ar anl ns İ : mi i anEvr ns İ i t eş ml i lEvr ı Nas

Coğr af y anı nBi l i mndeki Yer l er iNel er di r ?

rgün dabi anbul t s İ m i el m Gör i el Gez

Ekonomi ni nİ t i ciGücü YapayZekaOl ucak

ME RAM ATATÜRK MTAL2022DE RGI S I

YAPAYZEKA Se mbol i kYa pa yZe ka Ya pa yZe ka nı nGüc ü Ya pa yZe kaKul l a nı mı y l a Mi ma r iDi l iKe ş f e t me k

RK

L A MT I

Ü F T A A T OĞR A T M

A R E

M

O F E

V K İ AF

GR

Bu

N A L A

ı s ma

g r e D

E

ğt

ış l a Ç

ı l ç a m

r ı ad

A m

m ş ı al

Ç k ne

Ör

İ S ER

D I İ S Ğ İ A F M A

R G IN

Y A N Y İ R M

TE

Ş I L ÇA

Coğrafya Nedir? Dünyada Tarihi Coğrafya Eski Çağ,Orta Çağ,Yeni Çağ Doğal Afetler

BULMACA

BURÇLAR VE

YAPAY ZEKA

Sembolik Yapay Zeka Yapay Zekanın Yaratıcı Gücü Yapay Zekanın Kullanımıyla Mimari Dili Keşfetmek

9-12

13-16

İnsanlık Tarihi Evrim Teorisi 1-)Körelmiş Organ 2-)Doğal Ölüm Seçilim Ölüm, Ölüm Anında İnsan Nasıl Ölür

Ekliptik Astrolojide Element Astrolojide Elementler Doğum Haritası Bulmaca Nedir? Bulmaca Çözmenin Faydaları Çengel Bulmaca

5-8

TARİH

Doğa Yürüyüşü Nedir? Ağaç Dileme Etkinliği

DOĞA VE ÇEVRE

İstanbula Bir Göz Atalım İlk Durağımız Galata Kulesi Sırada İstanbulun Camiileri Var Bir de Kız Kulesine Bakalım

GEZELİM GÖRELİM

1-4

COĞRAFYA

İslamiyetin Öncesi Türk Edebiyatı Dünya Edebiyatı Edebiyat Ne İşe Yarar

EDEBİYAT

İçindekiler

17-20

21-24

25-28

1944

MERAM ATATÜRK

Uzak Doğu Yemekleri Gimbap,Okonomiyaki,Ramen Dumplıng,Bibimhap,Şaşimi Soju,Baijiu,Mugicha

YİYECEK İÇECEK

MESLEKİ VE TEKNİK ANODOLU LİSESİ

29-32

Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi

Tiyatro Tiyatro Sanatı ve Doğuşu

TİYATRO

Temrin Çalışmasıdır.

33-37

Koordinatör:Serdar KILIÇARSLAN

38-42

Otomotiv Endüstirisi Yılların İcadı Ne Kadar Geliştik, Nasıl Başladık,Teknolojik Gelişme

OTOMOBİL

42-46

Ali Kuşçu Kimdir? Neyi İcat Etti? Bilime Katkıları Nelerdir?

MATEMATİK

47-51

Paris Moda Haftası 2022’nin en Popüler Çanta Modeli 2022’nin en Popüler Saç Modeli

52-56

SPOR

Sports Life

Editör:Aliye DAVARCI Grafik Tasarımcılar

MODA

Disneyin Kuruluş Hikayesi Walt Disney’in Başlayan Başarı Hikayesi

EĞLENCE

Yayın Yönetmeni:Numan ZENGİN

57-61

Nimet Gül ÇELİK Hatice TOKER Kezban KARAKAYA Atiye HÜDADEMİRERDEM Zehra YILMAZ Nurgül SÖYLEMEZ Aliye DAVARCI Hayfa KÖRPE Deniz ÖZDEMİR Şerife Gül İGERTAŞ Sudenaz KOÇLAR Gamze CANBAY Azizenur ÇAKIR Haticenur SELBASANOĞLU

İslamiyet öncesi İslamiyet öncesi döneme ait Türk dili ile yazıldığı bilinen en eski metinler, 8. yüzyıldan kalma Orhun Irmağı vadisinde bulunan Kül Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk kitabeleridir Taşa kazınan bu yazıtlar, Göktürk alfabesi olarak da bilinen runik yazı kullanılarak Göktürk Kağanlığı döneminde yazılmış yapıtlardır. İslamiyet öncesi Türk edebiyatının büyük bölümünü sözlü ürünler olan destanlar, savlar, sagular ve koşuklar oluşturur .Büyük bir kısmı yazıya oldukça geç geçirilen Türk destanlarının bir kısmı Türk ve yabancı araştırmacılar,

bir kısmına da İran, Çin ve Arap kaynaklarından ulaşılmıştır.İlk kez 9. yüzyılda Uygur Kağanlığı döneminde Türk diliyle kitap halinde eserler ortaya çıkar Küçük bir kitap halinde olup 104 sayfadan oluşan ve Göktürk alfabesiyle yazılmış olan Irk Bitig adlı eser Uygurların hâkim olduğu dönemlere ait olması kuvvetle muhtemeldir10. yüzyılın ilk yarısında, yazılan Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek adlı eserler de ile Uygur harfleri ile yazılmış erlerdir Genel olarak Orhun Yazıtları’ndan önceki dönem sözlü edebiyat, sonrası ise yazılı edebiyat olarak nitelendirilmiştir.

İslamiyet sonrası Türkçe edebiyat İslamiyet’in Türklerce kabulünden sonraki bilinen ilk Türkçe yazılı eser, 11. yüzyılda Yusuf Has Hacib’in Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han’a atfen Eski Türkçe olarak bilinen Karahanlı Türkçesi ile yazdığı ve takdim ettiği Kutadgu Bilig’dir. Edip Ahmet Yükneki’nin, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar’a hediye ettiği Atabetü’l-Hakayık da yine bu dönemde yazılmış eserlerden biridir. Kaşgarlı Mahmud tarafından Bağdat’ta 1072-1074 arasında yazılıp 1077 yılında Abbasi Halifesi Muktedî bi-Emr i’l-Lâh’ın oğlu Ebü’l-Kasım Abdullah’a takdim edilen Divânu Lügati’t-Türk, Arapça-Türkçe sözlük olmasının yanı sıra Türk edebiyatının en eski yıllarına kaynaklık eden önemli bir eserdir. En eski Türk savları (atasözleri) Divânu Lügati’t-Türk’te yer almaktadır.12. yüzyılın ikinci yarısında Türkistan’da Seyhun’un ötesindeki bozkırlarda yaşayan göçebe Türkler arasında kuvvetli nüfuz sahibi olan Ahmet Yesevi, çevresinde toplananlara sade bir dille ve halk edebiyatından alınma şekillerle hece vezninde söylediği hikmet adı verilen manzumelerle sadece Orta Asya Türkleri’nin dinî-tasavvufî hayatında değil ilerleyen dönemlerde Anadolu’ya ve Balkanlara kadar uzanan sahada derin tesirler bırakmıştır

EDEBİYAT/2022

1

Ankara’da 1951 yılında, Türk Dil Kurumunun aylık yayını olarak çıkmaya başlayan dergi Türk dilinin ve edebiyatının en uzun soluklu dergilerinden biridir. Türk Dili dergisi, sadece dil konusunda yazılan makalelerin, yazıların, incelemelerin yayımlandığı bir dergi değil, bütün edebî türlere ait yazıların ve incelemelerin yer aldığı bir dergi olmuştur. Derginin dile ve edebiyata katkısı, derginin çıkardığı özel sayılar ve verdiği ödüllerle daha da artmıştır.

Türk edebiyatı

T

ürk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir. Türk dilinin, Türkiye topraklarında gelişen ilk ürünleri 13. yüzyılın sonu ile 14. yüzyılın başlarına aittir.19. yüzyıla kadar İran-İslâm uygarlığı çerçevesinde gelişen Türk yazınının ürünleri Halk edebiyatı ve Divan Edebiyatı olarak birbirinden farklı yanları olan iki kolda gelişti. Osmanlı sarayı çevresinde, Fars edebiyatı’nın etkisiyle üretilen klasik edebiyat denilen divan edebiyatı ağır basarken halk arasında, sözlü gelenek uzun bir zaman devam etti. Ozanlar 19. yüzyılda Tanzimat Dönemiyle beraber Türk yazınında Doğu etkisi azalmaya başladı ve yerini Batı kökenli yazın unsurları almaya başladı. Bu dönemde Türk yazıncılar özellikle Fransız edebiyatından önemli ölçüde etkilendiler. Türk edebiyatı roman türü ile ilk kez 19. yüzyılda Tanzimat döneminde tanışarak telif ve çevirilerle bu yöne eğilmeye başlad Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının ikinci ve toplu hareketi 1895 yılında, Servet-i Fünûn mecmuasında toplanan

genç yazıncıların öncülük ettiği Edebiyat-ı Cedide devinimi oldu. Tanzimat dönemi yazarları yurt sorunlarıyla yakından ilgilenerek, yurt, ulus sevgisi gibi konuları işleyip, halkın anlayabileceği bir dille yazmaya çalışarak, halkı eğitmeyi amaçlarken, aydınlara seslenerek sanat için sanat ilkesini benimseyen Edebiyat-ı Cedide yazarları, ağır bir dil ile süslü ve sanatlı bir anlatım benimsedikleri için Tanzimat’ın başlangıcından beri sadeleşmeye doğru giden yazı dilini yeniden ağırlaştırmakla suçlandılar. 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başından itibaren başlayan ulusal uyanışın etkisiyle, 1908 Devriminin ardından II. Meşrutiyet döneminde, temelini Türkçeyi yabancı dillerin etkisinden uzaklaştırma ve içerikte halkın sorunları ile yerli yaşamın oluşturduğu Millî Edebiyat akımı ortaya çıktı. Osmanlı monarşisinin çöküşünden kısa süre öncesine kadar, sözlü ve yazılı gelenekler birbirinden ayrı kalırken 1923’ten sonra Cumhuriyet ile beraber bu iki gelenek ilk kez bir araya geldi.

2

EDEBİYAT /2022

Dünya edebiyatı Dünya edebiyatı, bazen dünya ulusal edebiyatlarının toplamını ifade etmek için kullanılır ancak bu genellikle eserlerin menşei ülkelerinin ötesinde daha geniş bir dünyaya yayılmasını ifade eder. Geçmişte çoğunlukla Batı Avrupa edebiyatının şaheserleri için kullanılan dünya edebiyatı, bugün küresel bağlamda giderek daha fazla görülmektedir. Günümüzde okurlar, dünyanın dört bir yanından gelen eşsiz eserlere mükemmel çevirilerle erişebilmektedir ve 1990’ların ortasından bu yana, ulusal gelenekler üzerindeki küresel süreçlere yapılan vurgunun hem estetik hem de politik değerleri ve sınırlamaları ile ilgili canlı bir tartışma ortaya çıkmıştır.

Edebî Akım/ Edebiyat Akımı Nedir?

Edebî akımlar, aynı görüşte/anlayışta olan sanatçıların bir araya gelerek, belirledikleri ilkeler doğrultusunda yapıt ortaya koymalarıyla ortaya çıkmış edebî anlayışlardır. Edebiyat akımlarının oluşmasında toplumsal değişmeler ve gelişmeler, bilimsel ve teknolojik yenilikler, bireysel özelliklerdeki farklılaşmalar etkili olmuştur. Genellikle birbirlerine tepki olarak ortaya çıkan edebiyat akımlarının temsilcileri, akımlarının ilkelerini kendileri belirlemiştir. Avrupa’da edebi akımlar başlamadan önce, iki önemli düşünce ve sanat anlayışı vardı: Hümanizm ve Rönesansçılık.

EDEBİYAT/ 2022

3

Edebiyat ne işe yarar?

B

ilim ve matematikle daha çok ilgilenenlerin hayatta bir şekilde daha başarılı olacağı, edebiyata ve diğer sanat dallarına hevesli olanların ise düşük ücretli işlerle ve tatmin edici olmayan kariyerlerle sınırlı kalacağına dair güçlü bir inanış var. Durum sahiden böyle mi? Edebiyat gereksiz bir şey midir? Değilse ne işe yarar?

T

oplumda edebiyatın önemsiz olduğunu varsayan, buna inanan ve aklımızı olağanüstü bir bilgelikle donatma potansiyelini hafife alan çok sayıda insan var. Bu insanlar genellikle bilim ve matematikle daha fazla ilgilenen kişilerin yalnızca harika kariyerlere sahip olacağı ve beşeri bilimlere veya dil ve edebiyat gibi sanat dallarına ve diğer derslere daha yatkın öğrencilerin düşük eğitimle hayatta kalacakları izlenimini verirler. Genellikle edebiyatın hiçbir önemi olmadığı yanılsaması yaratılır.

Oysa edebiyat, birçok insan için tarihten ders alma ufkuna açılan bir kapı işlevi görür ve dünya hakkındaki anlayışı ve bilgiyi genişletir. Tam da burada, “Edebiyat ne işe yarar ve ne için gereklidir?” şeklinde bir soruya yanıt aramak yararlı olabilir.

