9. SINIF #FasikülSoruKitabı

BİYOLOJİ Adı

:......................................

Soyadı

:......................................

Sınıf - No :......................................

1.

Fasikül

Yaşam Bilimi Biyoloji (1. Bölüm)

Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri Bilgi Köşesi (Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri)

4

Kazanım Testi - 1 (Biyoloji - Hücresel Yapı - Beslenme - Besinlerden Enerji Üretme)

5

Kazanım Testi - 2 (Boşaltım - Hareket - Uyarılara Tepki – Metabolizma)

6

Kazanım Testi - 3 (Homeostazi - Uyum - Organizasyon - Üreme- Büyüme ve Gelişme)

7

Konu Analiz Testleri - 4 - 5 (Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri)

8

Canlıların Temel Bileşenleri - İnorganik Bileşikler Bilgi Köşesi (Canlıların Temel Bileşenleri - İnorganik Bileşikler)

12

Kazanım Testi - 6 (Canlıların Temel Bileşenleri - İnorganik Bileşikler)

13

Kazanım Testi - 7 (Suyun Canlılar için Önemi - 1)

14

Kazanım Testi - 8 (Suyun Canlılar için Önemi - 2)

15

Kazanım Testi - 9 (İnorganik Asit, Baz ve Tuzların Canlılar için Önemi)

16

Kazanım Testi - 10 (Minerallerin Canlılar için Önemi)

17

Konu Analiz Testleri - 11 - 12 (Canlıların Temel Bileşenleri - İnorganik Bileşikler)

18

Organik Bileşikler – Karbonhidratlar Bilgi Köşesi (Organik Bileşikler – Karbonhidratlar)

22

Kazanım Testi - 13 (Organik Bileşikler - Dehidrasyon - Hidroliz)

23

Kazanım Testi - 14 (Karbonhidratların Yapısı, Görevleri ve Bulunduğu Besinler)

24

Kazanım Testi - 15 (Monosakkaritler)

25

Kazanım Testi - 16 (Disakkaritler)

26

Kazanım Testi - 17 (Polisakkaritler)

27

Konu Analiz Testleri - 18 - 19 (Organik Bileşikler – Karbonhidratlar)

28

Lipitler Bilgi Köşesi (Lipitler)

32

Kazanım Testi - 20 (Lipitlerin Yapısı, Görevleri ve Lipit Bakımından Zengin Besinler)

33

Kazanım Testi - 21 (Lipit Çeşitleri - 1)

34

Kazanım Testi - 22 (Lipit Çeşitleri - 2)

35

Konu Analiz Testi - 23 (Lipitler)

36

Proteinler - Organik Besinlerin Karşılaştırılması Bilgi Köşesi (Proteinler - Organik Besinlerin Karşılaştırılması)

38

Kazanım Testi - 24 (Proteinlerin Kimyasal Yapısı - Polipeptit Sentezi)

39

Kazanım Testi - 25 (Proteinlerin Yapısı)

40

Kazanım Testi - 26 (Proteinlerin Görevleri - Protein İçeren Besinler)

41

Kazanım Testi - 27 (Organik Besinlerin Karşılaştırılması - 1)

42

Kazanım Testi - 28 (Organik Besinlerin Karşılaştırılması - 2)

43

Konu Analiz Testi - 29 (Proteinler – Organik Besinlerin Karşılaştırılması)

44

Fasikül Bitirme Testleri - 30 - 33 (Yaşam Bilimi Biyoloji (1. Bölüm))

46

Yazılı Soruları

54

KAVRAMLAR KAZANIMLAR

Ünitenin Kavramları Biyoloji

Üreme

Glikozit Bağı

Fosfolipit

Hücre

İnorganik

Monosakkarit

Steroid

Beslenme

Organik

Disakkarit

Amino Asit

Boşaltım

Asit

Polisakkarit

Peptit Bağı

Metabolizma

Baz

Ester Bağı

Denatürasyon

Adaptasyon

Dehidrasyon

Trigliserit

Temel Amino Asit

Homeostazi

Hidroliz

Temel Yağ Asidi

Polipeptit

Ünitenin Kazanımları 9.1.1.

Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri

9.1.1.1 Canlıların ortak özelliklerini irdeler.

a. Canlı kavramı üzerinden biyolojinin günümüzdeki anlamı ile nasıl kullanıldığı kısaca belirtilir.



b. Canlıların; hücresel yapı, beslenme, solunum, boşaltım, hareket, uyarılara tepki, metabolizma, homeostazi, uyum, organizasyon, üreme, büyüme ve gelişme özellikleri vurgulanır.

9.1.2.

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler

9.1.2.1 Canlıların yapısını oluşturan organik ve inorganik bileşikleri açıklar.

a. Su, mineraller, asitler, bazlar ve tuzların canlılar için önemi belirtilir.



b. Kalsiyum, potasyum, demir, iyot, flor, magnezyum, sodyum, fosfor, klor, kükürt, çinko minerallerinin canlılar için önemi vurgulanır.



c. Karbonhidratların, lipitlerin ve proteinlerin yapısı, görevi ve canlılar için önemi belirtilir.



ç. Öğrencilerin besinlerdeki karbonhidrat, lipit ve proteinin varlığını tespit edebilecekleri deneyler yapmaları sağlanır.

3

BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

BİLGİ KÖŞESİ Biyoloji: Biyoloji, canlı bilimidir. Yunanca “bios (canlı)” ve “logos (bilim)” anlamına gelen kelimelerin birleşmesiyle oluşur. Biyoloji ile ilgili çalışmalar yapan bilim insanlarına biyolog denir. Canlıların Ortak Özellikleri

1

Hücresel Yapı

Organizmaların en küçük, yapısal ve işlevsel birimi hücredir. Canlılar hücre yapısına göre prokaryot ve ökaryot; hücre sayısına göre bir ve çok hücreli olarak gruplandırılır.

5

2

Beslenme

Canlılar, madde ve enerji ihtiyaçlarını karşılamak için beslenmek zorundadır. Canlılardan kendi besinlerini üretebilenlere ototrof (üretici), dışarıdan hazır alanlara heterotrof (tüketici) canlı denir.

3

Besinlerden Enerji Üretme

Canlılar yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirmek için ATP'ye ihtiyaç duyar. Tüm canlılar besinleri yıkarak ATP sentezler. Besinlerden ATP sentezini, oksijenli solunum, oksijensiz solunum ve fermantasyon olayları sağlar.

Fasikül 1

Boşaltım

Canlılarda metabolik olaylar sonucu açığa çıkan atık maddelerin vücuttan atılmasına boşaltım denir. Bitkiler yaprak dökümü, terleme, damlama gibi olaylarla; hayvanlar terleme, soluk verme, idrar atma gibi olaylarla boşaltım yapar.

7

Hareket

Metabolizma

Canlılarda durum ve yer değiştirme şeklinde hareketler gözlenir. Bitkiler durum değiştirerek, hayvanlar kaslarını kullanıp yer değiştirerek, bir hücreliler kamçı, sil, yalancı ayaklarıyla yer değiştirerek hareket eder.

Canlılarda gerçekleşen yapım (anabolizma) ve yıkım (katabolizma) olaylarının tümüne metabolizma denir. Anabolizmaya örnek olarak fotosentez ve protein sentezi, katabolizmaya örnek olarak sindirim ve solunum verilebilir.

6

8

Uyarılara Tepki

Canlılar iç ve dış çevrelerinden gelen uyarılara uygun tepkiler verirler. Bu durum canlıların yaşamlarını devam ettirmeleri ve çevreleriyle uyumlu olmalarını sağlar.

9

Uyum (Adaptasyon)

Bir organizmanın yaşadığı çevrede hayatta kalma ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklerinin tamamıdır. Bir canlıya ait adaptasyonlar yeni nesile aktarılır.

4

4

Homeostazi

Homeostazi, kararlı iç denge anlamına gelir. Canlılar yaşamak için değişen çevre koşullarına rağmen iç ortamlarını belirli sınırlar içinde sabit tutma eğilimindedirler.

10

Organizasyon

Canlılar belirli bir organizasyona sahiptir. Atom → Molekül → Organel → Hücre → Doku → Organ → Sistem → Organizma Bir hücreli canlılarda doku, organ ve sistem bulunmaz.

11

Üreme

Canlılar nesillerini devam ettirmek için yeni bireyler oluştururlar. Canlılarda eşeysiz ve eşeyli olmak üzere iki çeşit üreme gözlenir. Eşeysiz üremede genellikle kalıtsal yapısı aynı canlılar oluşurken eşeyli üremede atalarından farklı kalıtsal yapıda canlılar oluşur.

12

Büyüme ve Gelişme

Büyüme; bir hücreli canlılarda sitoplazmanın hacim ve kütle artışıyla, çok hücreli canlılarda hücre, hacim ve kütle artışıyla olur. Gelişme; canlının sahip olduğu yapıların zamanla gelişerek olgunlaşmasıdır.

20733

BİYOLOJİ - HÜCRESEL YAPI - BESLENME BESİNLERDEN ENERJİ ÜRETME

1. Yaşam bilimi olan biyolojinin inceleme alanında;

KAZANIM

diği tepkimeler şunlardır:

I. canlıların yapısı,



II. canlıların yaşam faaliyetleri,



1. Oksijenli solunum



III. canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkileri



2. Oksijensiz solunum



konularından hangileri yer alır?



3. Fermantasyon



Bu tepkimelerde;



1

4. Canlıların besinlerden enerji üretmek için gerçekleştir-



A) Yalnız I

TESTİ

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III



I. glikozun yıkılması,



II. ATP sentezlenmesi,



III. oksijen kullanılması



olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

2. Canlıların hücre yapısına ve hücre sayısına göre gruplandırılması tablodaki gibidir.



Prokaryot

Ökaryot

Bir hücreli

1

2

Çok hücreli

–

3

Buna göre, tabloda numaralanmış boşluklara gelebileceklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

5. Bir biyoloji öğretmeni yazılı sınavdaki bir soruda aşağı-

A) 1’e “bakteri” yazılabilir.



daki tablonun doğru şekilde doldurulmasını istiyor.

B) 2’ye “paramesyum” yazılabilir. C) 2’ye “insan” yazılabilir. D) 3’e “şapkalı mantar” yazılabilir. E) 3’e “mısır bitkisi” yazılabilir.



Canlı

Hücre sayısı

Hücre yapısı

Beslenme şekli

Hayvan

Çok

I

Heterotrof

Bitki

Çok

Ökaryot

II

Şapkalı mantar

III

Ökaryot

Heterotrof

Bakteri

Bir

IV

Ototrof

Bir öğrenci tabloda numaralanmış boşluklara aşağıdakilerin hangisinde verilenleri yazarsa sorudan tam puan alır? I



II



III

IV

A) Ökaryot

Ototrof

Çok

Prokaryot

leştirmesi ototrof beslendiğini gösterir?

B) Prokaryot

Ototrof

Çok

Prokaryot

A) Fermantasyon

B) Sindirim

C) Ökaryot

Heterotrof

Bir

Ökaryot

C) Oksijenli solunum

D) Fotosentez

D) Prokaryot

Heterotrof

Bir

Prokaryot

E) Ökaryot

Ototrof

Çok

Ökaryot

3. Bir canlının aşağıdaki olaylardan hangisini gerçek-



E) Oksijensiz solunum

5

Fasikül 1

Hücre sayısına göre

Hücre yapısına göre

BOŞALTIM - HAREKET - UYARILARA TEPKİ – METABOLİZMA

20734

1. Canlılarda metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir.

KAZANIM

TESTİ

2

4. Aşağıda bir canlının görseli verilmiştir.

Canlılarda gerçekleşen boşaltım olaylarıyla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Terleme → Bitki

Güneş

B) İdrar atma → Hayvan C) Difüzyon → Amip D) Damlama → Bitki E) Kontraktil koful kasılması → Bitki

2. Aşağıdaki olaylardan hangisi canlılarda ortak olarak



gerçekleşir? A) Oksijensiz solunum

B) Boşaltım

C) Fotosentez

D) Aktif yer değiştirme



Bu canlının aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olduğu söylenemez? A) Çok hücreli olma B) Ototrof beslenme C) Durum değiştirme hareketi yapma

E) Heterotrof beslenme

D) Uyarılara tepki verme E) Prokaryot hücreli olma

3. Bazı canlılar sil, kamçı ve yalancı ayaklarını kullanarak taksis (göçüm) hareketi yapar.

Aşağıdaki canlılardan hangisi taksis hareketi yaparak yer değiştirmez? A)

Amip

miştir.

Bakteri

C)

Fasikül 1

5. Canlılarda gerçekleşen bazı tepkimeler aşağıda veril-

B)

D)



1. Nişasta + (n – 1)H2O → n.Glikoz



2. 6CO2 + 6H2O → Glikoz + 6O2



3. n.Amino asit → Protein + (n – 1)H2O



4. Glikoz + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + 32 ATP



Bu tepkimelerin anabolizma ve katabolizma olarak gruplandırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A)

Öglena

Paramesyum

E)

C)

Anabolizma

1, 2

Katabolizma

3, 4

Anabolizma

2, 3

Katabolizma

1, 4

E) Bitki

6

B)

D)

Anabolizma

1, 3

Katabolizma

2, 4

Anabolizma

2, 4

Katabolizma

1, 3

Anabolizma

3, 4

Katabolizma

1, 2

20735

HOMEOSTAZİ - UYUM - ORGANİZASYON ÜREME- BÜYÜME VE GELİŞME

1. Bir öğrenci biyoloji kitabında aşağıdaki bilgileri okuyor.

TESTİ

3

3. Bir hücreli canlıda, hacim ve kütle artışının gerçekleşmesi canlılara ait aşağıdaki özelliklerden hangisine örnektir?

Üreme, canlıların yeni bireyler oluşturmasıdır. Üremenin eşeyli ve eşeysiz üreme olmak üzere iki çeşidi vardır. Eşeyli üremede döllenme gerçekleşir, oluşan canlılar ata bireylerden ve birbirlerinden farklı kalıtsal yapıdadır. Eşeysiz üremede döllenme gerçekleşmez. Oluşan canlılar ata bireyle genellikle aynı kalıtsal yapıdadır.

KAZANIM

A) Üreme 

B) Büyüme 

D) Homeostazi

C) Uyum

E) Organizasyon

Buna göre, öğrenci canlılarda;



I. yumurta ve spermin birleşmesi,



II. ata bireylerdeki kalıtsal özelliklerin yavrulara aktarılması,



III. birey sayısının artırılması



olaylarından hangilerinin ortak olarak gerçekleştiğine varabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

4. Canlıların ortak özelliklerinden kararlı iç denge anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Adaptasyon

B) Homeostazi

C) Boşaltım

D) Organizasyon



C) Yalnız III

E) Metabolizma

E) I, II ve III

5. Aşağıdaki şemada çok hücreli gelişmiş bir canlının organizasyon basamakları gösterilmiştir.

2. Bir öğrencinin bilimsel bir dergide gördüğü resim şu şekildedir.



Organizma Sistem Organ



Doku

Hörgüçte yağ depolanır.

Hücre

Gözleri iki kat kirpiklidir.



Bu organizasyon basamaklarından hangileri bir hücreli olan amipte bulunur? A)

Ayakları geniştir.

C)

Devenin bu özelliklere sahip olması aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır? A) Adaptasyon

B) Boşaltım

C) Metabolizma

D) Organizasyon



E) Üreme

Hücre Organel Molekül

Sistem Organ Doku

E)

B)

D)

Organ Doku Hücre

Doku Hücre Organel

Organizma Sistem Organ

7

Fasikül 1

Organel Molekül

Derisi sık kıllıdır.

BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 1 20736

1. Canlılarda gerçekleşen olaylar ve canlıların ortak

3. Aşağıdakilerden hangisi canlıların tümünde gerçek-

özelliği eşleştirmeleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

leşmez?

A) Amipin sitoplazma miktarını artırması – Büyüme

B) Enzimleri ile metabolik tepkimeleri gerçekleştirme

B) Kavak ağacının sonbaharda yaprak dökmesi – Boşaltım

C) Mitoz bölünmelerle büyüme

C) Planaryanın kopan bir parçasından yeni planarya oluşması – Üreme

E) Besinleri yıkarak ihtiyaç duyduğu enerjiyi üretme

A) Hücre zarından madde alışverişi yapma

D) DNA’sındaki bilgiye göre protein sentezleme

D) Akşamsefası bitkisinin gündüz kapalı olan çiçeklerini gece açması – Hareket E) İnsanın doku-organ-sistem yapılarına sahip olması – Metabolizma

4. Fotosentez yaparak besin ihtiyacını karşılayan bir canlı aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olmak zorunda değildir? A) Işık enerjisini kullanma B) İnorganik madde tüketme C) Organik besin sentezleme

2. Bir biyoloji öğretmeni öğrencilerinden canlıların ortak

D) Farklı dokular bulundurma

özelliklerini içeren poster hazırlamalarını istiyor.

A)

B)

Ayşe ✓ Adaptasyon

✓ Boşaltım yapma

✓ Uyarıya tepki verme

✓ Ototrof beslenme

✓ Heterotrof beslenme

✓ Hareket etme

✓ Çok hücreli olma

✓ Metabolik tepkime gerçekleştirme

Gizem ✓ Aktif hareket etme

Fasikül 1

Burak ✓ Hücresel yapı gösterme

✓ Homeostazi

C)

5. Bir insanın vücudunda bulunan bazı organizasyon basamakları aşağıda verilmiştir.

D)

Melisa ✓ Boşaltım yapma

✓ Heterotrof beslenme

✓ Neslini devam ettirme

✓ Fermantasyon yapma

✓ Adaptasyon

✓ Hücresel yapı gösterme

✓ Beslenme

✓ Homeostasi

✓ Metabolik tepkime gerçekleştirme

E)

II III I

Mehmet ✓ Eşeysiz üreme

✓ Büyüme ve gelişme ✓ Organizasyona sahip olma ✓ Oksijensiz solunum yapma ✓ Ökaryot hücreli olma

8

E) Besinlerden enerji elde etme

Buna göre, aşağıdaki öğrencilerden hangisinin hazırladığı posterdeki tüm bilgiler doğrudur?

