1983 - 2023

14 SAMENLEVING

VRIJDAG 31 MAART 2023 NUMMER 13

interview

Geadopteerd in de jaren zestig ‘Ik heb op latere leeftijd pas leren hechten’ DOOR LUUK VAN DEN EINDEN

Adoptie ging in de jaren zestig gepaard met schaamte, pijn en trauma’s. In Ankerloos schrijft Hanno Uittenbogaard openhartig over de oorzaken en gevolgen van zijn eigen adoptie. “Ik heb gezien hoe dankbaar ik eigenlijk mag zijn.”

Hanno Uittenbogaard

“Ik heb gezien hoe dankbaar ik eigenlijk mag zijn.”

Zo’n 8500 Nederlanders werden in de jaren zestig en zeventig als kind ter adoptie afgestaan. Hanno Uittenbogaard is een van hen. Net als bij veel adopties uit die tijd werd zijn alleenstaande moeder vanwege de maatschappelijke mores gedwongen hem op te geven. Later verdween ze spoorloos, omdat haar nieuwe verloofde haar verbood contact te hebben met haar kind. Na veertig jaar kreeg Uittenbogaard zijn moeder één keer te zien. De ontmoeting bleek een grote teleurstelling, waarbij zijn moeder zo verbolgen was over de manier waarop die tot stand was gekomen dat ze alle banden met haar verwanten finaal doorsneed. Het verhaal van zijn adoptie en de zoektocht naar zijn biologische familie tekende Uittenbogaard op in het boek Ankerloos. Oorspronkelijk was zijn doel om zijn levensgeschiedenis vast te leggen voor zijn kinderen, maar gaandeweg merkte hij de helende kracht van het schrijfproces. “Het dwong mij om alle losse gebeurtenissen in mijn hoofd op een rij te zetten”, vertelt hij. “Dat hielp mij persoonlijk om het een plaats te geven.” Het eindresultaat liet hij aan enkele mensen lezen, die hem allemaal aanspoorden om het te publiceren. Zodoende nam hij contact op met emeritus-hoogleraar René Hoksbergen, een autoriteit op het gebied van adoptie, en vroeg hij diens mening over het manuscript. Een dag later liet Hoksbergen hem al weten dat hij vond dat het boek gepubliceerd moest worden. In Ankerloos beschrijft Uittenbogaard persoonlijke en vaak ook pijnlijke momenten. “Niemand heeft iets aan een beschouwend betoog over adoptie; die zijn er al genoeg”, vindt hij. “Mensen hebben er misschien wel wat aan als ze zien wat er in mijn geest omging. Dan moet je wel honderd procent eerlijk zijn.” Openhartig over zijn biologische moeder schrijven, vond hij daarbij het moeilijkst. “Ze was geen prettig persoon om kennis mee te maken, maar ik geloof niet dat ze een rotmens was; ze had veel meegemaakt.” Volgens Uittenbogaard was ze een intelligente vrouw die op eigen kracht het armoedige milieu van haar eigen jeugd wist te ontstijgen, maar door haar onbedoelde zwangerschap naar de onderste sport van de sociale ladder werd ‘teruggeschopt’. “De verbittering die ze daarom gevoeld moet hebben, heb ik proberen weer te geven.” Na hun eenmalige ontmoeting, waarbij ze geen enkele vraag van Uittenbogaard over zijn achtergrond beantwoordde, begon hij te lezen over de afstand die ze nam na hun ontmoeting. “Je ziet dat vrouwen die op zo’n manier een kind hebben verloren, zo’n groot trauma hebben opgelopen dat daar maar één oplossing voor is: het compleet uitbannen.” Uittenbogaard heeft zelf ook psychische problemen gehad die op zijn adoptie terug te voeren zijn. Hij heeft lang rondgelopen met een hechtingsstoornis. “Je hebt

in je leven maar één kans om te leren hoe je je moet hechten; die heb ik gemist”, legt hij uit. Pas toen hij zelf kinderen kreeg, is hij daar bovenop gekomen. “Ik heb op latere leeftijd pas leren hechten.” Adoptie is in de loop der jaren in een steeds negatiever daglicht komen te staan. In februari 2021 voerde de overheid een adoptiestop in voor buitenlandse kinderen vanwege zorgen om de veiligheid van kinderen. Uittenbogaard deelt de maatschappelijke twijfels over buitenlandse adoptie: “In mijn onderwijspraktijk heb ik verschillende kinderen meegemaakt die op latere leeftijd naar Nederland zijn gekomen. Dat zorgt eigenlijk altijd voor grote problemen.”

POSITIEVE BALANS

Binnenlandse adoptie vindt hij een andere kwestie. “Sommige mensen zeggen: een abortus is beter dan een adoptie omdat die minder leed veroorzaakt. Ik heb zeker problemen gehad door mijn adoptie, maar toch ik ben ongelooflijk dankbaar voor mijn leven”, zegt hij. “Ik moet eerlijk gezegd de geadopteerde nog tegenkomen die zegt: als ik had geweten wat er op me af zou komen, had ik liever gehad dat mijn moeder me zou laten weghalen.” Dankbaarheid is dan ook het gevoel dat overheerst wanneer hij terugkijkt op zijn geschiedenis. “Ieder mens moet een keer de balans van zijn leven opmaken. Dan kun je ervoor kiezen om dat in pijn en verdriet te doen, maar je kunt er ook voor kiezen om een positieve balans op te maken”, zegt hij. “Bij het teruglezen van mijn boek zie ik hoe de dingen op hun plaats vallen en hoe dankbaar ik eigenlijk mag zijn met alles wat mij overkomen is. Als ik niet geadopteerd was, had ik waarschijnlijk nooit kunnen studeren of reizen.” Daarnaast hoopt Uittenbogaard dat lezers uit zijn boek vertrouwen halen voor de weg die God voor eenieder uitstippelt. Zelf heeft hij dat vertrouwen “absoluut” ervaren: “God heeft het ‘drama’ van mijn jongste jaren omgedraaid tot een situatie die me beter heeft gemaakt.” Ook ervaarde hij dat vertrouwen bij de geboorte van zijn kinderen: “Toen besefte ik dat ik geen hopeloos geval was. De liefde die je op dat moment voelt is zo overweldigend; die heeft mij genezen.” 1

Hanno Uittenbogaard, Ankerloos. Geadopteerd in de jaren zestig Uitgeverij Aspekt Pagina’s: 166 | € 22,95 ISBN 9789464629224