• Genişleyen düşünce ve anlayış Her şeyden önce edebiyat, dünya hakkındaki zihnimizi ve algımızı açığa çıkarmamıza yardımcı olur ve kutunun dışını görmemizi sağlar. Bununla birlikte düşünmeye, sorular sormaya ve olup bitenleri daha iyi anlamaya başlarız. • Eleştirel düşünme becerilerini geliştirir Eleştirel düşünme, her şeyi derinlemesine ve ayrıntılı olarak anlamak ve öğrenmek için kaçınılmaz bir beceridir. Okuduğumuzda, satırlar arasında yatan anlamı kavramayı öğreniriz. Farklı semboller bulmak, temalar ve şeyler arasındaki bağlantıları araştırmak için eğitildik. Bu şekilde, gizli mesajları anlamayı, fark etmeyi ve onlardan bir fikir edinmeyi öğreniriz. • Geçmişe bir bakış Tarih ve edebiyat sonsuza kadar iç içedir. Tarih edebiyatı üretir ve ikincisi birincisini korur. Edebiyat okurken aynı zamanda tarihi de inceleriz ve o çağın kahramanları, insanları, gelenek ve görenekleri, yaşam tarzı, modası ve ilgi alanları hakkında bilgi sahibi oluruz. Şimdiki çağın dünyası 14’üncü yüzyıldaki gibi değil, insanlar büyük ölçüde değişti. Edebiyat olmasaydı karakterleri, sosyal ve politik meseleleri, tarihi, bizden önce gelip bizimle aynı zeminde yürüyen insanları bilemezdik. • Başkalarının kültürünü ve inançlarını anlamak Edebiyat okumak bize tarih, din, gelenek ve görenekler hakkında bilgi verir; bize kendi örf ve âdetlerimizin dışındaki âdet ve inançları anlama fırsatı verir. Edebiyat, dünyadaki diğer yaşam sistemlerini anlamamıza yardımcı olur. MERAM ATATÜRK MTAL GRAFİK VE FOTOĞRAF ALANI YAYIN GRAFİĞİ DERSİ TEMRİN ÇALIŞMASIDIR

4

EDEBİYAT/2022

Türkiye; doğal güzellikleri, tarihi geçmişi ve kültürel mirasının yanı sıra hem modern tesisleri hem de kaliteli hizmet sunumu ile dünya çapındaki turistik destinasyonlar arasında yer almaktadır. Sahip olduğu turizm kaynakları ve ağırladığı turist yoğunluğu ile İstanbul bu destinasyonlar içerisinde önemli bir konumdadır. İstanbul’un tanıtılmasında turist rehberlerinin önemli rolü bulunmaktadır. Çünkü turist rehberleri, turistlere seyahatleri süresince eşlik eden, turistlerin gezdikleri bölgeyi daha yakından tanımalarına yardımcı olan ve turist-yerel halk etkileşimine önemli derecede katkılar sağlayan turizm endüstrisinin önemli aktörlerindendir.

Turistlerin türkiye hakkında düşünceleri -Türkiye benim için misafirperver bir ülkeyi ifade etmektedir. Çünkü burada yaşayan insanlar gerçekten çok dost canlısı -Türkiye bana görülmesi gereken bir ülkesi ifade etmektedir. Çünkü doğal güzelliklerinden tarihi geçmişine kadar bugünlere ulaşmış harika bir ülkedir -Türkiye bana çeşitliliği ifade etmektedir. Çünkü farklı kültür ve yaşam biçimlerinin birarada olduğu bir ülkedir

İSTANBULA BİR GÖZ ATALIM GEZELİM GÖRELİM/2022

5

Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışması

İLK DURAĞIMIZ GALATA KULESİ Galata Kulesi ya da müze olarak kullanılmaya başlaması sonrasındaki adıyla Galata Kulesi Müzesi, Türkiye’nin İstanbul şehrinin Beyoğlu ilçesinde bulunan bir kuledir. Adını, bu lunduğu Galata semtinden alır. Gal ata Surları dahilinde bir gözetleme kulesi olarak inşa edilen kule, farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılmasının ardından günümüzde, bir sergi mekânı ve müze olarak hizmet verir. Hem Beyoğlu’nun hem de İstanbul’un sembol yapılarındandır. Galata Kulesi, İstanbul’un Beyoğlu ilçesinin Bereketzade Mahallesi’ndeki Büyük Hendek Caddesi üzerinde yer alan 2 numaralı yapıdır. Kendisine ismini veren Galata semtinde, 35 m rakımlı bir tepenin üzerinde konumlanır. Romanesk tarzdaki silindirik kâgir kulenin,zeminden çatısının ucuna kadar olan yüksekliği 62,59 m’dir.Kayalık ve killi şistli bir zemin üzerinde yer alan yapının temeli masif taşlıdır.Zeminden yüksekte olan güney eksenindeki giriş kapısına, iki yanında yer alan mermer basamaklı merdivenlerle ulaşılır Kulenin mermerden yapılan Ampir üsluplu söveli giriş kapısının üzerinde, 1831-1832 yıllarında gerçekleştirilen onarım ve restorasyon çalışmalarını konu alan, üzerine Şair Pertev’e ait bir manzumenin işlendiği kitâbe bulunur. Galata Kulesi ya da müze olarak kullanılmaya başlaması sonrasındaki adıyla Galata Kulesi Müzesi, Türkiye’nin İstanbul şehrinin Beyoğlu ilçesinde bulunan bir kuledir. Adını, bulunduğu Galata semtinden alır. Galata Surları dahilinde bir gözetleme kulesi olarak inşa edilen kule, farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılmasının ardından günümüzde, bir sergi mekânı ve müze olarak hizmet verir. Hem Beyoğlu’nun hem de İstanbul’un sembol yapılarındandır.

GALATA KULESİ EFSANELERİ Galata Kulesi denildiği zaman en fazla duyulan iki ayrı efsanevi hikaye akıllara gelir. Efsanelerden ilkine göre; Romalılar, bir kadın ve erkeğin Galata Kulesi’ne ilk kez birlikte çıktıklarında, onların mutlaka evlenmeleri ile sonuçlanmaktadır. Galata Kulesi’ne çıktıysa bu tılsımın bozulacağına inanılır.

lu yakasına uçması da aslında iki kulenin aşkına bağlanmaktadır. Rivayete göre; Hezarfen Ahmet Çelebi, Galata Kulesi’nin yüzyıllardır biriktirdiği mektupları yanına kanatlanmış ve uçuşu sırasında Kız Kulesi’ne bu mektupları bırakmıştır. Aşkının karşılıksız olmadığını anlayan Kız Kulesi ise mektuplardan sonra daha da güzelleşmeye başladı. Galata Kulesi sevgisBir diğer efsane ise biraz daha masalsıdır. Bu inin karşılıksız ve tek olmadığını anlamıştır. efsanevi hikayeye göre; Galata Kulesi ve Kız Kulesi birbirlerine aşık iki kuledir.İki kule arasında yer büyük boğazlı bu kulelerin kavuşmalarına da imkânsız gözü ile bakılmaktadır. Günden güne özlemleri gittikçe artan kuleler, bir gün Hezarfen Ahmet Çelebi’nin kuleye tırmanması ile birlikte aralarındaki boğazın artık sorun olmaktan çıkmak düşünürler. Hezarfen Ahmet Çelebi’nin Avrupa yakasından AnadoMeram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışması

6

GEZELİM GÖRELİM/2022

SIRADA İSTANBUL’UN CAMİLERİ VAR

AYASOFYA CAMİ Ayasofya aynı yere üç kez inşa edilmiş bir eserdir. Günümüzdeki Ayasofya “Üçüncü Ayasofya” olarak bilinmektedir. Ayasofya’nın ilk inşaatı Hıristiyanlığı Roma İmparatorluğu’nun resmi dini olarak kabul eden I. Konstantin döneminde başlatılmıştır. İstanbul’un yedi tepesinden birincisi üzerinde ahşap çatılı bir bazilika olarak inşa edilen ve o dönemde ‘Büyük Kilise’ ismiyle anılan bu yapının açılışı, 360 yılında II. Konstantin döneminde gerçekleşmiştir. 404 yılında başlayan isyanda çıkan bir yangın neticesinde büyük ölçüde harap olan bu yapıdan günümüze ulaşan bir kalıntı bulunmamaktadır.

SULTANAHMET CAMİ İstanbul’un tarihi semtine adını veren, her daim kalabalık olan Sultanahmet Cami yabancı “İstanbul’da görmesi gereken yerler” listlerinde en üst sıralarda yer alıyor. Bana sorarsanız, Rüstem Paşa ve Ortaköy Camileri başta olmak üzere İstanbul’da daha estetetik camiler var ama elbette Sultanahmet Cami’ni tarihteki ve şehir silüetindeki yeri ile bambaşka bir ağırlığa sahip. Zaten camiyi yaptıran Sultan I. Ahmet de tam olarak bunu yapmak istemiş: İstanbul’un her yerinden görünecek, heybetli bir cami ile İstanbul’a imzasını atmak.

VALİDE SULTAN CAMİ Yeni Cami ya da Valide Sultan Camii, İstanbul’da 1597 yılında Sultan III. Murad’ın eşi Safiye Sultan’ın emriyle temeli atılan ve 1665’te zamanın padişahı IV. Mehmed’in annesi Turhan Hatice Sultan’ın büyük çabaları ve bağışlarıyla tamamlanıp ibadete açılan camidir. Cami deniz kenarına inşa edilmiştir ancak denizle mesafesi sonradan denizin doldurulması sonucu artmıştır.

GEZELİM GÖRELİM/2022

7

Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışması

BİRDE KIZ KULESİNE BAKALIM

Kyzikos’taki deniz zaferinden sonra, MÖ 408’de Atinalı general Alkibiadis, muhtemelen Karadeniz’den gelen gemiler için Üsküdar’ın önündeki küçük bir kaya üzerine özel bir istasyon inşa etti. Üsküdar’ın sembolü hâline gelen kule, Üsküdar’da Bizans devrinden kalan tek eserdir. MÖ 24 yıllarına kadar uzanan bir geçmişe sahiptir.1110’da Bizans İmparatoru I. Aleksios, taş duvarla korunan ahşap bir kule inşa etti. Kuleden Konstantinopolis’teki Mangana semtinde (tarihi yarımadada bir mahalle) dikilmiş başka bir kuleye uzanan bir demir zincir gerildi. Adacık daha sonra su altı kalıntıları hala görülebilen bir savunma duvarı ile Asya kıyısına bağlandı. 1453’te İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethi sırasında, kulede Venedikli Gabriele Trevisano tarafından yönetilen bir Bizans garnizonu bulunuyordu. Daha sonra yapı, Fatih Sultan Mehmed döneminde Osmanlı Türkleri tarafından gözetleme kulesi olarak kullanılmıştır İlk olarak Yunan döneminde bir mezara ev sahipliği yapan bu ada, Bizans döneminde inşa edilen ek bina ile gümrük istasyonu olarak kullanılmıştır. Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışması

Osmanlı döneminde ise gösteri platformundan savunma kalesine, sürgün istasyonundan karantina odasına kadar birçok işlev yüklenmiştir. Asli görevi olan ve yüzyıllardan beri varlığı ile insanlara, geceleri ise geçen gemilere göz kırpan feneri ile yol gösterme işlevini hiç kaybetmemiştir.Bazı Avrupalı tarihçiler buraya Leander Kulesi derler. Kule hakkında pek çok rivayet bulunmaktadır. Antik Çağ’da arkla (küçük kale) ve damialis (dana yavrusu) adları ile anılan kule, bir ara da “Tour de Leandros” (Leandros’un Kulesi) ismi ile ünlenmiştir. Şimdi ise Kız Kulesi ismi ile bütünleşmiş ve bu ismi ile anılmaktadır.Çok eski geçmişi olan Kız Kulesi, bir zamanlar Boğaz’dan geçen gemilerden vergi alınmak maksadı ile kullanılmıştır. Kule ile Avrupa yakası boyunca büyük bir zincir çekilmiş ve gemilerin Anadolu yakası ile Kız Kulesi arasından geçişine (O zamanlar gemi boyutları küçük olduğu için geçebilmekteydi.) izin verilmiştir. Bir süre sonra kule, zinciri taşıyamamış ve Avrupa yakasına doğru yıkılmıştır. Kuleden suyun içine bakıldığında yıkıntıları görülmektedir.

8

GEZELİM GÖRELİM/2022

Çevre ve Doğa

Temiz bir çevre, canlıların yaşamlarını sürdüre-

bilmeleri, sağlıklı ve düzenli bir ortamda bulunabilmeleri için olmazsa olmaz bir gerekliliktir. Temiz çevrenin olmaması canlı hayatını tehdit eder. Dünyanın herhangi bir parçasında yaşayan hayvanlar, bitkiler, ormanlar, su çevreyi oluşturan doğal unsurlardır.

ÇEVRE VE DOĞA/2022 9

ÇEVRE KİRLİLİĞİ

Sokak hayvanları da çevre kirliliğinden etkilenirler.Şu an kış mevsimindeyiz.Karayollarına buzlanmayı önlemek için ,atılan tuzlar(sodyum klorit,potasyum klorit,magnezyum klorit) kar içinde eriyince bunu içen sokak hayvanlarında en basitinden mide bağırsak sorunları ya da ciddi zehirlenme belirtileriyle karşılaşabiliriz. Medeni ,duyarlı bir insan olarak bu toplumda yaşayan herkes çevreye duyarlı olmak zorundadır. Yaşadığımız çevre bizim çöplük alanımız değildir. Yaşadığımız çevrede yalnız bizler yaşamıyoruz.

Çevrenin canlı ve cansız öğelerini olumsuz yönde etkileyen, üzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına “çevre kirliliği” adı verilmektedir. Çevrenin doğal olmayan bir şekilde insan eliyle bozulmasıdır. Çevre kirliliği çeşitleri genel olarak; hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, gürültü kirliliği ve görüntü kirliliği olarak sınıflandırılır. Çevre kirlilikleri doğaya zarar vererek doğrudan veya

MERAM ATATÜRK MTAL GRAFİK VE FOTOĞRAF ALANI YAYIN GRAFĞİ DERSİ TEMRİN ÇALIŞMASIDIR.

