PSİKOLOJİ Anlatımlı #FasikülSoruKitabı

1

. Fasikül

PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM Bu fasiküldeki konuların öğrenim süreci ve yeri Önerilen Ders Saati*

Test Adedi

Sayfa No

Psikolojinin Tanımı, Bilim Olma Süreci ve Ekoller

2 saat

1

2-7

Psikolojinin Amaçları, Ölçütleri, Yöntem ve Teknikleri, Etik İlkeler

1 saat

1

8-13

Psikolojinin Alt Dalları ve Diğer Bilimlerle İlişkisi

1 saat

1

14-19

2

20-23

Konular

Genel Tekrar ve Fasikül Bitirme Testi Cevap Anahtarı

24

*Bu saatler, her yönüyle bir öneri niteliğindedir. Kurumunuzun imkân ve istekleri doğrultusunda değişiklikler yapılabilir.

Ad Soyad: Sınıf - No:

Öğrenme Alanı

PSİKOLOJİNİN TANIMI, BİLİM OLMA SÜRECİ VE EKOLLER

Çözüm için 21089

Psikolojiyle Tanışalım

Davranışları incelemek kolay değildir.

Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarını, bu davranışların altında yatan nedenleri araştıran pozitif bilim dalıdır.

Aynı uyarıcı, farklı tepkilere yol açabilir.

Psykhe - Logos → Psikoloji Ruh

Farklı uyarıcılar aynı tepkiye de yol açabilir.

Bilgi

Sözlük anlamı “ruh bilgisi” olsa da tıpkı diğer pozitif bilimler gibi psikoloji de doğrudan ya da dolaylı olarak ölçemediği, gözlemleyemediği bir konuyu inceleme alanına almaz. Bu nedenle; “Ruh nedir?”, “Ruh var mıdır?”, “Ruh ölümsüz müdür?” gibi sorularla uğraşmaz.

T1

O

U U1

T2 T3 O

U2

T

U3

Pekiştirme Sorusu 01 İlk psikologlar davranışı; sadece ağlama, konuşma, yüz kızarması gibi görülebilen ve işitilebilen vücut hareketleri olarak tanımlıyordu. Ancak bu eksik tanım, daha sonraki zamanlarda duyguların, tutumların ve zihinsel süreçlerin de davranış kapsamına girdiği gerçeği kabul edilerek tamamlanmıştır.

Psikolojinin asıl konusu insan davranışlarıdır. Psikoloji insan davranışlarının yanında hayvan davranışlarını da inceler. Bu incelemelerde şunlar amaçlanır:

• İnsan ve hayvan davranışlarının gerisinde yatan

Buna göre, davranışın en kapsamlı tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

• Bildiklerine dayanarak nedenlerin hangi davranışlara

A) Organizmanın salt gözlemlenebilen hareketleridir.

nedenleri bulmak, anlamak ve açıklamak

yol açacağını kestirmek yani “öngörü”de bulunmak

B) Uyarıcıya verilen düşünsel tepkilerdir.

• İncelediği olayları denetlemek, kontrol altına almak

C) Organizmanın öğrenerek elde ettiği tepkilerdir.

• Kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabilmeyi sağla-

D) Gözlenebilen ve ölçülebilen tüm tepkilerdir.

mak

E) Uyarıcılara karşı gösterilen refleks tepkilerdir.

Psikolojinin konusu, organizmanın doğrudan ya da dolaylı olarak ölçülebilen davranışlarıdır.

Bu soruyla ilgili kendime not:

Davranış: Organizmanın, iç ya da dış uyarıcılara (etkilere) karşı verdiği tepkilere “davranış” denir. U → O → T (Uyarıcı) (Organizma) (Tepki)

Psikolojinin Bağımsızlaşması

Davranış biçimlerini keskin çizgilerle birbirinden ayırmak zor olsa da şu şekilde sınıflanabilir: 1. Bilinçli Davranışlar: Konuşmak, yazı yazmak, eleştiri yapmak, bir kitabın özetini çıkarmak 2. Bilinçsiz (Refleks) Davranışlar: İrkilmek, hapşırmak, sıcak bir şeye dokununca hemen elini çekmek 3. Fizyolojik Davranışlar: Titremek, sararmak, kızarmak, boşaltım yapmak

Wilhelm Wundt

4. Normal Davranışlar: Toplumun beklentilerine ve kurallarına (genele) uygun davranışlar

MÖ 2000 ilk uygarlıkların görülmesi ve tarih çağlarının başlangıcı

5. Anormal Davranışlar: Toplumun beklentilerine ve kurallarına aykırı davranışlar 6. Fiziki Davranışlar: Yüzmek, yürümek, koşmak, alkışlamak

MS 1879 Psikoloji biliminin oluşması

Günümüz

Süreç içerisinde psikoloji, konuları ve yöntemleri diğer bilimlerden ayrılacak şekilde belirginleşerek bağımsız bir bilim dalı hâline gelmiştir.

7. Psikolojik Davranışlar: Sevinmek, üzülmek, sevmek, nefret etmek

Psikoloji

Psikoloji, W. Wundt’un 1879’da “yeni psikoloji” diye adlandırdığı psikoloji bilimini kurmasından çok daha önce de vardı. Ancak bilimsel kimlikten uzak, felsefe içindeki insanı anlama etkinliğiydi. Bu nedenle: “Psikoloji, geçmişi çok uzun ama tarihi oldukça kısa bilim dalıdır.”

2

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21090

Psikolojide Farklı Bakış Açıları

2. Davranışçılık (Bihevyorizm)

Bilimde herhangi bir konuda ortaya çıkmış farklı yaklaşımlara ekol adı verilir. Psikolojinin bir bilim olma sürecinde ekollerin etkisi ve önemi büyüktür.

Savunucuları I. Pavlov, J. Watson’dur.

• Psikolojinin konusu, organizmanın herkes tarafından

“doğrudan gözlemlenip ölçülebilen davranışlar” olmalıdır.

• Psikolojinin konusu ne olmalıdır? • Konular hangi yöntemlerle ele alınmalıdır?

• Uyarıcı - Tepki (U-T) psikologları da denir.

Bu temel sorulara verilen farklı cevaplar, “ekol”, “izm” ya da “yaklaşım” adı verilen farklı bakış açılarını ortaya çıkarmıştır.

• Doğuştan gelen özellikleri reddederler.

Her ekolün, davranışın nasıl en etkili şekilde inceleneceğine ilişkin farklı görüşleri vardır.

• Kullanılması gereken yöntem, deney ve gözlemdir.

• Davranışların, eğitim ve çevreyle sonradan oluşturulduğunu savunurlar.

Davranış (U - T) I Çevre + Eğitim

1. Yapısalcılık (Strüktüralizm) Savunucuları W. Wundt ve E. B. Titchener’dir.

• “Zihnin yapısı”nı temel alan yaklaşımdır.

Deney + Gözlem

• Psikolojinin konusu; duygu, düşünce, hayal, algı, irade gibi bilinç olayları olmalıdır.

• Psikolojinin amacı, bireyin bilincini en ince ayrıntısına

Cep Notu

kadar incelemek olmalıdır.

Davranışçılık ve yapısalcılık tamamen zıt yaklaşımlardır. İkisi de çeşitli eleştiriler almıştır. Yapısalcılar; iç gözlemin öznel bir yöntem olması, bilimsel olmaması nedeniyle, davranışçılar ise kişiliğin oluşumunda doğuştan getirilen özellikleri önemsemeyişleri yüzünden eleştirilmişlerdir.

• Kullanılacak yöntem, bireyin bir olay ya da konu hak-

kında “kendi kendini gözlemleyip” araştırmacıya aktarması ilkesine dayanan “iç gözlem” (içe bakış) yöntemidir. Bilinç → iç gözlem

Pekiştirme Sorusu 02

Pekiştirme Sorusu 03

Bireyin kendisi hakkındaki gözlem ve aktarımlarını yöntem olarak benimseyen bu yaklaşım, bilinç ve bilinci oluşturan süreçleri psikolojinin konusu olarak kabul etmiştir.

Bihevyorizme göre, aşağıdakilerden hangisi psikolojinin inceleme alanı içinde değildir? A) Zeynep’in uyurken horlaması

Bu parçada belirtilen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilişsel

B) Yapısal

C) Hümanistik

D) Bütünsel



B) Ali’nin yalan söylediğinde gözünün seğirmesi C) Nihat’ın kolundaki saatini ayarlaması D) Gizem’in kâğıttan uçak yapmaya çalışması E) Öğretmenin sınavda soracağı soruları düşünmesi

E) Davranışsal

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bu soruyla ilgili kendime not:

3

1. Fasikül

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21091

3. Psikodinamik Yaklaşım (Derinlik Psikolojisi, Bilinçaltı Psikolojisi ya da Psikanalizm)

4. Hümanistik (İnsancıl) Yaklaşım

Savunucuları S. Freud, A. Adler’dir.

• Her insan özel ve özgürdür.

Savunucuları Maslow ve Rogers’dır.

• Davranışların kaynağı bilinçaltıdır.

• Her bireye saygı duyulmalıdır.

• Bireyin davranışlarını ve kişiliğini, geçmişi özellikle de

• İnsanı anlamak için insanın kendisini ve içinde yaşa-

çocukluk yıllarında yaşadıkları belirler.

dığı dünyayı nasıl algıladığını bilmek, kendimizi onun yerine koymak (empati) gerekir.

• Kişilik; id, ego ve süperego adı verilen üç katmandan oluşur.

• İnsanın doğumla başlayan ve ömür boyu süren temel

İd (İlkel ben)

Ego (Ben)

Süperego (Üst ben)

Biyolojik

Psikolojik

Sosyolojik

gereksinimleri vardır. (Fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma, takdir edilme ve kendini gerçekleştirme)



Bir önceki gereksinim doyurulmadan bir sonraki doyurulamaz. (İhtiyaçlar hiyerarşisi)

• Kullanılacak yöntem; iç gözlem, sezgi ve empatidir.

• Davranışların temelinde bireyin doğuştan getirdiği iki temel dürtü yatar: “Cinsellik” (libido) ve “saldırganlık”

• Deneyi tamamen reddederler.

• Davranış bozukluklarının tedavisinde bilinçaltı çözümlenmelidir. Bunun için kullanılacak yöntemler; hipnoz, telkin, rüya analizi ve serbest çağrışımdır.

Pekiştirme Sorusu 05

Aşağıdaki durumlardan hangisi psikodinamik yaklaşıma uygun bir örnek oluşturabilir?

Hümanistik (insancıl) yaklaşıma göre, bir insanı anlamak, tanımak için kullanılması gereken yöntem “empati”dir. Empati, kendimizi başka birinin yerine koyarak sanki oymuş gibi, başka bir insanın zihniyle düşünmedir. Oldukça zor olan bu yöntem, bizi kendi zihnimizi esnetmeye zorlar.