II I



Bu organizasyon basamaklarının içerdikleri hücre sayıları arasındaki bağıntı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I > II > III

B) I > III > II

D) II > III > I

C) II > I > III

E) III > I > II

Konu ANALİZ

6. Aşağıdaki şemada metabolizmanın gruplandırılması verilmiştir.

4

8. Aşağıdaki görsellerde bazı canlılar verilmiştir.



Metabolizma

Anabolizma

Katabolizma

✓ Yapım olaylarıdır.



TESTİ

✓ Yıkım olaylarıdır.

Bakteri

Amip

Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde anabolizma ve katabolizma olaylarının birer örneği doğru verilmiştir? Anabolizma

Katabolizma

A) Sindirim

Fotosentez

B) Protein sentezi

Solunum

C) Solunum

Nişasta sentezi

D) Fotosentez

Protein sentezi

E) Solunum

Sindirim

Kurbağa

Eğrelti otu



Bu canlılar aşağıdaki özelliklerden hangisine ortak olarak sahiptir? A) Eşeyli üreme B) Heterotrof beslenme C) Hücresel yapı bulundurma D) Doku ve organ bulundurma E) Çekirdek ve zarlı organel bulundurma

7. Canlıların tümünde aşağıdaki grafiklerin hangisindeki değişim ortak olarak gerçekleşir? A) CO2 miktarı

B) O2 miktarı

9. Bazı canlıların üremesi sürecinde gerçekleşen olaylar şöyledir.

C) Protein miktarı

●● Amip, ikiye bölünür.

Zaman

●● Şapkalı mantar, spor oluşturur.

D) Nişasta miktarı

●● Elma ağacı, tohum oluşturur. ●● At, yumurta ve sperm oluşturur.



Zaman

Zaman

E) O2 miktarı

Buna göre,



I. Bazı canlılar eşeysiz, bazı canlılar eşeyli ürer.



II. Bütün canlıların üremesi sırasında döllenme gerçekleşir.



III. Bütün canlılar kendileri ile aynı genetik yapıda yavru oluşturur.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

Zaman



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

9

Fasikül 1

Zaman

BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 2 20737

1. Aşağıda, canlılarda gerçekleşen bazı olaylar verilmiştir.

3. Ototrof ve heterotrof beslenen canlılar;





I. inorganik maddelerden organik besin sentezleme,



II. atmosfere oksijen gazı verme,



III. dışarıdan inorganik madde alma



özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?

1 2 3 4 5



6CO2 + 6H2O → Glikoz + 6O2 n.Amino asit → Protein + (n – 1)Su Glikoz → 2 Laktik asit + 2 ATP

A) Yalnız I

Glikoz + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + 32 ATP

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

n.Glikoz → Nişasta + (n – 1)Su

Bu olaylardan hangisi tüm canlılarda gerçekleşir? A) 1 

B) 2 

C) 3 

D) 4 

E) 5

4. Canlıların gerçekleştirdiği anabolizma (yapım) ve katabolizma (yıkım) olayları arasındaki bağıntılar şöyledir:

Sonuç 1

Anabolizma hızı > Katabolizma hızı

..................... Sonuç 2

Anabolizma hızı < Katabolizma hızı

..................... Sonuç 3

Anabolizma hızı = Katabolizma hızı

2. Bir hayvanda organizasyon basamaklarından bazılarının şematik gösterimi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak yapılmıştır? A)

Sistem Hücre Organ

B)

Doku

Fasikül 1

C)

Sistem Organ Doku

Sistem

D)

Hücre

E)

Hücre Doku Organ



Bu şemadaki sonuç kısımlarına gelmesi gerekenler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Sonuç 1



Sonuç 2



Sonuç 3

A) Kütle artar.

Kütle azalır.

Kütle değişmez.

B) Kütle azalır.

Kütle artar.

Kütle değişmez.

C) Kütle değişmez. Kütle azalır.

Kütle artar.

D) Kütle artar.

Kütle değişmez. Kütle azalır.

E) Kütle azalır.

Kütle değişmez. Kütle artar.

Organ Sistem Doku Hücre

Sistem Doku Hücre Organ

5. Aşağıdaki canlılar bir hücreli ve çok hücreli şeklinde gruplandırıldığında, hangi canlı diğerlerinden farklı bir grupta yer alır? A) Kertenkele

B) Öglena

C) Şapkalı mantar

D) Lale



10

.....................

E) Denizyıldızı

Konu ANALİZ

5

TESTİ

6. Bir hücreli ve çok hücreli canlıların organizasyon basamakları eleman gibi düşünülerek aşağıdaki Venn şeması hazırlanmıştır.

Bir hücreli canlılar



2

3

4

Bu şemada boyalı gösterilen bölgeye; I. molekül,



II. hücre,



III. doku,



IV. organ



organizasyon basamaklarından hangileri yazılamaz?

5

A) Yalnız IV

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve III

7. Aşağıdaki şemada canlılara ait bazı özellikler verilmiştir.



1

Eşeyli üreme

Ototrof beslenme

Anabolizma tepkimelerini yapma

Boşaltım yapma

Mitoz ile büyüme

Besinlerden enerji üretme

Adaptasyonu sağlama

Homeostaziyi sağlama

Farklı dokular bulundurma

Bu şemada tüm canlılarda ortak olan özellikler boyandığında aşağıdakilerden hangisi oluşur? A)

B)

8. Görseldeki canlılardan hangileri yaşamsal faaliyetlerinin tamamını bir hücre içinde gerçekleştirir? A) Yalnız 1

B) 1 ve 2

D) 1, 2 ve 5

E) 3, 4 ve 5

9. Görseldeki canlılardan hangileri kesinlikle heterotrof beslenir? A) 1 ve 3

C)

C) 2 ve 4

B) 2 ve 4

D) 2, 3 ve 5

Fasikül 1



Çok hücreli canlılar

8. - 10. soruları aşağıdaki görsele göre cevaplayınız.

C) 3 ve 5

E) 3, 4 ve 5

D)

E)

10. Görseldeki canlılardan hangisi kaslarını kullanarak yer değiştirme hareketi yapar? A) 1 

B) 2 

C) 3 

D) 4 

E) 5

11

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İNORGANİK BİLEŞİKLER

BİLGİ KÖŞESİ Canlıların Temel Bileşenleri

Suyun Canlılar İçin Önemi

Canlıların temel bileşenleri inorganik ve organik bileşikler şeklinde iki gruba ayrılır.

Canlı yaşamı için oldukça önemli olan suyun başlıca görevleri şunlardır:

İnorganik Bileşikler

Organik Bileşikler

✓ Maddelerin çözünmesini ve taşınmasını sağlama ✓ Vücut sıcaklığının düzenlenmesine yardımcı olma

✓ Su

✓ Karbonhidratlar

✓ İnorganik asitler

✓ Lipitler

✓ İnorganik bazlar

✓ Proteinler

✓ Fotosentez ve kemosentezde hidrojen kaynağı olarak kullanılma

✓ İnorganik tuzlar

✓ Enzimler

✓ Besinlerin sindiriminde kullanılma

✓ Mineraller

✓ Hormonlar ✓ Vitaminler ✓ Nükleik asitler ✓ ATP

✓ Metabolik atıkların seyreltilmesini ve atılmasını sağlama

✓ Enzimlerin çalışması için ortam oluşturma ✓ Oluşturduğu yüzey gerilimi sayesinde bazı canlıların su yüzeyinde durmasını ve yürümesini sağlama ✓ Kohezyon ve adezyon kuvvetleri sayesinde bitkilerde suyun üst organlara taşınmasını sağlama ✓ Öz ısısının yüksek olması nedeniyle deniz ve okyanusların yavaş ısınıp yavaş soğumasını sağlama

İnorganik Bileşiklerin Genel Özellikleri ✓ Yapısında karbon (C) ve hidrojen (H) elementlerini birlikte bulundurmazlar.

✓ Donduğu zaman hacminin artmasından dolayı su yüzeyinin altında kalan kısımda yaşamın devam etmesini sağlama

✓ Canlı vücudunda sentezlenmezler, dışarıdan hazır olarak alınırlar.

– Hidrojen bağı

✓ Yapıya katılma, düzenleyici olma gibi görevleri yerine getirir.

+ H O

✓ Solunumda enerji verici olarak kullanılmazlar. ✓ Küçük yapılı olduklarından sindirime uğramazlar. Hücre zarından geçebilirler.

H

Suyun yapısı

Fasikül 1

Asit, Baz, Tuz ve Minerallerin Canlılar İçin Önemi

12

İnorganik Asitler

İnorganik Bazlar

İnorganik Tuzlar

Mineraller

✓ Suda çözündüğünde hid+ rojen iyonu (H ) veren bileşiklerdir. Bazıları da sudan – OH iyonu alır.

✓ Suda çözündüğünde hid– roksit iyonu (OH ) veren + veya sudan H iyonu alan bileşiklerdir.

✓ İnorganik asitler sitler ve bazların birleşmesi sonucu tuz oluşur. Bu sırada bir molekül su açığa çıkar.

✓ Küçük yapılıdır, sindirilmez, hücre zarından geçebilir.

✓ Turnusol kâğıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler.

✓ Turnusol kâğıdının rengini kırmızıdan maviye dönüştürürler.

✓ Tatları ekşidir.

✓ Tatları acıdır.

✓ pH 0-7 arası asittir. pH 7'den 0'a doğru düştükçe asitlik artar.

✓ pH 7-14 arası baziktir. pH 7'den 14'e doğru yükseldikçe bazlık artar.

✓ Hücrede ve hücreler arası sıvıda çeşitli mineral tuzları bulunur. Tuzlar vücut sıvılarının ozmotik basıncını düzenler. ✓ Tuzlar sıvı ortamda anyon ve katyon hâlinde bulunur.

✓ Solunum tepkimelerinde enerji verici olarak kullanılmazlar. ✓ Yapıya katılırlar. ✓ Bileşik enzimlerin yapısına kofaktör olarak katılır. ✓ Düzenleyici olarak görev yapabilirler.

20738

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ İNORGANİK BİLEŞİKLER

1. İnorganik maddeler yapılarında karbon (C) ve hidrojen

KAZANIM

4. Aşağıdaki şemada insan vücudunu oluşturan element-

(H) atomlarını birlikte içermezler.

lerin bulunma oranları (%) verilmiştir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi inorganik madde değildir? A) NaCl 

B) NH3 



D) H2O

6

TESTİ



C) O2

Oksijen (O) %65.0

E) C6H12O6

Kalsiyum (Ca)

: %1.5

Fosfor (P)

: %1.0

Potasyum (K)

: %0.4

Kükürt (S)

: %0.3

Sodyum (Na)

: %0.2

Klor (CI)

: %0.2

Magnezyum (Mg) : %0.1 Karbon (C): %18.5

2. Aşağıdaki şemada canlılarda bulunan bazı inorganik ve organik bileşikler verilmiştir.

Hidrojen (H): %9.5

Su

Vitamin

NaCl (Tuz)

Protein

Mineral

Karbonhidrat

Enzim

Hormon

Lipit

Azot (N): %3.3



İz elementler: %0,01 den az

Buna göre,

Bu şemada organik moleküllerin yer aldığı kutular boyandığında aşağıdakilerin hangisindeki görüntü oluşur?



I. İnsan vücudunun büyük bir kısmı C, H, O ve N elementlerinden oluşur.



II. Bazı elementlerin vücutta bulunma oranları eşittir.

A)



III. Bulunma oranı oldukça düşük olan iz elementlerinin eksikliği diğer elementler tarafından giderilir.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

B)

C)

A) Yalnız I

D)



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

5. 3. İnorganik bileşikler;

I. bakteri,



Aşağıdaki özelliklerden hangisi inorganik bileşiklere ait değildir? Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?



II. mantar,



III. bitki,



IV. hayvan

A) Doğadan hazır alınma



canlı gruplarının hangilerindeki canlılar tarafından dışarıdan hazır alınır?

B) Canlının yapısına katılma

A) Yalnız IV

D) Dokuların onarılmasında görev alma



B) I ve II

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

C) C ve H elementlerini birlikte bulundurmama

E) Hücresel solunumda enerji verici olma

13

Fasikül 1

E)

KAZANIM

SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 1

7

TESTİ

20739

1. Aşağıdaki şemada su molekülleri arasında oluşan hid-

4. 70 kg ağırlığındaki bir insanın vücudundaki suyun da-

rojen bağları gösterilmiştir.

ğılımı şemadaki gibidir.





Vücuttaki toplam su = 42 L

– Hidrojen bağı

Hücre içindeki su = 28 L

+ H O

H

Kan plazmasındaki su = 4 L



Hücre dışındaki su = 14 L

Dokular arasındaki su = 10 L

Buna göre,



I. Vücuttaki suyun büyük bir kısmı hücre içinde bulunur.

Bu şemadaki bilgilerin kullanılmasıyla,



I. Su molekülleri bir oksijen iki hidrojen atomundan oluşur.



II. Hücre dışındaki su miktarı hücre içindekilerin iki katı kadardır.



II. Su molekülleri birbirlerine bağlanır.





III. Su molekülleri bulundukları yüzeydeki moleküllere bağlanır.

III. Dokular arasındaki su miktarı kan plazmasındakinden fazladır.



yargılarından hangileri yanlıştır?



yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

A) Yalnız I

C) I ve II



E) II ve III

5. Aşağıda su ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. ●● Su moleküllerini bir arada tutan .....a..... kuvvetidir.

değildir?

●● Su moleküllerinin diğer moleküllere tutunmasını

A) Çözünen maddeleri taşıma

sağlayan .....b..... kuvvetidir.

B) Sindirim tepkimelerinde harcanma

●● Böceklerin su yüzeyinde durmasını .....c..... sağlar.

C) Zararlı atıkları seyreltme

●● Bitkilerde suyun köklerden yapraklara taşınmasın-

da .....d..... etkilidir.

D) Enzimlerin çalışması için gerekli olma

Fasikül 1

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

2. Aşağıdakilerden hangisi suyun özelliklerinden biri

E) Fotosentez tepkimelerinde enerji verici olma



Bu cümlelerdeki boşluklara yazılması gerekenler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? a

3. Aşağıdakilerden hangisi insan vücudunda suyun görev aldığı olaylardan biri değildir? A) Boşaltım 

14

B) Yalnız II

B) Terleme 

D) Taşıma

C) Sindirim

E) Fotosentez

b

c

d

A) kohezyon

adezyon

kılcallık

yüzey gerilimi

B) adezyon

kohezyon

yüzey gerilimi

kılcallık

C) kohezyon

adezyon

yüzey gerilimi

kılcallık

D) adezyon

kohezyon

kılcallık

yüzey gerilimi

E) kohezyon

kılcallık

yüzey gerilimi

adezyon

KAZANIM

SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 2

8

TESTİ

20740

1. Sağlıklı bir insanda bir gün içinde su dengesinin ayar-

3. Aşağıdaki grafikte insanlarda fetüs, yeni doğan, ergin ve

lanması aşağıdaki şemadaki gibidir. Su alınması

Su kaybı

Vücuttaki su oranı (%)



yaşlı bireylerin vücudundaki su oranları (%) verilmiştir.

2.2 L/gün Besinler ve su

Su buharı hâlinde kayıp 0.9 L/gün

Deri Akciğerler

0.3 L/gün

Metabolizma

Glikoz + O2 → CO2 + H2O + ATP



İdrar

1.5 L/gün

Dışkı

0.1 L/gün

I. İdrarla atılan su miktarı deriden terlemeyle atılandan fazladır.



II. Besinlerle alınan suyun tamamı dışkıyla dışarıya atılır.



III. Bir günde vücuda alınan ve vücuttan kaybedilen su miktarı eşittir.



IV. Metabolizma ile oluşan suyun tamamı soluk vermeyle dışarıya atılır.



yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız II

B) I ve IV

D) II ve IV

80 60 40 20 Fetüs Yeni doğan Ergin (% 85) (% 75) (% 60)



Yaşlı Bireyler (% 50)

Buna göre,



I. Bireyin yaşı ilerledikçe vücudundaki su oranı azalır.



II. Bir annenin vücudundaki su oranı rahmindeki fetüsünkinden düşüktür.



III. Yeni doğan bebeğin vücudundaki su oranı yaşlı bireyinkinden yüksektir.



yargılarından hangileri doğrudur?

Buna göre,



100

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

C) II ve III

E) I, III ve IV

4. Aşağıdaki görselde bir bitki yaprağına yapışan su damlaları verilmiştir.

Fasikül 1



2. Su metabolik atıkların seyreltilmesinde ve atılmasında, kanda madde taşınmasında görev alır.

Bu durum suyun aşağıdaki özelliklerinden hangisiyle ilgilidir? A) Yüksek öz ısıya sahip olma B) İyi bir çözücü olma



Bu görselde suyun hangi özelliğine dikkat çekilmiştir?

C) Donduğunda hacmini artırma

A) Çözücü olma

B) Adezyon

D) Yüzey gerilimi oluşturabilme

C) Yüzey gerilimi

D) Buharlaşma

E) Adezyon kuvvetine sahip olma



E) Yüksek öz ısıya sahip olma

15

İNORGANİK ASİT, BAZ VE TUZLARIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ

20741

1. Asit ve bazların inorganik ve organik olan çeşitleri bulunur. Buna göre HCl, yağ asidi, NaOH ve adenin moleküllerinin gruplandırılması aşağıdaki tabloların hangisinde doğru gösterilmiştir?