ÇEVREYİ NEDEN KORUMALIYIZ? Çevre, aslında içinde yaşadığımız yaşam ortamı; İçtiğimiz su, soluduğumuz hava, gıdamızı ektiğimiz toprak, yüzdüğümüz deniz, yediğimiz balık, dostumuz köpek, kokladığımız nergiz, oksijen aldığımız ağaçlar, bin yıl boyu bize en güzel gıdayı takdim eden zeytin ve biz insanlar! Hepimiz çevrenin bir bileşeniyiz ve çevreyi oluşturuyoruz. Yaşadığımız ortamda insanıyla, hayvanıyla, bitkisiyle, canlısıyla cansızıyla her bir unsurun bir görevi var ve bunlar tıkır tıkır işleyen bir saat gibi denge içinde görevlerini sürdürüyorlar; Bu dengeye ekolojik denge diyoruz; eğer insanoğlu yaptığı faaliyetlerle bu dengeye bir çomak soktu mu, işte o zaman bu denge bozulup, çevre kirlenmesi başlıyor. Doğada bir denge ve birbiri ile sürekli etkileşim halinde canlılar ve besin zinciri var. Örneğin fareleri ortamdan yok ederseniz bununla beslenen yılan, tilki, çakal ve yırtıcı kuşlar ÇEVRE VE DOĞA/2022

10

Doğa Yürüyüşü Nedir ? Doğa yürüyüşleri, doğanın farklı coğrafyalarında, farklı zorluk derecelerinde ve farklı sürelerde gerçekleştirilen yürüyüşlerdir. Doğa yürüyüşü adından da anlaşıldığı üzere doğada veya doğal güzelliklerin bulunduğu alanlarda gerçekleştirilir. Bu yürüyüşlerin gerçekleştirilebileceği yerler, yapılan yürüyüşün türüne göre değişiklik gösterir. Doğa yürüyüşü dendiğinde karşımıza çıkan terimler ise hiking ve trekking şeklindedir. Her ne kadar yaygın olarak birbiri yerine kullanılsalar da bu iki terim birbirinden farklıdır. Bu bağlamda, İngilizce “trek” (yolculuk, göç etmek) kelimesinden türeyen trekking terimi yerine; hem günübirlik doğa yürüyüşünü (hiking) hem de uzun doğa yürüyüşünü (trekking) kapsayan doğa yürüyüşü terimini kullanmak daha doğru olacaktır. Günübirlik doğa yürüşleri ve uzun doğa yürüyüşleri ise birbirlerinden yürüyüşün gerçekleştirildiği süre, zorluğu ve gerektirdiği malzemeler olarak ayrılmaktadır. Günübirlik doğa yürüyüşü (hiking), aynı gün içerisinde tamamlanan ve belirli patikaların takip edildiği doğa yürüyüşleridir. Günübirlik doğa yürüyüşlerinde başlangıç ve bitiş noktası farklı olabileceği gibi, bu iki noktalar aynı da olaÇEVRE VE DOĞA/2022

Doğada, belirli bir noktadan bir diğer noktaya belirlenen bir zamanda ve yol üzerinden varmak amaçlı yapılan, tempolu sportif yürüyüşlerdir. yürüyüş içerisinde belirlenen güzergah boyunca, bir bitiş noktasına ulaşmak amacı ile hareket edilmektedir. Yolun belirlenmesinde de parkurlar tercih edilebileceği gibi, tamamen yürüyüşün kendi durumuna göre de günlük olarak bir ilerleyiş rotası oluşturulabilmektedir. Elbette birkaç saatlik hiking parkurlarının dışında birkaç hafta hatta ay gibi uzun yürüyüşlerde besin, su, tempo, hava durumu gibi etkenler ayrıca değerlendirilmelidir ki bu daha çok backpacking olarak ifade edilmektedir. Ülkemizde genelde gruplar halinde yapılan bu sportif yürüyüşler özellikle solo (solo-trekking) olarak da değerlendirilen, bireysel bir etkinlik olarak da gerçekleştirilebilmektedir. Her mevsimde yapılabilen trekking hava ve ortam şartlarına, yolun uzunluğuna ve zorluk derecesine göre farklı hazırlıklar gerektirebilmektedir. Yürüyüş için uygun ekipmanlara ek olarak su ve yeterli gıda alınarak, mevsime, yolun zorluğuna ve güneşin/ayın konumuna göre belirlenecek saatlerde mola verilerek ilerlenen, oldukça zorlu iniş, tırmanış ve yürüyüşlerin bütün halinde gerçekleştirildiği bu sportif faaliyet için zam11

Ağaç Dikme Etkinliği 1 Fidan 1 Gelecek Ağaç Dikme Etkinliği’ kapsamında okulumuz İngilizce öğretmeni Abdullah MERSİN koordinatörlüğünde Tema Vakfı Siirt Şubesi ile Park ve Bahçeler Müdürlüğünün katkılarıyla okulumuzda 62’si Çam olmak üzere değişik tür ve boylarda yaklaşık 95 adet fidan ekimi yapıldı. Fidan dikimi esnasında Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesinden Sayın Cevdet KAPLAN hoca; öğrencilerimize fidan dikiminin önemi ve doğa dostu gençler olmaları konusunda bilgilendirme ve nasihatlerde bulundu. Tema gönüllüsü üniversite öğencileri de okulumuza gelerek yapılan çalışmalara katkı sağladı. Akdeniz Üniversitesi’nde T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 11 Kasım’da kutlanan ‘Milli Ağaçlandırma Günü’nde “Geleceğe Nefes, Dünyaya Nefes” projesi kapsamında fidan dikimi

Çevre dostu bir yaşam benimsemek artık giderek yükselen bir trend haline geliyor. Küresel ısınma ve çevre kirliliğinin giderek artması sonucunda, daha fazla insan bilinçli yaşamayı tercih ediyor. Çevre dostu yaşam tarzı benimseyen insanlar için ekolojik ürünler vazgeçilmez hale geliyor. Eğer siz de çevre dostu bir yaşam tarzı benimsemek istiyorsanız, günlük yaşam alışkanlıklarınızı değiştirebilirsiniz. Küçük alışkanlıklarınızı değiştirerek çevre dostu bir yaşam benimseyebilirsiniz. Çevre dostu bir yaşam tarzı benimsemek için aşağıdaki önerilerimizi göz atın. Meyve veren ağaçların fidanları kar ve zevk amacı ile yapılan meyve bahçeleri ile bağların kurulmasında kullanılır. Mey-

Vegan olmak ya da vejeteryan olmak, çevre dostu bir yaşam tarzını benimsemek için uzun bir yol kat etmenizi sağlar. Fakat vegan olmak ya da vejeterjan olmak herkese göre değildir. Bu yüzden en azından et tüketimini azaltmak gezegene katkı sağlamak anlamına gelir. Üstelik et tüketimini azaltmanız sağlıklı olmanızı sağlar ve para tasarrufu yapmanıza yardımcı olur. Et tüketmek yerine istiridye mantarı, soya eti, tofu, mantar, kurubaklagiller, yeşil mercimek, yumurta, ku-

ÇEVRE VE DOĞA/2022

12

COĞRAFYA NEDİR? Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein (yazmak, betimlemek) sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes (MÖ 276-MÖ 194) olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar.

COĞRAFYA/2022 13

Eratosthenes, Geography (Türkçeye Arapça üzerinden Yunancadan geçen coğrafya) kelimesini kullanan ilk kişidir ve coğrafya biliminin temellerini atmıştır. Ayrıca enlem ve boylam sistemini icat etmiştir. Dünya’nın çevresini hesapladığı bilinen ilk insandır.

Tarihi coğrafyanın tarihsel kökeni eserlerini kaleme alan müellifler eserlerine tarihi coğrafya ismini vermeselerde- ilkçağ’a kadar gitmektedir. Nitekim Herodotos’un MÖ 5. yüzyıldaki yazıları, özellikle Nil Deltası’nın nasıl oluştuğunu ele alan açıklamaları tarihi coğrafyanın ilk örneği ve habercisi sayılabilir. Ortaçağ İslam coğrafyacılarından bazıları aynı zamanda tarih, astronomi vb. alanlarda eser yazmışlar, bir kısım müellifler hepsini bir arada almışlar ve böylece özellikle tarih-coğrafya yakınlığı ve kaynaşmasının örneklerini sunmuşlardır. Örneğin Yakut (ö. 1229), Ömeri (ö. 1349),

Hemedani (ö. 1318) gibi İslam coğrafyacılarının ülke ve bölgesel tasvirleri ile daha çok tarih ile coğrafyanın birlikte ele alındığı eserlerinde, tarihi coğrafya olarak nitelenebilecek bilgilerden söz etmek mümkündür.Geçmişteki mekanların incelenmesi anlamına gelen tarihi coğrafyanın kurucusu Alman coğrafyacı Philipp Clüver (1580-1622)’dir. Bu disiplinin adını tarihi coğrafya olarak koyan ise, 18. yüzyıl başlarında Edward Wells’dir. 19. yüzyılda tarihin kavranmasının temeli olarak coğrafya, başta İngiltere olmak üzere birçok ülkenin üniversitelerinde ele alınmaya başlandı. Dünya’da ilk kez Edward Wells tarafından yazılan bir kitaba, tarihi coğrafya adının verilmesi, tarihi coğrafya için bir milat sayılmaktadır. Dünya’daki diğer çalışmalar da dikkate alındığında kuruluşu 1700 yılı olan tarihi coğrafya, bu tarihten 1920 yılına kadar uzun bir ‘klasik tarihi coğrafya’ dönemi yaşamış, 1920-

COĞRAFYA/2022 14

Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır.

DÜNYADA TARİHİ COĞRAFYA

Eski Çağ 1689 tarihli, oldukça seyrek bulunur bir yeryüzü haritası. Diğer bütün bilimler gibi coğrafya'da gereklilik sebebiyle ortaya çıkmıştır. Eski çağlarda Mısır uygarlığında verimli toprakların nerede olduğu ve nasıl kullanılacağı gibi konular ayrıca her yıl gerçekleşen sellerin sonuçlarını bulmak ve zararlarını en aza indirmek için coğrafyayı kullanmışlardır. Dönemin göçebe toplulukları ise su kaynaklarını, yerleşecekleri yerleri ve yolları bulabilmek için kolay haritalar yapmışlardır.

Orta Çağ Orta çağda Avrupa'da olumsuz koşullardan dolayı Coğrafya yerinde saymış, ilerleme İslam aleminde gerçekleşmiştir. İslam dünyasında İbn Havkal'ın 10. yüzyılda yazdığı el-Mesalik ve'l-Memalik (Yollar ve Ülkeler), 9. yüzyılda Belhî'nin yazdığı Suverü-l-Ekâlim (İklim Türleri), 10. yüzyılda ElMesûdî'nin yazdığı elMüru-çü'z-Zeheb (Altın Çayırlar) ve 14. yüzyılda İbn Battuta'nın yazdığı Tuhfetü'n-Nuzzarfi Garaibi'l-Emsar adlı yapıtlar öne çıkmaktadır.

COĞRAFYA/2022 15

Yeniçağ Pusulanın Avrupa'ya geçmesi sonucunda uzak diyarlara yolculuklar başladı ve yeryüzü hakkında daha geniş bilgiler edinildi. Daha çok yeni ticaret yolları bulmak, keşfedilmemiş bölgelerdeki kaynaklara ulaşmak temel hedefti. Kristof Kolomb, Vasco da Gama, Bartolomeu Dias, Amerigo Vespucci, John Cabot ve Macellan keşifleriyle haritalar zenginleşti. Kuzey ve güney Amerika, Okyanusya adaları, Avustralya, kuzey ve güney kutbu keşifleri tamamlanmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğu, çevresi dolaşılarak uygulamalı olarak ispat edilmiştir.

DOĞAL AFETLER Deprem:

Yer kabuğunu oluşturan levhalar birbirlerin-

in üstüne gelecek şekilde konumlandırılmıştır. Doğal süreçler ile birlikte bu levhaların birbirini zorlaması ya da sıkışması depremlerin en önemli kaynaklarıdır. Deprem kuşağında olan ülkelerde yaşanma riski diğer ülkelere oranla beş kat daha fazladır. Türkiye de Japonya gibi deprem kuşağında yer alan ülkeler arasında yer alıyor. Depremin oluşmasında doğrudan olmasa bile dolaylı olarak insani faktörler de etki etmektedir.

Sel:

Sel felaketleri çok yağış alan bölgelerde sıklık-

la görülüyor. Bu nedenle Türkiye'de su baskınları en çok Karadeniz bölgesinde yaşanıyor. Asıl nedenlerden biri de nehir yataklarının kapasitesinin az olmasıdır. Aynı zamanda şehirlerdeki alt yapı yetersizliği de taşkınların çok daha sık yaşanmasında kilit rol oynuyor.

Çığ:

Büyük miktarda kar kütlesinin dağdan aşağı kay-

masıdır. Aşırı kar yağışlarında taze karın alttaki kar tabakasıyla iyi kaynaşmaması , yüksek ses, rüzgar, insan veya hayvanların oynak kar tabakasını harekete geçirmesi gibi sebeplerden meydana gelir. Büyüklüğüne göre can ve mal kaybına yol açabilir. Türkiye'de en çok çığ Doğu Anadolu Bölgesi'nde görülür.

Heyelan:

Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya

veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yer çekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir. Kayalardan, döküntü örtüsünden veya topraktan oluşmuş kütlelerin, çekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine heyelan denir. Bazı heyelanlar büyük bir hızla gerçekleştikleri halde bazı heyelanlar daha yavaş gerçekleşirler.

COĞRAFYA/2022

16

İNSANLIK TARİHİ

İnsanın evrimi, modern insanın (Latince: Homo sapiens) evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxle y tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm yaşam formları ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır.Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dahil olmak üzere birçok bilimMeram Atatürk MTAL 2022 Dergisi

sel disiplinleri de içerir. Genetik araştırmalar ve fosil kayıtlar ışığında, insanın da üyesi olduğu Primat takımının evrim sürecinde günümüzden yaklaşık 6555 milyon yıl öncesinde Paleosen dönemde ortaya çıktığı tespit edilmiştir.Hominidae ailesi veya büyük insansı maymunlar, 15-20 milyon yıl önce Miyosen dönemde Hylobatidae (Gibongiller) ailesinden ayrılmıştır. Yaklaşık 13 milyon yıl önce Ponginae veya orangutanlar Hominidae ailesinden ayrılmıştır.Goril ata formlarının insan ve şempanze’nin dahil olduğu Hominini oymağını oluşturan türlerden 8,5 ila 12 milyon yıl önce ayrıldığı tahmin edilirken, insan ile şempanze cinslerini oluşturacak ataların iki alt oymağa (Hominina ve Panina) 7 ila 5,5 milyon yıl önce ayrıldığı

17

düşünülmektedir (Bkz. Orrorin).Homo cinsi bundan yaklaşık 2,5 milyon yıl önce Afrika’da Australopithecine türlerinden evrilmiştir.Bu anlamda insanın yakın dönem evrimi, insan ve şempanzelerin ortak ataları olan popülasyonların birbirinden ayrılmasından sonra başlamıştır. Bu iki popülasyondan insanın ortaya çıktığı grup ile bu grubun tüm nesli tükenen soyları Hominin olarak adlandırılırlar.

Tarih/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

Dünya’da birçok teori bulunmaktadır. Özellikle ünlenmiş ve dünya çapında tartışma konusu olan bu teoriler günümüzde dahi tartışılmaya devam etmektedir. Darwin’in evrim teorisi de bu teorilerden en ünlü olanlardandır. Darwin’e göre bir yaratılış ve canlılar arasında oluşan evrimler vardır. Darwin’in evrim teorisi son haftalarda arama motorlarında trend haline gelmiştir. Peki Darwin’in evrim teorisi nedir?

