НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН СУРГУУЛЬ Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

УЛААНБААТАР ХОТ 2023.03.23

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

“ОЮ УНЛАГ ОЮ УТАН 2023” сэдэвт оюутны эрдэм шинжилгээний Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Салбар хуралдааныг зохион байгуулсан ажлын хэсэг АЖЛЫН ХЭСГИЙН АХЛАГЧ

Ч.Аззаяа (Сэтгэл судлалын магистр)

ГИШҮҮД

М.Еркебулан (Математикийн шинжлэх ухааны магистр) Э.Батмандуул (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Д.Ням-Осор (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Г.Одмаа (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Ж.Маргад-Эрдэнэ (Анагаах ухааны магистр)

НЭМС-ийн Оюутны Зөвлөл

Б.Замилан Ө.Ундармаа А.Ариунтуяа А.Ариунтунгалаг Э.Баярмаа Б.Билгүүнзаяа Б.Даваасүрэн А.Ламияа Б.Мандухай Б.Мягмарсүрэн Э.Номинзул Г.Нямхишиг

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

МЭ НД ЧИЛГЭЭ “ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023” сэдэвт оюутны эрдэм шинжилгээний хурлын Нийгмийн Эрүүл Мэндийн салбар хуралдаанд өөрсдийн оюуны бүтээлээ ирүүлсэн болон хуралд оролцож буй нийт эрхэм хүндэт судлаач, оюутан залуус та бүхэнд чин сэтгэлийн халуун мэндчилгээ дэвшүүлье. Хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, нотолгоонд суурилсан нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг манлайлан хийх мэдлэгтэй, чадвартай бүтээлч мэргэжилтэнүүд нь манай НЭМС-ийн оюутан залуус та бүхэн билээ. “Оюунлаг оюутан” сэдэвт энэхүү хуралдаанд нийгмийн эрүүл мэнд, эрүүл ахуй - хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл мэндийн бодлого, удирдлага, эрүүл мэндийн нийгмийн ажил, шим тэжээл судлал гэсэн 5 чиглэлээр НЭМС-ийн төдийгүй бусад бүрэлдэхүүн, салбар сургуулиудын оюутнууд нийт 350 орчим оюутан 60 гаруй илтгэл ирүүлжээ. Оюутнуудын судалгааны ажлыг АШУҮИС-ийн эрдэмтэн багш нараас гадна ХСҮТ, Эх Хүүхдийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв, ШУ-ны академийн Тархи, сэтгэл судлалын хүрээлэнгийн салбар дундын трансляци, инновацийн төв, RMC Үр Шилжүүлэн Суулгах Үндэсний Төв, ЕБС-ийн сэтгэл зүйч зэрэг маш олон салбарын эмч, мэргэжилтэн, судлаач нар удирдан явуулсан нь оюутнуудын судалгааны ажлын цар хүрээ өргөн, салбар дундын хамтын ажиллагаа сайн байгааг илэрхийлж байгаа юм. Эрдэм шинжилгээний хуралд ирүүлсэн бүтээлүүдийг нэгтгэн Цахим илтгэлийн хураангуй болгон та бүхэнд өргөн барьж байна.

Б.Одбаяр Х.Оюунгоо Д.Цэгээнзул Б.Өлзийхутаг Оюутаны Эрдэм Шинжилгээний Нийгэмлэг

Хурлыг зохион байгуулах, илтгэлийн хураангуйг хүлээн авах, нэгтгэх ажилд идэвх зүтгэлтэй ажилласан НЭМС-ийн ажлын хэсгийн багш нар болон тусалж дэмжсэн НЭМС-ийн оюутны зөвлөл, ОХУГ-ын хамт олондоо талархал илэрхийлье.

Э.Сэрчмаа Б.Буяннэмэх С.Бат-Ирээдүй О.Сүлдболд А.Наранчимэг

Та бүхний эрдэм судлалын ажилд өндөр амжилт хүсье. АШУҮИС-ИЙН НЭМС-ИЙН захирал, АУ-ны доктор, профессор Д.Даваалхам

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

“ОЮ УНЛАГ ОЮ УТАН 2023” сэдэвт оюутны эрдэм шинжилгээний Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Салбар хуралдааныг зохион байгуулсан ажлын хэсэг АЖЛЫН ХЭСГИЙН АХЛАГЧ

Ч.Аззаяа (Сэтгэл судлалын магистр)

ГИШҮҮД

М.Еркебулан (Математикийн шинжлэх ухааны магистр) Э.Батмандуул (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Д.Ням-Осор (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Г.Одмаа (Нийгмийн эрүүл мэндийн магистр) Ж.Маргад-Эрдэнэ (Анагаах ухааны магистр)

НЭМС-ийн Оюутны Зөвлөл

Б.Замилан Ө.Ундармаа А.Ариунтуяа А.Ариунтунгалаг Э.Баярмаа Б.Билгүүнзаяа Б.Даваасүрэн А.Ламияа Б.Мандухай Б.Мягмарсүрэн Э.Номинзул Г.Нямхишиг

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

МЭ НД ЧИЛГЭЭ “ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023” сэдэвт оюутны эрдэм шинжилгээний хурлын Нийгмийн Эрүүл Мэндийн салбар хуралдаанд өөрсдийн оюуны бүтээлээ ирүүлсэн болон хуралд оролцож буй нийт эрхэм хүндэт судлаач, оюутан залуус та бүхэнд чин сэтгэлийн халуун мэндчилгээ дэвшүүлье. Хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, нотолгоонд суурилсан нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг манлайлан хийх мэдлэгтэй, чадвартай бүтээлч мэргэжилтэнүүд нь манай НЭМС-ийн оюутан залуус та бүхэн билээ. “Оюунлаг оюутан” сэдэвт энэхүү хуралдаанд нийгмийн эрүүл мэнд, эрүүл ахуй - хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл мэндийн бодлого, удирдлага, эрүүл мэндийн нийгмийн ажил, шим тэжээл судлал гэсэн 5 чиглэлээр НЭМС-ийн төдийгүй бусад бүрэлдэхүүн, салбар сургуулиудын оюутнууд нийт 350 орчим оюутан 60 гаруй илтгэл ирүүлжээ. Оюутнуудын судалгааны ажлыг АШУҮИС-ийн эрдэмтэн багш нараас гадна ХСҮТ, Эх Хүүхдийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв, ШУ-ны академийн Тархи, сэтгэл судлалын хүрээлэнгийн салбар дундын трансляци, инновацийн төв, RMC Үр Шилжүүлэн Суулгах Үндэсний Төв, ЕБС-ийн сэтгэл зүйч зэрэг маш олон салбарын эмч, мэргэжилтэн, судлаач нар удирдан явуулсан нь оюутнуудын судалгааны ажлын цар хүрээ өргөн, салбар дундын хамтын ажиллагаа сайн байгааг илэрхийлж байгаа юм. Эрдэм шинжилгээний хуралд ирүүлсэн бүтээлүүдийг нэгтгэн Цахим илтгэлийн хураангуй болгон та бүхэнд өргөн барьж байна.