Organik İnorganik

C)

B)

Asit

Baz

HCl

NaOH

Organik İnorganik

Organik İnorganik

A)

Yağ asidi Adenin

Baz

HCl

Adenin

Yağ asidi

NaOH

E) Organik İnorganik



Asit

Baz

Adenin

NaOH

Yağ asidi

Asit

Asit

Baz

NaOH

HCl

+



I. Suda çözündüğünde hidrojen iyonu (H ) verme



II. Kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirme



III. Ekşi tada sahip olma



IV. Acı tada sahip olma



Bu özelliklerden asit ve baza ait olanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru gruplandırılmıştır? A)

HCl

Baz

Asit

I, II

Baz

III, IV

Asit

I, IV

Baz

II, III



Yağ asidi Adenin

HCl

E)

B)

D)

Asit

II, IV

Baz

I, III

Baz

II, IV

Asit

II, III

Baz

I, IV

şöyledir: Adenin Yağ asidi



I. Mide sıvısı: 1.5 – 3



II. Tükürük: 6.5 – 7.4



III. Kan: 7.34 – 7.45



IV. Pankreas özsuyu: 7.8 – 8.0



V. İdrar: 5.0 – 8.0 Aşağıdaki şemada pH skalası verilmiştir.

B

ik

2. Asitlerle bazların birleşmesi sonucu tuzlar oluşur.

ik

As

id

Nötr

az

Fasikül 1

I, III

4. İnsan vücudunda bulunan bazı sıvıların pH değerleri



Aşağıdakilerin hangisinde asit, baz ve tuz molekülleri doğru verilmiştir? Asit

16

Asit

NaOH





9

TESTİ

3. İnorganik maddelerin bazı özellikleri şunlardır:

C)

D)

Asit

Organik İnorganik



KAZANIM

Baz

Tuz

A) HCl

NaCl

NaOH

B) NaOH

HCl

NaCl

C) HCl

NaOH

NaCl

Bir öğrenci insan vücudunda oluşan bu sıvıları pH skalasında göstermek isterse, hangilerini hem asit hem baz kısmını kullanarak işaretler?

D) NaOH

NaCl

HCl

A) Yalnız II

E) NaCl

NaOH

HCl





B) II ve V

D) I, II ve IV

C) III ve V

E) III, IV ve V

KAZANIM

MİNERALLERİN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ

10

TESTİ

20742

1. Minerallerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-

4. Aşağıdaki tabloda bazı bitkilerde minerallerin topraktan

lıştır?

alınması için gereken toprak pH aralıkları boyalı olarak gösterilmiştir.

A) İnorganik bileşiktir.

B) Canlıların yapısına katılır.

Toprak pH değeri

C) Canlılarda düzenleyici görevleri yerine getirebilir.

5.5 Mısır

E) Solunum tepkimelerinde enerji verici olarak kullanılmaz.

Marul

Bitkiler

D) Bitkilerde fotosentez tepkimeleri sonucu üretilir.

6.0

6.5

7.0

7.5

Yonca Elma Biber

2. Aşağıdaki tabloda bazı besinlerin içerdikleri mineral madde oranları verilmiştir.



Besin

Mineral madde oranı (%)

Besin

Mineral madde oranı (%)

Ispanak

1,87

Un

0,46

Peynir

5,10

Karaciğer

2,75

Çilek

0,75

Lahana

1,02

Buna göre,



Buna göre, tablodaki bitkilerden hangisi toprak pH değeri nötr olduğunda topraktan mineral alamaz? A) Mısır 

B) Marul  D) Elma

C) Yonca E) Biber

5. Mineral eksiklikleri insanda çeşitli hastalıklara neden olur.



I. Bitkisel besinlerin mineral madde oranı hayvansal besinlerinkinden düşüktür.



II. Bir besinin mineral madde oranı azaldıkça su oranı artar.



III. Mineral madde oranı % 1’den düşük olan besinlerin mineral çeşidi sayısı da düşüktür.

Mineral çeşidi

Eksikliğinde oluşan hastalık

A) Kalsiyum (Ca)

Kemiklerde yumuşama

yargılarından hangileri söylenemez?

B) Sodyum (Na)

Kas krampları

C) İyot (I)

Basit guatr

D) Demir (Fe)

Anemi (kansızlık)

E) Klor (Cl)

Dişlerde sararma

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

İnsanda mineral çeşitlerinin eksikliğine bağlı olarak oluşan hastalıklarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Fasikül 1





3. Minerallerden bazıları enzimlerin ve hormonların yapısına katılır.

6. Mineraller insan vücudunda;

Bu durum minerallerin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olduğunu gösterir?



I. sinir, kas gibi hücrelerin çalışması için gerekli olma,

A) Enerji verici olma



II. oksijenli solunumda enerji verici olma,

B) Düzenleyici olma



III. enzimlerin yapısına kofaktör olarak katılma

C) İnorganik yapılı olma



özelliklerinden hangilerine sahiptir?

D) Yapıcı-onarıcı olma

A) Yalnız I

E) Sindirilmeden kana karışma



B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

17

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İNORGANİK BİLEŞİKLER - 1 20743

1. Bir öğrenci bir maddenin asidik mi bazik mi olduğunu

3. Bir öğrenci küçük parçalar hâline getirdiği lahanaların

anlamak için turnusol kâğıdını aşağıdaki gibi kullanması gerektiğini öğrenmiştir.

üzerine sıcak su döküp bir süre bekletiyor. Karışımı bir süzgeçten geçirerek pH değeri 7 olan koyu mor çözelti elde ediyor. Bu çözeltinin rengi pH değerine göre değişiyor.

Baz

Sonuç

pH değeri 7’nin altına düşerse

pH = 7 Asit Sonuç pH değeri 7’nin üstüne çıkarsa



Bu öğrenci, pH değerleri aşağıdaki gibi olan sıvılardan hangisini mavi turnusol kâğıdına damlattığında kırmızı renk oluştuğunu görür? A) Mide özsuyu → pH = 1.5

pH = 7



B) Deniz suyu → pH = 8.0

Bu öğrencinin yaptığı uygulamalarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Mor çözeltiye portakal suyu (pH = 3.5) eklediğinde kırmızı renk oluşur.

C) Kan → pH = 7.4 D) Çamaşır suyu → pH = 12.5

B) Mor çözeltiye su (pH = 7.0) eklediğinde yeşil renk oluşur.

E) Safra sıvısı → pH = 7.0

C) Mor çözeltiye sıvı sabun (pH = 10.5) eklediğinde yeşil renk oluşur. D) Kırmızıya dönen çözeltiye bazik çözelti eklendiğinde tekrar mor renk oluşabilir. E) Yeşile dönen çözeltiye asidik çözelti eklendiğinde tekrar mor renk oluşabilir.

2. Bir öğrenci bazı maddeleri inorganik ve organik yapılı şeklinde gruplandıran tablo hazırlamak istiyor. Maddelerin yapısı

Maddeler

Fasikül 1



İnorganik yapılı

Organik yapılı

Vitamin

1

2

Mineral

3

4

Enzim

5

6

Su

7

8

(✓ işareti maddenin bulunduğu grubu gösterir.)



Buna göre, öğrenci tabloda numaralanmış kısımların hangilerine “✓” işareti koymalıdır? A) 1, 3, 6 ve 8

18

B) 1, 4, 6 ve 7

D) 2, 3, 6 ve 7

C) 2, 3, 5 ve 7

E) 2, 4, 5 ve 8

4. Bir hücrede CO2, pirüvik asit, yağ asidi, laktik asit gibi maddelerin artması ortamın pH değerini düşürür.



Bu maddelerle ilgili, I. Tümü organik yapılı asittir.



II. Miktarlarının artması ortamın asitliğini artırır.



III. Miktarlarının azalması ortamın pH değerini yükseltir.



yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Konu ANALİZ

5. Aşağıda inorganik maddeler arasında gerçekleşen bir



su oranları (%) tablodaki gibidir.

HCl + NaOH

NaCl + H2O



Bu tepkimeyle ilgili,



I. İnorganik asit ve inorganik baz tepkimeye girmiştir.



II. Tepkime sonucu nötr olan tuz oluşmuştur.



III. Tepkime sırasında ortamın su miktarı artmıştır.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II

11

7. Sağlıklı bir insanın vücudundaki bazı yapıların yaklaşık

tepkime verilmiştir.

TESTİ

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Yapılar

Su oranları (%)

Kemik

% 22

Deri

% 72

Kalp

% 79

Diş

%8

Tablodaki bilgilere göre,



I. Vücuda kan pompalayan organın su oranı diğerlerinden yüksektir.



II. Besinlerin mekanik sindirimini sağlayan yapının su oranı diğerlerinden düşüktür.



III. Vücudun dışını saran yapının su oranı iskeletteki su oranından düşüktür.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

6. İnsan kanında aşağıdaki tepkimelerin gerçekleşmesiyle kanın pH değerinin 7,4’te sabit kalması sağlanır.

1. tepkime:

8. İnorganik yapılı olan, polimer besinlerin hidrolizinde

Enzim

H2CO3

+

–

H + HCO 3

2. tepkime: +

H +

– HCO3

harcanan, enzimlerin çalışması için ortamda bulunması gereken molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineral 

Enzim

H2CO3



B) Su  D) Asit

C) Vitamin E) Tuz

(Ortamda H iyonunun artışı pH'yi düşürürken azalması pH'yi yükseltir.)



Buna göre,



I. Kanın pH değeri 7,4’ün altına düştüğünde 2. tepkime gerçekleşir.



II. Kanın pH değeri 7,4’ün üstüne çıktığında 1. tepkime gerçekleşir.



III. 1. ve 2. tepkimeler kanın pH değerinin sabit kalmasını sağlamak için gerçekleşir.

A) Bitkilerde suyun kökten yapraklara doğru taşınması

yargılarından hangileri doğrudur?

C) Enzimlerin çalışması için ortam oluşturulması



A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

9. Su moleküllerinin kohezyon ve adezyon kuvveti özellikleri aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesinde etkilidir?

B) Boşaltım atıklarının seyreltilmesi

D) Büyük besinlerin sindirilmesi E) Tat ve koku alınması

19

Fasikül 1

+



CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İNORGANİK BİLEŞİKLER - 2 20744

1. Aşağıdaki tabloda inorganik asit ve bazların bazı özel-

3. Mineraller insan vücudunda aşağıdaki görevlerden hangisini yerine getiremez?

likleri karşılaştırılmıştır.

Asit

Özellikler

Suya verdiği iyon



H

+

A) Bazı enzimlerin yapısına katılma

Baz –

OH

1

B) Vücut sıvılarının ozmotik basıncını dengeleme

2

C) Kemik ve dişlerin yapısına katılma

Turnusol kâğıdının Maviyi kırmızıya Kırmızıyı maviye çevirir 3 çevirir 4 durumu Tadı

Ekşi 5

Acı 6

pH aralığı

7–14 7

0–7 8

Bir örneği

HCl 9

NaOH 10

Bu tabloda verilenlerin doğru olması için numaralanmış bilgilerden hangi ikisinin yer değiştirmesi gereklidir? A) 1 ve 2

B) 3 ve 4

D) 7 ve 8

C) 5 ve 6

D) Kas ve sinirlerin çalışmasında etkili olma E) Oksijenli solunumda ATP sentezi için kullanılma

4. Aşağıdaki pH skalasında bazı maddelerin pH değerleri verilmiştir.

E) 9 ve 10

Pil

Mide Soda asidi Limon Domates Kahve

Süt

Asidik



Fasikül 1

Ürün

Na (%)

K (%)

Ca (%)

P (%)

Buğday

0,013

0,320

0,027

0,332

Buğday unu

0,002

0,164

0,021

0,142

İnce kepek

0,018

0,801

0,052

0,672

Kaba kepek

0,026

1,263

0,064

0,740

Tablodaki bilgilere göre,

C) pH değeri: Su > Soda D) Asitlik derecesi: Mide sıvısı > Süt E) Baziklik derecesi: Mide ilacı > Sabun

5. İnsan vücudunda bir mineralin eksikliğini başka bir mi-

I. Kaba kepekle yapılmış ekmeğin mineral oranı buğday unuyla yapılanınkinden yüksektir.



II. Buğdayın una dönüşmesi sırasında mineral kaybı olur.



III. Kaba kepeğin ince kepeğe dönüşmesi sırasında mineral oranı yükselir.

A) Enerji verici olmama

yorumlarından hangileri yapılabilir?

C) İnorganik yapılı olma

A) Yalnız II

20

B) I ve II

D) II ve III

Baz

Buna göre, aşağıdakilerin hangisindeki karşılaştırma yanlıştır?





Nötr

B) Baziklik derecesi: Çamaşır suyu > Yumurta beyazı

leri bulundurma oranları (%) verilmiştir.



Çamaşır Mide Amonyak Kan Yumurta suyu Tahliye ilacı çözeltisi temizleyici beyazı Sabun

A) Asitlik derecesi: Limon > Kahve

2. Aşağıdaki tabloda bazı gıda ürünlerinin çeşitli mineral

Su

C) I ve III

E) I, II ve III

neral gideremez.

Bu durum minerallerin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olmasıyla açıklanır?

B) Vücutta üretilmeme

D) Kendine özgü görevi yerine getirme E) Hücre zarından geçebilme

Konu ANALİZ

6. Aşağıda bazı mineraller ve yapısına katıldıkları molekül-



Mineral

Molekül

1

Magnezyum

a

Tiroksin hormonu

2

Demir

b

Klorofil

3

İyot

c

Hemoglonin

Mineraller ve moleküllerin doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) 1 – a , 2 – b , 3 – c

B) 1 – a , 2 – c , 3 – b

C) 1 – b , 2 – a , 3 – c

D) 1 – b , 2 – c , 3 – a



E) 1 – c , 2 – b , 3 – a

12

8. Aşağıdaki maddelerden hangisi inorganik değildir?

ler karışık olarak verilmiştir.

TESTİ

A) Kalsiyum

B) C vitamini

C) Su

D) Karbondioksit (CO2)

E) Amonyak (NH3)



9. İnsan vücudunda;

I. hemoglobin sentezlenmesi,



II. kasların çalışması,



III. sinirlerde uyartı iletilmesi



olaylarında görev alan mineraller aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

7. Aşağıdaki şemada farklı insanların vücutlarındaki su

I



II



III

A) Kalsiyum

Magnezyum

Potasyum

B) İyot

Flor

Demir

C) Magnezyum

Potasyum

İyot

D) Potasyum

Demir

Kalsiyum

E) Demir

Kalsiyum

Sodyum

oranları (%) gösterilmiştir.

10. Aşağıda su molekülünün kullanıldığı iki tepkime verilmiştir.

1. tepkime: 6CO2 + 6H2O

Işık

C6H12O6 + 6O2

(Karbondioksit) (Su)

Ergin kadın % 55

Çocuk % 65

(Oksijen)

2. tepkime:

Bebek % 75

n.Glikoz

Nişasta + (n – 1)H2O

Fasikül 1

Ergin erkek % 60

(Glikoz)

(Su)



Sadece şemadaki bilgilerin kullanılmasıyla insan vücudundaki su oranının;



Bu tepkimelere bakılarak suyun;



I. cinsiyet,



I. besin sentezinde kullanılma,



II. yaş,



II. yüzeye tutunma,



III. kilo



III. besinlerin sindiriminde kullanılma



faktörlerinin hangilerine bağlı olarak değiştiği söylenebilir?



özelliklerinden hangilerine sahip olduğu söylenebilir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

21

ORGANİK BİLEŞİKLER – KARBONHİDRATLAR

BİLGİ KÖŞESİ Organik Bileşikler

Karbonhidratların Kimyasal Yapısı

✓ Canlılar tarafından sentezlenebilen, yapısında karbon (C) ve hidrojeni (H) bir arada bulunduran bileşiklerdir. ✓ Organik bileşiklerin yapısında çeşidine göre, oksijen (O), azot (N), fosfor (P), kükürt (S) gibi elementler de bulunabilir.

Canlılarda Bulunan Organik Bileşikler 1. Karbonhidratlar 2. Lipitler 3. Proteinler 4. Enzimler

5. 6. 7. 8.

Hormonlar Vitaminler Nükleik asitler ATP

Organik bileşikler görevlerine göre şemadaki gibi gruplandırılır. Enerji sağlayanlar

Yapıya katılanlar

✓ Karbonhidratlar

✓ Proteinler

✓ Lipitler

✓ Lipitler

✓ Proteinler

✓ Karbonhidratlar

Düzenleyici olanlar

Yönetici olanlar

✓ Hormonlar ✓ Enzimler

✓ Nükleik asitler

✓ Vitaminler ✓ Lipitler ✓ Proteinler

Hidroliz: Büyük moleküllerin yapısındaki kimyasal bağların su ile koparıldığı tepkimelerdir. Dehidrasyon ✓ Yapım olayıdır. ✓ Küçük moleküller arasında kimyasal bağ kurulur. ✓ Su açığa çıkar. ✓ ATP harcanır. ✓ Enzimler görev alır. ✓ Sadece hücre içinde gerçekleşir.

Fasikül 1

Karbonhidratların Görevleri ✓ Hücrelerin öncelikli enerji kaynağıdır. Fazlası vücutta yağa çevrilerek depolanır. ✓ Nükleik asitlerin (DNA ve RNA), ATP'nin, hücre zarının ve hücre duvarının yapısına katılır.