Darwin’in Evrim Teorisi Nedir?

İnsanların ortak bir primattan meydana geldiğini savunan bir teoridir. Evrim teorisi doğal seçilim yolu ile ortak atadan evrildiğini savunmaktadır. Charles Darwin bu teoriyi ortaya koyduktan sonra bu teorisini destekleyen pek çok kanıtta o dönemde sunmayı başarmıştır. 1930’lu yıllarda da Darwin’in Evrim Teorisi kabul görmüştür. Bilim dünyası tarafından kabul edilen Darwin’in Evrim Teorisi günümüzde geçerliliğini ise yitirmiştir.

Tarih/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

18

Evrim Teorisinde Kullanılan Örnekler Nelerdir? Evrim teorisinde kullanılmış olan birçok örnek vardır. Bu örnekler ile birlikte evrim teorisi desteklenmektedir.

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi

1)Körelmiş Organ

2) Doğal Seçilim

Körelmiş bir organ evrim teorisine en büyük örneklerden bir tanesidir. Darwin’e göre işlenmeyen ve kullanılmayan organlar körelir. Ona re zürafaların boyunu n uzun olmasının sebebi yüksek yerlerde yer alan yiyecekleri almaya çalışması ile birlikte boynunun uzamasıdır. Kullanılmayan organlar ise özellikle insanlarda kuyruk sokumu körelmiş.

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi

Evrim teorisine en büyük örneklerden bir tanesi olarak doğal seçilim gösterilmektedir. Doğal seçilim güçlü olanın hayatta kalması olarak da adlandırılır. Buna göre doğada daha güçlü olan kişiler hayatta kalır güçsüzler ise yaşayamazlar.

19

Tarih/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

ÖLÜM Ölüm, canlı bir varlığın hayati faaliyetlerinin kesin olarak sona ermesidir. Canlı varlıkların herhangi bir dokusunun canlılığını kaybetmesine de ölüm denir. Canlının ölümünden bahsedebilmek için, hayati faaliyetlerin bir daha geri gelmemek üzere sona ermesi şarttır. Zira boğulma, donma, zehirlenme tehlikesi geçiren ve kalbi duran kişilerde suni teneffüs ve kalp masajı yapılarak, durmuş gibi

Ölüm anında insan nasıl olur? En çok rastlanan olay, kaslar oksijen alamayıp çırpınmaya başladığında hissedilen göğüs ağrısıdır. Kalbin normal ritminin bozulması, kalp atışlarını durdurur. Bilinç kapanır ve ölüm gerçekleşir.

Tarih/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

20

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi

SEMBOLİK YAPAY ZEKA Yapay zeka araştırmalarında sorunların, mantığın ve araştırmanın ileri düzey "sembolik" (insan tarafından okunabilir) temsillerine dayanan tüm yöntemlerin toplanması için kullanılan terimdir. Sembolik YZ, 1950'lerin ortalarından 1980'lerin sonuna kadar YZ araştırmalarının baskın paradigmasıydı.[1][1] 23 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.[2][2] 23 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. John Haugeland, yapay zeka araştırmalarının felsefi sonuçlarını araştıran 1985 tarihli Yapay Zeka kitabı: The Very Idea, GOFAI ("Kaliteli Eski Tip Yapay Zeka") adını verdi. Robotikte benzer terim GOFR'dir ("Eski Tip Robotik" Yaklaşım, 1960'ların ortalarında Allen Newell ve Herbert A. Simon tarafından "fiziksel simge sistemleri hipotezi" olarak tanımlanan bir varsayım olan, zekanın birçok yönünün sembollerin manipülasyonuyla elde edilebiMeram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

25

Yaygın bir sembolik yapay zeka biçimi, bir üretim kuralları ağı kullanan uzman sistemlerdir. Üretim kuralları, If-Then ifadesine benzer bir ilişkideki sembolleri birbirine bağdaştırır. Uzman sistem, Tahmin yapmak ve hangi ek bilgilere ihtiyaç duyduğunu belirlemek için kuralları işler, yani insan tarafından okunabilir duruma getirerek hangi soruların sorulacağını belirler. Sembolik yaklaşımın karşıtları arasında, sembolik temsil olmadan (veya yalnızca minimum temsille) otonom robotlar üretmeyi amaçlayan Rodney Brooks gibi robotik ve makine öğrenimi ve kontrolündeki sorunları çözmek için sinir ağları ve optimizasyon gibi teknikleri uygulayan hesaplamalı zeka araştırmacıları yer alır. Sembolik YZ, bir makinede genel, insan benzeri zeka üretmeyi amaçlar. YAPAY ZEKA/2022

YAPAY ZEKANIN YARATICI GÜCÜ Yapay zekanın hayatlarımıza girişi çok da yeni bir haber değil, biliyoruz. Fakat hayatlarımız ile yapay zekanın arasındaki uyumluluğun her geçen gün gelişmesinden doğan şaşkınlık, insanlığın var olduğu sürece devam edecek gibi duruyor. İşte bu noktada kuruluşunun 2015’e dayandığı ve Elon Musk’ın sahibi olduğu. Universe, OpenAI API ve DALL-E gibi Open AI’nin oluşturduğu platformlar, yapay zekanın insan hayatı ile kolaylıkla iç içe olabileceğini Gösteren; kendi içinde ufak, bizim için büyük adımlar atmaya devam ediyor. Bahsettiğimiz bu platformlar arasında bugün ana konumuzdur.

Verinin Gücü, çeşitli yapay zekâ algoritmalarına dayalı üç boyutlu geometriler tarafından tasarlanan ve sanal bir binada oluşturulan bir sergidir. Proje, Jennifer Durand (Peru), Daniel Escobar (Kolombiya), Claudia Garcia (İspanya), Giovanna Pillaca (Peru) ve Jose Luis Vintimilla (Ekvador) tarafından oluşturulan OLA (Online Lab of Architecture ) araştırma mimarları ekibi tarafından oluşturuldu. Proje, insanların günlük yaşamlarında kullanımlarını artıran veri ve sosyal ağların görünmezliğinin analizine dayanıyor. Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

26

YAPAY ZEKA/2022

Yapay zeka, bilimsel yaratıcılık, bilgelik ve sosyal beceriler de dahil olmak üzere her alanda insan beyninden çok daha zeki olan bir bilişim programı. Her geçen gün gelişen yapay zeka, insanların hayatını büyük ölçüde kolaylaştırıyor. Öyle ki bununla kalmayıp, insanların bazı işlerini de yapabiliyor. Yakın bir gelecekte özellikle beyaz yakalı çalışanlar, büyük bir değişim ile karşı karşıya kalacak. Üretimde, otomasyonun gelişmesiyle birlikte mavi yakalıların da işsiz kalışını izledik. Otomasyondaki bu gelişim, önümüzdeki 10-15 yıl içerisinde büyük bir teknolojik devrimi de beraberinde getirecek. Ofislerin boşaldığını, beyaz yakalıların cek.Ofislerin boşaldığını, beyaz yakalıların yerini yapay zekanın ve bilişim yazılımların aldığını görme olasılığımız fazla. Diğer taraftan bu değişimin faydaları da görmezden gelinemez. Maliyet ücretleri düşerken, kalite yükselecek. Beyaz yakalıların gücüne ihtiyaç azalırken, politik ve sosyal sıkıntılar artacak

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Temrin Çalışması

27

YAPAY ZEKA/2022

YAPAY ZEKA KULLANIMIYLA MİMARİ DİLİ KEŞFETMEK Verinin Gücü, çeşitli yapay zekâ algoritmalarına dayalı üç boyutlu geometriler tarafından tasarlanan ve sanal bir binada oluşturulan bir sergidir. Proje, Jennifer Durand (Peru), Daniel Escobar (Kolombiya), Claudia Garcia (İspanya), Giovanna Pillaca (Peru) ve Jose Luis Vintimilla (Ekvador) tarafından oluşturulan OLA (Online Lab of Architecture ) araştırma mimarları ekibi tarafından oluşturuldu. Proje, insanların günlük yaşamlarında kullanımlarını artırmıştır.

Sanal gerçeklik (VR) projesi iki deney yöntemi sunar. Birincisi akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayarlar ve PC'ler aracılığıyla 360 derecelik bir izlenecek yol. İkinci bir seçenek olarak, bilgisayar oyunlarının deneyimsel bir sanal ortamını deneyimlemek için Oculus Rift ve HTC Vive sanal gerçeklik görüntüleyicileri ile erişilebilir. Bu proje sayesinde OLA ekibi, çeşitli üç boyutlu formlar aracılığıyla verilerin görselleştirilmesini anlamayı ve gerçekleştirmeyi başarıyor. Bu nedenle mimarThe Power of Data'nın geliştirilmesinin, mevcut mimari dil alanında yeni keşifler için bir teşvik görevi göreceğini umuyorlar.Sanal binaya girdiğinizde sizi ilk karşılayan alan,rampaları, asansörleri ve binanın maketini rehber niteliğinde bulabilceğiniz lobidir.

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı

28

YAPAY ZEKA/2022

UZAK DOĞU YEMEKLERİ Uzak Doğu mutfağı dünyada en fazla kabul görmüş mutfaklardan biri. Bugün herhangi bir ülkede Japon, Çin ya da Tayland restoranı bulmak fazlasıyla kolay. Başta Çin mutfağı olmak üzere Uzak Doğu mutfakları gittikleri ülkedeki yemek kültürüyle kusursuz bir uyum sağlayacak şekilde küçük düzenlemelere uğruyor. Bu da Uzak Doğu mutfağının sayısız varyantının olmasının ve zenginliğinin ana sebebi.

MERAM ATATÜRK MTAL 2022 DERGİSİ

Uzak Doğu mutfağının genel özellikleri acı, tatlı, tuzlu ve ekşi dengesini neredeyse tüm yemeklerde gözetmesi. Bununla beraber güçlü aromaların, baharatların, sosların ve zıt tatların birbiriyle kusursuz bir uyum sağlayarak yemeği tamamlaması. Ayrıca diğer ülke ve bölge mutfaklarına göre çok daha fazla sağlıklı olması. Özellikle son yıllarda bilinirliği artan Vietnam mutfağı bitki temelli beslenme meraklılarının gözde mutfaklarından biri.

29

YİYECEK VE İÇECEK/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

Gimbap

Gimbap, pişirilmiş pirinçten ve gim içinde (laver deniz yosununun kurutulmuş yaprakları) haddelenmiş diğer malzemelerden yapılan ve ısırık büyüklüğünde dilimler halinde servis edilen bir Kore yiyeceğidir.Yemek genellikle piknik ve açık hava olaylarında yenecek olan paketlenmiş bir yemeğin veya dosirakın bir parçasıdır ve danmuji ve kimchi ile birlikte hafif bir öğle yemeği olarak hizmet edebilir. Kore’de ve yurtdışında popüler bir yemektir ve taşınabilirliği nedeniyle uygun bir yiyecek olarak bilinir. Genellikle iyi bir şekilde sarılır ve herhangi bir sıvı madde içermez.

Okonomiyaki

Okonomiyaki, bir Japon pankeki. Okonomiyaki başta Kansai veya Hiroşima bölgeleri ile ilişkili olmakla birlikte ülke genelinde popülerdir. Büyüklüğü ve hazırlanması bölgeden bölgeye göre değişebilmektedir. Hiroşima’da yer alan Okonomi-mura (“Okonomiyaki köyü”) Nisan 2004’te yapılan bir ankete göre Japonya’da ailelerin en çok ziyaret ettiği gıda tema parkıydı.

Ramen

Rāmen, Uygur kökenli olan ve çorba içinde sunulan eriştenin Japon mutfağı’ndaki adıdır. Genellikle çorbası, et suyu ile yapılır ve dilimlenmiş et, kurutulmuş deniz yosunu, kamaboko, yeşil soğan ve hatta mısır gibi üst malzemeleri ile servis edilir. Japonya’daki hemen hemen her yöre veya ada, Kyūşū’nun tonkotsu rāmeninden Hokkaidō’nun miso rāmenine kadar, kendi rāmen çeşidine sahiptir.

YİYECEK VE İÇECEK/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

30

MERAM ATATÜRK MTAL 2022 DERGİSİ

Dumplıng Etli hamur bir et (parça et/kıyma) etrafına sarılmış hamur parçalarından oluşan bir yemek sınıflandırmasıdır. Etli hamur: ekmek, un veya patates bazlı olabilir ve etin yanı sıra balık eti, peynir, sebze, meyve veya şekerle de doldurulabilir. Fırınlama, kaynatma, kızartma veya buğulama gibi çeşitli yöntemler kullanılarak hazırlanabilir ve birçok dünya mutfağında bulunmaktadır.

Bibimbap

Bibimbap, bazen bi bim bap ya da bi bim bop olarak romanize edilir), bir pirinç Kore yemeğidir. Bibimbap servis edilirken bir kase beyaz pirinç ve yanında namul (sebze yemeği) ve gochujang (kırmızı biber salçası) ya da doenjang ile servis edilir. Güney Kore’de: Jeonju, Jinju, ve Tongyeong’da oldukça popülerdir. 2011 yılında Dünyanın 50 en lezzetli yemekler listesine 40 numara olarak girmiştir.

Saşimi

Saşimi, bir Japon mutfağı yemeğidir. İnce dilimlenmiş, çoğunlukla deniz mahsulü çiğ et ile yapılır. Saşimi, genellikle resmî bir Japon öğününde ilk gelen tabaktır, ancak yanında pilav ve miso çorbası ile ana tabak da olabilir. Japonya’da yaygın biçimde saşimi’nin geleneksel Japon mutfağının en iyi yemeği olduğuna inanılır ve ağız tadını karıştırmamak için diğer güçlü tatlara sahip tabaklardan önce yenmesi gerekir. Aşçılık açısından, saşimi Japon geleneklerinde maharetin simgesidir. Kullanılan türler somon’dan (geleneksel Japon mutfağına has değildir)kalamar’a kadar uzanır. MERAM ATATÜRK MTAL 2022 DERGİSİ

31

YİYECEK VE İÇECEK/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

UZAK DOĞU İÇECEKLERİ Soju

Soju Kore’nin yerli damıtılmış içeceğidir. Tadı votka ile karşılaştırılabilir olsa da üretim sürecinde eklenen şekerlerden dolayı genellikle hafif tatlıdır. Genellikle sek tüketilmektedir. Soju markalarının çoğu Güney Kore’de üretilir. Geleneksel olarak pirinçten yapılmış olmasına rağmen, en modern soju üreticileri takviyeler kullanır ya da pirinç yerine hatta diğer nişastalı yiyecekleri patates gibi, buğday, arpa, tatlı patates veya tapyoka kullanılır.