A) İnsan, tepkide bulunurken önceki öğrenmelerinin etkisi altındadır.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi empatik yaklaşıma uygun bir tavır değildir?

B) İnsanın ruhsal yapısı farklı etmenlerden oluşur.

A) İnsanları yargılamadan anlamaya çalışmak

C) İnsan davranışını anlamak istiyorsak davranışın bütününe bakmak gerekir.

B) Farklı bakış açılarına açık olmak

Pekiştirme Sorusu 04

C) Ön yargılardan uzak bir tutum sergilemek

D) Çevresel etkiler organizmanın davranışları üzerinde birinci derecede önemlidir.

D) Değerlendirmeyi kendi değerlerimize göre yapmak E) Bireyin davranışının gerisindeki nedenleri merak etmek

E) Geçmişte doyuma ulaşmamış, bilinç dışına atılmış dürtüler davranışları yönlendirir.

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bu soruyla ilgili kendime not:

5. İşlevselcilik (Fonksiyonalizm) Savunucuları W. James, J. Dewey’dir.

• Zihnin yapısı değil, “işlevleri” incelenmelidir. • Her davranışın bir işlevi (amacı) vardır. • Davranış, çevreye uyumu ve problem çözmeyi sağlar.

Psikoloji

4

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21092

• Psikolojinin görevi; bireylerin sürekli değişen çevreleri-

Pekiştirme Sorusu 06

ne uyum yeteneklerinin artmasına yardımcı olmak yani pratik fayda sağlamaktır.

• Ayinesi iştir kişinin, lafa bakılmaz. • Bireyin davranışlarındaki temel amaç, problemlerine

• Kullanılacak yöntem, iç gözlem ve gözlemdir.

çözüm bulmaktır.

• İnsan; dünyayı ve kendini algılama, düşünme gibi

Cep Notu

faaliyetlerle tanır.

Yapısalcılar “Zihin nedir?”, işlevselciler“Zihin ne içindir?” sorusuyla uğraşmışlardır.

• Davranışlar, tümdengelim yöntemiyle anlaşılabilir.

6. Biyolojik Yaklaşım

Bu ifadeler aşağıdaki yaklaşımlardan hangisiyle ilişkilendirilemez?

Savunucusu Adolf Meyer’dir.

A) Fonksiyonalizm

B) Gestalt

• Davranışların kaynağını bulabilmek, ruhsal bozukluk ve

C) Bihevyorizm

D) Bilişsel yaklaşım

hastalıkların oluşumunu anlayabilmek için organizmanın biyolojik yapı ve işleyişini anlamak gerekir.



E) Biyolojik yaklaşım

Bu soruyla ilgili kendime not:

• Davranışların temelini oluşturan kasların hareketi, beynin ve sinir sisteminin kimyasal yapısındaki değişikliklerden kaynaklanır.

• İnsan davranışlarını anlayabilmek için üç bilim dalının bulgularından birlikte yararlanmak gerekir. Biyoloji + Psikoloji + Sosyoloji

7. Bilişsel Yaklaşım Savunucusu Jean Piaget’tir.

• (U → T) psikologlarının yani davranışçıların mekanik

Pekiştirme Sorusu 07

(otomatik) tepki anlayışına karşı çıkarlar.

“Nerede eski saygılı gençler?” diye söyleniyoruz ama onların bu davranışının gerisindeki nedenleri görmezden geliyoruz. Seyrettikleri televizyon programlarını, dinledikleri şarkıların sözlerini, yetiştikleri ailelerin olumsuz özelliklerini, giderek zayıflayan toplumsal değerleri görmezden gelerek değerlendirme yapmak ne kadar doğru? Bir davranışın çeşitli yanlarının ve özelliklerinin bir bütün olarak görülmesi ve aralarında anlamlı bağlar kurulması gerekir.

• İnsan; pasif değil, uyarıcıları algılayan, işleyen, anlam-

landıran aktif bir sistemdir. Dünyayı ve kendini; algılama, bellek ve düşünme gibi bilişsel faaliyetleriyle tanır. (U → O Bilişsel süreçten geçer → T)

• İnsan, sürekli bilgi biriktirerek eski bilgilerine yenilerini katan varlıktır.

8. Bütünlük Psikolojisi (Gestalt)

Bu görüş aşağıdaki ekollerden hangisine uygun düşer?

Savunucuları K. Koffka, W. Köhler, M. Wertheimer ve K. Levin’dir.

• Davranış bir bütündür ve parçalara ayrılamaz. Bütün,

onu oluşturan parçalardan tamamen farklı ve büyüktür. Bu nedenle birey, ancak bir bütün olarak incelenirse onun davranışları anlaşılabilir.

A) Gestalt

B) Yapısalcılık

C) İşlevselcilik

D) Davranışçılık



• Yaşantılar; fiziksel, ruhsal ve çevresel birçok unsurun

E) Derinlik psikolojisi

Bu soruyla ilgili kendime not:

etkisiyle oluşan bir bütündür.

• Tek tek nesnelerin kavranmasında, nesnenin içinde bulunduğu çevre etkilidir.

• Bütünden parçaya gidilmesini yani “tümdengelim” yöntemini savunurlar.

5

1. Fasikül

Öğreten Klasik

1.



Bölüm Testi 01

PSİKOLOJİNİN TANIMI, BİLİM OLMA SÜRECİ VE EKOLLER

Pozitif bir bilim olan psikoloji insanın zihinsel yapısını, normal ve normal dışı davranışlarını, bilinçli ve bilinçsiz hallerini, deney ve gözleme dayalı olarak inceler; davranışların altında yatan sebepleri araştırır. Bu nedenle psikolojinin temel konusu insandır. Ancak psikoloji insan davranışları yanında hayvan davranışlarını da inceler.

4.

Ruh çağırma gibi konularla uğraşan parapsikoloji ile psikoloji arasında bir ilişki yoktur. Psikoloji bir bilim dalıdır; oysa parapsikoloji bilim değildir.



Aşağıdakilerden hangisi psikolojiyi parapsikolojiden ayıran farklardan biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin insan davranışlarının yanında hayvan davranışlarını da incelemesinin nedenlerinden biri değildir?

A) Nesnel olması

B) Öznel olması

C) Test edilebilir olması

D) Sistemli olması



E) Birikimli olması

A) İnsan davranışları ile hayvan davranışları arasında bazı benzerliklerin olması B) İnsanlar üzerinde yapılması uygun görülmeyen deneylerin hayvanların üzerinde yapılabilmesi

5.

Psikoloji, Yunanca ruh anlamına gelen “psyche” ile bilgi anlamına gelen “logos” kelimelerinden türemiş olup, kelime olarak ruh bilgisi anlamına gelmektedir. Ancak psikoloji metafizik anlamda bir ruhla ilgilenmez. Yani psikoloji; “Ruh var mıdır, yok mudur?, Ruhun yapısı nasıldır?, Ruh ölümlü müdür, ölümsüz müdür?” gibi sorulara cevap arayan bir bilim değildir. Çünkü ruhun varlığı, yapısı ve ne olduğu bilimsel yöntemlerle incelenemez.



Buna göre, bu disiplinin inceleme konusu aşağıdakilerden hangisidir?

C) Bazı hayvanların ömürleri insanlara göre daha kısa olduğundan kalıtımla ilgi araştırmaların yapılmasında kolaylık sağlaması D) Hayvanlardan elde edilen bulguların insan davranışlarının anlaşılmasını kolaylaştırması E) Hayvanlarda görülen davranış bozukluklarının teşhis ve tedavi edilmesi

2.



B) Organizmanın gözlemlenebilen davranışları C) İyi işleyen veya ideal olan akıl D) Evrenin nasıl bir yer olduğu E) İnsan hayatında metafiziğin önemi

Bu görüşlere sahip olan psikologların aşağıdaki psikolojik yaklaşımlardan hangisini savundukları söylenebilir? A) Bihevyorist

B) Fonksiyonalist

C) Strüktüralist

D) Gestaltçı



3.

A) Nesnel gerçekliği olmayan bilgiler

Kurt Lewin, W. Köhler gibi bazı psikologlar insan davranışlarının duyum, dikkat, ilgi vb. ögelerine ayrılarak incelenmesine karşı çıkarlar. Çünkü insan davranışlarının onu ortaya çıkaran tüm etkenlerin toplamı değil, bir sentezi olduğunu düşünürler. Bizlerin bir insanı kaş, göz, burun, boy gibi özelliklerini tek tek algılayarak onun kim olduğunu kavrayamayacağımızı, onu, taşıdığı özellikleriyle bir bütün olarak algılayabileceğimizi ileri sürerler.

A) Psikodinamik

Psikoloji

W. James, J. Dewey gibi düşünürler insanın davranışlarının amacının değişen çevre koşullarına değişerek uyum sağlamak olduğunu ileri sürerler. Bu nedenle algı, dikkat, düşünme, istem vb. yetilerin insanın yaşamda karşılaştığı sorunlara ve çevreye uyumuna yardımcı olması gerektiğini benimserler. Bu bağlamda psikolojinin, insanın uyum sürecini konu olarak alması gerektiğini, yönteminin de içe bakış ve gözlem olması gerektiğini kabul ederler.



Bu parçada görüşleri belirtilen psikologların aşağıdaki psikolojik yaklaşımlardan hangisini savundukları söylenebilir?

E) Bilişsel

Psikolojinin konusunun gözlenebilir ve ölçülebilir davranışlar olması gerektiğini savunan, bu nedenle de dış gözlem ve deney metodunu benimseyen psikoloji yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?



6.

B) Davranışçı

D) Hümanistik

C) Yapısalcı

A) Yapısalcı

B) Psikodinamik

C) Hümanistik

D) Biyolojik



E) Bilişsel

6

E) İşlevselci

Kazandıran Yeni Nesil

7.



10. Psikanalist yaklaşımcılara göre, bir kişilikte “süper

Psikoloji bilimi, organizmanın davranışlarını incelerken nesnel ölçütleri temel almalıdır. Neden-sonuç ilişkileriyle davranışları açıklamaya çalışmalıdır.

ego”nun baskın olması durumunu aşağıdakilerden hangisi gösterir?

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi psikolojinin inceleme alanına girmektedir?

A) Fizyolojik güdülerin taleplerini öncelikli görme

A) Doğru düşünmenin kuralları

C) Kural ve yasaklara bağlı olup değişime kapalı olma

B) Bireyin çektiği vicdan azabı C) İdeal insan davranışlarının neler olduğu

D) Davranışlarda şiddet ve saldırganlık isteklerini öne çıkarma

D) Bireyin toplumsallaşması

E) Toplumsal normlarla ihtiyaçlar arasında denge kurma

B) Uzlaşımcı, tutarlı ve saygılı davranma

E) İnsanın tepkide bulunmasına neden olan faktörler

8.



