘Vr {d[ZVm Vm‘Uo {deofm{YH$mar emñÌ

AjaOwiUr … ‘wÐm {d^mJ, nmR>çnwñVH$ ‘§S>i, nwUo. H$mJX … 70 Or.Eg.E‘². H«$s‘dmoìh. ‘wÐUmXoe : ‘wÐH$ :

g§¶moOH$ lr. ‘moJb OmYd {deofm{YH$mar B{Vhmg d ZmJ[aH$emñÌ {Z{‘©Vr

lr. सिचन मेहेता ‘w»¶ {Z{‘©Vr A{YH$mar

lr. hoԤV ~m~a {Z{ԩVr A{YH$mar

àH$meH$ lr. {ddoH$ CËV‘ Jmogmdr {Z¶§ÌH$ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr ‘§S>i, à^mXodr, ‘w§~B©-25.

lr. a{d{H$aU OmYd {deofm{YH$mar ^yJmob

àñVmdZm "~mbH$m§Mm ‘mo’$V d g³VrÀ¶m {ejUmMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘-2009', "amîQ´>r¶ Aä¶mgH«$‘ AmamIS>m-2005' Am{U ‘hmamîQ´> amÁ¶ Aä¶mgH«$‘ AmamIS>m 2010, Zwgma amÁ¶mMm "àmW{‘H$ {ejU Aä¶mgH«$‘- 2012' V¶ma H$aʶmV Ambm. ¶m emgZ‘mݶ Aä¶mgH«$‘mda AmYm[aV nmR>çnwñVH$m§Mr ZdrZ ‘mbm 2013-2014 ¶m embo¶ dfm©nmgyZ Q>ß߶mQ>ß߶mZo nmR>çnwñVH$ ‘§S>i àH$m{eV H$aV Amho. ¶m ‘mboVrb n[aga Aä¶mg B¶ËVm {VgarMo ho nmR>çnwñVH$ Amnë¶m hmVr XoVmZm Amåhm§bm {deof AmZ§X dmQ>Vmo Amho. gd© Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$ ¶m ~mbH|$ {ÐV Agmdr, H¥$ {VàYmZVm d kmZaMZmdmXmda ^a {Xbm Omdm, àmW{‘H$ {ejUmÀ¶m AIoarg {dXçm϶m©Zo {H$‘mZ j‘Vm Am{U OrdZH$m¡eë¶o àmßV H$amdrV Am{U {ejUmMr à{H«$¶m a§OH$ Am{U AmZ§XXm¶r ìhmdr, hm Ñ[îQ>H$moZ g‘moa R>odyZ ¶m nwñVH$mMr aMZm H$aʶmV Ambr Amho. VgoM Aä¶mgH«$‘mV {ZX}{eV Ho$boë¶m Xhm Jm^m KQ>H$m§Zm AZwgê$Z gXa nwñVH$mMo boIZ Ho$bo Amho. ¶m nmR>çnwñVH$mV Iyn a§JrV {MÌo AmhoV. {MÌ^mfoÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Ame¶mMo AmH$bZ Am{U kmZmMr {Z{‘©Vr n[aUm‘H$maH$ H$aʶmMm hm à¶ËZ Amho. ¶m nmR>çnwñVH$mV "gm§Jm nmhÿ', "H$ê$Z nhm', "Oam S>mHo $o Mmbdm' Aem erf©H$m§Imbr H¥$Vrhr {Xë¶m AmhoV. ˶m‘wio {dXçm϶mªZm nmR>çm§emVrb g§~moY d g§H$ënZm§Mo AmH$bZ d ˶m§Mo ÑT>rH$aU hmoʶmg ‘XV hmoB©b. VgoM ho nmR>çnwñVH$ ˶m§À¶m n[agamMo {ZarjU H$aʶmg CXçw³V H$am¶bm bmdUmao Amho. H$mbmZwê$n Am{U Ame¶gwg§JV Aer OrdZ‘yë¶ohr {dXçm϶mªda ghOnUo q~~dʶmMm à¶ËZ OmUrdnyd©H$ Ho$bm Amho. nmR>çm§emVrb g§~moYm§Mr COiUr ìhmdr, ˶m§Mo pñWarH$aU ìhmdo, ñd¶§Aܶ¶Zmbm àoaUm {‘imdr åhUyZ ñdmܶm¶m§Vhr {d{dYVm AmUbr Amho. ñdmܶm¶m§Mo ñdê$n a§OH$VmnyU© Amho. {ejH$m§Zmhr {dXçm϶mªMo gmV˶nyU© gdªH$f ‘y붑mnZ H$aVm ¶oB©b Aem àH$mao nwñVH$mÀ¶m ‘m§S>UrV {dMma Ho$bm Amho. ¶m nmR>çnwñVH$mVyZ {dXçm϶mªZm ˶m§À¶m Z¡g{J©H$, gm‘m{OH$ Am{U gm§ñH¥${VH$ n[agamMr AmoiI hmoUma Amho. ˶m§Mm n[agamH$S>o ~KʶmMm Ñ{îQ>H$moZ {Zam‘¶ ìhmdm, ˶m§À¶mV g‘ñ¶m§Mo {ZamH$aU H$aʶmMr Am{U Cn¶moOZmË‘H$ H$m¡eë¶o {dH${gV ìhmdrV Agm à¶ËZ Amho. ¶m nmR>çnwñVH$mMr ^mfm d¶moJQ>mbm gwJ‘ AerM Amho. {dkmZ, ^yJmob, B{Vhmg d ZmJ[aH$emñÌ Ago {df¶m§Mo H$ßno Z nmS>Vm gd© {df¶m§Mr ‘m§S>Ur Am§Va{dXçmemIr¶ ÑîQ>rZo H$aʶmV Ambr Amho. ˶m‘wio EImXçm àíZmMo d {df¶mMo AZoH$ Am¶m‘ EH$mM doir {eH$ʶmMr ÑîQ>r {dH${gV hmoUma Amho. ‘hmamîQ´>mVrb gd© {dXçm϶mªMo AZw^d{díd ñ‘aUmV R>odyZ n[aga Aä¶mgmMo ho nmR>çnwñVH$ V¶ma H$aʶmMm à¶ËZ nmR>çnwñVH$ ‘§S>imZo àW‘M Ho$bm Amho. ho nmR>çnwñVH$ OmñVrV OmñV {ZXm}f d XO}Xma ìhmdo, ¶m ÑîQ>rZo ‘hmamîQ´>mÀ¶m gd© ^mJm§Vrb {ZdS>H$ {ejH$, VgoM H$mhr {ejUVÁk, {df¶VÁk d Aä¶mgH«$‘ g{‘Vr gXñ¶ ¶m§À¶mH$Sy>Z ¶m nwñVH$mMo g‘rjU H$ê$Z KoʶmV Ambo Amho. Amboë¶m gd© gyMZm d A{^àm¶ ¶m§Mm {df¶ g{‘˶m§Zr ¶mo½¶ Vmo {dMma H$ê$Z ¶m nwñVH$mbm A§{V‘ ñdê$n {Xbo Amho. ‘§S>imÀ¶m emñÌ, B{Vhmg, ^yJmob d ZmJ[aH$emñÌ ¶m g{‘˶m§Vrb gXñ¶, H$m¶©JQ> gXñ¶, JwUdËVm narjH$ d {MÌH$ma ¶m§À¶m AmñWmnyd©H$ n[al‘m§VyZ ho nmR>çnwñVH$ V¶ma Pmbo Amho. ‘§S>i ¶m gdmªMo ‘Z…nyd©H$ Am^mar Amho. {dXçmWu, {ejH$ d nmbH$ ¶m nwñVH$mMo ñdmJV H$aVrb Aer Amem Amho.

nwUo : {XZm§H$ : 31 ‘mM©, 2014-JwT>rnmS>dm

(M§.am.~moaH$a) g§MmbH$ ‘hmamîQ´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$ {Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i, nwUo.

AZwH«$‘{UH$m A.H«$. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

nmR>mMo Zmd Amnë¶m AdVr^dVr A~~! {H$Vr àH$maMo ho àmUr {Zdmam Amnbm Amnbm {Xem Am{U ZH$mem H$mimMr g‘O Amnë¶m JmdmMr AmoiI Amnbo Jmd, Amnbo eha Amnbr nmʶmMr JaO nmUr Z³H$s ¶oVo H$moRy>Z ? nmʶm{df¶r WmoS>r ‘m{hVr Amnbr hdoMr JaO Amnbr AÝZmMr JaO Amnbm Amhma ñd¶§nmH$ KamV OmD$¶m... Amnbo eara kmZ|{жo gw§Xa XmV, ñdÀN> eara ! ‘mPo Hw$Qw>§~ Am{U Ka ‘mPr emim Amnbo g‘yhOrdZ g‘yhOrdZmgmR>r gmd©O{ZH$ ì¶dñWm Amnë¶m JaOm H$moU nwadVmV ? d¶ OgOgo dmT>Vo Amnbo H$nS>o AdVr^dVr hmoUmao ~Xb {VgarVyZ Mm¡WrV OmVmZm

n¥îR> H«$. 1 7 15 20 30 33 38 46 53 58 65 69 74 81 86 92 101 106 112 119 123 127 133 138 143 150

1. Amnë¶m AdVr^dVr gm§Jm nmhÿ ¶m gd© dñVy Vwåhm§bm Z³H$s AmoiIVm ¶oVrb. ˶m H$moU˶m nXmWmªnmgyZ ~Zë¶m AmhoV ? Vo nXmW© H$moR>o gmnS>VmV? `m dñVy§Mo Cn¶moJ gm§Jm.

¶m dñVyhr Vwåhm§bm AmoiIVm ¶oVrb. ¶m H$moR>o {‘iVmV? ¶m dñVy§Mm Cn¶moJ gm§Jm. AdVr^dVr ZOa Q>mHy$

Amnë¶m AmOy~mOybm AZoH$ dñVy AmhoV. ˶m gdmªMm {‘iyZ Amnbm n[aga ~ZVmo. ˶mV ‘mVr, XJS>, Ym|S>o AmhoV. ZXçm, Zmbo, Vir AmhoV. hdm Amho. S>m|Ja Am{U Q>oH$S>çm AmhoV. O§Jbo AmhoV. eoVo, Kao Am{U añVohr AmhoV. COmS> ‘miamZo AmhoV. doJdoJio àmUr Amnë¶m g^modVmbr AgVmV. {Za{Zamiçm àH$maMo d¥j, PmS>oPwS>no, dobr ¶m§Zr Amnbm n[aga gObm Amho. AmnUhr ¶m n[agamMm EH$ ^mJM AmhmoV. 1

{M‘Ur Am{U añ˶mV nS>bobm XJS> AmVm AmnU Amnë¶m n[agamVrb EH$ XJS> Am{U EH$ {M‘Ur ¶m§Mr VwbZm H$ê$. XJS> {OWo Amho {VWoM nSy>Z amhrb. ˶mbm H$moUr CMbyZ hbdbo VaM ˶mMr OmJm ~Xbob. XJS> OodV Zmhr. ˶m‘wio XJS>mMr dmT>hr hmoV Zmhr. XJS>mbm {nëbohr hmoV ZmhrV.

{M‘ʶm§Mo Vgo Zmhr. {M‘ʶm§Zm KaQ>o ~m§Ym¶Mo AgVo. ˶mgmR>r {M‘ʶm AmnUhÿZ BH$S>o {VH$S>o {’$aV AgVmV. {M‘ʶm {H$S>o Am{U Ymݶm§Mo H$U ImVmV. Vo ImD$Z ˶m§Mr dmT> hmoVo. {M‘ʶm KaQ>çm§V A§S>r KmbVmV. A§S>çm§VyZ {nëbo ~mhoa nS>VmV. {M‘ʶm Amnë¶m {nëbm§Mr Iyn H$miOr KoVmV. {M‘Ur Am{U XJS> ¶m§À¶mV ho ’$aH$ H$m {XgVmV ? {M‘Ur gOrd Amho, Va XJS> {ZOud Amho. Amnë¶m ^modVmbr AgUmè¶m dñVy§Mo XmoZ JQ> nS>VmV. gOrd dñVy Am{U {ZOud dñVy Amnë¶m ^modVmbr gOrdm§Mohr XmoZ JQ> nS>VmV. àmUr Am{U dZñnVr. AgUmè¶m dñVy Oer àmʶm§Zm {nëbo hmoVmV, Ver {~¶m§nmgyZ dZñnVtMr amono V¶ma hmoVmV. Vr dZñnVtMr {nëboM AgVmV. amonm§Mr dmT> hmoD$Z Vr bhmZmMr ‘moR>r hmoVmV. ¶mdê$Z dZñnVr gOrd gOrd {ZOud AmhoV ho g‘OVo. dZñnVr hmbMmbhr H$aVmV. H$irMo ’y$b hmoVmZm {‘Q>bëo ¶m nmH$içm CKS>VmV; nU dZñnVr§‘Yrb gJiçmM àmUr dZñnVr hmbMmbr BV³¶m ghO bjmV ¶oV ZmhrV. amonm§Zmhr AÝZmMr JaO AgVo. dZñnVr àmʶm§à‘mUo BH$Sy>Z {VH$S>o ‘mÌ OmD$ eH$V ZmhrV. ‘wim§À¶m AmYmao dZñnVr EH$mM {R>H$mUr OIS>boë¶m AgVmV. dZñnVr Am{U àmUr ¶m§À¶m§V hm ’$ma ‘moR>m ’$aH$ Amho. 2

gm§Jm nmhÿ {MÌmVrb dñVy gOrd AmhoV H$s {ZOud Vo gm§Jm. gOrd Agob Va Vr dñVy dZñnVr Amho H$s àmUr Vo gm§Jm.

Oam S>moHo$ Mmbdm AmJJmS>rMo B§{OZ BH$Sy>Z {VH$S>o ¶o-Om H$aV AgVo. ‘J Vo gOrd Amho H$s {ZOud ? gOrd PmS>mÀ¶m bmH$S>mnmgyZ IwMu V¶ma Ho$br. ‘J Vr gOrd Amho H$s {ZOud ?

gm§Jm nmhÿ Vw‘À¶m n[agamV H$moUH$moUVo njr {XgVmV ? XJS>mnmgyZ V¶ma hmoUmè¶m H$moU˶m dñVy Vwåhm§bm ‘mhrV AmhoV ?

n[agamVrb gd© KQ>H$m§Mo EH$‘oH$m§er ZmVo nmUr Am{U hdm n[agamMoM KQ>H$ AmhoV. gd© gOrdm§Zm ˶m§Mr JaO AgVo. VgoM, gd© gOrdm§Zm AÝZmMrhr JaO AgVo. Vo AÝZ ˶m§Zm n[agamVyZM {‘iVo. OJʶmgmR>r bmJUmè¶m BVa dñVyhr gOrdm§Zm n[agamVyZ {‘iVmV. njr KaQ>r ~m§YVmV. ˶mgmR>r nú¶m§Zm H$mnyg, H$mS>çm, YmJo Aem JmoîQ>r bmJVmV. ˶m ˶m§Zm n[agamVyZM {‘iVmV. 3

‘mUyg Va n[agamVyZ {H$VrVar dñVy {‘idV AgVmo. H$mnyg, bmoH$a, aoer‘ ¶m dñVy n[agamVyZM {‘iVmV. ¶m§nmgyZ AmnU H$mnS> {dUVmo.

‘mUyg n[agamVyZ {‘imboë¶m dñVy§nmgyZ MQ>¶m, Q>monë¶m, dhrMm H$mJX Aem JmoîQ>r ~ZdVmo. Ka ~m§YʶmgmR>r ‘mVr, XJS> Am{U bmHy$S> ‘mUgmbm n[agamVyZM {‘iVo. H$mhr dZñnVtÀ¶m {~¶m dmè¶m‘wio {dIwaë¶m OmVmV. ˶m‘wio doJiçm {R>H$mUr dZñnVtMr ZdrZ amono V¶ma hmoVmV. åhUOoM dZñnVtZmhr n[agamVyZ ‘XV {‘iVo. gOrd n[agamVyZ Á¶m dñVy KoVmV, ˶mMm n[agamda H$m¶ n[aUm‘ hmoV Agob ? ‘oboë¶m àmʶm§Mo ‘m§g {JYmS>o, H$moëho ¶m§gmaIo àmUr ImVmV. nmoQ> ^aVm ^aVm n[aga ñdÀN> H$aVmV. ‘oboë¶m àmʶm§Mo Cabobo ^mJ Hw$OVmV. Vo ‘mVrV {‘giVmV. PmS>m§Mr nmZo JiVmV. Vrhr ‘mVrV nSy>Z Hw$OVmV. ˶m‘wio ‘mVr H$gXma hmoVo. H$gXma ‘mVr‘wio dZñnVtMo nmofU hmoVo. åhUOoM {ZOud dñVy§‘ܶohr gOrdm§‘wio ~Xb KSy>Z ¶oVmV. 4

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

‘|T>rgmaIm Ho$gmi àmUr PwS>nm§Mr nmZo ImVmo. ˶m doir ‘|T>rÀ¶m Ho$gm§V H$mhr dZñnVtÀ¶m {~¶m AS>H$VmV. Vr ‘|T>r Xþgè¶m {R>H$mUr Joë¶mda {~¶m {VWo nS>VmV. ˶m‘wio doJdoJiçm {R>H$mUr dZñnVtMr ZdrZ amono V¶ma ìhm¶bm ‘XV hmoVo. åhUOo àmUr Am{U dZñnVr EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$aVmV. AmnU H$m` {eH$bmo ? * Amnë`m n[agamV AZoH$ dñVy AmhoV. H$mhr gOrd AmhoV H$mhr {ZOud AmhoV. * gOrd ñdV:hÿZ hmbMmb H$aVmV. * gOrdm§Zm AÝZmMr JaO AgVo. AÝZ ImD$Z ˶m§Mr dmT> hmoVo. ˶m§À¶mnmgyZ ˶m§À¶mgmaIoM gOrd V¶ma hmoVmV. * gOrdm§‘ܶo H$mhr àmUr AgVmV, Va H$mhr dZñnVr AgVmV. * gOrdm§À¶m gd© JaOm n[agamVyZM ^mJVmV. * {ZOud dñVy§‘ܶohr gOrdm§‘wio ~Xb KSy>Z ¶oVmV. * n[agamVrb gd© KQ>H$ EH$‘oH$m§da Adb§~yZ AgVmV. हे नेहमी ल'ात ठेवा n[agamVyZ {‘iUmè¶m dñVy§‘wioM gd© gOrdm§À`m JaOm ^mJVmV. Aem dñVy dm¶m OmD$ XoD$ Z¶oV. n[agamMr hmZr Amnë¶m hmVyZ hmoD$ Z¶o ¶mMr H$miOr AmnU KoVbr nm{hOo. 5

ñdmܶm¶ (A) H$m¶ H$amdo ~ao ? ‘mJrb dfuÀ¶m dhçm§‘ܶo ~arM H$moar nmZo Cabr AmhoV. (Am) {MÌ H$mT>m. H$moir Omio H$emgmR>r {dUVmo ? ˶mMr ‘m{hVr {‘idm. H$moiçmÀ¶m OmiçmMo {MÌ H$mT>m. (˶m {MÌmImbr Vr ‘m{hVr {bhm.) (B) Oam S>moHo$ Mmbdm.

=

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

H$mngmMo H$moUH$moUVo Cn¶moJ AmhoV ? Mnbm H$emnmgyZ ~ZdVmV ? {M‘Ur d XJS>mÀ¶m Odi ‘moR>m AmdmO Pmbm, Va {M‘Ur H$m¶ H$aob ? XJS> H$m¶ H$aob ? nmb H$m¶ ImVo ? Vw‘À¶m KamVrb bmH$S>mnmgyZ V¶ma Ho$boë¶m dñVy§Mr ¶mXr H$am. H$moUH$moUVo àmUr C§Xra ImD$Z Amnbo nmoQ> ^aVmV ?

(B©) Jmibobo eãX ^am. (1) H$moUr CMbyZ hbdbo VaM XJS>mMr OmJm ........... . (2) H$mnyg, bmoH$a Am{U aoer‘ ¶m§nmgyZ AmnU ............> {dUVmo. (3) PmS>m§Mr nmZo ............ . Vrhr ‘mVrV nSy>Z Hw$OVmV. (C) Imbrb àíZm§Mr CËVao Xçm. (1) ‘mUgmbm n[agamVyZ H$moUH$moU˶m dñVy {‘iVmV ? (2) dZñnVtZm n[agamVyZ H$er ‘XV {‘iVo ? (3) O§JbmVrb ‘mVr H$em‘wio H$gXma hmoVo ? (D$) MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. (1) H$mhr dZñnVtÀ¶m {~¶m dmè¶m‘wio {dIwaë¶m OmVmV. (2) dZñnVr {ZOud AmhoV. (3) {H$S>o Am{U Ymݶm§Mo H$U Imëë¶m‘wio {M‘ʶm§Mr dmT> hmoVo. CnH«$_ =

àmUr Am{U dZñnVr ¶m§À¶mer g§~§{YV AZoH$ gUdma AgVmV. Vw‘À¶m ^mJmV Ago H$moUVo gU gmOao H$aVmV ? Vo H$go gmOao H$aVmV ? ¶mMr ‘m{hVr {‘idm.

***

6

2. A~~ ! {H$Vr àH$maMo ho àmUr gm§Jm nmhÿ {MÌm§‘Yrb àmUr Vwåhm§bm Z³H$s AmoiIy ¶oVrb. ˶m§Mr Zmdo gm§Jm. à˶oH$ àmʶmMo d¡{eîQ>çhr gm§Jm.

gm§Jm nmhÿ Am‘Mr Zmdo gm§Jm. = AmH$memV CS>Umao àmUr, nmʶmV amhUmao àmUr. = Iyn ‘moR>o àmUr, AJXr qMQw>H$bo àmUr.

=

H$miçm a§JmMo àmUr, a§Jr~oa§Jr àmUr.

Am‘Mm g§Mma Hw$R>o AgVmo ? JéS> AmH$memV C§M CS>Vmo. Jm¶ O{‘Zrda MmbVo. ‘mgo nmʶmV nmohVmV.

7

Am‘Mo a§J {Za{Zamio! ~Jim nm§T>am AgVmo. H$mdim H$mim AgVmo. åh¡ghr H$mir AgVo. ‘moa Va a§Jr~oa§Jr AgVmo. Amåhr AmH$mamZo bhmZ-‘moR>o! KmoS>m Am{U ~¡b AmH$mamZo ‘moR>o AgVmV. eoir Am{U Hw$Ìm ‘ܶ‘ AgVmV. C§Xra Am{U Ima bhmZ AgVmV. Jm§Sy>i Am{U Pwai ˶mhÿZhr bhmZ AgVmV. {MbQ>o Am{U ‘w§½¶m AJXrM BQw>H$ë¶m AgVmV.

=

gm§Jm nmhÿ Iyn doJmZo YmdUmao àmUr H$moUVo ?

=

g§W JVrZo OmUmao àmUr H$moUVo ?

Am‘Mr hmbMmb doJdoJir ! Ima AmH$mamZo bhmZ AgVo. {edm¶ Mnihr AgVo. PmS>mda gwagwa MT>Vo. ’$m§Xrdê$Z VwéVwé niVo.

hËVrMo eara AdOS> AgVo. nm¶ OmS>OyS> AgVmV. hËVr ’$ma doJmZo Ymdy eH$V Zmhr. haUmMo nm¶ ~marH$ AgVmV. Vo doJmZo YmdVo. ~oS>H$mMo ‘mJMo nm¶ bm§~ AgVmV. ˶m‘wio Qw>UQw>U CS>çm ‘maV OmUo ~oS>H$mbm ghO O‘Vo. 8

gm§Jm nmhÿ = =

AmnU JmB© H$m nmiVmo ? = Amnë¶m Cn¶moJr nS>Umao àmUr gm§Jm. KamV C§Xra Am{U T>oHy$U AgVrb, Va Amnë¶mbm H$m AmdS>V Zmhr ?

Amåhr Cn¶moJr ! AmnU ào‘mZo àmUr nmiVmo. Hw$Ìm KamMr amIU H$aVmo. H$mhr bmoH$ AmdS>rZo ‘m§Oaohr nmiVmV. JmB©, åher, eoiçm XÿY XoVmV. H$mhrOU H$m|~S>çm nmiVmV. ‘m§g, XÿY , A§S>r ho ImXçnXmW© àmʶm§nmgyZM {‘iVmV. ~¡b eoVrÀ¶m H$m‘mV ‘XV H$aVmV. JmS>rbm Ow§nbo Va ~¡b AmoPohr dmhVmV. AmoPo dmhʶmgmR>r H$mhrOU KmoS>o qH$dm JmT>do nmiVmV. AmnU nmiboë¶m àmʶm§Mr {ZJm R>odVmo. ˶m§Zm ImD${nD$ KmbVmo. Vo AmOmar nS>bo Va ˶m§Mr H$miOr KoVmo. nmibobo àmUr Amnë¶mbm bim bmdVmV. Amåhr KaKweo! H$mhr àmUr ‘mÌ ZH$mo Agbo Var KamV KwgVmV. C§Xra Am{U Kwer gmR>dUrVbo Ymݶ ’$ñV H$aVmV. {edm¶ KamVrb dñVy Hw$aVS>VmV Vo {ZamioM! KamV T>oHy$U hmoVmV. Amnbo a³V emofVmV. H$moiçm§‘wio KamV Oi‘Q>o hmoVmV. S>mg, ‘mí¶m, {MbQ>o, Pwaio ¶m§Mmhr Amnë¶mbm Ìmg hmoVmo. Ago Agbo Var ÌmgXm¶H$ àmʶm§Zmhr {ZgJm©V ‘hËËd Amho. 9

^modVmbÀ¶m àmʶm§Mo JQ> {H$Vr àH$mao H$aVm ¶oVmV Vo AmnU nm{hbo; nU ho Pmbo dadaÀ¶m {ZarjUmVyZ nmS>bobo JQ>. d¡km{ZH$ Á¶m doir àmʶm§Mo JQ> nmS>VmV ˶m doir Vo ¶mnojm A{YH$ ‘hËËdmÀ¶m JmoîQ>tMm {dMma H$aVmV. H$gm Vo nmhÿ¶m. Am‘Mr {nëbo XÿY {nVmV. Jm¶, Hw$Ìm, ~moH$S> Am{U C§Xra ¶m àmʶm§Mr {nëbo AmB©Mo XÿY {nD$Z ‘moR>r hmoVmV. ¶m àmʶm§Zm Mma nm¶ AgVmV. ˶m§À¶m A§Jmda Ho$g AgVmV. ˶m§Zm ~mhçH$U© AgVmV. Amåhr CS>Vmo.

nú¶m§Zm XmoZM nm¶ AgVmV. CS>ʶmgmR>r XmoZ n§I AgVmV. nú¶m§À¶m A§Jmda {ngo AgVmV.

doJdoJiçm nú¶m§Mr CS>ʶmMr VmH$X doJdoJir AgVo. JéS> AmH$memV C§M ^amè¶m KoD$ eH$Vmo, CS>mbm H$s ~amM H$mi AmH$memV {’$aV amhÿ eH$Vmo. ¶mÀ¶m CbQ> H$m|~S>m WmoS>mgmM C§M CSVmo. Imbrhr bJoM ¶oVmo. Amåhr nmʶmV amhVmo. {Za{Zamiçm àH$maMo ‘mgo nmʶmV amhVmV. > ‘mem§Zm na AgVmV. na Agë¶m‘wioM ˶m§Zm na nmʶmV hmbMmb H$aVm ¶oVo. ‘mem§À¶m A§Jmda Idbo AgVmV.

Idbo

na

S>moim >na

H$ëbm

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ‘membm S>moiçm§À¶m ‘mJo H$ëbo AgVmV. ídmg KoʶmgmR>r ‘mem§Zm H$ëë¶m§Mm Cn¶moJ hmoVmo. 10

Amåhr ganQ>Vmo. gaS>o, nmbr Am{U gmn ho ganQ>Umao àmUr AmhoV. ganQ>Umè¶m àmʶm§À¶m A§Jmda Idbo AgVmV. gaS>o Am{U nmbr ¶m§Zm Mma nm¶ AgVmV. Vo IynM AmIyS> AgVmV. gmnmbm Va nm¶M ZgVmV. Amåhmbm H$sQ>H$ åhUVmV. ’w$bnmIam§Zmhr n§I AgVmV, nU AmnU ’w$bnmIam§§Zm njr åhUV Zmhr. Vo H$sQ>H$ AmhoV. ’w$bnmIao nú¶m§nojm AmH$mamZo bhmZ AgVmV. {edm¶ ˶m§Zm ghm nm¶ AgVmV. ghm nm¶ AgUmè¶m àmʶm§Zm H$sQ>H$ åhUVmV. åhUyZ ’w$bnmIao H$sQ>H$ AmhoV. S>mg, ‘mí¶m, Pwaio hohr H$sQ>H$M AmhoV.

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? dQ>dmKim§Zm n§I AgVmV, nU ˶m§À¶m A§Jmda {ngo ZgVmV. ˶m§Mr {nëbo AmB©Mo XÿY {nD$Z dmT>VmV. Vo H$mdim, {M‘Ur, nmonQ> Am{U H$m|~S>m ¶m§À¶mà‘mUo njr ZmhrV. ˶m§Mm g‘mdoe Jm¶, dmK, harU Am{U C§Xra ¶m§À¶m JQ>mV hmoVmo. 11

Oam S>moHo$ Mmbdm. nwT>rbn¡H$s H$moU˶m JQ>mV Kw~S>, KmoanS> Am{U ‘m§Oa ¶m àmʶm§Mm g‘mdoe H$amb ? JQ Jm¶, Hw$Ìm, ~moH$S> Am{U C§Xra (Am‘Mr {nëbo XÿY {nVmV.) H$mdim, {M‘Ur, nmonQ> Am{U H$m|~S>m (Amåhr CS>Vmo.) gaS>m, nmb Am{U gmn (Amåhr ganQ>Vmo.)

> àmUr

hr Pmbr Amnë¶mbm R>mD$H$ AgUmè¶m WmoS>çmem àmʶm§Mr ‘m{hVr. nU Amnë¶m OJmV {H$VrVar àmUr AmhoV. àmʶm§Mo a§J, ê$n, AmH$ma ¶m§‘ܶo Iyn doJdoJionUm AgVmo. ˶m§Mr hmbMmb, amhʶmMr OmJm ¶m§Vhr doJdoJionUm AgVmo. àmʶm§‘Yrb ¶m doJdoJionUmbmM àmʶm§‘Yrb {d{dYVm åhUVmV. g‘wÐmV amhUmè¶m àmʶm§Mr g§»¶mhr ’$ma ‘moR>r Amho. ˶m§À¶mVhr {d{dYVm Amho. Aem gd© àmʶm§Mr ‘m{hVr A˶§V ‘Zmoa§OH$ Amho. AOyZ WmoS>o ‘moR>o PmbmV, H$s Vr ‘m{hVr Vwåhr Oê$a {‘idm.

AmnU H$m¶ {eH$bmo * AmH$me, O‘rZ Am{U nmUr ¶m {R>H$mUr doJdoJiçm àmʶm§Mm g§Mma AgVmo. * a§J, AmH$ma VgoM hmbMmb H$aʶmÀ¶m nX²YVr Aem ~m~Vr§V àmʶm§‘ܶo {d{dYVm AgVo. * H$mhr àmʶm§Mm Amnë¶mbm Cn¶moJ hmoVmo. Ago àmUr AmnU nmiVmo. * H$mhr àmʶm§nmgyZ Amnë¶mbm Ìmg hmoVmo. * àmʶm§Mr ‘hËËdmMr d¡{eîQ>ço ~KyZ d¡km{ZH$ ˶m§Mo JQ> H$aVmV. हे नेहमी ल'ात ठेवा {d{dYVm hm {ZgJm©Mm {Z¶‘ Amho. 12

ñdmܶm¶ (A) H$m¶ H$amdo ~ao ? nmUr gmMbo H$s {VWo S>mg hmoVmV. S>mgm§‘wio {hdVmn, S>|Jr, {MHw$ZJw{Z¶m ¶m amoJm§Mm àgma hmoVmo. S>mg hmoD$ Z¶oV åhUyZ Cnm¶ H$am¶Mo AmhoV. (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm. (1) ^w§Jm hm CS>Umam àmUr Amho, nU Vmo H$sQ>H$ Amho H$s njr ? (2) ‘mgm Am{U gaS>m ¶m XmoKm§‘ܶo H$moUVm gmaIonUm Amho ? (3) A§Jmda nQ²>Q> o AgUmam àmUr H$moUVm ? (4) dmid§Q>mV amhUmao bmoH$ C§Q> H$emgmR>r nmiVmV ? (5) ‘|T>çm H$emgmR>r nmiVmV ? (6) H$m|~S>çm H$emgmR>r nmiVmV ? (7) doJmZo niUmè¶m àmʶm§Mr Zmdo {bhm. (8) C§M ^amè¶m KoUmè¶m nú¶m§Mr Zmdo {bhm. (9) A§Jmda {R>nHo$ AgUmao àmUr H$moUVo ? (10) Am¶mi H$moUH$moU˶m àmʶm§Zm AgVo ? (B) nwT>rb dm³¶ nyU© H$am. gd© H$mdio........... AgVmV. gd© nmonQ> ......... AgVmV, nU JmBªMm a§J doJdoJim AgVmo. JmB© H$miçm, ........ qH$dm .......... AgVmV. (B©) ‘m{hVr {‘idm Am{U dJm©Vrb {‘Ìm§Zm gm§Jm. eoH$ê$, h[a¶mb, J|§S>m, qgh ¶m§n¡H$s H$moU˶mhr EH$m àmʶmMo {MÌ {‘idm. ˶mMr ‘m{hVr Jmoim H$am. Vr ‘m{hVr ZrQ> {bhÿZ H$mT>m Am{U dJm©Vrb BVam§Zm gm§Jm. (C) nwT>rb àíZm§Mr CËVao Xçm. (1) H$moUH$moU˶m àmʶm§nmgyZ Amnë¶mbm XÿY {‘iVo ? (2) KamV C§Xra H$m ZH$mo AgVmV ? (3) ‘mem§Mm g§Mma Hw$R>o AgVmo ? (4) A§Jmda {ngo AgUmao àmUr H$moUVo? (5) nú¶m§Zm {H$Vr nm¶ AgVmV ?