Baijiu Baijiu, tahıldan elde edilen bir Çin likörüdür. Fermente edilmiş sorgumdan damıtılmış berrak bir yapıya sahip olup yapımında diğer tür tahıllar da kullanılabilir. Baijiu üretiminde kullanılan jiuqu başlangıç kültürü genellikle toz haline getirilmiş buğday tanelerinden veya buharda pişirilmiş pirinçten yapılır. Baijiu, 2016 yılı itibarı ile 5 milyar litre ile dünyanın en çok tüketilen içkisidir.

Mugicha

Arpa çayı (Çince: pinyin: dàmàichá; Japonca: mugicha; Korece: boricha), Kore, Çin ve Japonya’da arpadan yapılan, kavrulmuş tahıl esaslı bir infüzyondur. Hafif acı tonlarında bir tadı bulunmaktadır. Kore’de çay, çoğu ev ya da lokantada içme suyunun yerini alarak sıcak ya da soğuk tüketilmektedir. Japonya’da genellikle soğuk servis edilir ve popüler bir yaz tatlısıdır. Çay, çay poşetinde yaygın olarak bulunur veya Kore ve Japonya’da şişelenir.

YİYECEK VE İÇECEK/2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

32

MERAM ATATÜRK MTAL 2022 DERGİSİ

T

iyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare’in sözüyle de ifade edilir.

izleyenin kanaat ve anlayışlarından alır. Göze görünür bir karaktere sahip olması, canlı olarak meydana geliş niteliğiyle toplum psikolojisine hitap eder. Temsil yeri ve eser, tiyatronun edebiyat ögesidir. Bu edebiyat ögesi yanında tiyatro kavramı içinde; oyunculuk, sahne düzeni, ışıklandırma, dekor, kostüm, müzik gibi unsurların bütünlüğü söz konusudur. Tiyatro metinlerine “oyun”, metinleri yazan kişiye oyun yazarı (müellif) ve oyunu sahnede canlandıran kişilere ”oyuncu” (ya da daha genel olarak tiyatrocu) denir. Ayrıca eserin sahnelenmesinde görev alan sahne amiri, dekor ve kostüm sorumlusu, ışıkçı, suflör gibi diğer yardımcı elemanlar da vardır.

Tiyatro eserinin diğer türlerden en önemli farkı; diğer edebî eserler okumak ve dinlemek için yazılmışken, tiyatro oyununun sahnede seyirci önünde oynanmasıdır. Değer ölçülerini,

k ı u

T o k c s s m

E s r y y s o

TİYATRO

33

O R T A TİY E V ŞU I U T Ğ A O N A D S

T

iyatro,bir öykünün karakterlerin davranışı yoluyla bir düşünceyi aktarmak üzere, konuşma ve hareket yardımıyla, sahne üzerinde eyleme dönüştürülmesidir.Tiyatro, bütün sanatları kullanıp bunları uyumlu bir biçime dönüştüren tek sanattır. Bir tiyatro yapıtı, kendine özgü kuralları ve nitelikleri olan bir yaratıdır. Özünde hareket vardır. Sözü görünüşe, düşünceyi eyleme sokar. Komedyanın ise, Dionysos için düzenlenen bağbozumu törenlerinden doğduğu varsayılır. Bolluğu, üremeyi kutsayan köylerde yapılan halk geçit törenlerine, “komos” (eğlence) deniliyordu. Komedya, bu eğlenceli geçit törenlerinde yapılan açık seçik taklitlerin düzenli bir biçim kazanmasıyla oluşmuştur. Atina’da kültür ve sanatın koruyucusu olan Pesistratus, Dionysos şenliklerinde trage34

dya yarışlarını başlatmış, giderek komedya türü de yarışmalarda yer almaya başlamıştır. Bu yüzyılda oyunlarının ancak bir bölümü günümüze gelebilen Aiskhylos, Sophokles, Euripides gibi tragedya, Aristophanes gibi komedya yazarları yetişmiştir. İ.Ö. 7 ve 6.yy.da Tanrı Dionysos onuruna yapılan törenlerde söylenen dithirambos şarkılarından doğduğu varsayılmaktadır. Giderek belli biçim kalıplarına göre yazılmaya ve şiirsel nitelik kazanmaya başlayan bu koro şarkılarına bir de konuşan kişi “hipokrites” (yanıt veren) eklenince, tiyatronun dialog çekirdeği oluşmuştur. Yunanca “teke” anlamına gelen “tragos” sözcüğü ve şarkı anlamına gelen “aoide” sözcüğünün birleşmesi ile konuşmalı şarkı “tragoidia” (tragedya) adını almış ve dinsel törenin bir parçası olmaktan çıkıp bir sanat gösterisine dönüşmüştür

SAHNE VE PERDE 1892 yılında İstanbul’da doğdu. İlkokulu Tefeyyüz Mektebi’nde okuduktan sonra Topbaşı Rüştiyesi’nde, Mercan İdadisi’nde okudu. Tefeyyüz Mektebi’nde okurken tiyatroya ilgi duydu ve aktör olmaya karar verdi.[1] 1909’da Erenköy’deki Burhanettin Tiyatrosu’nda Arthur Conan Doyle’un Sherlock Holmes oyununda ‘Bob’ rolüyle ilk kez sahneye çıktı. Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı. Ailesi, sahneye çıkmasına karşı çıktığı için baba evinden ayrıldı ve tiyatro eğitimi için 1911’de Paris’e gitti. Orada Comédie Française ve birçok Rus tiyatro topluluğunun oyununu izledi.

MUHSİN ERTUĞRUL

1912’de İstanbul’a dönünce yönetmen ve oyuncu olarak çalışmaya başladı. İlk kez Shakespeare’in Hamlet oyununu sahneye koydu ve Hamlet rolünü oynadı. 1913’te Bursa’da Millet Tiyatrosu adıyla İsmail Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduğu Yeni Turan Temsil Heyeti’nde çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı. Aynı yıl Şehzadebaşı’nda Ertuğrul Sineması’nı açtı. Burada film gösterileri yanı sıra Karanlık İçinde Buse, Fener Bekçileri gibi oyunlar da sunuldu. Sinemada film öncesi kısa gösteriler sundu.[1] 1913 sonunda karıştığı bir siyasi olay nedeniyle sınır dışı edilince tekrar Fransa’ya gitti. Paris konservatuvarına tüm uğraşmalarına karşın giremedi,[1] ancak oradaki tiyatrolar ve sinema stüdyolarında gözlemler yaptı; Jacques Copeau ve Andre Antoine’ın Odeon Tiyatrosu’ndaki çalışmalarını izledi Muhsin Ertuğrul (28 Şubat 1892, İstanbul - 29 Nisan 1979, İzmir), Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen, oyuncu ve yapımcı. Türk tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul, sinema alanında da Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştirmiş; 1922-1939 yılları arasında Türkiye'de film yapan tek kişi olmuştur

Akademisyenler, amatör tarihçiler ve oyuncular tiyatro tarihini farklı şekillerde, farklı zamanlarda ve farklı yerlerde biçimlendirdi. Bu kitapta öğrencilere, tiyatro meraklılarına ve elbette genel okurlara tiyatro tarihini incelemenin ve yazmanın en önemli yönleri hakkında kolay anlaşılır ve ilgi çekici bir dizi makale sunuluyor.

35

Türk Tiyatrosu

Türk tiyatrosu, Türkiye’de kırsal kesimlerdeki köy tiyatrosu ile kentlerdeki halk tiyatrosunu içeren geleneksel Türk tiyatrosu ve 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti’ndeki Batılılaşma hareketi ile ortaya çıkan batılı tarzdaki Türk tiyatrosunu ifade eder. Başka toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunda da tarih öncesi kimi ritüeller, ayin ve dini törenler yanında masal, destan, efsane gibi türlerle şekillenen geleneksel tiyatro; Osmanlı topraklarındaki halkın katkılarıyla Karagöz, Meddah, Orta oyunu, köy seyirlik oyunları, kukla ve çengi gibi oyun türlerini ortaya çıkarmıştır. Bunlar, çıkış noktaları güldürü olan, sözlü gelenek ürünü türlerdir. 36

Walt Disney’in Minik Fareyle Başlayan Başarı Öyküsü

İrlanda göçmeni bir ailenin oğlu olan Walt Disney, hasta olan babası çalışamadığından ve ekonomik durumlarının kötü olması nedeniyle sürekli çalışmak, para kazanmak zorundaydı. Ayrıca ailesi sürekli taşındığı için düzenli bir hayata da sahip değildi.Disney, maddi yetersizlikten okula devam edemediği için herhangi bir mesleğe de sahip değildi. Bu nedenle girdiği işlerin hepsi geçici olduğu için ayrılmak zorunda kalıyordu. Babasının ölümü ile derin bir sarsıntı yaşayan Walt, babasını tedavi ettiremediği için kendini suçladı ve bir süre bunun etkisinden kurtulamadı. Tüm olumsuzluklara rağmen vazgeçmeyen Walt çizim yapmaya devam etti ve bir gün çizim yaptığı sırada odasında küçük bir fare gördü. İlgisini çeken bu fareyi bir süre izlemeye ve beslemeye başladı. Ardından bu ikili arasında bir arkadaşlık oluştu ve bir gün onu çizmeye karar verdi. İşte bu çizim Walt Disney için bir dönüm noktasıydı.

38

EĞLENCE / 2022

Elindeki fare çizimleriyle Hollywood’a doğru yola çıktı ve Kansas Sanat Enstitüsü’den arkadaşı Iwerks’i bularak ona fare çizimlerinden söz etti. Walt bu fareye ilk olarak ‘Mortimer’ adı verilmiş ancak ilerleyen zamanlarda Walt Disney’in eşi Lilly’nin önerisiyle ‘Mickey Mouse’ olarak değiştirilmiş. Mickey Mouse adını verdikleri fare ilk olarak 1928 yılında ‘Steamboat Willie’’de yer aldı.

Cüceler” 8 milyon dolarlık bir hasılata ulaştı.

Walt Disney ve Iwerks ellerinde bulunan son paralarına kadar harcadıkları bu filmde büyük bir başarı elde ettiler ve film izlenme rekorları kırdı. İlk filmden sonra Walt Disney ve kardeşi Roy, Walt Disney Productions’ı kurdu. Ardından birçok çizgi film çekerek başarılarına başarı kattılar. Bir anda dünyanın en ünlü animasyonu haline gelen Mickey Mouse 100’den fazla çizgi filmde baş karakter olarak yer aldı. Bunu takip eden dönemlerde; Donald Duck (1934), Pinokyo (1940), Aslan Kral, Kayıp Balık Nemo, Külkedisi, Winnie The Pooh, Sindrella (1950), Uyuyan Güzel (1958), 101 Dalmaçyalı (1961) ve daha birçok başarılı çizgi filmde Walt Disney imzası yer aldı. 1938 yılında gösterime giren ve 1.5 milyon dolar harcanarak yapılan “Pamuk Prenses ve Yedi

Walt Disney Productions bugün 30 milyar dolarlık yıllık gelire sahip. Walt Disney Company, American Broadcasting Company (ABC) ve Entertainment and Sports Programming Network (ESPN) gibi kuruluşları da bünyesine katıp Kaliforniya merkezli çalışan devasa bir medya şirketi haline geldi.

39

1955 yılında Los Angeles’ta çalışanların çocuklarıyla birlikte eğlenebileceği büyük bir eğlence parkı olan Disneyland projesini hayat geçirdi. Walt Disney bu projenin yapımında çalışan mühendislere “Disneyland’ın dünyadaki en inanılmaz yer olmasını ve içinde parkı boydan boya gezen bir tren olmasını istiyorum” dedi.

Hayatın getirdiği zorluklar karşısında yılmadan, yorulmadan mücadele eden, hayal ettiklerinden her ne pahasına olursa olsun vazgeçmeyen Walt Disney zoru başardı. Çizgi film dünyasına adını altın harflerle yazdırdı. 65 yaşında akciğer kanseri sebebiyle hayatını kaybettikten sonra ardında medya devi bir şirket bıraktı.

EĞLENCE / 2022

E

AY ‘IN OĞLU EFSANESİ

fsaneye göre, çingene bir kadın sevdiği adam ile evlenebilmek için bir gece Ay’a yakarır. Ay, kadının bu dileğini gerçekleştirmek için bir şart koşar: Doğacak ilk çocuğu kendisine vermesini ister. Kadın da yalnız kalma korkusuyla bu isteği kabul eder. Kadın ile adam evlenirler ve bir çocukları olur. Ancak çocuk tarçın renginde bir ten ve koyu renk gözlerle değil, ay gibi beyaz bir tenle doğar. Adam öfkelenir ve kadının onu aldattığını düşünerek kadına bıçakla saldırır, onu öldürür. Çocuğu da ormana götürür ve terk eder. Derler ki, Ay ne zaman dolunay şeklinde ise çocuk mutludur. Eğer çocuk ağlıyorsa, Ay ona beşik olabilmek ve sakinleştirmek için hilal şeklini alır.

FIKRALAR Nasreddin Hoca bir gün yolda giderken bir adamla karşılaşmış. Adamla sohbet etmeye başlamışlar. Bir saat havadan sudan konuştuktan sonra Hoca: – Kusura bakma arkadaş. Ben seni tanıyamadım, adın neydi?, diye sormuş. Adamcağız çok şaşırmış: – Madem beni tanımadın, neden benimle bir saattir sohbet ediyorsun?, demiş. Nasreddin Hoca: – Kıyafetlerin benimkine çok benziyordu. Ben de seni ben sandım, demiş.

- Amirim tüm mahkumlar kaçmış ! + Ne ! Nasıl olur ? Ben size bütün çıkışları tutun demedim mi?!! - Girişten kaçmışlar.

Temel ‘in eldivenle yazı yazdığını görenler sormuş : - Niye eldivenli yazıyorsun zor olmuyor mu ? - Zorluğuna zor ama el yazımın tanınmasını istemeyrum.