Б.Одбаяр Х.Оюунгоо Д.Цэгээнзул Б.Өлзийхутаг Оюутаны Эрдэм Шинжилгээний Нийгэмлэг

Хурлыг зохион байгуулах, илтгэлийн хураангуйг хүлээн авах, нэгтгэх ажилд идэвх зүтгэлтэй ажилласан НЭМС-ийн ажлын хэсгийн багш нар болон тусалж дэмжсэн НЭМС-ийн оюутны зөвлөл, ОХУГ-ын хамт олондоо талархал илэрхийлье.

Э.Сэрчмаа Б.Буяннэмэх С.Бат-Ирээдүй О.Сүлдболд А.Наранчимэг

Та бүхний эрдэм судлалын ажилд өндөр амжилт хүсье. АШУҮИС-ИЙН НЭМС-ИЙН захирал, АУ-ны доктор, профессор Д.Даваалхам

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

ОЮУТНЫ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ Х УР ЛЫН ХӨ ТӨ Л Б Ө Р НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААНЫ ХӨТӨЛБӨР ХУГАЦАА ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 08:30-09:00 Бүртгэл НЭЭЛТИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

09:00-09:10 Д.Даваалхам нээж үг хэлнэ. НЭМС-ийн захирал, АУ-ны доктор, профессор 09:10-09:20 Дурсгалын зураг ХҮНДЭТГЭЛИЙН ИЛТГЭЛ Ч.Цолмон, МУ-ын гавьяат багш, МАУА-ийн гишүүн, Академич, АУ-ны доктор, 09:20-09.40 профессор АШУҮИС-МИНИЙ БАХАРХАЛ, ЭРҮҮЛ АХУЙ, НЭМ СУДЛАЛ ӨЧИГДӨР, ӨНӨӨДӨР ЗОЧИН ИЛТГЭЛҮҮД

09.40-09:50 09:50-10:00 10:00-10:05

Б.Амгаланбаяр, ЗӨСҮТ-ийн Дэд захирал НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НОЦТОЙ БАЙДЛЫН ҮЕИЙН ХАРИУ АРГА ХЭМЖЭЭ О.Саранчулуун, НЭМ-ийн магистр, НУ-ны магистр АХМАД НАСТНЫ САЙН САЙХАН БАЙДАЛ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ЗАРИМ ХҮЧИН ЗҮЙЛС Шүүгчдийг танилцуулах

ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 1. НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД Хурлын дарга: Д.Амарсайхан /АУ-ны доктор, профессор/, Г.Болормаа /НЭМ-505 хэсгийн оюутан/

10:05-10:15 10:15-10:25

Илтгэл –1 Д.Намуун нар /НЭМ-505/

ОЮУТНЫ ХАЛДВАРТ БУС ӨВЧНИЙ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ СУДЛАХ НЬ Илтгэл –2 А.Ариунцэцэг нар /НЭМ-501/

СУВИЛАГЧ НАРЫН ДУНДАХ ВАРИКОЗЫН ТАРХАЛТ БА ЗАРИМ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН СУДАЛГАА Илтгэл –3 Э.Бүжин нар /НЭМ-503/ 10:25-10:35 ИЛ УУРХАЙН ХҮНД МАШИНЫ ОПЕРАТОРУУДЫН БҮСЭЛХИЙ НУРУУНЫ ӨВДӨЛТИЙН ТАРХАЛТ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛС 10:35-10:50 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ШИЛДЭГ И-ПОСТЕР ШАЛГАРУУЛАХ - 1 10:50-11:10 Цайны завсарлага ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 2. ЭРҮҮЛ АХУЙ, ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ Хурлын дарга: Э.Эрдэнэчимэг /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Ц.Хулан /ХАБЭА-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –4 Б.Уранчимэг нар /НЭМ-504/ 11:10-11:20 УЛААНБААТАР ХОТЫН ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИУДЫН ДОТООД ОРЧНЫ АГААР ДАХЬ ХРОМЫН АГУУЛАМЖИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН Илтгэл –5 М.Энхбаяр нар /НЭМ-501/ 11:20-11:30 ТЭРГЭНЦЭРТЭЙ ИРГЭДЭД ТУЛГАРДАГ СААД БЭРХШЭЭЛ БА ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН НАЛУУ ЗАМЫН ҮНЭЛГЭЭ Илтгэл –6 Х.Елена нар /АУС-431/ 11:30-11:40 ЭР БЭЛГИЙН ЭСИЙН ЧАНАРТ ГАДААД ОРЧНЫ АГААРЫН БОХИРДЛЫН ХАМААРЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ 11:40-11:55 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ХУРЛЫН ХӨТӨЛБӨР ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 3. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БОДЛОГО, УДИРДЛАГА Хурлын дарга: Л.Мөнх-Эрдэнэ /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Н.Баасан /ЭМЭЗ-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –7 Г.Баттөгс нар /БАС-303/ 11:55-12:05 ТҮРГЭН ХООЛНЫ ГАЗАРТ ХЭРЭГЛЭСЭН УРГАМЛЫН ТОСЫГ АШИГЛАН ЭДИЙН САВАН БЭЛТГЭХ БОЛОМЖ Илтгэл –8 Н.Санчирмаа нар /ЭМЭЗ-401/ 12:05-12:15 ЭЛЭГНИЙ ХОРТ ХАВДРЫН НАС БАРАЛТААС ШАЛТГААЛСАН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ШУУД БУС ЗАРДЛЫН ТООЦОО Илтгэл –9 Н.Баасан нар /ЭМЭЗ-401/ 12:15-12:25 ХОДООДНЫ ХОРТ ХАВДРААР ОНОШЛОГДСОН ХҮН АМЫН ХӨДЛӨЛ ЗҮЙ БОЛОН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТООЦОО 12:25-12:40 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 4. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НИЙГМИЙН АЖИЛ Хурлын дарга: М.Сугармаа /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Г.Дөлгөөн /ЭМНА-402 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –10 Б.Сансармаа нар /ЭМНА-402/ 12:40-12:50 ЕБС-ИЙН ДУНД БОЛОН АХЛАХ АНГИЙН СУРАГЧДЫН СТРЕССИЙН ТҮВШИН, ТҮҮНИЙГ ДАВАН ТУУЛАХ АРГА Илтгэл –11 Э.Анубүжин нар /НЭМ-502/ 12:50-13:00 0-1 НАСНЫ ХҮҮХЭДТЭЙ ЭЭЖҮҮДИЙН ДУНДАХ ТӨРСНИЙ ДАРААХ СЭТГЭЛ ГУТРАЛЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ Илтгэл –12 А.Дэлгэрмаа нар /ЭМНА-302/ 13:00-13:10 АШУҮИС-ИЙН ТУЛГУУР ЭРХТНИЙ ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ОЮУТАНД ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ОРЧНЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ 13:10-13:25 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ШИЛДЭГ И-ПОСТЕР ШАЛГАРУУЛАХ - 2 13:25-13:50 Цайны завсарлага ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 5. ШИМ ТЭЖЭЭЛ СУДАЛ Хурлын дарга: М.Мөнхзаяа /АУ-ны доктор/, М.Наранцэцэг /ЭМХЗ-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –13 Б.Номин нар /ШТС-202/ 13:50-14:00 ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ХҮҮХДИЙН ХООЛНЫ ШИМ ТЭЖЭЭЛИЙН БАЙДЛЫГ СУДАЛСАН ДҮН Илтгэл –14 Э.Урангоо нар /ШТС-301/ 14:00-14:10 ХҮҮХДЭД ЧИГЛЭСЭН НЭМЭЛТ ЧИХЭР АГУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ СУРТАЛЧИЛГАА Илтгэл –15 Г. Чанцалдулам нар /ЭМХЗ-401/ 14:10-14:20 ХҮНСЭНД ХЭРЭГЛЭГДЭХ ТОСНЫ ЧАНАРЫГ СУДАЛСАН ДҮН 14:20-14:35 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг 14:35-14:50