Karbonhidratların Çeşitleri 1. Monosakkaritler: Küçük yapılıdır, sindirilmez, hücre zarından geçebilir.

a. Pentozlar (5 C'lu): Deoksiriboz: DNA'nın yapısına katılır.

Riboz: RNA'nın ve ATP'nin yapısına katılır. b Heksozlar (6 C'lu): Glikoz: Bütün canlıların en önemli enerji kaynağıdır. Fruktoz: Meyve şekeridir.

Galaktoz: Süt şekeri olan laktozun yapısına katılır. Bit-

kilerde de bulunabilir.

Dehidrasyon: Küçük moleküllerin birleşmesi sırasında su açığa çıkan tepkimelerdir.

Hidroliz ✓ Yıkım olayıdır. ✓ Büyük moleküllerin yapısındaki kimyasal bağlar kopar. ✓ Su kullanılır. ✓ ATP harcanmaz. ✓ Enzimler görev alır. ✓ Hem hücre içinde hem hücre dışında gerçekleşir.

22

✓ Karbon (C), hidrojen (H) ve oksijen (O) elementlerinden oluşur. Ayrıca kitinin yapısında azot (N) elementi de bulunur.

2. Disakkaritler: İki monosakkaritin dehidrasyon tepkimesiyle glikozit bağı kurması ile oluşur. Hücre zarından doğrudan geçemez, sindirime uğrar.

✓ Maltoz: İki glikozun birleşmesiyle oluşur. Arpada bulunur. ✓ Sükroz: Glikoz ve fruktozun birleşmesiyle oluşur. Çay şekeridir.

✓ Laktoz: Glikoz ve galaktozun birleşmesiyle oluşur. Süt şekeridir.

3. Polisakkaritler: Çok sayıda monosakkaritin dehidrasyon tepkimesiyle glikozit bağı kurması ile oluşur. Hücre zarından

doğrudan geçemez, sindirime uğrar. Temel yapı birimi genelde glikozdur.

a. Depo polisakkaritler:

Nişasta: Bitkide bulunur.

Glikojen: Bakteri, mantar ve hayvanda bulunur. b. Yapısal polisakkaritler:

Selüloz: Bitkinin hücre çeperinde bulunur.

Kitin: Mantarın hücre çeperi ve böceklerin dış iskeletin-

de bulunur.

20745

ORGANİK BİLEŞİKLER - DEHİDRASYON - HİDROLİZ

1. Aşağıdaki şemada organik bileşiklerin canlılardaki ge-

KAZANIM

3. Dehidrasyon ve hidroliz olaylarıyla ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?

nel görevleri verilmiştir.

Enerji verici ✓ Karbonhidratlar ✓ Lipitler ✓ Proteinler



Dehidrasyon

Yapıcı-onarıcı ✓ Proteinler ✓ Lipitler ✓ Karbonhidratlar

Düzenleyici ✓ Enzimler ✓ Vitaminler ✓ Hormonlar ✓ Proteinler ✓ Lipitler

13

TESTİ

Yönetici

Hidroliz

A)

Küçük moleküller birleşir.

Büyük moleküller yıkılır.

B)

Su kullanılır.

Su açığa çıkar.

C)

ATP harcanır.

ATP harcanmaz.

D)

Sadece hücre içinde gerçekleşebilir.

Hücre içinde ve dışında gerçekleşebilir.

E)

Kimyasal bağ kurulur.

Kimyasal bağ yıkılır.

✓ Nükleik asitler

Bu şemayı inceleyen bir öğrenci,



I. Bazı organik bileşiklerin hem enerji verici hem de yapıcı-onarıcı çeşitleri bulunur.



II. Düzenleyici organik bileşiklerin bazıları yapıcı-onarıcıdır.



III. Yönetici organik bileşiklerin enerji verici olan çeşitleri yoktur.



çıkarımlarından hangilerini yapabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

4. Aşağıdaki şemada iki metabolik olay gösterilmiştir.

H

OH

H

C) I ve III

E) I, II ve III

OH

Monomer

Kısa polimer 1. olay

H 2O

OH

H Uzun polimer OH

H 2O

Uzun polimer OH

H

2. İnorganik ve organik bileşiklerle ilgili bazı cümleler aşağıda verilmiştir.

Kısa polimer

2. olay

Monomer

(....) İnorganik bileşikler, canlılar tarafından doğadan hazır alınır.



(....) Organik bileşikler enerji verici, düzenleyici, yapıcıonarıcı olarak işlev görür.





(....) İnorganik bileşiklerin yapısında karbon ve hidrojen atomlarını birlikte bulunur.



I. 1. olay dehidrasyon, 2. olay hidrolizdir.



II. 1. olayda monomerler arasında bağ kurulur.



(....) Organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenemez.



III. 2. olay sadece hücre içinde gerçekleşir.



Bu cümlelerin doğru (D) ve yanlış (Y) olarak kodlanması aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?



IV. 1. olayda ortamın su miktarı artarken 2. olayda azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?

A) D, D, Y, Y

B) D, Y, D, Y

D) Y, Y, D, D

C) D, D, Y, D

E) Y, D, Y, D

OH

H

H

Fasikül 1



OH

Bu olaylarla ilgili,

A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

23

20746

KARBONHİDRATLARIN YAPISI, GÖREVLERİ VE BULUNDUĞU BESİNLER

1. Karbonhidratlar konusunu öğrenmiş bir öğrenci aşa-

KAZANIM

TESTİ

14

4. Aşağıdakilerden hangisinin yapısında karbonhidrat

ğıdaki bilgilerden hangisinin yanlış olduğunu söyler?

bulunmaz?

A) Açlık durumunda birinci derecede enerji kaynağıdır.

A) Hücre zarı 

B) Protein ve lipitlere bağlanarak hücre zarının yapısında yer alır.



B) Enzim 

D) ATP

C) Hücre duvarı

E) DNA

C) Vücuda fazla alındığında yağa dönüşerek depolanır. D) Nükleik asitlerin ve ATP'nin yapısına katılan çeşitleri bulunur. E) Tüm çeşitleri insan hücrelerinde bulunur.

5. Bir öğrenci beş adet deney tüpünü tüplüğe yerleştirdikten sonra;

2. Karbonhidrat çeşitlerinin tümünde;

✓ 1.sine beş damla saf su,



✓ 2.sine beş damla glikoz çözeltisi,



✓ 3.süne beş damla bal,



I. karbon (C),



✓ 4.süne beş damla çay şekeri çözeltisi,



II. hidrojen (H),



✓ 5.sine beş damla elma suyu



III. oksijen (O),



IV. azot (N)



elementlerinden hangileri bulunur? A) I ve II

Fasikül 1





B) II ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) II, III ve IV





3. Karbonhidratlar aşağıdaki özelliklerden hangisine

Tüp

Renk değişimi

1

Gözlenmez.

2

Koyu kiremit kırmızısı renk oluşur.

3

Orta kiremit kırmızısı renk oluşur.

4

Gözlenmez.

5

Açık kiremit kırmızı renk oluşur.

Buna göre öğrenci,



I. 1. ve 4. tüpte glikoz bulunmaz.



II. 2. tüpteki çözeltinin glikoz oranı, 3. ve 5.dekilerden fazladır.

B) Depo edilme



III. 3. ve 5. tüplerde ısı etkisiyle glikozlar yıkılmıştır.

C) Düzenleyici olma



çıkarımlarından hangilerini yapabilir?

sahip değildir? A) Hücre zarının yapısına katılma

24

koyuyor. Daha sonra her bir tüpe üçer damla Benedict çözeltisi damlatıp tüpleri sıcak su banyosunda yeterli süre bekletiyor. Öğrenci gözlemlediği renk değişimlerini aşağıdaki tabloya kaydediyor. (Benedict çözeltisi glikoz ile kiremit kırmızısı renk verir.)

D) Enerji verici olma

A) Yalnız I

E) Nükleik asitlerin yapısına katılma



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

KAZANIM

MONOSAKKARİTLER

TESTİ

15

20747

1. Monosakkaritlerin bazı özellikleri şunlardır:

4. Aşağıdaki moleküllerden hangisi monosakkarit değildir?



I. Enerji kaynağı olarak kullanılmama



II. Hücre zarından geçebilme

A) Glikoz 



III. Disakkarit sentezinde kullanılma





IV. Nükleik asitlerin yapısına katılma



Bu özelliklerden pentoz ve heksozlara ait olanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

B) Maltoz 

D) Fruktoz

C) Deoksiriboz

E) Galaktoz

Pentozlara ait olanlar Heksozlara ait olanlar A)

I, II

II, III, IV

B)

II, IV

I, III

C)

I, II, III

II, IV

D)

I, II, IV

II, III

E)

II, III, IV

I, II

5. Monosakkaritlerle ilgili,

I. Küçük yapılı olduklarından hücre zarından geçebilirler.



II. Tüm çeşitleri solunumda enerji verici olarak kullanılır.



III. İnsan vücudunda CO2 ve H2O'nun kullanılmasıyla sentezlenirler.



yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II

2. İnsan kanında serbest olarak bulunan karbonhidrat



aşağıdakilerden hangisidir? A) Deoksiriboz 

B) Glikoz 

D) Glikojen

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

C) Maltoz

E) Nişasta

6. Aşağıdaki tabloda K, L ve M harfleriyle gösterilen deoksiriboz, riboz ve glikoz moleküllerinin bazı özellikleri verilmiştir.

miştir.

Glikoz



Fruktoz

Galaktoz

Bu moleküllerle ilgili,

Moleküller

Özellikler





K

L

M

Karbon sayısı

5

6

5

Yapısına katıldığı bir molekül

ATP

Glikojen

DNA

Buna göre, tabloda harflerle gösterilen monosakkaritler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?



I. Kapalı formülleri (C6H12O6) aynıdır.



II. Küçük oldukları için sindirime uğramadan hücre zarından geçerler.

A) Riboz

Deoksiriboz

Glikoz



III. Disakkaritlerin yapısına katılırlar.

B) Riboz

Glikoz

Deoksiriboz



yargılarından hangileri doğrudur?

C) Deoksiriboz

Glikoz

Riboz

D) Deoksiriboz

Galaktoz

Riboz

E) Riboz

Fruktoz

Deoksiriboz

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



K



L



M

25

Fasikül 1

3. Aşağıda glikoz, fruktoz ve galaktoz molekülleri gösteril-

KAZANIM

DİSAKKARİTLER

16

TESTİ

20748

1. Aşağıdaki tabloda glikozla I, II ve III numaralı heksozların birleşmesi sonucu oluşan disakkarit çeşitleri verilmiştir. +

I

II

III

Glikoz

Maltoz + H2O

Sükroz + H2O

Laktoz + H2O

3. Disakkaritlerle ilgili,

I. İki monosakkaritin aralarında kovalent bağ kurulmasıyla oluşur.



II. Dehidrasyon tepkimesi sonucu üretilir.



III. İnsanda hücre zarından difüzyonla geçemez.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bu tabloda numaralarla gösterilen heksozlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I



II



III

A) Glikoz

Galaktoz

Fruktoz

B) Galaktoz

Fruktoz

Glikoz

C) Fruktoz

Glikoz

Galaktoz

D) Glikoz

Fruktoz

Galaktoz

E) Fruktoz

Galaktoz

Glikoz

4. Bir öğrenci aşağıdaki deney tüplerine belirtilen besinleri koyup ayıraç kullanarak içlerinde bulunan disakkarit çeşitlerini belirlemek istiyor.

Sükroz ayıracı

Maltoz ayıracı

İnek sütü

Arpa özütü

2. Maltoz, laktoz ve sükroz disakkaritlerinden birer mo-

I

Laktoz ayıracı

Üzüm suyu

II

III

lekül sentezlenirken;

Glikoz miktarı

Glikozit bağı sayısı

2 1

A) Yalnız I

1 Zaman

0

Buna göre, yeterli süre geçtikten sonra numaralanmış tüplerin hangilerinde ayıraç etkisiyle renk değişimi gerçekleşmesi beklenir?



Zaman

0

I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

II

Fasikül 1

Açığa çıkan su miktarı

1

5. Sükroz ve laktoz molekülleri; Zaman

0 III



grafiklerinin hanglerindeki değişimler ortak olarak gerçekleşir? A) Yalnız I

26

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III



I. bitki hücresinde sentezlenme,



II. glikozit bağı içerme,



III. insan sindirim kanalında hidroliz edilebilme



özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

KAZANIM

POLİSAKKARİTLER

17

TESTİ

20749

1. Bir öğrenci polisakkarit çeşitlerini şekildeki gibi gruplan-

3. Aşağıdaki karbonhidrat çeşitlerinden hangisinin yapısında C, H, O ve N elementleri bulunur?

dırmıştır.

a ✓ Nişasta

✓ Nişasta

✓ Glikojen

✓ Selüloz

c



B) Maltoz 

D) Glikojen

C) Nişasta E) Kitin

d

✓ Kitin

✓ Glikojen

✓ Selüloz

✓ Kitin

Öğrencinin bu gruplandırmaları yaparken dikkate aldığı özelliklerle ilgili,

4. Nişasta ve glikojen molekülleri;



I. a → Depo besin olma,



I. polimer yapıda olma,



II. b → Bitki hücresinde bulunma,



II. insan vücudunda depolanma,



III. c → Yapısal olma,



III. dehidrasyon tepkimesiyle sentezlenme



IV. d → Bakteri hücresinde bulunma



özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?



eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) I ve II





B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

E) II, III ve IV

2. Bir biyoloji öğretmeni tahtaya şu soruyu yazıyor:

5. Aşağıdaki tabloda polisakkarit çeşitleri verilen canlılar-



dan biri mantar, biri bitki, biri de hayvandır. Bir polisakkaritin sentezi sırasında 100 monosakkarit kullanılmıştır.



Canlılar K Polisakkarit çeşidi

Bu polisakkaritin yapısındaki glikozit bağı sayısı ve sentez sırasında açığa çıkan su sayısı kaçtır?



B) Yalnız III

L

M

Depo maddesi olan Glikojen Nişasta Glikojen Yapıya katılan

Kitin

Selüloz

Fasikül 1



A) Selüloz 

b

Kitin

Bir öğrenci bu soruya aşağıdakilerin hangisindeki cevapları verirse soruyu doğru çözmüş olur?



Glikozit bağı sayısı

Açığa çıkan su sayısı



I. K canlısı böcektir.



II. L canlısı bitkidir.



III. M canlısı mantardır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

Buna göre,

A)

100

100

B)

100

99

C)

99

99

D)

99

100

A) Yalnız I

E)

99

101



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

27

ORGANİK BİLEŞİKLER - KARBONHİDRATLAR - 1 20750

1. Organik bileşiklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

4. Yapısal bir polisakkarit olan kitin;

I. bir çok mantarın hücre duvarı,

A) Tüm çeşitleri enerji vericidir.



II. eklem bacaklıların dış iskeleti,

B) Tüm çeşitleri her canlıda bulunur.



III. bitkilerin hücre duvarı

C) Yapılarında sadece C, H ve O atomları bulunur.



yapılarının hangilerinde bulunur?

D) Canlıların vücudunda inorganik bileşiklere göre her zaman daha fazla bulunur.

A) Yalnız I

E) Canlıların vücudunda sentezlenebilir.

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

2. İnorganik ve organik bileşikler; 5. Bir pamuk fibrili selülozdan oluşurken, patates yumru-



I. canlının yapısına katılma,



II. solunum tepkimelerinde enerji verici olma,



III. metabolik olaylarda düzenleyici olma,



IV. canlı vücudunda sentezlenme





özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?



I. yapılarında bulunan monosakkarit çeşitlerinin farklı olması,



II. yapılarında bulunan element çeşitlerinin farklı olması,



III. yapılarında bulunan monomerlerin bağlanma şekillerinin farklı olması



durumlarından hangileri neden olmuştur?

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, III ve IV

su çok miktarda nişasta içerir. Pamuk sert, ipliksi ve suda çözünmeyen yapıya sahiptir. Patatesteki nişasta ise suda çözünerek bulanık bir çözelti oluşturur.

