Гэрэл

Асуулт: •Гэрэл орчинд хэрхэн тархдаг вэ? •Гэрлийн ойлт хуулийг тайлбарлана уу? •Гэрлийн хугаралын хуулийг тайлбарлана уу? •Гэрлийн дисперси \Гэрэл задрах \үзэгдлийг тайбарлана уу? •Яагаад сүүдэр үүсдэг вэ?

Хариулт: Гэрэл тархах Гэрэл үүсгэгчээс цацарсан гэрэл замд нь саад байхгүй бол орчинд шулуун замаар хязгааргүй тархана. Гэрлийн ойлтын хууль: Гэрлийн ойлтын өнцөг нь тусгалын өнцөгтэй тэнцүү байна.Тусгалын өнцөг, ойлтын өнцөг ,тусгалын хавтгайн нормал гурвуул нэг хавтгай дээр оршино.

Хариулт: Гэрэл хугарал Гэрэл үүсгэгчээс цацарсан гэрэл замд нь саад байхг үй бол орчинд шулуун замаар хязгаарг үй тархана. Гэрлийн дисперси

Яагаад сүүдэр үүсдэг вэ? Сүүдэр гэдэг нь :Гэрлийн замд тунгалаг биш бие тавихад түүний ард гэрлийн цацраг үл тусах орон зай бий болдог ба үүнийг сүүдэр гэнэ. Нар ,сарын хиртэлт

9 дүгээр ангид үзэх агуулга: Гэрлийн хурд : Гэрлийн хурдыг ∁ тэмдэглэх гэрлийн тархах хурд нь 300000км\с байдаг.Энэ нь маш хурдан буюу 1 секундийн дотор дэлхийг 7 удаа тойрхоор хурдан. Физогийн туршилга

Оптик линз • Линз бол хоѐр талаасаа бөмбөлөг гадаргаар хязгаарлагдсан нэг төрлийн тунгалаг бие юм. Линзийн нэг гадарга хавтгай байж болно. Линзүүдийг нимгэн ба зузаан гэж ангилдаг. Зузаан нь гадаргын муруйлтын радиустай жишихэд маш бага байх линзийг нимгэн линз гэнэ. •Хэлбэрээс нь хамааран линзийг цуглуулагч (эерэг) ба сарниулагч (сөрөг) гэж ангилдаг.

Төрөл: • Цуглуулах-Гэрлийн цацрагийг цуглуулах үүрэгтэй гадаргуу нь гүдгэр байгаа линзийг цугуулагч линз гэнэ. • Саринулах-Гэрлийн цацрагийг сарниулах үүрэгтэй гадаргуу нь хүнхэр байгаа линзийг сарниулагч линз гэнэ.

Цуглуулагч линзэнд дүрс байгуулах: • - Линзийн оптик төвийг дайрч гарах туяа • - Линзийн гол фокусыг дайран линзэн дээр тусах туяа /линзээс энэ туяа гол оптик тэнхлэгтэй параллелаар өнгөрнө/ • - Гол оптик тэнхлэгтэй параллелаар ирж линз дээр тусах туяа /энэ туяа линзээс хугарч гараад гол фокусыг дайран өнгөрнө./

Сарниулагч линзэнд дүрс байгуулах: • - Линзийн оптик төвийг дайрч гарах туяа • - Линзийн гол фокусыг дайран линзэн дээр тусах туяа /линзээс энэ туяа гол оптик тэнхлэгтэй параллелаар өнгөрнө/ • - Гол оптик тэнхлэгтэй параллелаар ирж линз дээр тусах туяа /энэ туяа линзээс хугарч гараад гол фокусыг дайран өнгөрнө./

Линзинд дүрс үүсэх: •Линзийг ашиглан өссөн ,багасан ,шууд,урвуу,бодит хуурмаг дүрсүүдийг гаргаж болно.

•Бодит,урвуу,багасан дүрс

•Бодит,урвуу,өссөн дүрс

•Өссөн шууд хуурмаг

Гэрийн даалгавар: 1. 60 см хэмжээтэй бие линзээс 50 см зайд байв. Биеийн дүрс линзээс 15 см зайд үүссэн бол түүний фокусын зай болон дүрсийн хэмжээг ол. 2. Цуглуулагч линзээс дүрс хүртлэх зай 60 см биеэс линз хүртлэх зай 10см бол линзийн гол фокусын зай ба оптик хүчийг ол. 3. Сарниулагч линзийн оптик хүч 5дптр ба 4 см өндөртэй биеийг линзнээс 10см зайд байрлуулсан бол дүрс нь линзээс ямар зайд үүсэх вэ? Түүний хэмжээ нь ямар байх вэ?

4.Толиноос 12см зайд байгаа биеийн дүрс 7 см зайд гарна. Толины радиус, өсгөлтийг ол. 5.Хүнхэр толиос бие хүртэлх 4 см, дүрс хүртэл 6см болно. муруйлтын радиус ол. 6.Толины муруйлтын радиус 2см, дүрс хүртэл 3см бол бие толиос ямар зайд байх вэ? 7.0,6 м фокусын зайтай толиноос 1,8м зайд бие байрлажээ. Биеийн дүрс хаана гарах вэ?

Дүрс байгуулах:

1

, a = ∗ − , b = ∗ −

Линзийн өсгөлт ба Оптик хүч •K= = ℎ •D = 1 •K – линзийн өсөлт •D – Оптик хүч •b-линзээс дүрс хүртлэх зай •a-линзээс бие хүртлэх зай •H-дүрсийн өндөр •h-биеийн өндөр

30 =12см

3 см фокусын зайтай цуглуулагч линзээс 12 см зайд байгаа биеийн дүрс линзээс ямар зайд үүсэх вэ?Оптик хүч ,өсгөлт хэд вэ? Дүрс нь бодит уу? Хуурмаг уу? •b = ∗ − = 3∗12 12−3 = 4см •D = 1 = 1 3 = 0.3см •K= = 4 12 = 0.3 Өгсөн нь: F-3см a-12см Олох нь: b-? D-? К-?

50 =11.5см •K= = 15 50 = 0.3 •K= ℎ = H = K ∗ h = 0.3 ∗ 60 = 18см Өгсөн нь: h-60см a-50см b-15cм Олох нь: F-? H-?

Бөмбөлөг толь: -Гэрлийг толин ойлгодог бөгөөд бөмбөлөг сегмент хэлбэртэй гадаргууг бөмбөлөг толь гэнэ. Гүдгэр Хүнхэр гэж хуваана.

Гүдгэр толь: •Толин гадаргуу нь гадна талдаа бол гүдгэр толь гэнэ.

Хүнхэр толь: •Толин гадаргуу нь дотор талдаа бол хүнхэр толь гэнэ.

Бөмбөлөг толинд дүрс байгуулах: Ойлголт Тайлбар Зураг дээрх байрлал Фокусын цэг Толин гол оптик тэнхлэгтэй параллель тусаад ойсон цацраг цугларах цэг F цэг Фокусын зай Фокусын цэгээс толь хүртэлх зай F A зай Муруйлтын төв Толины төвөөс муруйлтын радиусын зайд байгаа цэг O цэг Гол оптик Толины төв,муруйлтын төвийг холбосон шулуун A O шулуун