ШҮҮГЧИД ДҮНГЭЭ ГАРГАХ

14:50-15:20

ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛ

15:20-15:30

ХААЛТ: Д.Даваалхам, НЭМС-ийн захирал, АУ-ны доктор, профессор

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

ОЮУТНЫ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ Х УР ЛЫН ХӨ ТӨ Л Б Ө Р НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААНЫ ХӨТӨЛБӨР ХУГАЦАА ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 08:30-09:00 Бүртгэл НЭЭЛТИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

09:00-09:10 Д.Даваалхам нээж үг хэлнэ. НЭМС-ийн захирал, АУ-ны доктор, профессор 09:10-09:20 Дурсгалын зураг ХҮНДЭТГЭЛИЙН ИЛТГЭЛ Ч.Цолмон, МУ-ын гавьяат багш, МАУА-ийн гишүүн, Академич, АУ-ны доктор, 09:20-09.40 профессор АШУҮИС-МИНИЙ БАХАРХАЛ, ЭРҮҮЛ АХУЙ, НЭМ СУДЛАЛ ӨЧИГДӨР, ӨНӨӨДӨР ЗОЧИН ИЛТГЭЛҮҮД

09.40-09:50 09:50-10:00 10:00-10:05

Б.Амгаланбаяр, ЗӨСҮТ-ийн Дэд захирал НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НОЦТОЙ БАЙДЛЫН ҮЕИЙН ХАРИУ АРГА ХЭМЖЭЭ О.Саранчулуун, НЭМ-ийн магистр, НУ-ны магистр АХМАД НАСТНЫ САЙН САЙХАН БАЙДАЛ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ЗАРИМ ХҮЧИН ЗҮЙЛС Шүүгчдийг танилцуулах

ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 1. НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД Хурлын дарга: Д.Амарсайхан /АУ-ны доктор, профессор/, Г.Болормаа /НЭМ-505 хэсгийн оюутан/

10:05-10:15 10:15-10:25

Илтгэл –1 Д.Намуун нар /НЭМ-505/

ОЮУТНЫ ХАЛДВАРТ БУС ӨВЧНИЙ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ СУДЛАХ НЬ Илтгэл –2 А.Ариунцэцэг нар /НЭМ-501/

СУВИЛАГЧ НАРЫН ДУНДАХ ВАРИКОЗЫН ТАРХАЛТ БА ЗАРИМ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН СУДАЛГАА Илтгэл –3 Э.Бүжин нар /НЭМ-503/ 10:25-10:35 ИЛ УУРХАЙН ХҮНД МАШИНЫ ОПЕРАТОРУУДЫН БҮСЭЛХИЙ НУРУУНЫ ӨВДӨЛТИЙН ТАРХАЛТ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛС 10:35-10:50 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ШИЛДЭГ И-ПОСТЕР ШАЛГАРУУЛАХ - 1 10:50-11:10 Цайны завсарлага ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 2. ЭРҮҮЛ АХУЙ, ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ Хурлын дарга: Э.Эрдэнэчимэг /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Ц.Хулан /ХАБЭА-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –4 Б.Уранчимэг нар /НЭМ-504/ 11:10-11:20 УЛААНБААТАР ХОТЫН ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИУДЫН ДОТООД ОРЧНЫ АГААР ДАХЬ ХРОМЫН АГУУЛАМЖИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН Илтгэл –5 М.Энхбаяр нар /НЭМ-501/ 11:20-11:30 ТЭРГЭНЦЭРТЭЙ ИРГЭДЭД ТУЛГАРДАГ СААД БЭРХШЭЭЛ БА ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН НАЛУУ ЗАМЫН ҮНЭЛГЭЭ Илтгэл –6 Х.Елена нар /АУС-431/ 11:30-11:40 ЭР БЭЛГИЙН ЭСИЙН ЧАНАРТ ГАДААД ОРЧНЫ АГААРЫН БОХИРДЛЫН ХАМААРЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ 11:40-11:55 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ХУРЛЫН ХӨТӨЛБӨР ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 3. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БОДЛОГО, УДИРДЛАГА Хурлын дарга: Л.Мөнх-Эрдэнэ /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Н.Баасан /ЭМЭЗ-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –7 Г.Баттөгс нар /БАС-303/ 11:55-12:05 ТҮРГЭН ХООЛНЫ ГАЗАРТ ХЭРЭГЛЭСЭН УРГАМЛЫН ТОСЫГ АШИГЛАН ЭДИЙН САВАН БЭЛТГЭХ БОЛОМЖ Илтгэл –8 Н.Санчирмаа нар /ЭМЭЗ-401/ 12:05-12:15 ЭЛЭГНИЙ ХОРТ ХАВДРЫН НАС БАРАЛТААС ШАЛТГААЛСАН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ШУУД БУС ЗАРДЛЫН ТООЦОО Илтгэл –9 Н.Баасан нар /ЭМЭЗ-401/ 12:15-12:25 ХОДООДНЫ ХОРТ ХАВДРААР ОНОШЛОГДСОН ХҮН АМЫН ХӨДЛӨЛ ЗҮЙ БОЛОН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТООЦОО 12:25-12:40 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 4. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НИЙГМИЙН АЖИЛ Хурлын дарга: М.Сугармаа /АУ-ны доктор, дэд профессор/, Г.Дөлгөөн /ЭМНА-402 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –10 Б.Сансармаа нар /ЭМНА-402/ 12:40-12:50 ЕБС-ИЙН ДУНД БОЛОН АХЛАХ АНГИЙН СУРАГЧДЫН СТРЕССИЙН ТҮВШИН, ТҮҮНИЙГ ДАВАН ТУУЛАХ АРГА Илтгэл –11 Э.Анубүжин нар /НЭМ-502/ 12:50-13:00 0-1 НАСНЫ ХҮҮХЭДТЭЙ ЭЭЖҮҮДИЙН ДУНДАХ ТӨРСНИЙ ДАРААХ СЭТГЭЛ ГУТРАЛЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ Илтгэл –12 А.Дэлгэрмаа нар /ЭМНА-302/ 13:00-13:10 АШУҮИС-ИЙН ТУЛГУУР ЭРХТНИЙ ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ОЮУТАНД ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ОРЧНЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ 13:10-13:25 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг ШИЛДЭГ И-ПОСТЕР ШАЛГАРУУЛАХ - 2 13:25-13:50 Цайны завсарлага ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН 5. ШИМ ТЭЖЭЭЛ СУДАЛ Хурлын дарга: М.Мөнхзаяа /АУ-ны доктор/, М.Наранцэцэг /ЭМХЗ-401 хэсгийн оюутан/ Илтгэл –13 Б.Номин нар /ШТС-202/ 13:50-14:00 ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ХҮҮХДИЙН ХООЛНЫ ШИМ ТЭЖЭЭЛИЙН БАЙДЛЫГ СУДАЛСАН ДҮН Илтгэл –14 Э.Урангоо нар /ШТС-301/ 14:00-14:10 ХҮҮХДЭД ЧИГЛЭСЭН НЭМЭЛТ ЧИХЭР АГУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ СУРТАЛЧИЛГАА Илтгэл –15 Г. Чанцалдулам нар /ЭМХЗ-401/ 14:10-14:20 ХҮНСЭНД ХЭРЭГЛЭГДЭХ ТОСНЫ ЧАНАРЫГ СУДАЛСАН ДҮН 14:20-14:35 Асуулт хариулт, хэлэлцүүлэг 14:35-14:50

