www.webkal.org

www.webkal.org

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) รองเจ้าอาวาสวัดพระธรรมกาย

www.webkal.org

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว)

พิมพ์ครั้งที่ ๑ พิมพ์ครั้งที่ ๒ พิมพ์ครั้งที่ ๓ พิมพ์ท ี่

มิถุนายน ๒๕๕๕ จ�ำนวนพิมพ์ ๔๔,๐๐๐ เล่ม กรกฎาคม ๒๕๕๕ จ�ำนวนพิมพ์ ๕๔,๐๐๐ เล่ม ตุลาคม ๒๕๕๕ จ�ำนวนพิมพ์ ๔๓,๐๐๐ เล่ม บริษัท เอส.เอ็ม.เค. พริ้นติ้ง จ�ำกัด ๕/๑ ซอยเจริญนคร ๑๔ แขวงคลองต้นไทร เขตคลองสาน กรุงเทพฯ ๑๐๖๐๐

บริษัท ศูนย์นวัตกรรมสื่อศีลธรรมโลก จ�ำกัด ๖๘ ซอยสรณคมน์ ๓ แขวงสีกัน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐ โทรศัพท์ ๐๘๑-๔๓๕๕๖๒๙, ๐๘๒-๗๘๒๑๘๑๗

www.webkal.org

www.webkal.org

คำ�นำ� ถ้ามนุษย์ไร้ทุกข์ ก็ไม่ต้องจัดการศึกษา แต่เพราะ ทุกคนล้วนมีทุกข์ติดมาแต่เกิดทั้งสิ้น จึงจ�ำเป็น ต้องจัด การศึกษาขึ้น ในอดีตที่ผ่านมา ยังไม่เคยมีศาสดาใดกล้าประกาศ ว่า ตนรู้และสามารถก�ำจัดทุกข์ทั้งมวลได้เด็ดขาด มีแต่ พระพุทธองค์เท่านั้น ที่ทรงท�ำหลักสูตรการศึกษาเพื่อก�ำจัด ทุกข์ของพระองค์ได้เบ็ดเสร็จ ทั้งยังสามารถก�ำจัดทุกข์ มนุษยโลกได้ผลดียิ่งอีกด้วย ขณะนี้ทกุ ประเทศทัว่ โลก ไม่เว้นแม้ประเทศซึง่ เคยเป็น ผู้น�ำด้านการศึกษา ต่างประสบทุกข์จากปัญหาการศึกษา

4

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

ในประเทศของตนทั้ ง สิ้ น จึ ง ต้ อ งดิ้ น รนหาทางพั ฒ นา แบบลองผิดลองถูกกันตลอดมา ในฐานะที่ไทยได้ชื่อว่าเป็นศูนย์กลางพระพุทธศาสนา โลก จึงสมควรที่ผู้บริหารการศึกษา ครู อาจารย์ พระภิกษุ และประชาชน จะได้หันมาร่วมกันศึกษาหลักธรรมในส่วนที่ ว่าด้วยการศึกษาให้เต็มที่ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาการ ศึกษาของชาติสืบไป นี้คือที่มาของ “หลักคิดการศึกษา ที่ถูกต้อง” (พระภาวนาวิริยคุณ) รองเจ้าอาวาสวัดพระธรรมกาย

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว)

5

www.webkal.org

สารบัญ หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง ความจริงของโลกและชีวิต ทุกข์ ๔ ของมนุษย์ ความจริงเรื่องการศึกษา ความหมายของการศึกษาที่แท้จริง ความจริงเรื่องหลักการจัดการศึกษา บทสรุปส�ำหรับผู้บริหาร