Psikolojiye ait kavram ve açıklamaları bilen bir kişi, çevresindeki insanların davranışlarını, kendi duygu ve düşüncelerini daha iyi anlayarak davranışların altında yatan gerekçeleri bilir ve insan ilişkilerinde problemlerin çözümünü kolaylaştıran yaklaşımlar ortaya koyar. Toplum içinde sahip olduğu sosyal statülerin rollerini yerine getirirken daha etkin bir yaklaşıma sahip olur.

11. “İnsan ve hayvan davranışlarının bilimsel yöntemle incelenmesi” olarak tanımlanan psikolojinin inceleme alanına aşağıdakilerden hangisi girmez? A) Acıkmış bir farenin yiyeceği bulmak için konulduğu labirentte dolanması

Bu parçada psikolojiye ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

B) Cam önündeki çiçeklerin boyunlarını güneşin pozisyonuna göre değiştirmesi

A) Diğer bilimlerden farklılığı

C) YKS’ye hazırlanan öğrencinin günde 150 soru çözmesi

B) Hangi yöntemleri kullandığı C) Bireyin yaşamını kolaylaştırması

9.



D) Davranışların pek çok etmene açık olduğu

D) Zayıflamaya karar veren gencin, her gün 10 km bisiklet sürmesi

E) Ortaya koyduğu bilgilerin yetersizliği

E) Acıkan Yağmur bebeğin her acıktığında ağlaması

A. Maslow ve C. Rogers gibi düşünürlere göre, insan davranışları bilinç dışı etkenlerle, uyarıcı-tepki ilişkileriyle veya biyolojik ihtiyaçlarla açıklanamaz. Bu nedenle bireyin davranışlarını anlayabilmek için onun kendine özgü algılayışlarını ve yaşantısını bilmemiz gerekir. Çünkü bireyin davranışlarını biçimlendiren en önemli etken, onun kendisini ve çevreyi o andaki anlamlandırış şekli, yani hayatı algılayış şeklidir.

12. İçe-bakış yöntemi psikolojinin bağımsız bir bilim olması için yeterli değildir. Psikoloji, gözlenebilen davranışlarla ilgilenmelidir. Organizmanın doğrudan gözlenebilen ve ölçülebilen tepkilerini incelemelidir.

Bu düşünürlerin savunduğu psikolojik yaklaşım aşağıdakilerin hangisidir?

Bu parçada aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi eleştirilmektedir? A) Derinlikçilik (Psikanalizm)

A) Hümanist

B) Davranışçılık (Bihevyorizm)

B) Bilişsel

C) İşlevselcilik (Fonksiyonalizm)

C) Davranışçı

D) Yapısalcılık (Strüktüralizm)

D) Psikodinamik

E) Bütünlükçülük (Gestaltizm)

E) Biyolojik

7

1. Fasikül

Öğrenme Alanı

PSİKOLOJİNİN AMAÇLARI, ÖLÇÜTLERİ, YÖNTEM VE TEKNİKLERİ, ETİK İLKELER

Psikolojinin Amaçları

Psikolojinin Yöntemleri

• • • •

Bir çalışmada doğru sonuca ulaşmak için izlenen yola “yöntem”, gerekli bilgileri toplamada kullanılan araçlara “teknik” denir.

İnsan davranışlarını tanıma ve tanımlama İnsan davranışlarını anlama ve açıklama Davranışları önceden kestirebilme

Yöntem; doğru sonuçlara ulaşmayı nesnel (objektif) olmayı, olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini kavramayı sağlar. Bilim için yöntemsellik, bir zorunluluktur.

Davranışları etkileme ve kontrol edebilme

Hayvan davranışları da bazı nedenlerle psikolojinin çalışma alanı içindedir.

Psikoloji; yöntemsel açıdan fizik, kimya, biyoloji gibi doğa bilimlerine daha yakındır. Çünkü, sonuçlarını laboratuvar ortamında kanıtlama, tekrarlama olanağına sahip olduğundan deneysel çalışmalar sırasında ölçme araçlarından da yararlanabilmektedir.

Bu nedenler şöyle sıralanabilir:

• Az zamanda çok sayıda deney, gözlem yapabilmek • İnsan ile hayvan arasında karşılaştırmalar yapmak • İnsanlar üzerinde yapılamayan araştırmaları yapabil-

Tarih gibi sosyal bilimler bu yöntemleri kullanamaz. İnsanı incelemesi nedeniyle psikoloji, sosyal bilimler kapsamındadır. Psikoloji, doğa bilimleriyle sosyal bilimlerin arasında da değerlendirilebilir.

mek

Psikolojinin Ölçütleri 1. Gözlenebilirlik: Bir bilim olarak psikoloji, gözlenebilir olgu ve olaylar (davranışlar) üzerinde araştırmalar yapar. Doğrudan gözlenemeyen davranışları da dolaylı yoldan inceler.

Psikolojinin kullandığı başlıca yöntemler şunlardır: Psikolojide Kullanılan Yöntem ve Teknikler

2. Ölçülebilirlik: Bir olayı sayılarla betimlemek onu ölçmek anlamına gelir. Zekâ ölçeğinden alınan puanlarla zekânın tanımlanması gibi. Her bilim gibi psikolojide de veriler niceliksel açıdan önemlidir.

Deneysel Betimleyici yöntemler yöntemler Gözlem Deney Tarama teknikleri (Test, anket) Görüşme (Mülakat) Olay (Vaka) incelemesi

Psikolojideki Ölçme Araçları: Gözlenebilen olaylarla ilgili ölçümler, bilimin özünü oluşturur. Peki, bu ölçümler hangi teknikler kullanılarak elde edilir? a) Doğrudan Gözlenen Davranışların Ölçülmesi Uygun deney düzenekleriyle gözlemlenen davranışlardır. Örneğin; aşağıdaki düzenekte, farenin yiyeceği alabilmek için pedala basma davranışının ortaya çıkma zamanı ve pedala basma sıklığı ölçülür.

Korelasyonel yöntemler İlişkisel çalışma (Korelasyon)

A. Betimsel Yöntemler 1. Gözlem Davranışların doğal ortamlar ya da araştırmacı tarafından düzenlenen koşullarda incelenmesidir. a. İç Gözlem (İçe Bakış): Bireyin, bir olay ya da konu hakkında kendi kendini gözlemleyip bununla ilgili çıkarımlarını araştırmacıya anlatmasıdır. Güvenilir bir yöntem değildir. Çünkü duygu, düşünce ve isteklerini anlatırken bireyler nesnel davranamayabilirler. b. Doğal Gözlem: Araştırmacının hiç müdahalede bulunmadan davranışları doğal hâlleriyle ve doğal ortamda incelemesidir.

b) Dolaylı Gözlenebilen Davranışların Ölçülmesi Zekâ, kişilik, yetenek, dikkat, bellek gibi özellikleri ölçmek için testler veya ölçek denilen araçlar kullanılır. Çok uzun çalışmalar sonucunda geliştirilen bu testlerin özelliklerini, konunun ileriki bölümlerinde, “iyi bir testin özellikleri” başlığı altında ayrıntılı inceleyeceğiz.

Psikoloji

c. Kontrollü (Sistematik) Gözlem: Koşulları araştırmacı tarafından belirlenip düzenlendiği için araştırmacının koşullara müdahale edebildiği gözlemdir.

8

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21094

Bu gözlem çeşitlerini örneklendirirsek:

b. Anket: Bireylerin belli bir nesne ya da olay hakkındaki duygu, düşünce ve görüşlerini saptamak amacıyla geliştirilmiş bilgi toplama tekniğidir. Elde edilen bilgiler, sayılarla ifade edilir ve değerlendirilir.

• ders çalışan bir çocuğu seyretmek, doğal gözlem, • çocuğa hangi dersi çalışırken zevk aldığını sormak, iç gözlem,

• ders çalışan çocuğun çalıştığı ortama dikkatini dağıtacak sesli uyarıcılar vererek çocuğun tepkilerini incelemek, sistematik gözlemdir.

2. Tarama Teknikleri a. Test: Bireyin doğal ya da sonradan kazanılmış yeteneklerini, bilgi ve becerilerini ölçmek için hazırlanmış araçlardır. Bireyin zekâsını, yeteneğini, kişilik özelliklerini, başarısını ölçmek için kullanılan testlerle bireyler arasındaki farklılıklar ortaya çıkarılır.

3. Görüşme (Mülakat)

İyi Bir Testin Özellikleri

Karşılıklı konuşma yolu ile bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarını belirlemeye yönelik olarak kullanılan tekniktir. Sözel iletişime dayanan görüşme tekniği, iş ve danışma görüşmesi olarak ayrılır.

Güvenilirlik: Test, farklı zamanlarda uygulandığında hemen hemen ilk sonuçla aynı sonuçları vermelidir. Geçerlilik: Test neyi ölçmek istiyorsa sadece onu ölçmelidir. Örneğin, zekâyı ölçmeyi hedefleyen bir testte, kişiliği değerlendirmeye yönelik sorulara yer verilmemelidir.

4. Olay (Vaka) İncelemesi Özellikle klinik psikolojide kullanılan tekniktir. Bu yöntemde hem araştırılan kişinin kendisinden hem de onu etkileyen kişilerden (ailesi, arkadaşları...) bilgiler toplanır. Vaka incelemesinde amaç, bireyin davranışlarını geçmiş yaşantılarına bakarak anlayıp açıklamaktır.

Standardizasyon: Test uygulaması herkese standart biçimde yapılmalıdır. Norm: Test sonuçları bir puanla değerlendirilmelidir. Örneğin, 90-110 arası puan alınması normal zekâya sahip olunduğunu gösterir.

Araştırmacının, kişinin aile geçmişi, geçirdiği hastalıklar, eğitim durumu, aile ve arkadaşlık ilişkileri gibi konularda bilgi toplamasına “biyografi”, kişinin kendi hayat hikâyesini anlatmasına “otobiyografi” adı verilir.

Pekiştirme Sorusu 08

• Bireysel farkları ortaya çıkarmaya yarar. • Eğitim, endüstri ve psikiyatride yaygın kullanılır. • Önceden hazırlanmış ve geçerliliği saptanmış sorular

B. Deneysel Yöntemler

kişiye yöneltilerek onun yanıtları değerlendirilir.

Deneysel yöntem, ön araştırmalar sonucu araştırmacının kafasında oluşan ve doğruluğu henüz kanıtlanmamış olan “varsayım (hipotez)” ve varsayımı kanıtlamaya yöneldiği “deney” aşamalarından oluşur.