ШҮҮГЧИД ДҮНГЭЭ ГАРГАХ

14:50-15:20

ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛ

15:20-15:30

ХААЛТ: Д.Даваалхам, НЭМС-ийн захирал, АУ-ны доктор, профессор

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ГА Р ЧИГ НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД 1. 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг үнэлэх нь ............................................................................................................................. 10 2. Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн оюутнуудын арьс арчилгааны талаарх мэдлэг болон хэрэглээний түвшинг судлах нь ................................................... 12 3. АШУҮИС-ийн оюутнуудын дундах ковид-19 халдварын тархалт тэдгээрийн мэдлэг, хандлага, дадлыг үнэлэх нь ............................................................................................... 14 4. Баянзүрх дүүргийн эмт-ийн харьяа өэмт-үүдийн жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн нэг цэгийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний бэлэн байдлыг үнэлэх нь ................................... 16 5. Биеийн тамирын хичээл ба сурагчдын биеийн жингийн үзүүлэлтийн хамаарлыг судалсан үр дүн .................................................................................................................. 18 6. Гамшгаас хамгаалах менежмент”-ийн талаарх оюутнуудын мэдлэг, хандлагыг үнэлсэн судалгаа .............................................................................................................................. 20 7. Гарын булчингийн хүч ба антропометрийн зарим үзүүлэлтүүд хоорондын хамаарлыг судалсан судалгаа ............................................................................................................. 22 8. Гемодиализ эмчилгээ хийлгэж буй үйлчлүүлэгчдийн амьдралын чанарыг kdqool sf асуумжаар үнэлэх .............................................................................................................. 24 9. Гэр бүлийн орчин дахь дам тамхидалтын нөлөөлөлд өртөж буй байдлыг судалсан дүн ............................................................................................................................................. 26 10. ЕБС-ийн ахлах ангийн сурагчдын дундах чихэвчний хэрэглээг ухаалаг утасны аппликейшн ашиглан судалсан дүн .................................................................................. 28 11. Ил уурхайн хүнд машины операторуудын бүсэлхий нурууны өвдөлтийн тархалт, түүнд нөлөөлөх эрсдэлт хүчин зүйлс ............................................. 30 12. Иргэдийн ахуйн хог хаягдлын ялган ангилалын талаарх мэдлэгийг үнэлэх судалгаа .. ............................................................................................................................................. 32 13. Оюутнуудын эрүүл мэндийн даатгалын талаарх мэдлэгийг үнэлсэн дүнгээс .......... 34 14. Оюутны халдварт бус өвчний эрсдэлт хүчин зүйлийг судлах нь ............................... 36 15. Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн агуулга, бүтцэд хийсэн дүн шинжилгээ ............................................................................. 38 16. СБД 8-р хорооны иргэдийн дунд таргалалт болон чихрийн шижингийн эрсдлийн шалгуурын хоорондын хамаарлыг судлах нь ................................................................... 40 17. Сувилагч нарын дундах варикозын тархалт ба зарим эрсдэлт хүчин зүйлийн судалгаа ............................................................................................................................................. 42 18. Сургуулийн насны хүүхдүүдийн дунд шүд цоорох өвчин ба хеликобактерийн хамаарлыг судалсан нь ..................................................................................................... 44 19. Улаанбаатар хотын ЕБС-ийн сурагчдын дундах хараа алдалтыг илрүүлэх судалгаа ............................................................................................................................................. 46 20. Умайн хүзүүний хорт хавдрын урьдал хэлбэрийн өөрчлөлийн үе шатуудад хүний папиллома вирусийн халдварын хамаарлыг үнэлсэн судалгаа ...................................... 48 21. Хүний папиллома вирусын эсрэг вакцины талаар эцэг эхчүүдийн мэдлэг, хандлага, дадлыг судалсан дүн ......................................................................................................... 50