6

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

๗ ๙ ๑๗ ๒๕ ๓๓ ๓๗ ๕๔

www.webkal.org

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง ๑.ต้องเข้าใจถูก

ความจริงของโลกและชีวิต

๔.ต้องเข้าใจถูก

ความจริงเรือ่ งหลักการจัดการศึกษา

๒.ต้องเข้าใจถูก ความจริงเรื่องการศึกษา

๓.ต้องเข้าใจถูก

ความหมายของการศึกษาที่แท้จริง

8

หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๑.ความจริงของโลกและชีวิต

www.webkal.org

๑. ความจริงของโลกและชีวิต ๑. จักรวาลอันเป็นที่อยู่อาศัยนี้ ความจริงก็คือ “คุกมหึมาที่กักขังสัตว์โลกไว้ สัตว์โลกทุกชีวิตล้วนเป็น นักโทษรอการประหาร เพราะทุกชีวิตต่างมีทุกข์จากการ เวียนเกิด แก่ เจ็บ ตายไม่รู้จักจบอยู่ในจักรวาลนี”้ ๒. คุกนี้มีกฎเหล็กประจ�ำคุก คือ “กฎแห่งกรรม” ที่ว่า ใครท�ำดี ได้ด ี คือ ทุกข์ลดลง ใครท�ำชั่ว ได้ชั่ว คือ ทุกข์เพิ่มขึ้น ๓. ในคุกมหึมานี้ มีกิเลส กฎไตรลักษณ์ กามคุณ ๕ และ ทุกข์ภายใน-ภายนอกกาย เป็นเครือ่ งมือบังคับสัตว์โลก ให้ละเมิดกฎแห่งกรรม

10 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๔. มีกิเลสซึ่งอุปมาเสมือน Microchip ฝังไว้ในใจ เพื่อบังคับ บัญชาสัตว์โลก ให้ คิด-พูด-ท�ำชั่ว จะได้ละเมิดกฎแห่ง กรรม ทุกข์ของสัตว์โลกจะได้เพิ่มมากขึ้น ๕. คุกมหึมานี้ มีกฎไตรลักษณ์เป็นเครื่องมือบังคับสัตว์โลก ให้ยิ่งเป็นทุกข์ทุรนทุรายทางกายและใจ ๓ ประการ คือ ๑) อนิจจัง ความไม่เที่ยงถาวร ๒) ทุกขัง ความทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ ๓) อนัตตา ความไม่ใช่ตัวตน สัตว์โลกจึงยิ่งละเมิดกฎแห่งกรรม คือ ยิ่งท�ำกรรมชั่ว ทุกข์ก็ยิ่งเพิ่มขึ้น

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 11

www.webkal.org

๖. มีกามคุณ ๕ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ที่น่าใคร่ น่า พอใจ เป็นเหยื่อล่อ • ที่ได้ก็เป็นทุกข์ เพราะหลงหมกมุ่นในการที่ต้อง รักษาและต่อสู้แสวงหายิ่งๆ ขึ้นไป • ที่ไม่ได้ก็เป็นทุกข์ เพราะต้องทุรนทุรายแสวงหา ให้ได้มา ต่างก็ละเมิดกฎแห่งกรรม...เพิ่มทุกข์ให้แก่ตน ๗. ในคุกมหึมานี้ • ใช้ความทุกข์ภายในกาย คือ ความหนาว-ร้อน หิว-กระหาย ปวดอึ-ฉี ่ บีบคัน้ กายให้กระสับกระส่าย • ใช้ความทุกข์ภายนอก คือ ภัยจากธรรมชาติ เช่น น�ำ้ ท่วม ไฟไหม้ แผ่นดินไหว ฯลฯ บีบคั้นซ�้ำเติม ให้ยิ่งทุรนทุราย อดอยาก

12 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

ความทุกข์ทงั้ ๒ ท�ำให้คน-สัตว์ยงิ่ ละเมิดกฎแห่งกรรม คือยิง่ ท�ำกรรมชัว่ ....ทุกข์กย็ งิ่ เพิม่ ขึน้ ๘. เป้าหมายสูงสุดของชีวติ คือ การก�ำจัดทุกข์ให้สนิ้ ไปอย่างถาวร ๙. มรรคมีองค์ ๘ คือ วิธีการก�ำจัดทุกข์ให้สิ้นไปอย่างถาวร ๑๐. ในกายมนุษย์มีธรรมชาติบริสุทธิ์ สงบ ประณีต ละเอียด ชนิดหนึ่งสถิตประจ�ำ เป็นของเฉพาะตน เรียกว่า ธรรม ธรรมนี้ มีลักษณะใสและสว่างยิ่งกว่าแสงอาทิตย์ ยามเที่ยงวัน แต่ชุ่มเย็นยิ่งกว่าแสงจันทร์เพ็ญยามราตรี หาก ใครปฏิบตั มิ รรคมีองค์ ๘ ได้ถกู ส่วนสมบูรณ์ ใจของผูน้ นั้ ย่อม นุม่ นวล ละเอียดอ่อน สามารถบรรลุธรรมได้ แล้วอาศัยธรรม นัน้ ก�ำจัดกิเลสให้สนิ้ ไป เช่นเดียวกับดวงอาทิตย์ฆา่ ก�ำจัดความ มืดในโลกให้สิ้นไปได้ฉันนั้น