C) II ve III

E) II, III ve IV

Selüloz ve nişasta arasındaki bu farklılığa;

A) Yalnız I

3. Aşağıdaki tabloda karbonhidrat çeşitleri verilmiştir.

Fasikül 1

I

II

Riboz

Glikoz

Deoksiriboz

III

E) II ve III

Polisakkaritler IV

V

Maltoz

Nişasta

Selüloz

Fruktoz

Sükroz

Glikojen

Kitin

Galaktoz

Laktoz

6. Bir hücrede disakkarit ve polisakkarit sentezinde;

Bu tabloda numaralanmış boşluklara gelmesi gerekenlerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? A) I → Heksozlar

B) II → Pentozlar

C) III → Disakkaritler

D) IV → Yapısal



28

D) I ve III

C) Yalnız III

Karbonhidrat çeşitleri Monosakkaritler





B) Yalnız II

E) V → Depo besin



I. glikoz kullanılması,



II. su açığa çıkması,



III. glikozit bağı kurulması



olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Konu ANALİZ

TESTİ

18

7. Nişasta ve selüloz polisakkaritleri;

10. Karbonhidratlarla ilgili bazı tepkimeler aşağıda verilmiştir.



I. bitki hücrelerinde sentezlenme,





II. çok sayıda glikozun tepkimeye girmesiyle oluşma,



III. insan sindirim kanalında hidroliz edilme



özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

1

2

3

C) I ve III

E) I, II ve III

4



n.Glikoz → Nişasta + (n – 1)Su Glikoz + Galaktoz → Laktoz + Su n.Glikoz → Glikojen + (n – 1)Su Sükroz + Su → Glikoz + Fruktoz

Bu tepkimelerden hangileri hayvan hücrelerinde gerçekleşebilir? A) Yalnız 2

8. Aşağıdaki karbonhidrat çeşitlerinin hangisinde gli-

B) 1 ve 3

D) 3 ve 4

C) 2 ve 3

E) 2, 3 ve 4

kozit bağı bulunmaz? A) Nişasta 

B) Laktoz  D) Glikojen

C) Maltoz

E) Fruktoz

11. Aşağıdaki şemada bazı polisakkaritlerin yapıları gösterilmiştir.

Glikoz

Glikoz

9. Şekildeki deney tüplerine belirtilen disakkaritler ve sindirim enzimleri eklendikten sonra yeterli süre bekleniyor. Nişasta 5 maltoz + Sindirim enzimi II

5 sükroz + Sindirim enzimi

Glikojen



III

Buna göre, numaralanmış tüplerde sindirim tamamlandığında oluşan glikoz molekülü sayıları arasındaki bağıntı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) 1 = 2 > 3

Glikoz

B) 1 = 3 > 2

D) 2 > 1 = 3

C) 1 > 3 > 2

E) 2 = 3 > 1

Bu üç polisakkaritin birbirinden farklı olmasında;



I. yapılarında bulunan element çeşitleri,



II. yapılarında bulunan monomer çeşitleri,



III. yapılarında bulunan monomerlerin bağlanma şekli



özelliklerinden hangilerinin farklı olması etkilidir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

29

Fasikül 1

I



Selüloz

10 laktoz + Sindirim enzimi

ORGANİK BİLEŞİKLER - KARBONHİDRATLAR - 2 20751

1. İnorganik bileşiklere ait;

4. Bir disakkarit molekülünün sentezi sırasında aşağı-



I. yapısal ve düzenleyici olma,



II. karbon ve hidrojen atomlarını birlikte bulundurmama,



III. canlı vücudunda sentezlenmeme



genel özelliklerden hangilerine organik bileşikler de sahiptir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

daki grafiklerin hangisindeki olayın gerçekleşmesi, sentezlenen disakkaritin maltoz olduğunu kanıtlar? A) Glikozit bağı sayısı

B) Glikoz miktarı

1

1 Zaman

C) I ve II

E) II ve III

C) Fruktoz miktarı

Zaman

D) Galaktoz miktarı

1

1 Zaman

Zaman

E) Glikoz miktarı 2

2. Aşağıda bazı karbonhidrat çeşitleri verilmiştir.

✓ Glikojen



✓ Laktoz



✓ Maltoz



1 Zaman

Bu moleküllerin içerdiği monosakkarit çeşidi sayısı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Glikojen

Laktoz

Maltoz

A)

1

1

1

B)

1

2

1

C)

2

1

2

D)

2

3

1

E)

3

2

1

5. Aşağıda karbonhidrat çeşitlerinden bazıları verilmiştir.

1 4

Fasikül 1

7

3. Hücrelerde glikozun fazlasının nişasta veya glikojen olarak depolanmasının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

30



Deoksiriboz Glikoz Laktoz

2 5 8

Maltoz Selüloz Galaktoz

3

Nişasta

6 9

Kitin Sükroz

Bu karbonhidrat çeşitlerinin monosakkarit, disakkarit ve polisakkarit olarak gruplandırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak yapılmıştır? Monosakkarit

Disakkarit

Polisakkarit

1, 2, 4

3, 5, 6

7, 8, 9

B)

1, 4, 8

2, 7, 9

3, 5, 6

C) Hücre içi turgor basıncının artırılması

C)

1, 4, 9

2, 7, 8

3, 5, 6

D) Depo polisakkaritlerin suda hiç çözünmemesi

D)

2, 5, 7

1, 4, 8

3, 6, 9

E) Hücre içi ozmotik basıncın ayarlanması

E)

7, 8, 9

3, 4, 5

1, 2, 6

A) Depo polisakkaritlerin doğrudan solunumda kullanılması

A)

B) Depo polisakkaritlerin çok sayıda bağ içermesi

Konu ANALİZ

6. Karbonhidrat bakımından zengin gıdaları normal-

TESTİ

19

9. Karbonhidrat çeşitleriyle ilgili aşağıdaki yargılar-

den çok fazla tüketen insanlarda;

dan hangisi doğrudur?



I. obezite (şişmanlık),

A) Pentozlar enerji vericidir.



II. insülin direnci,

B) Heksozlar hücre zarından geçemez.



III. diyabet (şeker hastalığı)

C) Disakkaritler iki monosakkaritin birleşmesiyle oluşur.



durumlarından hangileri ortaya çıkabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

D) Polisakkaritlerden nişasta hayvan hücresinde depolanır.

C) I ve II

E) Polisakkaritlerden kitin bitkilerde yapıya katılır.

E) I, II ve III

7. Aşağıdaki moleküllerden hangisi insan sindirim ka10. Bir öğrenci biyoloji dersinde lügol çözeltisinin nişasta

A) Nişasta 

B) Selüloz 

D) Glikojen

ile karıştırıldığında mavi-mor renk aldığını öğrenmiştir.

C) Sükroz

E) Maltoz

Bu öğrenci çeşitli besinleri ezip su ilave ederek hazırladığı aşağıdaki tüplerden hangisine lügol ilave ederse mavi-mor renk oluşumunu gözleyebilir? A)

B)

Lügol

Lügol

Mantar + Su

8. Sağlıklı bir insanın besinlerle vücuduna aldığı nişasta moleküllerinin uğradığı değişimler şemadaki gibidir.

Hidroliz

Nişasta



Glikoz

I. glikojen,



II. laktoz,



III. karbondioksit,



IV. kitin



moleküllerinden hangileri yazılabilir?

E)

B) I ve III

D) I, II ve III

Lügol

Peynir + Su





D)

Lügol

?

Bu şemada “?” ile gösterilen yere;

A) Yalnız I

C)

Balık eti + Su

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Patates + Su

Lügol

Yumurta sarısı + Su

31

Fasikül 1

nalında hidroliz edilmez?

LİPİTLER

BİLGİ KÖŞESİ Lipitlerin Kimyasal Yapısı ✓ Karbon (C), hidrojen (H) ve oksijen (O) elementlerinden oluşur. Bazı çeşitlerinde fosfor (P) ve azot (N) elementleri de bulunabilir. ✓ Suda çözünmezler. Alkol, eter, aseton, benzen gibi organik çözücülerde çözünürler. ✓ Karbonhidrat ve proteinlere göre daha hafiftirler.

Lipitlerin Çeşitleri 1. Nötral Yağlar (Trigliseritler): ✓ Bitki ve hayvan hücrelerinde depolanır. ✓ Bir molekül gliserol ve üç molekül yağ asidinin birleşmesi sonucu oluşur.

✓ Sentezlenirken üç tane ester bağı kurulur ve üç molekül su açığa çıkar.

Gliserol + 3 Yağ asidi

Lipit Bakımından Zengin Besinler

Trigliserit + 3H2O

a. Doymuş yağlar

✓ Bitkisel: Zeytin, ceviz, fındık, soya fasulyesi, ayçiçeği vb.

✓ Oda sıcaklığında katıdır.

✓ Hayvansal: Tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı

✓ Hayvansal kaynaklıdır. ✓ Yağ asitlerinin karbon atomları arasında sadece tek bağ vardır.

Lipitlerin Görevleri ✓ Uzun süreli açlıkta enerji üretiminde karbonhidratlardan sonra (2. sırada) kullanılır. ✓ Uzun süreli yedek besin deposudur.

b. Doymamış yağlar ✓ Oda sıcaklığında sıvıdır. ✓ Bitkisel kaynaklıdır. ✓ Yağ asitlerinin bazı karbon atomları arasında çift bağ vardır.

✓ Deri altında birikerek vücudu soğuktan korur. ✓ Organların etrafını sararak organları mekanik etkilere karşı korur. ✓ Hücre zarının yapısına katılır.

Uyarı Doymamış bitkisel yağlara hidrojen eklenerek margarinler elde edilir.

✓ Oksijenli solunumda yıkıldığında yüksek enerji ve çok fazla metabolik su oluşturur. (H atomu sayısı fazla) ✓ Bazı vitamin ve hormonların yapısına katılarak düzenleyici işlev görür.

Fasikül 1

✓ Sinir hücrelerinde elektriksel yalıtımı sağlar. ✓ Yağda çözünen (A, D, E, K) vitaminlerin emilmesini sağlar.

2. Fosfolipitler:

✓ Hücre zarının yapısında çift katlı hâlde bulunur.

✓ Bir gliserol, iki yağ asidi, bir fosfat ve bu fosfata bağlı azot içeren bir bazdan (kolin) oluşur.

✓ Fosfat içeren kısım hidrofilik (suyu seven), yağ asitlerinden oluşan kısım hidrofobik (suyu sevmeyen) özelliktedir.

3. Steroidler: ✓ D vitamini, kolesterol, eşeysel hormonları, kortizol ve

Uyarı İnsan vücudunda üretilmeyen, dışarıdan alınması zorunlu olan yağ asitlerine temel (esansiyel) yağ asitleri denir.

32

aldosteron hormonları streoid çeşididir.

✓ Kolesterol, hücre zarının geçirgenliğini artırır. Zara dayanıklılık kazandırır.

✓ Sinir hücrelerinde yalıtımı sağlar.

20752

LİPİTLERİN YAPISI, GÖREVLERİ VE LİPİT BAKIMINDAN ZENGİN BESİNLER

1. Lipitlerin yapısında aşağıdaki elementlerden hangisi bulunmaz? B) Oksijen (O)

C) Demir (Fe)

D) Fosfor (P)



TESTİ

20

4. Aşağıdaki görsellerde bazı hayvanlar verilmiştir.

A) Karbon (C)

KAZANIM

1

2

E) Hidrojen (H)

3

2. Zeynep aldığı performans ödevi için lipitlerin genel özelliklerini araştırıyor.

Zeynep’in performans ödevine aşağıdakilerden hangisini yazması doğru olmaz? A) Uzun süreli açlıkta karbonhidrat ve proteinlerden sonra (3. sırada) kullanılırlar. B) Hücre zarının yapısına katılan çeşitleri vardır. C) Hayvanları soğuktan ve darbelerden korurlar. D) Düzenleyici olarak görev yapan çeşitleri vardır. E) Suda çözünmeyip alkol, eter, kloroform gibi organik çözücülerde çözünürler.



Bu hayvanlarla ilgili,



I. 1, deri altında depoladığı yağ sayesinde soğuktan korunur.



II. 2, hörgücünde depoladığı yağları kullanarak enerji ihtiyacını karşılar.



III. 3, kış uykusuna yattığında depoladığı yağları solunumda yıkarak çok miktarda metabolik su elde eder.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II

3. Aşağıdaki besinlerden hangisinin içeriğindeki yağ

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

oranı diğerlerininkinden daha azdır? A)

B)

C)

Tereyağı

5. İnsan vücudundaki lipitler;

D)

Ceviz içi



I. sinir hücrelerinde elektriksel yalıtımı sağlama,



II. bazı hormonların yapısına katılma,



III. organların çevresini sararak organları dış etkilerden koruma,



IV. suda çözünen B ve C vitaminlerinin emilmesini sağlama



görevlerinden hangilerini yerine getirir?

Patates

E)

A) I ve II Kuyruk yağı



B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

33

Fasikül 1

Zeytin

KAZANIM

LİPİT ÇEŞİTLERİ - 1

21

TESTİ

20753

1. Bir hayvan hücresinde trigliserit sentezine bağlı olarak

3. Bitkisel ve hayvansal kaynaklı nötral yağların bir-

X, Y ve Z moleküllerinin sayılarındaki değişim aşağıdaki gibi olmaktadır.

birinden farklı olma nedeni aşağıdakilerden hangisinin farklı olmasıdır?



Molekül sayısı

Molekül sayısı

A) Sentezinde kullanılan gliserol sayılarının

3

3

B) Sentezinde kullanılan yağ asidi sayılarının C) Sentezinde kurulan ester bağı sayılarının

2

2

1

1

0

X

D) Sentezinde kullanılan yağ asidi çeşitlerinin E) Sentezinde açığa çıkan su sayılarının

0

Y Z Moleküller

X

Başlangıçta



Y Z Moleküller

Sentez bittiğinde

Buna göre X, Y ve Z molekülleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

X



Y



4. Hücre zarının yapısında yer alan, zarın geçirgenliğini artırıp dayanıklılığını sağlayan molekül aşağıdakilerden hangisidir?

Z

A) Gliserol

Yağ asidi

Su

B) Yağ asidi

Su

Gliserol

C) Yağ asidi

Gliserol

Trigliserit

D) Gliserol

Su

Trigliserit

E) Yağ asidi

Gliserol

Su

A) D vitamini

B) Kolesterol

C) Doymuş yağ

D) Doymamış yağ



E) Glikolipit

5. Aşağıdaki tabloda iki lipit çeşidinin bazı özellikleri verilmiştir.

2. Doymuş yağlar oda sıcaklığında katı, doymamış yağlar oda sıcaklığında sıvıdır.

Fasikül 1

Lipit çeşitleri X

Y

Fosfat

✓

❍

Yağ asidi

✓

✓

Gliserol

✓

✓

Buna göre; Sentezinde kullanılan moleküller







I. zeytin yağı,



II. tereyağı,



III. fındık yağı,



IV. kuyruk yağı



çeşitlerinin doymuş ve doymamış olarak eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?



I. X hücre zarının yapısına katılır.

Doymuş yağlar

Doymamış yağlar



II. Y hayvan hücrelerinde depolanır.



III. X’in yapısında ester bağı bulunurken Y’nin yapısında bulunmaz.



yargılarından hangileri doğrudur?

34

(✓: Sentezinde kullanılır, ❍: Sentezinde kullanılmaz.)

Bu lipit çeşitleriyle ilgili,

A)

I, II

III, IV

B)

I, III

II, IV

C)

I, IV

II, III

D)

II, III

I, IV

A) Yalnız II

E)

II, IV

I, III



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

KAZANIM

LİPİT ÇEŞİTLERİ - 2

22

TESTİ

20754

1. Aşağıdaki şemada bir lipit çeşidinin sentezi gösterilmiştir.

H H C O H

O H H H H H H O C C C C C C H

H

H H H H H

O H H H H H H C O H

H O C C C C C C H

H C O H H

H H H H O C C C C C C H H H H

Gliserol



H 2O



O H H H H H H C O C C C C C C H

H H H H H O H H

nü tamamlayıcı olarak bir miktar “Hidrojenlenmiş soya yağı içerir.” ifadesi yer almaktadır.

O H H H H H

H C O C C C C C C H

H H H H H

3. Bir yağ markasına ait ürünün paketindeki etikette, ürü-

H H H H H

H 2O

A) Doymamış yağların doymuş yağa dönüştürülmesi

O H H

H H H H C O C C C C C C H H H H H

Yağ asitleri

H 2O

B) Doymuş yağların doymamış yağa dönüştürülmesi

3 su

C) Doymamış yağların karbonhidratlara dönüştürülmesi D) Doymuş yağların karbonhidratlara dönüştürülmesi

Bu lipit çeşidi ve sentez tepkimesiyle ilgili,

E) Doymamış yağların proteinlere dönüştürülmesi



I. Sentezlenen lipit çeşidi trigliserittir.



II. Sentezi sırasında üç tane peptit bağı kurulurken üç tane su açığa çıkar.



III. Sentezinde üç molekül gliserol bir molekül yağ asidi kullanılmıştır.



yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

Buna göre ilgili yağ üretimi sırasında yapılan işlem, aşağıdakilerin hangisinde açıklanmıştır?

C) I ve III

E) I, II ve III

4. Aşağıdaki şemada üç molekülün yapısı gösterilmiştir.

H 3C

CH3

H3C

CH3

H 3C

H O

2. Aşağıdaki şemada bir lipit çeşidi gösterilmiştir.

Kolesterol



OH

H3C

H 3C

O

H 3C

X O

H O Testosteron



Hücre



Östrojen

Bu moleküllerle ilgili,



I. Steroid çeşitlerinden bazılarıdır.

Bu şemada X ile gösterilen lipit çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?



II. Yapılarında ester bağı bulunmaz.



III. Enerji verici olarak kullanılırlar.

A) Doymuş trigliserit

B) Fosfolipit



yargılarından hangileri doğrudur?

C) Kolesterol

D) D vitamini



E) Doymamış trigliserit

Fasikül 1

Hücre zarı

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

35

LİPİTLER 20755

1. Canlılarda lipitler;

4. Bir öğrenci mantar, bitki ve hayvan hücrelerini özüt hâline getirdikten sonra üzerlerine Sudan III ayıracını damlatıyor.



I. hormon,



II. vitamin,



III. hücre zarı



molekül ve yapılarının hangilerinde bulunabilir? A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

Sudan III ayıracı

Sudan III ayıracı

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Bitki hücresi özütü

Mantar hücresi özütü

I



Hayvan hücresi özütü

II

III

Bir süre sonra numaralanmış tüplerin hangilerinde ayıraç etkisiyle renk değişimi gerçekleşir?

2. Temel yağ asitleriyle ilgili,

(Sudan III, yağ varlığında renk değiştirir.)



I. İnsan vücuduna besinlerle alınması gereken moleküllerdir.

A) Yalnız I



II. İnsan vücudunda gerekli durumlarda temel olmayan yağ asitlerinden üretilebilirler.



III. Fosfolipit sentezinde kullanılabilirler.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III



E) II ve III



I. yağ dokuda depo edilme,



II. D vitamininin yapısında yer alma,



III. hücre zarının yapısına katılma



özelliklerine sahip lipit çeşitleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? Trigliserit

36

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

C) Yalnız III

5.

