AKRAN ZORBALIĞI

Son zamanlarda dünyada, ülkemizde ve şehrimizde okulda şiddet olayları sıklıkla gündeme gelmektedir. Özellikle geçen sene üzerine çokça eğildiğimiz “akran zorbalığı” konusunda bizler kurum olarak durumun ciddiyetinin farkındayız ve gerekli çalışmaları yürütmekteyiz. Bütün dünyayı saran, çocuklar ve gençlerin yaşamlarını, ruh sağlıklarını olumsuz etkileyen, fiziksel ve psikolojik yaralanmalara neden olan zorbalıkla baş etmek siz değerli velilerimizle birlikte biz eğitimcilerin kolektif çalışmalarıyla mümkündür.

Akran Zorbalığı Nedir? Ne Şekilde Karşımıza Çıkar?

Akran zorbalığı, çocuk ya da ergenin kendi yaş

grubundaki arkadaş veya arkadaşlarına yönelik sözel, fiziksel ve davranışsal olarak zarar verici davranışlarda bulunmasıdır. Akran zorbalığı bir kişi tarafından

uygulanabileceği gibi grup halinde de bir kişiye uygulanabilir.

Genel anlamda bir eylemin zorbalık olarak tanımlanabilmesi için bazı temel ölçütler gerekmektedir. Bunlar; Kasıtlı olarak zarar verme amacıyla saldırgan davranışlarda bulunulması Bu olumsuz eylemlerin bir kez değil, sürekli bir şekilde uyguluyor olması Taraflar arasında güç dengesinin eşit olmaması Genellikle sistematik ve organize davranışlardan oluşması olarak sıralanabilir.

Fiziksel Zorbalık: • • • • • • •

Saç çekme, Kulak çekme, İtme, Vurma, Fiziksel kötü şakalar, Tokat atma Eşyaları izinsiz kullanma.

Fiziksel Zorbalık: • Başkalarının

eşyalarına zarar vemek.

Fiziksel Zorbalık:

• Parasını almak veya zorla bir şeyler ısmarlatmak.

Sözel Zorbalık: Küfür etme, Hakaret etme, İncitme, Kaba ve çirkin sözler söyleme, • Utandırma, • Küçük düşürme, • Alay etme, • • • •

Sözel Zorbalık: • Alay etme, • Dalga geçme, • Lakap takma

Sözel Zorbalık:

• Aşağılaycı bir

şekilde gülme.

Duygusal Zorbalık:

Duygusal Zorbalık: Görmezlikten gelme, Sırtını dönme,, Oyun ya da diğer etkinliklere almama, Gruba almayarak yalnızlığa terk etme, Gruptan atarak cezalandırma,, Diğer öğrencilerle konuşmasını ve arkadaşlık kurmasını engelleme, • Aşağılayıcı bir şekilde gülme. • • • • • •

Arkadaşlarını mağdura karşı kışkırtarak aralarının bozulmasına çalışma,

Siber Zorbalık: • Tehdit mesajları yollamak, hakarete varan ifadeler kullanmak, • Sosyal medyada bir başkasının rahatsızlık verici görüntülerini yayınlamak, • Bir başkasının özel ya da mahrem bilgilerini sızdırmak, • Anonim hesaplardan taciz etmek, rahatsızlık vermek, • Bir başkasının hesaplarını ele geçirmek bu hesaplardan uygunsuz yayınlar yapmak, • Bir kimseyi ısrarla takip etmek, • Bir kimsenin paylaşımlarına kasıtlı olarak sürekli olumsuz yorumlar yapmak, • Kurbanın internette bazı yerlere ulaşımının engellenmek. Örneğin kurbanın bir oyuna, sohbet odasına ya da bir sosyal ağ grubuna girmesinin engellenmesi dışlama kapsamında değerlendirilebilir.

SiberZorbalık: Bir başkası hakkında yalan ya da uydurma haberler yaratmak ve bunları yaymak,

ZORBALIĞA MARUZ KALAN COCUK/GENC NE YAŞAR?

Bu davranışlar, maruz kalan çocuk/genç üzerinde fiziksel, duygusal ve sosyal açıdan olumsuz etkilere neden olur. Zorbalığa maruz kalmak, çocuğun/gencin okula gitmek istememesine, akademik başarısının düşmesine, kendisiyle ilgili

olumsuz düşüncelerinin oluşmasına sebep olabilir. Kendisini çaresiz ve yetersiz hissedebilir. Uyku sorunları, depresyon, konsantrasyon kaybı, uyumsuzluk gibi durumlar yaşayabilir. Akran zorbalığının uç boyutlardaki etkileri arasında madde

kullanımına yatkınlık ve intihar düşünceleri de görülebilmektedir. Bu sebeple zorbaca davranışları görmezden gelmemek ve müdahalede bulunmak büyük önem taşır.