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 13

www.webkal.org

www.webkal.org

สรุปความจริงของโลกและชีวิต ๑. ชีวิตเป็นทุกข์ แต่ละชีวิตต่างต้องทนทุกข์เสมือนนักโทษ รอประหาร คือ เกิดแล้วต่างก้าวไปสู่ความแก่-เจ็บ-ตาย อยู่ ในคุกคือโลกนี้ ภาวะนี้เรียกว่า “ทุกข์” ๒. ต้นเหตุแห่งทุกข์ทงั้ หลายคือกิเลส ซึง่ ฝังอยูใ่ นใจ กิเลสนี้ บังคับใจให้เกิดตัณหา คือทะยานอยากในสิ่งต่างๆ ไม่รู้จบ และคิดอยากในทางร้ายๆ จึงส่งผลให้พูดร้ายๆ ท�ำร้ายๆ ตามมา ภาวะนี้เรียกว่า “สมุทัย”

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 15

www.webkal.org

๓. นิพพาน คือ ภาวะที่ความทะยานอยากและทุกข์ดับลง สามารถเข้าถึงได้ด้วยการก�ำจัดกิเลสออกจากใจให้หมดสิ้น เรียกว่า “นิโรธ” ๔. มรรคมีองค์ ๘ เป็นวิธีการหรือข้อปฏิบัติอย่างเหมาะสม และต่อเนื่องเป็นระบบ สามารถก�ำจัดกิเลสให้หมดไปจากใจได้ เรียกว่า มรรค หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “มัชฌิมาปฏิปทา” แปลว่า ทางสายกลาง

16 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

ทุกข์ ๔ ของมนุษย์ เซลล์ เกิด-ตาย ๒ ๑  หนาว-ร้อน ทุกข์จาก  หิว-กระหาย ทุกข์จากสรีระ การอยูร่ ว่ มกัน  ปวดอึ-ปวดฉี่ หากปฏิบัติผิด - เสียสุขภาพ-ทรัพย์ ทุกข์ ๔ - เสียเวลา-นิสัย ของมนุษย์

๔ ทุกข์จาก กิเลส โลภ โกรธ หลง ฝังอยู่ในใจ  เป็นนักโทษวัฏสงสาร  อยู่ใต้กฎแห่งกรรม เป็นเหตุทุกข์ทั้งมวล

หากนิสัยเสีย  ไม่สำ � รวมกาย  ไม่สำ � รวมวาจา เหตุท�ำลายสังคม

๓ ทุกข์จากการ หาเลีย้ งชีพ หากนิสัยเสีย ไม่สำ � รวมอาชีพ เป็นเหตุทำ� ลายเศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 17

www.webkal.org

ทุกข์ในสรีระของตนเอง 

เป็นทุกข์ที่ไม่มีใครท�ำให้



เกิดขึ้นเป็นประจ�ำตลอดชีวิตของทุกๆ คน



เป็นทุกข์ที่เกิดจากความเสื่อมของร่างกาย

เป็นทุกข์ที่รู้เห็นได้ง่าย คือ - ประเดี๋ยวหนาว-ร้อน - หิวอาหาร-กระหายน�ำ้ - ปวดอุจจาระ-ปัสสาวะ 

เป็นทุกข์ด่านแรกที่ต้องประสบ หากขาดความรู้และปฏิบัติ วิธีแก้ทุกข์นี้ไม่ถูกต้อง จะท�ำให้ทุกข์ก�ำเริบและชักน�ำทุกข์ 

18 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

อีก ๔ ประการ ก�ำเริบตามมา คือ - ท�ำให้ เสียสุขภาพ - ท�ำให้ เสียทรัพย์ - ท�ำให้ เสียเวลา - ท�ำให้ เสียนิสัย เช่น สะเพร่า มักง่าย ไม่รับผิดชอบ เห็นแก่ตัว หยาบคาย ไม่ตรงต่อเวลา ฯลฯ พร้อมที่จะท�ำกรรมชั่วต่างๆ