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

22. Шүдний эмнэлгийн ажилчдын доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалтын судалгаа .............................................................................................................................. 52 23 Эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмжийг судалсан нь ............................................ 54 24 .Эрэгтэйчүүдийн бэлгийн хурдан дур тавих эмгэгийн зарим эрсдэлт хүчин зүйлийг судалсан дүн ...................................................................................................................... 56 25. Яаралтай ууж жирэмслэхээс хамгаалах эмийн хэрэглээ, мэдлэг, нөлөөлөх хүчин зүйлсийн судалгаа ............................................................................................................. 58 ЭРҮҮЛ АХУЙ, ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ 1. АШУҮИС-ийн зарим барилгын галын аюулгүй байдлын үнэлгээ................................. 62 2. Зарим үйлдвэрийн ажилчдын халууны стрессийн эрсдэлийн үнэлгээ ....................... 64 3. Зөөврийн усны сав ба ус цэвэрлэгч төхөөрөмжийн нянгийн бохирдол, эрүүл ахуйн үнэлгээ ................................................................................................................................ 66 4.Нийтийн тээврийн жолооч нарын эргономикийн эрсдэлийн үнэлгээ ........................... 68 5. Оюутнуудын суух хэв маягаас хамаарч хүзүүнд ирэх ачааллыг өнцгийн хэмжээсээр тодорхойлох нь ................................................................................................................... 70 6. Том оврын автобусны жолооч нарын дунд тохиолдох яс булчингийн эмгэгийг судалсан дүн ....................................................................................................................................... 72 7. Тэргэнцэртэй иргэдэд тулгардаг саад бэрхшээл ба эрүүл мэндийн байгууллагуудын налуу замын үнэлгээ .......................................................................................................... 74 8. Улаанбаатар хотын ерөнхий боловсролын сургуулиудын дотоод орчны агаар дахь хромын агууламжийг тодорхойлсон дүн ........................................................................... 76 9. Улаанбаатар хотын ундны усны чанарыг физик-химийн зарим үзүүлэлтээр харьцуулсан судалгаа .............................................................................................................................. 78 10. Хот тохижилт үйлчилгээний ажилчдын ажлын байран дах хөдөлмөрийн эрүүл аюулгүй байдал болон эрүүл мэндийн эрсдлийг үнэлэх .................................................. 80 11. Хуванцар хог хаягдал нь хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө ба түүнээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ? ................................................................................................... 82 12. Хэвлэх үйлдвэрийн ажлын орчин дах шуугианыг хэмжсэн дүн ................................. 84 13. Эр бэлгийн эсийн чанарт гадаад орчны агаарын бохирдлын хамаарлыг үнэлсэн нь ... ............................................................................................................................................. 86 ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БОДЛОГО, УДИРДЛАГА 1. Жирэмсний хяналтын тусламж, үйлчилгээний тэгш байдлын судалгаа ......................90 2. Сонсголын бэрхшээлтэй хөдөлмөрийн насны иргэдийн эдийн засгийн дарамтын судалгаа .............................................................................................................................. 92 3 Түргэн хоолны газарт хэрэглэсэн ургамлын тосыг ашиглан эдийн саван бэлтгэх боломж ............................................................................................................................................. 94 4. Ходоодны хорт хавдраар оношлогдсон хүн амын хөдлөл зүй болон эдийн засгийн тооцоо ................................................................................................................................. 96 5. Элэгний хорт хавдрын нас баралтаас шалтгаалсан эдийн засгийн шууд бус зардлын тооцоо ................................................................................................................................. 98 6. Эрүүл мэндийн эдийн засагч мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгцээний үнэлгээ .............................................................................................................................. 100

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ГА Р ЧИГ НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД 1. 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг үнэлэх нь ............................................................................................................................. 10 2. Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн оюутнуудын арьс арчилгааны талаарх мэдлэг болон хэрэглээний түвшинг судлах нь ................................................... 12 3. АШУҮИС-ийн оюутнуудын дундах ковид-19 халдварын тархалт тэдгээрийн мэдлэг, хандлага, дадлыг үнэлэх нь ............................................................................................... 14 4. Баянзүрх дүүргийн эмт-ийн харьяа өэмт-үүдийн жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн нэг цэгийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний бэлэн байдлыг үнэлэх нь ................................... 16 5. Биеийн тамирын хичээл ба сурагчдын биеийн жингийн үзүүлэлтийн хамаарлыг судалсан үр дүн .................................................................................................................. 18 6. Гамшгаас хамгаалах менежмент”-ийн талаарх оюутнуудын мэдлэг, хандлагыг үнэлсэн судалгаа .............................................................................................................................. 20 7. Гарын булчингийн хүч ба антропометрийн зарим үзүүлэлтүүд хоорондын хамаарлыг судалсан судалгаа ............................................................................................................. 22 8. Гемодиализ эмчилгээ хийлгэж буй үйлчлүүлэгчдийн амьдралын чанарыг kdqool sf асуумжаар үнэлэх .............................................................................................................. 24 9. Гэр бүлийн орчин дахь дам тамхидалтын нөлөөлөлд өртөж буй байдлыг судалсан дүн ............................................................................................................................................. 26 10. ЕБС-ийн ахлах ангийн сурагчдын дундах чихэвчний хэрэглээг ухаалаг утасны аппликейшн ашиглан судалсан дүн .................................................................................. 28 11. Ил уурхайн хүнд машины операторуудын бүсэлхий нурууны өвдөлтийн тархалт, түүнд нөлөөлөх эрсдэлт хүчин зүйлс ............................................. 30 12. Иргэдийн ахуйн хог хаягдлын ялган ангилалын талаарх мэдлэгийг үнэлэх судалгаа .. ............................................................................................................................................. 32 13. Оюутнуудын эрүүл мэндийн даатгалын талаарх мэдлэгийг үнэлсэн дүнгээс .......... 34 14. Оюутны халдварт бус өвчний эрсдэлт хүчин зүйлийг судлах нь ............................... 36 15. Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн агуулга, бүтцэд хийсэн дүн шинжилгээ ............................................................................. 38 16. СБД 8-р хорооны иргэдийн дунд таргалалт болон чихрийн шижингийн эрсдлийн шалгуурын хоорондын хамаарлыг судлах нь ................................................................... 40 17. Сувилагч нарын дундах варикозын тархалт ба зарим эрсдэлт хүчин зүйлийн судалгаа ............................................................................................................................................. 42 18. Сургуулийн насны хүүхдүүдийн дунд шүд цоорох өвчин ба хеликобактерийн хамаарлыг судалсан нь ..................................................................................................... 44 19. Улаанбаатар хотын ЕБС-ийн сурагчдын дундах хараа алдалтыг илрүүлэх судалгаа ............................................................................................................................................. 46 20. Умайн хүзүүний хорт хавдрын урьдал хэлбэрийн өөрчлөлийн үе шатуудад хүний папиллома вирусийн халдварын хамаарлыг үнэлсэн судалгаа ...................................... 48 21. Хүний папиллома вирусын эсрэг вакцины талаар эцэг эхчүүдийн мэдлэг, хандлага, дадлыг судалсан дүн ......................................................................................................... 50