✓ Bazı gıda üreticileri bitkisel yağları kullanarak ürettiği besinin katı olmasını isterler. Bu nedenle doymamış yağ asitleri içeren yağlara, hidrojen ilave ederek doymuş yağ asitlerini oluştururlar.



✓ Hidrojenleme işlemi sırasında trans yağlar üretilir. Trans yağlar insan sağlığına zarar verir.



✓ Paketli gıdaların etiketlerinde trans yağ oranı ifade edilmektedir. Ancak üzerinde etiket olmayan patates kızartmaları, nugget vb. kızartılmış hazır yemeklerde de trans yağ bulunur.

3. İnsanda;

Fasikül 1

Sudan III ayıracı

Fosfolipit

Steroid



Buna göre,



I. Doymamış yağlara hidrojen ilave edilmesi yağlara katı olma özelliği kazandırır.



II. Fast food gıdaların tüketilmesi ile vücuda trans yağ alınmış olur.



III. Paketli gıda tüketirken üzerinde “Trans yağ yoktur.” ifadesi olanlar tercih edilmelidir.



yargılarından hangileri doğrudur?

A)

I

II

III

B)

I

III

II

C)

II

I

III

D)

III

I

II

A) Yalnız I

E)

III

II

I



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Konu ANALİZ

6. Aşağıda doymuş ve doymamış yağlara ait bazı özellik1. Oda sıcaklığında katı olma



2. Karbon atomları arasında çift bağ bulundurma



3. Hayvansal kaynaklı olma



4. Oda sıcaklığında sıvı olma



5. Tüm karbon atomları arasında tek bağ bulundurma



6. Bitkisel kaynaklı olma



Buna göre, verilen özelliklerden doymuş ve doymamış yağlara ait olanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? Doymuş yağlar A)

1, 2, 3

4, 5, 6

B)

1, 2, 6

3, 4, 5

C)

1, 3, 5

2, 4, 6

D)

2, 4, 6

1, 3, 5

E)

4, 5, 6

1, 2, 3

mek kan damarlarının içinde plak olarak adlandırılan birikintilerin oluşmasına neden olabilir. Bu durum kan damarlarında kan akışını azaltarak kalp krizi ve felç riskini artırır.

Doymamış yağlar

23

9. Doymuş yağlar bakımından zengin gıdaları fazla tüket-

ler verilmiştir.

TESTİ

Buna göre, insanda kalp krizi ve felç riskinin azaltılması için;



I. zeytin yağı,



II. tereyağı,



III. iç yağı,



IV. ayçiçek yağı



gıdalarından hangilerinin diğerlerine göre daha az tüketilmesi gerekmektedir? A) Yalnız II

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

7. İnsan hücrelerinde aşağıdakilerden hangisi üretilebilir? A) Temel yağ asidi

B) Nişasta

C) Sakkaroz

D) Kitin



10. Bir öğrenci nötral yağ molekülünü farklı renklerde oyun

E) Nötral yağ

hamuru ve kürdan kullanarak aşağıdaki gibi hazırlıyor.

8. Tropik bitki yağlarından biri olan kakao yağı, doymuş ve



Bu bilgiye göre,



I. Çikolatadaki doymuş yağ oranı doymamış yağ oranından fazla olabilir.



II. Çikolatada bulunan yağ asitlerinden bazılarının karbon atomları arasında çift bağ bulunur.



Bu öğrencinin kullandığı malzemelerle nötral yağın yapısındakilerin eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? Mavi hamur

Sarı hamur

Kürdan



III. Çikolatadaki karbonhidrat oranı yağ oranından fazladır.

A) Yağ asidi

Gliserol

Ester bağı

B) Gliserol

Yağ asidi

Ester bağı



yargılarından hangileri söylenemez?

C) Glikoz

Yağ asidi

Glikozit bağı

D) Gliserol

Amino asit

Peptit bağı

E) Yağ asidi

Gliserol

Peptit bağı

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

37

Fasikül 1

doymamış yağların bir karışımıdır. Bu nedenle kakao yağı içeren çikolata oda sıcaklığında katıdır.

PROTEİNLER - ORGANİK BESİNLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

BİLGİ KÖŞESİ Proteinlerin Kimyasal Yapısı

Denatürasyon: Yüksek sıcaklık, kuvvetli asit ve baz, yüksek

✓ Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) element-

basınç çeşitli kimyasallar etkisiyle proteinlerin yapısının (şek-

lerinden oluşur. Bazı çeşitlerinde kükürt (S) ve fosfor (P)

linin) bozulmasıdır.

elementleri de bulunabilir.

Renatürasyon: Kısmen bozulmuş protein eski hâline dönebi-

✓ Proteinlerin yapı birimleri amino asitlerdir. Amino asitin

lir. Bu olaya renatürasyon denir.

yapısı aşağıdaki şemadaki gibidir. Uyarı

H

H

O

C

N H

C O

R

Amino grubu

Proteinlerin birbirlerinden farklı olmasında amino asit sayısı, dizilişi, çeşidi gibi faktörler etkilidir. Proteinlerin amino asit bağlanma şekilleri aynıdır.

Radikal grup

H

Proteinlerin Görevleri

Karboksil grubu

✓ Enerji verme (3. sırada)

✓ Canlılardaki 20 çeşit amino asitin birbirlerinden farklı olmasını radikal (değişken) grup sağlar.

✓ Madde alışverişi (hücre zarındaki proteinler)

✓ İnsan vücudunda 12 amino asit üretilebilirken 8 tanesi üretilemez. Üretilemeyen 8 çeşit amino asite temel amino asit denir. İnsanda temel amino asitler dışarıdan alınmak zorundadır. ✓ Amino asitler asitlere karşı baz, bazlara karşı asit özellik gösterir. Bu nedenle amfoter bileşik adını alır.

grubu ile diğer amino asitin amino grubu arasında peptit bağı kurulurken su açığa çıkar.

Fasikül 1

Dehidrasyon aa3

aa4

✓ Yapıya katılma (kemik, tırnak vb.) ✓ Düzenleme (enzim, hormon) ✓ Hareket (kaslardaki aktin ve miyozin) ✓ Yaraları onarma ve büyüme

Bitkisel: Baklagiller, kuru yemişler vb.

✓ Polipeptit sentezi sırasında bir amino asitin karboksil

aa2

✓ Savunma (antikorlar)

Protein Bakımından Zengin Besinler

Polipeptit Sentezi

aa1

✓ Taşıma (alyuvarlardaki hemoglobin)

aan

Hidroliz

Hayvansal: Et, yumurta, süt ürünleri vb.

Organik Moleküllerin Karşılaştırılması

Peptit bağı

+ (n–1)H2O Polipeptit

✓ Polipeptit sentezinde amino asitlerin diziliş sırası DNA'daki genetik bilgiye göre gerçekleşir. ✓ Polipeptit sentezi ribozom organelinde gerçekleşir.

Uzun süreli açlıkta enerji verici olarak kullanım sırası: 1. Karbonhidrat – 2. Yağ – 3. Protein Solunumda birer gramlarının verdiği enerji miktarları: Yağ: 9,1 kalori – Protein: 4,3 kalori – Karbonhidrat: 4,1 kalori İnsanda yapıya katılma oranı: Protein > Yağ > Karbonhidrat ✓ Karbonhidrat

Proteinlerin Yapısı ✓ Proteinler, bir ya da birden fazla polipeptitin bir araya gelip özgül üç boyutlu yapı kazanması sonucu oluşur.

38

✓ Yağ ✓ Protein

Glikozit bağı

Ester bağı Peptit bağı

20756

PROTEİNLERİN KİMYASAL YAPISI POLİPEPTİT SENTEZİ

1. Bir amino asidin yapısında glikozdan farklı olarak;

KAZANIM

4. Proteinlerin yapı birimi aşağıdakilerden hangisidir?



I. karbon (C),

A) Amino asit 



II. hidrojen (H),





III. oksijen (O),



IV. azot (N)



elementlerinden hangileri bulunur? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve IV

C) Yalnız IV

E) III ve IV



1. molekül H

H N H

R1

X



C

Y

2. molekül O

H

H

C

N O

H

H

Z

O

C

X

Y

O

D) Glikoz

C) Gliserol

E) Fruktoz

n.Amino asit

Polipeptit + (n – 1)Su

Bu tepkimeyle ilgili,



I. Hangi moleküldeki bilgiye göre gerçekleşir?



II. Hangi organelde gerçekleşir?



sorularının yöneltildiği bir öğrenci aşağıdakilerin hangisinde verilenleri söylerse soruları doğru cevaplamış olur?

C

R2

B) Yağ asidi 

5. Polipeptit sentez tepkimesi şöyledir:

2. Aşağıdaki şemada iki molekülün yapısı gösterilmiştir.

H

I. sorunun cevabı

Z

Bu moleküllerle ilgili,

II. sorunun cevabı

A)

DNA

Ribozom

B)

RNA

Golgi aygıtı



I. Proteinlerin yapı taşı olan amino asitlerdir.

C)

DNA

Sentrozom



II. 1.nin Z kısmı ile 2.nin X kısmı arasında peptit bağı kurulur.

D)

Enzim

Ribozom

E)

RNA

Lizozom



III. İki molekülün birbirinden farklı olmasında Y kısımları etkilidir.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

24

TESTİ

C) I ve III

E) I, II ve III

6. Etçil bir hayvanın vücudunda besinlerle alınan protein

Protein

3. Bir insana karbon atomları işaretlenmiş nişasta yediri-

1

Polipeptit

2

Dipeptit

lerek izleniyor.

3

Bir süre sonra insanın vücudunda yer alan aşağıdaki moleküllerin hangisinde işaretli karbon atomlarına rastlanmaz?

Polipeptit

4

Amino asit 5

A) Karaciğerdeki glikojen

CO2 + H2O + NH3 + ATP

B) Beyindeki temel amino asit C) Yağ dokudaki trigliserit

Fasikül 1

molekülünün, uğradığı değişimler aşağıdaki şemada gösterilmiştir:



D) Çizgili kastaki protein

Bu şemada numaralanmış olayların hangisinde peptit bağı kurulur?

E) Çizgili kastaki glikojen

A) 1 

B) 2 

C) 3 

D) 4 

E) 5

39

KAZANIM

PROTEİNLERİN YAPISI

TESTİ

25

20757

1. Aşağıdaki şemada K, L, M ve N polipeptitlerinin amino

3. Aşağıdaki cümlelerde proteinlerle ilgili bazı bilgiler ve-

asit dizilimleri verilmiştir.

rilmiştir.



●● Amino asitler; asitlere karşı baz, bazlara karşı asit

K aa1

aa2

aa3

aa4

özellik gösterdiği için ......a..... bileşik olarak adlandırılır.

aa5

●● Proteinlerin yapısının ısıtma, yüksek basınç gibi

L aa3

aa1

aa2

aa4

aa5

aa1

aa2

aa3

aa3

aa5

aa1

aa2

aa3

aa4

etkenlerle geri dönüşsüz olarak bozulmasına .....b..... denir. M

ne dönebilir. Bu duruma .....c..... denir. N



●● Proteine uygulanan etki hafif ise protein eski hâli-

Bu şemayı inceleyen öğrencilerden,

I. Vedat: K ve L polipeptitlerinin farklı olmasını, amino asit dizilişlerinin farklı olması sağlar. II. Semra: L ve M polipeptitlerinin farklı olmasını, amino asit çeşitlerinin farklı olması sağlar.



I. a → amfoter,



II. b → renatürasyon,



III. c → denatürasyon



eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

III. Ayşe: M ve N polipeptitlerinin farklı olmasını, amino asit sayılarının farklı olmasını sağlar.

Bu cümlelerdeki boşluklara gelmesi gerekenlerle ilgili,



B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

hangilerinin yaptığı çıkarım doğrudur? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

4. Denatürasyonda proteinlerin birincil yapısı (düz polipeptit zincir hâli) bozulmaz. Aşağıdaki görselde denatürasyon örneği verilmiştir. Denatürasyon

Çiğ yumurta

Fasikül 1

2. Tipik bir hücrede 60’tan fazla farklı protein çeşidi bulunmasına rağmen, protein sentezinde en fazla 20 amino asit türü kullanılabilir.

Protein çeşitlerinin farklı olmasında yapılarındaki;



Pişmiş yumurta

Buna göre,



I. Yumurtadaki proteinlerin denatürasyonuna yüksek sıcaklık neden olmuştur.



II. Yumurtanın pişirilmesi sonucu proteinlerin amino asit sayısı azalmıştır.



I. amino asit sayısı,



II. amino asit dizilimi,



III. amino asitlerin bağlanma şekli





özelliklerinden hangilerinin farklı olması etkili olabilir?

III. Yumurtanın pişirilmesi sonucu proteinlerin yapısı geri dönüşümlü olarak bozulmuştur.



yargılarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I

40

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

20758

PROTEİNLERİN GÖREVLERİ PROTEİN İÇEREN BESİNLER

1. Bir biyoloji öğretmeni dersinde, insan vücudunda bulu-

KAZANIM

lıştır? A) Temel yapı taşı amino asitlerdir. B) Açlık durumunda karbonhidratlardan önce enerji verici olarak kullanılır.

İnsan vücudundaki farklı görevleri yerine getiren proteinler:

C) Yapısındaki amino asitlerin diziliş sırasını DNA belirler.

✓ Enzimler ✓ Bazı hormonlar ✓ Antikorlar

D) Enzim ve hormonların yapısına katılarak düzenleyici olarak işlev yapar.

✓ Hücre zarı kanal proteinleri ✓ Kaslardaki aktin ve miyozin proteinleri



26

3. Proteinlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-

nan, farklı görevleri yerine getiren proteinleri anlatmış ve tahtaya şu bilgileri yazmıştır.

TESTİ

E) Canlıların akrabalık derecelerinin belirlenmesinde kullanılır.

Buna göre, biyoloji öğretmeni proteinlerin;



I. madde alışverişi,



II. hareket etme,



III. metabolik olayları düzenleme,



IV. bağışıklığı sağlama



olaylarının hangilerinde görev aldığını anlatmıştır? A) I ve II

4. Proteinler yapıya katılma, enerji kaynağı olarak kulla-

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) III ve IV

nılma, düzenleyici olma gibi görevleri yerine getirir.

E) I, II, III ve IV

Buna göre, proteinlerin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması düzenleyici olma görevine örnektir? A) Hormonların yapısına katılma B) Oksijenli solunumda kullanılma C) Hemoglobinin yapısına katılma D) Antikorun yapısına katılma

2.

• Temel amino asit çeşitlerini fazla bulunduran ve kolay sindirilen proteinler yüksek kaliteli protein adını alır.



• Hayvansal proteinler yüksek, bitkisel proteinler düşük kalitelidir.



Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde yüksek ve düşük kaliteli protein içeren besinlerin birer örneği yanlış verilmiştir? Yüksek kaliteli protein içeren besin

Düşük kaliteli protein içeren besin

5. Bir öğrenci yumurtada protein bulunduğunu kanıtlamak istiyor.

Bu öğrencinin amacına ulaşması için;



I. yumurta ile protein sindiren enzimleri karıştırma,



II. yumurta ile biüreti (protein ayıracı) karıştırma,

A)

Et

Nohut



III. yumurta ile amino asit ayıracını karıştırma

B)

Yumurta

Mercimek



C)

Bal

Karaciğer

uygulamalarından hangilerini yapmasına gerek vardır?

D)

Süt

Bezelye

A) Yalnız I

E)

Balık

Fasulye



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

41

Fasikül 1

E) Kaslardaki aktin ve miyozin yapısında bulunma

20759

ORGANİK BESİNLERİN KARŞILAŞTIRILMASI - 1

1. Bir biyoloji öğretmeni tahtaya aşağıdaki bilgileri yazıyor.

KAZANIM

27

3. Aşağıdaki grafikte insanda uzun süreli açlıkta vücuttaki karbonhidrat, yağ ve protein miktarı değişimi verilmiştir.

✓ Uzun süreli açlıkta enerji üretiminde kullanılma sırası: 1. Karbonhidrat 2. Yağ 3. Protein



Miktar Protein

✓ Oksijenli solunumda 1’er gramlarının verdiği enerji miktarları: Yağ > Protein > Karbonhidrat

Yağ Karbonhidrat

✓ İnsan vücudunda yapıya katılma oranı: Protein > Yağ > Karbonhidrat

0



TESTİ

Bu dersi dinleyen bir öğrencinin yaptığı,

1

2

3

4

5

6

7

Açlık haftaları

8

Bu grafiğe göre,



I. Açlıkta öncelikli olarak karbonhidratlar kullanılır.



I. Enerji üretiminde 2. sırada kullanılan molekülün verdiği enerji miktarı en fazladır.



II. Vücutta bulunan protein miktarı, yağ miktarından fazladır.



II. Yapıya katılma oranı en az olan molekül, enerji üretiminde 1. sırada kullanılır.



III. Açlıkta vücuttaki yağlar tükendikten sonra protein kullanımı başlar.



III. Verdiği enerji miktarı bakımından 2. sırada olan molekülün yapıya katılma oranı en fazladır.



yargılarından hangileri doğrudur?



çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

4. Aşağıdaki tabloda karbonhidrat, yağ ve protein moleküllerinin birer gramlarının oksijenli solunumda kullanılması ile açığa çıkan enerji miktarları ve son ürünler verilmiştir.