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 19

www.webkal.org

ทุกข์จากการอยู่ร่วมกัน แต่ละคนไม่แข็งแรงสมบูรณ์จริง ต่างมีทุกข์จากภายในสรีระของตนเอง  แต่ละคนมีความรู้ความสามารถจ�ำกัด จ�ำเป็นต้องอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัว-สังคม-ชาติ เพื่อพึ่งพาอาศัยกัน  หากใครนิสัยเสีย ไม่สำ� รวมระมัดระวังกายวาจาให้ดพี อ ก็กระทบกระทัง่ กัน เป็นเหตุให้เกิดทุกข์จากการอยู่ร่วมกัน กลายเป็นปัญหาสังคม 

20 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

www.webkal.org

ทุกข์จากการหาเลี้ยงชีพ  เพราะมีทุกข์จากสรีระ เซลล์ในร่างกายจึงมีการตาย ประมาณ ๓๐๐ ล้านเซลล์ต่อนาที จ�ำต้องหาปัจจัย ๔ ธาตุ ๔ มาบ�ำรุงหล่อเลี้ยงกายนี้ เพื่อบรรเทาจากทุกข์ ภายในสรีระของตนเอง มนุษย์จ�ำต้องประกอบอาชีพเพื่อหาทรัพย์ แล้วเปลี่ยน ทรัพย์นั้น เป็นปัจจัย ๔ เลี้ยงชีพ จึงต้องประสบทุกข์ นานาประการจากการหาเลี้ยงชีพ



22 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

เพราะทรัพยากรยังชีพในโลกมีจ�ำกัด หากใครไม่ส�ำรวม ระวังให้ดี คือ ไม่รู้จักประมาณในการแสวงหา การ บริโภคใช้สอยและการเก็บรักษาย่อมต้องเหนื่ อยเกิน จ�ำเป็น ตกเป็นทาสของสิ่งฟุ่มเฟือย ฯลฯ ย่อมกลายเป็น ปัญหาเศรษฐกิจ



เพราะการใช้ทรัพยากรเกินจ�ำเป็นจึงเกิดการท�ำลาย ทรัพยากรธรรมชาติตามมา กลายเป็นปัญหาสิง่ แวดล้อม



พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 23

www.webkal.org

ทุกข์จากกิเลส ๑

เป็นธาตุสกปรก ฝังอยู่ในใจ

๒

กิเลส

ต้นเหตุของทุกข์ทุกชนิด ใจขุ่นมัว

เห็นผิดพลาด ฟังผิดพลาด ดมกลิ่นผิดพลาด จดจ�ำ ลิ้มรสผิดพลาด ข้อมูลผิดๆ ๓ เป็นต้นตอปัญหาทุกชนิดในโลก สัมผัสผิดพลาด คิดผิดพลาด ข้อมูลผิดๆ

ท�ำให้ใจขุ่นมัว

คิดชั่ว พูดชั่ว ท�ำชั่ว เกิดทุกข์

24 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๒.ความจริงเรื่องการศึกษา

www.webkal.org

๒. ความจริงเรื่องการศึกษา ๑. สาเหตุให้เกิดการศึกษา การศึกษาเกิดขึ้นเพราะชีวิตนี้ เป็นทุกข์ หากทัง้ โลกปราศจากทุกข์กไ็ ม่จำ� เป็นต้องมีการ ศึกษา ทีจ่ ริงชาวโลกส่วนมากแม้มที กุ ข์กม็ องไม่เห็นทุกข์ แม้เห็นทุกข์ก็เพียงบางส่วนคือ ๑) บางคน ตนเองมีทุกข์ก็ยังไม่รู้ว่าเป็นทุกข์ ๒) รูว้ า่ ตนเองเป็นทุกข์ แต่ไม่รตู้ น้ เหตุแท้จริงแห่งทุกข์ ๓) รู้ต้นเหตุแห่งทุกข์ แต่ไม่รู้ว่าทุกข์นั้นดับได้หรือไม่ ๔) รู้ว่าทุกข์ดับได้ แต่ไม่รู้วิธีการดับทุกข์อย่างถาวร

26 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๒. เป้าหมายการศึกษา คือ การดับทุกข์ทกุ ชนิดโดยสิน้ เชิง อย่างถาวร มิใช่ดบั ทุกข์ได้เพียงบางส่วนเป็นครัง้ คราว แล้วกลับมาเป็นทุกข์อกี ๓. หลักการจัดการศึกษา คือ ต้องฝึกผูเ้ รียนให้เป็นผูไ้ ม่ประมาท ๓ ประการ ๑) ไม่ประพฤติละเมิดกฎแห่งกรรม ๒) ประพฤติตนตามหลักมรรคมีองค์ ๘ ๓) ปฏิบัติกิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ โดยปฏิบัติให้ ถูกต้อง จริงจัง ต่อเนื่องและเต็มใจ ย่อมดับทุกข์ทุกชนิดได้โดยสิ้นเชิงอย่างถาวร