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

22. Шүдний эмнэлгийн ажилчдын доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалтын судалгаа .............................................................................................................................. 52 23 Эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмжийг судалсан нь ............................................ 54 24 .Эрэгтэйчүүдийн бэлгийн хурдан дур тавих эмгэгийн зарим эрсдэлт хүчин зүйлийг судалсан дүн ...................................................................................................................... 56 25. Яаралтай ууж жирэмслэхээс хамгаалах эмийн хэрэглээ, мэдлэг, нөлөөлөх хүчин зүйлсийн судалгаа ............................................................................................................. 58 ЭРҮҮЛ АХУЙ, ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ 1. АШУҮИС-ийн зарим барилгын галын аюулгүй байдлын үнэлгээ................................. 62 2. Зарим үйлдвэрийн ажилчдын халууны стрессийн эрсдэлийн үнэлгээ ....................... 64 3. Зөөврийн усны сав ба ус цэвэрлэгч төхөөрөмжийн нянгийн бохирдол, эрүүл ахуйн үнэлгээ ................................................................................................................................ 66 4.Нийтийн тээврийн жолооч нарын эргономикийн эрсдэлийн үнэлгээ ........................... 68 5. Оюутнуудын суух хэв маягаас хамаарч хүзүүнд ирэх ачааллыг өнцгийн хэмжээсээр тодорхойлох нь ................................................................................................................... 70 6. Том оврын автобусны жолооч нарын дунд тохиолдох яс булчингийн эмгэгийг судалсан дүн ....................................................................................................................................... 72 7. Тэргэнцэртэй иргэдэд тулгардаг саад бэрхшээл ба эрүүл мэндийн байгууллагуудын налуу замын үнэлгээ .......................................................................................................... 74 8. Улаанбаатар хотын ерөнхий боловсролын сургуулиудын дотоод орчны агаар дахь хромын агууламжийг тодорхойлсон дүн ........................................................................... 76 9. Улаанбаатар хотын ундны усны чанарыг физик-химийн зарим үзүүлэлтээр харьцуулсан судалгаа .............................................................................................................................. 78 10. Хот тохижилт үйлчилгээний ажилчдын ажлын байран дах хөдөлмөрийн эрүүл аюулгүй байдал болон эрүүл мэндийн эрсдлийг үнэлэх .................................................. 80 11. Хуванцар хог хаягдал нь хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө ба түүнээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ? ................................................................................................... 82 12. Хэвлэх үйлдвэрийн ажлын орчин дах шуугианыг хэмжсэн дүн ................................. 84 13. Эр бэлгийн эсийн чанарт гадаад орчны агаарын бохирдлын хамаарлыг үнэлсэн нь ... ............................................................................................................................................. 86 ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БОДЛОГО, УДИРДЛАГА 1. Жирэмсний хяналтын тусламж, үйлчилгээний тэгш байдлын судалгаа ......................90 2. Сонсголын бэрхшээлтэй хөдөлмөрийн насны иргэдийн эдийн засгийн дарамтын судалгаа .............................................................................................................................. 92 3 Түргэн хоолны газарт хэрэглэсэн ургамлын тосыг ашиглан эдийн саван бэлтгэх боломж ............................................................................................................................................. 94 4. Ходоодны хорт хавдраар оношлогдсон хүн амын хөдлөл зүй болон эдийн засгийн тооцоо ................................................................................................................................. 96 5. Элэгний хорт хавдрын нас баралтаас шалтгаалсан эдийн засгийн шууд бус зардлын тооцоо ................................................................................................................................. 98 6. Эрүүл мэндийн эдийн засагч мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгцээний үнэлгээ .............................................................................................................................. 100

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НИЙГМИЙН АЖИЛ 1. 0-1 насны хүүхэдтэй ээжүүдийн дундах төрсний дараах сэтгэл гутралыг үнэлэх нь ....... ........................................................................................................................................... 104 2. Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн багш нарын ажлын ачаалал, стрессийн түвшнийг судалсан дүн ........................................... 106 3. АШУҮИС-ийн тулгуур эрхтний хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутанд хүртээмжтэй орчныг үнэлсэн нь ......................................................................................................................... 108 4. АШУҮИС-н 1, 2-р дамжааны оюутнуудад хийгдсэн сэтгэлзүйн үзүүлэлтүүд ........... 110 5. ЕБС-ийн дунд болон ахлах ангийн сурагчдын стрессийн түвшин, түүнийг даван туулах арга ................................................................................................................................... 112 6. Оюутан эмэгтэйчүүдийн нөхөн үржихүйн эрхийн талаарх судалгаа ......................... 114 7. Оюутнуудын дундах хооллох зан үйл болон сэтгэцийн эрүүл мэндийг үнэлэх судалгаа ........................................................................................................................................... 116 8. Оюутнуудын хоололт ба сэтгэл санааны байдал ........................................................ 118 9. Оюутнуудын хоолны сонголтонд нөлөөлж буй хүчин зүйлс ...................................... 120 10. Тамирчдын хоолны сонголтонд нөлөөлж буй хүчин зүйлийн судалгаа .................. 122 11. Үргүйдлийн үеийн нөхөн үржихүйн хамааралт амьдралын чанарыг тодорхойлж, стрессийн түвшинтэй холбон судлах нь .......................................................................... 124 ШИМ ТЭЖЭЭЛ СУДЛАЛ 1. Их дээд сургуулийн оюутнуудын хооллолтонд нөлөөлөх зарим хүчин зүйлс ......... 128 2. Монголын уламжлалт баяр цагаан сарын өдрүүдийн буузны хэрэглээг судалсан байдал .............................................................................................................................. 130 3. Оюутнуудын идэх зан үйл ба түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс ...................................... 132 4. Ургамлын эсэд үзүүлэх алимны цууны хүчлийн нөлөө болон үхлийн тунг тодорхойлсон дүн ..................................................................................................................................... 134 5. Хүний бие махбодид хавдар үүсгэдэг хүнсний нэмэлт бодисын талаар хийсэн судалгаа ........................................................................................................................................... 136 6. Хүнсэнд хэрэглэгдэх тосны чанарыг судалсан дүн ................................................... 138 7. Хүүхдэд чиглэсэн нэмэлт чихэр агуулсан бүтээгдэхүүний сурталчилгаа ................ 140 8. Цэцэрлэгийн хүүхдийн хоолны шим тэжээлийн байдлыг судалсан дүн .................. 142 9. Гэр бүлд түшиглэсэн халамжийн хувилбарт үйлчилгээнд хамрагдаж буй 09-18 насны хүүхдүүдийн хооллолтын хэв маяг, шим тэжээлийн байдлыг судалсан нь ................. 144