Adamın biri bir gün sigara bırakma hattını aramış . Demiş ki :

40

EĞLENCE / 2022

YENİ BİLMECELER 1. Çöldesiniz elinizde sadece şişe var ve çok susadınız . ne yaparsınız ? 2. En çok araba olan ilimiz hangisidir ? 3. İnsanların en çok bakakaldığı yer neresidir ? 4. Yerde gezinen siyah zeytine ne denir ? 5. Bir aile hep patates yiyormuş. Bir gün kapı çalmış. Kim gelmiş ?

‘ DOG ‘ KELİMESİNİ BUL !

DGOODDODGOODDO ODOOGGGDODGOGG OGOGDOODGOODDD DGDOOOGGOOGDGO OGDGOGDGOGGOGD DDDGDDODOOGDOO

6. Politikacılar niçin günde iki kez traş olurlar ? 7. En şişman kız kimdir ? 8. Temel Fadimeyi buzluğa koymuş.Neden ? 9. Politikacılar niçin iki saat birden kullanırlar ?

CEVAPLAR 1. Şişeyi kırarsınız, tuzla buz olur. Tuzunu atar - buzunu içersiniz. 2. Kars 3. Bakkal 4. Havada uçuşan siyah zeytinin gölgesi 5. Gına

TEKERLEMELER Gül dibi bülbül dili gibi , gül dibi bülbül dili. Götür küpü, dök küpü. Getir küpü, dök küpü

Kuzu kuzu me, bin tepeme haydi gidelim, ayşe teyzeye Bizde bize biz derler sizde, bize ne derler

İbiş’le Memiş, iş miş dememiş, itişmiş kavga etmiş mahkemeye düşmüşler. Mahkemeleşmişler. İş miş dememiş, itişmiş, kavga etmemişler de mi mahkemeye düşmüşler

41

6. İki yüzlü oldukları için 7. FATma 8. İlişkileri bozulmasın diye 9. Onlar için iki türlü zaman vardır. İşine geldiği zaman birini, gelmediği zaman diğerini

EĞLENCE / 2022

N E D V Ü İ T S T O İRİSİ M O T O Yılların İcadı

tomotiv endüstrisi, Oterim anlamı olar-

ak, motorlu taşıtları tasarlayan, geliştiren, üreten ve pazarlayan iş sektörüdür. 2007 yılı itibarıyla, tüm dünyada 73 milyondan fazla motorlu araç üretildi. Otomotiv sanayii, tüm sanayileşmiş ülkelerde ekonominin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Sektörün ekonomideki sürükleyici-lokomotif etkisinin nedeni, diğer sanayi dalları ve ekonominin

Otomobil / 2022

Ier sektörleri ile olan çok yakın ilikisidir. Otomotiv sanayii demir-çelik, petro-kimya, lastik gibi temel sanayi dallarında balıca alıcı ve bu sektörlerdeki teknolojik gelimenin de sürükleyicisidir. Turizm, altyapı ve inaat ile ulatırma ve tarım sektörlerinin gerek duyduu her çeit motorlu araçlar sektör ürünleri ile

41 1

salanmaktadır. Bu sektördeki deiimler, ekonominin tümünü yakından etkilemektedir. Otomotiv sektörü Motorlu Taıt Aracı üreten bir sanayidir. Dünyada toplam motorlu taıt seri üretiminin yaklaık % 70 ini otomobil üretimi oluturmaktadır. Türkiye'de de bu oran

Meram Atatütk MTAL Grafik ve Fotoraf Akanı

Ne kadar geliştik?

T E S L A

T esla, Inc. veya kısaca Tesla, ele-

Tesla, yüksek performanslı elektrikli araçlar üretmeyi hedefleyen, Austin, Teksas merkezli bir otomotiv firmasıdır. Firma 2003 yılında Martin Eberhard ve Marc Tarpenning adlı mühendislerin oluşturduğu küçük bir ekiple San Carlos’ta faaliyetlerine başladı. , bilişim, elektronik ve otomotiv sektöründen mühendislerle genişledi.

ktrikli araç tasarlayan, üreten ve satan Austin, Teksas merkezli bir Amerikan şirketi. Şirket aynı zamanda yenilenebilir/ yeşil enerji ürünleri üreten kardeş şirketi olan SolarCity aracılığıyla evlere güneş paneli veya solar kiremit satarak araçları evde dahi temiz pil enerjisi depolanmasını sağlıyor. TSLA ismi ile NASDAQ borsasında işlem gören halka açık şirkettir. Tarihinde ilk defa 2013 birinci çeyreğinde hissedarlarına kar payı dağıtmıştır.

Temmuz 2003’te mühendis Martin Eberhard ve Marc Tarpenning tarafından “Tesla Motors” olarak kurulan şirketin adı, elektirik teknolojisine büyük katkılarından dolayı ünlü mucit ve elektrik mühendisi olan Nikola Tesla’dan gelmiştir. Mart 2015 itibarıyla, Tesla 2008 yılından bu yana yaklaşık 70.000 elektrikli araba teslim etmiştir. Tesla, 2015 Kasım ayında Türkiye’de “Tesla Motorları Satış ve Hizmetleri Limited Şirketi” adlı şirketi kurdu.[14] Ancak şirket o tarihten sonra kayda değer bir faaliyette bulunmadı. 2016 yılından şirketin web sitesine Türkiye’de açılması planan hızlı şarj istasyonlarını gösteren 10 konum eklendi, ancak o tarihten sonra istasyonlarla ilgili herhangi bir gelişme de yaşanmadı. Firmaya ilk finansal destek, şu anda şirketin müdürlüğünü yapmakta olan, PayPal’ın eş-kurucusu Elon Musk’tan geldi. Musk, şirketin finansman sağlama konusundaki çalışmalarına önderlik etti. Tesla’nın yatırımcıları arasına Google kurucuları Sergey Brin ve Larry Page; eBay eski müdürü Jeff Skoll gibi önde gelen isimler katıldı. Mart 2007 itibarıyla şirket, özel sektörden sağladığı finansmanla, sermayesini 60.000.000 US$‘ın üstüne çıkardı. 2021 yılında sermayesini 15.000.000.000 US$’a çıkartan Tesla şirketi bu nakit paranin 1.500.000.000 US$‘ı ile 8.2.2021 tarihinde 48.000 adet Bitcoin alarak dijital varlıklara yatırım yapılabilirin örneği oldu. Tesla şirketi bununla kalmayıp Mart 2021’de artık Tesla araçlarının Bitcoin ile satın alınabileceğini kararı aldı.

Otomobil / 2022

242

Otomobil / 2022

1670’ler — Sözcük anlamına uygun olarak kendi kendine hareket eden ilk araç büyük olasılıkla 1679-1681 yılları arasında Pekin’de Cizvit misyoner Ferdinand Verbiest tarafından Çin imparatoru için bir oyuncak olarak yapılan küçük buharlı araçtır.

Nasıl Başladık?

Bilinen ilk örnek Fransız mühendis Nicolas Joseph Cugnot tarafından yapılan Fardier’dir. Nicholas Joseph Cugnot küçük ölçekte yaptığı iki kazanlı Newcomen makinesini üç tekerlekli bir arabaya yükleyerek 1769 yılında deneme yapmıştır.

1698 — İngiliz Thomas Savery ilk buharlı makineyi yaptı

1824 — İçten yanmalı motorların, özellikle dizel motorlarının temel ilkeleri, genç bir Fransız mühendisi Sadi Carnot tarafından ortaya atıldı

1787 — Oliver Evans Amerika’da yolcu taşıyan araç yapmıştır. 1769 — İngiliz James Watt uzun süreli çalışan buharlı makineyi yaptı

Elektrikli otomobilin ilk örneği 1835 yılında ortaya çıktı. Thomas Davenport tarafından Amerika’da icat edildi. Araba, iki elektromıknatıs, bir pivot ve bir pil kullanmak üzere tasarlanmış küçük bir lokomotiftir. Aynı zamanda İskoçya’da yaşayan Robert Anderson da elektrikli arabayı başarıyla icat etti.

1860 — İngiliz Parlamentosu bütün arabaların iki sürücüsü ve önünde gündüz kırmızı bayrak gece kırmızı fener bulunmasını şart koşan kanun çıkardı. Bu kanun motor gelişim hızını biraz durdurdu. 1896 yılında bu yasa kaldırıldı.

1886’da çıkan Benz Patent Motorwagen içten yanmalı motoru kullanan ilk otomobildir.

Otomobil / 2022

1867 — Alman mühendisler Nicolaus August Otto (18321891) ve Eugen Langen (1833-1895), Rochas’ın bulduğu prensipleri pratiğe çevirerek dört zamanlı çevrime sahip motoru yaptılar.

43 3

1889 — Viyanalı Siegfried Marcus (1831-1898) geliştirdiği motorla viyana sokaklarında 12 km hızla gezerken halkın panik yaşamasına sebep olmuş birkaç kaza yapmıştır. 17 suçtan mahkemeye verilen Marcus keşif yapmayı bıraktı.

Otomobil / 2022

Meram Atatütk MTAL Grafik ve Fotoraf Akanı

1893 — Amerika’nın ilk başarılı otomobili “Duryea”, J. Frank ve Charles Edgar Duryea tarafından yapılmıştır.

1961 — Türkiye’de %100 yerli imâlat ilk araba “Devrim”in üretimi tamamlandı.

1898 — Fransa Otomobil Kulübü (AFC) Paris’teki Les Tuileries’nin güneşli bahçelerinde ilk otomobil fuarını organize etmiştir.

1890 — İlk otomobillerin çoğu, dişlileri olmadığı için yokuş çıkamıyor, önce durup sonra geriye doğru inmeye başlıyordu. 1893’te yapılan Benz Victoria marka arabada bir deri kayışı küçük bir kasnağa bindiren bir kol kullanılmıştı. Bu düzenek tekerleklerin daha yavaş dönmesini ve yüksek manivela gücünün arabayı yokuş yukarı tırmandırmasını sağlıyordu.

Otomobil / 2022

1995 — Bosch, seyir hâlinde arabanın emniyetini sağlamak üzere ESP sisteminin seri üretimine başladı. ESP sistemi, özellikle virajlarda ve ani yol değişikliklerinde motor, vites ve fren düzenine müdahale ederek aracın savrulmasını önler. İlk kez Mercedes S sınıfında kullanıldı.

1904 — Kısa adı FIA olan Uluslararası Otomobil Federasyonu kuruldu

1902 — İstenildiğinde benzinli istenildiğinde elektrik motoruyla ilerleyebilen ilk aracı 27 yaşındayken Ferdinand Porsche yapmıştır. 1902 yılında “Mixte-Wagen” adını verdiği aracı tanıtmıştır. Viyanalı bir fayton üreticisi olan Ludwig Lohner ile birlikte çalışan Porsche 4 silindirli bir Daimler motoruna aküler, bir jeneratör ve elektrik motorları ekledi. Bu haliyle Mixte benzinli motor stop edildiğinde bile akülerin çalıştırdığı elektrikli motorla ilerlemeye devam edilebiliyordu.

1908 — Amerikalı Henry Ford T modeli adındaki ilk seri üretim otomobili yaptı. İlk üretim bandı fikrinin babası da Henry Ford oldu. Ford’un tasarladığı fabrika, 1913’te günde 1000 araba üretebiliyordu. 1919 — Avrupa’nın ilk seri üretim otomobili Type A Citroën tarafından piyasaya verildi. Citroen aynı yıl dünyada ilk organize satış sonrası hizmetleri yapılandırdı.

TEKNOLOJİK GELİŞİM 44 4

Otomobil / 2022

ALI

KUSÇU

Ali Kuşçu (Özbekçe: Ali Qushchi Samarqandiy) veya asıl adıyla Ali bin Muhammed (1403, Semerkand - 16 Aralık 1474, İstanbul), Timur İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşamış olan astronom, matematikçi, fizikçi, filozof ve dil bilimcidir. En önemli tanınma nedeni Ay’ın ilk haritasını çıkaran âlim olmasıdır.

HAYATI VE BİLİMSEL ÇALIŞMALARI Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, 1403’te Semerkand’da, Timur İmparatorluğu topraklarında doğdu. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve astronomu olan ve aynı zamanda Timur’un torunu olan Uluğ Bey’in kuşçusu olduğu için, ailesi “Kuşçu” lakabıyla meşhur olmuştur. Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye pek ilgi duyan Ali Kuşçu, bu alanlarda Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî gibi isimlerden ders aldı. Daha sonra bilgisini artırmak için Kirman’a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkand ve Kirman’da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey’e yardımcı ve rasathanesine müdür oldu. Uluğ Bey tarafından Çin’ e yollandığı ve dönüşte de Dünya’nın yüzölçümünü ve ekliptiği 24 derece olarak hesapladığı bilinir. Ekliptik eksen ile dünyanın ekseni aralarında 23.5 derecelik bir eğiklik vardır. Dünya kendi ekseni etrafında yaklaşık 23.5 derecelik bir açıyla döner. Bir yıl boyunca ekliptik düzlemin ekvatorla yaptığı açı iki kez ve en fazla 23.5 derece olur.

1449’da hacca gitmek istedi. Tebriz’de Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Bunun üzerine Ali Kuşçu, bir süre Uzun Hasan’ın sözcülüğünü yaptı. Ardından, Osmanlı padişahı II. Mehmed’in davetiyle İstanbul’a gitti. Osmanlı - Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmed’in emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Fatih tarafından Sahn-ı Seman Medresesi’ne müderris olarak atandı. Ali Kuşçu’nun Gökbilim’e yaptığı en büyük katkılardan olarak çizdiği bir Yıldız Haritası Burada bir yandan talebe yetiştirip bir yandan Gök Cisimleri’ni araştırarak bilim eserleri yazdı. Güneş saatleri icat edip İstanbul’un enlem ve boylamını bugünkü değerle bire bir hesapladı. Gezegenler arası uzaklıkları hesaplayıp Ay’ın ilk haritasını çıkardı. Çıkardığı Yıldız haritaları Krisrof kolomb’a Amerika kıtasının keşfinde yardımcı oldu.

Ekliptik eksen ile dünyanın ekseni aralarında 23.5 derecelik bir eğiklik vardır. Dünya kendi ekseni etrafında yaklaşık 23.5 derecelik bir açıyla döner. Bir yıl boyunca ekliptik düzlemin ekvatorla yaptığı açı iki kez ve en fazla 23.5 derece olur.