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 27

www.webkal.org

หลักการพัฒนาคน ๑. พัฒนาให้รอบด้าน คือ ครบ ๖ มิติ ๑. มิติศีลธรรม ๒. มิติวิชาการ ๓. มิติสังคม ๔. มิติด�ำรงชีวิต ๕. มิติอาชีพ ๖. มิตินันทนาการ ๒. พัฒนาจากการปฏิบัติกิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติให้ถูกต้อง ตามมาตรฐาน กายภาพ ยึดกฎวิทยาศาสตร์เป็นหลัก จิตภาพ ยึดกฎแห่งกรรมเป็นหลัก

28 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

www.webkal.org

กิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ มิติ ๑. ศีลธรรม (สัมมาทิฐิ สัมมาสมาธิ) ๒. วิชาการ (สัมมาสังกัปปะ)

๓. สังคม (สัมมาวาจา)

วัตถุประสงค์ กิจกรรมชีวิตจริง • มีเป้าหมายชีวติ ถูกต้อง • ฝึกจ�ำแนกถูก-ผิด • สร้างก�ำลังใจไปให้ถึง ดี-ชัว่ บุญ-บาป ตาม เป้าหมายชีวิต หลักกฎแห่งกรรม • เจริญภาวนา ฯลฯ • คิดวิเคราะห์ถูกต้อง • อ่านออก เขียนได้ ตัดสินใจถูกต้อง • เรียงความ - กายภาพ ย่อความเป็น ยึดกฎวิทยาศาสตร์ ฯลฯ - จิตภาพ ยึดกฎแห่งกรรม • สร้างมิตรแท้เป็น • ดูคนเป็น • สร้างมิตรภาพเป็น • เลือกคบคนเป็น โดยไม่ละเมิด • ฝึกมารยาทสังคม กฎแห่งกรรม ฯลฯ

30 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

www.webkal.org

กิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ มิติ ๔. ด�ำรงชีวิต (สัมมากัมมันตะ)

๕. อาชีพ (สัมมาอาชีวะ) ๖. นันทนาการ (สัมมาวายามะ สัมมาสติ)

วัตถุประสงค์ กิจกรรมชีวิตจริง • ควบคุมตนเองเป็น • รักษาสุขภาพเป็น

• ปัด กวาด เช็ด ถู เป็น • ยืน เดิน นั่ง นอน ถูกสุขลักษณะ ฯลฯ • เห็นคุณค่า • ฝึกงานอาชีพ อาชีพสุจริต • ช่วยงานชุมชน ฯลฯ • พัฒนาความเป็นตัว • ฝึกความมีสติ ของตัวเอง • ฝึกท�ำงานที่ตนถนัด ฯลฯ

32 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๓.ความหมายของการศึกษาที่แท้จริง

www.webkal.org

34 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๓. ความหมายของการศึกษาที่แท้จริง การศึกษา คือ กระบวนการที่ท�ำให้ผู้เรียนมีความ พยายามก�ำจัดทุกข์ให้หมดสิ้นไปอย่างถาวรด้วยตนเอง โดย ไม่ละเมิดกฎแห่งกรรม กระบวนการนี้ประกอบด้วย ๑. กระบวนการท�ำให้รู้ทุกข์ของตนเอง ๒. กระบวนการท�ำให้รู้เหตุแห่งทุกข์ของตนเอง ๓. กระบวนการท�ำให้รู้การดับทุกข์ของตนเอง ๔. กระบวนการปฏิบัติเพื่อดับทุกข์ของตนเองตาม หลักมรรคมีองค์ ๘

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 35

www.webkal.org

โดยยึดหลักทุกข์ ๔ ของมนุษย์ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิต ประจ�ำวันของผู้เรียนในแต่ละชั้นเรียน แต่ละเพศ แต่ละวัย เป็นตัวตั้ง การปฏิบัติตนเพื่อการดับทุกข์ให้ได้จริง ต้องเริ่มต้น จากการดับทุกข์ที่ปฏิบัติได้ง่ายของผู้เรียน เช่น การอ่านไม่ ออก เขียนไม่ได้ ขาดอาหารกลางวัน สุขภาพไม่แข็งแรง อาบน�้ำไม่เป็น แปรงฟันไม่เป็น ฯลฯ เพื่อให้ผู้เรียนมีก�ำลังใจ ที่จะดับทุกข์ยิ่งๆ ขึ้นไปด้วยตนเอง