• Kişinin zekâsını, kişilik yapısını ve başarısını ortaya çıkaran araçtır.

Bazı özellikleri belirtilen bu psikoloji tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Test

B) İstatistik

D) Anket

Bir alandaki “neden-sonuç ilişkisi”ni gözlemlemek amacıyla düzenlenmiş sürece “deney” denir. Üzerinde deney yapılacak insan ya da hayvana “denek” denir.

C) Mülakat

E) Gözlem

Deneysel yöntemde, “her yönden eşleşmiş” olan denekler iki gruba ayrılır. Bu gruplardan birine deney, ötekine kontrol grubu denir. Adından da anlaşılacağı üzere araştırmacının üzerinde deney yaptığı, koşullarını değiştirdiği gruba “deney grubu”, sadece kontrol, karşılaştırma için kullandığı ve koşullarını değiştirmediği gruba “kontrol grubu” denir.

Bu soruyla ilgili kendime not:

9

1. Fasikül

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21095

Pekiştirme Sorusu 09

Pekiştirme Sorusu 10

Susuzluğun, öğrenme üzerindeki etkisinin araştırıldığı bir deneyde, temel nitelikleri yönünden birbirine denk farelerden iki grup oluşturuluyor. Birinci grup, 48 saat susuz bırakıldıktan sonra deneye alınıyor, ikinci gruba deneyden hemen önce su veriliyor. Her iki gruptaki fareler, aynı düzenekte, çıkışında su olan özdeş labirentlere konuluyor. Farelerin labirentin çıkışını kaç denemede öğrendikleri belirleniyor.

“Sınav kaygısının başarıya etkisi” üzerine bir araştırma yapılıyor. I. gruba, bu sınavın sonucunun şimdiye kadarki bütün sınavların yerine geçeceği söylenerek II. gruba, sınavın önemi hakkında hiçbir bilgi verilmeksizin aynı sorulardan oluşan sınav uygulanıyor. Deney sonucunda her yönden eşleşmiş gruplardan II.sinin daha başarılı olduğu görülüyor. Bu deneydeki “denekler üzerindeki rolü incelenen etken” (bağımsız değişken) aşağıdakilerden hangisidir?

Susuzluk dürtüsünün labirentteki suya giden yolu öğrenmeye etkisinin incelendiği bu deneyde, su verildikten sonra labirente konulan gruba ne ad verilir?

A) Sınav soruları B) Kaygıdan sonra başarının düşmesi

A) Evren

B) Deney grubu

C) Sınavdaki başarıyı etkileyebilecek koşulların tümü

C) Örneklem

D) Kontrol grubu

D) Denekler üzerinde yaratılan sınav kaygısı



E) Sınavın öneminin tüm denekler tarafından kavranamaması

E) Bağımsız değişken

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bağımlı Değişken - Bağımsız Değişken

Pekiştirme Sorusu 11

Deney, nedenin sonuç üzerindeki etkisini kanıtlamak üzere yapılır. Deneyde, nedene bağlı ortaya çıkan sonuca “bağımlı değişken”, etkisi ölçülmeye çalışılan nedene “bağımsız değişken“ denir. Neden

Sonuç

Bağımsız Değişken

Bağımlı Değişken

Bir sınftaki öğrencilerden yaş, cinsiyet, yetenek düzeyi ve ders çalışma koşulları bakımından birbirine denk iki grup oluşturuluyor. Gruplardan birindeki öğrencilere kimya dersinde bir dönem boyunca derste cevapladıkları her soru için, diğerlerindekilere ise dönem sonunda yapılan sınava göre ödül veriliyor. Sonunda bu iki grubun kimya dersindeki başarı düzeyleri karşılaştırılıyor. Bu araştırmada aşağıdakilerden hangisinin başarı üzerindeki etkisi incelenmektedir? A) Konunun zorluğu B) Öğrencinin öğrenme gücü

Bir deneydeki, bağımsız değişkenin dışında kalan ancak deneyi onunla aynı yönde etkileyebilecek diğer faktörlere “ara değişken” denir.

C) Öğrenciler arasındaki etkileşim D) Öğretmenin ders anlatma yeteneği E) Ödüllendirme

Cep Notu

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bir deneyde ara değişkenlerin sabit tutulması, yani deneye etki etmemesi gerekir.

Psikoloji

10

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21096

C. Korelasyonel Yöntem

–1

Birlikte değişme gerçekleştirenler arasında neden-sonuç ilişkisine dönüştürülebilecek ilişkilerin olup olmadığını anlamaya yönelik yöntemdir. Örneğin; okul başarısı yüksek olan öğrenciler, aynı zamanda zekâ seviyesi yüksek öğrenciler ise “Acaba, bu iki değişken arasında ilişki var mı?” diye düşünülür. Ya da kız öğrencilerin başarısı, erkek öğrencilerden fazla ise “Cinsiyet ile okul başarısı arasında ilişki var mı?” diye düşünülebilir. Araştırmalar bu soruları doğruluyorsa bu değişkenler arasında bir “ilişki” (korelasyon / bağıntı / bağlaşıklık) vardır.

En güçlü ilişki

0

İlişki artar

Nötr ilişki

+1 En güçlü ilişki

Cep Notu Sayıların önündeki (–) ve (+) işaretleri ilişkinin yönü hakkında bilgi verir. Bunlar ilişkinin gücü hakkında bilgi vermez. Örneğin; –0,95 ile +0,71’i karşılaştırırsak en güçlü ilişki (–1 ya da +1’e en yakın olan); –0,95’tedir.

Bu ilişki pozitif (+) ya da negatif (–) yönde olabilir. İki değişkenden birinin değeri arttıkça diğerininki de artıyorsa yani aralarında doğru orantı varsa “pozitif ilişki” (pozitif korelasyon), iki değişkenden birinin değeri arttıkça diğerininki azalıyorsa yani aralarında ters orantı varsa “negatif ilişki” (negatif korelasyon) vardır. İncelenen değişkenlerden birinin artması ya da azalması diğerini etkilemiyorsa bunların aralarında ilişki (korelasyon) yoktur ya da “nötr ilişki” (nötr korelasyon) vardır. Zekâ

İlişki artar

Pekiştirme Sorusu 12 Aşağıdaki ilişkisel çalışma katsayılarından hangisi en fazla ilişkiyi gösterir? A) 0,10

B) –0,40

D) 0,30

C) –0,70

E) 0,60

Bu soruyla ilgili kendime not:

Pozitif ilişki Zekâ arttıkça öğrenme de artar.

Öğrenme Dikkat

Cep Notu

Negatif ilişki

Psikologlar hangi araştırma yöntemi kullanılırsa kullanılsın, pek çok veri grubuyla karşılaşmaktadır. Bir yığın hâlinde sunulduğunda anlam ifade etmeyen bu sayı gruplarının toplanması, düzenlenmesi, çözümlenmesi ve bunlardan geçerli sonuçlar çıkarılması için psikoloji de diğer bilimler gibi “istatistik yöntemleri”ni kullanır.

Yorgunluk arttıkça dikkat azalır. Yorgunluk Güzel olmak

Nötr ilişki

Etik İlkeler

Başarının artması güzel olmayı etkilememektedir.

“Bilimsel çalışmalarda sonuca götürecek her yol mübah mıdır?” sorusuna cevap, “Hayır!” olmalıdır. Çünkü psikoloji ve tüm bilim dallarının uyması gereken bazı etik ilkeler vardır. Etik ilkeler, bilimsel çalışmalarda ahlaki, sosyal ve insani açıdan nelerin doğru olduğunu, nelerin yapılabilir, nelerin yapılamaz olduğunu gösterir.

Başarı

İlişki Katsayısı

Bu ilkelerin başlıcaları şunlardır:

İki değişken arasındaki ilişkinin miktarına “ilişki katsayısı” (korelasyon katsayısı) denir. Bu katsayı, –1 ile +1 değerleri aralığında yer alır.

• Yetersiz verilerle sonuca varma eğiliminden kaçınmak • Olanı olduğu gibi ortaya koymaya çalışmak • Kişisel beklentiler, dinsel ya da ideolojik nedenlerle

En güçlü ilişki –1 ve +1’de iken 0’da ilişki yoktur. Değerler, 0’dan 1’e doğru yaklaştıkça değişkenler arasındaki ilişki güçlenir.

taraf olmamak (Objektif yani tarafsız olmak)

• Bilimsel yollarla ispatlanmayan hiçbir şeyi kabul etmemek

11

1. Fasikül

Öğreten Klasik

PSİKOLOJİNİN AMAÇLARI, ÖLÇÜTLERİ, YÖNTEM VE TEKNİKLERİ, ETİK İLKELER 5.

Bölüm Testi 02

1.

Psikoloji, “Kişilik gelişimi nasıl olmalıdır?” sorusunun değil, “Kişilik gelişimi nasıl gerçekleşir?” sorusunun yanıtlarını bulmaya çalışır.



Bu cümlede psikolojinin aşağıdaki bilimsel tutumlarından hangisi vurgulanmıştır?

B) İnsan davranışları yanında hayvan davranışlarını da incelemesi

A) Olanı olduğu gibi incelemesi

C) Sebep-sonuç ilişkilerine dayanması

B) Gözlenen olaylar arasındaki bağlantıları tanımlaması

D) Psikolojik konuların bilimsel metotlarla incelenebileceğinin gösterilmesi

Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin bilim hâline gelmesini sağlayan gelişmedir? A) Kendine ait konusunun olması

C) Olgular arasındaki nedensellik ilişkilerini kurması

E) Evrenin bir bütün olarak incelenmeye başlanması

D) Yeterli sayıda gözlemde bulunduktan sonra genel yargılara erişmesi E) Özel duygu ve düşüncelerin araştırmaya yansıtılması

2.

Reklamın tüketicilerin satın alma davranışları üzerindeki etkisini inceleyen bir araştırmacı neyi nasıl gözlemleyeceğini ve kaydedeceğini bilir, gözlemlerini elindeki gözlem çizelgesine, soru listesine veya testlere kaydeder.



Bu araştırmacının kullandığı yöntem aşağıdakilerden hangisidir? A) Vaka incelemesi

B) Sistematik gözlem

C) Görüşme

D) Katılımlı gözlem



6.

Bir grup araştırmacı, uyku süresiyle öğrenme yeteneği arasında bir ilişkinin olup olmadığını öğrenmek istemektedir. Bunun için yaş, zekâ gibi özellikleri eşdeğer olan kişilerden oluşan üç grup oluşturulmuştur. Araştırmacılar ilk grubun akşam saat 10.00’da uyumasına izin verirken diğer iki grubu sırasıyla 02.00 ve 04.00’a kadar uyanık tutmuşlardır. Tüm gruplar sabah 07.00’de uyandırılıp aynı zorluktaki bir işi yapmaları sağlanarak, uykunun öğrenme üzerindeki etkisini incelemişlerdir.