13

(D$) MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. (1) ~Jim nm§T>am AgVmo. (2) nmonQ>mÀ¶m A§Jmda Idbo AgVmV. (3) ‘m§Oa AmoPo dmhʶmÀ¶m H$m‘mV Amnë¶m Cn¶moJr nS>Vo. (4) nmbrÀ¶m A§Jmda Ho$g AgVmV. (5) H$m|~S>m Iyn C§M CS>V Zmhr. (E) OmoS>çm Owidm. A JQ> (1) gaS>o (2) Kma (3) dQ>dmKyi (4) ’w$bnmIê$ (5) ‘mgo

~ JQ> (1) ghm nm¶ AgVmV. (2) ganQ>VmV. (3) nmʶmV amhVmV. (4) CSy> eH$Vo nU njr Zmhr. (5) AmH$memV C§M ^amè¶m KoD$ eH$Vo.

(Eo) nwT>rb àmUr AmoiIm. (1) KamV Oi‘Q>o H$aUmam. (2) a§Jr~oa§Jr. (3) gm|S> Agbobm. (4) doJmZo YmdUmam. (Amo) nwT>rb àmʶm§Zm {H$Vr nm¶ AgVmV ? (1) gmn (2) JéS> (3) harU (4) nmb (5) ‘mer. CnH«$‘ ‘m{hVr {‘idm : (1) H$mOì¶mMo d¡{eîQ>ç, (2) gaS>çmMo d¡{eîQ>ç.

***

14

3. {Zdmam Amnbm Amnbm gm§Jm nmhÿ

= =

‘m§Oa H$emgmR>r X~m Yê$Z ~gbo Amho ? H$mdio H$m Km~abo AmhoV ? Vo ‘m§Oambm H$m hþgH$mdV AmhoV ? gm§Jm nmhÿ

= = =

15

Zdm eãX {eH$m !

~m§YʶmgmR>r

16

घुशी आणि उंदीर शेतात जमिनीखाली राहतात. राहण्यासाठी ते जमीन पोखरून बिळे करतात. घुशी व उंदीर माणसांच्या वस्तीतही राहतात. घरांमधेच भिंतीत किंवा जमिनीखाली बिळे करतात; पण ते बहुधा मातीने बांधलेल्या घरांत निवाऱ्यासाठी येतात. सिमेंटने बांधलेल्या घरांत सहसा येत नाहीत कारण सिमेंटचे बांधकाम त्यांना पोखरता येत नाही. परिसरात आयता निवारा शोधणारे प्राणी काही प्राणी निवाऱ्यासाठी स्वत: काहीच खटपट करत नाहीत. ते परिसरातलीच सोईची जागा निवाऱ्यासाठी निवडतात. काही कबुतरे आणि पारवे जंगलात राहतात. काही उंच कड्यांच्या छोट्या छोट्या कपारींत राहतात, तर काही माणसांच्या वस्तीच्या जवळही राहतात व भिंतीतील खबदाडींमध्ये निवारा शोधतात. वाघ, बिबटे, तरस डोंगरांच्या गुहेत राहतात. काही प्रकारची वटवाघळे उंच झाडांवर राहतात, तर काही प्रकारची वटवाघळे डोंगरांच्या अंधाऱ्या गुहांमध्ये राहतात किंवा ती जुन्या पडक्या, ओसाड इमारतींमध्येही निवारा शोधतात.

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? नाग वारुळात राहतो असे म्हणतात, पण ते खरे नाही. मुंग्या वारूळ बनवतात, नाग बनवत नाही. नाग बिळात राहतो. =

17

AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * *

hm¡goH$[aVm àmUr qnOè¶mV R>odUo ¶mo½¶ Amho H$m ? àmʶm§Zm Z¡g{J©H$ n[agamV OJy Xçmdo.

ñdmܶm¶ (A) H$m¶ H$amdo ~ao ?

18

(Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

(B)

(B©)

*** 19

4. {Xem Am{U ZH$mem =

= =

{ejH$m§gmR>r ¶m nmR>mV {Xem§Mr d ZH$memMr AmoiI hmoUma Amho. ¶m ~m~r {dXçm϶mªgmR>r A‘yV© ñdê$nmÀ¶m Agë¶mZo ˶m ¶mo½¶ nX²YVrZo g‘Omì¶mV, ¶m ÑîQ>rZo H$miOr ¿¶mdr. = H¥$Vr§da ^a XoʶmV ¶mdm. ¶m nmR>mV ’$³V ‘w»¶ {Xem§Mm {dMma ìhmdm. = hmoH$m¶§Ì à˶j hmVmiʶmg Xçmdo. ZH$memVrb {Xem ¶m ñWm{ZH$ {R>H$mUÀ¶m {Xeobm OmoSy>Z ZH$mem dmMm¶Mm AgVmo, hr ‘w»¶ ~m~ {dXçm϶mªÀ¶m bjmV AmUyZ Xçmdr.

H$ê$Z nhm dJm©V XmoZ am§Jm H$am. ‘J EH$‘oH$m§À¶m g‘moa C^o amhm. AmVm nwT>rb àíZm§Mr CËVao Vw‘À¶m g‘moa Agboë¶m ‘wbrbm/‘wbmbm gm§Jm. 1. dJm©Mm ’$im Vw‘À¶m H$moU˶m ~mOybm Amho ? 2. dJm©Mm ‘w»¶ XadmOm Vw‘À¶m H$moU˶m ~mOybm Amho? 3. {ejH$m§Mo Q>o~b Vw‘À¶m H$moU˶m ~mOybm Amho? Vw‘Mr d g‘moaÀ¶m ‘wbmMr/‘wbrMr CËVao {Zamir AmhoV Zm? Ago H$m? g‘Om, ’$im Vw‘À¶m COì¶m ~mOybm Agob, Va Vmo g‘moaÀ¶m ‘wbmÀ¶m/‘wbrÀ¶m S>mdrH$S>o Agob. g‘Om, ’$im Vw‘À¶m ‘mJÀ¶m ~mOybm Agob, Va Vmo g‘moaÀ¶m ‘wbmÀ¶m/‘wbrÀ¶m nwT>À¶m ~mOybm Agob. AemM àH$mao dJm©Mm ‘w»¶ XadmOm, {ejH$m§Mo Q>o~b ¶m§~m~VMr Vw‘Mr d g‘moaÀ¶m ‘wbmMr/‘wbrMr CËVao doJdoJir ¶oVrb. COdrH$S>o, S>mdrH$S>o, nwT>o d ‘mJo Aem CËVam§dê$Z EImXr dñVy Zo‘H$s H$moR>o, H$moU˶m ~mOybm Amho Vo gm§JVm ¶oV Zmhr. åhUyZ EImXr dñVy H$moR>o Amho qH$dm H$moU˶m ~mOybm Amho ho gm§JʶmgmR>r {Xem§Mm dmna Ho$bm OmVmo. 20

npíM‘

CËVa

nyd©

H$ê$Z nhm AmVm AmnU {Xem§Mm Cn¶moJ H$ê$Z AmYr {dMmaboë¶m àíZm§Mr CËVao nwÝhm emoYUma AmhmoV. {ejH$m§Mr ‘XV KoD$Z dJm©À¶m q^Vr§da ‘w»¶ {Xem {bhm. AmVm nwÝhm EH$‘oH$m§g‘moa C^o amhm. dJm©Mm ’$im, ‘w»¶ XadmOm d {ejH$m§Mo Q>o~b H$moU˶m {Xeobm Amho Vo EH$‘oH$m§Zm gm§Jm. AmVm Vw‘Mr d g‘moaÀ¶m ‘wbmMr/‘wbrMr CËVao EH$gmaIr ¶oVrb. EImXr dñVy H$moR>o Amho qH$dm H$moU˶m ~mOyg Amho, ho {Xem§Mm Cn¶moJ H$ê$Z ~amo~a gm§JVm ¶oVo. {Xem AmoiIm¶bm {eHy$¶m nyd©, npíM‘, CËVa d X{jU ¶m Mma ‘w»¶ {Xem AmhoV. ˶m H$em AmoiIm¶À¶m? - gy¶© Á¶m ~mOyZo CJdVmo, Vr nyd© {Xem. gy¶© Á¶m ~mOybm ‘mdiVmo, Vr npíM‘ {Xem.

CËVa npíM‘

nyd© X{jU

nyd© d npíM‘ {Xem EH$‘oH$s§À¶m g‘moamg‘moa AgVmV. nyd© {XeoH$S>o Vm|S> H$ê$Z C^o am{hbo, Va npíM‘ {Xem Amnë¶m ‘mJo AgVo. ˶mM doiog Amnë¶m S>mì¶m ~mOybm CËVa {Xem ¶oVo, Va COì¶m ~mOybm X{jU {Xem ¶oVo. Vw‘À¶m n[agamV gy¶m}X¶mÀ¶m doir hr H¥$Vr H$ê$Z nhm d {Xem g‘OyZ ¿¶m. 21

Mm¡H$Q>rMr J§_V... Imbr ‘moR>r Mm¡H$Q> {Xbr Amho. Ë`m Mm¡H$Q>rV _Ymo_Y Vw_Mo Ka XmIdbo Amho. ¶m Mm¡H$Q>rÀ¶m Mma ~mOy§da {ndio nQ²>Q>o {Xbo AmhoV. ¶m nQ>²Q>çm§‘ܶo {Xem {bhm¶À¶m AmhoV. Vw_À¶m KamÀ¶m H$moUË`m ~mOybm gy`© CJdVmo ? Vr Amho nyd© {Xem. KamÀ¶m Á¶m ~mOybm gy¶© CJdVmo, ˶m ~mOyÀ¶m {ndiçm nQ²>QçmV "nyd©' {Xem {bhm.nyd© {XeoÀ¶m g_moaÀ¶m nQ²>Q>çmV npíM_ {Xem {bhm. Caboë`m XmoZ _moH$içm nQ²>Q>çm§_Ü`o CËVa d X{jU {Xem `oVrb. Ë`m {dMma H$ê$Z {bhm.

Vw‘À¶m KamOdi Agbobr BVa {R>H$mUo Imbr {Xbr AmhoV. Vr {R>H$mUo Mm¡H$Q>rV ^am. (1) Vw‘À¶m eoOmaMr Kao (2) Vw‘À¶m KamOdiMo XwH$mZ (3) PmS> (4) OdiMm añVm (5) OdiMm ~gWm§~m AmVm ~Km ~a§ Vw‘À¶m KamMm n[aga H$gm {XgVmo Vo! 22

{ejH$m§gmR>r {dXçm϶mªZr Mm¡H$Q>rV añVm XmIdVmZm Vmo n[agamV Agë¶mà‘mUo nyU©nUo XmIdUo Ano{jV Amho. H$mhr {dXçmWu Ho$di añ˶mMr IyU XmIdVrb. Amdí¶H$Vm ^mgë¶mg ˶m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$am. = {dXçm϶mªZr ^abobr Mm¡H$Q> ˶m§À¶m n[agamVrb {Xem§Zwgma Amho Zm, ho VnmgyZ nmhm. ¶m~m~V JaO nS>ë¶mg {dXçm϶mªZm ‘XV H$am. =

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? 1. gy¶© amoO CJdVmo d ‘mdiVmo. ˶m‘wio ‘mUgmZo {Xem R>adʶmgmR>r gy¶m©Mm Cn¶moJ H$ê$Z KoVbm Amho. 2. hmoH$m¶§Ìm‘Yrb Mw§~H$gwB© Zoh‘r CËVa-X{jU {Xem XmIdVo. Vwåhr {ejH$m§À¶m qH$dm nmbH$m§À¶m ‘XVrZo Vr nmhÿ eH$Vm.

gB© Am{U A^¶ ¶m§Zm emioV Imbrb g‘ñ¶m gmoS>dʶmg gm§{JVbr Amho. Vwåhr ˶m§Zm ‘XV H$amb H$m ? Imbr {Xbobo H$moS>o gmoS>dm.

AmBñH«$s‘Mo XþH$mZ =

gmam =

~gWm§~m

A‘ra nyd© A. ¶m {MÌmV nyd© {Xem {Xbr Amho. ˶mdê$Z BVa VrZ {Xem {ndiçm Mm¡H$Q>t‘ܶo {bhm. Am. AmBñH«$s‘À¶m XþH$mZmnmgyZ ~gWm§ã¶mH$S>o OmʶmgmR>r H$moU˶m {Xeobm Omdo bmJob ? B. A‘rabm AmBñH«$s‘À¶m XþH$mZmV Om¶Mo Amho. ˶mgmR>r ˶mbm H$moU˶m {Xeobm Omdo bmJob ? B©. gmambm ~gWm§ã¶mH$S>o Om¶Mo Amho. {Vbm H$moU˶m {Xeobm Omdo bmJob ? Mbm Ioiy¶m JmdmMr nyd© {Xem AmoiIm. H$moU˶m {Xeobm H$m¶-H$m¶ Amho Vo g‘OyZ ¿¶m. ˶mZ§Va dVwi © mV Jmob {’$aV amhm. AmVm JQ>à‘wImZo gm§{JVboë¶m {Xeobm nQ>H$Z Vm|S> H$ê$Z C^o ahm. MwH$o b Vmo ~mX. =

ZH$mem‘Yrb {Xem§Mm dmna

ZH$mem‘ܶo {Xem {Xboë¶m AgVmV. ˶mgmR>r ZH$memV {XemMH«$ {Xbobo AgVo. ˶mdê$Z ZH$memVrb {Xem g‘OVmV. ZH$mem dmMʶmnydu ˶mVrb {Xem Vw‘À¶m n[agamVrb {Xem§er OmoSy>Z 23

¿¶m¶À¶m AgVmV. CXm., ZH$memVrb nyd© {Xem hr n[agamVrb nyd© {Xeoer OmoSy>Z ¿¶mdr bmJVo. Ago Ho$ë¶m‘wio ZH$mem‘Yrb {R>H$mUo Zo‘H$s H$moU˶m {Xeobm AmhoV ho Vwåhm§bm bJoM H$iob. nmR>çnwñVH$mVrb ZH$meo dmMVmZmgwX²Ym hrM nX²YV dmnam. Oam S>moHo$ Mmbdm 1. CJd˶m gy¶m©H$S>o Vm|S> H$ê$Z C^o ahm. AmVm Vw‘Mm COdm H$mZ H$moU˶m {XeoH$S>o Agob? S>mdm H$mZ H$moU˶m {Xeobm Agob? 2. gy¶© ‘mdiVmZm Vw‘Mr gmdbr H$moU˶m {Xeobm nS>ob? {Oëhm, amÁ¶ d Xoe "^maV ‘mPm Xoe Amho' ho à{VkoVrb dm³¶ AmnU n{hbrnmgyZ dmMV Ambmo AmhmoV. B¶ËVm Xþgar‘ܶo amÁ¶, amîQ´> d OJ ho eãX Vwåhr dmMbo AmhoV. ¶m nmR>çnwñVH$mVXoIrb AZoH$ {R>H$mUr n¥Ïdr, OJ, Xoe, amÁ¶, {Oëhm, VmbwH$m d Jmd ho eãX AmhoV. Mbm Va ‘J, AmnU {Oëhm, amÁ¶, Xoe, n¥Ïdr d OJ ¶m§Mr Vm|S>AmoiI H$ê$Z KoD$¶m. AmnU KamV amhVmo. Amnbr Kao O{‘Zrda ~m§Ybobr AgVmV. hr O‘rZ Iyn Xÿan¶ªV ngabobr AgVo. Aem ‘moR>çm AmH$mamÀ¶m O{‘ZrÀ¶m VwH$S>çmbm I§S> åhUVmV. n¥Ïdrda I§S>mà‘mUoM ImaQ> nmUr XoIrb ngabobo Amho. ¶m ^mJmbm ‘hmgmJa åhUVmV. n¥Ïdrbm "OJ' Agohr åhUVmV. n¥Ïdrdarb O{‘Zrda AZoH$ Xoe AmhoV. ho Xoe AZoH$ amÁ¶m§Mo {‘iyZ V¶ma Pmbo AmhoV. AmnU ‘hmamîQ´> amÁ¶mV amhVmo. Aem AZoH$ amÁ¶m§Mm {‘iyZ Amnbm ^maV Xoe V¶ma Pmbm Amho. Vw‘Mm {Oëhm, ‘hmamîQ´> amÁ¶, ^maV Xoe d OJ ho ZH$meo gmo~V {Xbobo AmhoV. ¶m ZH$mem§~X²XbÀ¶m H¥$Vr nyU© H$am. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ZH$memVrb gyMr : ZH$memV Xçm¶Mr ‘m{hVr {Xem R>adʶmgmR>r Amnë¶mbm hr {MÝh, {MÌo, IwUm, a§Jm§À¶m N>Q>m ¶m§À¶m ‘XVrZo CJd˶m gy¶m©Mm Cn¶moJ Pmbm. {ZgJm©Vrb XmIdVmV. ˶m§Mr ¶mXr ZH$memV {Xbobr AgVo. AZoH$ KQ>H$m§Mr Amnë¶mbm AerM ‘XV {Vbm gyMr Ago åhUVmV. gyMr‘wio Amnë¶mbm hmoV AgVo. ZH$mem g‘OyZ ¿¶m¶bm ‘XV hmoVo. 24

ZH$memer ‘¡Ìr !

Amnë`m Jmdmà_mUoM AZoH$ Jmdo, dñË`m Am{U ehao Agm ^mJ {_iyZ VmbwH$m V`ma hmoVmo. AZoH$ VmbwHo$ {_iyZ {Oëhm V`ma hmoVmo. Imbr Amnë`m {OëhçmMm ZH$mem {Xbm Amho. `m ZH$memV VmbwHo$ d Ë`m§Mr _w»` {R>H$mUo XmIdbr AmhoV. ZH$memV gyMr {Xbr Amho. hr gyMr Amnë`mbm ZH$mem g_OyZ ¿`m`bm _XV H$aob. gyMr d {Xem§À`m _XVrZo ZH$mem g_OyZ ¿`m. Ë`mdê$Z Imbr {Xboë`m H¥$Vr H$am.

1. 2. 3. 4.

Amnë`m JmdmMo Zmd Amnë`m VmbwŠ`mV {bhm. Amnë`m {OëhçmÀ`m _w»` {R>H$mUmÀ`m Zmdm^modVr H$am. Amnë`m VmbwŠ`mÀ`m gr_obm bmJyZ AgUmè`m VmbwŠ`m§À`m Zmdm^modVr Mm¡H$Q> H$am. g_wÐ {H$ZmanQ²>Q>rZOrH$ Agbobo VmbwHo$ H$moUVo Vo Mm¡H$Q>rV {bhm.

5. {OëhçmVrb CËVaoH$S>o AgUmam VmbwH$m H$moUVm Vo AmoiIm d Ë`mbm doJiçm a§JmZo a§Jdm. 6. Amnë`m {OëhçmÀ`m nyd}H$S>rb {Oëhçm§Mr Zmdo Mm¡H$Q>rV {bhm. 25

ZH$memer ‘¡Ìr !

l l l

l l

l

gmo~V Amnë`m _hmamîQ´> amÁ`mMm ZH$mem {Xbm Amho. Ë`mV doJdoJio {Oëho XmIdbo AmhoV. `m ZH$memV amÁ`mMr amOYmZr _w§~B© Am{U CnamOYmZr ZmJnya XmIdë`m AmhoV.

ZH$memV Amnbm {Oëhm emoYm d a§Jdm. gyMrV Amnë`m {OëhçmMr Mm¡H$Q> {Xbr Amho, Vrhr Ë`mM a§JmZo a§Jdm. Vw_À`m {OëhçmMo Zmd gyMrV _mPm {OëhmÀ`m nwT>o {bhm. Amnë`m {OëhçmÀ`m eoOmar Agboë`m {Oëhçm§Mr Zmdo Imbrb Mm¡H$Q>rV {bhm.

26

ZH$memer ‘¡Ìr !

l

Imbr Amnë`m XoemMm ZH$mem {Xbm Amho. Ë`mV Amnë`m XoemMr amOYmZr Zdr {Xëbr hrgwX²Ym XmIdbr Amho.

l

Amnë`m XoemÀ`m ZH$memV Amnbo _hmamîQ´> amÁ` emoYm d Vo a§Jdm.

l

27

ZH$memer ‘¡Ìr ! l l

l

l l

Imbr OJmMm ZH$mem {Xbm Amho. Ë`mV O_rZ (I§S>) nm§T>è`m a§JmZo XmIdbr Amho, nmUr (_hmgmJa) {Ziçm a§JmZo XmIdbo Amho. OJmVrb O_rZ d nmÊ`mMm ^mJ EH$mM doir {Xgmdm, `mgmR>r hm {deof ZH$mem V`ma Ho$bm Amho.

OJmÀ`m ZH$memVrb ^maV {b{hbobm ^mJ a§Jdm. ZH$memeoOmar {Xboë`m Mm¡H$Q>rV VgmM a§J XoD$Z nwT>o ^maV Ago {bhm. "hm Amnbm Xoe Amho.' 28

AmnU H$m¶ {eH$bmo * ‘w»¶ {Xem§Mr AmoiI. * ZH$memVrb {XemMH«$mMm Cn¶moJ. * ZH$mem§À¶m AmYmao {Oëhm, amÁ¶, Xoe ¶m§Mr >AmoiI.

ñdmܶm¶ 1. Imbr nyd© {Xem Xe©dUmar Mm¡H$Q> {Xbr Amho. Caboë¶m Mm¡H$Q>t‘ܶo BVa {Xem ^am. nyd©

2. nyd© {Xem R>adʶmgmR>r H$emMm Cn¶moJ hmoVmo? 3. CËVa {XeoÀ¶m g‘moarb {Xem H$moUVr? 4. Mw§~H$mMr gwB© H$moU˶m {Xem XmIdVo? H¥$Vr : Vw‘À¶m n[agamVrb {Xem AmoiIm. AmVm Vw‘À¶m nmR>çnwñVH$mV {Xboë¶m {OëhçmÀ¶m ZH$memMo n¥îR> 25 H$mT>m. ZH$memVrb {XemMH«$mÀ¶m gmhmæ¶mZo Vw‘À¶m n[agamVrb {Xem§er hm ZH$mem OwidyZ ¿¶m.

*** 29

5. H$mimMr g‘O H$mimMo VrZ ^mJ AmhoV. Omo KSy>Z Jobm Vmo ^yVH$mi, Omo Mmby Amho Vmo dV©‘mZH$mi Am{U Omo ¶oUma Amho Vmo ^{dî¶H$mi. AmO gmo‘dma Amho. "AmO' hm eãX dV©‘mZH$mi XmIdVmo. CXçm ‘mPm dmT>{Xdg Amho. "CXçm' hm eãX ^{dî¶H$mi XmIdVmo. H$mb AmOrZo ‘bm JmoîQ> gm§{JVbr. "H$mb' hm eãX ^yVH$mi XmIdVmo. H$mi g‘OʶmgmR>r {XZX{e©H$m åhUOoM H°$b|S>a, emioMo doimnÌH$ B˶mXr gmYZm§Mm Cn¶moJ hmoVmo. gm§Jm nmhÿ = = =

{XZX{e©H$o Mm Cn¶moJ AmnU H$moUH$moU˶m H$m‘m§gmR>r H$aVmo ? {XZX{e©Ho$Mo nmZ Vwåhr Ho$ìhm Am{U H$m ~XbVm ? {XZX{e©Ho$Vrb A§H$ H$m¶ gm§JVmV ?

{XZX{e©H$m

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

‘yVu

ZmUr

ImnamMo VwH$S>o

B{Vhmg {df¶mMm Aä¶mg H$aVmZm "H$mi' g‘OyZ KoUo JaOoMo AgVo. EImXçm {R>H$mUr B‘maVrMm nm¶m ImoXVmZm H$mhr doiog Owݶm ‘yVu, ZmUr, ImnamMo VwH$S>o B˶mXr dñVy gmnS>VmV. ¶m dñVy H$moU˶m H$mimVrb AmhoV, ˶mMm Aä¶mg Ho$bm OmVmo. Aem Aä¶mgmVyZ ˶m dñVy§Mm H$mi g‘OVmo. Oam S>moHo$ Mmbdm AmOMo dV©‘mZnÌ Xþgè¶m {Xder OwZo hmoVo, na§Vw EImXr JmoîQ> AmR>dbr Zmhr, Va AmnU nwÝhm OwZr dV©‘mZnÌo emoYyZ ˶m§VyZ nm{hOo Agbobr ‘m{hVr {‘idVmo. åhUOoM, AmOMo dV©‘mZnÌ CXçm B{Vhmg gm§JUmao ‘hËËdmMo gmYZ ~ZUma AgVo. 30

gm§Jm nmhÿ "H$mi' ‘moOʶmgmR>r H$moU˶m gmYZm§Mm Aä¶mg H$amdm bmJVmo ? H$mi g‘OʶmgmR>r AmnU ˶mMo {d^mOZ H$aVmZm goH§$X-{‘{ZQ>-Vmg, {Xdg-amÌ, n§YadS>m, ‘{hZm, df© Aem àH$mao H$aVmo. Agm H$mi AmnUm§g ‘moOVm ¶oVmo. K{Q>H$mnmÌ, KS>çmi, {XZX{e©H$m hr H$mi ‘moOʶmMr gmYZo AmhoV.

K{Q>H$mnmÌ

dmiyMo KSçmi

{XZX{e©H$m

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? Mm¡Xmì¶m eVH$mV ¶wamon‘ܶo dmiyÀ¶m KS>çmimMm Cn¶moJ hmoD$ bmJbm. ¶mV EH$m bmH$S>r Mm¡H$Q>rV EH$‘oH$m§Zm OmoS>bobr H$mMoMr XmoZ ^m§S>r AgV. ˶m ^m§S>çm§Zm EH$m ^m§S>çmVrb dmiy Xþgè¶m ^m§S>çmV OmD$ eHo$b Aer {N>Ðo AgV. EH$m ^m§S>çmV ~marH$ H$moaS>r dmiy KmbyZ ˶m ^m§S>çmÀ¶m {N>ÐmdmQ>o Vr gd© dmiy EH$ VmgmV ImbÀ¶m ^m§S>çmV nS>ob, Aer aMZm Ho$bobr Ago. gd© dmiy ImbÀ¶m ^m§S>çmV nS>ë¶m~amo~a bJoM KS>çmi CbQ>o Ho$bo OmV Ago. Aem VèhoZo EH$ VmgmMm H$mbI§S> ‘moOʶmV ¶oV Ago. hr KS>çmio ^maVmVhr dmnamV hmoVr. H$ê$Z nhm ^yVH$mimVrb Am{U dV©‘mZH$mimVrb N>m¶m{MÌ Imbr {Xboë¶m Mm¡H$Q>r§V {MH$Q>dm. ^{dî¶H$mimÀ¶m Mm¡H$Q>rV Vwåhr 20 dfmªZ§Va H$go Agmb, ¶mMo H$ënZm{MÌ H$mT>m.

‘r bhmZnUr Agm hmoVmo.

‘r gܶm Agm Amho.

‘r drg dfmªZ§Va Agm AgoZ. H$ënZm{MÌ

^yVH$mi

dV©‘mZH$mi

^{dî¶H$mi 31

gm§Jm nmhÿ = AmnU H$mimMo ^mJ doJdoJiçm nX²YVr§Zr H$m nmS>Vmo ? ì¶dhmamÀ¶m gmoB©gmR>r AmnU H$mimMo ^mJ doJdoJiçm nX²YVrZo nmS>V AgVmo. CXm., AmËVm, WmoS>çm doimnydu, WmoS>çm doimZ§Va qH$dm AmO, H$mb, CXçm ¶m eãXm§Mm Cn¶moJ H$aVmZm AmnU ZH$iV ‘ZmVë¶m ‘ZmV H$mi ‘moOV AgVmo. AmnU H$m¶ {eH$bmo * ì¶dhmamÀ¶m gmoB©gmR>r AmnU H$mimMo ^mJ nmS>Vmo. AmËVm, WmoS>çm doimnydu qH$dm Z§Va, Ago eãX dmnaVmZm AmnU ZH$iV H$mi ‘moOV AgVmo. * H$mi g‘OʶmgmR>r KS>çmi, {XZX{e©H$m, emioMo doimnÌH$ B˶mXr gmYZm§Mm Cn¶moJ hmoVmo. * H$mimMo {d^mOZ H$aVmZm goH§$X-{‘{ZQ>-Vmg, {Xdg-amÌ, AmR>dS>m, n§YadS>m, ‘{hZm, df© Ago ^mJ H$aVmV. * Owݶm dñVy qH$dm B‘maVr, ZmUr, ‘yVu, ImnamMo VwH$S>o qH$dm n[agamVrb Eo{Vhm{gH$ dmñVy§‘wio H$mimMr g‘O ¶oVo. JmdmMm/n[agamMm B{Vhmg g‘Oʶmg ‘XV hmoVo.

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) H$mi ‘moOʶmMr gmYZo H$moUVr AmhoV ? (2) H$mi g‘OʶmgmR>r AmnU ˶mMo {d^mOZ H$go H$aVmo ? (Am) "A' JQ> d "~' JQ> ¶m§À¶m ¶mo½¶ OmoS>çm bmdm. "A' JQ> (A) Omo KSy>Z Jobm Vmo (Am) Omo Mmby Amho Vmo (B) Omo ¶oUma Amho Vmo

"~' JQ> (1) dV©‘mZH$mi (2) ^yVH$mi (3) H$mi (4) ^{dî¶H$mi CnH«$‘

KamVrb gd© gXñ¶m§Mo dmT>{Xdg AgUmè¶m B§J«Or qH$dm ‘amR>r ‘{hݶm§Mr H«$‘mZo ‘m§S>Ur H$am. 32

***

6. Amnë¶m JmdmMr AmoiI H$ê$Z nhm {Xboë¶m eãXH$moS>çmVyZ Jmdm§Mr Zmdo emoYm. ^§

Om

~r

I

S>

H$s

S>m

b

S>

S>

Xo

A

am

Zm

[e

H$

hÿ

H$mo

gm



V

dm

S>r

ëhm

Vm

R>m

Uo

g

^mo

ny

am

nw

gmo

bm

ny

a

Jmd H$go V¶ma hmoVo ? Iyn àmMrZ H$mir eoVrMm emoY bmJʶmnydu ‘mUyg ^Q>Ho$ OrdZ OJV hmoVm. ˶m H$mir Vmo OJʶmgmR>r {eH$ma d H§$X‘wio ¶m§da Adb§~yZ hmoVm. nwT>o eoVrMm emoY bmJbm. O‘rZ Am{U nmUr ¶m§À¶m AmYmao Vmo dñVr H$ê$ bmJbm. nwT>o ‘mUgo EH$mM {R>H$mUr Kao ~m§YyZ amhÿ bmJbr. EH$‘oH$m§À¶m ghH$m¶m©Zo eoVr H$ê$ bmJbr. ˶m§Mr Kao EH$‘oH$m§À¶m OdiOdi AgV. ˶m§VyZ dñVr V¶ma Pmbr. ˶m§Mm {dñVma Pmbm. AZoH$ dñ˶m§Mo {‘iyZ "Jmd' V¶ma Pmbo. ˶m§À¶mV gwa{jVVoMr ^mdZm {Z‘m©U Pmbr. eoVrÀ¶m emoYmZ§Va ‘mUgm§Mr H$m‘o dmT>br. hr gJir H$m‘o EH$M 춳Vr H$ê$ eH$V ZìhVr. åhUyZ bmoH$m§‘ܶo H$m‘m§Mr dmQ>Ur Pmbr. CXm., bmH$S>r AdOmao V¶ma H$aUo, ˶m§Mr XþéñVr H$aUo, H$mnS> {dUUo, Xm{JZo ~ZdUo, ‘mVrMr ^m§S>r V¶ma H$aUo Ago {d{dY ì¶dgm¶ H$aUmao H$mamJra {Z‘m©U Pmbo. = eoVr H$aʶmgmR>r eoVrMr AdOmao H$moUH$moUVr AdOmao bmJVmV? = eoVrMr OwZr AdOmao d AmYw{ZH$ AdOmao ¶m§Mr ‘m{hVr {‘idm. = H¥$fr àXe©Zmbm ^oQ> Xçm.