MATEMATİK / 2022

45

Ali Kuşçu, 16 Aralık 1474 tarihinde, 71 yaşındayken İstanbul’da öldü. 15. yüzyıla özgü olan mezarı, İstanbul’un Eyüp Sultan Türbesi etrafındaki hazirededir.[1][2] Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’in Maraş’ı fethetmesinden kısa bir süre sonra o bölgede Şiî mezhebinin tekrar artması sonucu Ali Kuşçu’nun torunlarından bir kısmı, ferman ile Maraş’a gönderilmiştir. Geriye kalan torunları ise daha sonra Düzce’ye kendi arzularıyla göç etmişlerdir. Maraş’ta bulunan ailenin bir kısmı da cumhuriyetin ilanından sonra Bursa’ya yerleşmişlerdir. Bursa’daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de ismini Ali Kuşçu’nun torunlarından Fuat Bey’in isminden almıştır. Soyu Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa’da Kuşçuoğlu soy isimleriyle devam etmektedir.

ESERLERİ Astronomi

Sharh e Zîj e Ulugh Beg Risāla fī Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil-Masir Risāla fī asl al-Hâric yumkin fī al-sufliyyeyn Sharh ‘alā al-tuhfat al-shāhiyya fī al-hayāt Risāla dar elm-i heyāt Al-Fathīya fī ‘ilm al-hay’a Risāla fi Hall-e Eshkal-i Ghammar

Matematik

Risāla al-muhhammadiyya fi-hisāb Risāla dār ‘ilm al-hisāb: Suleymaniye Kelâm ve Fıkıh Sharh e Jadid ale’t-Tejrîd Hashiye ale’t-Telvîh Unkud-üz-Zevahir fi Nazm-al-Javaher

Mekanik

Tazkare fi Âlâti’r-Ruhâniyye

Dil ve Belagat

Sharh Risâleti’l-Vadiyye El-Ifsâh El-Unkûdu’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Javâher Sharh e’Sh-Shâfiye Resale fî Beyâni Vadi’l-Mufredât Fâ’ide li-Tahkîki Lâmi’t-Ta’rîf Resale mâ Ene Kultu Resale fî’l-Hamd Resale fî Ilmi’l-Me’ânî Resale fî Bahsi’l-Mufred Resale fî’l-Fenni’s-Sânî min Ilmihal-Beyân Tafsir e-Bakara ve Âli Imrân Risâle fî’l-İstişâre Mahbub-al-Hamail fi kashf-al-mesail Tajrid-al-Kalam

46

MATEMATİK / 2022

PI SAYISI Pi sayısı (π), bir dairenin çevresinin çapına bölümü ile elde edilen irrasyonel matematiksabitidir. İsmini, Yunanca περίμετρον (çevre) sözcüğünün ilk harfi olan π harfinden alır. Pi sayısı, Arşimet sabiti ve Ludolph sayısı olarak da bilinir.

TARİHİ Fabrice Bellard, 2010 yılında Chudnovsky algoritması kullanarak sayının ilk 2.699.999.990.000 basamağını bulmuştur. Arşimet, 3 tam 1/7 ile 3 tam 10/71 arasında bir sayı olarak hesapladı. Mısırlılar 3,1605, Babilliler 3,1/8, Batlamyus 3,14166 olarak kullandı. İtalyan Lazzarini 3,1415926, Fibonacci ise 3,141818 ile işlem yapıyordu.

ATATÜRK VE MATEMATİK Atatürk’ ün yaşamında ilk olağan üstü başarısı çocukluk çağında, orta öğrenimi döneminde matematik dersinde olmuş ve bunun sonucu olarak dersin öğretmeni O’ nun adına “Kemal” adını vermiştir. Atatürk, Selanik Askeri Rüştiyesinde geçen bu olayla ilgili anısını şöyle anlatıyor: “...Rüştiyede en çok matematiğe merak sardım. Az zamanda bize bu dersi veren öğretmen kadar belki de daha fazla bilgi edindim. Derslerin üstündeki sorularla uğraşıyordum, yazılı soruları düzenliyordum. Matematik öğretmeni de yazılı olarak cevap veriyordu. Öğretmenimin ismi Mustafa idi. Bir gün bana dedi ki: -“ Oğlum senin de ismin Mustafa benim de. Bu böyle olmayacak, arada bir fark bulunmalı. Bundan sonra adın Mustafa Kemal olsun.” O zamandan beri ismim gerçekten Mustafa Kemal oldu...” Atatürk’ün yaşamında matematiğin önemi bu güne kadar bildiğimiz veya ilkokullarda öğrenmiş olduğumuz gibi matematik öğretmeninin Kemal ismini vermesinden çok ötedir. Cumhuriyetten önce çeşitli okullarda okutulmuş matematik kitaplarını incelerseniz; içlerinde Arap harfleriyle yazılmış formüller;Müselles, murabba veya hatt-ı mübas gibi günümüz matematiğinde bir anlam ifade etmeyen bir çok terim görürsünüz. Günümüzde Atatürk sayesinde kullandığımız terimlere baktığımızda, bu eski Arapça terimlerin anlaşılmasının ve hatırlanmasının ne denli güç olduğuna hak verirsiniz. “Müsellesin sathı yatalay, dikeley zarbının müsavatına müsavidir.” Bu cümleden ne anlıyorsunuz? Belki anneanne ve dedelerimiz bize bu cümle içinden bir kaç kelimeyi günümüz Türkçe’sine çevirebilir ama bir çoğunuz gibi bizde bu cümleyi ilk okuduğumuzda hiç bir şey anlamamıştık. Oysa bu cümle “ üçgenin alanı, tabanı ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir.”demektir. bu cümledeki kavram anlaşılmazlığı bile bize Atatürk’ ün bu konuda matematiğe ve diğer ilimlere ne denli değerli bir çalışma bıraktığını anlamamız için yeterli olacaktır.

MATEMATİK / 2022

47

Atatürk 1937 yılında yayınlanan bir geometri kitabı yazmıştır. Bu kitapta kullanılan yeni terimler ayrıntılarıyla açıklanmış ve üzerlerine örneklerde verilmiştir. Bu kitap geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi edinmek isteyenlere kılavuz olarak kültür bakanlığınca yayınlanmıştır.

Örneğin; “tümey açı” yerine “tümler açı” , “bütey açı” yerine “bütünler açı” da olduğu gibi. Atatürk ilke adamı olduğu için bunları hoş görecek hatta sevinecekti. Yeter ki ortaya koyduğu ilke sarsılmasın yerine eski terimlere dönülmesin.

A. Dilaçar anlatıyor: “1936 yılı sonbaharında bir gün Atatürk beni özel kalem müdürü Süreyya Demir’ in yanına katarak Beyoğlu’ndaki Haset Kitapevine gönderip uygun gördüğünüz Fransızca Geometri kitaplarından birer tane aldırdı. Bunları Atatürk’le beraber gözden geçirdikten sonra ben ayrıldım ve kış aylarında Atatürk bu eser üzerinde çalıştı. Geometri kitabı bu emeğin ürünüdür.”

Atatürk 1937 yılında yayınlanan bir geometri kitabı yazmıştır. Bu kitapta kullanılan yeni terimler ayrıntılarıyla açıklanmış ve üzerlerine örneklerde verilmiştir. Bu kitap geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi edinmek isteyenlere kılavuz olarak kültür bakanlığınca yayınlanmıştır.

Mustafa Kemal bu geometri kitabını yazarak matematiğe daha anlaşılır yeni terimler kazandırmak isteğini Sivas’ ta girdiği bir geometri dersinde ortaya koymuştur. Atatürk 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas’ a gitmiş ve 1919 yılında Sivas Kongresi’nin yapıldığı lise binasında bir geometri ( Hendese ) dersine girmiştir. Bu derste öğrencilerle konuşmuş ve geometri üzerine çeşitli sorular yöneltmiştir. Ders esnasında eski terimlerle matematik öğreniminin ve öğretiminin zorluğunu bir kez daha saptayan Atatürk “ bu anlaşılmaz terimlerle bilgi verilemez. Dersler Türkçe terimlerle anlatılmalıdır.” Diyerek dersi kendi buluşu olan Türkçe terimlerle ve çizimleriyle anlatmıştır. Bu sırada derste Pisagor teoremini de çözümlemiştir. Atatürk sadece siyasi ve idari alandaki dehası ile değil, sayısal dünyadaki üstün başarısı ile de karşımıza çıkmış oluyor. Atatürk’ ün bulduğu bu ve bunlar gibi bir çok terimler günümüzde hala geçerliliğini korumakta ve matematiği bizler için daha anlaşılır kılmaktadır. Atatürk’ ün amacı daima daha uyguna doğru ilerlemekti. Önerilen görüşleri haklı görünce hemen benimserdi. Atatürk’ ün ortaya koyduğu terimlerden bir takımı bugün kullanılırken bazıları çıkmış yerini daha uygunlara bırakmıştır.

A. Dilaçar anlatıyor: “1936 yılı sonbaharında bir gün Atatürk beni özel kalem müdürü Süreyya Demir’ in yanına katarak Beyoğlu’ndaki Haset Kitapevine gönderip uygun gördüğünüz Fransızca Geometri kitaplarından birer tane aldırdı. Bunları Atatürk’le beraber gözden geçirdikten sonra ben ayrıldım ve kış aylarında Atatürk bu eser üzerinde çalıştı. Geometri kitabı bu emeğin ürünüdür.” Mustafa Kemal bu geometri kitabını yazarak matematiğe daha anlaşılır yeni terimler kazandırmak isteğini Sivas’ ta girdiği bir geometri dersinde ortaya koymuştur. Atatürk 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas’ a gitmiş ve 1919 yılında Sivas Kongresi’nin yapıldığı lise binasında bir geometri ( Hendese ) dersine girmiştir. Bu derste öğrencilerle konuşmuş ve geometri üzerine çeşitli sorular yöneltmiştir. Ders esnasında eski terimlerle matematik öğreniminin ve öğretiminin zorluğunu bir kez daha saptayan Atatürk “ bu anlaşılmaz terimlerle bilgi verilemez. Dersler Türkçe terimlerle anlatılmalıdır.” Diyerek dersi kendi buluşu olan Türkçe terimlerle ve çizimleriyle anlatmıştır. Bu sırada derste Pisagor teoremini de çözümlemiştir. Atatürk sadece siyasi ve idari alandaki dehası ile değil, sayısal dünyadaki üstün başarısı ile de karşımıza çıkmış oluyor.

48

MATEMATİK / 2022 Meram Atatürk MTAL Grafik ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin çalışmasıdır.

Paris Moda Haftası’ndan Etkileyici Başlangıç Moda haftaları tüm hızıyla sürüyor. Sıradaki durak ise Avrupa’nın romantik şehri, Coco Chanel, Yves Saint Laurent gibi isimlerin yetiştiği şehir Paris! İlk günün en dikkat çeken defilelerini ve koleksiyonlarını sizler için derledik.

Geçtiğimiz sezondan beri özellikle feminizm üzerine yaptığı vurgu ve tasarımlarla oldukça konuşulan ve beğenilen Christian Dior İlkbahar/Yaz 2018 koleksiyonunda da aynı konuyu ele alıyor. “Neden hiç mükemmel kadın sanatçılar yok?” sloganı ile çıkış yapan yeni koleksiyonda klasik Dior kadını imajının dışında artık daha rahat, özgür ve keyif almasını bilen bir kadın imajı da doğuyor. Özellikle 70’ler etkisi taşıyan daha renkli, desenli ve kot kumaştan üretilmiş parçalar bunun siny49

allerini veriyor. Koleksiyonun devamında ise markanın imzası haline gelen korse tipi kaplı büstiyerlerde ve alt tarafı midi boy tül inen elbiselerde Maria Grazia Chiuri’nin yeni favorisi yama işi desenli kumaşları görüyoruz. Dior kadını imajının dışında artık daha rahat, özgür ve keyif almasını bilen bir kadın imajı da doğuyor. Özellikle 70’ler etkisi taşıyan daha renkli, desenli ve kot kumaştan üretilmiş parçalar bunun sinyallerini

KASIM 2022

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Grafik ve fotograf akımı yayın grafigi dersi temrin calışması

1 - Dior

2022’NİN EN POPÜLER 10 ÇANTASI 15 Aralık 2022 Hem ünlü yıldızların hem de öne çıkan influencer’ların stillerine baktığımızda aslında nelerin popüler ve yükselişte olduğunu görebiliyoruz. Söz konusu tasarımcı imzalı çantalar olduğunda da durum değişmiyor. Mesela Balenciaga imzası taşıyan “Le Cagole” 2022 İlkbahar/Yaz sezonunun itbag’leri arasında ilk sıralarda yer alırken, onu Saint 1 / 10 Bu sezonun desenleri kıyafetinize derinlik katmayı planlıyor. Fendi’nin duvar kağıdını anımsatan renk yolları ve kumaşları, abiye elbiseleriniz için uygun birer seçim olabilir.

4 / 10 Cesur bir görünüm sunan zincirler sonbaharda öne çıkanlar arasında. Loewe’de ve Stella McCartney’deki parlak renkli çantalardaki zincirlere benzer şekilde, doygun turuncu hal-

5 / 10 Yıllar geçse de bazı çantalar popülerliğini asla kaybetmez. Melon çanta modellerinden biriyle gardırobunuza retro bir dokunuş katabilirsiniz. Kısa kulpları ve yatay şekli ile karakterize edilen bu ürün,

3 / 10 Hem sportif, hem nostaljik hava katan kamera askılı çantalar sezonun podyumlarında. Stella McCartney’deki romantik hava ya da Gucci’deki geniş kayışlar bu sezona çarpıcı bir dokunuş katıyor.

2 / 10 Bazen bir klasik de sizi yeterli çekiciliğe taşıyabiliyor. Ön kapaklı çanta söz konusu olduğunda, sevilen zımbalı Proenza Schouler ve Jil Sander gibi büyük isimler klasik çanta modelleriyle öne çıkıyor.

KASIM 2022

50

2022’NİN EN POPÜLER 10 SAÇI 1 | 10 Bob Saç Kesimi Kısa saç trendleri söz konusu olduğunda Bob modellerin gelecek yıl da bizimle olması bizi pek şaşırtmadı. Son zamanlarda ünlü isimler tarafından da sıkça tercih edilen saç modeli, özellikle saçlarınız ince telliyse yeni favoriniz olabilir.