36 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๔.ความจริงเรื่องหลักการจัดการศึกษา

www.webkal.org

๔. ความจริงเรือ่ งหลักการจัดการศึกษา หลักการจัดการศึกษาที่ถูกต้อง ผู้บริหารและครูต้อง ยึดหลักความจริงต่อไปนี้ คือ ๑. สถานที่เรียนต้องร่มรื่น สงบ สะอาด ปราศจาก สัตว์ร้าย-คนร้าย และอบายมุข ๒. ผู้เรียนต้องมีอุปกรณ์การเรียนการสอนและ ปัจจัย ๔ ที่เหมาะสม ไม่อัตคัด ฝืดเคือง ๓. พ่อแม่ ผู้ปกครอง ครู และชุมชน ต้องมีความเห็น ถูกว่านิสัยดีของศิษย์ส�ำคัญกว่าความรู้วิชาการ ๔. ต้องมีครูดี-พระดีเป็นต้นแบบ ทุ่มเทอบรมสั่งสอน บ่มนิสัยศิษย์อย่างจริงจัง

38 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๕. ผู้บริหารและบุคลากรในสถานศึกษา ต้องมีความ สามัคคีเป็นน�ำ้ หนึ่งใจเดียวกัน ๖. ครูดีต้อง ฝึกผู้เรียนให้ฉลาดคิดในเรื่องทุกข์ ตาม สมควรแก่เพศและวัยจนกระทั่ง - รู้จักทุกข์ของตนเอง - รู้จักเหตุแห่งทุกข์ของตนเอง - รู้จักความดับทุกข์ของตนเอง - รู้จักปฏิบัติเพื่อความดับทุกข์ของตนเอง ใช้ความรูจ้ ากวิชาทีเ่ รียน-กิจกรรมชีวติ จริงเป็นบทฝึก

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 39

www.webkal.org

๗. ครูดนี นั้ ต้องฉลาดฝึกผูเ้ รียนให้รจู้ กั ตนเองมากทีส่ ดุ โดยฝึกให้ผู้เรียนแก้ปญ ั หาทุกข์ของตนเองด้วยการ ท�ำกิจกรรมชีวติ จริง เพือ่ เห็นทุกข์ ๔ ตามความเป็น จริง คือ ทุกข์ในสรีระ ทุกข์จากการอยูร่ ว่ ม ทุกข์ จากการประกอบอาชีพ และทุกข์จากกิเลส ตลอด จนเห็นต้นเหตุแห่งทุกข์ การดับทุกข์ และวิธปี ฏิบตั ิ ให้พน้ ทุกข์ ๘. การจะก�ำจัดทุกข์ได้ ศิษย์ต้องได้รับการบ่มเพาะ และปลูกฝัง คุณธรรมพืน้ ฐาน ๓ และนิสยั บัณฑิต ๕ ดังนี้

40 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

www.webkal.org

คุณธรรมพื้นฐาน ๓ ๑. ความมีวินัย ๒. ความอดทน ๓. ความเคารพ โดยฝึกผู้เรียน ๓ ประการ คือ ๑. ฝึกให้รักการควบคุมตน ซึ่งเป็นการท�ำความดีสากล ขัน้ พืน้ ฐาน ๔ คือ ๑) รักความสะอาด ๒) รักความเป็นระเบียบ ๓) รักความสุภาพนุ่มนวล ๔) รักความตรงเวลา รังเกียจการเอาแต่ใจตัว ไม่ท�ำร้ายท�ำลายตนเอง คนอื่น สิ่งของ แล้วบังเกิดเป็นคุณธรรม คือ ความมีวินัย

42 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๒. ฝึกให้รักการพึ่งตนเอง โดยให้ท�ำงานด้วยตนเอง สนุก และเห็นคุณค่าของการท�ำงานนัน้ ๆ แล้วบังเกิดเป็นคุณธรรม คือ ความอดทน ๓. ฝึกให้รักการจับถูก รังเกียจการจับผิดผู้อื่น รักการแก้ไข ตนเอง รักการยกย่องคนดีมฝี มี อื แล้วบังเกิดเป็นคุณธรรม คือความเคารพ