Bu araştırmadaki bağımsız değişken ve kontrol grubu aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

E) Doğal gözlem

A) Öğrenme yeteneği – Bir ve ikinci gruplar

3.



C) Uyku süresi – Bir ve ikinci gruplar D) Uyku süresi – Birinci grup E) Öğrenme yeteneği – Üçüncü grup

Bu parçada kullanılan psikolojik araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) İstatistik

4.

B) Öğrenme yeteneği – İkinci grup

Bazı durumlarda, bireyin davranışlarını anlamlandırmak için onun geçmiş yaşantı ve tecrübelerini, korkularını kaygılarını, aile yaşantısını, çocukluğunu, arkadaşlarını, okul hayatını vs. anlatması istenir. Böylece bireyin bugüne ait davranışlarının geçmişle bağlantıları meydana çıkarılır.

B) Gözlem

D) Deney

7.

C) Anket

E) Vak’a incelemesi

Aşağıdakilerden hangisi deneyin unsurlarından biri değildir? A) Birey, herhangi bir yaşantısını öznel olarak kendisi anlatır.

Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin arasında pozitif korelasyon olması beklenir?

B) Bağımsız değişken, etkisinin ne olduğu araştırılan değişkendir.

A) Matematik problemi çözme ile zekâ düzeyi

C) Bağımlı değişken, bağımsız değişkene göre şekillenen değişkendir.

B) Stres ile ruh sağlığı

D) Üyelerinin hiçbir özelliğinin değiştirilmediği gruba, kontrol grubu denir.

C) Sağlıksız beslenme ile sağlık D) Tekrar sayısı ile unutma

E) Deney grubu üyeleri üzerinde bağımsız değişkenin etkileri araştırılır.

E) Zekâ gelişimi ile cinsiyet

Psikoloji

12

Kazandıran Yeni Nesil

8.



11. Bilimsel yöntem, olayları tanımak, açıklamak ve yasalara

İnsanların eğitimlerinin zekâ düzeylerine göre belirlenmesinde, yeteneklerine uygun işlerde çalışmalarında, çalışanların performanslarının nasıl artırılabileceğinin öğrenilmesinde, bireylerin içe mi yoksa dışa mı dönük olduklarına ilişkin temel kişilik özelliklerinin belirlenmesinde psikolojik testlerden faydalanılmaktadır.

ulaşmak amacıyla bazı aşamalardan geçerek oluşturulur.

Bu testlerin kullanılış amaçları arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Aşağıdakilerden hangisi bu yöntemin aşamalarından biri değildir? A) Yasalara varma

B) Gözlem yapma

C) Hipotez oluşturma

D) Kuram oluşturma



E) Ön yargıların doğruluğunu araştırma

A) İşçilerin uygun iş pozisyonlarına yerleştirilmesi

12. Öğrencileri övme yoluyla motive etmenin matematik

B) Bireylerin diğer bireylerden olan farklılıklarının açığa çıkarılması

dersini daha iyi öğrenme üzerindeki etkisi araştırılıyor. Bu amaçla yaş, zekâ, eğitim, matematik bilgisi, öğretmen yeterliliği gibi başarıyı etkileyebilecek özellikler açısından birbirine denk iki grup oluşturuluyor. Aynı öğretmen, aynı matematik konularını, aynı yöntemle iki gruba da anlatıyor. A grubundaki öğrencilerin konuyla ilgili çalışmaları övülürken, B grubundaki öğrencilere onları motive edecek hiçbirşey söylenmiyor. Birkaç gün sonra yapılan sınavda A grubundaki öğrencilerin daha başarılı oldukları görülüyor.

C) Davranışın oluş aşamalarının neden-sonuç bağlantısıyla açıklanması D) İyi bir eğitim programının kişiye özel geliştirilmesi E) Bireylerdeki ön yargıların oluşumunun açıklanması

9.



Bir okul yöneticisi, okulundaki öğrenci memnuniyetini öğrenmek istemektedir. Bu amaçla rehberlik servisine hazırlattığı soru listelerini öğrencilere dağıtarak bu listelerin doldurulmasını sağlamıştır.



A) Övme davranışının uygulanması–Övme davranışının uygulanmaması

Bu yönetici aşağıdaki veri toplama tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Vak’a incelemesi

B) Görüşme

C) Test

D) Anket



Bu araştırmadaki bağımlı ve bağımsız değişkenler aşağıdakilerin hangisinde doğru belirtilmiştir?

B) Matematik bilgisi–Övme davranışı C) Matematik dersindeki başarı–Övme davranışı D) Övme davranışı–Öğretmenin yeterliliği E) Matematik dersindeki başarı–Anlatılan konunun düzeyi

E) Sistematik gözlem

13. Psikoloji araştırma ve uygulamalarında elde edilen bilgilerin ya da verilerin insanlığın tümü ve doğa yararına sunulması gerekir. Araştırma sonuçları, alan uzmanlarınca eleştirilebilmeli ve onlarla paylaşılmalıdır.

10. Üç bin kişilik bir fabrikada iş yoğunluğunun iş verimliliği üzerindeki etkisi araştırılmak istenmektedir. Araştırmada her çalışanla görüşmek yerine, her çalışanı temsil edebilecek düzeydeki çalışanlardan belirli bir yöntemle çalışanlar seçilerek bu kişilerle görüşülmüştür.



Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Psikologların elde ettikleri sonuçlar zaman içinde değişime uğrayabilir.

Bu araştırmada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

B) Psikolojide kullanılan araştırma tekniklerinin standartları değişkendir.

A) Gözlem yapma

C) Psikoloji araştırmaları etik ilkelere uygun yürütülmelidir.

B) Kontrol grubu oluşturma C) Örneklem alma

D) Psikolojide ortaya konulan tüm bilgiler kuşkuya açık yapıdadır.

D) Hipotez oluşturma E) İstatistiksel yöntem kullanma

E) Psikolojide belli bir konuda ortak araştırmalar yürütmek olanaklı değildir.

13

1. Fasikül

Öğrenme Alanı

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI VE DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Çözüm için 21097

Psikolojinin Alt Dalları

Pekiştirme Sorusu 13

Psikoloji bilimi geliştikçe onun çalışma alanları da genişlemiştir. Bunun sonucu olarak psikolojide uzmanlık alanları dediğimiz alt dallar ortaya çıkmıştır. Bu alt dallar, “temel bilim alanları” ve “uygulamalı alanlar” olarak ikiye ayrılabilir.

Başlangıçta bebekti Bakıcısının kollarında miyavlar gibi ağlar ve kusardı Sonra, sürekli sızlanan bir okul çocuğu oldu El çantası, sabahları parlayan yüzü ve okula gitmeye isteksiz halleriyle ----Son sahne Bir tuhaf olaylarla dolu tarihçenin sonu oldu Şimdi geriye kalan yalnızca ikinci çocukluk Ve unutulmuşluk

Temel bilim alanları, davranışları anlamaya ve açıklamaya çalışan “teorik” alanlardır. Sosyal psikoloji ve gelişim psikolojisi gibi. Uygulamalı alanlar ise psikolojinin çeşitli alanlarından elde edilen bilgilerin, insanların faydalarına kullanıldığı “pratiğe dönük” alanlardır. Klinik psikoloji ve endüstri psikolojisi gibi.

Shakespeare’e ait bu metinde bahsedilenleri inceleyen psikoloji alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI

Temel Bilim Alanları

Uygulamalı Alanlar

• Deneysel Psikoloji

• Klinik Psikoloji

• Gelişim Psikolojisi

• Endüstri Psikolojisi

• Sosyal Psikoloji

• Eğitim Psikolojisi

• Kişilik Psikolojisi

• Danışmanlık Psikolojisi

• Psikometrik Psikoloji

• Diğer Alt Dallar

A) Gelişim psikolojisi

B) Kişilik psikolojisi

C) Eğitim psikolojisi

D) Sosyal psikoloji



E) Deneysel psikoloji

Bu soruyla ilgili kendime not:

• Bilişsel Psikoloji

A. Temel Bilim Alanları 1. Deneysel Psikoloji

Pekiştirme Sorusu 14

Laboratuvar koşulları içinde duyum, algı, bellek, güdü ve davranışın fizyolojik yönüyle ilgili çalışmalar yapar.

Gelişme ve değişmenin şekil değiştirerek de olsa yaşamın her döneminde devam ettiği araştırma bulgularıyla kanıtlanmıştır. Bunun için çağımız psikologları yalnız çocukluk dönemini değil ergenlik, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerini de çalışma alanları içine almıştır. Bu daldaki psikologlar, farklı dönemlerde ortaya çıkan davranışlar ile çeşitli çevre koşullarının ve kalıtımın davranışları nasıl etkilediğini araştırarak; ilgili ilkeleri belirlemeye ve açıklayıcı kuramları geliştirmeye çalışırlar. Parçada sözü edilen psikologların araştırmaları psikolojinin aşağıdaki dallarından hangisinin kapsamına girmektedir?

2. Gelişim Psikolojisi

A) Sağlık psikolojisi

Döllenmeden ölüme kadarki yaşam sürecinde yaşa bağlı olarak meydana gelen davranış değişikliklerini inceler. Hangi yaşta, hangi tipik davranışların görüldüğünü açıklamaya çalışır.

B) Sosyal psikoloji

İncelenen döneme göre farklı isimler alınır. Çocuk psikolojisi, ergenlik psikolojisi, yetişkinlik psikolojisi ve yaşlılık psikolojisi gibi.

E) Psikometrik psikoloji

Psikoloji

C) Gelişim psikolojisi D) Klinik psikoloji

14

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21098

5. Psikometrik Psikoloji

Bu soruyla ilgili kendime not:

“Metrik”; ölçüm demektir. Psikometrik psikoloji, psikolojinin dalları için testler geliştiren, var olan testleri daha güvenilir hâle getiren, kullanışlılık derecesini yükselten, elde edilen sonuçları değerlendiren istatistiksel teknikler geliştiren uzmanlık alanıdır.

3. Sosyal Psikoloji Bireyin grup içindeki davranışlarını inceleyerek, davranışlarındaki toplumsal etkiyi araştıran psikoloji dalıdır.

Pekiştirme Sorusu 16

Bu dalın kapsamındaki birkaç soru şöyle örneklenebilir:

Psikoloji biliminde tutum, kişilik, zeka, yetenek gibi doğrudan gözlemlenmesi pek mümkün olmayan insan özelliklerinin dolaylı olarak ölçülmesine imkân sağlayacak test, envanter, ölçek, anket gibi ölçüm araçlarının geliştirilmesine ve bunların geçerlik ve güvenirliklerinin belirlenmesine gereksinim duyulur.