=

33

gm§Jm nmhÿ =

Vw‘À¶m JmdmV H$moUH$moU˶m Eo{Vhm{gH$ dmñVy , dñVy AmhoV ? JmdmV ‘§{Xa, boUr, ‘erX, MM©, ñ‘maH$, {H$ëbm, dñVwg§J«hmb¶ B˶mXr dmñVy AgVmV. ¶m dmñVy§dê$Z JmdmMr AmoiI {Z‘m©U hmoV AgVo. Eo{Vhm{gH$ dmñVy§‘YyZ Amnë¶mbm Amnë¶m JmdmÀ¶m g§nÝZVoMo Xe©Z KS>Vo. Amnë¶mbm JmdmMm B{Vhmg g‘Oʶmg ‘XV hmoVo. ¶m dmñVy hm Amnbm ‘m¡ë¶dmZ

R>odm Amho. Vmo gwa{jV amhUo Amdí¶H$ Amho. hm R>odm OnUo hr Amnbr O~m~Xmar Amho. JmdmMm Cê$g, OÌm, EImXo Ym{‘©H$ ñWi, {H$ëbm ¶m§‘wio JmdmMo Zmd à{gX²Y hmoVo. CXm., am¶JS> {H$ëë¶m‘wio am¶JS> {Oëhm AmoiIbm OmVmo. करून पहा (1) Vw‘À¶m JmdmMo Zmd H$go nS>bo, ¶mMr ‘m{hVr nmbH$m§Zm qH$dm {ejH$m§Zm {dMmam. (2) 춳Vr, ’$i, ’y$b, PmS>, àmUr, njr, nmUr ¶m§À¶m Zmdm§er {ZJ{S>V AgUmè¶m Jmdm§Mr Zmdo emoYm d {bhÿZ H$mT>m. à˶oH$ Jmdmbm Zmd AgVo. VgoM añVm, Mm¡H$, noR> ¶m§Zmhr Zmdo AgVmV. hr Zmdo H$er nS>br, ¶mMm emoY ¿¶m. 34

am¶JS> {H$ëbm

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? N>ÌnVr {edmOr ‘hmamO gwaV ¶oWyZ naV ¶oV AgVmZm Zm{eH$ {OëhçmVrb VioJmd (qXS>moar) ¶m JmdmOdi Wm§~bo. {VWo ˶m§Zr Amnë¶m g¡Ý¶mMm Vi R>moH$bm hmoVm. ˶m‘wio ¶m Jmdmbm"VioJmd' ho Zmd nS>bo. Ah‘XZJa {OëhçmVrb Ym‘UJmd nmQ> ¶m JmdmÀ¶m n[agamV nydu "Ym‘U' ¶m ZmdmMo d¥j ‘w~bH$ à‘mUmV Agë¶m‘wio ˶m Jmdmbm "Ym‘UJmd' Ago Zmd nS>bo. OmbZm {OëhçmVrb naVya Vmbw³¶mV "AmîQ>rYmoVaOmoS>çmMr' ZmdmMo Jmd Amho. VoWo nydu CËV‘ d Vb‘ YmoVaOmoS>çm V¶ma hmoV AgV.˶m‘wio ˶m Jmdmbm "AmîQ>r-YmoVaOmoS>çmMr' åhUyZ AmoiIbo OmVo.

{edam‘ har amOJwê$ ho ^maVr¶ ñdmV§Í¶ MidirVrb EH$ à‘wI H«$m§{VH$maH$ hmoVo. ^JVqgJ, amOJwê$, gwIXod ho VrZhr H«$m§{VH$maH$ à{gX²Y AmhoV. nwUo {OëhçmV "IoS>' ¶m Jmdr amOJwê§$Mm OÝ‘ Pmbm. àmW{‘H$ {ejUmZ§Va Vo A‘amdVrg Jobo. VoWo hZw‘mZ ì¶m¶m‘emioV ˶m§Zr Xoe^³VrMr Xrjm KoVbr. d¶mÀ¶m 15 ì¶m dfu g§ñH¥$V ^mfoMm Aä¶mg H$aʶmgmR>r Vo ~Zmagbm Jobo. ˶m§Zm ‘amR>r, g§ñH¥$V, qhXr, CXÿ©, B§J«Or Aem AZoH$ ^mfm AdJV hmo˶m. gwIXod Am{U ^JVqgJ ¶m§À¶mer ˶m§Mr {deof ‘¡Ìr hmoVr. nwT>o amOJwê§$Zr H«$m§{VH$m¶m©V ^mJ KoVbm. XoemgmR>r ˶m§Zr hm¡VmËå¶ nËH$abo. ˶m§Mr ñ‘¥Vr åhUyZ ˶m§À¶m IoS> ¶m OÝ‘Jmdmg "amOJwê$ZJa' Ago Zmd XoʶmV Ambo Amho. H$ê$Z nhm OmJ{VH$ dmagm {XZ : 18 E{àb hm {Xdg OmJ{VH$ dmagm {XZ åhUyZ AmoiIbm OmVmo. ¶m {Xder EImXçm {H$ëë¶mbm qH$dm amîQ´>r¶ ñ‘maH$mbm ^oQ> Xçm. ˶m§Mo ‘hËËd OmUyZ ¿¶m. OmJ{VH$ dmaemÀ¶m g§ajUmgmR>r H$moUVo {Z¶‘ AmhoV ? Vo {Z¶‘ g§H${bV H$am. = Amnë¶m n[agamVrb Eo{Vhm{gH$ dmñVy, B‘maVr, OwZo dmS>o ¶m§Mr {MÌo H$mT>m. Vr Imbrb Mm¡H$Q>r§V {MH$Q>dm.

Jmdmbm {H$ëbm qH$dm Owݶm dmñVy ¶m§À¶m‘wio Ogm ‘moR>onUm {‘iVmo, VgmM Vmo JmdmVrb ‘mUgm§‘wio d ˶m§À¶m ‘hËËdmÀ¶m H$m¶m©‘wioXoIrb {‘iVmo. Amnë¶m n[agamVrb g¡{ZH$, boIH$, H$bmd§V B˶mXtMr ‘m{hVr Jmoim H$am. ˶m§Zm emioV {Z‘§{ÌV H$ê$Z ˶m§Mr ‘wbmIV ¿¶m. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

g§V JmS>Jo ‘hmamOm§Mo ‘yi Zmd S>o~yOr qPJamOr OmZmoaH$a hmo¶. ˶m§Mo ‘yi Jmd A‘amdVr {OëhçmVrb X¶m©nya Vmbw³¶mVrb eo§S>Jmd (eoUJmd) Amho. g§V JmS>Jo~m~m§Zr H$sV©ZmX²dmao bmoH$OmJ¥Vr Ho$br. H$sV©ZmVyZ Vo bmoH$m§Zm àíZ {dMmaV Am{U ñdV…M CËVa XoV. "Amnbr ‘mUg§ Jar~ H$m am{hbr? Va ˶m§À¶mnmer {dXçm Zmhr åhUyZ.' Voìhm Vo bmoH$m§Zm "{eH$m' Ago AmdmhZ H$aV AgV. ˶m§Zm {dgmì¶m eVH$mVrb EH$ Wmoa g§V åhUyZ AmoiIbo OmVo. ˶m§À¶m OZgodoÀ¶m H$m¶m©‘wio ˶m§À¶m JmdmMo Zmd AOam‘a Pmbo Amho. 35

AmR>dS>m ~mOma

dmhVwH$sMr gmYZo

H$ê$Z nhm JmdÀ¶m AmR>dS>m ~mOmamV OmD$Z EImXçm XþH$mZXmambm ^oQ>m. nwT>rb àíZm§À¶m AmYmao ˶mMr ‘wbmIV ¿¶m. (1) Vwåhr {H$Vr df} hm ì¶dgm¶ H$aV AmhmV ? (2) Vw‘À¶m XþH$mZmV H$moUH$moU˶m dñVy {dH«$sbm AgVmV ? (3) Vwåhr dñVy H$moRy>Z AmUVm ? (4) dñVy§À¶m dmhVwH$sgmR>r H$moUH$moU˶m gmYZm§Mm dmna Ho$bm OmVmo ? X¡Z§{XZ JaOm ^mJdʶmgmR>r JmdmVrb bmoH$ AmR>dS>o ~mOmamda Adb§~yZ AgVmV. ¶m ~mOmamV JaOoÀ¶m gd© dñVy {‘iVmV. ¶m§V àm‘w»¶mZo AÝZYmݶ, ^mOrnmbm, eoVrMr AdOmao, H$nS>o B˶mXr dñVy CnbãY hmoVmV. ~mOmamÀ¶m {Z{‘ËVmZo JmdmÀ¶m n[agamVrb bmoH$ EH$‘oH$m§Zm ^oQ>VmV. ˶m§Zm ˶m§Mr Iwembr g‘OVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

JmT>dm§Mm ~mOma 36

‘hmamîQ´>mVrb ~hþOZ g‘mOmÀ¶m bmoH$X¡dVm§À¶m ¶mÌoV {d{dY OmVr-O‘mVtMo bmoH$ lX²YoZo gm‘rb hmoVmV. ˶m§À¶m OJʶmer g§~§{YV ì¶dhmahr VoWo hmoV AgVmV. ˶mMmM EH$ ^mJ åhUOo doJdoJùçm àH$maMo ~mOma VoWo ^aVmV. CXm., nwUo {OëhçmVrb OoOwar d Ah‘XZJa {OëhçmVrb ‘T>r hr VrW©joÌo JmT>dm§À¶m ~mOmamgmR>r à{gX²Y AmhoV. VgoM Zm§XoS> {OëhçmVrb ‘mioJmd ¶m VrW©joÌr KmoS>o Am{U JmT>do ¶m§Mm ~mOma ^aVmo. Aem ~m~t‘wiohr JmdmMr AmoiI hmoVo.

AmR>dS>m ~mOma d dmhVwH$sMr gmYZo ¶m XmoZ {MÌm§Mm g§~§Y Vwåhm§bm OmoS>Vm ¶oVmo H$m ?

H$ê$Z nhm eoOmarb Mm¡H$Q>rV 춳VrMo Zmd, JmdmMo Zmd, ZmVog§~§Y, àmʶmMo Zmd, ^mOrMo Zmd XS>bobo Amho. Vo emoYm.

H$mo

do

H$mo

‘m

gmo



Am

ëhm

eo

H$m

bm

H$

H$m

H$m

ny

a

hr



Xr

a

Xm

a

i

X

A

{^

Or

V

‘o

Wr

AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * * *

AZoH$ dñ˶m§Mo {‘iyZ Jmd V¶ma hmoVo. eoVrÀ¶m emoYmZ§Va ‘mUgm§Mr H$m‘o dmT>br. Eo{Vhm{gH$ dmñVy§‘wio H$mhr Jmdm§Mr AmoiI {Z‘m©U hmoVo. JmdmVrb ‘mUgo d ˶m§À¶m ‘hËËdmÀ¶m H$m¶m©‘wio Jmdmbm ‘moR>onUm {‘iVmo. ~mOmamV JaOoÀ¶m dñVy {‘iVmV.

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) JmdmV H$moUH$moU˶m dmñVy AgVmV ? (2) JmdmMo Zmd H$em‘wio à{gX²Y hmoVo ? (Am) [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ eãX {bhm. (1) am¶JS> {H$ëë¶m‘wio ............... {Oëhm AmoiIbm OmVmo. (2) X¡Z§{XZ JaOm ^mJdʶmgmR>r JmdmVrb bmoH$ ............... ~mOmamda Adb§~yZ AgVmV. CnH«$‘ (A) Vw‘À¶m n[agamV Agboë¶m dmñVy§Mr ‘m{hVr {‘idm. (Am) Vw‘À¶m Jmdm~X²XbMr ‘m{hVr {‘idm.

*** 37

7. Amnbo Jmd, Amnbo eha

Ð, dS>Jmd $ | H ¶ ½ o m a m àmW{‘H$ A

¶m {MÌm‘ܶo Jmd d eha XmIdbo Amho. {MÌmMo ZrQ> {ZarjU H$am. 1) eha d JmdmVrb doJionUm Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao g‘OyZ ¿¶m. = Ka = nmoemI = dmhZo = CXçmoJ = gw{dYm 2) ¶m{edm¶ Vwåhr Jmd d eha ¶m§V H$moU˶m JmoîQ>r nm{hë¶m AmhoV ˶m§Mr ¶mXr H$am. 38

39

gm§Jm nmhÿ

(1) {MÌmVrb H$moU˶m JmoîQ>r eoVmV V¶ma hmoVmV ? (2) ¶m JmoîQ>r AmUIr H$moR>o {‘iVmV ? (3) {MÌmVrb H$moUVr JmoîQ> H$maImݶmV V¶ma hmoVo ? (4) ¶m JmoîQ>r Vwåhm§bm AmUIr H$moR>o {‘iVmV ? (5) ¶m JmoîQ>r§Mr Amnë¶mbm H$emgmR>r Amdí¶H$Vm AgVo ? (6) ¶m JmoîQ>r J«m‘rU d ehar ^mJm§V nmohMdʶmgmR>r H$moU˶m gmYZm§Mm dmna Ho$bm OmVmo ? = Ymݶ, ^mOrnmbm, XÿY B˶mXr ‘mb JmdmVyZ ¶oVmo. = gm¶H$br, IoiUr, nwñVHo$ B˶mXr ‘mb ehamVyZ ¶oVmo. = eoVrMr AdOmao, H$mnS>, Am¡fYo, ‘moQ>mar, gm~U, H$mM, ~ë~ B˶mXr dñVy H$maImݶm§V ~ZVmV. H$maImZo ‘w» ¶V: eham§Odi AgVmV. JmdmV Am{U ehamV amhUmao bmoH$ ¶m gd© JmoîQ>r dmnaVmV. ehar d J«m‘rU bmoH$ Amnë¶m JaOm ^mJdʶmgmR>r EH$‘oH$m§da Adb§~Zy AgVmV. o dhZmMr gmYZo Amdí¶H$ AgVmV. = bmoH$m§À¶m JaOm nyU© H$aʶmgmR>r dmhVwH$sMr d g§Xe Jmd Am{U eha ¶m§À¶mV nydu ‘moR>m ’$aH$ Ago. AmVm hm ’$aH$ H$‘r hmoD$ bmJbm Amho. eham§‘ܶo AgUmè¶m AZoH$ gw{dYm hiyhiy Jmdm§‘ܶohr {Xgy bmJë¶m AmhoV. dmhVwH$sMr gmYZo ‘mUgmÀ¶m JaOm dmT>V Joë¶m, Vgm ˶mZo dmhVwH$sÀ¶m ZdrZ gmYZm§Mm emoY bmdbm. AmYr Vmo ~¡b, hËVr, C§Q>, KmoS>m, JmT>d Aem OZmdam§dê$Z gm‘mZ dmhÿZ ZoV Ago. nwT>À¶m H$mimV ~¡bJmS>r, KmoS>mJmS>r Aer gmYZo Ambr. ‘J OhmOo, ‘moQ>mar d AmJJmS>r ¶m§Mm emoY bmJbm. nwT>o {d‘mZm§Mm emoY bmJbm. ˶m‘wio dmhVyH$ OmñV doJmZo hmoD$ bmJbr.

40

gm§Jm nmhÿ nwT>o EH$m aH$mݶmV dmhVwH$sMr gmYZo d Xþgè¶m aH$mݶmV Vr H$emdê$Z OmVmV ho {Xbo Amho. ˶m§À¶m ¶mo½¶ OmoS>çm aofoZo Owidm. 1

2

AmVm ~hþVoH$ Jmdm§V Am{U eham§V dmhVwH$sÀ¶m gmoB© d gw{dYm Amë¶m AmhoV. Amnë¶m Vmbw³¶mV qH$dm {OëhçmV dmhVwH$sÀ¶m H$moU˶m gmoB© AmhoV, H$moUVr à{gX²Y {R>H$mUo AmhoV Vo g‘OyZ KoD$¶m. ˶mgmR>r Vw‘À¶m {OëhçmMm ZH$mem Aä¶mgm. ZH$memdarb H¥$Vr nyU© H$am. 41

ZH$memer ‘¡Ìr !

1. Amnë`m {Oëhçmbm Eo{Vhm{gH$ dmagm bm^bobm Amho. ZH$memVrb {H$ëbo nhm Ë`m§n¡H$s {H$ZmanQ²>Q>rnmgyZ Xÿa Agboë`m XmoZ {H$ëë`m§Mr Zmdo Mm¡H$Q>rV {bhm. VgoM {H$ZmanQ²>Q> rOdirb XmoZ {H$ëë`m§Mr Zmdo {bhm. 2. {OëhçmÀ`m ZH$memVrb Ja_ nmÊ`mMo Pao Agboë`m {R>H$mUm^modVr H$am. 3. ZH$memV Xm^moiOdi g_wÐmV EH$ {MÝh {Xbo Amho. Vo {MÝh H$emMo Vo Mm¡H$Q>rV {bhm. 4. aËZm{Jar-H$moëhmnya amîQ´>r` _hm_mJm©darb à{gX²Y {R>H$mUm§À`m Zmdm^modVr 42

H$am.

gm§Jm nmhÿ

1. 2. 3. 4. 5. 6.

AmOmo~m H$m¶ dmMV AmhoV ? VmB© ‘m{hVr {‘idʶmgmR>r H$emMm dmna H$aV Amho? AmOr H$m¶ nmhV Amho ? XmXm JmUr EoH$V Amho, ˶mgmR>r ˶mZo H$mZmbm H$m¶ bmdbo Amho? ~m~m ~mobʶmgmR>r H$emMm dmna H$aV AmhoV? XmamV H$moU Ambo Amho? AmB© ˶m§À¶mH$Sy>Z H$m¶ KoV Amho? nÌ, g§JUH$, ‘mo~mBb ’$moZ, dV©‘mZnÌ, Q>rìhr, å¶w{PH$ ßboAa ¶m JmoîQ>r§Mm dmna AmnU H$aV AgVmo. hr gd© gmYZo ‘m{hVr d {Zamon {‘idʶmgmR>r qH$dm nmR>dʶmgmR>r dmnabr OmVmV. hr g§XoedhZmMr gmYZo AmhoV.

~mobr^mfm ‘mUyg hm EH$‘oH$m§er ^mfoÀ¶m ‘XVrZo ~mobVmo, Amnbo {dMma Xþgè¶mn¶ªV nmohMdVmo. EH$M ^mfm doJdoJiçm àXoem§V doJdoJiçm nX²YVrZo ~mobbr OmVo. àXoem§Zgw ma ˶m ^mfoVrb eãXm§Mo CÀMma ~XbVmV. {VÀ¶mda BVa ^mfm§Mm à^md nS>Vmo. BVa ^mfm§Vrb eãX Amnë¶m ^mfoV ¶oVmV. Aem nX²YVrZo doJdoJiçm àXoem§V EH$mM ^mfoÀ¶m ~mobr V¶ma hmoVmV. CXm., A{hamUr, ‘mbdUr, dèhmS>r ¶m ‘amR>r ^mfoÀ¶m H$mhr ~mobr AmhoV. ‘amR>r hr ‘hmamîQ´>mMr amO^mfm Amho.

=

43

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? Iyn nydu g§Xoe nmR>dm¶Mr àJV gmYZo ZìhVr. ˶m H$mir doJdoJiçm nX²YVr§Zr ‘m{hVr nmR>dbrr Om¶Mr. H$Yr H$Yr ˶mgmR>r {eH$dboë¶m H$~wVam§Mm dmna Ho$bm Om¶Mm. ‘m{hVr {b{hbobo H$mnS> qH$dmm H$mJX H$~wVam§À¶m nm¶m§Zm ~m§YyZ g§Xoe nmR>dbo Om¶Mo.

amohZ Am{U ê$nmbr amhV Agboë¶m ^mJm‘ܶo ‘mo~mBb ’$moZ, Q>o{b’$moZ, g§JUH$ ¶m godm CnbãY ZmhrV. ˶m§Zm naJmdÀ¶m ZmVodmBH$m§Zm {Zamon nmR>dm¶Mm Amho. Vmo {Zamon nmR>dʶmgmR>r Vwåhr ˶m§Zm H$er ‘XV H$amb ?

dmhVwH$sÀ¶m d g§XoedhZmÀ¶m gmYZm§Mm AbrH$S>o ‘moR>çm à‘mUmV {dH$mg Pmbm Amho, na§Vw ¶m gmYZm§Mm OmñV dmna Ho$ë¶mZo àXyfUmVhr dmT> Pmbr Amho. ˶m‘wio à˶oH$mZo ¶m gmYZm§Mm dmna H$miOrnyd©H$ Ho$bm nm{hOo.

AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * *

Jmd d eha ¶m§Mm nañnag§~§Y. dmhVwH$sMr d g§XoedhZmMr gmYZo. dmhVwH$sÀ¶m d g§XoedhZmÀ¶m gmoBªMr Amdí¶H$Vm. Amnë¶m {OëhçmVrb, Vmbw³¶mVrb dmhVwH$sÀ¶m gmoB© d à{gX²Y {R>H$mUo.

44

ñdmܶm¶ (A) ^mOrnmbm, H$m§Xo, Jhÿ, ‘moQ>ma gm¶H$b, nwñVH$, Q>rìhr, ao{S>Amo. (1) darbn¡H$s H$moUVm ‘mb JmdmH$Sy>Z ehamH$S>o ¶oVmo ? (2) darbn¡H$s H$moUVm ‘mb ehamH$Sy>Z JmdmH$S>o ¶oVmo ? (Am) CVmam dmMm d àíZm§Mr CËVao Xçm. nyOm {VÀ¶m ‘¡{ÌUrH$S>o {ZKmbr hmoVr. VodT>çmV nmoñQ>‘ZH$mH$m nÌ KoD$Z Ambo. nyOmZo ~gZo àdmg H$aVmZm H$mhr bmoH$m§Zm KmoS>çmdê$Z gm‘mZ dmhÿZ ZoVmZm nm{hbo. Vr ‘¡{ÌUrH$S>o nmoMbr, Voìhm {VMr ‘¡ÌrU ‘mo~mBb ’$moZdê$Z ~mobV hmoVr. (1) dmhVwH$sMr gmYZo H$moUVr ? (2) g§XoedhZmMr gmYZo H$moUVr ? (B) noZ, H$mÌr, nÌ, ‘mo~mBb, BñÌr, ~mQ>br, Q>o{b’$moZ, KS>çmi, Mí‘m, nwñVH$, Q>monr. l

darbn¡H$s g§XoedhZmMr gmYZo H$moUVr Vo emoYm d ˶m§Zm

H$am.

(B©) H¥$Vr H$am. l Vwåhr nm{hboë¶m Jmd d ehamMo {MÌ H$mT>m. ¶m {MÌmV ehamH$Sy>Z JmdmH$S>o H$moU˶m dñVy ¶oVmV, JmdmH$Sy>Z ehamH$S>o H$moU˶m dñVy OmVmV Vo XmIdm. CnH«$‘ Vw‘À¶m AmOr-AmOmo~m§À¶m bhmZnUr Q>rìhr, å¶w{PH$ ßboAa ZìhVo. ao{S>AmoogwX²Ym ’$maM H$‘r bmoH$m§H$S>o Agm¶Mo. Voìhm Vo ‘Zmoa§OZmgmR>r H$m¶ H$am¶Mo, ho ˶m§À¶mer MMm© H$ê$Z OmUyZ ¿¶m.

***

45

8. Amnbr nmʶmMr JaO gm§Jm nmhÿ hmoV§ Zm Ag§! = H$Yr H$Yr Amnë¶m S>moiçm§VyZ Aly dmhVmV. = qMMoMo ~wQw>H$ nm{hbo H$s Vm|S>mbm nmUr gwQ>Vo. = =

gXu Pmbr H$s ZmH$mVyZ nmUr Jiy bmJVo. OI‘ Pmbr H$s a³V ¶oVo.

¶mVyZ H$m¶ CbJS>Vo ? Aly, bmi, ZmH$mVbo nmUr Am{U a³V ¶m dmhUmè¶m nXmWmª‘ܶo nmUr AgVo. H$ê$Z nhm EH$ N>moQ>r>er H$mH$S>r ¿¶m. ‘moR>çm§À¶m XoIaoIrImbr Vr {H$gm. O‘m Pmbobm H$sg KQ²>Q> {nim. EH$ qb~mMr ’$moS> ¿¶m. Vr KQ²>Q> {nim. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b ? H$mH$S>rÀ¶m {H$gm‘YyZ Am{U qb~mÀ¶m ’$moS>rVyZ ag ~mhoa nS>Vmo. ¶mVyZ H$m¶ CbJS>Vo ? qb~mÀ¶m Am{U H$mH$S>rÀ¶m agm§Vhr nmUr AgVo. Amnë¶mbm VhmZ H$m bmJVo ? Amnë¶m earamMo H$m‘ ì¶dpñWV Mmbm¶bm hdo. ˶mgmR>r Amnë¶mbm nmʶmMr JaO AgVo. nmʶm‘wio a³V nmVi amhVo. nmʶm‘wioM AÝZmMo nMZ ZrQ> ìhm¶bm ‘XV hmoVo. ZH$mo AgUmao nXmW© bKdrdmQ>o earam~mhoa OmVmV. earamVrb nmUr H$‘r hmoD$Z MmbUma Zmhr. Vo H$‘r Pmbo H$s Amnë¶mbm VhmZ bmJVo. ‘mUgmà‘mUoM BVa gOrdm§Zm nmʶmMr JaO AgVo. 46

gm§Jm nmhÿ ZXrH$mR>r nmUr {nUmao àmUr H$moUVo ? nmʶmV H$moU Sw>§~V Amho ? nmUr ^ê$Z ZoUmao bmoH$ nmUr H$emgmR>r dmnaUma AmhoV ?

nmUdR>m AZoH$ Jmdm§‘ܶo Viçmda qH$dm ZXrH$mR>r JmdmVë¶m JmB©, åher, eoiçm nmUr {nʶmgmR>r ¶oVmV. nmUdR>çmÀ¶m Odi JdV Am{U BVa PwS>no dmT>bobr {XgVmV. OZmdao nmʶmV Sw>§~V AgVmV. {Q>Q>dr, I§S>çm, ~Jio Ago njrhr {XgVmV. JmdMo bmoH$ nmUdR>çmda H$nS>o YwVmV. Kar dmnaʶmgmR>r nmUr ^ê$Z ZoVmV.

nmUdR>çmVrb nmUr ñdÀN> ahmdo ¶mgmR>r H$miOr ¿¶m¶Mr Amho. 47

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? bmoH$ nmird àmʶm§À¶m {nʶmÀ¶m nmʶmMr gmo¶ AmR>dUrZo H$aVmV. ˶m§Zm VhmZ bmJVo ho Amnë¶m bjmV ¶oVo. BVa hOmamo àmUr AgVmV, ˶m§Zmhr VhmZ bmJVo ho Amnë¶m bjmV ¶oVo H$m ?

‘w§Jr

‘Y‘mer

IoH$S>m

‘w§Jr, ‘Y‘mer, IoH$S>m, qdMy Aem gd© àmʶm§Zm nmʶmMr JaO AgVo.

qdM qdMy

gm§Jm nmhÿ =

O§Jbr àmUr nmhʶmgmR>r O§JbmVrb nmUdR>çmnmer H$m Omdo bmJVo?

O§Jbr àmʶm§Zmhr nmʶmMr JaO AgVo. VhmZ bmJbr H$s Vo nmUdR>çmda ¶oVmV, åhUyZ ˶m§Zm nmhʶmgmR>r bmoH$ nmUdR>çmOdi OmVmV. 48

nmʶmMo ‘hËËd

‘mUgmbm {nʶmgmR>r Va nmUr bmJVoM; nU ñd¶§nmH$ Am{U ñdÀN>Vm ¶m§gmR>rhr ‘mUyg nmUr dmnaVmo. {edm¶ eoVr Am{U H$maImZXmar ¶m§À¶mgmR>rhr ‘mUgmbm nmUr bmJVo. Amnë¶m OrdZmV nmʶmbm IynM ‘hËËd Amho.

49

H$ê$Z nhm EH$mM dZñnVrMr EH$gmaIr dmT>bobr XmoZ amono AgUmè¶m XmoZ Hw§$S>çm ¿¶m. ˶m Hw§$S>çm§Zm 1 d 2 Ago H«$‘m§H$ Xçm. ¶mZ§Va nmM {Xdg amoO gH$mir ’$³V H«$‘m§H$ 1 À¶m Hw§$S>rVë¶m amonmbm nmUr Kmbm. H«$‘m§H$ 2 À¶m Hw§$S>rVë¶m amonmbm nmUr Kmby ZH$m. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b ? Á¶m Hw§$S>rV nmUr KmbUo ~§X Ho$bo, ˶m H«$‘m§H$ 2 À¶m Hw§$S>rVbo amon hiyhiy gwH$m¶bm bmJbo. H«$‘m§H$ 1 À¶m Hw§$S>rVbo amon Q>dQ>drV am{hbo. `mdéZ H$m¶ CbJS>Vo ?

2

1

1

2

dZñnVtZm OJʶmgmR>r nmʶmMr JaO AgVo. dZñnVtMr nmʶmMr JaO Kar Hw§$S>çm§‘Yrb amonm§Zm AmnU nmUr XoVmo. eoVmVrb {nH$m§Zm eoVH$ar nmUr XoVmV. nmUr {‘imbo Zmhr Va amono OJVrb H$m ? åhUOo àmʶm§à‘mUo dZñnVtZmhr nmʶmMr JaO AgVo. Oam S>moHo$ Mmbdm. O§JbmV CJdUmè¶m dZñnVtZmhr nmʶmMr JaO AgVo. ˶m§Zm nmUr Hw$Ry>Z {‘iV Agob ? 50

nmdgmMo nmUr O{‘ZrV ‘waVo. dZñnVtMr ‘wio Iyn Imobda ngaVmV. O{‘ZrV ‘wabobo nmUr dZñnVtMr ‘wio emofyZ KoVmV. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? nmUH$Ugmgma»¶m H$mhr dZñnVr ’$³V nmʶmVM CJdy eH$VmV. O{‘Zrda dmT>dʶmMm {H$Vrhr à¶ËZ Ho$bm Var ˶m O{‘Zrda OJy eH$V ZmhrV. H$‘i, qeJmS>m Am[U ObnUu ¶mhr nmʶmVM dmT>Umè¶m dZñnVr AmhoV.

Oam S>moHo$ Mmbdm. CÝhmiçmV ~mJobm OmñV doim nmUr H$m Xçmdo bmJVo ? Viçm§‘Yrb nmUr CÝhmiçmV Iyn H$‘r Pmbobo H$m {XgVo ?

* * * * * *

AmnU H$m` {eH$bmo ? gOrdm§Zm nmʶmMr JaO AgVo. gOrdm§À¶m earamV nmUr AgVo. ˶m‘wio earamMo H$m‘ ì¶dpñWV MmbVo. earamVrb nmUr H$‘r Pmbo H$s VhmZ bmJVo. AZoH$ Jmdm§V nmUr ^aʶmgmR>r nmUdR>o AgVmV. nmUdR>çmOdi R>amdrH$ njr Am{U dZñnVr {XgVmV. {nʶmì¶{V[a³V Amnë¶mbm ñdÀN>VogmR>r, ñd¶§nmH$mgmR>r, eoVrgmR>r, CXçmoJ d H$maImݶm§gmR>r nmʶmMr JaO AgVo. dZñnVtZm bmJUmao nmUr ˶m§Mr ‘wio O{‘ZrVyZ emofyZ KoVmV.

nmUdR>çm§Vrb nmUr Iam~ hmoD$ Z¶o ¶mgmR>r gdm©ªZr H$miOr ¿¶mdr. Vr à˶oH$mMr O~m~Xmar Amho. 51

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? CÝhmiçmV àmʶm§Zm nmʶmgmR>r ’$ma dUdU H$amdr bmJVo. Vw‘À¶m AdVr^dVr Agboë¶m àmʶm§gmR>r gmo¶ H$am¶Mr Amho. (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm. 1) 2) (B) 1) 2) 3) 4) dZñnVt‘ܶo nmUr AgVo ho H$emdê$Z g‘OVo 5) 6) 7) B©

CnH«$‘ • Vw‘À¶m JmdmVrb gmd©O{ZH$ òmoVmVrb nmUr H$moUH$moU˶m H$maUm§Zr AñdÀN> hmoVo, ¶mMr ‘m{hVr {‘idm.