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН СУРГУУЛЬ Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НИЙГМИЙН АЖИЛ 1. 0-1 насны хүүхэдтэй ээжүүдийн дундах төрсний дараах сэтгэл гутралыг үнэлэх нь ....... ........................................................................................................................................... 104 2. Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн багш нарын ажлын ачаалал, стрессийн түвшнийг судалсан дүн ........................................... 106 3. АШУҮИС-ийн тулгуур эрхтний хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутанд хүртээмжтэй орчныг үнэлсэн нь ......................................................................................................................... 108 4. АШУҮИС-н 1, 2-р дамжааны оюутнуудад хийгдсэн сэтгэлзүйн үзүүлэлтүүд ........... 110 5. ЕБС-ийн дунд болон ахлах ангийн сурагчдын стрессийн түвшин, түүнийг даван туулах арга ................................................................................................................................... 112 6. Оюутан эмэгтэйчүүдийн нөхөн үржихүйн эрхийн талаарх судалгаа ......................... 114 7. Оюутнуудын дундах хооллох зан үйл болон сэтгэцийн эрүүл мэндийг үнэлэх судалгаа ........................................................................................................................................... 116 8. Оюутнуудын хоололт ба сэтгэл санааны байдал ........................................................ 118 9. Оюутнуудын хоолны сонголтонд нөлөөлж буй хүчин зүйлс ...................................... 120 10. Тамирчдын хоолны сонголтонд нөлөөлж буй хүчин зүйлийн судалгаа .................. 122 11. Үргүйдлийн үеийн нөхөн үржихүйн хамааралт амьдралын чанарыг тодорхойлж, стрессийн түвшинтэй холбон судлах нь .......................................................................... 124 ШИМ ТЭЖЭЭЛ СУДЛАЛ 1. Их дээд сургуулийн оюутнуудын хооллолтонд нөлөөлөх зарим хүчин зүйлс ......... 128 2. Монголын уламжлалт баяр цагаан сарын өдрүүдийн буузны хэрэглээг судалсан байдал .............................................................................................................................. 130 3. Оюутнуудын идэх зан үйл ба түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс ...................................... 132 4. Ургамлын эсэд үзүүлэх алимны цууны хүчлийн нөлөө болон үхлийн тунг тодорхойлсон дүн ..................................................................................................................................... 134 5. Хүний бие махбодид хавдар үүсгэдэг хүнсний нэмэлт бодисын талаар хийсэн судалгаа ........................................................................................................................................... 136 6. Хүнсэнд хэрэглэгдэх тосны чанарыг судалсан дүн ................................................... 138 7. Хүүхдэд чиглэсэн нэмэлт чихэр агуулсан бүтээгдэхүүний сурталчилгаа ................ 140 8. Цэцэрлэгийн хүүхдийн хоолны шим тэжээлийн байдлыг судалсан дүн .................. 142 9. Гэр бүлд түшиглэсэн халамжийн хувилбарт үйлчилгээнд хамрагдаж буй 09-18 насны хүүхдүүдийн хооллолтын хэв маяг, шим тэжээлийн байдлыг судалсан нь ................. 144

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН СУРГУУЛЬ Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

0-5 НАСНЫ ХҮҮХЭДТЭЙ ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДИЙН, АНТИБИОТИКИЙН ТЭСВЭРЖИЛТИЙН ТАЛААРХ МЭДЛЭГИЙГ ҮНЭЛЭХ НЬ Б.Түвшинжаргал¹, А.Амина¹, З.Анударь¹, П.Цасангаа² ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эм Зүйн Сургууль ,304-р хэсэг ²АШУҮИС, АУС,Хүүхдийн Анагаах,305-р хэсэг Цахим шуудан: [email protected], Утас: 99709923

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSESSMENT OF THE KNOWLEDGE OF PARENTS WITH CHILDREN 0-5 YEARS OLD ABOUT ANTIBIOTIC RESISTANCE Tuvshinjarga.B¹, Amina.A¹, Anudar.Z¹, Tsangaa.P² ¹School of Pharmacy, Mongolian National University of Medical Sciences, Section 304 ²MNUMS University, Department of Pediatrics, Section 305 Email: [email protected], Phone: 99709923

Түлхүүр үгс:Антибиотикийн тэсвэржилт, боловсролын түвшин, мэдлэг

Keywords:Antibiotic resistance, education level and knowledge

Үндэслэл: Нялхас болон 5 хүртэлх настай хүүхдүүдийн өвчлөлийн тэргүүлэх 5 шалтгааны 52.2%-ыг амьсгалын тогтолцооны өвчин эзэлж байна. Мөн уг насны хүүхдүүдийн эндэгдлийн 6.6%-г амьсгалын тогтолцооны эмгэгийн шалтгаант эндэгдэл эзэлж байгаа бөгөөд үүний нэг шалтгаан нь эцэг эхчүүд гэрээр өөрсдийн дур мэдэн эмэн эмчилгээ, тэр дундаа антибиотик эмчилгээ хийж хүндрүүлж байгаа явдал юм. Ийнхүү хүн амын дунд эмийн зохистой хэрэглээний ойлголт, хандлага төлөвшөөгүйгээс антибиотикийг өөрсдийн дураар эмийн сангаас авч, замбараагүй хэрэглэдэг буруу дадал байсаар байгаа нь судалгааны ажлын үндэслэл болсон. Зорилго: 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг болон боловсролын түвшин хоорондын хамаарлыг судлах, Mатериал, арга зүй: Энэхүү судалгааг 2023 оны 02 сараас 2023 оны 3 сар хүртэлх хугацаанд эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн судалгааны загвараар 0-5 насны хүүхэдтэй 149 оролцогчийг хамруулсан. Судалгаанд оролцогчдын антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг 10 асуулт бүхий 2 бүлэг (Eurobarometer survey) асуумжаар үнэлсэн. Статистик боловсруулалтыг SPSS 26 ашиглан хийж гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд нийт 149 хүнийг хамруулсан ба оролцогчдын дундаж нас 42.13±23.34, эмэгтэй 75.2% (n=112), эрэгтэй 24.8% (n=37) байв. Боловсролын түвшингээр нь 3 ангилсан ба 71.3% дээд, 24.7 % бүрэн дунд, 4% нь суурь боловсролтой байсан. Нийт судалгаанд оролцогчдын антибиотикийн тэсвэрэжилтийн талаарх мэдлэг 47.3% байв. Боловсролын түвшин болон антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг хооронд статистик ач холбогдол бүхий ялгаатай байна (p>0.05). Дүгнэлт: 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг дутмаг байна. 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг боловсролын түвшингээр харьцуулахад дээд боловсролтой эцэг эхчүүдийн мэдлэг, бүрэн дунд, суурь боловсролтой эцэг эхчүүдээс 3.3 дахин илүү байна.

Background: Respiratory system diseases accounted for 52.2% of the top 5 causes of illness in infants and children under 5 years of age. Also, 6.6% of the deaths of children of this age are caused by respiratory system disorders, and one of the reasons for this is that parents make it difficult by doing their own medical treatment at home, including antibiotic treatment. Thus, due to the lack of understanding and attitude of proper use of drugs among the population, there is still a wrong practice of taking antibiotics from the pharmacy at will and using them indiscriminately, which was the basis of the research. Objective: To study the relationship between the knowledge of antibiotic resistance and the level of education of parents of children aged 0-5 years, Materials and Methods: 149 participants with children aged 0-5 years were employed in the main study from February 2023 to March 2023. The knowledge of the participants of the study about the grouping of antibiotics was evaluated by Eurobarometer survey with 10 questions. Statistical processing was performed using SPSS 26. Results: A total of 149 people were employed in the study, and the average age of the participants was 42.13±23.34, 75.2% were women (n=112), and 24.8% were men (n=37). Education was divided into 3 categories: 71.3% had a higher education, 24.7% had a secondary education, and 4% had a basic education. The overall safety awareness of the respondents was 47.3%. Statistical significance was found between education level and awareness of safety changes (p>0.05). Conclusion: Parents with children aged 0-5 years lack knowledge about antibiotic resistance. The knowledge of parents with children aged 0-5 years about antibiotic resistance is 3.3 times higher than that of parents with higher education and basic education.