• Beğenmediğimiz bir filmi, arkadaşlarımız beğendiklerini söyleyince niçin beğendiğimizi söyleriz? • Moda, insanı nasıl etkiler? • Grubun birey davranışlarındaki etkileri nelerdir?

Parçada sözü edilen gereksinim psikolojinin aşağıdaki dallarından hangisiyle karşılanmaktadır?

Pekiştirme Sorusu 15 Bugün televizyonda reklamı yapılan deterjanların içerikleri birbirinden çok da farklı d eğildir. Satış grafiklerine baktığınızda, bazı ürünlerin, fiyatına rağmen daha çok sattığını görürsünüz. Neden bazı ürünlerin daha çok sattığını tahmin etmek o kadar zor d eğildir aslında. Hangi ürünün reklamı fazlaysa satışı da fazladır. Çünkü reklamların, insanların eğilimleri üzerinde çok güçlü etkisi vardır.

A) Bilişsel psikoloji B) Endüstri psikolojisi C) Deneysel psikoloji D) Psikometrik psikoloji E) Gelişim psikolojisi Bu soruyla ilgili kendime not:

Bu durum psikolojinin aşağıdaki alt dallarından hangisi daha fazla ilgilendirir? A) Kişilik psikolojisi

B) Sosyal psikoloji

C) Gelişim psikolojisi

D) Deneysel psikoloji



E) Psikometrik psikoloji

Bu soruyla ilgili kendime not:

6. Bilişsel Psikoloji Düşünme, bellek, hatırlama, algılama gibi zihinsel süreçleri inceleyen alandır.

4. Kişilik Psikolojisi Kişiliğin etkenlerini, oluşumunu ve bireysel farklılıkları anlamaya çalışan psikoloji alt dalıdır. “Neden aynı uyarıcıya farklı tepkiler gösteririz?” sorusuna yanıt arayarak duygu, düşünme ve davranış biçimleriyle insanı açıklamaya çalışır.

15

1. Fasikül

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21099

B. Uygulamalı Alanlar

2. Endüstri Psikolojisi

1. Klinik Psikoloji

Personel seçme ve yerleştirme, çalışanları güdüleyecek koşulları belirleme, hizmet içi eğitimin sonuçlarını değerlendirme, çalışma ortamında insan ilişkilerini geliştirme konularıyla ilgili uzmanlık alanıdır.

“Normalden sapan” davranışların teşhis ve tedavisiyle uğraşan psikoloji alt dalıdır. Davranış bozukluklarının teşhis ve tedavisinde psikolog ve psikiyatristler birlikte çalışırlar. Tıp eğitimi almış kişiler olan psikiyatristler, tedavide ilaç, elektroşok gibi tıbbi araçları da yasal olarak kullanabilmeleriyle psikologlardan ayrılırlar.

Pekiştirme Sorusu 19

• • Çalışanın iş tatminini arttırmak • Kişinin çalıştığı örgüte ve işe uyumunu en yüksek Çalışana uygun iş ortamları yaratmak

Pekiştirme Sorusu 17 I. Ergenlik dönemindeki bireyler, neden gereğinden fazla tepkiler verirler?

seviyeye ulaştırmak

II. Düşüncenin gerçekle bağlantısının kopması, hangi davranışlara neden olur?

Bu ifadeler psikolojinin aşağıdaki dallarından hangisinin amaçları olarak gösterilebilir?

III. Bireyin altını ıslatması davranışı, hangi yaş dilimine kadar normaldir? IV. Şiddetli ve sürekli kaygının uygun tedavi yöntemi nedir?



D) III ve IV

C) Endüstri psikolojisinin

D) Bilişsel psikolojinin

E) Psikometrik psikolojinin

Bu soruyla ilgili kendime not:

Yukarıdaki sorulardan hangileri, doğrudan klinik psikologlarının ilgi alanına girmektedir? B) I ve III

B) Spor psikolojisinin



V. Davranışın fizyolojik temelleri nelerdir?

A) I ve II

A) Gelişim psikolojisinin

C) II ve IV

E) IV ve V

Bu soruyla ilgili kendime not:

3. Eğitim Psikolojisi Etkin, kalıcı öğrenme ve öğretmeyi konu edinen alandır. Hangi konunun kime ve hangi yöntemlerle öğretileceğini, öğrenmeyi etkili biçimde gerçekleştirmenin yollarını araştıran ve öğrencinin eğitimle ilgili her türlü sorununu çözmeye çalışan psikoloji alt dalıdır.

Pekiştirme Sorusu 18 Bazı psikologlar duygusal, bilişsel ve davranışsal sorunlar, ergenlik problemleri, yetişkinlik problemleri, yaşlılık sorunları ve kayıpları gibi dönemlere bağlı yaşam olayları ve sorunların yanı sıra, depresyon ve şizofreni gibi ağır bozukluklarda psikiyatri ile birlikte çalışabilmektedir.

Pekiştirme Sorusu 20

Bu psikologların çalışmaları aşağıdaki psikoloji dallarından hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) Sosyal psikoloji

B) Bilişsel psikoloji

C) Gelişim psikolojisi

D) Kişilik psikolojisi



Psikolojinin aşağıdaki alanlarından hangisinin temel amacı; algılama, öğrenme ve zekâ konusundaki bulgulardan yararlanarak öğretim teknikleri geliştirmek ve bireyin daha etkili öğrenmesini sağlamaktır?

E) Klinik psikoloji

A) Gelişim psikolojisi

B) Kişilik psikolojisi

Bu soruyla ilgili kendime not:

C) Eğitim psikolojisi

D) Sosyal psikoloji



Psikoloji

16

E) Deneysel psikoloji

Öğrenme Alanı

Çözüm için 21100

Psikolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi

Bu soruyla ilgili kendime not:

a. Fen Bilimleriyle İlişkisi Davranış ve duyuşlarını anlamak için insanın bedeni ve çeşitli iç organlarının yapısı hakkında bilgi veren anatomiyi, organların işleyişini inceleyen fizyolojiyi, biliş ve beynini anlamada bilişsel nörobilimi; sinir sistemini, omurilik ve beyni yapısal açıdan inceleyen nöroanatomiyi bir ölçüde bilmek gerekir. Hem insan bedenini hem de eşyayı oluşturan maddeleri inceleyen kimyadan da yararlanmak gerekir.

4. Danışmanlık Psikolojisi “Normallik” sınırları içindeki problemlerin (öğrencilik problemleri, iş problemleri, evlilik problemleri gibi) çözümünde bireye yol gösterip rehber olur. Bireyin çevresiyle daha kolay ve uyumlu ilişki kurabilmesine, yaşamıyla ilgili doğru kararlar verebilmesine, kişisel eğilim ve yeteneklerine uygun alanlara yönelmesine yardım eder.

b. Sosyal Bilimlerle İlişkisi İnsanın davranışları, tutumları, gelişimi üzerinde içinde yaşadığı toplumun kültür ve geleneklerinin etkisi büyüktür. Bu nedenle psikoloji, sosyolojiden faydalanır. İnsanın kökenini, biyolojik yapısını, fiziksel özelliklerini, ilkel toplulukların kültürel yapılarını ortaya koyarak insan psikolojisine ışık tutması nedeniyle de antropolojiyle ilişki içindedir.

Pekiştirme Sorusu 21

•

Sosyal ortamın bireyin tutum ve davranışlarına olan etkisini inceler.

c. Teknik Bilimlerle İlişkisi

•

İş verimliliğini artırma, personel seçme ve işe uyumlu hale getirme gibi görevleri vardır.

Elde edilen verilerin kaydı ve analizi için matematik, istatistik ve mühendislik dallarıyla yakın ilişki içindedir.

• •

Davranış bozukluklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenir. Psikolojide araç-gereçlerin geliştirildiği, ölçme ve değerlendirmenin yapıldığı alandır.

Pekiştirme Sorusu 22

Bu açıklamalar arasında psikolojinin aşağıdaki alt dallarından hangisinin karşılığı yoktur?

Psikoloji insanın toplumsal davranışlarını incelerken özellikle aşağıdaki disiplinlerin hangisinden yararlanmalıdır?

A) Psikometrik psikoloji

B) Klinik psikolojisi

A) Antropoloji

C) Endüstri psikolojisi

D) Sosyal psikoloji





E) Danışmanlık psikolojisi

B) Tarih

D) Ekonomi

C) Sosyoloji

E) Fizyoloji

Bu soruyla ilgili kendime not:

Bu soruyla ilgili kendime not:

Pekiştirme Sorusu 23

•

Östrojen ve androjen hormonları kadınlık ve erkeklik cinsiyet davranışlarını büyük oranda belirlemektedir.

•

Tiroit bezi normalden fazla çalışan insanların sinirli oldukları bilinmektedir.

5. Diğer Alt Dallar

Bu ifadeler psikolojinin aşağıdaki bilim dallarından hangisiyle ilişkisine işaret etmektedir?

• Sağlık Psikolojisi • Din Psikolojisi

A) Sosyoloji

• Adli Psikoloji



• Trafik Psikolojisi

B) Fizyoloji

D) Genetik

C) Antropoloji

E) Coğrafya

Bu soruyla ilgili kendime not:

• Spor Psikolojisi • Çevresel Psikoloji

17

1. Fasikül

Öğreten Klasik

1.

Bölüm Testi 03

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI VE DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Aşağıdakilerden hangisi özellikle klinik psikolojinin çalışma alanına girer?

4.

Psikolojinin felsefeden ayrılarak bağımsız bir bilim olması, diğer bilimlerle ilişkisinin koptuğu anlamına gelmez. Her bir bilim dalının diğer bilim dallarıyla ilişkisi vardır. Ancak birbirlerine yakın olan bilim dallarının ilişkisi, diğerlerinden daha yoğundur.



Buna göre, psikolojinin aşağıdaki bilim dallarından hangisiyle ilişkisinin en az olması beklenir?

A) Bireye hayatını kolaylaştıracak bilgiler vererek onun ilgilerini ve yeteneğini ortaya çıkaracak kararlar almasının sağlanması B) Döllenmeden ölüme kadar yaşa bağlı olarak ortaya çıkan davranış değişikliklerinin incelenmesi

A) Biyoloji

C) Bireylerin daha etkili bir biçimde öğrenmesini sağlamak için çalışmaların yapılması



B) Antropoloji

D) Sosyoloji

C) Tarih

E) Fizik

D) Bireyin grup içindeki davranışlarının araştırılması E) Davranışlarda ve kişiler arası ilişkilerde görülen aksamalar ve bunların giderilme yollarıyla ilgilenilmesi

5.

2.