*** 52

9. ü

53

=

=

=

=

=

Obê$no : nmÊ`mMo àdmh d gmR>o hr Obê$nm§Mr CXmhaUo AmhoV. Pam, AmoT>m, ZXr, Vio, Obme`, ImS>r, g_wÐ, _hmgmJa hr H$mhr Obê$no AmhoV. ^yê$no : C§MdQ>m d ImobJQ>nUm ¶m_wio O{_Zrbm doJdoJio AmH$ma {_iVmV. nd©V, {eIa, S>mJ| a, Q>Ho $S>çm, nR>mao, _¡XmZo, qIS>, Xar hr H$mhr ^yê$no AmhoV.

=

=

=

54

ZH$memer ‘¡Ìr !

ZH$memV Amnë`m {OëhçmVrb Obê$nm§Mr d ^yê$nm§Mr _m{hVr {Xbr Amho. Obê$no {Ziçm a§JmZo XmIdbr AmhoV. ^yàXoe doJdoJiçm a§Jm§Zr XmIdbo AmhoV. ho a§J ^yàXoemÀ`m C§MrZwgma {Xbobo AmhoV.

1. Amnë`m {OëhçmVrb ~hþVoH$ ZXçm 3. Amnë`m {OëhçmVrb gm{dÌr ZXr emoYm. nyd}H$Sy>Z npíM_oH$S>o dmhVmV. ZH$memVrb {VMm _mJ© {Jadm. VrZ ZXçm§À`m Zmdm§Zm Mm¡H$Q>r H$am. 4. ZXçm Á`m {R>H$mUr g_wÐmbm {_iVmV, 2. {OëhçmVrb ZXçm H$moUË`m nd©VmVyZ CJ_ Aem ~hþVm§e {R>H$mUr ImS>çm V`ma Pmë`m nmdVmV Vo Mm¡H$Q>rV {bhm. AmhoV. ZH$memMo {ZarjU H$ê$Z H$moUË`mhr VrZ ImS>çm§À`m Zmdm§^modVr Mm¡H$Q> H$am. 55

56

AmnU H$m¶ {eH$bmo =

=

=

ñdmܶm¶ (A) WmoS>³¶mV CËVao Xçm.

• •

*** 57

10. nmʶm{df¶r WmoS>r ‘m{hVr H$ê$Z nhm EH$m H$mMoÀ¶m noë¶mV ñdÀN> nmUr ¿¶m. ˶mMm a§J nhm. nmʶmMm a§J H$moUVm Amho ?

EImXçm gwJ§Yr ’w$bmMm dmg ¿¶m. N>mZ dmg Ambm ? AmVm nmʶmMm dmg ¿¶m. nmʶmbm dmg Ambm H$m ? EImXçm {nH$boë¶m Am§ã¶mMr, {MHy$Mr qH$dm noê$Mr Md ¿¶m. {nH$bobo ’$i Mdrbm H$go dmQ>bo ? AmVm nmʶmMr Md ¿¶m. nmʶmMr Md H$er dmQ>br ? ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo ? ewX²Y nmʶmbm a§J, dmg Am{U Md Zmhr. Zdm eãX {eH$m ! nmaXe©H$ nXmW© … Á¶m nXmWm©VyZ nm{hbo AgVm Amanma {XgVo, ˶m nXmWm©bm nmaXe©H$ nXmW© åhUVmV. AnmaXe©H$ nXmW© … Á¶m nXmWm©VZy nm{hbo AgVm Amanma {XgV Zmhr, ˶mbm AnmaXe©H$ nXmW© åhUVmV.

H$ê$Z nhm hm à¶moJ ‘moR>çm ‘mUgm§À¶m XoIaoIrImbr H$am¶Mm Amho. = = =

=

=

EH$m ñQw>bmda EH$ ‘oU~ËVr noQ>dyZ R>odm. Vr EH$m nwR²> R>çmVyZ ~Km. VrM ‘oU~ËVr AmVm H$mMoVyZ ~Km. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b? nwR²>R>çmVyZ ‘oU~ËVrMr Á¶moV {XgV Zmhr; nU H$mMoVyZ ‘oU~ËVrMr Á¶moV {XgVo. `mdéZ H$m¶ CbJS>Vo ? nwR²>R>m AnmaXe©H$ Amho Am{U H$mM nmaXe©H$ Amho. 58

=

=

AmVm H$mMoÀ¶m ½bmg‘ܶo ^aboë¶m nmʶmVyZ ‘oU~ËVr ~Km. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b? nmʶmVyZ ‘oU~ËVr {XgVo. ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo? nmUrhr nmaXe©H$ Amho.

ewX²Y nmUr a§J ZgVmo

dmg ZgVmo

Md ZgVo

nmaXe©H$ AgVo

H$ê$Z nhm =

EH$m ^m§S>çmV WmoS>o ÁdmarMo qH$dm JìhmMo nrR> ¿¶m. Xþgè¶m ^m§S>çmV WmoS>o nmUr ¿¶m. XmoZ ~í¶m ¿¶m. XmoZ H$mMoMo N>moQ>o nobo ¿¶m.

=

EH$m ~erV WmoS>o nrR> Q>mH$m.

=

Xþgè¶m ~erV WmoS>o nmUr AmoVm.

=

AmVm EH$m noë¶m‘ܶo WmoS>o nrR> Q>mH$m.

=

Xþgè¶m noë¶m‘ܶo WmoS>o nmUr AmoVm. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iZy ¶oBb © ?

=

~erV Am{U noë¶mÀ¶m Vimer {nR>mMm T>rJ V¶ma hmoVmo. nmUr ‘mÌ ~erMm qH$dm noë¶mMm AmH$ma KoVo. ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo ? Á¶m ^m§S>çmV Vwåhr nmUr AmoVmb, ˶m ^m§S>çmMm AmH$ma nmUr KoVo. nmÊ`mbm ñdV:Mm AmH$ma ZgVmo. åhUyZM ’$aerda gm§S>bo Va nmUr ngaVo. 59

Oam S>moHo$ Mmbdm. ViçmVbo nmUr ñdÀN> Agob VaM nmʶmMm Vi {XgVmo. Ago H$m ? CVmamdaÀ¶m añ˶mdê$Z ~mXbr^a nmUr ZoV AgVmZm ~mXbr nS>br. nmUr gm§S>bo. gm§S>boë¶m nmʶmMm T>rJ hmoB©b H$m ? H$s Vo dmhÿZ OmB©b ? nmUr Agohr AgVo Á¶m ^m§S>çmV R>ody ˶m ^m§S>çmMm AmH$ma KoVo

gnmQ> ^mJmda ngaVo

CVmamdê$Z Imbr dmhVo

nmʶmÀ¶m VrZ AdñWm H$ê$Z nhm H$mMoÀ¶m EH$m noë¶mV ~’$m©Mo IS>o R>odm. WmoS>çm doimZo ˶m ~’$m©Mo H$m¶ hmoB©b ? H$ê$Z nhm hr H¥$Vr {ejH$m§Zr H$ê$Z XmIdmdr. nmUr VmnV R>odm. åhUOo nmʶmbm CîUVm Xçm. Oam doimZo H$m¶ {XgVo ? nmUr CH$iy bmJob. nmUr AmUIr CH$iV R>odm d ˶mMo {ZarjU H$aV ahm. H$m¶ {Xgbo ? H$mhr doimZo nmUr H$‘r Pmbobo {Xgob. nmUr H$‘r H$m Pmbo ? EH$ PmH$Ur {M‘Q>çmZo nH$S>m. nmʶmVyZ ¶oUmè¶m dm’o$V Yam. H$mhr jUm§VM Vr ~mOybm KoD$Z nhm. PmH$UrÀ¶m ImbÀ¶m ~mOyda H$m¶ {XgVo ? nmʶmMo W|~ O‘m Pmbobo {XgVrb. ho nmʶmMo W|~ Hw$Ry>Z Ambo ? nmUr Iyn W§S> Ho$bo H$s Vo JmoR>Vo. åhUOoM nmʶmMm ~’©$ hmoVmo. ~’©$ CKS>çmda am{hbm H$s ~’$m©bm g^modVmbÀ¶m hdoVyZ CîUVm {‘iVo. ~’©$ {dViy bmJVmo. ~’$m©Mo nmUr hmoVo. nmʶmbm nwaoer CîUVm {‘imbr H$s nmʶmMr dm’$ hmoVo. ^m§S>çmVrb CH$iUmè¶m nmʶmMr dm’$ Pmbr. åhUyZ ^m§S>çmVrb nmUr H$‘r Pmbo. dm’$ W§S> Pmbr H$s dm’o$Mo nmUr ~ZVo. nmʶmVyZ ¶oUmè¶m dm’o$V Yabobr PmH$Ur Jma hmoVr. åhUyZ PmH$UrÀ¶m ImbÀ¶m ~mOyda O‘m Pmboë¶m dm’o$nmgyZ nmUr V¶ma Pmbo. 60

Zdm eãX {eH$m ! AdñWm : EImXm nXmW© Á¶m ñdê$nmV AmT>iVmo, Vo ê$n. ~mîn : hdo‘ܶo nmʶmMr dm’$ AgVo. ˶mbm ~mîn åhUVmV.

AmnU amoO Oo nmUr dmnaVmo, Vr nmʶmMr Ðdê$n AdñWm Amho. ~’©$ nmʶmMr ñWm¶wê$n AdñWm Amho. dm’$ hr nmʶmMr dm¶wê$n AdñWm Amho. nmʶmÀ¶m AdñWm ñWm¶wê$n ~’©$

Ðdê$n nmUr

dm¶wê$n ~mîn

H$ê$Z nhm J‘VrMm à¶moJ =

EH$ H$mMoMm nobm ¿¶m. ñdÀN> ’$S>³¶mZo Vmo AmVyZ, ~mhoê$Z H$moaS>m H$ê$Z ¿¶m.

=

nobm H$moaS>m Pmë¶mMr ImÌr H$am. AmVm noë¶mV ~’$m©Mo nmM-ghm VwH$S>o Q>mH$m. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b ?

=

nobm Oa AmVyZ Amobm Pmbm Va ˶mV Zdb Vo H$m¶ ? nU noë¶mMr ~mhoaMr ~mOyXoIrb AmnmoAmn Amobga Pmbobr {XgVo. Amho H$s Zmhr J§‘V ? ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo ?

=

noë¶mÀ¶m ^modVmbÀ¶m hdoV ~mîn hmoVo. AmnU noë¶mV ~’$m©Mo VwH$S>o Q>mH$bo. ˶m‘wio nobm W§S> Pmbm. noë¶mÀ¶m ^modVmbMr hdm nU W§S> Pmbr. hdoVrb ~mînmnmgyZ nmʶmMo ~marH$ ~marH$ W|~ V¶ma Pmbo Am{U nobm ~mhoê$Z Amobga Pmbm !

61

H$ê$Z nhm hm à¶moJ ‘moR>çm ‘mUgm§À¶m nadmZJrZo, ˶m§À¶mg‘moa H$am¶Mm Amho. =

=

=

^mH$è¶m qH$dm Mnm˶m H$ê$Z Pmë¶m, H$s Ja‘ Vì¶mda nmʶmMo XmoZ-VrZ W|~ qenS>m. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iZy ¶oBb © ? Vì¶mda qenS>bobo W|~ Jmob hmoVmV. ~KVm ~KVm Zmhrgo hmoVmV. ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo ? Vdm ’$ma Ja‘ AgVmo. Vì¶mÀ¶m CîUVo‘wio nmʶmÀ¶m W|~m§Mr bJoM dm’$ hmoVo. Oam S>moHo$ Mmbdm. YwVbobo Amobo H$nS>o dmiV KmVbo H$s AmnmoAmn H$go gwH$VmV ? H$ê$Z nhm

=

EH$m H$mMoÀ¶m noë¶mV nmUr ¿¶m.

=

˶mV {M‘yQ>^a ‘rR> Q>mH$m. M‘À¶mZo Vo T>dim. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b?

=

AmVm nmʶmV ‘rR> {XgV Zmhr. M‘À¶mZo nmʶmMm EH$ W|~ {O^oda ¿¶m. Md ImaQ> bmJVo. ¶mdê$Z H$m¶ CbJS>Vo?

=

Md ImaQ> bmJbr. ¶mMm AW© ‘rR> {XgV Zgbo Var nmʶmVM Amho. åhUOoM ‘rR> nmʶmV {daKibo. H$mhr nXmW© nmʶmV {daKiVmV. Oam S>moHo$ Mmbdm. nmʶmV AZoH$ nXmW© {daKiVmV. ˶m§Mr Zmdo gm§Jm. 62

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ~’©$ V¶ma H$aʶmgmR>r nmUr JmoR>dmdo bmJVo. AZoH$m§H$S>o ’«$sO AgVmo. ˶m‘ܶo ~’©$ V¶ma H$aVm ¶oVmo. H$maImݶm§‘ܶo ‘moR>çm à‘mUmV ~’©$ V¶ma hmoVmo. gmIa {daKiboë¶m nmʶmV ’$im§Mm ag KmbVmV. a§J KmbVmV. Z§Va Vo nmUr JmoR>dyZ ¶mM nX²YVrZo "AmBg ’«w$Q'> ~ZdVmV. AmnU H$m` {eH$bmo ? * * * * *

Ðdê$n nmʶmMo AZoH$ Cn¶moJ AmhoVM. nU ñWm¶wê$n ~’©$ Am{U dm¶wê$n ~mîn ¶m§Mohr Amnë¶mbm AZoH$ Cn¶moJ AmhoV.

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ?

(Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

{h‘mb¶ nd©VmÀ¶m {eIam§da gVV ~’©$ gmR>bobm AgVmo. ˶mMo H$maU H$m¶ Agob ?

63

Ago



***

64

11. Amnbr hdoMr JaO gm§Jm nmhÿ =

nwT>rb H$moS>o Vwåhr Z³H$s gmoS>dy eH$mb. MmohrH$S>o ngabr Amho & Vw‘À¶m AmOy~mOybm && {XgV Zmhr S>moiçm§Zm & bmJV Zmhr hmVmbm && Amho Var H$moU ‘r ? ¶oB©b H$m AmoiIm¶bm ? H$ê$Z nhm.

’w$Jm ’w$Jdbm. ’w$Jm H$m ‘moR>m Pmbm ? ’w$½¶mV Vwåhr H$m¶ ^aVm ? hdm hdm Amnë¶m AdVr^dVr ngabr Amho. hdm Amho ho Amnë¶mbm OmUdVo nU Vr Amnë¶mbm {XgV Zmhr. hdobm a§J, dmg Am{U Md ZgVo. Zdm eãX {eH$m ! ídmg

: ZmH$mZo AmnU hdm AmV KoVmo. ˶mbm "ídmg KoUo' åhUVmV. CÀN²>dmg : ZmH$mZo hdm ~mhoa Q>mH$Vmo. ˶mbm "CÀN²>dmg gmoS>Uo' åhUVmV. ídgZ : ídmg Am{U CÀN²>dmg ¶m XmoÝhtMm {‘iyZ ídmgmoÀN>²dmg hmoVmo. AmnU Z Wm§~Vm gVV ídmgmoÀN>²dmg H$aV AgVmo. ˶mbm "ídgZ' Ago åhUVmV.

hdm hdm

ídmg

CÀN>²dmg 65

gm§Jm nmhÿ em§V Pmonboë¶m ‘mUgmMr N>mVr da-Imbr hmoVmZm H$m {XgVo ? AmnU ídmgmoÀN²>dmg H$m H$aVmo ? Amnë¶m earamMo H$m‘ ì¶dpñWV Mmbm¶bm hdo. ˶mgmR>r Amnë¶mbm hdoMr JaO AgVo. ídmg KoVmZm AmnU hdm AmV KoVmo. hdo‘wio Amnë¶mbm VmOoVdmZo dmQ>Vo. earamMr H$m‘o ì¶dpñWV hmoʶmgmR>r Amdí¶H$ Vmo Omo‘ hdo‘wio {‘iVmo. ‘mUgmà‘mUoM BVa gd© gOrdm§Zm hdoMr JaO AgVo. ~maH$mB©Zo {ZarjU Ho$bo Va Hw$ͶmMr N>mVr da-Imbr hmoVmZm {XgVo. ˶mdê$Z àmUr ídgZ H$aVmV ho Amnë¶mbm H$iVo.

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ‘mgo nmʶmV amhVmV. ‘J Vo ídmgmdmQ>o hdm AmV H$er KoUma Aer e§H$m ¶oVo; nU ‘mgo nmʶmV {daKiboë¶m hdoMm dmna H$ê$ eH$VmV. =

H$mhr bmoH$ nmʶmZo ^aboë¶m H$mMoÀ¶m noQ>rV ‘mgo nmiVmV. noQ>rVbo ‘mgo ídmgmoÀN²>dmg H$aV AgVmV. ídmgmoÀN²>dmgmgmR>r bmJUmar hdm ‘mgo nmʶmVyZ KoVmV. ˶m‘wio noQ>rVë¶m nmʶmVrb {daKibobr hdm H$‘r hmoD$ eH$Vo. hdm g§nbr Va ‘mgo ‘ê$Z OmVrb. åhUyZ ˶m noQ>rVë¶m nmʶmV gVV hdm gmoS>mdr bmJVo. Aem noQ>rVë¶m nmʶmVyZ EH$gmaIo ~wS>~wS>o ¶oVmZm {XgVmV Vo ˶m‘wioM. 66

H$ê$Z nhm = =

= =

=

=

EH$m noë¶mV Aܶm©hÿZ A{YH$ ñdÀN> nmUr ¿¶m. dV©‘mZnÌmÀ¶m H$mJXmMm EH$ N>moQ>m VwH$S>m ¿¶m. ˶mMr drV^a bm§~rMr ~marH$ gwair ~Zdm. ¶m gwairMo EH$ Q>moH$ noë¶mVrb nmʶmV ~wS>dm. Xþgè¶m Q>moH$mZo nmʶmV ’w§$H$a ‘mam. Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ ¶oB©b ? noë¶mVrb nmʶmV ~wS>~wS>o ¶oVrb. ¶mVyZ H$m¶ CbJS>Vo ? ’w§$H$arVyZ hdm nmʶmV {eabr. Vr ~wS>~wS>çm§À¶m ê$nmZo ~mhoa nS>br.

AmnU H$m` {eH$bmo ? * * * *

hdm gd©Ì AgVo. hdm S>moiçm§Zm {XgV Zmhr. hdobm a§J, dmg Am{U Md ZgVo. gOrdm§Zm ídmgmoÀN²>dmgmgmR>r hdoMr JaO AgVo.

ewX²Y hdm {‘iʶmgmR>r XaamoO H$mhr doi nQ>m§JUmV Ioimdo. 67

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? JXuÀ¶m {R>H$mUr ídmg Kwg‘Q>m¶bm bmJbm Amho. (Am) Jmibobo eãX ^am. (JaO, hdm, ídmgmoÀN²>dmg) (1) .................. Mmby Agë¶mZo Pmonboë¶m ‘mUgmMr N>mVr da-Imbr hmoV AgVo. (2) ............... Amnë¶m AdVr^dVr ngabr Amho. (3) ‘mUgmà‘mUoM BVa gOrdm§Zmhr hdoMr ........... AgVo. (B) Imbrb àíZm§Mr CËVao Xçm. (1) ’w$Jm ’w$JdVmZm ’w$½¶mV Vwåhr H$m¶ ^aVm ? (2) Amnë¶mbm hdoMr JaO H$m AgVo? (3) Hw$Ìm ídgZ H$aVmo ho Vwåhm§bm H$go H$ibo ? (4) ‘m§Oambm hdoMr JaO H$emgmR>r AgVo ? (B©) MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. (1) hdm Amnë¶mbm {XgVo. (2) ‘mgo ídmg KoVmZm nmʶmV {daKiboë¶m hdoMm dmna H$aVmV.

• •

***

68

12. Amnbr AÝZmMr JaO gm§Jm nmhÿ = AmOmanUmV hr ‘wbJr Iyn Ae³V Pmbr hmoVr. H$mhr {Xdgm§Zr Vr ~ar Pmbr, ˶mZ§Va Vr H$em‘wio gwYmabr ?

=

gm§Jm nmhÿ ~mimMr C§Mr Am{U dOZ ¶m§V dmT> H$em‘wio Pmbr ?

Amnë¶mbm ^yH$ H$m bmJVo ? Amnë¶m earamMo H$m‘ ì¶dpñWV Mmbm¶bm hdo. ˶mgmR>r Amnë¶mbm AÝZmMr JaO AgVo. AÝZm‘wio Amnë¶m earamMr dmT> hmoVo. earamMr hmoUmar PrO ^ê$Z ¶oVo. AÝZm‘wioM H$m‘ H$aʶmMr e³Vr {‘iVo. nwaogo AÝZ {‘imbo Zmhr, Va ‘aJi ¶oVo. CËgmh dmQ>V Zmhr.> Aem doir Iyn ^yH$ bmJVo Am{U WmoS>o Imëbo åhUOo bJoM ~ao dmQ>Vo. Ooìhm AmnU OmñV H$m‘ H$aVmo, Voìhm Amnbo eara Iyn WH$Vo. Amnë¶mbm OmñV ^yH$ bmJVo. Amnë¶mà‘mUo gd© gOrdm§Zm AÝZmMr JaO AgVo. gm§Jm nmhÿ

gd© gOrd EH$mM àH$maMo AÝZ ImV AgVrb H$m ? Jm¶ JdV ImVo. åhUyZ ‘m§Oahr JdV ImB©b H$m ? ‘m§Oambm C§Xra Im¶bm AmdS>VmV, åhUyZ eoirbm C§Xra Im¶bm AmdS>Vrb H$m ? 69

gOrdm§Mo AÝZ doJdoJio Zdm eãX {eH$m ! no§S> : Vri, e|JXmUo, gaH$s Aem {~¶m§nmgyZ Vob H$mTy>Z Pmë¶mda Cabobm MmoWm. H$mhr {R>H$mUr ¶mbm T>on Agohr åhUVmV. Am§~moU : Jyi, YmݶmMr ^aS> Am{U n|S> nmʶmV EH$Ì H$mbdyZ Vo {‘lU Am§~dë¶mZ§Va V¶ma hmoUmam nXmW©. à˶oH$ gOrdmbm AÝZmMr JaO AgVo, nU gd© gOrd EH$mM àH$maMo AÝZ ImV ZmhrV. JmB©, åher nmiUmao bmoH$ ˶m§Zm JdV Va XoVmVM, nU Am§~moU Am{U n|SgwX²Ym XoVmV. KmoS>çm§Zm JdVm~amo~a {^Odbobm ha~am XoVmV. eoiçm Am{U ‘|T>çm JdVm~amo~a {Za{Zamiçm PwS>nm§Mm nmbmhr ImVmV. ‘m§Oam§Zm XÿY ‘ZmnmgyZ AmdS>Vo. nU ˶m§Zm C§Xrahr {VVHo$M AmdS>VmV. ‘m§Oao, {M‘ʶm, H$~wVao, nmado Aem nú¶m§Zm ‘mê$Z ImVmV. Hw$Ͷm§Zm AmnU nmoir, ^mH$ar XoVmo. nU Hw$Ͷm§Zm ‘m§g OmñV AmdS>Vo. ‘m§Oam§Zm Am{U Hw$Ͷm§Zm nmiUmao bmoH$ ˶m§Zm ‘m§g-‘mgir Im¶bm XoVmV. O§JbmV harU, ZrbJm¶, Jdo Ago àmUr AgVmV. Vo {hadm nmbm ImD$Z amhVmV. OdiÀ¶m eoVm§‘ܶo {nHo$ C^r AgVrb Va ho àmUr {nH$m§Mmhr ’$S>em nmS>VmV. O§JbmV dmK, qgh Ago àmUrhr AgVmV. Vo BVa àmʶm§Mr {eH$ma H$ê$Z ˶m§Mo ‘m§g ImVmV. Ago qhò àmUr ghgm ‘mUgm§À¶m dñVrV ¶oD$Z {eH$ma H$aV ZmhrV, nU H$YrH$Yr ˶m§Mr Cnmg‘ma hmoVo. ˶m§‘wio ˶m§Zm ‘mUgm§À¶m dñVrV ¶oʶmMo YmS>g H$aUo ^mJ nS>Vo. Aem doir Vo JmoR>çmVrb Jwao ‘mê$Z ImVmV. ‘mUgm§À¶m dñVrV ¶oʶmMo YmS>g H$moëho ~è¶mM doim H$aVmV, nU H$moëhçm§À¶m A§JmV dmKmgmaIr VmH$X ZgVo. ˶m§Zm Jwao ‘maUo AdKS> OmVo. H$moëho ~hþYm H$m|~S>o nidyZ ZoVmV. 70

Oam S>moHo$ Mmbdm. {nHo$ V¶ma Pmbr H$s Jmo’$Ur H$m Mmbdmì¶m bmJVmV ? ~wOJmdUr H$m C^r H$ê$Z R>odmdr bmJVmV ? nú¶m§À¶m ImʶmVhr {d{dYVm {XgyZ ¶oVo. AZoH$ njr Ymݶm§Mo H$U ImVmV. eoVH$ar Amnë¶m eoVm§‘ܶo Ymݶo, H$S>Ymݶo Aer {d{dY {nHo$ {nH$dVmo. {nHo$ V¶ma Pmbr H$s ˶mV XmUo ^ê$ bmJVmV. Vo XmUo ImʶmgmR>r AmOy~mOyMo njr ¶oVmV. ˶mVyZ {nH$m§Mr ZmgmS>rgwX²Ym hmoVo. Aer ZmgmS>r Q>miʶmgmR>r H$m¶ H$aVmV? ‘mUgm§À¶m dñVrV Ymݶm§Mo H$U {‘idUo nú¶m§Zm gmono OmVo. ˶m‘wio H$mhr njr ‘mUgm§À¶m dñVrOdi amhUo ng§V H$aVmV. doJdoJio njr BVahr H$mhr nXmW© ImVmV. H$m|~S>çm {H$S>o ImVmV. H$mdio ‘oboë¶m OZmdam§Mo ‘m§g ImVmV. H$mhr njr PmS>m§Mr ’$io ImVmV. AZoH$ N>moQ>oN>moQ>o àmUr H$m¶ ImV AgVrb ~ao ? T>oHy$U ‘mUgm§Mo a³V emofU H$aVmV, Va Jmo{MS>r JmoR>çmVrb OZmdam§Mo a³V emofU H$aVmV. nmbr Am{U gaS>o {H$S>o ImVmV. gwad§Q> Am{U H$mhr H$sQ>H$ PmS>mPwS>nm§Mr nmZo Hw$aVSy>Z ImVmV. ’w$bnmIao ’w$bm§‘Yrb ag emofyZ Amnbr ^yH$ ^mJdVmV.

àmUr n[agamV V¶ma hmoUmao Am¶Vo AÝZ ImVmV, nU ˶m§Zm AÝZmÀ¶m emoYmV {’$amdo bmJVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? S>mgm§Mo AZoH$ àH$ma AgVmV. ~hþg§»¶ àH$maMo S>mg dZñnVt‘Yrb agm§Mo emofU H$aVmV. ’$maM WmoS>çm àH$maMo S>mg ‘mUgm§Mo a³V emofVmV. 71

dZñnVtMo AÝZ gy¶©àH$me

hdm nmUr dZñnVr ñdV…Mo AÝZ ñdV… V¶ma H$aVmV.

dZñnVtZmgwX²Ym AÝZmMr JaO AgVo, nU AÝZmÀ¶m emoYmV dZñnVr BH$S>o {VH$S>o {’$ê$ eH$V ZmhrV. ‘J ˶m§Zm AÝZ Hw$Ry>Z {‘iV Agob ? dZñnVr ñdV:Mo AÝZ ñdV:M V¶ma H$ê$ eH$VmV. dZñnVtMr ‘wio O{‘ZrVyZ nmUr emofyZ KoVmV. ¶m nmʶmV O{‘ZrVrb H$mhr nXmW© {daKibobo AgVmV. ho nmUr dZñnVtÀ¶m nmZm§n¶ªV nmoMVo. nmZm§da AZoH$ N>moQ>rN>moQ>r {N>Ðo AgVmV. Vr Iyn bhmZ AgVmV. Amnë¶m S>moiçm§Zm Vr {XgVhr ZmhrV. ˶m§VyZ hdm nmZm§À¶m AmV {eaVo. Aem àH$mao nmUr Am{U hdm nmZm§‘ܶo EH$Ì ¶oVmV. nmZm§da gy¶©àH$me nS>bm, H$s hdm Am{U nmʶmnmgyZ dZñnVr AÝZ V¶ma H$aVmV. dZñnVtMo AÝZ nmZm§‘ܶo V¶ma hmoVo. ˶mgmR>r gy¶©àH$memMr JaO AgVo.

AmnU H$m` {eH$bmo ? * gOrdm§Zm AÝZmMr JaO AgVo. * AÝZm‘wio H$m‘ H$aʶmMr e³Vr {‘iVo, earamMr dmT> hmoVo, earamMr hmoUmar PrO ^ê$Z {ZKVo. * àmUr {ZgJm©V V¶ma hmoUmao Am¶Vo AÝZ emoYyZ ImVmV. * doJdoJiçm gOrdm§Mo AÝZ doJdoJio AgVo. H$mhr àmUr ‘m§g ImVmV, Va H$mhr àmUr JdV Am{U nmbm ImVmV. H$mhr àmUr BVam§Mo a³V emofVmV, Va H$mhr àmUr {H$S>o ImVmV. H$mhr H$sQ>H$ dZñnVtMr nmZo Hw$aVSy>Z ImVmV. * dZñnVr gy¶©àH$memÀ¶m ‘XVrZo ñdV:Mo AÝZ ñdV: V¶ma H$aVmV.

dZñnVtZr V¶ma Ho$boë¶m AÝZmda g§nyU© gOrdg¥îQ>r Adb§~yZ Amho.

72

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? EH$m Hw§$S>rVrb amonQ>o Omo‘mZo dmT>V Zmhr Ago {XgVo Amho. ˶mMr dmT> Mm§Jbr ìhm¶bm hdr. (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm. (1) àmUr Am{U dZñnVr ¶m§À¶mVbm H$moUVm ’$aH$ ¶m nmR>mVyZ Vw‘À¶m bjmV Ambm ? H$moUVm ’$aH$ ¶mAmYr Vwåhm§bm ‘mhrV hmoVm ? (2) Imbr {Xboë¶m àmʶm§À¶m ¶mXrVyZ ‘m§g ImUmao Am{U ‘m§g Z ImUmao àmUr doJio H$mT>m. qgh, hËVr, JmT>d, bm§S>Jm, harU, emH©$ ‘mgm. (3) dmKhr ‘m§g ImVmo, {JYmS>ohr ‘m§g ImVmV. nU XmoKm§À¶m ‘m§g ImʶmÀ¶m nX²YVr§V ’$aH$ Amho, Vmo H$moUVm ? (B) V³Vm V¶ma H$am. Imbr {Xboë¶m V³Ë¶mVrb àmUr dZñnVtMm H$moUVm ^mJ ImD$Z nmoQ> ^aVmV Vo {bhÿZ H$moîQ>H$ nyU© H$am. àmUr eoir ’w$bnmIê$ gwad§Q> S>mg

dZñnVtMm H$moUVm ^mJ ImVmV ?

(1)

(1)

*** 73

13. Amnbm Amhma ~m~m AmB© ~m~m VmB©

VmB©

amOyÀ¶m Kar : Mbm. Oodm¶bm ~gy. nU amOy {XgV Zmhr Vmo ? Zoh‘r Va gJiçm§À¶m AmYr hOa AgVmo. : ˶mbm WmoS>m Vmn Amho. ‘KmerM ‘r ˶mbm ‘D$ Xhr^mV {Xbm hmoVm. AmVm Oam ˶mMm S>moim bmJbm Amho. : ‘J Pmony Xo ˶mbm. AmnU Oodm¶bm gwédmV H$am¶Mr H$m ? : bJoM ~gy¶m. ‘bm Iyn ^yH$ bmJbr Amho. AmO emioV b§JS>rMr ‘°M hmoVr. ‘r ‘°M IoiyZ Ambo Amho. AmB© : ¶o. ~¡g bJoM. VmB© : AmB©, H$mo~rMr ^mOr H$embm J Ho$brg ? Vwbm ‘m{hVr Amho Zm ‘bm AmdS>V Zmhr ? ‘bm ZH$mo ~mB© ! AmB© : VmB©, Ago ~moby Z¶o, ~mi. àH¥$Vr YS>YmH$Q> ahm¶bm hdr H$s ZH$mo ? ‘J gJio nXmW© ZH$mo H$m Im¶bm ? Am{U VmQ>mV H$mhrhr Q>mH$m¶Mo Zmhr. : ~amo~a Amho. emioV XoIrb ~mB© Zoh‘r hoM gm§JVmV. ‘r VmQ>mV ^mOr Q>mH$Uma ZìhVo. ~m~m : AmVm H$go ehmʶmgmaIo ~mobbrg. VmB© : ~m~m, ho H$m¶ ? Vwåhr EH$M ^mH$ar KoVbrV ? Vw‘Mo nmoQ> H$go ^aUma ? AmOmo~m : Vmo {Xdg^a H$MoarV ~¡R>o H$m‘ H$aVmo. ^yH$ bmJUma H$er ? Amåhr A§J‘ohZVrMr H$m‘o H$aV hmoVmo.