Hafta içinde ofis koşuşturmasından saçlarınıza bakım yapacak zamanı bulamıyorsanız, bakım konusunda zamanınızı almayacak örgüler tam size göre. Eğer birden fazla örgü ile görünümünüze ‘cool’ bir hava katmayı sevemediyseniz, ilk

3 | 10 Dogal Dalgalar Dalgalı saçların düzleştiriciyle vedalaşma vakti çok yakın! Sahip olduğunuz doğal dalgaların mükemmel görünüme ulaşabilmesi için düzleştirici veya maşaya gerek yok. Buklelerinizi belirginleştiren saç kremleri, yeni yılda süper kahra-

Miley Cyrus ve Doja Cat’in günlük hayatta sık sık kullandığı ‘Mullet’ saç kesimi, 80’leri tanımlayan ikonik saç kesimlerinin günümüze uyarlanmış hali diyebiliriz. Saçlarınız uzun veya kısa olsun, modern mullet kesimi ile daha dolgun bir yüz görünümü kazanabilirsiniz. Miley Cyrus ve Doja Cat’in günlük hayatta sık

Miley Cyrus ve Doja Cat’in günlük hayatta sık sık kullandığı ‘Mullet’ saç kesimi, 80’leri tanımlayan ikonik saç kesimlerinin günümüze uyarlanmış hali diyebiliriz. Saçlarınız uzun veya kısa olsun, modern mullet kesimi ile daha dolgun bir yüz görünümü kazanabilirsiniz. Miley Cyrus ve Doja Cat’in günlük hayatta sık

51

KASIM 2022

SONBAHAR KIŞ TRENDLERİ eçtiğimiz sezondan beri özellikle feminizm üzerine yaptığı vurgu ve tasarımlarla oldukça konuşulan ve beğenilen Christian Dior İlkbahar/Yaz 2018 koleksiyonunda da aynı konuyu ele alıyor. “Neden hiç mükemmel kadın sanatçılar yok?” sloganı ile çıkış yapan yeni koleksiyonda

Meram Atatürk MTAL 2022 Dergisi Grafik ve fotograf akımı yayın grafigi dersi temrin calışması

eçtiğimiz sezondan beri özellikle feminizm üzerine yaptığı vurgu ve tasarımlarla oldukça konuşulan ve beğenilen Christian Dior İlkbahar/Yaz 2018 koleksiyonunda da aynı konuyu ele alıyor. “Neden hiç mükemmel kadın sanatçılar yok?” sloganı ile çıkış yapan yeni koleksiyonda klasik Dior kadını imajının dışında artık daha rahat, özgür ve keyif almasını bilen bir kadın imajı da doğuyor. Özellikle

KASIM 2022

70’ler etkisi taşıyan daha renkli, desenli ve kot kumaştan üretilmiş parçalar bunun sinyallerini veriyor. Koleksiyonun devamında ise markanın imzası haline gelen korse tipi kaplı büstiyerlerde ve alt tarafı midi boy tül inen elbiselerde Maria Grazia Chiuri’nin yeni favorisi yama işi desenli kumaşları görüyoruz. Dior kadını imajının dışında artık daha rahat, özgür ve keyif almasını bilen bir kadın ima-

52

Bu çalışmada, spor ile ilgili eğitim alan öğrenciler arasında Ortoreksiya Nervoza (ON) yaygınlığını tespit etmek, yeme tutumları ve demografik değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören yaklaşık 1200 öğrenci oluşturmuştur. Çalışma, 368 öğrenci (132 kız, 236 erkek) ile gerçekleştirilmiştir. ON eğiliminin değerlendirilmesi için ORTO-15 (Ortoreksiya Nervoza Değerlendirme Testi) ölçeği ve yeme davranışlarının değerlendirilmesi amacıyla YTT-40 (Yeme Tutum Testi) kullanılmıştır. Veriler SPSS 17.0 paket programı ile analiz edilmiştir Spor yapmak ruh halinin iyileşmesine sebep olur, vücudun endorfin salgılamasına sebep olur. 4- Sağlıklı olarak kilo almayı sağlar,kilo almanın yolu da düzenli beslenme ve düzenli egzersizden geçer. 5- Sağlıklı bir şekilde kilo vermeyi sağlar,düzenli egzersiz .

Spor/2022 1

Meram Atatürk MTAL Grafik Ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

Sports life

Meram Atatürk MTAL Grafik Ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

Bu spor özellikle Avrupa ülkelerinde çok sevilmekle birlikte, başka ülkelerde de ilgi sürekli artmaktadır. Dünyanın pek çok yerinde, amatör ve profesyonel bisikletçiler için çeşitli yarışlar yapılır. Bisiklet yarışları, yol bisikleti, pist bisikleti, cyclo-cross, dağ bisikleti ve BMX kategorilerinde düzenlenir Erkekler amatör bisiklet yarışları, 1896’dan beri Olimpiyat Oyunları’nda yer alır. Kadınlar yol yarışları ise 1984’te Olimpiyat Oyunları kapsamına alınmıştır. Bisiklet sporunda ayrıca amatör ve profesyonel dallarda dünya şampiyonaları düzenlenmektedir Yol yarışlarında, tüm sürücüler toplu biçimde aynı anda yarışa başlar. Bu tür yarışlarda bitiş çizgisine ilk ulaşan yarışı kazanır. Klasik bisiklet yarışları 250 km civarında bir mesafede yapılabilan tek günlük yarışlardır. Zamana karşı yol yarışlarında, her bisikletçi kısa aralarla peş peşe çıkış noktasından hareket eder. Takım zamana karşı ya da bireysel zamana karşı olarak yapılabilir Atletizm, koşu, yürüyüş, atlama ve atma branşlarını içeren, bir pist veya sahada yapılan dünyanın en eski sporlarından biridir. Bu tür fiziksel aktiviteler, çağlar boyunca tüm dünyada yaygın ilgi görmüştür. Bilinen ilk koşu yarışı MÖ 3800’lü yıllarda Mısır’da düzenlenmiştir.[kaynak belirtilmeli] Ama tarihin en ünlü atletizm yarışmaları, ilk kez Eski Yunanistan’da düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nda gerçekleşmiştir. Eski Olimpiyat Oyunları, yalnızca spor yarışmalarının düzenlendiği bir etkinlik değil, aynı zamanda sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenliklerdi. Atletler yarışmalardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpiyat Oyunları’nın düzenlendiği yer olan Olympia’da geçirirlerdi. Yarış öncesi hazırlanma

Atletizm, koşu, yürüyüş, atlama ve atma branşlarını içeren, bir pist veya sahada yapılan dünyanın en eski sporlarından biridir. Bu tür fiziksel aktiviteler, çağlar boyunca tüm dünyada yaygın ilgi görmüştür. Bilinen ilk koşu yarışı MÖ 3800’lü yıllarda Mısır’da düzenlenmiştir.[kaynak belirtilmeli] Ama tarihin en ünlü

atletizm yarışmaları, ilk kez Eski Yunanistan’da düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nda gerçekleşmiştir. Eski Olimpiyat Oyunları, yalnızca spor yarışmalarının düzenlendiği bir etkinlik değil, aynı zamanda sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenliklerdi. Atletler yarışmalardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpiyat Oyunları’nın düzenlendiği yer

olan Olympia’da geçirirlerdi. Yarış öncesi hazırlanma değişik biçimlerde günümüzde de sürmektedir. Atletizm, insanın tüm güç ve yeteneğinin neredeyse tümüyle kullanılmasını gerektirir. Atletler birbiriyle yarışırken, aynı zamanda kendi güç ve yeteneklerinin sınırlarını tanır, bunları geliştirmeye çalışırlar.

Spor/2022 2

Sırıkla atlayan atletler, atlayış için özel olarak hazırlanmış ve topuklarında süngerli lastik bulunan ayakkabılar kullanırlar. Bu ayakkabılar aynı zamanda ayak bileklerini de koruyucu özellik taşırlar. At-

Spor/2022 3

layış öncesinde atlet, yaklaşık 16-22 adım arası olan yaklaşma koşusuna başlar. Bu koşu yavaştan hızlıya doğrudur. Sıçrama noktasına yaklaştığında iyice hızlanan atlet, sırığı saplama çukuruna yerleştirir ve bir yay gibi gerilen sırıkla birlikte havaya yükselir. Yeteri kadar yükselen atlet, yatay çıtayı geçerken sırığı bırakır ve yerden 1 metre yükseklikteki mindere düşer. Atlama sırasında çıta düşürülürse atlayış hatalı sayılır. Ancak sırığın kırılması durumunda deneme hatalı sayılmaz. Puanlama Sistemi Sırıkla yüksek atlama branşında, sporcuların her yükseklik için 3 deneme hakkı vardır. Bir atlet, ardı ardına 3 başarısız atlayış yaparsa elenir. En yüksek atlayışı yapan atlet birinciliği alır. Sırıkla Yüksek Atlama Dünya Rekorları Erkekler ve kadınlar olmak üzere iki farklı kategoride mücadele edilen bu spor branşında, erkekler ve kadınlar için ayrı ayrı güncel dünya ve olimpiyat rekoru listesi şu şekildedir: Güçlü kollar ve akrobasi yeteneği gerektiren sırıkla yüksek atlama branşı, ülkemizde de Türkiye Atletizm Federasyonu (TAF) bünyesinde etkinlik ve faaliyetlerini sürdürmektedir. Önce dış kol ile savunma bacağının mindere değmesi, sonra da gövdenin kalça ile omuz üzerinde dönüşüyle atlama tamamlanır. Yüksek atlamada yarışmacının

Meram Atatürk MTAL Grafik Ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

Sırıkla atlama, yatay bir çıtanın üzerinden sırıkla atlamaya dayanan atletizm sporudur. Sırıkla atlama yapan bir sporcu 1961 yılına kadar, sırıkla atlamanın gerek eğitim öğretim çalışmaları ve gerekse yarışmaları, metal veya bambu kamışı sırıklar ile yapılırdı. Bu gün sırığın temel öğretim çalışmaları hariç tüm yarışmalar, bükülebilen fiberglas sırıklar ile yapılmakta olup Dünya ve Olimpiyat rekorları bu sırıklarla kırılmaktadır. Atlama branşlarının en zoru olan sırıkla yüksek atlama, yatay bir çıtanın üzerinden sırık yardımıyla atlamaya dayanan bir atletizm dalıdır. Bu spor branşının ne olduğu, nasıl yapıldığı, kurallarının ne olduğu ve dünya rekorlarına dair bilmeniz gereken tüm detaylar için yazımıza geçelim Yüksek atlamada kullanılan en önemli malzeme “atlama sırığı”dır. Sporcular yaklaşık 5 metre uzunluğunda ve 2 kilogram ağırlığında bükülebilen fiberglass sırıklar kullanırlar. 45 metrelik koşu pistinin ucunda sırığı dayamak için toprağa gömülü bir “sırık sandığı” bulunur.

Meram Atatürk MTAL Grafik Ve Fotoğraf Alanı Yayın Grafiği Dersi Temrin Çalışmasıdır

Sağlıklı beslenme yeterli ve dengeli beslenmedir. Vücudumuzu oluşturan hücrelerin düzenli ve dengeli çalışması için besin öğelerinden yani yağlar, karbonhidratlar, proteinler, vitaminler ve minerallerden yeterli miktarda almalıyız. Vücudumuzun tüm besin maddelerine ihtiyacı vardır Hayatımızdaki her şeyi etkileyen en önemli nokta beslenmedir. İşte sağlıklı bir yaşamın anahtarını açacak 10 beslenme önerisi: 1) Öğün Atlamayın 2) Öğününüz Çeşitli Olsun 3) Bol Sebze ve Meyve Tüketin 4) Yağ Tüketimini Azaltın 5) Hazır Yiyeceklere Sınır Getirin 6) Kurubaklagil ve Lifli Besinleri Tüketin 7) Bol Bol Su İçin 8) Alkol Alıyorsanız Azaltın 9) Egzersizi Hayatınıza Dahil Edin 10) İdeal Kilonuzu Koruyun Hayattan ne kadar keyif aldığınız, işinizi ne kadar keyifle yaptığınız, arkadaşlarınızla ve ailenizle nasıl vakit geçirdiğiniz ve yalnız geçirdiğiniz zamanları nasıl değerlendirdiğiniz, yaşam tarzınızla yakından ilgili. Kendinizi her daim halsiz ve enerjisiz hissettiğinizi düşünün, koşullar böyleyken “daha iyi” yaşamanız mümkün mü? Cevap elbette hayır. O halde daha sağlıklı bir yaşam için atmanız gereken adımlar için bir an evvel harekete geçmeye ne dersiniz? Sağlıklı yaşam trendi, dünyanın birçok yerinde atılan en önemliadımlardan biri olarak kabul ediliyor. Öyle ki sağlıklı yaşamak, kendimizi nasıl hissettiğimizle birlikte, yaşadığımız çevreye ve insan ilişkilerine bakış açımızı dahi değiştirebiliyor. Durum böyle olunca bu harekete ayak uydurmamak ve sağlıklı yaşamak için adım atmamak imkansız bir hale geliyor. Yani sağlıklı yaşamak istiyorsanız ve bu yaşam stilini hayatınızda kalıcı bir değişim haline getirmek istiyorsanız bunu gerçekleştirmenin oldukça kolay yolları var. Uplifers olarak sağlıklı yaşamaya başlamak için atabileceğiniz adımları sizler için derledik. Gün içinde sabah, öğlen, akşam 3 öğün beslenmeliyiz. Ve ana öğünlerimizde et grubu, ekmek grubu, süt-yoğurt grubu ve sebze grubu yiyeceklerden mutlaka olmalı. Yemeklerde çiğ sebze ve salata tüketmeyi ihmal etmemeliyiz. Kilo vermek için en hızlı yöntem akşam yemeklerini saat 17.00’den önceye çekmek. Bu saatten sonra bitki çayı ve su dışında hiçbir şey yenilmemesi durumunda mevcut tüm diyetlerden daha hızlı kilo verilir. Bu kürü hazırlamak için uygun bir kapta 3 yemek kaşığı ev yoğurdu, yarım çay kaşığından daha az toz zencefil, zerdeçal ve toz tarçını güzelce çırpıp karıştırın. Hazırlamış olduğunuz bu baharat kürünü gece uyumadan 1 saat önce tüketin. Bu kürün üzerine de 5 bardak su içmeniz gerekmektedir

Spor/2022 4