ZORBALIĞIN EN SIK GÖRÜLDÜĞÜ YERLER

Uyku

sorunları,

depresyon,

konsantrasyon

kaybı,

uyumsuzluk gibi durumlar yaşayabilir. Akran zorbalığının

uç boyutlardaki etkileri arasında madde kullanımına yatkınlık ve intihar düşünceleri de görülebilmektedir. Bu sebeple zorbaca davranışları görmezden gelmemek ve

müdahalede bulunmak büyük önem taşır.

ZORBALIĞI DURDURUN!

AKRAN ZORBALIĞININ NEDENLERİ NELERDİR? Bir çocuğun akran zorbalığına başvurmasının birden çok nedeni olabilir. Bunları kısaca sıralamak gerekirse;

Zorbalığa başvuran çocuk ailesinden yeteri düzeyde sevgi almamış, ihmal edilmiş, görmezden gelinmiş bir çocuk olabilir. Aile ilişkilerinin kötü olmasına da bağlı olarak kendini sevmiyor olabilir. Bu sebeple akranlarına şiddet uygulayarak kendini ailesine ve sosyal çevresine kanıtlama ve gösterme çabası içindedir. Aile içinde ihmal edilmiş çocuklardan farklı, evde sürekli olarak her istediği yapılan “kral çocuk” diye tabir edilen çocuklarda da akran zorbalığına başvurma sıklıkla görülür. Çocuk istediği şey olmadığında bunu oldurmak için akranlarına şiddet uygulayacaktır. Sabretme ve empatik davranma konusunda yeterince gelişmediği için evdeki krallığını devam ettirmek isteyebilir. Özellikle ergenlik döneminde akranları içinde popüler olmak ve sert, yıkılmaz bir imaj sergilemek bir ergen için çok önemlidir. Bu şekilde akranlarına zorbalık uygulayarak havalı ve popüler birisi olacağını düşündüğü için buna başvuruyor olabilir.

AKRAN ZORBALIĞININ NEDENLERİ NELERDİR?

Pandemiyle birlikte hayatlarına daha çok giren internet ve bu kanallardan öğrendikleri, modelledikleri davranış örüntüleriyle dikkat çekmek istemeleri, yaşlarına uygun olmayan içeriklere maruz kalmaları, özellikle cinsellik ve saldırganlık unsurlarını sıkça görmeleri ve normalleştirmeleri, popüler kültür unsurlarını hızlıca tüketmeleri, “Youtube, Tiktok” gibi uygulamalarla zorbaca davranışların yarattığı etkiye kapılmaları da onları bu yönde davranmaya itiyor olabilir. Anne, baba ve arkadaşlar zorbalığa her boyun eğişlerinde aslında örtülü olarak çocuğa ya da gence zorbalığın işe yaradığı mesajını vermektedirler.

Kendileri hakkında olumludan daha çok olumsuz sözler duyan çocuklar ve gençler başkalarına saldırarak kendilerini iyi ve güçlü hissetmeye çalışırlar. Olumsuz da olsa bir şekilde dikkat çekmek onlar için önemlidir.

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR!

Zorbalık Yapan Çocukların Genel Özellikleri Empati kurma yeteneği gelişmemiştir. Sosyal becerilerde ve ilişki kurma biçimlerinde yetersizlik olabilir. Saldırgan ve dürtüsel bir yapıya sahiptirler. Genellikle saygı ve güç elde edebilmek, etraflarında hâkimiyet kurabilmek için bu yönde davranmayı seçebilirler. Akranlarından yaşça ve fiziksel olarak büyük olabilirler. Olumsuz arkadaş çevresi edinebilir. Zararlı alışkanlıklara yatkındır. Çevre tarafından kabul görmeyen davranışlara sahiptir.

Mağdur Çocukların Genel Özellikleri

Genellikle güvensiz ve kendilerini koruyamayan, pasif ve boyun eğici bir tarzları vardır. Utangaç ve içine kapanıktırlar. Farklı özelliklere sahip olabilirler. (kekemelik, gözlük kullanma, diş aparatı kullanma vb.) Genellikle aşırı koruyucu ailelerin çocuklarıdır. Her zaman farklılıkları olan çocuklar zorbalığa uğramazlar, bazen çocuklar neden mağdur olduklarını bile bilmezler.