EH$m doir Mma-Mma ^mH$è¶m ’$ñV H$aV hmoVmo. AmVm ‘mPo d¶ Pmbo Amho. n{hë¶mgmaIr ^yH$ bmJV Zmhr. AmOr : ‘bmgwX²Ym AbrH$S>o ^yH$ bmJV Zmhr. AmB© : hmo Zm! gmgy~mBªMo OodU {H$Vr H$‘r Pmbo Amho! gmgy~mB©, Vw‘À¶mgmR>r AYu ^mH$ar Hw$ñH$ê$Z XþYmV H$mbdyZ R>odbr Amho. 74

Zdm eãX {eH$m ! gm§Jm nmhÿ Amhma : amoOÀ¶m amoO XmoZ doiÀ¶m OodUmV amOybm AmB©Zo ‘D$ Xhr^mV H$m {Xbm ? AmnU H$mhr AÝZnXmW© ImVmo. {edm¶ VmB©bm Iyn ^yH$ H$em‘wio bmJbr hmoVr ? H$mhr AÝZnXmW© BVa doiog ImVmo. ¶mIoarO {XdgmH$mR>r AmnU H$YrVar XÿY, Mhm, H$m°’$s, ~m~m§Zm EH$M ^mH$ar H$m nwaVo ? ga~V Ago no¶nXmW©hr KoVmo. {Xdg^amV Oo AmOr Am{U AmOmo~m H$‘r H$m ImVmV ? ImXçnXmW© Am{U no¶nXmW© Amnë¶m nmoQ>mV OmVmV, ˶m gdmªZm {‘iyZ "Amhma' åhUVmV. Amhma OmñV qH$dm H$‘r H$m hmoVmo ? EImXçm {Xder Amnë¶mbm ^yH$ OmñV bmJVo. Voìhm AmnU ^anya OodVmo. ˶m {Xder Amnbm Amhma OmñV AgVmo. H$Yr ^yH$ H$‘r AgVo. Voìhm AmnU WmoS>go M o OodVmo. ˶m {Xder Amnbm Amhma H$‘r AgVmo.

gm§Jm nmhÿ ¶m XmoKtn¡H$s OmñV Amhma H$moUmMm Agob? H$m? VmB© VéU Amho, ˶m‘wio {VMm Amhma OmñV Amho. ¶mCbQ> AmOr åhmVmar Amho, ˶m‘wio {VMm Amhma H$‘r Amho.

75

H$mhr H$m‘o H$aVmZm earamMr ^anya Am{U doJmZo hmbMmb hmoVo, earambm ^anya H$îQ> nS>VmV. Aer H$m‘o A§J‘ohZVrMr H$m‘o hmoV. A§J‘ohZVrMr H$m‘o Ho$ë¶m‘wio Iyn ^yH$ bmJVo. H$mhr H$m‘o EH$m OmJr ~gyZ H$am¶Mr AgVmV. Vr H$aVmZm earambm ’$ma H$îQ> nS>V ZmhrV. Aem H$m‘m§Zm ~¡R>r H$m‘o åhUVmV. ~¡R>r H$m‘o H$aUmè¶m§Mr ^yH$ ˶m‘mZmZo H$‘r AgVo.

~¡R>o H$m‘

A§J‘ohZVrMo H$m‘

A§J‘ohZVrMr H$m‘o H$aUmè¶m 춳VtMm Amhma OmñV AgVmo. ˶m§Zm A{YH$ AÝZmMr JaO AgVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? nmUr ^aUo, H$nS>o YwUo, Ka PmSy>ZnwgyZ H$mT>Uo hr A§J‘ohZVrMrM H$m‘o AmhoV. hr H$m‘o H$aUmè¶m 춳VtZm ^yH$ OmñV bmJVo. hr H$m‘o H$aUmar 춳Vr ñÌr Agmo AWdm nwéf, ˶m§Zm nwaogo AÝZ {‘iUo JaOoMo AgVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ‘moR>o hmoVmZm earamMr dmT> doJmZo hmoVo. åhUyZ ¶m d¶mV ‘wbm§Zm Am{U ‘wbtZm ^anya Amhma {‘im¶bm hdm. 76

gm§Jm nmhÿ = = =

EH$mM {Xder dJm©Vrb à˶oH$mÀ¶m Kar ^moniçmMrM ^mOr Agob H$m ? amoO VoM VoM OodU ~Zdbo, Va Vwåhm§bm AmdS>ob H$m ? Am§~o Amnë¶mbm df©^a H$m {‘iy eH$V ZmhrV ?

AÝZnXmWmªVrb {d{dYVm ^wHo$à‘mUo AmnU H$‘r-OmñV ImVmo. ˶mdê$Z Amhma WmoS>m Amho H$s OmñV ho R>aVo. hr Pmbr Amhmam{df¶r EH$ ‘m{hVr. AmnU H$moUVo AÝZnXmW© ImVmo hr ‘m{hVrnU ¿¶m¶bm hdr. åhUOo Amhmam{df¶rMr ‘m{hVr nyU© hmoB©b. {Za{Zamiçm bmoH$m§À¶m Amhmam§V {Za{Zamio AÝZnXmW© AgVmV. ˶mMr H$maUo H$m¶ AgVrb ? EH$m KamV amoO R>amdrH$M nXmW© ~Zdbo Jobo, Va VoM AÝZnXmW© gVV Imdo bmJVrb. OodU H§$Q>midmUo hmoB©b. åhUyZ AÝZnXmW© AmbQy>Z nmbQy>Z H$aVmV. OoWo ^mV ^anya {nH$Vmo VoWrb bmoH$m§À¶m ImʶmV ^mV OmñV AgVmo, Va Á¶m ^mJmV Ádmar qH$dm ~mOar OmñV {nH$Vo, VoWrb bmoH$m§À¶m OodUmV ^mH$ar OmñV AgVo. H$mhr ^mJm§V Jhÿ OmñV {nH$Vmo. ˶m ^mJmV JìhmMr nmoir ImVmV. g‘wÐmV ‘mgir ^anya {‘iVo. åhUyZ H$moH$UmVrb bmoH$m§À¶m AmhmamV ‘mgir OmñV AgVo.

77

dfm©H$mR>r F$Vw‘mZmà‘mUo doJdoJiçm ^mÁ¶m Am{U ’$io doJdoJiçm doir {‘iVmV. ˶mà‘mUo AmhmamVrb AÝZnXmWmªVhr ’$aH$ nS>Vmo. EImXm g‘ma§^ Agob Va H$mhr doJio AÝZnXmW© H$aVmV. gUmgwXrÀ¶m {Xder JmoS>YmoS>mMo OodU H$aVmV. AmnU H$m¶ H$miOr ¿¶m¶Mr ? àH¥$Vr Mm§Jbr hdr Agob Va Amhmam{df¶r H$miOr ¿¶mdr bmJVo. åhUyZ Kar ~Zdbobo gd© nXmW© ImdoV. Z AmdS>Umao nXmW© Im¶MoM ZmhrV, Ago H$ê$ Z¶o. ‘moS> Amboë¶m H$S>Ymݶm§À¶m Cgir Am{U nmbo^mÁ¶m AmhmamV dma§dma Agmì¶mV. AYyZ‘YyZ OodUmV Xhr qH$dm VmH$ Agmdo. dV©‘mZnÌmV qH$dm XÿaXe©Zda erVno¶m§À¶m Iyn Om{hamVr AgVmV. AZoH$ ImXçnXmWmªÀ¶mhr Om{hamVr AgVmV. Vo nXmW© {dH$V ¿¶mdoV Agm ‘moh nS>Vmo. Vo nXmW© MdXma AgVmV. AmH$f©H$ doîQ>UmV {‘iVmV, nU Vo Amamo½¶mbm Mm§Jbo AgVrbM Ago Zmhr.

78

AmnU H$m` {eH$bmo ? * {Xdg^amV Oo ImXçnXmW© Am{U no¶nXmW© nmoQ>mV OmVmV, ˶m gdmªZm {‘iyZ "Amhma' åhUVmV. * d¶, H$amdr bmJUmar ‘ohZV Am{U àH¥$Vr hr AmhmamV ’$aH$ nS>ʶmMr H$maUo AmhoV. * F$Vw‘mZmà‘mUo {‘iUmè¶m AÝZnXmWmª‘wio AmhmamV ~Xb hmoVmV. * doJdoJiçm ^mJm§V ghOnUo {‘iUmao AÝZnXmW© doJdoJio AgVmV. ˶m‘wio bmoH$m§À¶m AmhmamV {d{dYVm {XgVo. * AmhmamV doJdoJiçm nXmWmªMm g‘mdoe Ho$ë¶mZo earamÀ¶m AÝZm{df¶rÀ¶m gd© JaOm ^mJVmV. * Om{hamVt‘ܶo {XgUmao AmH$f©H$ d MdXma nXmW© àH¥$Vrbm Mm§Jbo AgVrbM Ago Zmhr.

àH¥$Vr Mm§Jbr R>odʶmgmR>r AÝZm{df¶r H$miOr ¿¶m¶bm hdr.

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? emim gwQ>ë¶mda hþVwVyÀ¶m gamdmgmR>r Wm§~m¶Mo AgVo. ˶m doir WH$ë¶mgmaIo dmQ>Vo. H$emVhr bj bmJV Zmhr. nU Wm§~m¶Mo Va Amho. (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

ëë¶mZo gd©M 79

(B©) EH$m eãXmV CËVao Xçm. (1) H$moU˶m F$VyV Am‘ag Ho$bm OmVmo ? (2) CgmÀ¶m agmMr Jwèhmio H$moU˶m F$VyV Mmby AgVmV ? (3) Amobm ha^am ~mOmamV H$moU˶m F$VyV ¶oVmo ? (4) CÝhmVyZ IoiyZ Amë¶mda Iyn VhmZ bmJbr Amho. Vw‘À¶mg‘moa qb~mMo ga~V Amho. ~mOmamVyZ AmUbobo erVno¶hr Amho. ¶m§Vbo H$moUVo no¶ KoD$Z VhmZ ^mJdUo Mm§Jbo ? (C)

(D$) {dMma H$ê$Z CËVao Xçm. (1) VrZ dfmªÀ¶m ‘wbmMo nmoQ> Aܶm© ^mH$arV ^aVo, åhUyZ ˶mÀ¶m AmB©Mo nmoQ> Aܶm© ^mH$arV ^aob H$m ? H$maU gm§Jm. (2) EH$ ‘mUyg amoO nmM nmoiçm ImVmo. EImXçm {Xder Vmo VmnmZo ’$U’$Ubm Agob. ˶m {Xderhr nmM nmoiçm ImB©b H$m ? H$maU gm§Jm. (3) à˶oH$ 춳VrMm Amhma doJdoJim AgVmo. ˶mMr H$moUH$moUVr H$maUo AgVrb ? (4) AmB©bm AmOrgmR>r ^mH$ar H$m Hw$ñH$ê$Z R>odmdr bmJVo ? (5) VmQ>mV ^mOr Q>mHy$ ZH$mo, Ago AmB©Zo VmB©bm H$m gm§{JVbo Agob ? (E) ‘m{hVr {‘idm. ‘yJ, ‘Q>H$s, dmb, Mdir ¶m§Zm ‘moS> AmUʶmÀ¶m H¥$VrMr ‘m{hVr {‘idm. {bhÿZ H$mT>m. dJm©Vrb BVam§Zm gm§Jm. (Eo) Jmibobo eãX ^am. (1) A§J‘ohZVrMr H$m‘o H$aUmar 춳Vr ............... Agmo dm nwéf, ˶m§Zm nwaogo AÝZ {‘im¶bm hdo. (2) àH¥$Vr Mm§Jbr hdr Agob Va ................ {df¶r H$miOr ¿¶mdr bmJVo. (3) Om{hamVrVrb AÝZnXmW© {dH$V ¿¶mdoV Agm ............... nS>Vmo.

80

***

14. ñd¶§nmH$ KamV OmD$¶m... gm§Jm nmhÿ =

gm§Jm nmhÿ =

=

=

81

¿¶m À¶m

82

¿¶m

Zdm eãX {eH$m !

83

AmnU H$m` {eH$bmo ? * AÝZnXmW© V¶ma H$aVmZm Vo CîUVm XoD$Z {eOdmdo bmJVmV. ˶m‘wio Vo nMm¶bm hbHo$ Am{U éMH$a hmoVmV. * CH$iUo, dm’$dUo, ViUo, ^mOUo ¶m CîUVm XoʶmÀ¶m {d{dY nX²YVr AmhoV. * H$moqe~ra, {eH$aU Ago H$mhr nXmW© CîUVm Z XoVm V¶ma H$aVmV. * B§YZ dmnê$Z d ˶m AmModa ñd¶§nmH$ H$aUo gmoB©Mo ìhmdo ¶mgmR>r {d{dY àH$maÀ¶m eoJS>çm dmnaë¶m OmVmV. * drO d gy¶m©Mr CîUVm dmnê$Zhr AÝZ {eOdʶmgmR>r CîUVm {‘idVm ¶oVo.

84

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ?

ñd¶§nmH$ KamV H$moiem§Mr eoJS>r dmnaë¶mZo q^Vr H$miçm nS>boë¶m AmhoV. (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

1) 2) 3)

मूठभर खारेदाणे, फ�टाणे व थोडे चुरमुरे घ्या. त्यात िचमूटभर ितखट व मीठ टाका. िलंबू िपळा. एक� क�न कालवा आिण खा. शक्य असल्यास मो�ांकड�न कांदा, कोिथंबीर, टोमॅटो, काकडी इत्यादी िच�न घेऊन यांत टाकता येईल.

***

85

15. gm§Jm nmhÿ

• gm§Jm nmhÿ earamMo ^mJ AmoiIm. • • • •

86

AJ«~mhÿ V§JS>r åhUOo H$monamnmgyZ åhUOo JwS>¿`mnmgyZ _ZJQ>mn`ªVMm ^mJ. KmoQ>çmn`ªVMm ^mJ.

Zdm eãX {eH$m !

87

gm§Jm nmhÿ.

H$ê$Z nhm.

88

EH$ H$m‘ AZoH$ nX²YVr H$ê$Z nhm

= = = =

89

Oam S>moHo$ Mmbdm VmB©À¶m H$S>oda ~gë¶m‘wio ~mimMo H$moUVo H$m‘ Pmbo ?

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

90

AmnU H$m` {eH$bmo ? * S>moHo$, YS>, hmV d nm¶ ho earamMo ‘w»¶ ^mJ AmhoV. N>mVr, nmoQ> Am{U nmR> {‘iyZ YS> ~ZVo.> S>moHo$, hmV d nm¶ YS>mbm OmoS>bobo AgVmV. * S>moHo$ Am{U YS> OmoS>Umam earamMm ^mJ åhUOo ‘mZ hmo¶. hmV Im§XçmÀ¶m {R>H$mUr Va nm¶ Iwã¶mV YS>mbm OmoS>bobo AgVmV. * eara {d{eîQ>> {R>H$mUr dmHy$ eH$Vo åhUyZ AmnU hmbMmbr H$ê$ eH$Vmo. *

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm

1) 2) 3) 4) ) ) ) ) 1) 2) 3)

*** 91

16. kmZ|{Ð`o gm§Jm nmhÿ

gm§Jm nmhÿ = =

92

Zdm eãX {eH$m !

gm§Jm nmhÿ

93

H$ê$Z nhm

94

gm§Jm nmhÿ

Oam S>moHo$ Mmbdm.

95

H$ê$Z nhm

96

6या उज7या हातातील उलथ[याने कढईतले श]गदाणे परतत आहेत. डो^यांनी कढईकडे पाहात आहेत. श]गदाणे नीट परतले जात आहेत ना, याकडे 6यांचे ल_ आहे. श]गदाणे खरपूस भाजले गेले, कb 6यांचा खमंग वास येतो. तो वास नाकाला जाणवला कb 6या गॅसची शेगडी बंद करणार आहेत. या सग^या हालचालJमdये ताळमेळ नको का? ताळमेळ नसेल, तर चुका होऊ शकतात. श]गदाणे परतताना सांडतील. नीट भाजले जाणार नाहीत. कgे तरी राहतील िकhवा करपतील. कोणतेही काम करताना हालचालJमdये ताळमेळ नसेल, तर कामांत चुका िकhवा घोटाळे होऊ शकतात.

Oam S>moHo$ Mmbdm िशलाई मशीनवर कपडा िशवताना हालचालJतील ताळमेळ कसा साधला जातो ? शरीरा.या उिणवांवर मात शरीराचा एखादा अवयव नीट काम क0 शकत नसेल, तर 6या 7य8ीला अनेक अडचणी येतात. डोळे 7यव>?थत काम क0 शकत नसतील तर नीट Aदसत नाही. कान 7यव>?थत काम क0 शकत नसतील तर नीट ऐकD येत नाही. असे असेल तर हालचाली 7यव>?थत करता येत नाहीत. आपली कामे ?वत: करणे अवघड जाते, पण अशा अडचणJवर मात करता येते. काही दोष डॉMटरांकडOन उपचार कQRयावर नाहीसे होतात. काही बाबतJत लोकांची मदत घेता येते. अनेक Tसंंगी िवशेष साधनांची मदत घेता येते. मग ?वत:ची कामे ?वतंXपणे करता येतात.

97

आवाजांचीही

98

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? अiिणमा िसjहा बावीस वषाkची, उlर Tदेशात राहणारी मुलगी. एकदा रेRवेगाडीतून Tवास करताना ितची चोरांशी झटापट झाली. या झटापटीत ती डnयातून बाहेर फQकली गेली. शेजारpया iळाव0न दqसरी गाडी धावत होती. अiिणमा 6या गाडीखाली पडली आिण ितला गंभीर दqखापत झाली. डॉMटरांनी ितचा जीव वाचवला, परंतु 6यांना अiिणमाचा एक पाय कापावा लागला. इ>?पतळात असताना अiिणमाला अनेक लोक भेटायला यायचे. T6येकाला वाटायचे िहचे पुढे कसे होणार ? पण ितने ठरवले, कb िबलकDल हताश 7हायचे नाही. कोणीही आपRयाला लाचार tहणू शकणार नाही, असे काहीतरी क0न दाखवायचे. डॉMटरांनी ितला कuिXम पाय बसवला. नवीन पायाची सवय होताच ितने िगयाvरोहणाचे Tिश_ण घे[यास सुiवात कQली. अपघातानंतर अवwया वषाvतच ितने िहमालयातील एक उंच िशखर सर कQले. 6यानंतरpया पुढpया वषx ए7हरे?ट हे जगातील सवाkत उंच िशखरही सर कQले. अiिणमाpया या गोyीव0न काय िशकायला िमळते ? AmnU H$m` {eH$bmo ? * kmZ|{жm§‘wio Amnë¶mbm g^modVmbÀ¶m n[apñWVrMr ‘m{hVr g‘OVo. * S>moio, H$mZ, ZmH$, Or^ Am{U ËdMm hr Amnbr nmM kmZ|{жo AmhoV. * S>moiçm§‘wio AmnU nmhÿ eH$Vmo, H$mZm§‘wio EoHy$ eH$Vmo. ZmH$m‘wio dmg KoD$ eH$Vmo. {O^o‘wio Amnë¶mbm Md H$iVo. ËdMo‘wio ñne© H$iVmo. * H$m‘ H$aVmZm hmbMmbr§‘ܶo Vmi‘oi Agmdm bmJVmo. Vmi‘oi Zgob Va MwH$m hmoVmV. * EImXçm Ad¶dmV CUrd Agob Va H$m‘o H$aʶmV AS>Wio ¶oD$ eH$VmV. * AS>MUt‘wio IMyZ OmD$ Z¶o H$maU ˶m§da ‘mV H$aVm ¶oVo.

हे नेहमी ल'ात ठेवा एखाzा अवयवात दोष असला तरी 6यातून मागv काढता येतो. वेग^या प{तीने आपली कामे करता येतात. 99

4वा5याय (A) H$m¶ H$amdo ~ao ? ‘आजोबांना जेवायला बोलव’, असे आईने सकbनाला सांिगतले आहे; पण सकbनाpया आजोबांना अिजबात ऐकD येत नाही. आईने जेवायला बोलावले आहे, हे सकbना आजोबांना कसे सांगेल ? (Am) Oam S>moHo$ Mmbdm. (१) कालचे दही आज खराब झाले आहे, खा[याजोगे रािहले नाही, हे तुtहांला कसे समजते ? (२) पुढे ?वयंपाकघरातील पदाथाkची नावे Aदली आहेत. 6यांचा रंग कोणता असतो ? (१) हळद (२) कोिथंिबरीची पाने (३) िपकलेली िमरची (४) मीठ (५) कgा टोमॅटो (B) पुढील मािहती कोणCया DानEिFयांमुळे कळते ते िलहा. (१) पे0 गोड आहे. (२) बाहेर काेिकळ गात आहे. (३) सूयvफDल िपवळे आहे. (४) उदबlीचा वास चांगला आहे. (५) औषध कडO आहे. (६) टॉवेल खरखरीत आहे. (ई) िनरी'ण कIन मािहती िलहा. िवटीदांडO खेळताना िवटीला टोला मारायचा आहे. 6या वेळी कोणकोण6या अवयवांचा उपयोग होतो ? 6यांचा ताळमेळ कसा ठेवला जातो ? (उ) थोडLयात उMरे िलहा. (१) दाणे भाजताना काकDhनी दोन हातांचा उपयोग कसा कQला आहे ? (२) ‰ान]िŠये tहणजे काय ? (३) ‰ान]िŠयांची आपRयाला कोणती मदत होते ? (४) हालचालJमdये ताळमेळ का असावा ? (ऊ) गाळलेले श;द भरा. (१) डो^यांमुळे व?तू िकती ------ आहे याचा अंदाज येतो. (२) ------ कोण6या Aदशेने येतो ते कानांमुळे समजते. (३) हवा ------ आहे हे वासाव0न समजते. (४) व?तू गरम आहे हे आपRयाला ------ समजते. (५) ------ खाऊन िजभेची आग होते. CnH«$_ …यांना अिजबातच ऐकD येत नाही अशा 7य8ी खाणाखुणांची भाषा वापरतात. 6यािवषयी अिधक मािहती िमळवा. िनरिनरा^या वाzांचे आवाज ऐका.

*** 100

gm§Jm nmhÿ

101

Oam S>moHo$ Mmbdm

102

Oam S>moHo$ Mmbdm.

ImʶmAmYr hmV H$m Ywdm¶Mo ? H$ê$Z nhm. =

= =

=

= =

=

103

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? =

=

=

सकाळी झोपून उठल्यावर सगळेच दात घासून त�ड धुतात, पण झोपायच्या आधीदेखील आठवणीने दात घासून त�ड धुतात ते सगळे खरे �शार ! जेवण झाल्यावर सगळेच हात धुतात, पण जेवायच्या आधीदेखील आठवणीने हात धुतात ते सगळे खरे �शार ! AmnU H$m` {eH$bmo ?

* * * * *

bhmZnUr Oo XmV ¶oVmV, ˶m§Zm XþYmMo XmV åhUVmV. Vo gmVì¶m-AmR>ì¶m dfu nS>VmV. ˶mZ§Va nwÝhm EH$Xm XmV ¶oVmV. ˶m XmVm§Zm H$m¶‘Mo XmV åhUVmV. H$m¶‘Mo XmV nS>bo, Va nwÝhm XmV ¶oV ZmhrV. åhUyZ XmVm§Mr H$miOr ¿¶mdr. XmV AñdÀN> AgVrb Va VrM KmU nmoQ>mV OmVo. ˶m‘wio nmoQ>mMo AmOma hmoVmV. IoiVmZm, H$m‘o H$aVmZm hmV AñdÀN> hmoVmV. OodVmZm VrM KmU nmoQ>mV OmVo. ˶m‘wio nmoQ> {~KS>Vo. åhUyZ hmV ñdÀN> YwD$Z Oodm¶bm ~gmdo. * Ho$gm§Mr, ZIm§Mr Am{U kmZ|{жm§Mrhr ñdÀN>Vm R>odm¶bm hdr.

=

104

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ?

(Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

*** 105

18. ‘mPo Hw$Qw>§~ Am{U Ka H$ê$Z nhm Hw$Qw>§~mVrb 춳VtMr g§»¶m Am{U AmB©-d{S>bm§Mo ì¶dgm¶ ¶m§À¶m AmYmao Amnmnë¶m Hw$Qw>§~m{df¶r ‘m{hVr {bhm.

Hw$Qw>§~mV AmB©, dS>rb d ˶m§À¶m ‘wbm§Mm g‘mdoe AgVmo. = ¶m{edm¶ H$mhr Hw$Qw>§~m§V AmOr-AmOmo~mhr AgVmV. = Hw$Qw>§~mVrb 춳VtMr g§»¶m doJdoJir Agy eH$Vo. AmnU Amnë¶m Hw$Qw>§~mV OÝ‘Vmo, dmT>Vmo. AmB©-dS>rb Amnë¶mbm bhmZmMo ‘moR>o H$aVmV. Amnbr H$miOr KoVmV. Hw$Qw>§~mV Amnë¶mbm gd© àH$maMr gwa{jVVm {‘iVo. Amnbr AÝZ, dñÌ Am{U {Zdmam ¶m§Mr JaO Hw$Qw>§~mV nyU© hmoVo. Hw$Qw>§~mVrb BVa 춳Vrhr Amnbm gm§^mi H$aVmV. Hw$Qw>§~mVrb 춳Vt‘ܶo {Oìhmim AgVmo. ào‘ d AmnwbH$s‘wio Amnë¶mbm Hw$Qw>§~mV amhm¶bm AmdS>Vo. AS>rAS>MUrÀ¶m H$mimV gd©OU EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$aVmV. AmOmar nSy> Z¶o åhUyZ H$miOr KoVmV. AmOmanUmV Amnbo AmB©-dS>rb Amnbr XoI^mb H$aVmV. N>moQ>o Hw$Qw>§~ Am{U ‘moR>o Hw$Qw>§~ =

H$mhr Hw$Qw>§~m§‘ܶo AmB©-dS>rb d ˶m§Mr EH$ qH$dm XmoZ ‘wbo EdT>rM ‘mUgo AgVmV. Aem Hw$Qw>§~m§Zm N>moQ>o Hw$Qw>§~ åhUVmV. H$mhr Hw$Qw>§~m§V AmOr-AmOmo~m, H$mH$m-H$mHy$, g»Ir d MwbV ^md§S>o amhVmV. Aem Hw$Qw>§~m§Zm ‘moR>o Hw$Qw>§~ åhUVmV. {dñVm[aV Hw$Qw>§~ Amnë¶m Hw$Qw>§~mer Amnbo AZoH$ ZmVodmB©H$ OmoS>bobo AgVmV. H$mH$m, H$mHy$, ‘m‘m, ‘m‘r, Am˶m, ‘mder Amnë¶m Zm˶mJmo˶mMr AgVmV. Aem Hw$Qw>§~mbm {dñVm[aV Hw$Qw>§~ åhUVmV. ZmVodmBH$m§‘wio Amnbo Hw$Qw>§~ {dñVmaVo. 106

{dñVm[aV Hw$Qw>§~

{dñVm[aV Hw$Qw>§~mVrb gd©OU EH$m KamV amhmV ZmhrV, nU ˶m§À¶mV ào‘ d {Oìhmim AgVmo. doJdoJiçm àg§Jr Vo EH$‘oH$m§Zm ^oQ>V AgVmV. = Vw‘À¶m {dñVm[aV Hw$Qw>§~mV H$moU H$moU Amho ? = Vw‘Mo ˶m§À¶mer H$moUVo ZmVo Amho ? = Vw‘À¶m {dñVm[aV Hw$Qw>§~mVrb bmoH$ H$moU˶m àg§Jr ^oQ>VmV ? H$ê$Z nhm Hw$Qw>§~d¥j : {Vgè¶m B¶ËVoV {eH$Umar aohmZm KamVrb 춳VtÀ¶m ’$moQ>mo§Mm Aë~‘ nmhV hmoVr. dmT>{Xdg, b½Z Aem àg§JrMo ’$moQ>mo nmhVmZm {Vbm H$mhr Mohao AmoiIrMo, Va H$mhr Mohao AZmoiIr dmQ>bo. H$mhr ’$moQ>m|‘Yrb Mohao {Vbm nwÝhm nwÝhm gJirH$S>o {Xgbo. aohmZmZo AmB©bm {dMmabo, H$s ho gJio bmoH$ H$moU AmhoV? AmB© åhUmbr, ho gJio Amnbo ZmVodmB©H$ AmhoV. ¶m ’$moQ>m|‘ܶo H$mH$m-H$mHy$, ‘m‘m-‘m‘r, XmoÝhrH$S>Mo AmOr-AmOmo~m AmhoV. aohmZm AmB©bm åhUmbr - ‘bm gJio ZrQ> g‘OmdyZ gm§J. AmB©Zo aohmZmbm g‘OmdyZ gm§JʶmgmR>r EH$ {MÌ H$mT>bo.

AmOmo~m

AmOr

Am˶m

AmB©

aohmZm

=

dS>rb

gbr‘

H$mH$m

gm{hb

H$mHy$

gm{Z¶m

aohmZmMm Hw$Qw>~§ d¥j H$mimÀ¶m AmoKmV Hw$Qw>~§ mÀ¶m AZoH$ {nT>çm V¶ma hmoVmV. Aem {nT>çm§Mr d§emdi V¶ma hmoV.o Vwåhr AmB©-d{S>bm§À¶m ‘XVrZo Vw‘À¶m Hw$Qw>§~mMm Hw$Qw>§~d¥j V¶ma H$am.

Hw$Qw>§~g§ñWoVrb ~Xb : H$mimà‘mUo Hw$Qw>§~g§ñWm ~XbV OmVo. EHo$H$mir AmOr-AmOmo~m, AmB©-dS>rb, H$mH$m-H$mHy$ Am{U g»Ir d MwbV ^md§S>o ¶m gdmªMo {‘iyZ ‘moR>o Hw$Q>§w~ Ago. ˶mbm EH$Ì Hw$Qw>§~ åhUV. hr gd© ‘mUgo EH$Ì amhV. ZmoH$ar, CXçmoJ-ì¶dgm¶mÀ¶m {Z{‘ËVmZo hr EH$m KamVrb ‘mUgo doJdoJiçm {R>H$mUr amhÿ bmJbr, H$s ˶m§Mr doJir Hw$Qw>§~o V¶ma hmoVmV. Aem Hw$Qw>§~m§Zm {d^³V Hw$Qw>§~ åhUVmV. Aem àH$mao Hw$Qw>§~g§ñWoV ~Xb Pmbm Amho. 107

Hw$Qw>§~mVrb Amnbr H$m‘o

EH$M 춳Vr H$m‘ H$aV Amho.

à˶oH$ 춳Vr H$m‘ H$aVo.

