บาลี สันสกฤต

ภาษาสันสกฤต ภาษาสันสกฤต เป็นภาษาที่มีวิวัฒนาการมา จากภาษาในคัมภีร์พระเวท ถือเป็นภาษาที่ ศักดิ์สิทธิ์ของคนชั้นสูง ใช้ในหมู่ของนักปราชญ์ โดยเฉพาะกษัตริย์และพราหมณ์ที่เป็นเพศชาย นักปราชญ์ของอินเดียคนหนึ่งชื่อ “ปาณินิ” ได้ ศึกษาคัมภีร์พระเวททั้งหลาย แล้วนำมาแจกแจง วางหลักเกณฑ์ให้เป็นระเบียบและรัดกุม แต่งเป็น ตำราไวยากรณ์ขึ้นเรียกชื่อว่า “อัษฎาธยายี” ภาษาบาลี ภาษาบาลี จัดเป็นภาษา ปรากฤตภาษาหนึ่ง เป็นที่รู้จักกันดี ในฐานะเป็นภาษาที่ใช้บันทึกคัมภีร์ ในพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท

สระบาลี สระสันสกฤต มี ๘ ตัว อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ มี ๑๔ ตัว อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไอ เอา ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ เพิ่มมา 6 ตัว เห็นตัวเหล่านี้ คือ คำสันสกฤต

วรรค ป (ปาก) วรรค วรรค ก (คอ) วรรค จ (เพดาน) วรรค ฏ (ปุ่มเหงือก) วรรค ต (ฟัน) เศษวรรค แถว 1 แถว 2 แถว 3 แถว 4 แถว 5 ก ข ค ฆ ง จ ฉ ช ฌ ญ ฏ ฐ ฒ ฑ ณ ต ถ ท ธ น ป ผ พ ภ ม ย ร ล ว ส ห ฬ (ศ ษ) พยัญชนะ บาลีมีพยัญชนะ 33 ตัว สันสกฤตมีพยัญชนะ 35 ตัว

พยัญชนะตัวสะกดและตัวตาม บาลี ถ้าเห็นคำคำหนึ่งที่มีการเรียงพยัญชนะตามหลักต่อไปนี้ แสดงว่าเป็นคำบาลี หลักการสังเกต คือ ถ้าแถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ ถ้าแถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ ถ้าแถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะอื่นตามได้ทุกแถว สำหรับเศษวรรค ถ้าแถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะในเศษวรรคตามได้ ตัวอย่างคำ จากวรรค ก ทุกข์ พยัคฆ์ องก์ สังข์ องค์ จากวรรค จ สัจจะ มัจฉา วิชชา มัชฌิมา สัญชาติ จากวรรค ฏ ณัฏฐ รัฏฐ วัฒฑ สัณฐาน มณฑล จากวรรค ต เมตตา วัตถุ หัตถ์ พุทธ กันต์ พันธุ์ จากวรรค ป สิปป บุปผา นิพพาน คัพภะ สัมผัส ตามด้วยเศษวรรค สังโยค สังวาลย์ พยัญชนะในแถวที่ 1 3 และ 5 เป็นได้ทั้งตัวสะกด และตัวตาม ส่วนพยัญชนะในแถวที่ 2 และ 4 นั้นเป็นตัวตามได้อย่างเดียว

หลักการคือ แถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ แถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะตามได้ทุกแถว ตัวอย่างคำ จากวรรค ก ทุกข์ พยัคฆ์ องก์ สังข์ องค์ บาลี

หลักการคือ แถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ แถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะตามได้ทุกแถว ตัวอย่างคำ จากวรรค จ สัจจะ มัจฉา วิชชา มัชฌิมา สัญชาติ บาลี

หลักการคือ แถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ แถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะตามได้ทุกแถว ตัวอย่างคำ จากวรรค ฏ ณัฏฐ รัฏฐ วัฒฑ สัณฐาน มณฑล บาลี

หลักการคือ แถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ แถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะตามได้ทุกแถว ตัวอย่างคำ จากวรรค ต เมตตา วัตถุ หัตถ์ พุทธ กันต์ พันธุ์ บาลี

หลักการคือ แถวที่ 1 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 1 และ 2 ตามได้ แถวที่ 3 เป็นตัวสะกด พยัญชนะแถวที่ 3 และ 4 ตามได้ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะตามได้ทุกแถว ตัวอย่างคำ จากวรรค ป สิปป บุปผา นิพพาน คัพภะ สัมผัส สมภาร บาลี

หลักการคือ แถวที่ 5 เป็นตัวสะกด พยัญชนะในเศษวรรคตามได้ ตัวอย่างคำ ที่ตามด้วยเศษวรรค สังโยค สังวาลย์ ปัญญา สัญลักษณ์ จัณฑาล บาลี

เทียบความต่าง บาลี สันสกฤต

ภาษาสันสกฤต มี รร ธรรม กรรม กรรณ ครรภ์ ภาษาบาลีไม่มีรร ธัมมะ กัมมะ กัณณะ คัพภะ คำที่มีรร (รอหัน)

ภาษาสันสกฤต ใช้พยัญชนะควบกล ้า ภาษาบาลี ไม่ใช้ พยัญชนะควบกล ้า จักก อัคค ปชา ปุตต จักร อัคร ประชา บุตร พยัญชนะควบกล ้า

การใช้ตัว ฬ ภาษาสันสกฤต ไม่ใช้ ฬ แต่ ใช้ ฑ ฒ แทน ภาษาบาลีใช้ ฬ กีฬา จุฬา กรีฑา จุฑา

การใช้คำว่า “เคราะห์” ภาษาสันสกฤต มีคำว่า เคราะห์ พิเคราะห์ สงเคราะห์ อนุเคราะห์ ภาษาบาลี ไม่มีคำว่า เคราะห์

คำว่า “ริ” อาจริย ภริยา อัจฉริยะ อาจารย์ ภรรยา อัศจรรย์ ภาษาสันสกฤต ไม่มีคำว่า ริมีเฉพาะ ร ภาษาบาลี จะมีคำว่า ริ อยู่ระหว่างคำ

ศ ษ V V สรุป มี8 ตัว อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ มี 33 ตัว สระ พยัญชนะ หลักตัวสะกดตัวตาม รร (หัน) ควบกล ้า ใช้ ฬ ใช้ ฑ ใช้คำว่า ริ ใช้คำว่า เคราะห์

ข้อใดต่อไปนี้มีคำยืมจากสันสกฤตมากที่สุด แนวข้อสอบ ก. ภรรยาและบุตรสาวเป็นคนรักธรรมชาติ ข. เมื่อมีทุกข์ ลองนั่งสมาธิและรู้จักปล่อยวาง ค. เหล่ามัจฉาแหวกว่ายในลำธาร ง. หญิงมีครรภ์ควรงดอาหารเผ็ดตามแพทย์สั่ง

ข้อใดต่อไปนี้เป็นคำยืมภาษาบาลีทุกคำ แนวข้อสอบ ก. อัคคี วรรณะ ภรรยา ข. สวามี วิตถาร วิเคราะห์ ค. สิกขา เมตตา สัจจะ ง. กีฬา จุฬา อักษร