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 43

www.webkal.org

นิสัยบัณฑิต ๕ หลังจากบ่มเพาะปลูกฝังคุณธรรมพืน้ ฐาน ๓ อย่าง ดีแล้ว จากนัน้ ต้องฝึกผูเ้ รียนให้ตงั้ ใจปฏิบตั กิ จิ กรรมชีวติ จริง ๖ มิติ ใน ๕ ห้องชีวติ ทัง้ ทีบ่ า้ น วัดและโรงเรียน เพือ่ ให้เกิดนิสยั บัณฑิต ๕ คือ ๑. ใฝ่ควบคุมตนเอง ๒. ใฝ่รักษาสุขภาพ ๓. ใฝ่เรียนรู้ ๔. ใฝ่ท�ำดีตามกฎแห่งกรรม ๕. ใฝ่เจริญภาวนา

44 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๑. ใฝ่ควบคุม ตนเอง

๕. ใฝ่เจริญ ภาวนา

๒. ใฝ่รักษา สุขภาพ

นิสัย บัณฑิต ๕ ๔. ใฝ่ท�ำดีตาม กฎแห่งกรรม

๓. ใฝ่เรียนรู้

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 45

www.webkal.org

www.webkal.org

๙. คุณธรรมพื้นฐาน ๓ นิสัยบัณฑิต ๕ และนิสัย รักความพยายามก�ำจัดทุกข์ของตนเองให้หมด สิ้นไป ซึ่งเป็นเป้าหมายการศึกษานี้ โรงเรียน จะท�ำได้สำ� เร็จก็ต่อเมื่อ • โรงเรียนก�ำหนดกิจวัตรที่นักเรียนต้องปฏิบัติ เหมือนๆ กันทั้งโรงเรียน • ผู้บริหาร ครู และนักเรียนต้องร่วมมือ ปฏิบัติ กิจกรรมชีวติ จริง ๖ มิตใิ ห้เป็นกิจวัตร จนกลาย เป็นนิสัย โดยฝึกตามล�ำดับขั้นการพัฒนานิสัย

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 47

www.webkal.org

ลำ�ดับขั้นการพัฒนานิสัยบัณฑิตมิตรแท้ ลำ�ดับขั้นการพัฒนานิสัยบัณฑิตมิตรแท้ ความดีพื้นฐาน ๔

๑. สะอาด ๒. เป็นระเบียบ ๓. สุภาพ ๔. ตรงต่อเวลา

นิสัยดีพื้นฐาน ๓

๑. นิสัยรักการควบคุมตนเอง ๒. นิสัยรักการพึ่งพาตนเอง ๓. นิสัยรักการจับถูก

คุณธรรมพื้นฐาน ๓

วินัย อดทน เคารพ

ฝึกมรรค ๘ ผ่านกิจกรรม ๖ มิติ ใน ๕ ห้องชีวิต นิสัยบัณฑิต ๕

๑. ใฝ่ควบคุมตนเอง ๒. ใฝ่รักษาสุขภาพ ๓. ใฝ่เรียนรู้ ๔. ใฝ่ท�ำดีตามกฏแห่งกรรม ๕. ใฝ่เจริญภาวนา

48 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

การพัฒนาโรงเรียน การพัฒนาโรงเรียน พัฒนากายภาพ พัฒนาสถานที่

เพิ่มความสามารถบุคลากร ปฏิบัติกิจกรรมชีวิตจริงครบ ๖ มิติ

• สะอาด • สงบ • ศีลธรรม • ด�ำรงชีวิต • ร่มรื่น • ปลอดภัย • สังคม • วิชาการ • มีอุปกรณ์จ�ำเป็น • อาชีพ • นันทนาการ

โรงเรียนมาตรฐานศีลธรรม-วิชาการ ผู้อ�ำนวยการ ครู นักเรียน มีนิสัยบัณฑิต ๕ โรงเรียนสะอาด ปลอดภัยจากอบายมุข สัตว์ร้าย

• •

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 49

www.webkal.org

ตารางออกแบบกิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ เพื่อพัฒนาโรงเรียน มิติ ศีลธรรม

ด�ำรงชีวิต

สังคม

วิชาการ อาชีพ นันทนาการ

วัตถุประสงค์

สถานที่ฝึกนิสัยในโรงเรียน หน้าเสาธง ห้องเรียน ห้องอาหาร ห้องสุขา ห้องสมุด ห้องอืน่ ๆ