H$ê$Z nhm = Amnë¶m KamVrb H$m‘m§Mr ¶mXr V¶ma H$am. = Vw‘À¶m KamV hr H$m‘o H$moU H$aVo ? = ¶m§Vrb H$moUVr H$m‘o H$am¶bm Vwåhm§bm AmdS>Vo ? = Vwåhr KamVrb EH$‘oH$m§Mr H$m‘o H$aVm H$m ? nmʶmMr gmR>dU, ñd¶§nmH$ H$aUo d ñdÀN>Vm hr KamV amoO H$amdr bmJUmar H$m‘o AmhoV. KamV gUdma d g‘ma§^ gmOao hmoV AgVmV. nmhþUo ¶oVmV. ˶m§Mo AmJV-ñdmJV H$amdo bmJVo. d¶ñH$a 춳VtÀ¶m Amamo½¶mMr H$miOr ¿¶mdr bmJVo. KamV Aer Iyn H$m‘o AgVmV. Vr gdmªZr dmQy>Z KoVbr nm{hOoV. Hw$Qw>§~mVrb H$m‘o gdmªZr Ho$ë¶mg H$moUm EH$mM 춳Vrda ^ma nS>V Zmhr. KamVrb à˶oH$ N>moQ>o-‘moR>o H$m‘ ‘hËËdmMo AgVo. hr H$m‘o ào‘mZo d AmnwbH$sZo gd©OU H$aVmV. ˶mMr Amnë¶mbm OmU Agmdr. KamMr ñdÀN>Vm d gOmdQ> H$ê$Z nhm KamÀ¶m ñdÀN>VogmR>r Am{U ZrQ>ZoQ>Ho$nUmgmR>r H$moUVr H$m‘o H$amdr bmJVmV, ¶mMr ¶mXr V¶ma H$am. ZrQ>ZoQ>Ho$ Ka =

darb XmoZ {MÌm§V Vwåhm§bm H$moUVm ’$aH$ {XgVmo, Vo dhrV {bhm. 108

ngmam Agbobo Ka

Amnbo Ka ñdÀN> d ZrQ>ZoQ>Ho$ Agob, Va Amnë¶mbm àgÝZ dmQ>Vo. KamV gJirH$S>o ngmam Agbm, Va H$moUmbmM dñVy doioda gmnS>V ZmhrV. KamV ñdÀN>Vm amIUo hr Hw$Qw>§~mVrb gdmªMr O~m~Xmar Amho. KamVrb Ho$aH$Mam BH$S>o {VH$S>o ’o$Hy$ Z¶o. Vmo H$MamnoQ>rV Q>mH$mdm. H$Mam KamÀ¶m ~mhoa Va ‘wirM ’o$Hy$ Z¶o. åhUOo n[aga ñdÀN> ahm¶bm ‘XV hmoB©b. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? KamVrb Amobm d gwH$m H$Mam doJim H$am. Vmo XmoZ doJdoJiçm Q>monë¶m§‘ܶo Q>mH$m. Amoë¶m H$Mè¶mnmgyZ IV V¶ma H$aVm ¶oVo. gw³¶m H$Mè¶mVyZ H$mJX, H$mM, nÌm doJim H$aVm ¶oVmo. ˶mMm nwÝhm dmna H$aVm ¶oVmo. =

‘mo~mBb, grS>r, S>rìhrS>r, noZS´>mBìh VgoM g§JUH$ B˶mXr Bbo³Q´>m°{ZH$ dñVy§Mm dmna àM§S> à‘mUmV dmT>bm Amho. ¶m dñVy H$m¶‘À¶m ZmXþéñV Pmë¶m, H$s {Zén¶moJr hmoVmV. Aem {Zén¶moJr dñVy§Mm Omo H$Mam gmMVmo, ˶mbm B©-H$Mam åhUVmV. B©-H$Mè¶mMr {dëhodmQ> bmdUo hr EH$ ‘moR>r g‘ñ¶m Amho.

H$ê$Z nhm KamMr gOmdQ> H$am = = =

KamMr gOmdQ> H$er H$am¶Mr, ho gJiçm§Zr {‘iyZ R>adm. Or gOmdQ> Vwåhm§bm ñdV…bm H$aVm ¶oUma Zmhr, ˶m gOmdQ>rgmR>r ‘moR>çm§Mr ‘XV ¿¶m. gOmdQ> H$aʶmgmR>r Vwåhr H$moUVo gm{h˶ dmnabo ?

Imbr {Xboë¶m gOmdQ>rÀ¶m gm{h˶mVrb Oo gm{h˶ OmñV dmnê$ Z¶o, ˶mImbr "' Aer IyU H$am. Vo H$m dmnê$ Z¶o Vo gm§Jm. ’w$bo W‘m©H$mob ßb°pñQ>H$ nVmH$m am§Jmoir amgm¶{ZH$ a§J

gm§Jm nmhÿ

~¡bnmoim

gU - CËgd = AmnU gU-CËgd H$m gmOao H$aVmo ? = Amnbo gU-CËgd H$moU˶m ~m~ter g§~§{YV AmhoV ? 109

AmnU Hw$Qw>§~mV AZoH$ gU-CËgd gmOao H$aVmo. Hw$Qw>§~mVM Zìho, Va Amnë¶m XoemV {d{dY ^mJm§V {d{dY CËgd gmOao Ho$bo OmVmV. eoVr hm Amnë¶m XoemVrb ‘w»¶ ì¶dgm¶ Amho. Amnbo AZoH$ CËgd eoVr Am{U n¶m©daU ¶m§À¶mer g§~§{YV AmhoV. hmoir hm dg§V F$VyÀ¶m ñdmJVmMm CËgd Amho. n§Om~‘ܶo nrH$ H$mnUrÀ¶m gw‘mamg "d¡emIr' hm CËgd gmOam Ho$bm OmVmo. ‘hmamîQ´>mV noaUrZ§Va "~¡bnmoim' hm gU gmOam H$aVmV. V{‘iZmSy>‘ܶo "nm|Jb', Va Ho$ai‘ܶo "AmoU‘' ho CËgd nrH$ H$mnUrÀ¶m h§Jm‘mV gmOao hmoVmV. Xgam, {Xdmir, JwT>rnmS>dm ¶m§gmaIo gU {nHo$ hmVm§V Amë¶mZ§Va gmOao Ho$bo OmVmV. n¶w©fUnd©, ~wX²Ynm¡{U©‘m, a‘OmZ B©X, ZmVmi, nVoVr ho ‘hËËdmMo gU AmhoV. gU Am{U CËgd H$moUVohr AgmoV, gd© ^maVr¶ ˶m§V AmZ§XmZo gh^mJr hmoVmV. EH$‘oH$m§Zm ew^oÀN>m XoVmV. "ñdmV§Í¶{XZ' Am{U "àOmgËVmH$ {XZ' ho Amnbo amîQ´>r¶ CËgd AmhoV. gd© ZmJ[aH$ Vo gmOao H$aVmV. 15 Am°JñQ> 1947 amoOr Amnë¶m Xoembm {~««{Q>em§nmgyZ ñdmV§Í¶ {‘imbo. åhUyZ Vmo {Xdg AmnU "ñdmV§Í¶{XZ' åhUyZ gmOam H$aVmo. ^maVr¶ g§{dYmZmMr A§‘b~OmdUr 26 OmZodmar 1950 nmgyZ gwê$ H$aʶmV Ambr. åhUyZ hm {Xdg AmnU "àOmgËVmH$ {XZ' åhUyZ gmOam H$aVmo. CËgdm‘wio bmoH$ EH$Ì ¶oVmV. ˶m§À¶mV EH$mo߶mMr ^mdZm dmT>Vo. CËgdmV JmUr, Z¥Ë¶o, am§Jmoiçm, Ioi, ñnYm©, e¶©Vr ¶m§Mr aobMob AgVo. ˶m‘wio Amnë¶mbm AmZ§X {‘iVmo. gU-CËgd gmOao H$aVmZm AmnU n¶m©daUmMr hmZr hmoUma Zmhr ¶mMr H$miOr KoVbr nm{hOo. ‘moR>çm AmdmOmV JmUr bmdbr Va d¥X²Y 춳VtZm d bhmZ ‘wbm§Zm Ìmg hmoVmo. ‘moR>çm AmdmOm‘wio Üd{ZàXÿXÿÿfU hmoVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ‘hmamîQ´>mV AZoH$ Am{Xdmgr O‘mVr AmhoV. R>mUo {OëhçmV "dmabr' hr Am{Xdmgr O‘mV AmT>iVo. Á¶oîR> ‘{hݶmV nmdgmiçmÀ¶m gwédmVrbm ˶m§À¶mH$S>o "H$mobr ^mOr'(H$modir ^mOr) ZmdmMm EH$ H$m¡Qw>§{~H$ gU gmOam Ho$bm OmVmo. H$mobr hr EH$ O§Jbr dZñnVr AgyZ {VMm ^mOrgmaIm dmna hmoVmo. nmD$g gwê$ Pmë¶mZ§Va hr dZñnVr CJdVo. Hw$Qw>§~mVrb 춳Vr AmOy~mOyÀ¶m n[agamV OmD$Z VmOr, H$modir Agbobr H$mobr O‘m H$ê$Z AmUVmV. ^mOr {eOdyZ Xodmbm {VMm Z¡doXç XmIdbm OmVmo. Z§Va Hw$Qw>§~mVrb gd©OU {‘iyZ OodVmV. 110

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ‘H$ag§H«$m§Vr hm gU {hdmiçmV gmOam Ho$bm OmVmo. ¶m {Xder {‘Ì, ZmVodmB©H$ EH$‘oH$m§Zm VriJyi XoVmV. Vri ho ¶m H$mimV hmoUmao ‘hËËdmMo nrH$ Amho. W§S>rÀ¶m H$mimV earamVrb CîUVm {Q>H$dyZ R>odʶmgmR>r Vri ImUo Mm§Jbo AgVo. AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * * * * * * *

Hw$Qw>§~mV Amnë¶mbm gd© àH$maMr gwa{jVVm {‘iVo. Hw$Qw>§~mMo N>moQ>o Hw$Qw>§~, ‘moR>o Hw$Qw>§~, {dñVm[aV Hw$Qw>§~ Ago àH$ma AgVmV. AZoH$ {nT>çm§Mr d§emdi V¶ma hmoVo. KamVrb à˶oH$ N>moQ>o-‘moR>o H$m‘ ‘hËËdmMo AgVo. Amnbo Ka, n[aga ñdÀN> R>odmdm. Amnbo AZoH$ CËgd eoVr Am{U n¶m©daU ¶m§À¶mer {ZJ{S>V AmhoV. ñdmV§Í¶{XZ Am{U àOmgËVmH$ {XZ ho Amnbo amîQ´>r¶ CËgd AmhoV. gU-CËgdm§‘wio bmoH$m§V EH$mo߶mMr ^mdZm dmT>Vo. gU-CËgdmV AmnU EH$‘oH$m§Zm ^oQ>Vmo, EH$‘oH$m§er ~mobVmo, Amnë¶mbm EH$‘oH$m§Mm AmYma dmQ>Vmo.

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) Hw$Qw>§~mV H$moU˶m JaOm nyU© hmoVmV ? (2) AmOmanUmV Amnbr XoI^mb H$moU H$aVo ? (3) {dñVm[aV Hw$Qw>§~mMo gXñ¶ Ho$ìhm EH$Ì ¶oVmV ? (4) CËgdmV H$moU˶m ~m~tMr aobMob AgVo ? (Am) ¶mo½¶/A¶mo½¶ {bhm. (1) AS>rAS>MUrÀ¶m H$mimV gdmªZr EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$amdr. (2) KamVrb gd© H$m‘o gdmªZr dmQy>Z KoVbr nm{hOoV. (3) H$Mam H$MamnoQ>rV Q>mHy$ Z¶o. (4) Üd{ZàXÿfU hmoB©b BV³¶m ‘moR>çm AmdmOmV JmUr bmdy Z¶oV. CnH«$‘ (1) AmOr-AmOmo~m§À¶m H$mimVrb Xm{JZo, ^m§S>r ¶m§Mr ¶mXr H$am. ˶m§Mr {MÌo H$mT>m. (2) {d{dY gU d CËgd ¶m§À¶m‘mJo Agboë¶m H$Wm nmbH$/{ejH$ ¶m§À¶m ‘XVrZo g‘OmdyZ ¿¶m.

*** 111

19. ‘mPr emim gwaoIm Am{U {‘{ha amoOÀ¶mnojm bdH$a CR>bo. AmB©-d{S>bm§Mr ‘XV Z KoVm nQ>nQ> Amdê$ bmJbo. emioV OmʶmMr JS>~S> H$ê$ bmJbo. AmB©Zo {dMmabo, "H$m¶ J gwaoIm, AmO H$m¶ EdT>r KmB© ?' gwaoIm åhUmbr, "AmO ‘m¶m "OrdZ {ejU àmW{‘H$ emioMm' dmT>{Xdg Amho. AmO Amåhm§bm ImD$ XoUma AmhoV. Amåhr H$mbM Am‘Mm dJ© ñdÀN> Ho$bm Amho. dJm©À¶m ñdÀN>VoMr Am{U gOmdQ>rMr ñnYm© Amho. ‘mPr emim ‘bm Iyn AmdS>Vo.' ~m~m åhUmbo, "{‘{ha, Am‘À¶m doir ZìhV§ ~wdm Ag§ H$mhr'. {‘{ha åhUmbm, "Ahmo ~m~m, ‘m¶m dmT>{XdgmgmaImM emioMmhr dmT>{Xdg. ‘mPr emim IoimV, doJdoJiçm ñnYmª‘ܶohr gd©àW‘ AgVo. Am‘À¶m emioV d³V¥Ëd ñnYm© hmoVmV. Ioim§À¶m ñnYm© KoVmV. ~m~m, àH$ën nyU© H$aUo, ghbtZm OmUo, ñZohg§‘obZmV ^mJ KoUo ¶m JmoîQ>r ‘r AmdS>rZo H$aVmo.' gm§Jm nmhÿ (1) Vw‘À¶m JmdmVrb emioMr ñWmnZm Ho$ìhm Pmbr Amho ? (2) Vwåhr Vw‘À¶m emioMm ñWmnZm{XZ H$gm gmOam H$aVm ? (3) emioVrb H$moU˶m JmoîQ>r Vwåhm§bm AmdS>VmV ? ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

Amnë¶m XoemV Iyn nydu {dXçmWu {ejH$m§À¶m Kar {ejU KoʶmgmR>r OmV AgV. H$mhr df} Vo VoWo amhÿZ {ejU KoV AgV. Z§VaÀ¶m H$mimV Jmdm§‘ܶo EH$ {ejH$ Am{U {d{dY d¶moJQ>m§Vrb {dXçmWu EH$Ì ¶oV AgV. {ejH$ ˶m§Zm {eH$dV AgV. {dXçmWu O{‘Zrda Ajao, AmH$S>o {JadV AgV. ¶m H$mimV ‘wbtÀ¶m {ejUmMr ì¶dñWm Xþ‘ui hmoVr. B§J«Om§Zr gܶmMr emimnX²YV AmUë¶mda ‘hmË‘m ’w$bo Am{U H«$m§{VÁ¶moVr gm{dÌr~mB© ’w$bo ¶m§Zr ‘wbtÀ¶m {ejUmg nwʶmVyZ gwédmV Ho$br. emioVrb ~Xb : nydu JmdmJmdm§‘ܶo emim ^am¶À¶m. EImXçm ‘moR>çm dS>mImbr qH$dm gmdbr XoUmè¶m OmJr {dXçmWu O‘m¶Mo. EH$M {ejH$ doJdoJiçm d¶moJQ>m§Vrb {dXçm϶mªZm {eH$dm¶Mo. ¶mV nmT>o, ~oarO, dOm~mH$s, AjaAmoiI, {hemo~ ¶m§Mm g‘mdoe Agm¶Mm. B§J«O ^maVmV Amë¶mda ˶m§Zr AmOMr emimnX²YV gwê$ Ho$br. àJVr H$am¶Mr Agob, Va {ejUmbm n¶m©¶ Zmhr, ho Amnë¶mH$S>rb bmoH$m§À¶m bjmV Ambo. bmoH$ ñdV:hÿZ nwT>mH$ma KoD$Z ‘wbm§Zm emioV nmR>dy bmJbo. ¶mVyZM AmOÀ¶m emim V¶ma Pmë¶m. 112

H$ê$Z nhm emim Am{U {ejU ¶m§{df¶r ‘hmZ H$m¶© Ho$boë¶m nwT>rb 춳Vr§Mr ‘m{hVr {ejH$ Am{U nmbH$ ¶m§À¶mH$Sy>Z {‘idm.

‘hmË‘m OmoVramd ’w$bo

gm{dÌr~mB© ’w$bo

‘hmamOm g¶mOramd Jm¶H$dmS>

amOfu emhÿ ‘hmamO

n§{S>Vm a‘m~mB©

‘hfu Ym|S>mo Ho$ed H$d}

S>m°.~m~mgmho~ Am§~oS>H$a

H$‘©dra ^mD$amd nmQ>rb

S>m°.n§Om~amd Xoe‘wI 113

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? gm{dÌr~mB© ’w$b|À¶m emioVrb ‘wbtMr dm{f©H$ narjm Pmbr, Voìhm Vr ~Km¶bm CËgwH$VoZo AZoH$ bmoH$ O‘bo hmoVo. n{hë¶m H«$‘m§H$mÀ¶m ‘wbrbm ~jrg {Xbo OmV AgVm Vr åhUmbr, ""‘bm ~{jgo ZH$moV, ‘bm emiogmR>r J«§Wmb¶ hdo.'' hr ‘wbJr amÌr C{eamn¶ªV Kar Aä¶mg H$am¶Mr. OmoVramdgm{dÌr~mBªZr emioVrb ‘wbm‘wbtZm eoVr d V§Ì{ejU XoʶmMr ì¶dñWm Ho$br hmoVr. = "OZ-JU-‘Z' ho amîQ´>JrV JwéXod adtÐZmW Q>mJmoam§Zr aMbo Amho. ˶m§Zr ~§Jmb‘ܶo ~mobnya ¶oWo EH$ emim gwê$ Ho$br. {hadrJma PmS>o, a§Jr~oa§Jr ’w$bo, {H$b{~bUmao njr, {Zio AmH$me Aem n[agamV hr emim ^am¶Mr. ¶m emioMo Zmd "em§Vr-{ZHo$VZ'. ‘wbm§Zm Vr emim ’$ma AmdS>m¶Mr. VoWrb dmVmdaU H$go em§V ! JS>~S>, Jm|Yi Zmhr. ‘moQ>matMm AmdmO Zmhr. Q>m§½¶m§Mm IS>IS>mQ> Zmhr. Aer hr emim PmS>mImbr ^am¶Mr. ¶m emioV Jm¶bm, ZmMm¶bm {eH$dm¶Mo. hñVH$bm d hñVì¶dgm¶ {eH$dm¶Mo. ‘wbo ñdV…M ZmQ>Ho$ ~gdm¶Mr. JmUr adtÐZmW Q>mJmoa Jm¶Mr, ZmMm¶Mr Am{U ˶m~amo~a ZdZdo {df¶hr {eH$m¶Mr. ¶m emioV ~mhoaÀ¶m Xoem§VyZhr ‘wbo {eH$m¶bm ¶m¶Mr. Q>mJmoam§Zm 1913 ‘ܶo Zmo~b nm[aVmo{fH$ {‘imbo. ¶m nm[aVmo{fH$mMr a³H$‘ ˶m§Zr Amnë¶m emiobm {Xbr. = ‘hmË‘m Jm§Yr ¶m§Mo {ejU{df¶H$ {dMma ‘hËËdmMo AmhoV. ˶m§À¶m {ejU{dMmamV l‘g§ñH$ma, ñdV… à¶moJ H$ê$Z {eH$Uo Aem JmoîQ>tda ^a hmoVm. = ‘m¡bmZm AmPmX ho ñdV§Ì ^maVmMo n{hbo {ejU‘§Ìr hmoVo. ˶m§Zr "{dXçmnrR> {ejU Am¶moJ' d "‘mܶ{‘H$ {ejU Am¶moJ' ¶m§Mr {Z¶w³Vr Ho$br. {dXçmnrR> AZwXmZ Am¶moJmÀ¶m ñWmnZoVhr ˶m§Mr ‘hËËdmMr ^y{‘H$m hmoVr. {dkmZ Am{U V§ÌkmZ ¶m§Mm g‘mdoe ‘hmË‘m Jm§Yr Aä¶mgH«$‘mV Pmbm nm{hOo Ago ˶m§Mo R>m‘ ‘V hmoVo. 11 Zmoìh|~a ‘m¡bmZm AmPmX hm ˶m§Mm OÝ‘{Xdg Xoe^a "amîQ´>r¶ {ejU {XZ' åhUyZ gmOam Ho$bm OmVmo. =

gm§Jm nmhÿ emioÀ¶m ‘¡XmZmda H$moUVo Ioi Ioibo OmVmV? = emioMr ñdÀN>Vm H$er R>odbr OmVo? = ˶mV Vwåhr H$moUVr ‘XV H$aVm? = emioVrb H$moUH$moU˶m CnH«$‘m§V Vwåhr ^mJ KoVm? = emioV Vwåhr H$go ¶oVm? emioV AmnU ZdZdrZ JmoîQ>r {eH$Vmo. H${dVm Am{U JmUr åhUVmo. {MÌo H$mT>Vmo. emioV Amnë¶mbm Ioim¶bmhr {‘iVo. Imo-Imo, H$~S²>S>r, boOr‘ ¶m§gmaIo Ioi emioV Ioim¶bm {‘iVmV. AmnU emioV {Z¶{‘VnUo Om¶bm hdo. emioV doioda Omʶm‘wio Amnë¶mbm d³VeranUmMr gd¶ bmJVo. =

114

Amnbr ñdÀN>Vm H$er amImdr, hohr AmnU emioV {eH$Vmo. gmd©O{ZH$ ñdÀN>VoMo ‘hËËdhr emio‘wio g‘OVo. d¡¶p³VH$ d gmd©O{ZH$ ñdÀN>Vo‘wio Amnbo Amamo½¶ Mm§Jbo amhʶmg ‘XV hmoVo.

J«§Wmb¶

g^mJ¥h

g§JUH$ H$j

emioMr dmhVyH$

g‘wnXoeH$

àW‘monMma

‘¡XmZ

ñdÀN>Vm

emim 115

H$mhr emim§‘ܶo à˶oH$ dJm©Vrb 2-3 {dXçmWu AmirnmirZo amoO emim gwQ>ë¶mda Amnë¶m dJm©Vrb H$Mam H$mT>VmV. dJ© ñdÀN> H$aVmV. ˶m‘wio ˶m§Zm l‘XmZmMr gd¶ bmJVo. emio~X²Xb, dJm©~X²Xb AmnwbH$s {Z‘m©U hmoVo. Vw‘À¶m emioV Aer ì¶dñWm Amho H$m ? Zgë¶mg dJm©Mr ñdÀN>Vm H$aʶmgmR>r ‘{hZm^amMo doimnÌH$ V¶ma H$am. gd© {dXçm϶mªZm ˶mV gh^mJr H$am. ñdÀN> dJm©gmR>r {’$aVr T>mb qH$dm àmoËgmhZna àepñVnÌH$ XoVm ¶oB©b.

gm§Jm nmhÿ = nmʶmÀ¶m Q>mH$sOdi JXu d JS>~S> H$m Pmbr Amho ? = emioVrb gw{dYm§Mm dmna H$aVmZm H$moUVo {Z¶‘ nmimdoV ? = emioVrb {eñVrÀ¶m {Z¶‘m§Mm dmna AmnU AmUIr H$moR>o H$ê$ eH$Vmo ? nmʶmÀ¶m Q>mH$sOdi JXu AmnUm gdmªZm emim AmdS>Vo. emioV dmMZmb¶, ‘¡XmZ, g§JUH$ H$j B˶mXr gw{dYm AgVmV. AmnU ˶m§Mm dmna H$aVmo. ¶m gw{dYm§Mm bm^ gdmªZm KoVm Ambm nm{hOo. ˶m dmnaVmZm AmnU gdmªZr {Z¶‘m§Mo nmbZ H$amdo. gw{dYm§À¶m dmnamgmR>r am§JoV C^o amhmdo. dmMZmb¶mVrb nwñVHo$ doioV naV H$amdrV. nwñVH$m§Mr nmZo ’$mSy> Z¶oV d Vr Iam~ H$ê$ Z¶oV. dJm©Vrb ~mH$ d q^Vr ñdÀN> R>odmì¶mV. Ioi g§nVmM IoimMo gm{h˶ OmJÀ¶m OmJr R>odmdo. gm§Jm nmhÿ = =

=

=

{‘Ì-‘¡{ÌUt‘ܶo dmX H$m {Z‘m©U hmoVmV ? dmX em§VVoZo {‘Q>dʶmgmR>r Vwåhr H$m¶ H$amb ? Á¶m§À¶m~amo~a dmX Pmbm Amho, ˶m§À¶mer dmX {‘Q>ë¶mZ§Va H$go dmJmb ? dmX gmoS>dʶmg {ejH$m§Mr ‘XV ¿¶mb H$m ? 116

H$mhr ‘wbm‘wbt‘ܶo dmX hmoV Amho, ˶mV {ejH$ hñVjon H$aV AmhoV.

Amnë¶m {‘Ì-‘¡{ÌUt~amo~a Amnbo dmX hmoD$ eH$VmV, na§Vw Vo g‘OwVrZo d em§VVoÀ¶m ‘mJm©Zo gmoS>dbo nm{hOoV. dmXm§Vrb gdmªZm Amnbo åhUUo gm§JʶmMr g§Yr Agmdr. dmXmV H$moUmbmhr emar[aH$ BOm H$ê$ Z¶o. dmX {‘Q>bo ZmhrV, Va {ejH$m§Mr ‘XV ¿¶mdr. em§VVoZo dmX {‘Q>dʶmMr gd¶ Cn¶w³V AgVo. ¶m gd¶r‘wio Amnë¶mbm g‘yhOrdZmVrb àíZ g‘OwVrZo gmoS>dVm ¶oVmV. g‘yhOrdZmVrb àíZ em§VVoÀ¶m ‘mJm©Zo gmoS>dbo, Va Amnë¶m AZoH$ g‘ñ¶m Xÿa hmoVmV. gm§Jm nmhÿ

Vw‘À¶m AmOy~mOybm emioV Z OmUmar ‘wbo AmhoV H$m ? Vr emioV H$m OmV ZmhrV. à˶oH$ ‘wbm‘wbrbm emioV OmʶmMr g§Yr {‘imbr nm{hOo. emim gdmªgmR>r AgVo. emio‘wio Amnë¶mbm BVam§~amo~a {‘iyZ-{‘giyZ amhʶmMr gd¶ hmoVo. {d{dY bmoH$m§er Amnbm n[aM¶ dmT>Vmo. AmnU g‘mOmMm ^mJ AmhmoV, ¶mMr OmUrd emioV hmoVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? 14 df} d¶mImbrb ‘wbm‘wbtZm H$maImZo, ImUr qH$dm BVa YmoH$mXm¶H$ {R>H$mUr H$m‘mda R>odʶmg ~§Xr Amho. 2006 gmbr emofUm{déX²YMm h³H$ A{YH$ ì¶mnH$ H$aV gd©àH$maMr ~mb‘Owar hm H$m¶XçmZo JwÝhm R>adʶmV Ambm Amho. AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * *

d¡¶{³VH$ d gmd©O{ZH$ ñdÀN>Vo‘wio Amnbo Amamo½¶ Mm§Jbo amhVo. AmnUm gdmªZm emim AmdS>Vo. g‘yhOrdZmVrb Amnbo àíZ d dmX g‘OwVrZo d em§VVoÀ¶m ‘mJm©Zo gmoS>dbo nm{hOoV. à˶oH$ ‘wbm‘wbrbm emioV OmʶmMr g§Yr {‘imbr nm{hOo. 117

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) emioV H$moUVo Ioi Ioim¶bm {‘iVmV ? (2) emioV H$moU˶m gw{dYm AgVmV ? (3) dmX H$moU˶m ‘mJm©Zo gmoS>dbo nm{hOoV ? (Am) [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ eãX {bhm. (1) emioV doioda Omʶm‘wio Amnë¶mbm ............... Mr gd¶ bmJVo. (2) dmMZmb¶mVrb ................ doioV naV H$amdrV. (3) à˶oH$ ‘wbm‘wbrbm emioV OmʶmMr ............... {‘imbr nm{hOo. (B) ¶mo½¶ dm³¶m§nwT>o P Ago Am{U A¶mo½¶ dm³¶mnwT>o  Ago {MÝh H$am. (1) nwñVH$mMr nmZo ’$mSy> Z¶oV. (2) Ioi g§nVmM IoimMo gm{h˶ OmJÀ¶m OmJr R>ody Z¶o. (3) emim gdmªgmR>r AgVo. CnH«$‘ (1) emioVrb {nʶmÀ¶m nmʶmÀ¶m Owݶm d Zì¶m gw{dYm ¶m§~m~V dJm©V MMm© KS>dyZ AmUm. (2) Amnbr emim AmXe© emim ìhmdr, ¶mgmR>r Vwåhr EH${ÌVnUo H$moUVo à¶ËZ H$amb ? ˶m{df¶rMm EH$ N>moQ>m H¥${V-H$m¶©H«$‘ V¶ma H$am. (3) Vwåhm§bm Xþgè¶m EImXçm emiobm ^oQ> XoʶmMr g§Yr {‘imë¶mg, Vw‘À¶m emioMr d ˶m emioMr VwbZm H$am. (4) Vw‘À¶m emioVrb H$m¶©H«$‘m§‘ܶo ^oQ>rXmIb nwînJwÀN> XoʶmEodOr amon ^oQ> Xçm. BVam§Zmhr Vgo H$aʶmg V¶ma H$am. (5) Amnë¶m n[agamVrb Xþgè¶m emioVrb {ejH$m§Mr ‘wbmIV KoD$Z VoWrb doJiçm CnH«$‘m§Mr Zm|X H$am. (6) emim{df¶H$ JmUr EH$Ì H$am. CXm., hr AmdS>Vo ‘O ‘ZmnmgyZr emim & bm{dVo bim hr Ogm ‘mD$br ~mim &

***

118

20. Amnbo g‘yhOrdZ gm§Jm nmhÿ

darb XmoZ {MÌm§V Vwåhm§bm H$m¶ ’$aH$ {XgVmo ? = Vwåhm§bm H$moUmMr gmo~V AmdS>Vo ? = H$moUVm Ioi Ioim¶Mm, ho Vwåhr H$go R>adVm ? Amnë¶mbm EH$‘oH$m§À¶m gmo~V amhm¶bm AmdS>Vo. KamV AmnU AmB©-d{S>bm§~amo~a amhVmo. Amnë¶m~amo~a Amnbo eoOmarhr AgVmV. {‘Ì-‘¡{ÌUtZm ^oQ>bmo Zmhr, Va Amnë¶mbm H$a‘V Zmhr. EdT>oM H$m¶ ‘Zr‘mD$ Am{U ‘moVr Hw$Ìm {XgoZmgo Pmbo, Var AmnU {ha‘wgVmo. ‘mUgm§Zm g‘yhmV amhm¶bm AmdS>Vo. Amnë¶m Hw$Qw>§~mV, eoOmè¶m§‘ܶo Am{U AmOy~mOyÀ¶m ‘mUgm§À¶m ghdmgmV amhUo åhUOo g‘yhmV amhUo hmo¶. =

‘wbm‘wbtÀ¶m JQ>mV ~mobUmar ‘wbJr

‘wbo‘wbr hmVm§V hmV KmbyZ C^r AmhoV

gm¶H$bdê$Z nS>boë¶m ‘wbmbm ‘XV H$aVmZm

nañnamdb§~r g‘yhOrdZ g‘yhOrdZmMr JaO AmnUm gdmªZm Amho. Amnë¶m AmOy~mOybm {‘Ì-‘¡{ÌUr d BVa bmoH$ ZgVrb, Va AmnU H$moUmer ~mobUma ? Amnbm AmZ§X, AS>rAS>MUr H$moUmbm gm§JUma ? 119

g‘yhmV Amnë¶mbm gmo~V {‘iVo. gmo~Vr‘wio Amnë¶mbm gwa{jV dmQ>Vo. AmnU EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$ê$ eH$Vmo. EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$aUo åhUOo ghH$m¶©. g‘yhmV am{hë¶mZo Amnë¶mbm BVam§Mr ‘XV hmoVo. nañna ghH$m¶© hm g‘yhOrdZmMm gdmªV ‘moR>m ’$m¶Xm Amho. Ago ghH$m¶© {Z‘m©U hmoʶmgmR>r {Z¶‘m§Mr Amdí¶H$Vm AgVo. Oam S>moHo$ Mmbdm eoVH$ar ZgVrb, Va.....

emim Zgob, Va.....

XdmImZm Zgob, Va.....

H$Mè¶mMo T>rJ gmRy>Z am{hbo, Va.........

Amnë¶m X¡Z§{XZ JaOm g‘yhm‘wio nyU© hmoVmV. g‘yhmV {ejU, Amamo½¶godm nwadʶmÀ¶m gmoB© {Z‘m©U H$aVm ¶oVmV. JaOm ^mJdʶmgmR>r dñVy V¶ma H$amì¶m bmJVmV. ˶mbm AmnU dñVy§Mo CËnmXZ åhUVmo. ˶m dñVy Amnë¶mn¶ªV AmUyZ nmohmoMdUo ¶mbm godm åhUVmV. JaOm nyU© hmoʶmgmR>r CËnmXZ d godm XmoÝhr Amdí¶H$ AgVmV. ˶m AZoH$m§À¶m gh^mJm§VyZ {‘iVmV. EH$M EH$ 춳Vr gd© dñVy§Mo CËnmXZ H$ê$ eH$V Zmhr. gd© àH$maÀ¶m godmhr XoD$ eH$V Zmhr. Amnbo g‘yhOrdZ Ago nañnamdb§~r AgVo. g‘yhOrdZmgmR>r {Z¶‘ g‘yhOrdZ {Z¶{‘V MmbʶmgmR>r {Z¶‘m§Mr JaO AgVo. AmnU AmnmngmV AZoH$ ì¶dhma H$aVmo. Vo ZrQ> hmoʶmgmR>r Amnë¶mbm H$mhr ~§YZo nmimdr bmJVmV. ˶m§Zm {Z¶‘ åhUVmV. {Z¶‘ nmië¶mZo g‘yhOrdZmV {eñV ¶oVo.