Belirli yaş dönemlerinde duyu organları ve davranışlarda oluşan değişiklikleri, dönemler arasındaki etkileşim gibi sorunları araştıran psikolojideki uzmanlık alanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gelişim psikolojisi B) Sosyal psikoloji C) Endüstri ve ticaret psikolojisi

A) Klinik psikolojisi

B) Fizyolojik psikoloji

D) Eğitim ve okul psikolojisi

C) Psikometrik psikoloji

D) Gelişim psikolojisi

E) Psikometrik psikoloji



3.

İnsan yetiştirme, personelin denetlenmesi, kişi ve kurumlar arasındaki iletişimin geliştirilmesi, çalışanlara danışmanlık yapılması, yöneticilerin yetiştirilmesi gibi konularla psikolojinin aşağıdaki dallarından hangisi doğrudan ilgilenir?

E) Eğitim psikolojisi

İş hayatındaki insanın eğitimi ve yönetimi, insanın verimli çalışması, mutlu olması gibi konularla ilgilenen ve çalışan insanın sorunlarını, güçlüklerini, uyumsuzluklarını gidermeye çalışan psikolojik uzmanlık alanı aşağıdakilerden hangisidir?

6.

Sosyal psikoloji, bireyin sosyal ortam içindeki davranışlarını inceler. Birey-grup, grup-birey etkileşiminin neden ve sonuçlarını araştırır.



Aşağıdakilerden hangisi bu psikolojinin çalışma alanına girmez? A) Karizmatik liderlerin kamuoyunu nasıl etkilediği

A) Adalet psikolojisi

B) Moda olan ürünlerin satışlarının neden daha yüksek olduğu

B) Öğrenme psikolojisi

C) Reklamların bireyleri nasıl etkilediği

C) Endüstri psikolojisi

D) Bireylerin uymakla yükümlü oldukları kuralların hangileri olduğu

D) Eğitim psikolojisi

E) Sınıftaki popüler öğrencilerin kararlarının sınıf kararını nasıl etkilediği

E) Kişilik psikolojisi

Psikoloji

18

Kazandıran Yeni Nesil

7.

10. Psikoloji, yaşamımızın her yönüyle ilişkilidir. Toplum

Karmaşık davranış süreçlerini nesnel ölçme teknikleriyle aydınlatmak ve daha kesin bilgilere ulaşmak için yeni testler oluşturan, var olan testlerin geçerlilik ve güvenilirlik oranlarını yükselterek daha kullanışlı duruma getiren psikolojik uzmanlık alanı aşağıdakilerden hangisidir?

karmaşıklaştıkça psikoloji insani sorunları çözmede giderek daha önemli bir rol üstlenmiştir. Bu bağlamda psikologlar, birçok farklı sorunla uğraşmak durumunda kalmışlardır. Bunlara birkaç örnek verilebilir. Hangi çocuk yetiştirme yöntemleri, mutlu ve etkili yetişkinlerin oluşmasını sağlar? Ruh hastalıkları nasıl önlenebilir? Irklarla ilgili ön yargıları önlemek için neler yapılabilir? Çocuklara özel eğitim programları nasıl oluşturulabilir?

A) Psikometrik psikoloji B) Gelişim psikolojisi C) Deneysel psikoloji D) Klinik psikolojisi



Bu parçada psikolojinin aşağıdaki alt dallarından hangisine değinilmemiştir?

E) Danışmanlık psikolojisi

A) Endüstri psikolojisi B) Eğitim psikolojisi C) Klinik psikoloji D) Danışmanlık psikolojisi E) Sosyal psikoloji

8.

İnsan davranışları üzerinde beynin, sinir sisteminin ve iç salgı bezlerinin işlevlerinin etkisi vardır.



Bu etkilerle ilgili olarak psikoloji, aşağıdaki bilim dallarından hangisinden yararlanmak zorundadır? A) Psikiyatri

B) Fizik

D) Antropoloji

C) Kimya

E) Fizyoloji

11. 9.



•

Kapalı mekânların insanları saldırgan davranışlara itmesi

•• Uyarıcıların çok olduğu bir çevrede yaşayan

Sürekli yağmur yağan ve gökyüzünün kapalı olduğu bölgelerde yaşayan insanların sinirli ya da depresyona daha çok girdikleri gözlenmiştir. Buna karşın güneş ve aydınlık bölgelerde yaşayan insanların ise daha canlı ve dışa dönük oldukları görülmüştür.

çocuğun iletişim kurma becerisinin yüksek olması

•• Öğlen uykusunun pratik zekâyı olumlu yönde etkilemesi



Bu parçadaki anlatım aşağıdakilerden hangileriyle ilişkilendirilebilir?

Bu durumlar psikolojinin aşağıdaki alt dallarından hangisini doğrudan ilgilendirir? A) Gelişim psikolojisi

A) Yaşanılan coğrafya – Sosyal psikoloji

B) Sosyal psikloji

B) Yerleşim biçimi – Endüstri psikolojisi

C) Deneysel psikoloji

C) Kültür – Deneysel psikoloji

D) Klinik psikoloji

D) Yerleşim biçimi – Klinik psikoloji

E) Danışmanlık psikoloji

E) Yaşanılan coğrafya – Klinik psikoloji

19

1. Fasikül

Kazandıran Yeni Nesil

Tekrar Testi 04

PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM

1.

Organizmanın uyarıcılara gösterdiği gözlenebilen ve herhangi bir yolla ölçülebilen hareketlerine davranış denir. Psikoloji organizmanın davranışlarını incelerken bunları iki kategoride ele alır. Birincisi organizmanın bir başkası tarafından doğrudan gözlenebilen ve ölçülebilen dış davranışları ikincisi de yalnızca organizmanın kendisi tarafından gözlenebilen ve ölçülebilen iç davranışlarıdır.



Buna göre, aşağıdaki davranış örneklerinden hangisi diğerlerinden farklıdır?

5.

Kendisi çeşitli nedenlerle okuyamamış; ancak çocuğunun okumasını çok isteyen bir baba, oğluna özel öğretmenler tutabilir, onu dershaneye gönderebilir. Yine ona bilgisini artıracak yeni kitapları, ders araç ve gereçleri temin edebilir, onu ödüllendirebilir. Bütün bu etkenlerin sonunda başarı, tepki olarak ortaya çıkar.



Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisiyle açıklanabilir? A) Birçok uyaran bir araya geldiğinde farklı bir tepkiye yol açabilir.

A) İki özel üniversiteyi fiyat ve eğitim kadrosu açısından karşılaştırma

B) Bireyin davranışlarını dış çevre koşulları belirler.

B) Verilen karton kolileri istenilen yere taşıma

C) Bireyler aynı uyarıcıya, çeşitli nedenlerle farklı tepkide bulunabilirler.

C) Bir arkadaşının başarılarından sevinç duyma D) Belirli bir makalenin ana fikrini düşünme

D) Uyarıcının bireyin ihtiyacını karşılar nitelikte olması önemsiz bir etkidir.

E) Karşılaşılan bir problemin çözüm yollarını tasarlama

E) Bireyin davranışlarını anlamlandırabilmek için onu bütün yönleriyle tanımamız gerekir.

2.

Üzüm kompostosunun özelliklerinin ayrı ayrı ne suda ne şekerde ne de üzümde olmadığını savunan kişi aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini benimsemiştir? A) Bilişsel

3.



D) Davranışsal

C) Bütünsel

6.

E) Psikodinamik

İçinde bulunulan grup, bireyin davranışını etkiler. Eskiler, boşuna “Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.” dememişler.

Eğitim ve öğretimdeki yöntemlerin geliştirilmesine yardımcı olacak psikolojinin alt dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Deneysel psikoloji

B) Psikometrik psikoloji

C) Medikal psikoloji

D) Eğitim psikolojisi



E) Kişilik psikolojisi

Bu anlayış, psikolojinin aşağıdaki dallarından hangisinin kapsamına girer? A) Endüstri psikolojisi

B) Sosyal psikoloji

C) Kişilik psikolojisi

D) Klinik psikoloji



4.

B) İşlevsel

A) Görüşme

B) Doğal gözlem

C) İstatistik

D) Sistematik gözlem

Psikoloji

Bütün memeliler içinde en uzun bakım gerektiren yavru, insan yavrusudur. İlk aylarda çocuk, tam alıcı ve pasiftir. Oturması, elini kullanması ve altıncı ayda dişlerinin çıkmasıyla, etkinliğe doğru gelişme gösterir. Bebek, anne memesini ısırarak ya da elindeki süt şişesini atarak güçsüz olmadığını belli eder. Altıncı aydan sonra, yabancılara kuşkuyla bakar. Kucağa almak istediklerinde annesine, sıkı sıkıya sarılarak ağlar.



Bireyin yaşam serüvenini dönem dönem inceleyen psikoloji alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

E) Gelişim psikolojisi

Bir kişinin aile geçmişi, hastalıkları, okul hayatı, başından geçen beklenmedik heyecan verici olaylar, iş ve evlilik yaşamı gibi konularda ayrıntılı bilgileri elde etmeyi amaçlayan araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?



7.

A) Gelişim psikolojisi

B) Kişilik psikolojisi

C) Psikometrik psikoloji

D) Sosyal psikoloji



E) Biyografi

20

E) Deneysel psikoloji

Kazandıran Yeni Nesil

8.

II. Toplumsal değişmeye neden olan faktörleri ele alır.



III. Bireyin nasıl bir davranışta bulunması gerektiğine ilişkin modeller ortaya koyar.



IV. Bireysel farklılıkları belirleyen yöntem ve teknikler geliştirir.



V. Siyasal değişimlerin toplum üzerindeki etkilerini inceler.



organizmanın gözlenebilen davranışları olmalıdır. Bu nedenle onlar, insanın iç yaşantılarıyla ilgilenmezler.



B) Yalnız III

D) I ve IV

Davranışçı psikologların benimsediği ve eleştirdiği yöntemler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Deney ve gözlem - İstatistik B) Biyografi - Görüşme C) Olay inceleme - Test

Yukarıdakilerden hangileri psikoloji için doğru ifadelerdir? A) Yalnız I

9.

11. Davranışçı psikologlara göre psikolojinin konusu,

I. Davranış bozukluklarının nedenlerini ve tedavi yollarını saptamaya çalışır.

D) İçe bakış - Deney ve gözlem E) Deney ve gözlem - İçe bakış

C) II ve III

E) IV ve V

12. Davranışın ölçülmesi ve değerlendirilmesi, istatistik

Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin arasında pozitif ve yüksek bir korelasyon olması beklenir?

metotların psikolojiye uygulanması gibi konularla ilgilenen alt dal aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çekingenlikle boy kısalığı

A) Psikometrik psikoloji

B) Uzun boyla şarkı söyleme becerisi

B) Deneysel psikoloji

C) Fizik problemi çözmeyle gelir düzeyi

C) Eğitim ve okul psikolojisi

D) Zekâ bölümüyle okuma becerisi

D) Danışmanlık psikolojisi

E) Tembellikle konunun zorluğu

E) Klinik psikoloji

10. Psikoloji, gözlenebilen davranışlarla ilgilense de bazı davranışlar yapıları itibariyle gözlenemez. Bu davranışlar da çeşitli yöntemlerle ölçülebilir.