Seyircilerin Genel Özellikleri Zorbalık olaylarının %85’inde akranlar seyirci durumundadır. Sadece %11’inde zorbaya müdahale ettikleri görülür. Zorbalık davranışı gösterenlerden farkları suçluluk duymalarıdır. İspiyoncu damgası almaktan korkabilir ve bu yüzden sessiz kalabilirler. Sıklıkla zorbalık davranışı gösteren kişiyi haklı bulup mağdurun hak ettiğini düşünürler. Çünkü zorbalık davranışında bulunanlar öncesinde mağduru kışkırtabilmekte ve seyirci önünde mağduru hak etmiş gibi gösterebilmektedir.

Zorbalığı Önlemede Velilerin Rolü

Akran zorbalığına uğrayan çocuklar bu durumu kolay kolay aileleri ile paylaşmazlar. Yaşadığı zorbalığı paylaşmak istemeyebilir, utanabilir ve kendilerini suçlayabilirler. Bu yüzden çocukla iletişim halinde olmak ve çocuğu gözlemlemek, duygularını anlamak ve güvende olduğunu belirtmek önemlidir. Çocuğunuz bu yaşadığı durumu anlattığında onu çok iyi bir şekilde dinleyin ve sözünü kesmeyin. “Sen de ona vursaydın, elin armut mu topluyordu.”, “Sana bunu yapmalarına neden izin veriyorsun?”, “Sonra sen ne yaptın ve ne dedin?” gibi sorgulayıcı cümlelerden uzak durun.

Zorbalığı Önlemede Velilerin Rolü

Çocuğunuzun anlatmış olduğu bu durum karşısında hızlı çözüm bulma “Ben o çocukla konuşurum, annesini ararım hallederim.” yoluna gitmek de bir yarar sağlamayacaktır. Kendi başına çözmesi için çocuğunuzu yalnız bırakmayın. Çocuğunuz yaşadığı bu durumu sizinle paylaştığı için teşekkür edin ve sevginizi göstermeyi ihmal etmeyin. Çocuğunuzun saldırgan davranış isteklerini yerine getirmesine izin verilmemeli ve bu davranışlar pekiştirilmemelidir. Zorba ve kurban olan öğrencilerin ailelerinin çocukları ile empati kurması ve durumu tartışmak yerine çocukların duygularını ve hissettiklerini anlamaya çalışması önerilmektedir. Çocuğunun akran zorbalığına maruz kaldığını fark eden ebeveynin yapması gereken şey okul psikolojik danışmanı ile iletişime geçmektir. Bu sorunu okulun çözmesi için de okula zaman tanıyın.

Zorbalığı Önlemede Velilerin Rolü

İnsana, doğaya ve hayvana dair merhamet, sevgi, saygı değerlerini çocuklar temelde ailede öğrenirler. Sizlerin doğru modeller olabilmeniz çok önemli. Evde pozitif anne baba tutumu sergilenmesi çocuğun saygı görmesi, evde tutarlı kuralların olması ve bir durum yaşandığında bunun bir karşılığının olması çocukların davranışsal düzeyde bir şeyleri öğrenmesi adına çok önemlidir. Eğer çocuğunuz kurban rolündeyse yanında olduğunuzu ve onu anladığınızı hissettirmeniz, seyirci rolündeyse kendisi yaşamasa bile bir arkadaşının buna maruz kalmasına sessiz kalmamasının insani değerini vurgulamanız, zorba rolündeyse davranışının nedenlerini anlamanız, eyleminin hayatında bir karşılık bulması, görmezden gelinmemesi ve durumun devamlılığı varsa uzman desteği almanız çok kıymetli.

Mağdur Olan Cocuğun Ebeveyni Olarak Ne Yapmalısınız?

Ebeveyn olarak en önemli şey iyi ilişki kurmaktır. Çocuğunuzu dinlemek; iletişim halinde bulunmak, kaliteli zaman geçirmek önemlidir. Anne baba ile ilişkileri iyi olan çocukların, benlik saygıları yüksektir. Çocuklar çeşitli sosyal ve sportif alanlara yöneltilmeli, ilgi alanlarına yönelik etkinlikleri ve hobilerini yapmaları için fırsatlar verilmelidir. Çocuğunuz ile duygular hakkında konuşabilirsiniz. Empatik olun, çocuğunuzu suçlamayın. Yaşanılan durumu hafifletmeyin. İhtiyaç dâhilinde çocuğun zarar görmemesi için bir uzmandan psikolojik destek alın. Yapılan araştırmalar; hassas, sakin kibar, duygusal ve minyon yapıda olan çocukların daha fazla zorbalığa maruz kaldığını gösteriyor.