Moleküller



2. Protein, nötral yağ ve polisakkarit moleküllerinin

Fasikül 1

sentezinde kullanılanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Son ürünler

K

9,1 kalori

CO2, H2O

L

4,3 kalori

CO2, H2O, NH3

M

4,1 kalori

CO2, H2O

Protein

Nötral yağ

Polisakkarit

A) Amino asit

Gliserol, yağ asidi

Glikoz

B) Yağ asidi

Amino asit

Glikoz

Karbonhidrat

C) Gliserol, yağ asidi

Glikoz

Amino asit

A)

D) Amino asit Glikoz Gliserol, yağ asidi E) Glikoz

42

Açığa çıkan enerji miktarı

Gliserol, yağ asidi

Amino asit



Buna göre, molekülleri gösteren harflerin eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Yağ

Protein

K

L

M

B)

K

M

L

C)

L

K

M

D)

M

K

L

E)

M

L

K

20760

ORGANİK BESİNLERİN KARŞILAŞTIRILMASI - 2

KAZANIM

1. Aşağıdaki tabloda çeşitli besinlerin karbonhidrat, yağ ve protein bakımından zengin olma durumlarına göre gruplandırılması yapılmıştır.

TESTİ

28

3. Hücrelerde gerçekleşen bir tepkime şöyledir:

n.Monomer

Enzim ATP

Polimer + (n – 1)Su

Gruplandırma K

Y

P



Besinler

Bal, reçel

Buna göre, aşağıdaki moleküllerden hangisinin sentezi verilen tepkimeye örnek olamaz?

Meyve, sebze

A) Nişasta

B) Kolesterol

Ekmek

C) Polipeptit

D) Glikojen



Yumurta

E) Selüloz

Kırmızı et Süt ürünleri Tereyağı Zeytin

K: Karbonhidrat bakımından zengin besinler Y: Yağ bakımından zengin besinler P: Protein bakımından zengin besinler

4. Bir öğrenci tüm amino asit çeşitlerini bulunduran bir

Bu tabloya göre,



I. Meyve suları karbonhidrat, peynir protein bakımından zengindir.



II. Yumurta yemeyen bir birey bu besinin eksikliğini gidermek için ekmek tüketmelidir.



III. Zeytinin içeriğindeki besinler bal ve reçele göre vücut için daha faydalıdır.



yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

protein, farklı yağ asitleri bulunduran bir nötral yağ, bir glikojen ve bir laktoz moleküllerini ayrı ayrı tüplere koyuyor. Bu tüplere molekülleri yapı taşlarına kadar parçalayan sindirim enzimleri ilave ediyor.

Sindirim enzimleri

Sindirim enzimleri

Bir protein

Bir nötral yağ

C) I ve III

E) I, II ve III 1

2

Sindirim enzimleri

Sindirim enzimleri

Bir glikojen

lipitlerin ortak özelliklerinden biri değildir?

Bir laktoz

3

2. Aşağıdakilerden hangisi karbonhidrat, protein ve

4

B) Uzun polimer zincirinden oluşma

Bu tüplerde sindirim tepkimeleri tamamlandıktan sonra oluşan yapı taşı çeşidi sayılarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

C) Canlı vücudunda üretilme

A) 1 > 2 > 3 > 4

B) 1 > 2 > 4 > 3

D) Organik molekül olma

C) 2 > 4 > 1 = 3

D) 2 > 3 > 1 = 4

E) Yapıya katılan çeşitlere sahip olma



A) Enerji üretiminde kullanılabilme



Fasikül 1



E) 3 > 2 > 4 > 1

43

PROTEİNLER – ORGANİK BİLEŞİKLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 20761

1. İnsan kanındaki alyuvarlarda çok sayıda hemoglobin

3. Bir insan, karbon atomları işaretlenmiş protein içeren

bulunur. Hemoglobinin yapısında protein vardır. Hemoglobin molekülü oksijen ve karbondioksitle tersinir reaksiyona girer.

besinleri tüketmiştir. Bir süre sonra yapılan incelemelerde insanın kaslarındaki proteinlerde işaretli karbon atomlarına rastlanmıştır.



Bu bilgiye göre, protein molekülünün aşağıdaki görevlerden hangisini yerine getirdiği söylenebilir?



I. karbon atomları işaretli proteinlerin sindirilmesi,

A) Savunma

B) Pıhtılaşma



C) Taşıma

D) Madde geçişi

II. karbon atomları işaretli amino asitlerin kas hücrelerine taşınması,



III. kas hücrelerinde karbon atomları işaretli amino asitlerin ribozomda kullanılması



olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?



E) Kas kasılması

Buna göre insanın vücudunda;

A) I, II, III

B) I, III, II

D) II, III, I

C) II, I, III

E) III, II, I

2. Aşağıdaki şemada dipeptit sentezi gösterilmiştir.

1. amino asit H

H

C

N H

O

O

H

H

H N

H

C

C

R1

H

Karboksil grubu

H N

Peptit bağı

O

R2

H

mının oksijenli solunumda yıkılması sonucu elde edilen enerji miktarları aşağıdaki grafikteki gibidir.

C

Amino grubu

O

4. Karbonhidrat, yağ ve protein moleküllerinin birer gra-

O

C

N

Karboksil grubu

H

H

H

C

R1

Amino grubu

2. amino asit

8

O

C

Enerji (kcal) 9,1

C O

R2

H

4,3

4,1

Y

Z

4

O

Fasikül 1

H

H

X



Bu şemayı inceleyen bir öğrencinin dipeptit sentezi sırasında;



I. 1. amino asidin amino grubuyla 2. amino asidin karboksil grubu arasında bağ kurulması,



II. peptit bağı kurulurken su açığa çıkması,



III. 1. ve 2. amino asitlerin radikal gruplarının yer değiştirmesi



olaylarından hangilerinin gerçekleştiğini söylemesi doğru olur? A) Yalnız I

44

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III



Moleküller

Bu moleküllerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) X molekülü uzun süreli açlıkta enerji verici olarak 1. sırada kullanılır. B) Y molekülünün monomerleri arasında glikozit bağı bulunur. C) Z molekülünün insanda yapıya katılma oranı en yüksektir. D) Y molekülünün yapısında azot elementi bulunur. E) Z molekülü uzun süreli açlıkta enerji verici olarak 3. sırada kullanılır.

Konu ANALİZ

5. İnsanda 20 farklı amino asit bulunur. Bu amino asitlerin

7. Aşağıdakilerden hangisi amino asit molekülünden

12 tanesi karaciğerde dönüşüm reaksiyonlarıyla üretilebilirken 8 tanesi üretilemez.

farklı olarak polipeptitin yapısında bulunur? A) Amino grubu

B) Karboksil grubu

İnsan vücudunda üretilemeyen amino asitlerle ilgili,

C) Radikal grup

D) Peptit bağı



I. Temel amino asit adını alır.



II. Beslenme yoluyla dışarıdan hazır alınır.



III. Eksikliğinde metabolik bozukluklar ortaya çıkar.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III



C) I ve II

E) I, II ve III

E) C, H, O ve N elementleri

8. Bir insanda;

I. yağ asidi → temel yağ asidi,



II. glikoz → yağ asidi,



III. amino asit → temel amino asit,



IV. amino asit → glikoz



dönüşümlerinden hangileri gerçekleşmez? A) Yalnız I

6. Bir hücrede polisakkarit ve polipeptit sentezi sırasında;

B) Yalnız II

D) I, II ve IV

ri verilmiştir.

Açığa çıkan su miktarı

Kullanılan ATP miktarı



H

H

O

H 3N – C – C CH2

O

–

H 3N – C – C CH2

I

Monomer miktarı

II

IV

A) I ve III

B) II ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

O

–

NH NH

+

Aspartat (Asidik)

Histidin (Bazik)

Buna göre,



I. Amino asitlerin yapısında C, H, O ve N elementleri bulunur.



II. Amino asitler bulundukları ortamın pH değerini her zaman düşürür.



III. Amino asitlerin birbirlerinden farklı olmasında radikal (R) gruplarının farklı olması etkilidir.



yargılarından hangileri doğrudur?

Zaman

grafiklerdeki değişimlerden hangileri ortak olarak gerçekleşir?

CH2

R grubu Sistein (Yüksüz)

Ortamın asitliği

Zaman

–

H 3N – C – C

C O O R grubu

Zaman



III

O

O

+

–

R grubu

Zaman

H

O

+

SH



E) II, III ve IV

9. Aşağıdaki şemada üç farklı amino asidin açık formülle-

+



C) I ve III

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

45

Fasikül 1



29

TESTİ

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ (1. BÖLÜM) - 1 20762

1. Aşağıdaki görselde bir canlıda gerçekleşen olaylar verilmiştir.

4. Monomerlerden polimer sentezi sırasında;

I. kullanılan monomer sayısı,



II. kurulan bağ sayısı,



III. açığa çıkan su molekülü sayısı



değerleri arasındaki bağıntı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I > II > III



B) I > II = III

D) II > III > I

C) II > I = III

E) III = I > II

Bu canlıda;



I. hücre sayısının artması,



II. kökün toprak içinde ilerlemesi,



III. yeni çıkan yaprakların fotosentez yapması



olaylarına karşılık gelen kavramlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I



II



5. Aşağıdaki şemada disakkarit moleküllerinin sentezi gösterilmiştir.

Maltoz

Sükroz

III

A) Büyüme

Hareket

Beslenme

B) Gelişme

Uyarıya tepki

Beslenme

C) Büyüme

Uyarıya tepki

Solunum

D) Üreme

Hareket

Solunum

E) Gelişme

Hareket

Beslenme

OH HO

Glikoz

OH HO

Glikoz

Glikoz

Fruktoz

Enzim ATP

Enzim ATP

O

H2O

O

H2O

Maltoz

Su

Sükroz

Su

Laktoz

2. Lipitler aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip de-

OH

ğildir? A) Suda çözünmeme C) Polimer yapıda olma

Fasikül 1



B) Yapıya katılma

OH

Glikoz

D) Enerji verici olma

Galaktoz

Enzim ATP

E) Düzenleyici olma

O

H2O

Laktoz

3. Canlıların tümünde;

I. ADP → ATP,



II. Glikoz → CO2,

Bu şemayı inceleyen bir öğrencinin maltoz, laktoz ve sükroz sentezi için yaptığı aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır?



III. Amino asit → Protein,

A) Aynı sayıda monosakkarit kullanılır.



IV. Glikoz → Nişasta

B) Aynı sayıda su açığa çıkar.



dönüşümlerinden hangileri ortak olarak gerçekleşir?

C) Bir tane bağ kurulur.

A) Yalnız I

D) ATP ve enzimler görev alır.



46



Su

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) II, III ve IV

E) Tek çeşit monosakkarit kullanılır.

FASİKÜL BİTİRME

TESTİ

30

6. Protein, nişasta ve trigliserit moleküllerinin yapı-

8. Trigliseritler oksijenli solunumda kullanıldığında, kar-

sında yer alan bağ çeşitleri aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

bonhidratlara ve proteinlere göre daha fazla enerji ve su açığa çıkarır.

Protein

Nişasta

Trigliserit



A) Peptit

Glikozit

Ester

Bu durumu lipitlerin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması sağlar?

B) Glikozit

Peptit

Ester

A) Solunumda 2. sırada kullanılması

C) Ester

Glikozit

Peptit

B) C, H ve O atomlarını bulundurması

D) Peptit

Ester

Glikozit

C) Yapısındaki hidrojen oranının fazla olması

E) Ester

Peptit

Glikozit

D) Hafif olması E) Suda çözünmemesi

7. Aşağıdaki şemada trigliserit ve fosfolipit sentezi göste-

9. Yağ asitleri karbon atomları arasında tek ya da çift bağ olmasına göre doymuş ve doymamış yağ asitleri olarak iki gruba ayrılır. Karbon atomları tamamen hidrojene doyan yağ asitlerine doymuş, karbon atomları hidrojene doymamış olan yağ asitlerine doymamış yağ asitleri denir. Aşağıda iki yağ asidi çeşidinin moleküler yapısı verilmiştir.

rilmiştir. Ester bağı Gliserol

Yağ asidi 3H2O

Yağ asidi Yağ asidi

Trigliserit Ester bağı

H H H H H

Gliserol

Yağ asidi

1. yağ asidi

3H2O

Yağ asidi

O H H

H H H C C C H H H H H H

H O C C C

Fosfat Fosfolipit



O H H H H H H O C C C C C C H

Buna göre, trigliserit ve fosfolipit sentezi sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi ortak değildir? A) Gliserol miktarının azalması B) Kurulan ester bağı sayısının artması C) Su açığa çıkması

2. yağ asidi



Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? A) 1. yağ asidinin yapısına katıldığı yağlara doymamış yağ denir.

D) Fosfat miktarının azalması

B) 2. yağ asidinin yapısına katıldığı yağlara doymuş yağ denir.

E) Yağ asidi miktarının azalması

C) 1. yağ asidi ayçiçek yağında bulunabilir. D) 2. yağ asidi tereyağında bulunabilir. E) 1. yağ asidi oda sıcaklığında katı, 2. yağ asidi sıvıdır.

47

Fasikül 1



YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ (1. BÖLÜM) - 2 20763

1. Karbonhidrat çeşitlerinin yapısında aşağıdaki ele-

3. Aşağıdakilerden hangisi bitki hücresinde üretilmez?

mentlerden hangisi bulunmaz?

A) Glikoz 

A) Karbon (C)

B) Azot (N)

C) Oksijen (O)

D) Hidrojen (H)





B) Maltoz  D) Laktoz

C) Sakkaroz

E) Nişasta

E) Fosfor (P)

4. Aşağıdaki tabloda insan vücudundaki mineral maddelerin miktarları kilogram (kg) başına gram (g) ve miligram (mg) olarak verilmiştir.

2. Kırmızı renkli iyot çözeltisinin farklı iki polisakkaritle verdiği renkler aşağıdaki gibidir.

Element

Miktar (g/kg)

Element

Miktar (mg/kg)

Kalsiyum

10–20

Demir

70–100

Fosfor

6–12

Çinko

20–30

Potasyum

2–2,5

Bakır

1,5–2,5

Sodyum

1–1,5

Mangan

0,15–0,3

Klor

1–1,2

İyot

0,1–0,2

Magnezyum

0,4–0,5

Molibden

0,1

İyot

İyot

Bir süre sonra

Nişasta çözeltisi

Mor renk oluşur.

İyot

(1 g = 1000 mg)



Bu tabloyu inceleyen bir öğrenci,



I. İnsan vücudundaki çinko miktarı, klor miktarından fazladır.



II. İnsan vücudundaki magnezyum miktarı, demir miktarından fazladır.



III. İnsan vücudundaki bakır miktarı, sodyum miktarından azdır.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

İyot

Bir süre sonra

Glikojen çözeltisi

Fasikül 1



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kahverengi renk oluşur.



Buna göre kıyma, şapkalı mantar, buğday özütlerinin üzerine iyot damlatıldığında oluşan renkler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Kıyma

48



Şapkalı mantar

5. Proteinler, karbonhidrat ve lipitlerden farklı olarak;

I. DNA’daki genetik bilgiye göre ribozomda sentezlenme,

Buğday

A) Mor

Kahverengi

Mor



II. solunum tepkimelerinde enerji verici olarak kullanılma,

B) Kahverengi

Kahverengi

Mor



III. tüm canlılarda bulunma

C) Mor

Mor

Kahverengi



özelliklerinden hangilerine sahiptir?

D) Kahverengi

Mor

Kahverengi

A) Yalnız I

E) Kahverengi

Mor

Mor



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

FASİKÜL BİTİRME

6. Canlılardaki akrabalık derecesinin belirlenmesinde pro-

yağ ve polisakkaritlerin yapısına katılan molekülleri defterine yazmasını istemiştir.

Bu durumun nedeni proteinlerin;



I. her canlıda aynı amino asit çeşitlerinden oluşması,



II. DNA’daki bilgiye göre sentezlenmesi,



III. canlıların yapısına katılması

II. Nötral yağ → Gliserol, yağ asidi, fosfat



özelliklerinden hangilerine sahip olmasıdır?

III. Polisakkarit → Glikoz

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

31

9. Biyoloji öğretmeni, öğrencisi Tuna’dan protein, nötral

tein benzerliği kullanılır.

TESTİ

I. Protein → Amino asit

C) Yalnız III

E) II ve III



Buna göre, Tuna’nın defterine yazdığı numaralanmış bilgilerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

7. Aşağıdakilerden hangisi hayvan hücresinde üretilmez?



B) Trigliserit 

D) Protein

C) Sükroz

E) Laktoz

8. Aşağıdaki tabloda bitkisel ve hayvansal bazı besinlerin 100 gramlarındaki protein miktarları verilmiştir.



Bitkisel besinler

Hayvansal besinler

Kuru fasulye

22 gram

Beyaz peynir

22 gram

Badem

19 gram

Dana eti

20 gram

Nohut

25 gram

Balık eti

17 gram

Fındık

13 gram

Yoğurt

4 gram

Bezelye

6 gram

Koyun eti

17 gram

Buna göre,

10. Aşağıda proteinlerin yapısıyla ilgili bilgiler verilmiştir.

Birincil yapı

: Düz polipeptit zincirinden oluşur.



İkincil yapı

: Polipeptit zincirinin sarmal şeklinde kıvrılarak hidrojen bağları ile tutunması sonucu oluşur.



Üçüncül yapı : İkincil yapıdaki polipeptidin katlanmasıyla oluşur. Bu yapı birçok bağ çeşidi sayesinde kendine özgü yapı kazanır.



Dördüncül yapı : Üçüncül yapıdaki iki veya daha fazla polipeptidin birleşmesiyle oluşur.