13.

Aşağıdakilerden hangisi ölçülmüş bir davranış örneğidir?

•

Kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koyup (empati) onun gibi olaylara bakmamızı sağlar.

•• İnsanı bilinçli, özgür ve aktif bir varlık olarak görür. •• İnsanı önem sırasına göre gereksinmelerini doyuran

A) YKS maratonunundan sıkılan gencin yaz tatilini hayal etmesi

ve sağladığı doyuma göre aşama aşama gelişimini sürdüren bir valık olarak kabul eder.

•• Maslow ve Rogers önemli temsilcileridir.

B) Bir işçinin her gün işyerinde düzenli olarak vidaları sıkması



C) Rehber öğretmenin öğrencilerin kendisine yönelik tutumlarını öğrenmek için tutum envanterlerini öğrencilere doldurtması

Bu ifadelerde aşağıdaki psikolojik yaklaşımlardan hangisi açıklanmıştır? A) Hümanistik

D) Annesine yardım eden Burak’ın odasındaki oyuncaklarını toplaması

B) Bilişsel

E) Gol atan hücüm oyuncusunun çimlere yatarak, tribünleri selamlaması

D) Psikodinamik

C) Fonksiyonalist

E) Yapısal

21

1. Fasikül

Kazandıran Yeni Nesil

1.



2.



4.

Uykunun öğrenme ve öğrenilenleri saklama davranışları üzerindeki etkisini araştırmak için bir araştırma yapılıyor. Her yönden eşlenmiş iki grup denek hazırlanıyor. Birinci guruptaki denekler, öğrenme olayından sonra uyutuluyor, ikinci gruptakiler ise öğrenme olayından sonra serbest bırakılıyor. İki grupta da öğrenilenlerin ne kadarının hatırlanabildiği saptanıyor ve uyutulan grubun öğrenilenleri daha iyi hatırladığı görülüyor.

A) Uyku süresi

B) Kontrol grubu

C) Hatırlama miktarı

D) Deney grubu

B) Unutmanın faktörleri C) Sosyal değişimin etkenleri D) Öğrenmenin faktörleri E) Algıda seçiciliğin etkenleri

5.

Bir anne olarak çocuğunuzu, bir koca olarak eşinizi çok sevebilirsiniz. Ama bunlar psikolojinin konusu değildir. Ne zaman ki insan dıştan gelen uyarıcılara tepkide bulunur ve bu tepkiler gözlenebilir o zaman bu tepkiler psikolojinin inceleme alanına girebilir.



Bu düşünceyi savunan bir psikolog aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini destekler durumdadır?

E) Öğrenmenin yapıldığı yer

Psikolojinin esas konusu insan davranışlarıdır. Ancak psikoloji, çeşitli gerekçelerle hayvan davranışlarını da inceler.

A) Bilişsel

Aşağıdakilerden hangisi bu gerekçelerden biri değildir?



A) Hayvan davranışlarını inceleyerek insan davranışlarını daha iyi anlamak B) İnsanlar üzerinde yapılamayan deneyleri hayvanlar üzerinde ugulamak

I. Grup baskısı bireylerin davranışlarına etki eder mi?



II. Çocuklar hangi yaşlarda soyut işlemleri daha rahat yapabilirler?



III. Sınav kaygısını azaltmak için hangi terapi yöntemleri olumlu sonuç verir?



IV. Toplumsal ön yargıların ortadan kaldırılması nasıl sağlanır?



V. Başarısız öğrencilerin ailelerinin de öğrencilik yılları başarısız mıdır?



A) I ve II

Psikoloji

B) I ve III

D) II ve IV

C) I ve IV

E) IV ve V

Bu psikoloğun kullandığı yöntem aşağıdakilerden hangisidir? A) Görüşme

B) Doğal gözlem

C) Anket

D) Olay incelemesi

E) Sistematik gözlem

7.

Psikodinamik yaklaşıma göre insan, içten kontrol edilir ve pasiftir. Bunun için de psikolojinin konusu, bilinçaltı olmalıdır. Bilinçaltı, insanın doğuştan getirdiği içgüdüleri, farkında olmadığı duyguları, heyecanları bunlarla bağlantılı tutum ve davranışları içerir.



Aşağıdakilerden hangisi psikodinamik yaklaşımda esas alınan yöntemdir? A) Serbest çağrışım

B) Deney

C) Sistemli gözlem

D) Doğal gözlem



22

E) Davranışsal





Yukarıdaki soruların hangileriyle sosyal psikoloji doğrudan ilgilenir?

D) İşlevselci

C) Bütünlükçü

Bir psikolog, bir iş yerinde işçilerin mesai saatleri içinde ustabaşları başlarındayken gösterdikleri davranışlarla ustabaşları yokken gösterdikleri davranışlar arasında fark olup olmadığını araştırıyor. İşçilere araştırma yaptığını hissettirmeden onları izliyor ve davranışlarını not alıyor.

D) Davranışlarla ilgili karşılaştırmalı sonuçlara ulaşmak E) İnsanın ve hayvanın bedensel yapıları arasındaki farklılıkları ortaya koymak

B) Hümanistik

6.

C) Ömrü insan ömründen kısa olan hayvanları inceleyerek gelişim psikolojisi hakkında bilgi edinmek

3.

Aşağıdakilerden hangisi pozitif bir bilim olan psikolojinin konusu değildir? A) Organizmayı davranışa yönlendiren faktörler

Bu araştırmadaki bağımlı değişken aşağıdakilerden hangisidir?



Fasikül Bitirme Testi 05

PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM

E) Görüşme

Kazandıran Yeni Nesil

8.

Aşağıdakilerin hangisinde belirtilenler birbiriyle en az ilişkilendirilebilir?

11. Psikolojide bazı davranışların doğrudan gözlenebilmesi

A) Klinik psikolojisi – Normalden sapma gösteren davranışlar nelerdir?



mümkün değildir.

B) Sosyal psikoloji – İnsanların bireysel farklılıkları neler olabilir?

Bu davranışların çeşitli araçlar sayesinde ölçülebilmesine olanak sağlayan psikoloji alt dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim

C) Eğitim psikolojisi – Hangi konular hangi yaş grubuna nasıl öğretilebilir?



B) Psikometri

D) Sosyal

C) Klinik

E) Eğitim

D) Gelişim psikolojisi – Normal şartlarda bir çocuk hangi aşamalardan geçerek büyür? E) Psikometrik psikoloji – Bir davranışın ölçülebilmesinde hangi araçlardan faydalanılabilinir?

9.



12. Klinik psikologlar meslek hayatlarında başarılı olmak istiyorlarsa özellikle iki hususa dikkat etmelidirler. Birincisi danışanların neler hissettiğini anlamaya çalışmalı, ikincisi de danışanın şu anki duygu durumuna etki edebilecek daha önceki yaşantılarını tek tek ortaya çıkarabilmelidir.

Kız çocuklarının 13-14 yaşlarına kadar boya bağlı oyunlarda (basketbol gibi) erkeklerden daha iyi olduğu sonraki yıllarda ise erkek çocukların kız çocuklarını geçtikleri gözlenmiştir.

Buna göre, klinik psikologların öncelikle kullanmaları gereken teknikler aşağıdakilerin hangisinde doğru belirtilmiştir? A) Test–Empati B) Empati–Vak’a incelemesi

Bu çıkarımla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

C) Vak’a incelemesi–Görüşme

A) Olgunlaşma bireyin davranışları üzerinde etkilidir.

D) Empati–Görüşme

B) Kültürel yargılar davranışları biçimlendirir.

E) Görüşme–Gözlem

C) Beklentiler, davranışın yapılma sıklığını etkiler. D) Cinsiyet, öğrenme hızı üzerinde etkilidir. E) Psikolojik durum davranışlar üzerinde etkilidir.

13. Bir sınıftaki öğrenciler, okul başarıları bakımından birbirine denk iki gruba ayrılıp ikisine de ilk defa karşılaştıkları bir okuma metni veriliyor. Birinci grup bu metni aydınlatmanın iyi olarak yapıldığı bir ortamda, ikinci grup ise aydınlatmanın iyi olarak yapılmadığı odada okuyor. Bir süre sonra iki grupta da okumaya son verdiriliyor. Gruplardaki öğrencilere okuma metninin neresine kadar geldikleri soruluyor. Bu iki grup, okuma hızları bakımından karşılaştırılıyor.

10. Anket yöntemi aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı araştırmada diğerlerinden daha fazla kullanılır? A) Bir konu hakkında bir grup veya topluluğun duygu ve düşüncelerini belirlemek



B) Gözleyicinin etkisi olmadan bireyin bir olay veya durum karşısındaki davranışlarını incelemek

Bu deneyde, aşağıdakilerin hangisinde belirtilen değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisi incelenmektedir? A) Okuduğunu anlama–Okuma hızı

C) Bireyin davranışlarının geçmiş yaşantılarıyla ilişkisini saptayabilmek

B) Okuma metninin uzunluğu–Okul başarısı C) Ortamdaki aydınlatma düzeyi–Okuma hızı

D) Bireyin başarı, yetenek, zekâ gibi yönlerini ölçmek

D) Okul başarısı–Ortamdaki aydınlatmanın düzeyi

E) Bireyin belirli şartlar karşısındaki davranışlarını incelemek

E) Okuma metninin anlaşılabilirliği–Okuma hızı

23

1. Fasikül

CEVAP ANAHTARLARI 1. FASİKÜL: PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM

PSİKOLOJİNİN TANIMI, BİLİM OLMA SÜRECİ VE EKOLLER Test No

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Test 01

E

D

B

B

B

E

E

C

A

C

B

D

13

14

PSİKOLOJİNİN AMAÇLARI, ÖLÇÜTLERİ, YÖNTEM VE TEKNİKLERİ, ETİK İLKELER Test No

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Test 02

A

B

E

A

D

D

A

E

D

C

E

C

C

14

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI VE DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ Test No

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Test 03

E

D

C

E

C

D

A

E

E

A

C

12

13

14

14

PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM Test No

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Test 04

B

C

B

E

B

D

A

D

D

C

E

A

A

Test 05

C

E

C

C

E

B

A

B

A

A

B

B

C

Anlatımdaki soruların çözümleri için

veya

www.testokul.com