• มีเป้าหมายชีวิต สวดมนต์ นั่งสมาธิ ที่ถูกต้อง ไหว้พระ ก่อนเรียน • สร้างก�ำลังใจไปให้ ถึงเป้าหมายชีวิต • รักษาสุขภาพเป็น • ใช้สอยปัจจัย ๔ และทรัพย์เป็น ไม่ เป็นทาสสิ่ง ฟุ่มเฟือย • สร้างมิตรเป็น • สร้างมิตรแท้เป็น โดยไม่ละเมิด กฏแห่งกรรม • คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์ • คิดวิจารณ์เป็น โดย อิงหลักวิทยาศาสตร์ และกฏแห่งกรรม • เห็นคุณค่าอาชีพ สุจริต • พัฒนาความเป็นตัว ของตัวเอง

50 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

ตารางออกแบบกิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ เพื่อพัฒนาครอบครัว มิติ ศีลธรรม

ด�ำรงชีวิต

สังคม

วิชาการ อาชีพ นันทนาการ

วัตถุประสงค์

สถานที่ฝึกนิสัยในครอบครัว ห้องนอน ห้องน�ำ้ ห้องแต่งตัว ห้องอาหาร ห้องท�ำงาน ห้องอืน่ ๆ

• มีเป้าหมายชีวิต นั่งสมาธิ ล้าง ที่ถูกต้อง ห้องน�ำ้ • สร้างก�ำลังใจไปให้ ถึงเป้าหมายชีวิต • รักษาสุขภาพเป็น • ใช้สอยปัจจัย ๔ และทรัพย์เป็น ไม่ เป็นทาสสิ่ง ฟุ่มเฟือย • สร้างมิตรเป็น • สร้างมิตรแท้เป็น โดยไม่ละเมิด กฏแห่งกรรม • คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์ • คิดวิจารณ์เป็น โดย อิงหลักวิทยาศาสตร์ และกฏแห่งกรรม • เห็นคุณค่าอาชีพ สุจริต • พัฒนาความเป็นตัว ของตัวเอง

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 51

www.webkal.org

๕ ห้องชีวิต พื้นที่ท�ำ กิจกรรม-เกิดนิสัย หองมหาพิจารณา

หองมหาสิริมงคล

๑

๒ หองนอน

หองน้ํา

พัฒนานิสัยรักบุญกลัวบาป พัฒนานิสัยพิจารณาสังขาร หองมหาประมาณ

๕ หองชีวิต พื้นที่ทํากิจกรรม - เกิดนิสัย

หองมหาสมบัติ

๓ หองอาหาร

หองมหาสติ พัฒนานิสัยรูประมาณ

๔

๕ หองทํางาน

หองแตงตัว

พัฒนานิสัยใฝความสําเร็จ พัฒนานิสัยตัดใจ-ใฝบุญ

52 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

www.webkal.org

บทสรุปสำ�หรับผูบ้ ริหาร ๑. ท�ำไมต้องจัดการศึกษา เพราะมีความทุกข์เต็มโลก เต็มจักรวาล การศึกษาเท่านั้นเป็นเครื่องมือก�ำจัดทุกข์ ๒. การศึกษา คือ กระบวนการทีท่ ำ� ให้ผเู้ รียนมีความพยายาม ก�ำจัดทุกข์ ให้หมดสิ้นไปอย่างถาวรด้วยตนเอง ๓. อะไรคือเป้าหมายของการศึกษา เพื่อก�ำจัดทุกข์สัตว์โลกให้หมดสิ้นไปอย่างถาวร

54 หลักคิดการศึกษาที่ถูกต้อง

www.webkal.org

๔. เส้นทางสู่เป้าหมายการศึกษาประกอบด้วยอะไรบ้าง ๑) พัฒนากายภาพสถานศึกษา ๒) พัฒนาบุคลากรโดยปฏิบัติมรรคมีองค์ ๘ จากกิจกรรมชีวิตจริง ๖ มิติ เพื่อ (๑) สร้างนิสัยรักความสะอาด รักระเบียบ รักความสุภาพ รักการตรงต่อเวลา (๒) สร้างนิสัยรักการพึ่งตนเอง รักการจับถูกผู้อื่น (๓) มีคุณธรรม ๓ วินัย เคารพ อดทน (๔) สร้างนิสัยบัณฑิต ๕

พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว) 55

www.webkal.org

www.webkal.org