Mağdur Olan Cocuğun Ebeveyni Olarak Ne Yapmalısınız?

Çocuğunuz yaşıtlarına göre daha az sosyalse, kendisinde öz güven eksikliği gözlemliyorsanız, içine kapanık bir çocuk ve yaşıtlarına göre daha minyon ise bir etkinlik ile tanışmasını sağlayabilirsiniz. Bu etkinlik sayesinde davranışsal olarak kendisini geliştirmesine yardımcı olmaya çalışabilirsiniz. Bu etkinlikler sayesinde çocuk yeteneklerini fark eder ve bunun sonucunda öz güveni de artar. Zorba olan çocuk her zaman kendinden güçsüz gördüğü kişi ya da kişilere karşı zorbalıkta bulunur. Bu sebeple de sosyal ve öz güvenli bir çocuğun akran zorbalığına maruz kalma durumu da düşük olmaktadır. Çocuğunuzun sosyal becerilerini geliştirmek önemlidir. Çocukları yetiştirmede iyi bir model olmak, çocukların iyi yanlarını desteklemek, onlara hayır diyebilme becerisini kazandırmak ve özgürlüğü vermek önemlidir. Hayır demeyi öğrenen çocuk sınırlarını iyi bir şekilde korur ve zorbalara karşı durabilirler. İyi bir model olma yolunda, ezilen kişilere karşı tutumlarınızın ve öfke konusunda verdiğiniz tepkilerinizin önemli olduğunu bilmenizde fayda vardır.

Zorba Olan Cocuğun Ebeveyni Olarak Ne Yapmalısınız?

Zorbalık konusunda en çok yaşanan sorun, zorba davranış gösteren çocuğun ebeveyninin bu davranışı normal bir durummuş gibi gösterip müdahale etmemesidir. Bu durumda çocuğunuzla konuşmanız gerekmektedir. Çocuğunuzun yaptığı davranışları savunmayın. Bu davranışların doğal olmadığını belirtmelisiniz. Zorbalık davranışının kabul edilemez durum olduğunu vurgulayın. Saldırgan davranışlar ile istediğini elde etmesine izin vermeyin. Bu konuda tutarlı ve kararlı davranın. Çocuğunuzun seyrettiği programları, filmleri ve oynadığı bilgisayar oyunlarını takip etmeli; kontrol altına almalısınız.. Zorbalığa maruz kalan çocukların duygusunu anlatarak onlarla empati kurmasını sağlayın. Okul ile iletişimde olmak bu durumda da önemlidir. Zorbalığa uğrayan çocuk kadar zorba davranışta bulunan çocuğa da destek gerekmektedir. Onu bu davranışa iten sebepler araştırılmalıdır.

ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINIZDA NE YAPMALISINIZ? • Eğer fiziksel güç ya da şiddet kullanmaya kalktıysa hemen oradan uzaklaşmaya çalışın ve güvenli bir yere gidin. Zorbalık davranışları genellikle tenha yerlerde olur. • Zorbanın “kimseye söyleme “tehditlerine asla kulak asmayın. • Şiddete başvurmayın. Bu durum o kişi ya da kişilerin isteğini yerine getirmek olacaktır.

ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINIZDA NE YAPMALISINIZ? • Arkadaşlarınızla birlikte zorbalık yapan çocuğu nazikçe uyarın. • Böyle davranışlara şahit olduğunuzda zorbalık yapan çocuğu cesaretlendirecek davranışlarda bulunmayın. Yaptıklarına gülmeyin, tezahürat yapmayın, alkışlamayın. Böyle bir durumda hemen öğretmenlerinizden birine haber verin.

ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINIZDA NE YAPMALISINIZ? • Zorbalığa maruz kalan kişiyle arkadaş olun, onu grubunuza alın. Zorbalık yapan çocuklarla da arkadaş olabilir; ona doğru davranışlarda bulunmayı öğretebilirsiniz.

SUNUMUMUZ BİTMİŞTİR.

Bir Afrika atasözü der ki :“Bir çocuğu büyütmek için bir köye ihtiyaç vardır”

TÜM ÇOCUKLARIMIZ İÇİN GÜVENLİ BİR TOPLUMU ANCAK BİRLİKTE YARATABİLİRİZ.