Imo-Imo IoiUmè¶m ‘wbr 120

gm§Jm nmhÿ = Ioimbm {Z¶‘ H$m AgVmV ? = {Z¶‘mZwgma IoiʶmMo ’$m¶Xo H$moUVo ? = gm§{KH$ IoimV gdmªV ‘hËËdmMr JmoîQ> H$moUVr ? H$moUVmhr Ioi Ioiʶmnydu IoimMo {Z¶‘ g‘OmdyZ KoVbo nm{hOoV. IoimMo {Z¶‘ gdmªgmR>r gmaIoM AgVmV. {Z¶‘m§Mo nmbZ gd©M IoimSy>§Zr H$am¶Mo AgVo. ˶m‘wio Ioi gwairV MmbVmo. AemM àH$mao g‘yhOrdZ gwairV MmbʶmgmR>r AmnU {Z¶‘m§Mo nmbZ Ho$bo nm{hOo. Amnë¶m OrdZmV Ioimbm ’$ma ‘hËËdmMo ñWmZ Amho. Ioim‘wio ghH$m¶©, EH$OyQ> ho JwU Amnë¶m A§Jr ~mUVmV. IoimV hma-OrV ¶m§nojm gh^mJ, {OX²X Am{U Omoe ¶m JmoîQ>r ‘hËËdmÀ¶m AgVmV. Ioim‘wio Amamo½¶ Mm§Jbo amhʶmg ‘XV hmoVo. Imbrb {dYmZm§‘YyZ g‘yhOrdZmgmR>r Amdí¶H$ {Z¶‘ emoYm. ˶m§À¶mnwT>rb Mm¡H$Q>r§V ~amo~a {Z¶‘m§nwT>o üAer IyU H$am. = am§J VmoSy>Z ~g‘ܶo MT>mdo. = nm§T>è¶m nQ²>Q>çm§dê$Z añVm Amobm§S>mdm. = XþImnV Pmë¶mg bJoM àmW{‘H$ Amamo½¶ H|$ÐmV Omdo. = JiUmè¶m Zim§Mr J«m‘n§Mm¶V qH$dm VoWrb ñWm{ZH$ emgZmbm ‘m{hVr Xçmdr. = {VH$sQ> Z H$mT>Vm àdmg H$ê$ Z¶o.

{Z¶‘m§‘wio ^m§S>ÊmV§Q>o H$‘r hmoVmV. ^oX^mdmMr e³¶Vm H$‘r hmoVo. Vwåhm§bm H$m¶ dmQ>Vo ?

""EH$EH$m gmhç H$ê$& AdKo Yê$ gwn§W &&'' - g§V VwH$mam‘

AmnU H$m¶ {eH$bmo * * * * * *

‘mUgm§Zm g‘yhmV amhm¶bm AmdS>Vo. nañna ghH$m¶© hm g‘yhOrdZmMm gdmªV ‘moR>m ’$m¶Xm Amho. Amnë¶m X¡Z§{XZ JaOm g‘yhm‘wio nyU© hmoVmV. g‘yhOrdZ {Z¶{‘V MmbʶmgmR>r {Z¶‘m§Mr JaO AgVo. Ioim‘wio ghH$m¶©, EH$OyQ> ho JwU Amnë¶m A§Jr ~mUVmV. Ioim‘wio Amamo½¶ Mm§Jbo amhVo. 121

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) KamV AmnU H$moUm~amo~a amhVmo ? (2) Amnë¶mbm gwa{jV Ho$ìhm dmQ>Vo ? (3) AmnU {Z¶‘m§Mo nmbZ H$m Ho$bo nm{hOo ? (Am) [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ eãX {bhm. (1) ‘mUgm§Zm ................ amhm¶bm AmdS>Vo. (2) g‘yhmV Amnë¶mbm ................ {‘iVo. (3) Amnbo g‘yhOrdZ Ago ................. AgVo. (B) "A' JQ> d "~' JQ> ¶m§À¶m ¶mo½¶ OmoS>çm bmdm. "A' JQ> (A) EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$aUo (Am) g‘yhOrdZ {Z¶{‘V MmbʶmgmR>r (B) IoimMo {Z¶‘ gdmªgmR>r

"~' JQ> (1) {Z¶‘m§Mr JaO AgVo. (2) åhUOo ghH$m¶©. (3) {Z¶‘ åhUVmV. (4) gmaIoM AgVmV.

CnH«$‘ (1) {H«$Ho$Q> ¶m IoimÀ¶m {Z¶‘m§Mr ¶mXr V¶ma H$am. (2) ahXmarÀ¶m {Z¶‘m§Mr ¶mXr V¶ma H$am. (3) emioV Vwåhr H$mhr {Z¶‘ nmiVm. VgoM KamV H$moUVo {Z¶‘ nmiVm ¶m{df¶r nmM Amoir {bhm.

***

122

21. g‘yhOrdZmgmR>r gmd©O{ZH$ ì¶dñWm

nmobrg Mm¡H$s

gmd©O{ZH$ gmoB© d gw{dYm

gm§Jm nmhÿ darb {MÌm§À¶m AmYmao gmd©O{ZH$ gmoB© d gw{dYm ¶m§Mr ¶mXr V¶ma H$am. ¶m gw{dYm§Mm Amnë¶mbm H$moUVm ’$m¶Xm hmoVmo ? = ¶m gw{dYm ZgVrb, Va H$moU˶m AS>MUr ¶oVrb ? Amnbo Hw$Qw>§~ ho Amnbo Ka AgVo. Kam~mhoarb Amnbo OrdZ gmd©O{ZH$ AgVo. gmd©O{ZH$ OrdZmV {d{dY gw{dYm§Mr JaO AgVo. gmd©O{ZH$ gw{dYm åhUOo AmnUm gdmªgmR>r AgUmè¶m gmoB©. dmhVyH$, emim, XdmImZo ¶m§gma»¶m AZoH$ gw{dYm§Mm AmnU gmd©O{ZH$ OrdZmV dmna H$aVmo. gmd©O{ZH$ godmgw{dYm ¶m gdmªZm d gdmªgmR>r gma»¶mM CnbãY AgVmV. ˶m§Mm dmna AmnU O~m~XmarZo Ho$bm nm{hOo.

=

ñWm{ZH$ emgZ Am{U JmdmVrb gw{dYm AmnU JmdmV qH$dm ehamV amhVmo. JmdmMr bmoH$g§»¶m H$‘r AgVo. ehamVrb bmoH$g§»¶m OmñV AgVo. ehamV H$maImZo AgVmV. ~mOmanoR>m AgVmV. {VWo amoOJmamÀ¶m g§Yr OmñV AgVmV. gmd©O{ZH$ gw{dYm ehamV ‘moR>çm à‘mUmV AgVmV. Jmd Agmo H$s eha, VoWrb H$ma^ma {VWoM AgUmar emgZ g§ñWm nmhVo. {Vbm AmnU ñWm{ZH$ emgZ g§ñWm åhUVmo. JmdmMm H$ma^ma J«m‘n§Mm¶V ~KVo. ZJamMm H$ma^ma ZJanm{bH$m nmhVo. ‘moR>çm eham§gmR>r ‘hmZJanm{bH$m AgVo. 123

`mn¡H$s H$moUVo ñWm{ZH$ emgZ Vw‘À¶m JmdmV qH$dm ehamV Amho ? ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? à˶oH$ JmdmgmR>r EH$ J«m‘n§Mm¶V AgVo. 1 ‘o 1960 amoOr ‘hmamîQ´> amÁ¶mMr {Z{‘©Vr Pmbr. ˶m doir ‘hmamîQ´>mV 21636 J«m‘n§Mm¶Vr hmo˶m. Vr g§»¶m 2010 AIoa 27993 BVH$s Pmbr. J«m‘n§Mm¶V ñWmnZ hmoʶmgmR>r g§~§{YV JmdmMr bmoH$g§»¶m 500 BVH$s Amdí¶H$ Amho. 500 nojm H$‘r bmoH$g§»¶m Agboë¶m XmoZ-VrZ Jmdm§Mr {‘iyZ JQ J«m‘n§Mm¶V ~ZVo. H$ê$Z nhm ñWm{ZH$ emgZ Vw‘À¶m n[agamV H$moU˶m godm XoVo, ¶mMr gyMr V¶ma H$am. d{S>bm§À¶m ~amo~a ~±Ho$V OmUmar ‘wbJr Am§VaXoer¶ nÌ Ý¶mhmiUmar ‘wbJr

ghH$mar g§ñWm gyV{JaUr

XÿY S>oAar

gm§Jm nmhÿ darb {MÌm§VyZ Amnë¶mbm Amnë¶m JmdmV AgUmè¶m gw{dYm {XgVmV. ¶m ì¶{V[a³V AmUIr H$moU˶m gw{dYm Vwåhm§bm {‘iVmV ? gmd©O{ZH$ godmgw{dYm AmnU {Xboë¶m H$amÀ¶m aH$‘oVyZ Amnë¶mbm {Xë¶m OmVmV. ˶m§Mm dmna AmnU H$miOrnyd©H$ Ho$bm nm{hOo. gmd©O{ZH$ gmoB©-gw{dYm§da VmU ¶oVmo. nU AmnU ¶m g‘ñ¶oda EH${ÌVnUo ‘mV H$ê$ eH$Vmo. nmUrnwadR>m, gmd©O{ZH$ ñdÀN>Vm B˶mXr godm ñWm{ZH$ emgZ nwadVo, na§Vw ˶mnojmhr A{YH$ godm§Mr Amnë¶mbm JaO AgVo. Amnë¶m JmdmV Vwåhr ~±H$ nm{hbr Agob. IM© H$ê$Z {eëbH$ am{hbobo n¡go Amnbo AmB©-dS>r>b ~±Ho$V R>odVmV. {VWo n¡go gwa{jV amhVmV. n¡em§Mr ~MV hmoVo. JaO bmJob, Voìhm Vo Amnë¶mbm ~±Ho$VyZ H$mT>Vm ¶oVmV. JaOy bmoH$m§Zm ~±H$ H$O©hr XoVo. 124

ZmVodmBH$m§er d {‘Ì-‘¡{ÌUter g§nH©$ R>odʶmgmR>r Q>nmbgodoMm Cn¶moJ hmoVmo. OJ^amV H$moR>ohr Amnë¶mbm nÌ nmR>dVm ¶oVo. EImXçm n[agamVrb H$mhr bmoH$ EH$Ì ¶oVmV. Amnë¶m ñWm{ZH$ JaOm H$moU˶m AmhoV, ˶m emoYVmV. ˶m§Zwgma EH$‘oH$m§À¶m ghH$m¶m©Zo H$moUVm CXçmoJ qH$dm ì¶dgm¶ H$am¶Mm, ho R>adVmV. Vmo C^m H$aʶmgmR>r Amnë¶mOdiMo WmoS>o n¡gohr EH$Ì O‘m H$aVmV. ˶m CXçmoJmVyZ qH$dm ì¶dgm¶mVyZ {‘iUmam ’$m¶Xm gd©OU dmQy>Z KoVmV. bmoH$m§À¶m ghH$m¶m©VyZ {Z‘m©U Pmboë¶m ¶m g§ñWm§Zm ghH$mar g§ñWm åhUVmV. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? gw‘mao Mmaeo dfmªnydu EH$ Q>nmb ì¶dñWm nwT>rbà‘mUo hmoVr : JmodiH$m|S>m ¶oWo à˶oH$ XmoZ-VrZ ‘¡bm§À¶m A§Vamda N>moQ>çm-N>moQ>çm PmonS>çm AgV. n{hë¶m PmonS>rV EH$ haH$mam Ago. haH$mam åhUOo Q>nmb KoD$Z OmUmam ‘Zwî¶. n{hbm haH$mam n{hë¶m PmonS>rVrb Q>nmbmMr {nedr ZoD$Z Xþgè¶m PmonS>rV Q>mHo$. VoWo Xþgam haH$mam {nedr KoʶmgmR>r V¶ma Ago. Vmo haH$mam Vr {nedr nQ>H$Z CMbyZ YmdV OmD$Z nwT>À¶m PmonS>rV Vr Q>mHo$. Q>nmb ZoʶmMr ì¶dñWm Aem arVrZo Ho$br OmV Ago. ¶m ì¶dñWobmM "S>mH$ ì¶dñWm' åhUV.

Zim§Zm VmoQ>çm Zgë¶mZo nmUr dm¶m OmVo. ¶m g‘ñ¶oda AH$mobo Vmbw³¶mVrb ~{haQ>dmS>rÀ¶m EH$m emioVrb ~mbg§gXoZo EH$ CnH«$‘ Ho$bm. dJm©V nmʶmMr ~MV ¶m {df¶mda MMm© gwê$ Ho$br. H$mhr {dXçm϶mªZr JmdmVrb Zim§Zm VmoQ>çm Zgë¶m‘wio nmUr dm¶m OmVo hm ‘wX²Xm ‘m§S>bm. ‘wbm§Zr Zimbm VmoQ>çm ~gdʶmMo H$m‘ H$moUmMo AgVo, ho g‘OyZ KoVbo. ‘J Zim§Zm VmoQ>çm ~gdmì¶mV Agm AmJ«h J«m‘n§Mm¶VrH$S>o YaʶmMo ~mbg§gXoZo R>adbo. ‘wbm§Zr Zim§Zm VmoQ>çm ~gdʶm~m~V nÌ J«m‘n§Mm¶Vrbm {Xbo. H$mhr {Xdgm§Zr EH$ ñ‘aUnÌhr nmR>dbo. AmUIr H$mhr {Xdgm§Zr Zimbm VmoQ>çm ~gdʶmV Amë¶m. ‘wbm§Zr g‘ñ¶oMo {ZamH$aU Ago Ho$bo. = nmʶmg§~§YrÀ¶m g‘ñ¶oMo {ZamH$aU Vwåhr H$go H$amb?

AmnU H$m¶ {eH$bmo * gmd©O{ZH$ gw{dYm åhUOo AmnUm gdmªgmR>r AgUmè¶m gmoB©. * JmdmMm H$ma^ma J«m‘n§Mm¶V nmhVo. * ZJamMm H$ma^ma ZJanm{bH$m nmhVo. 125

* * * * *

‘moR>çm eham§gmR>r ‘hmZJanm{bH$m AgVo. gmd©O{ZH$ godmgw{dYm§Mm dmna H$miOrnyd©H$ Ho$bm nm{hOo. ~±Ho$V n¡go gwa{jV amhVmV. Amnë¶mbm OJ^amV H$moR>ohr nÌ nmR>dVm ¶oVo. bmoH$m§À¶m ghH$m¶m©VyZ {Z‘m©U Pmboë¶m g§ñWm§Zm ghH$mar g§ñWm åhUVmV.

ñdmܶm¶ (A) Imbrb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (1) gmd©O{ZH$ gw{dYm åhUOo H$m¶ ? (2) gmd©O{ZH$ OrdZmV AmnU H$moU˶m gw{dYm§Mm dmna H$aVmo ? (3) ñWm{ZH$ emgZ H$moU˶m godm nwadVo ? (Am) [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ eãX {bhm. (1) JaOy bmoH$m§Zm ................ H$O©hr XoVo. (2) ZmVodmBH$m§er d {‘Ì-‘¡{ÌUter g§nH©$ R>odʶmgmR>r ............... Mm Cn¶moJ hmoVmo. (3) bmoH$m§À¶m ghmH$m¶m©VyZ {Z‘m©U Pmboë¶m g§ñWm§Zm ................. g§ñWm åhUVmV. (B) {Xboë¶m Ajam§À¶m AmYmao eãX nyU© H$am. (1) IoS>çmMm H$ma^ma ~KVo. (2) ZJamMm H$ma^ma nmhVo. (3) ‘moR>çm eham§gmR>r AgVo.

‘ Z

a hm

V

Mm {b J

nm

H$m

CnH«$‘ nmbH$m§À¶m ‘XVrZo ~±Ho$V Vw‘Mo ImVo CKS>m. Vw‘À¶m ImD$Mo {eëbH$ n¡go ~±Ho$V O‘m H$am.

***

126

22. Amnë¶m JaOm H$moU nwadVmV ? gm§Jm nmhÿ Imbrb àíZm§Mr CËVao Xçm. 1. Vw‘Mo dS>rb H$m¶ H$m‘ H$aVmV ? 2. Vw‘Mo AmOmo~m H$moUVo H$m‘ H$am¶Mo ? 3. ‘moR>onUr Vwåhm§bm H$m¶ ìhm¶bm AmdS>ob ?

‘wbm§Zmo darb {MÌo nhm d àíZm§Mr CËVao Xçm. 1. ¶m§n¡H$s H$mhr bmoH$ Vwåhr Z³H$sM nm{hbo AgVrb. ˶m§Mr Zmdo gm§Jm. 2. ¶m§n¡H$s H$moUH$moU˶m bmoH$m§er Vw‘Mm g§~§Y Ambm Amho ? 3. Vw‘À¶m H$moU˶m JaOm ˶m§À¶mH$Sy>Z nyU© hmoVmV ? hdm, nmUr, AÝZ d {Zdmam ¶m gd© gOrdm§À¶m JaOm AmhoV. ˶m ‘mUgm§À¶mhr JaOm AmhoV, nU ¶m§{edm¶ ‘mUgm§À¶m AZoH$ JaOm AmhoV. Ogo, Vwåhm§bm H$nS>o bmJVmV, ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r {ejH$ bmJVmV, Kar H$moUr AmOmar nS>bo, Va S>m°³Q>a bmJVmV. Amnë¶m {d{dY JaOm nwadʶmgmR>r doJdoJio bmoH$ H$m‘ H$aVmV. ˶m§Zr Ho$boë¶m H$m‘m§‘wio ˶m§À¶m d BVam§À¶m H$mhr JaOm nyU© hmoVmV. ˶m§À¶m H$m‘m§Zm ì¶dgm¶ åhUVmV. ì¶dgm¶m§Mo àH$ma ì¶dgm¶m§Mo AZoH$ àH$ma AmhoV. ˶m§Mo à‘wI Mma ^mJ nS>VmV. 127

1. 2. 3. 4.

{ZgJm©da AmYm[aV ì¶dgm¶ (CXm., eoVr, ‘mgo‘mar B˶mXr.) CXçmoJ (CXm., ‘moQ>ma V¶ma H$aUo, ‘mR> V¶ma H$aUo, H$mnS> V¶ma H$aUo B˶mXr.) ì¶mnma (CXm., XþH$mZXma, eoVr ~mOma B˶mXr.) godm nwadUo. (CXm., ~±H$, {ejH$, S>m°³Q>a B˶mXr.)

eoVrMo ‘hËËd Amnë¶m XoemV eoVr hm ’$ma ‘hËËdmMm ì¶dgm¶ Amho. eoVH$ar eoVm§V H$m‘ H$aVmo. ˶m‘wio XoemVrb gd© bmoH$m§Zm AÝZ {‘iVo. = Amnë¶m AmhmamV ^mH$ar, MnmVr, ^mV, daU, Am‘Q>r, ^mOr, H$moqe~ra Ago nXmW© AgVmV. = ho nXmW© eoVm§VZ y {nH$dë¶m OmUmè¶m {nH$m§nmgyZ V¶ma hmoVmV. = eoVm§V Ádmar, ~mOar, Jhÿ, ^mV, Vm§Xi ÿ , H$S>Ymݶo VgoM nmbo^mÁ¶m, ’$i^mÁ¶m {nH$dë¶m OmVmV. = ¶m§{edm¶ Amnë¶m BVa JaOmgwXY ² m eoVr ì¶dgm¶mVyZ ^mJdë¶m OmVmV. CXm., D$gmnmgyZ gmIa {‘iVo. H$mngmnmgyZ H$mnS> ~ZVo, Vo Amnë¶mbm H$nS>o ~ZdʶmgmR>r dmnaVm ¶oVo. = ’$io, ’w$bo Am{U Am¡fYr dZñnVtMrhr eoVr ‘moR>çm à‘mUmda Ho$br OmVo.

eoVrbm nyaH$ ì¶dgm¶ eoVrVyZ {‘iUmè¶m JmoîQ>tMm Cn¶moJ H$ê$Z BVa ì¶dgm¶ H$aVm ¶oVmV. eoVmV Mmam V¶ma hmoVmo. ˶mMm Cn¶moJ JmB©, åher, eoiçm ¶m§À¶mgmR>r hmoVmo. ˶m‘wio eoVr H$aV AgVmZm OZmdaohr nmiVm ¶oVmV. OZmdam§nmgyZ Amnë¶mbm XÿY, ‘m§g, H$mVS>r B˶mXr {‘iVo. eoVmV Ymݶ V¶ma hmoVo. ¶m YmݶmMm Cn¶moJ H$ê$Z H$m|~S>çm nmiVm ¶oVmV. eoVrV V¶ma Pmboë¶m ’$im§nmgyZ ga~V, O°‘, Oobr ¶m JmoîQ>r V¶ma H$aVm ¶oVmV. eoirnmbZ, H$m|~S>r nmbZ, newnmbZ, ’$ià{H«$¶m B˶mXr ì¶dgm¶ eoVrda Adb§~yZ AgVmV. ˶m§Zm eoVrnyaH$ ì¶dgm¶ åhUVmV. JmdmVbo H$mhr ì¶dgm¶ na§namJV AgVmV. AmOmo~m, dS>rb Oo H$m‘ H$aV Ambo, VoM H$m‘ H$mhr doiog ‘wbogwX²Ym gwê$ R>odVmV, nU Amnë¶m XoemV Amnë¶mbm AmdS>Umam ì¶dgm¶ AmnU {ZdSy> eH$Vmo.

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?

’$ma nydu ‘mUgmbm eoVr H$aVm ¶oV ZìhVr. ‘mUyg AÝZ {‘idʶmgmR>r ^Q>H$V Ago. Vmo {eH$ma H$am¶Mm. ’$io, H§$X‘wio Im¶Mm. Ooìhm ‘mUgmbm eoVr H$aʶmMr nX²YV H$ibr, Voìhm ˶mbm EH$mM OmJr AÝZ {‘iy bmJbo. AÝZmgmR>r ^Q>H$ʶmMr JaO Cabr Zmhr. ˶mbm ‘moH$im doi {‘iy bmJbm. ˶m§VyZ {d{dY emoY bmJbo d {d{dY CXçmoJ {Z‘m©U Pmbo. 128

CXçmoJ CXçmoJm§‘ܶo H$ÀMm ‘mb KoVmV. ˶mda à{H«$¶m H$aVmV. ˶m§VyZ ZdrZ n³H$m ‘mb V¶ma hmoVmo. Hw§$^ma‘m‘m ‘mR> V¶ma H$aVmV. hm EH$ àH$maMm CXçmoJ Amho. ‘mR> V¶ma H$aVmZm Vo H$m¶ H$m¶ H$aVmV, ho Vwåhr nm{hbo Amho H$m? gmo~VMr {MÌo nhm.

a

a

Hw§$^ma‘m‘m AmYr Mm§Jbr ‘mVr {‘idVmV.

˶mV nmUr {‘giyZ {MIb H$aVmV. ¶mbm ‘mVr ‘iUo Ago åhUVmV.

a

V¶ma ‘mR>

a

H$ƒo ‘mR> ^mOyZ n³Ho$ Ho$bo OmVmV.

‘mR> ~ZdʶmÀ¶m CXçmoJmV, H$ÀMm ‘mb Amho - ‘mVr. n³H$m ‘mb Amho - ‘mR>. ‘mVr ¶m H$ÀÀ¶m ‘mbmnmgyZ ‘mR> hm n³H$m ‘mb V¶ma H$aʶmgmR>r Oo H$mhr Ho$bo, Vr Amho à{H«$¶m. hr à{H«$¶m åhUOoM CXçmoJ. Hw§$^ma‘m‘m Ogm ‘mR> V¶ma H$aVmV, ˶mà‘mUo bmHy$S, ~m§~y , ’y$b B˶mXtnmgyZ> H$mhr dñVy V¶ma Ho$ë¶m OmVmV. Á¶m dñVy N>moQ>çm ñdê$nmV KaÀ¶m Kar V¶ma H$aVmV,

a

‘mR> Mm§Jbo ~ZmdoV, åhUyZ ‘mVrV BVa H$mhr nXmW© {‘giVmV.

hr ‘ibobr ‘mVr MmH$mda {’$adyZ ˶mnmgyZ ‘mR> V¶ma H$aVmV.

˶m§Zm hñVmoXçmoJ qH$dm Hw$Q>ramoXçmoJ åhUVmV. H$mhr H$maImZo ‘moR>o AgVmV. VoWo AZoH$ bmoH$ ¶§Ìm§À¶m gmhçmZo H$m‘ H$aVmV. Vw‘À¶m emioMr ~g, gm¶H$b, dhr-nwñVH$m§Mm H$mJX Aem dñVy H$maImݶm§‘ܶo ~Zdë¶m OmVmV. Vw‘À¶m {OëhçmV XoIrb Ago CXçmoJ AmhoV. gmo~V {Xboë¶m {OëhçmÀ¶m ZH$memdarb H¥$Vr nyU© H$am. 129

ZH$memer ‘¡Ìr !

1. ñQ>oZbog ñQ>rb ^m§S>r V`ma H$aUmè`m CXçmoJmÀ`m Zmdm^modVr Mm¡H$Q> H$am. 2. Amnë`m VmbwŠ`mV AZoH$ CXçmoJ AmhoV. Vwåhm§bm _mhrV Agboë`m CXçmoJm§Mr Zmdo gyMr_Yrb {MÝhm§nwT>o {bhm. 3. gyMrVrb {MÝhm§Mm dmna H$ê$Z {d{dY CXçmoJ Amnë`m VmbwŠ`mV XmIdm. 4. ^mV/nmoho {JaUr CXçmoJmMo ZH$memVrb {MÝh a§Jdm. {R>H$mUmÀ`m Zmdmbm Mm¡H$Q> H$am. {ejH$m§gmR>r = hr H¥$Vr H$aVmZm {dXçm϶mªZm ¶mo½¶ VoWo ‘mJ©Xe©Z H$am. {deofV: àíZ 2 d 3 gmR>r 130

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? H$ÀMm ‘mb, CXçmoJ d n³H$m ‘mb hr gmIir Imbrb V³Ë¶mÀ¶m AmYmao g‘OyZ ¿¶m. H$ÀMm ‘mb g CXçmoJmMo Zmd g n³H$m ‘mb D$g gmIa CXçmoJ gmIa H$mnS> H$nS>o {Z{‘©Vr eQ>© / OrÝg / ’«$m°H$ ~m§~y Q>monë¶m ~ZdUo Q>monë¶m ‘¡Xm ~oH$ar CXçmoJ {~pñH$Q> / nmd / Imar Oam S>moHo$ Mmbdm. {MÌm§Vrb ¶m dñVy Vwåhr dmnaë¶m AgVrb qH$dm nm{hë¶m AgVrb. ¶m dñVy§Mr Zmdo {MÌmImbr {Xboë¶m Mm¡H$Q>r§V {bhm.

gmIa

= = =

{MÌmVrb H$moU˶m dñVy eoVmV V¶ma hmoVmV? H$moU˶m dñVy KaÀ¶m Kar V¶ma H$aVm ¶oVmV? H$moU˶m dñVy H$maImݶmV V¶ma hmoVmV?

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? H$mhr Jmdm§V, Vmbw³¶m§V qH$dm {Oëhçm§V {d{eîQ> ì¶dgm¶ qH$dm CXçmoJ ‘moR>çm à‘mUmda MmbVmV. ho CXçmoJ qH$dm ì¶dgm¶ ˶m H$m‘ H$aUmè¶m H$mam{Jam§‘wio d CËnmXZmÀ¶m d¡{eîQ>çm§‘wio à{gX²Y hmoVmV. CXm., gmobmnyaMr gmobmnwar MmXa, H$moëhmnyaMr H$moëhmnwar Mßnb, n¡R>UMr n¡R>Ur gmS>r B˶mXr. Vw‘À¶m n[agamVrb Aem CXçmoJm§Mm qH$dm ì¶dgm¶m§Mm emoY ¿¶m. 131

‘mUgmZo AZoH$ ì¶dgm¶ {Z‘m©U Ho$bo AmhoV, na§Vw ¶m ì¶dgm¶m§gmR>r bmJUmar gmYZgm‘J«r ˶mbm {ZgJm©VyZM {‘iVo. {ZgJ© gd© gOrdm§À¶m JaOm nwadVmo. {ZgJm©~X²Xb AmXa ~miJm.

AmnU H$m¶ {eH$bmo

{ejH$m§gmR>r {dXçm϶mªZm ñWm{ZH$ H$mam{Jam§er g§dmX gmYʶmg ‘XV H$amdr. Amnë¶mgh gd©M gOrdm§À¶m JaOm {ZgJm©H$Sy>ZM nyU© hmoVmV. ˶m‘wio {dXçm϶mªÀ¶m ‘ZmV {ZgJm©~X²Xb AmXa {Z‘m©U H$aʶmgmR>r à¶ËZ H$amdm.

=

=

=

= = = =

‘mUgmÀ¶m JaOoVyZ CXçmoJ d ì¶dgm¶ {Z‘m©U Pmbo. CXçmoJm§Mo d ì¶dgm¶m§Mo àH$ma. eoVr ì¶dgm¶mMo ‘hËËd. CXçmoJ åhUOo H$m¶ ? {OëhçmVrb CXçmoJm§Mr ‘m{hVr.

ñdmܶm¶ (A) WmoS>Š`mV CËVao {bhm. (1) Amnë¶m XoemV eoVr Ho$br Zmhr Va H$m¶ n[aUm‘ hmoVrb ? (2) Vw_À`m n[agamVrb ì`ŠVr H$moUH$moUË`m ì`dgm`m§V AmhoV Vo {bhm. (3) CXçmoJm§Mr VrZ CXmhaUo Xçm. (Am) gmIir nyU© H$am. (1) H$mnyg g (2) -------- g (3) bmoI§S> g

-------- g \$i à{H«$`m g _moQ>ma CXçmoJ g

H$mnS> O°_/Oobr ----------

CnH«$_ AmR>dS>o ~mOma/ ‘m°b/ H$mnS>mMo XþH$mZ ¶m§Zm ^oQ> Xçm. VoWrb ì¶dgm¶m§Mr ‘m{hVr H$ê$Z ¿¶m.

***

132

23. d¶ OgOgo dmT>Vo gm§Jm nmhÿ = = = =

= =

¶m {MÌmVrb ‘wbmÀ¶m AmB©Mm doe H$moUVm Amho ? VmB©Mm doe H$moUVm Amho ? AmOmo~m§À¶m A§JmV H$moU˶m a§JmMm eQ>© Amho ? ~m~m§À¶m A§JmV H$moU˶m a§JmMm eQ>© Amho ?

AmB© H$moUVr Am{U VmB© H$moUVr, ho Vwåhr H$go AmoiIboV ? AmOmo~m H$moUVo Am{U ~m~m H$moUVo, ho Vwåhr H$go AmoiIboV ? gm§Jm nmhÿ

‘moR>çm ‘mUgm§Zm {dMmam Am{U nwT>rb ‘m{hVr {‘idm. = VmÝho ~mi ‘mZ H$Yr Yê$ bmJVo ? = N>moQ>çm ~mimbm XmV ¶m¶bm {H$Vì¶m ‘{hݶmV gwédmV hmoVo ? = N>moQ>r ~mio nmbWr nS>m¶bm H$Yr gwédmV H$aVmV ? = N>moQ>r ~mio C^r amhm¶bm H$Yr {eH$VmV ? = AJXr VmÝhçm ~mim§Zm ^mV H$m ^adV ZmhrV ? = VmÝhçm ~mim§Zm H$S>oda H$m ¿¶mdo bmJVo ? 133

~mimMr dmT> KamV Bdbogo ~mi OÝ‘mbm ¶oVo. KamXmambm AmZ§X hmoVmo. AmB© ˶m N>moQ>çmem ~mimMr ‘m¶oZo H$miOr KoVo. ~mimbm amoO A§Kmoi KmbVo. ^yH$ bmJbr H$s XÿY nmOVo. A§JmB© JrV åhUyZ PmondVo. ~mi hiyhiy dmT>V AgVo. ˶mMr C§Mr dmT>Vo. dOZhr dmT>Vo.