Bu bilgileri öğrenen bir öğrencinin,



I. Bazı bitkisel ve hayvansal besinlerin eşit miktarlarında bulunan protein miktarları eşittir.



I. Birincil, ikincil ve üçüncül yapıdaki proteinler tek bir polipeptit zinciri bulundurur.



II. Hayvansal proteinlerdeki amino asit çeşitleri bitkisel proteinlerdekinden farklıdır.



II. Dördüncül yapıdaki proteinlerin yapısında peptit bağı bulunmaz.



III. Eşit miktardaki bazı hayvansal besinlerin protein miktarı bazı bitkisel besinlerinkinden düşüktür.



III. İkincil ve üçüncül yapıdaki polipeptit zincirleri kıvrılmış hâldedir.



yargılarından hangilerine ulaşılamaz?



çıkarımlarından hangilerini yapması doğru olur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

49

Fasikül 1

A) Glikojen 

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ (1. BÖLÜM) - 3 20764

1. İnsanda bazı minerallerin eksikliğinde oluşan hastalıklar aşağıdaki görsellerde verilmiştir.



Raşitizm

Anemi

Basit guatr

I

II

III

3. Bir insanda;

I. doku,



II. sistem,



III. organ,



IV. hücre



yapılarının organizasyon düzeyine göre, basitten gelişmişe doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) I, II, III, IV

Buna göre, numaralanmış hastalıkların oluşmasına neden olan mineraller aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I



II





B) I, IV, III, II

D) III, II, I, IV

C) II, III, I, IV

E) IV, I, III, II

III

A) Kalsiyum

Demir

İyot

B) Magnezyum

Flor

Kalsiyum

C) Fosfor

İyot

Demir

D) Kalsiyum

Sodyum

İyot

E) Magnezyum

Demir

Kalsiyum

4. Canlılar iç ortamlarını belirli sınırlar içinde sabit tutmaya çalışırlar. Örneğin, insanda solunum sistemi kandaki fazla CO2 yi, boşaltım sistemi fazla üreyi uzaklaştırarak vücuttaki dengenin korunmasında etkili olurlar.

İnsan için verilen bu örnek canlıların hangi ortak özelliğiyle ilgilidir? A) Homeostazi

B) Adaptasyon

C) Beslenme

D) Üreme



E) Hareket

2. Aşağıdaki şemada disakkarit sentezi ve hidrolizi gösterilmiştir.

Fasikül 1

Glikoz



50

Glikoz

Glikoz

Galaktoz

Glikoz

Fruktoz

Dehidrasyon

H 2O

Hidroliz

5. İnsanlar besinlerle aldığı selülozu sindiremez. Besinler-

Dehidrasyon

le alınan selüloz lifleri bağırsakta ilerlerken epitel hücrelerini uyarır. Uyarılan epitel hücrelerinden salgılanan mukus, besinlerin bağırsaklardan kayarak ilerlemesine yardımcı olur.

H 2O

Hidroliz Dehidrasyon

H 2O

Hidroliz



Buna göre,

Buna göre, şemada adları boş bırakılan moleküller aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?



I. Selüloz içeren gıdaların tüketilmesi sindirim sisteminin sağlığı için gereklidir.

--------- A) Maltoz



II. Vücuda alınan fazla selüloz molekülleri yağa dönüşerek depolanır.



III. İnsan sindirim kanalında selülozu yıkan enzim bulunmaz.



yargılarından hangileri doğrudur?

--------- Laktoz

--------Sükroz

B)

Laktoz

Maltoz

Sükroz

C)

Sükroz

Maltoz

Laktoz

D)

Maltoz

Sükroz

Laktoz

A) Yalnız I

E)

Laktoz

Sükroz

Maltoz



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

FASİKÜL BİTİRME

6. Amip, öglena gibi bir hücreli canlılarda aşağıdakiler-

celeri verilmiştir. B) Embriyonik gelişim

C) Aktif hareket

D) Boşaltım yapma



Tatlılık derecesi (kat sayısı) Monosakkaritler

A) Eşeysiz üreme

Disakkaritler

E) İç dengeyi sağlama

7. Aşağıdaki canlıların hangisinde doku bulunmaz? A) Balık

B) Mısır

C) Paramesyum

D) Kertenkele



E) Papatya



74

Fruktoz

173

Galaktoz

32

Laktoz

16

Maltoz

32

Sakkaroz

100

Bu tablodaki bilgilere göre, I. Monosakkarit çeşitlerinden fruktozun tatlılık derecesi tüm disakkarit çeşitlerininkinden yüksektir.



II. Tek çeşit monosakkaritten oluşan disakkaritin tatlılık derecesi en düşüktür.



III. Disakkarit çeşitlerinden en tatlı olanın sentezinde glikoz ve galaktoz kullanılır.



çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

sayısı ve yapısı verilmiştir.

Glikoz



8. Aşağıdaki tabloda canlı âlemlerindeki bireylerin hücre



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Hücre sayısı

Hücre yapısı

Bakteri

Bir

Prokaryot

Arke

Bir

Prokaryot

Protista

Bir veya çok

Ökaryot

10. Organik bileşiklerden;

Mantar

Bir veya çok

Ökaryot



I. insan vücudunun yapısına en fazla katılma,

Bitki

Çok

Ökaryot



II. açlık durumunda 1. sırada enerji verme,

Hayvan

Çok

Ökaryot



III. oksijenli solunumda yıkıldığında çok miktarda metabolik su açığa çıkarma



Buna göre canlı âlemlerinde;



I. prokaryot bir hücreli,

özelliklerine sahip olanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?



II. ökaryot bir hücreli,

Karbonhidrat



III. prokaryot çok hücreli,

A)



IV. ökaryot çok hücreli



Yağ

Protein

I

II

III

B)

II

I

III

özelliklerinden hangilerine sahip canlılar bulunur?

C)

II

III

I

A) I ve II

D)

III

I

II

E)

III

II

I



B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

51

Fasikül 1

Özellikler

Canlı âlemi



32

9. Aşağıdaki tabloda bazı karbonhidratların tatlılık dere-

den hangisi görülmez?



TESTİ

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ (1. BÖLÜM) - 4 20765

1. Aşağıdaki tabloda 70 kg’lık bir insanda bazı yapıların

3. Besinlerdeki protein varlığını belirlemek için Biüret ayı-

su, lipit ve protein oranları verilmiştir.

Moleküllerin oranları

Yapılar



Su oranı (%)

Lipit oranı (%)

Protein oranı (%)

İskelet

31,81

17,18

18,93

Akciğer

83,74

1,54

13,38

Karaciğer

71,46

10,35

16,09

Deri

64,68

13,00

22,10

Yağ doku

50,09

42,44

7,06



II. Su oranı en düşük olan yapının protein oranı en yüksektir.



III. Protein oranı en yüksek olan yapının su oranı en düşüktür.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

50 ml su

D) I ve III

E) II ve III

düşünülerek aşağıdaki şema hazırlanmıştır.

Trigliserit

Yumurta akı

b

2. tüp Biüret ayıracı

Bezelye püresi

Kıyma

3. tüp



4. tüp

Buna göre,



I. Kontrol grubu olarak hazırlanan 1. tüpte mavi-mor renk oluşmaz.



II. 2. ve 4. tüpte mavi-mor renk oluşumu gözlenir.



III. 3. tüpte mavi-mor renk oluşumu gözlenmez.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

a

Biüret ayıracı

Biüret ayıracı

C) I ve II

2. Trigliserit ve protein moleküllerinin özellikleri eleman gibi

Fasikül 1

Biüret ayıracı

1. tüp

I. Protein oranı en düşük olan yapının lipit oranı en yüksektir.

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

c

Protein

4. Lipitlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Bu şemada harflerle gösterilen bölgelere yazılabileceklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Polimerleşme tepkimesiyle sentezlenir.

A) a → Esterleşme tepkimesiyle üretilmesi

C) Üç boyutlu yapısının bozulmasına denatürasyon denir.

B) b → Sentezinde tek çeşit monomer kullanılması C) b → Sentezinde su açığa çıkması D) c → Monomerleri arasında peptit bağı kurulması E) c → Ribozom organelinde sentezlenmesi

52



Tablodaki yapılarla ilgili,





racı kullanılır. Biüret ayıracı proteinle tepkimeye girdiğinde mavi-mor renk oluşur. Aşağıda hangi besinlerde protein bulunduğunu belirlemek için hazırlanan deney düzenekleri gösterilmiştir.

B) Ribozom organelinde sentezlenir.

D) Yapı birimlerinin diziliş sırası DNA'daki bilgiye göre belirlenir. E) Karbonhidrat ve proteinlerden daha fazla oranda hidrojen atomu içerir.

FASİKÜL BİTİRME

5. Bir öğrenci disakkarit çeşitleriyle ilgili bilgileri aşağıdaki



ğü moleküller gösterilmiştir.

Disakkaritler

Oluştuğu monosakkaritler

Üretildiği canlı

I

Laktoz

Glikoz + Fruktoz

Bitki

II

Sükroz

Glikoz + Galaktoz

Hayvan

III

Maltoz

Glikoz + Glikoz

Bitki



B) Yalnız II

D) II ve III

4

CO2 + H2O

1

Glikojen

2

Nişasta

Glikoz

Selüloz

Bu öğrenci tabloda numaralanmış disakkaritlerden hangileriyle ilgili bilgileri doğru vermiştir? A) Yalnız I

33

7. Aşağıdaki şemada glikozun farklı canlılarda dönüştü-

tabloyu hazırlayarak gösteriyor.

TESTİ



C) Yalnız III

E) I, II ve III

3

Bu şemada numaralanmış dönüşümlerden hangileri bitki hücrelerinde gerçekleşebilirken hayvan hücrelerinde gerçekleşmez? A) 1 ve 3

B) 2 ve 3

D) 1, 3 ve 4

C) 3 ve 4

E) 2, 3 ve 4

8. Aşağıda bazı canlıların görselleri verilmiştir.

6. Bir öğrenci bazı besin gruplarının vücuttaki görevlerini aşağıdaki gibi tablo hazırlayarak göstermek istiyor.

Görevleri Düzenleyici Enerji verici olma olma

Karbonhidrat

+

1

+

Lipit

2

+

+

Protein

+

+

3

Mineral

+

+

4



Bir öğrenci canlıların ortak özelliklerden birinin beslenme olduğunu öğreniyor.

Buna göre, tablodaki bilgilerin doğru olması için öğrencinin tablodaki numaralı yerlere yazması gereken işaretler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?



Buna göre görselleri verilen canlıların tümü;

1

2

3

4

A)

–

+

+

–

B)

+

+

–

C)

–

+

D)

+

E)

–

(+: İlgili görevi yapar, –: İlgili görevi yapmaz.)





I. organik besinleri dışardan hazır alma,



II. inorganik maddeleri dışarıdan hazır alma,



III. inorganik maddeleri kullanarak organik besin sentezleme,

–



IV. suyu parçalayarak atmosfere oksijen gazı verme

+

+



özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?

–

–

+

A) Yalnız II

–

+

–



B) Yalnız IV

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

53

Fasikül 1

Besin grupları

Yapıya katılma

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ (1. BÖLÜM) 16682

1. Aşağıda canlılara ait bazı özellikler verilmiştir.

4. Proteinlerin görevlerinden üç tanesini yazınız. (10 puan)



1. ATP sentezleme



2. Boşaltım yapma



3. Ototrof beslenme

.....................................................................................



4. Eşeysiz üreme

.....................................................................................



5. Büyüme



6. Homeostaziyi sağlama



7. Ökaryot hücreli olma



8. Yer değiştirme hareketi yapma



9. Doku ve organ bulundurma



10. Organizasyona sahip olma



 .....................................................................................

5. Aşağıda bazı organik bileşikler verilmiştir.

Bu özelliklerden canlılarda ortak olarak bulunanları belirleyiniz. (10 puan) Canlıların ortak özellikleri

1 3



........................................................................................



Karbonhidratlar Proteinler

2 4

Lipitler Vitaminler

Bu organik bileşikleri görevlerine göre şemadaki uygun yerlere yerleştiriniz. (10 puan) Enerji verici olanlar

Yapıya katılanlar

Düzenleyici olanlar

............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................

2. Suyun canlı vücudundaki görevlerinden üç tanesi-

............................

............................

ni yazınız. (10 puan)  ..................................................................................... ..................................................................................... .....................................................................................

Fasikül 1

6. Aşağıda yer alan boşlukları karbonhidrat, yağ ve protein moleküllerini kullanarak doğru şekilde doldurunuz. (10 puan)

3. Aşağıdaki karbonhidrat gruplarında bulunan birer molekül örneği veriniz. (10 puan)

a. Pentoz : .......................................................



b. Heksoz : .......................................................



c. Disakkarit : .......................................................



ç. Polisakkarit : .......................................................

a. Uzun süreli açlıkta kullanılma sırası:

1. ..................... 2. ..................... 3. .....................

b. Hücre zarında yapıya katılma oranı:

....................... > ....................... > .......................

54



c. Oksijenli solunumda eşit miktarlarının verdiği enerji miktarları:

....................... > ....................... > .......................

YAZILI

7. Aşağıdaki şemada disakkarit çeşitlerinin sentezi veril-

34

10. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşluklara gelmesi gerekenleri doğru şekilde yazınız. (10 puan)

miştir.

SORULARI

Şemada boş bırakılan yerleri doğru şekilde doldurunuz. (10 puan)



streoid

denatürasyon

temel amino asit

Glikoz

...............

Maltoz

...............

kitin

inorganik

deoksiriboz

Glikoz

Galaktoz

...............

Su

ester

su

dehidrasyon

...............

...............

Sükroz

Su

radikal



a. Yapısında azot bulunan karbonhidrat çeşidi ......................................dir.



b. Dişi ve erkek eşey hormonlarının yapısında bulunan lipit çeşidi ......................................dir.



c. İnsan vücudunda üretilemeyen, yaşam için gerekli olan moleküllerden biri ......................................dir.



ç. Yüksek sıcaklık, basınç ve asit gibi etkenlerle proteinlerin yapısının bozulmasına ............................... denir.



d. Yapısında C ve H atomlarını birlikte bulundurmayan maddelere ...................................... denir.



e. Metabolik atıkların seyreltilmesini sağlayan inorgamik madde ......................................dur.



f.



g. Trigliserit sentezinde kurulan bağ çeşidi ................. .....................dir.



h. Amino asitlerin birbirinden farklı olmasını ................ ...................... grup sağlar.

(10 puan)  ..................................................................................... ..................................................................................... .....................................................................................

9. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanları “D”, yanlış olanları “Y” harfi ile kodlayınız. (10 puan)

a.

 Karbonhidrat monomerleri arasında glikozit bağı kurulur.



b.

Bitkiler ihtiyaç duydukları mineralleri sentezleyebilir.



c.

Hücre zarının yapısına katılan lipit çeşidi trigliserittir.



ç.

Proteinlerin yapı birimi amino asitlerdir.



d.

Nişasta hayvansal, glikojen bitkisel depo polisakkarittir.

DNA'nın yapısına katılan pentoz çeşidi ................... ...................dur.

ı. Küçük moleküllerin birleşirken su açığa çıkardığı tepkimelere ...................................... denir.

55

Fasikül 1

8. Lipitlerin görevlerinden üç tanesini yazınız.

Cevap Anahtarları Anahtarları BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAKCevap ÖZELLİKLERİ Kazanım Testi - 1

1

2

3

4

5

E

C

D

C

A

6

7

8

9

10

Kazanım Testi - 2

E

B

E

E

C

Kazanım Testi - 3

D

A

B

B

A

Konu Analiz Testi - 4

E

D

C

D

B

B

C

C

A

Konu Analiz Testi - 5

B

C

C

A

B

D

A

B

C

E

7

8

9

10

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İNORGANİK BİLEŞİKLER 1

2

3

4

5

6

Kazanım Testi - 6

E

B

E

C

E

Kazanım Testi - 7

C

E

E

B

C

Kazanım Testi - 8

D

B

E

B

Kazanım Testi - 9

A

C

B

B

Kazanım Testi - 10

D

D

B

E

Konu Analiz Testi - 11

A

D

B

A

E

E

D

B

A

Konu Analiz Testi - 12

D

B

E

E

D

D

D

B

E

C

5

6

7

8

9

10

11

C

E

C

ORGANİK BİLEŞİKLER – KARBONHİDRATLAR 1

2

3

4

Kazanım Testi - 13

E

A

B

D

Kazanım Testi - 14

E

C

C

B

C

Kazanım Testi - 15

D

B

E

B

D

Kazanım Testi - 16

D

D

E

B

E

Kazanım Testi - 17

D

C

E

C

B

Konu Analiz Testi - 18

E

B

C

D

C

E

B

E

A

C

Konu Analiz Testi - 19

A

B

E

E

B

E

B

D

C

D

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

C

E

B

C

B

7

8

9

10

D

C

D

B

LİPİTLER Kazanım Testi - 20

C

A

D

E

C

Kazanım Testi - 21

E

E

D

B

B

Kazanım Testi - 22

D

B

A

D

Konu Analiz Testi - 23

E

D

B

E

E

PROTEİNLER - ORGANİK BESİNLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Fasikül 1

1

2

3

4

5

6

A

D

Kazanım Testi - 24

C

E

B

A

Kazanım Testi - 25

E

D

A

D

Kazanım Testi - 26

E

C

B

A

Kazanım Testi - 27

E

A

B

D

Kazanım Testi - 28

D

B

B

B

Konu Analiz Testi - 29

C

B

A

D

B

E

C

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ - I

56

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Fasikül Bitirme Testi - 30

A

C

B

B

E

A

D

C

E

10

Fasikül Bitirme Testi - 31

E

B

D

D

A

B

C

B

C

D

Fasikül Bitirme Testi - 32

A

A

E

A

D

B

C

C

A

C

Fasikül Bitirme Testi - 33

A

B

C

E

C

A

B

A