~mi ‘moR>o hmoD$ bmJVo Vgo Vo am§Jy bmJVo. ~mimbm EH$-EH$ H$ê$Z XmV ¶oD$ bmJVmV. ~mi C^o amhm¶bm {eH$Vo. Z§Va Vo nmdbo Q>mHy$ bmJVo. Aer àJVr hmoV AgVmZm ˶mMr C§Mr Am{U dOZ dmT>VM AgVo. ~mi AmYr AmB©bm AmoiIm¶bm {eH$Vo. ‘J Vo KamVrb BVam§Zm AmoiIy bmJVo. XwYm~amo~a doJim Amhma KoD$ bmJVo. AmB© XÿY^mV ^ady bmJVo. hiyhiy Vo ~mobm¶bm {eH$Vo. ‘wbJm Agmo dm ‘wbJr, dmT> hmoVmZm {ZgJ© XmoKm§‘ܶo H$mhrhr ^oX^md H$aV Zmhr. AmUIr ‘moR>o Pmbo H$s, Vo ~mi amhmV Zmhr. N>moQ>çm ‘wbmMm ‘moR>m ‘wbJm hmoVmo. N>moQ>çm ‘wbrMr ‘moR>r ‘wbJr hmoVo. ghmì¶m dfu ‘wbo emioV OmD$ bmJVmV. d¶mÀ¶m AR>amì¶m dfm©n¶ªV ‘wbm‘wbtMr C§Mr dmT>V AgVo. gmYmaUnUo d¶mÀ¶m Mm{igmì¶m dfm©n¶ªV àH¥$Vr CËV‘ amhmVo. C§Mr dmT>V Zgbr Var dOZ dmT>V AgVo. Mm§Jë¶m gd¶r, Mm§Jbm Amhma ¶m§À¶m‘wio àH¥$Vr CËV‘ amhm¶bm ‘XV {‘iVo. {Z¶{‘V ì¶m¶m‘ Ho$bm Va ˶mMm ’$m¶Xm hmoVmo. Mm{ierZ§Vahr d¶mZwgma earamV ~Xb hmoV amhVmV. hiyhiy S>moiçm§Zr AñnîQ> {Xgy bmJVo. Ho$g nm§T>ao hmoD$ bmJVmV. åhmVmanUr earamMr VmH$V AmUIr H$‘r hmoD$ bmJVo. H$mZm§Zr ZrQ> EoHy$ ¶oB©Zmgo hmoVo. ñ‘aUe³Vr H$‘r hmoVo. XmV nSy> bmJVmV. Pmon H$‘r hmoVo. {Za{Zamio AmOma hmoD$ eH$VmV. EHo$ {Xder ‘¥Ë¶y ¶oVmo. 134

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? = =

~mi ‘moR>o Pmë¶mZ§Va nwT>o ˶mbm H$mhr AmOma hmoD$ eH$VmV. Vo hmoD$ Z¶oV, åhUyZ bgr XoVmV. H$moUVr bg H$Yr Xçm¶Mr Vo R>abobo AgVo. à˶oH$ ~mbH$mbm bgr XoUo JaOoMo Amho.

gm§Jm nmhÿ EH$mM Am§ã¶mÀ¶m PmS>mMr hr VrZ {MÌo AmhoV. gJiçm§V nyduMo {MÌ H$moUVo Agob ? gJiçm§V AbrH$S>Mo {MÌ H$moUVo Agob ? ‘Yë¶m H$mimVrb {MÌ H$moUVo Agob ? ho Vwåhr H$go AmoiIbo ?

dZñnVtMr dmT> H$mimZwgma Ogo ‘mUgm§V ~Xb hmoVmV, Vgo Vo dZñnVt‘ܶohr hmoV AgVmV. ~rOm§Hw$aU Pmbo H$s Zdr dZñnVr {Z‘m©U hmoVo. {VMr dmT> hmoʶmgmR>r A§Hw$a ‘mVrV éOmdm bmJVmo. ‘JM A§Hw$amnmgyZ V¶ma Zdm eãX {eH$m ! Pmbobo amon Omo‘ YaVo. ~rOm§Hw$aU - dZñnVtÀ¶m {~¶m§Zm H$m|~ ‘mVrVbo nmUr Am{U H$mhr nmofH$ nXmW© amonmbm ’w$Q>Vmo. ˶mbm A§Hw$a åhUVmV. åhUyZ {‘iVmV. nmZm§‘ܶo AÝZ V¶ma hmoD$ bmJVo. dZñnVr H$m|~ ’w$Q>ʶmbm ~rOm§Hw$aU Ago åhUVmV. dmTy> bmJVo. ‘J dZñnVrbm ZdrZ ZdrZ nmZo ’w$Q>VmV. dZñnVrMr C§Mrhr dmTy> bmJVo. ¶mo½¶ dmT> Pmbr H$s dZñnVrbm ’w$bo ¶oD$ bmJVmV. ’w$bm§nmgyZ ’$io V¶ma hmoVmV. ¶m ’$im§‘ܶo {~¶m AgVmV. ˶m§À¶mnmgyZ AmUIr VemM dZñnVr nwÝhm {Z‘m©U hmoVmV. PmS>mZ§ m gVV D$Z, dmam, nmD$g ¶m§Zm Vm|S> Xçmdo bmJVo. H$Yr H$Yr ImoS>mda H$sS> nSy>Z Vr dmTy> bmJVo. 135

˶m‘wio PmS> AmUIr Xþ~io hmoV.o eodQ>r EImXçm {Xder ImoS> VwQ>V.o PmS> Imbr nS>V.o PmS>mMm eodQ> hmoVmo. gd©M dZñnVtMm eodQ> hmoVmo. nU ˶mMr H$maUo doJir doJir AgVmV. AmnU H$m` {eH$bmo ? * ~mimÀ¶m dmT>rMo d àJVrMo H$mhr R>amdrH$ Q>ßno AgVmV. * d¶mÀ¶m AR>amì¶m dfm©n¶ªV 춳VrMr dmT> hmoV AgVo. * d¶mÀ¶m Mm{ierZ§Va 춳Vr åhmVmanUmH$S>o PwHy$ bmJVo. * ‘mUgmà‘mUo dZñnVt‘ܶohr d¶mZwê$n ~Xb hmoVmV. * ‘mVrV ~rMr Q>ß߶mQ>ß߶mZo dmT> hmoVo. ~rOm§Hw$aUmnmgyZ dZñnVr§À¶m dmT>rMo {d{dY Q>ßno AgVmV. dZñnVtMrhr C§Mr d VmH$X dmT>Vo. * ‘mUyg Agmo qH$dm dZñnVr, ˶m§Mm EImXçm {Xder eodQ> hmoV AgVmo.

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ? =

EImXr AZmoiIr 춳Vr Vw‘À¶m AmB©-~m~m§nojm d¶mZo ‘moR>r Amho H$m bhmZ Amho ¶mMm Vwåhm§bm A§XmO ¿¶m¶Mm Amho.

(Am) Oam S>moHo$ Mmbdm. (1) ‘m§Oa Amnbr {nëbo EH$m {R>H$mUmhÿZ Xþgè¶m {R>H$mUr H$er hbdVo ? (2) åhmVmanUr H$mhr AmOmo~m§Mo Ho$g nm§T>ao hmoVmV. H$mhr AmOmo~m§À¶m Ho$gm§‘ܶo åhmVmanUmMr AmUIr EH$ IyU {XgVo. Vr H$moUVr ? 136

(3) åhmVmanUm‘wio ËdModa H$moUVm n[aUm‘ hmoVmo ? (4) Cgir H$aʶmgmR>r ‘yJ, ‘Q>H$s, Mdir B˶mXr H$S>Ymݶo {^OV KmbyZ ˶m§Zm ‘moS> AmUVmV. ˶mgmR>r Vwåhr H$moUVm eãX dmnamb? (B) {MÌ H$mT>m. dmQ>mʶmÀ¶m ’$imMo Am{U ~rMo {MÌ H$mT>m. (B©) ‘m{hVr {‘idm Am{U dJm©Vrb BVam§Zm gm§Jm. ¡ $s H$moU˶mhr dZñnVrMo EH$ ’$i ¿¶m. ˶mMo {MÌ H$mTy>Z = Am§~m, {M³Hy$, qb~y, Amdim, qMM, nmdQ>m ¶m§nH a§Jdm. ˶mV {H$Vr {~¶m hmo˶m, Vo {ZarjU H$ê$Z {MÌmImbr {bhm. Vwåhm§bm {‘imbobr ‘m{hVr dJm©Vrb BVam§Zm gm§Jm. (C) Jmibobo eãX ^am. (1) KamV ~mi OÝ‘mbm ¶oV.o ˶mMm KamXmambm .................. hmoVmo. (2) {Z¶{‘V .................. Ho$bm Va ˶mMm ’$m¶Xm hmoVmo. (3) ’w$bm§nmgyZ .................. V¶ma hmoVmV. (D$) WmoS>³¶mV CËVao Xçm. (1) ‘wbm‘wbtMr C§Mr d¶mÀ¶m {H$Vì¶m dfm©n¶ªV dmT>Vo ? (2) àH¥$Vr CËV‘ amhʶmgmR>r H$moU˶m JmoîQ>tMr ‘XV hmoVo ? (3) dZñnVrbm ’w$bo H$Yr ¶oD$ bmJVmV ? (E$) MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. (1) dmT> hmoVmZm ~mimÀ¶m dOZmV Am{U C§MrV dmT> hmoV.o (2) d¶mÀ¶m gËVamì¶m dfm©n¶ªV àH¥$Vr CËV‘ amhVo. (3) A§H$w a ‘mVrV éObm Zmhr Var amon Omo‘ YaVo. (4) ‘mVrVbo nmUr Am{U H$mhr nmofH$ nXmW© amonmbm {‘iVmV.

137

24. Amnbo H$nS>o gm§Jm nmhÿ

darb {MÌo H$miOrnyd©H$ nmhm. hr {MÌo H$moUH$moU˶m {Xdgm§Vrb AmhoV Vo Mm¡H$Q>tV {bhm. 1. n{hë¶m {MÌmV bmoH$m§Zr H$em àH$maMo H$nS>o dmnabo AmhoV ? 2. ˶m§Zr Ago H$nS>o dmnaʶmMo H$maU H$m¶ ? 3. Xþgè¶m {MÌmV bmoH$m§Zr H$moU˶m àH$maMo H$nS>o KmVbobo {XgVmV ? 4. aoZH$moQ> d N>ÌrMm dmna bmoH$ H$moU˶m {Xdgm§V H$aVmZm {XgV AmhoV ? 5. Vw‘À¶m n[agamV doJdoJiçm {Xdgm§V dmnaë¶m OmUmè¶m H$nS>çm§Mr ¶mXr H$am. = doJdoJiçm {Xdgm§‘ܶo H$nS>çm§‘ܶo Ago ~Xb H$m Pmbobo AmhoV? = H$maU ˶m {Xdgm§‘ܶo {VWë¶m hdoV ~Xb Pmbobo AmhoV. = ¶m ~Xbm§nmgyZ earamMo g§ajU hmoʶmgmR>r Amnë¶mbm H$nS>çm§Mr JaO AgVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? =

= = =

=

hdoVrb Aem ~Xbm§‘wio dfm©Mo VrZ ‘w»¶ ^mJ nS>VmV. ˶m§Zm F$Vy åhUVmV. Vo F$Vy åhUOo = CÝhmim = nmdgmim = {hdmim. à˶oH$ F$Vy gmYmaUnUo Mma ‘{hݶm§Mm AgVmo. F$Vy EH$m‘mJyZ EH$ gVV ¶oV AgVmV, ¶mbm F$VwMH«$ åhUVmV. F$VyZwgma {ZgJm©V d n[agamV ~Xb hmoVmV. 138

CÝhmim {hdmim

nmdgmim

‘mUgmÀ¶m d BVa gOrdm§À¶m OrdZmda F$VyM § m ‘moR>m n[aUm‘ hmoVmo. à˶oH$ F$VyZgw ma AmnU doJdoJio H$nS>o KmbVmo Am{U AmhmamV ~Xb H$aVmo. eoVr d BVa ì¶dgm¶m§dahr F$VyM § m n[aUm‘ hmoVmo. {ZgJm©V F$VyZgw ma AZoH$ ~Xb hmoV AgVmV. ‘mUgmZo ¶m ~Xbm§er OwidyZ KoUo Mm§Jbo.

Oam S>moHo$ Mmbdm = =

= =

CÝhmim, nmdgmim, {hdmim ho F$Vy H$moUH$moU˶m ‘{hݶm§V ¶oVmV? {hdmiçmV W§S>rnmgyZ g§ajU ìhmdo åhUyZ AmnU C~Xma H$nS>o KmbVmo. CÝhmiçmV Ago C~Xma H$nS>o KmVbo, Va H$m¶ hmoB©b ? àmUr H$nS>o KmbV ZmhrV. ‘J W§S>rnmgyZ ˶m§Mo g§ajU H$go hmoVo ? {hdmiçmV AZoH$ PmS>m§Mr nmZo JiVmV. ¶m PmS>m§Zm nwÝhm nmZo H$Yr ¶oVmV? H$ê$Z nhm

1. AmgnmgÀ¶m bmoH$m§Zr KmVbobo H$nS>o nhm. 2. ˶m§À¶m H$nS>çm§Vrb ’$aH$ Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao {bhm. (1) a§J (2) àH$ma (3) ì¶dgm¶mZwgma JUdoe.

H$nS>çm§Mr {d{dYVm =

=

Amnbm Xoe ’$ma ‘moR>m Agë¶m‘wio bmoH$m§À¶m H$nS>çm§V àXoem§Zwgma {d{dYVm AmT>iVo. nwéf eQ>©-n±Q>{edm¶ YmoVa-gXam, nm¶O‘m, bw§Jr ho H$nS>o dmnaVmZm {XgVmV. VgoM Q>monr, ‘w§S>mgo, ’o$Q>m, nJS>r dmnaVmV. 139

{ñ̶m d ‘wbr gmS>r, gbdma-H$‘rO, ’«$m°H$ d n±Q>-eQ>© gwX²Ym dmnaVmV. = gU, CËgd Am{U g‘ma§^mV bmoH$ ZQy>ZWQy>Z OmVmV. H$mhr bmoH$ nma§n[aH$ nmoemI KmbVmV. CRy>Z {XgUmao ^aOar H$nS>o KmbVmV. bmoH$ doJdoJi>çm a§Jm§Mo, doJdoJiçm àH$mam§Mo d doJdoJiçm ZjrMo =

H$nS>o KmbVmV, ho Vw‘À¶m bjmV Ambo Agob. ¶mbmM H$nS>çm§Vrb {d{dYVm åhUVmV. àm‘w»¶mZo F$VyZwgma H$moUVo H$nS>o Kmbm¶Mo Vo R>aVo, na§Vw AmdS>, gmo¶ d ì¶dgm¶ ¶mdê$Zhr H$moUVo H$nS>o Kmbm¶Mo ho R>aVo. VgoM doJdoJiçm na§naoZwgmagwX²Ym H$nS>çm§‘Yrb {d{dYVm AmT>iVo. Vwåhr emioV OmVm Voìhm JUdoe KmbVm. gJiçm {dXçm϶mªZr EH$mM àH$maMm JUdoe KmVë¶m‘wio Vwåhr emioV EH$gmaIo {XgVm. Vwåhm§bm EH$ doJir AmoiI {‘iVo. AemM àH$mao H$mhr ì¶dgm¶m§‘ܶo JUdoe KmVbo OmVmV. Aem {d{dY ì¶dgm¶m§Mr ‘m{hVr ¿¶m. _r H$moU? 1. nm§T>am H$moQ> KmbyZ _r bmoH$m§Zm VnmgVmo. 2. _r {Zio H$nS>o KmbVmo, AmJ bmJbr H$s$ Vr {dPdVmo. 3. ImH$s H$nS>o KmbyZ _r Vwåhm§bm Zoh_r {XgVmo. ^m§S>UV§Q>o Pmbo, Va _r {VWo nmohMVmo. 4. ‘r é½Umb¶mV AgVo Am{U é½Um§Mr H$miOr KoVo. 5. ‘r XoemÀ¶m g§ajUmg gX¡d VËna AgVmo. 140

Oam S>moHo$ Mmbdm 1. H$‘bbm _m_mH$S>o MmbV Om`Mo Amho nU Iyn nmD$g Ambm Amho. Z {^OVm _m_mH$S>o OmÊ`mgmR>r {Vbm H$m` H$amdo bmJob? 2. OoH$~Zo bmoH$arMo H$nS>o KmVbo AmhoV na§Vw Ë`mbm Iyn Ja_ hmoV Amho. Ë`mZo H$moUVo H$nS>o KmbUo `mo½` hmoB©b?

‘Z{OV Am{U gm{Z¶m ¶m§Mr W§S> hdoÀ¶m {R>H$mUr ghb OmUma Amho. {VWo dmnaʶmgmR>r ˶m§Zr Imbrbn¡H$s H$m¶-H$m¶ gmo~V ¿¶mdo Ago Vwåhm§bm dmQ>Vo ? Vwåhr {ZdS>boë¶m {MÌm§Imbrb Mm¡H$Q>tV üAer IyU H$am.

141

‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? g¡{ZH$m§Mo JUdoe Z¡g{J©H$ n[apñWVrer {‘iVoOwiVo AgVmV. eÌyÀ¶m g¡Ý¶mbm ghOnUo bjmV ¶oD$ Z¶o åhUyZ Aer ¶w³Vr Ho$bobr AgVo. CXm., dmid§Q>r àXoemV ImH$s H$nS>o, O§Jbr àXoemV {hado, Va {h‘mb¶mgma»¶m ~’$m©i àXoemV nm§T>ao H$nS>o dmnaVmV. AmnU H$m¶ {eH$bmo * F$Vw‘mZmZwgma H$nS>çm§‘ܶo ~Xb H$amdo bmJVmV. * AmdS>, ì¶dgm¶ d na§naoZwgmahr H$nS>çm§‘ܶo {d{dYVm AmT>iVo.

ñdmܶm¶ (A) WmoS>Š`mV CËVao {bhm. (1) Vwåhr EH$m dfm©V H$moUH$moUVo F$Vy AZw^dVm? (2) F$Vy§Zwgma H$nS>çm§‘ܶo ~Xb H$m H$amdm bmJVmo ? (3) JUdoe Kmbmdm bmJVmo Aem VrZ ì¶dgm¶m§Mr Zmdo {bhm. (nmR>mV Z {Xboë¶m ì¶dgm¶m§MrM Zmdo Xçm.) (4) Vw‘À¶m n[agamVrb H$mhr nma§n[aH$ H$nS>çm§Mr Zmdo {bhm. CnH«$‘ H$nS>çmÀ¶m XþH$mZmg/àXe©Zmg ^oQ> Xçm. ˶m§‘Yrb Vwåhm§bm AmdS>boë¶m H$nS>çm§Mr {MÌo aoImQ>m. ˶m§{df¶r Mma Amoit‘ܶo ‘m{hVr {bhm.

***

142

25. AdVr^dVr hmoUmao ~Xb gm§Jm nmhÿ

{Xdgm Amnë¶mbm n[agamVrb JmoîQ>r ñnîQ> {XgVmV. ‘J amÌr Vem H$m {XgV ZmhrV ? {Xdgm gy¶m©Mm àH$me {‘iVmo. ˶m‘wio AmOy~mOyÀ¶m JmoîQ>r ñnîQ> {XgVmV. gy¶© ‘mdibm H$s A§Yma nS>Vmo. àH$me Anwam AgVmo. amÌr AmH$memV Mm§Xʶm {XgVmV, nU AmOy~mOyÀ¶m JmoîQ>r ñnîQ> {XgV ZmhrV. {Xdg Am{U amÌ ¶m§Mm gOrdm§da n[aUm‘ hmoVmo. gm§Jm nmhÿ {ZarjU H$ê$Z dU©Z H$am. = gy¶© CJdʶmnydu WmoS>m> doi AmH$memÀ¶m a§Jm§‘ܶo H$gH$go ~Xb hmoVmV ? = gy¶© ‘mdië¶mZ§Va WmoS>m doi AmH$memÀ¶m a§Jm§‘ܶo H$gH$go ~Xb hmoVmV ? gm§Jm nmhÿ gmdbr H$er {XgVo ? =

= =

gH$mir gy¶© CJdë¶mZ§Va gmdbr H$moU˶m {Xeobm {XgVo ? Vr bm§~ Amho H$s AmIyS> ? gy¶© S>mo³¶mda Ambm H$s gmdbrV H$m¶ ’$aH$ hmoVmo ? g§Ü¶mH$mir gy¶© ‘mdim¶À¶m AmYr gmdbr H$er {XgVo ?

143

bm§~ gmdë¶m, AmIyS> gmdë¶m gy¶© gH$mir nyd}bm CJdVmo. gy¶© CJdʶmnydu nyd}H$S>o AmH$memV {d{dY a§Jm§À¶m N>Q>m {XgVmV. gy¶© CJdbm H$s gH$mir D$Z H$modio AgVo. gmdë¶m npíM‘oH$S>o nS>VmV Am{U ˶m bm§~ AgVmV. gy¶© hiyhiy da gaHy$ bmJVmo. gmdë¶m AmIyS> hmoD$ bmJVmV. gy¶© S>mo³¶mda Ambm H$s gmdë¶m IynM bhmZ hmoVmV. gy¶© hiyhiy npíM‘oH$S>o gaHy$ bmJVmo. gmdë¶m nydH} $S>o gaHy$ bmJVmV Am{U ˶m bm§~ hmoD$ bmJVmV. gy¶© ‘mdië¶mZ§Va npíM‘oH$S>o AmH$memV {d{dY a§Jm§À¶m N>Q>m {XgVmV. Eadr AmH$me {Zio {XgVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? {ZgJ© {OWo gw§Xa Agob VoWrb gy¶m©ñV nhm¶bm bmoH$ ‘wX²Xm‘ OmVmV. gmVmam {OëhçmVrb ‘hm~ioída ho W§S> hdoMo {R>H$mU åhUyZ à{gX²Y Amho. {VWë¶m EH$m OmJobm "gy¶m©ñV nhmʶmMr OmJm' AgoM åhUVmV. {VWyZ gy¶m©ñV ’$ma Aà{V‘ {XgVmo. ‘hm~ioídabm Jobobo n¶©Q>H$ g§Ü¶mH$mir ‘wX²Xm‘ ˶m {R>H$mUmbm ^oQ> XoVmV. Z¶Zaå¶ gy¶m©ñVmMm AZw^d KoVmV. EH$ gy¶m©ñV

144

nhmQ>onmgyZ amÌrn¶ªV amÌ g§nV Amë¶mMr Mmhÿb nú¶m§Zm bmJVo. ^ë¶m nhmQ>onmgyZ ˶m§Mm {H$b{~bmQ> gwê$ hmoVmo. Odinmg H$m|~S>m Agob, Va ˶mMo AmadUo EoHy$ ¶oVo. njr KaQ>çmVyZ ~mhoa nS>VmV. Wì¶mZo CSy> bmJVmV. ˶m§Mm AÝZmMm emoY gwê$ hmoVmo.

’w$bPmS>md§ aÀ¶m H$içm hiyhiy C‘by bmJVmV. ˶m§Mr ’w$bo hmoVmV. ˶m ’w$bm§‘ܶo JmoS> ‘H$a§X AgVmo. Vmo Jmoim H$aʶmgmR>r ‘Y‘mí¶m ¶oD$ bmJVmV. ’w$bnmIao, ^w§Jo Am{U BVa H$sQ>H$ ’w$bm§^modVr {KaQ>çm Kmbm¶bm gwédmV H$aVmV. Amnë¶m n[agamVbo bmoH$ Amnmnë¶m H$m‘mbm bmJVmV. AmnUhr H$m‘o Amdê$Z emioÀ¶m V¶marbm bmJVmo.

145

Zdm eãX {eH$m ! ad§W- H$mhr àmUr nmoQ> ^aon¶ªV MaVmV. Z§Va nmoQ>mVrb AÝZ WmoS>o WmoS>o Vm|S>mV AmUyZ MKiVmV. ho MKibobo AÝZ naV {JiVmV. ˶mbm ad§W H$aUo åhUVmV. ad§W Ho$ë¶m‘wio ¶m àmʶm§Zm AÝZ ZrQ> nMVo. JmB©, åher ad§W H$aUmao àmUr AmhoV. {ZemMa - H$mhr àmUr {Xdgm {dlm§Vr KoVmV. AÝZ emoYʶmgmR>r amÌr ~mhoa nS>VmV. Aem àmʶm§Zm {ZemMa åhUVmV.

JmB©, åhetZm JwamIr Mam¶bm KoD$Z OmVmV. nmoQ> ^abo H$s hr OZmdao {Zdm§V {R>H$mUr ~gVmV. ad§W H$ê$ bmJVmV. g§Ü¶mH$mi Pmbr H$s JmB©Jwao JmoR>çmV naVVmV. nú¶m§Mo Wdo KaQ>çmH$S>o {ZKVmV. AmnUhr emioVyZ Kar naV ¶oVmo. nU H$mhr {ZemMa gOrd ‘mÌ gy¶© ‘mdië¶mda AÝZ emoYm¶bm ~mhoa nS>VmV. nV§J, amV{H$S>o Am{U H$mOdo ¶m§Mm Aem àmʶm§‘ܶo g‘mdoe hmoVmo. dmK, dQ>dmKyi, Kw~S> hohr {ZemMa àmUr AmhoV. amVamUr, {Z{eJ§Y Aer H$mhr ’w$bo amÌr C‘bVmV.

dQ>dmKyi 146

Kw~S>

amVamUr

H$ê$Z nhm = = = =

{OWyZ AmH$me ñnîQ> {Xgob Aer ‘moH$ir OmJm emoYm. EH$ AmR>dS>m amoO g§Ü¶mH$mir R>amdrH$ doir {VWo Om. M§Ð amoO EH$mM {R>H$mUr {XgVmo H$m ? M§ÐmMm AmH$ma amoO VgmM {XgVmo H$m ?

M§ÐmÀ¶m H$bm M§ÐmMr CJdʶmMr doi XaamoO doJdoJir AgVo. R>amdrH$ doir AmH$memV M§Ð emoYbm Va XaamoO Vmo doJdoJiçm {R>H$mUr {XgVmo. M§ÐmMm AmH$mahr XaamoO ~XbVmo.

M§ÐmÀ¶m {d{dY H$bm

Á¶m {Xder M§Ð Jmob JaJarV {XgVmo ˶m {Xdgmbm nm¡{U©‘m åhUVmV. ˶mZ§Va n§Yam {Xdg M§ÐmMm àH$m{eV ^mJ H$‘r H$‘r hmoV OmVmo. n§Yamì¶m {Xder M§Ð S>mi o çm§Zm {XgV Zmhr. ˶m {Xdgmbm A‘mdmñ¶m åhUVmV. A‘mdmñ¶oÀ¶m Z§Va n§Yam {Xdg M§ÐmMm àH$m{eV ^mJ dmT>V OmVmo Am{U nwT>À¶m nm¡{U©‘obm Vmo nwÝhm Jmob JaJarV {XgVmo. XaamoO M§ÐmMo Oo {Za{Zamio AmH$ma {XgVmV ˶m AmH$mam§Zm M§ÐmÀ¶m "H$bm' åhUVmV. 147

AmnU H$m` {eH$bmo ? * gy¶© CJdbm H$s COoS> hmoVmo, åhUOoM {Xdg hmoVmo. gy¶© ‘mdibm H$s A§Yma hmoVmo åhUOoM amÌ hmoVo. * gy¶© nyd}H$S>o CJdVmo Am{U npíM‘oH$S>o ‘mdiVmo. * gH$mir gmdë¶m npíM‘oH$S>o nS>VmV Am{U ˶m bm§~ AgVmV. gy¶© S>mo³¶mda Ambm, H$s gmdë¶m IynM bhmZ hmoVmV. g§Ü¶mH$mir gmdë¶m nwÝhm bm§~ hmoVmV Am{U nyd}H$S>o nS>VmV. * {Xdg Am{U amÌ ¶m§À¶mer gOrdm§Mo OrdZ OmoS>bobo AgVo. * M§ÐmMm AmH$ma Am{U CJdʶmMr doi amoO ~XbVo. M§ÐmMo Oo {Za{Zamio AmH$ma {XgVmV, ˶m§Zm M§ÐmÀ¶m H$bm åhUVmV. * Á¶m {Xder M§Ð nyU© Jmob {XgVmo, ˶m {Xder nm¡{U©‘m AgVo. Á¶m {Xder M§Ð AmH$memV {XgV Zmhr, ˶m {Xder A‘mdñ¶m AgVo.

(A) H$m¶ H$amdo ~ao ?

(Am) Oam S>moHo$ Mmbdm.

148

{X

(B©) Jmibobo eãX ^am. (1) dQ>dmKyi ................ àmUr Amho. (2) nmoQ> ^abo H$s JmB©, åher {Zdm§V {R>H$mUr ~gyZ ................ H$ê$ bmJVmV. (3) amÌ g§nV Amë¶mMr Mmhÿb ............... bmJVo. (4) gy¶© CJdbm H$s D$Z ............. AgVo. (C) Imbrb àíZm§Mr CËVao Xçm. (1) gmdë¶m bm§~ H$Yr nS>VmV ? (2) AmH$memV gy¶© S>mo³¶mda Ambm H$s gmdë¶m H$em hmoVmV? (3) A‘mdñ¶oÀ¶m Z§Va {H$Vr {Xdg M§ÐmMm AmH$ma ‘moR>m hmoV OmVmo ? (4) ‘Y‘mí¶m ’w$bm§nmer H$emgmR>r ¶oVmV ? (D$) MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. (1) A‘mdmñ¶oÀ¶m {Xder M§Ð S>moiçm§Zm {XgV Zmhr. (2) H$mhr gOrd gy¶© ‘mdië¶mda AÝZ emoYm¶bm ~mhoa nS>VmV. (3) M§Ð {ÌH$moUr {XgVmo, ˶m {Xdgmbm nm¡o{U©‘m åhUVmV. (4) ^ë¶m nhmQ>onmgyZ nú¶m§Mm {H$b{~bmQ> gwê$ hmoVmo. (5) gy¶© hiyhiy nyd}H$S>o gaHy$ bmJVmo. (E) EH$m eãXmV gm§Jm. (1) XaamoO M§ÐmMo Oo {Za{Zamio AmH$ma {XgVmV Vo (2) Oo àmUr {Xdgm {dlm§Vr KoVmV Am{U AÝZ emoYʶmgmR>r amÌr ~mhoa nS>VmV Vo àmUr (3) Á¶m {Xder M§Ð Jmob JaJarV {XgVmo (4) Á¶m {Xder M§Ð S>moiçm§Zm {XgV Zmhr CnH«$‘

ad§W H$aUmè¶m àmʶm§Mr ¶mXr H$am. ˶m§Mr {MÌo {‘idm Am{U Vr dhrV ì¶dpñWV {MH$Q>dm. = M§ÐmÀ¶m H$bm§À¶m à{VH¥ Vr$ H mJXmnmgyZ V¶ma H$am.

=

*** 149

gm§Jm nmhÿ =

Oam S>moHo$ Mmbdm = = = =

gm§Jm nmhÿ =

150

Oam S>moHo$ Mmbdm = = = =

H$ê$Z nhm

151

माहीत आहे का तुOहांला? भारताला १५ आॅग?ट १९४७ या Aदवशी ?वातं•य िमळाले. 4वातंQय दरवषx १५ ऑग?टला आपण ?वातं•यAदन साजरा करतो. आपRया देशात ?वातं•य आहे याचा आपण अिभमान बाळगला पािहजे. आपRयाला िवचार करायचे ?वातं•य आहे. मोठेपणी आपण काय िशकायचे हे आपण ठरवू शकतो. आपला 7यवसाय आपण िनवडO शकतो. आपRया देशात सवv नागAरकांना समान ह• आहेत. ?वातं•य tहणजे आपण वाटेल तसे वागावे असे नाही. िनसगाvकडे पहा. िनसगाvत सगळे िनयमानुसार घडते. मुं•या 7यव>?थत रांगेत चालत असताना Aदसतात. मधमा“या सार”या काम करत असतात. आपण ?वतंX भारताचे चांगले नागAरक बनले पािहजे. 6यासाठी आपRयात Tामािणकपणा, व8शीरपणा, िचकाटी, िश?त असली पािहजे. लहानपणी लावलेRया चांगRया सवयी मोठेपणी कामी येतात. Oam S>moHo$ Mmbdm गदxpया Aठकाणी रांगेत उभे रा•न काम कर[याचे कोणते फायदे असतात ? पAरसराचा अ–यास क0न आपRयाला खूप िशकायला िमळते. इयlा चौथीत तुtही आणखी काही गोyी िशकणार आहात.

***

152

• विज्ञानावर आधारित इयत्ता १ ली ते ८ वी साठी संदर्भ साहित्य.

• English Dictonary : Fulfil with Illustrations and Explanation.

• शालेय स्तरावर उपयुक्त असे पूरक साहित्य. ी ते इयत्ता ६ व

` १५१/-

इयत्ता ३ री

८ वी साठी

` १२३/-

ते ५ वी साठ



` १२४/-

पुस्तक मागणीसाठी www.ebalbharati.in, www.balbharati.in संकते स्थळावर भेट द्या. साहित्य पाठ्यपुस्तक मंडळाच्या विभागीय भांडारांमध्ये विक्रीसाठी उपलब्ध आहे.

ebalbharati

विभागीय भांडारे संपर्क क्रमांक : पुणे -  २५६५९४६५, कोल्हापूर-  २४६८५७६, मुंबई (गोरेगाव) -  २८७७१८४२, पनवेल -  २७४६२६४६५, नाशिक -  २३९१५११, औरंगाबाद -  २३३२१७१, नागपूर -  २५४७७१६/२५२३०७८, लातूर -  २२०९३०, अमरावती -  २५३०९६५

Get in touch

Social

© Copyright 2013 - 2024 MYDOKUMENT.COM - All rights reserved.