10

11

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

0-5 НАСНЫ ХҮҮХЭДТЭЙ ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДИЙН, АНТИБИОТИКИЙН ТЭСВЭРЖИЛТИЙН ТАЛААРХ МЭДЛЭГИЙГ ҮНЭЛЭХ НЬ Б.Түвшинжаргал¹, А.Амина¹, З.Анударь¹, П.Цасангаа² ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эм Зүйн Сургууль ,304-р хэсэг ²АШУҮИС, АУС,Хүүхдийн Анагаах,305-р хэсэг Цахим шуудан: [email protected], Утас: 99709923

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSESSMENT OF THE KNOWLEDGE OF PARENTS WITH CHILDREN 0-5 YEARS OLD ABOUT ANTIBIOTIC RESISTANCE Tuvshinjarga.B¹, Amina.A¹, Anudar.Z¹, Tsangaa.P² ¹School of Pharmacy, Mongolian National University of Medical Sciences, Section 304 ²MNUMS University, Department of Pediatrics, Section 305 Email: [email protected], Phone: 99709923

Түлхүүр үгс:Антибиотикийн тэсвэржилт, боловсролын түвшин, мэдлэг

Keywords:Antibiotic resistance, education level and knowledge

Үндэслэл: Нялхас болон 5 хүртэлх настай хүүхдүүдийн өвчлөлийн тэргүүлэх 5 шалтгааны 52.2%-ыг амьсгалын тогтолцооны өвчин эзэлж байна. Мөн уг насны хүүхдүүдийн эндэгдлийн 6.6%-г амьсгалын тогтолцооны эмгэгийн шалтгаант эндэгдэл эзэлж байгаа бөгөөд үүний нэг шалтгаан нь эцэг эхчүүд гэрээр өөрсдийн дур мэдэн эмэн эмчилгээ, тэр дундаа антибиотик эмчилгээ хийж хүндрүүлж байгаа явдал юм. Ийнхүү хүн амын дунд эмийн зохистой хэрэглээний ойлголт, хандлага төлөвшөөгүйгээс антибиотикийг өөрсдийн дураар эмийн сангаас авч, замбараагүй хэрэглэдэг буруу дадал байсаар байгаа нь судалгааны ажлын үндэслэл болсон. Зорилго: 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг болон боловсролын түвшин хоорондын хамаарлыг судлах, Mатериал, арга зүй: Энэхүү судалгааг 2023 оны 02 сараас 2023 оны 3 сар хүртэлх хугацаанд эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн судалгааны загвараар 0-5 насны хүүхэдтэй 149 оролцогчийг хамруулсан. Судалгаанд оролцогчдын антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг 10 асуулт бүхий 2 бүлэг (Eurobarometer survey) асуумжаар үнэлсэн. Статистик боловсруулалтыг SPSS 26 ашиглан хийж гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд нийт 149 хүнийг хамруулсан ба оролцогчдын дундаж нас 42.13±23.34, эмэгтэй 75.2% (n=112), эрэгтэй 24.8% (n=37) байв. Боловсролын түвшингээр нь 3 ангилсан ба 71.3% дээд, 24.7 % бүрэн дунд, 4% нь суурь боловсролтой байсан. Нийт судалгаанд оролцогчдын антибиотикийн тэсвэрэжилтийн талаарх мэдлэг 47.3% байв. Боловсролын түвшин болон антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг хооронд статистик ач холбогдол бүхий ялгаатай байна (p>0.05). Дүгнэлт: 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг дутмаг байна. 0-5 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн, антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэгийг боловсролын түвшингээр харьцуулахад дээд боловсролтой эцэг эхчүүдийн мэдлэг, бүрэн дунд, суурь боловсролтой эцэг эхчүүдээс 3.3 дахин илүү байна.

Background: Respiratory system diseases accounted for 52.2% of the top 5 causes of illness in infants and children under 5 years of age. Also, 6.6% of the deaths of children of this age are caused by respiratory system disorders, and one of the reasons for this is that parents make it difficult by doing their own medical treatment at home, including antibiotic treatment. Thus, due to the lack of understanding and attitude of proper use of drugs among the population, there is still a wrong practice of taking antibiotics from the pharmacy at will and using them indiscriminately, which was the basis of the research. Objective: To study the relationship between the knowledge of antibiotic resistance and the level of education of parents of children aged 0-5 years, Materials and Methods: 149 participants with children aged 0-5 years were employed in the main study from February 2023 to March 2023. The knowledge of the participants of the study about the grouping of antibiotics was evaluated by Eurobarometer survey with 10 questions. Statistical processing was performed using SPSS 26. Results: A total of 149 people were employed in the study, and the average age of the participants was 42.13±23.34, 75.2% were women (n=112), and 24.8% were men (n=37). Education was divided into 3 categories: 71.3% had a higher education, 24.7% had a secondary education, and 4% had a basic education. The overall safety awareness of the respondents was 47.3%. Statistical significance was found between education level and awareness of safety changes (p>0.05). Conclusion: Parents with children aged 0-5 years lack knowledge about antibiotic resistance. The knowledge of parents with children aged 0-5 years about antibiotic resistance is 3.3 times higher than that of parents with higher education and basic education.

10

11

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

АНАГААХЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДЭСНИЙ ИХ СУРГУУЛИЙН ОЮУТНУУДЫН АРЬС АРЧИЛГААНЫ ТАЛААРХ МЭДЛЭГ БОЛОН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ТҮВШИНГ СУДЛАХ НЬ

Ө. Мөнх-Эрдэнэ¹, О. Энхцацрал¹, Э. Сэрчмаа¹, Ш. Тэмүүжин¹, С. Оюударь² 1 АШУҮИС, Био-Анагааны Сургууль,305, 403-р хэсгийн оюутан ²АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, 306, 305-р хэсгийн оюутан ³АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль, 633-р хэсгийн оюутан Имэйл:[email protected], Утас:80365039

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

STUDY ABOUT THE AWARENESS AND PRACTICES PERTAINING TO SKIN CARE AMONG STUDENTS OF THE NATIONAL UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES U. Munkh-Erdene¹, O. Enkhtsatsral¹, E. Serchmaa¹, Sh. Temuujin¹, S. Oyudari² 1 305, 403-School of Bio-Medicine, MNUMS 2 305, 306-School of Pudlic-Health, MNUMS 3 633-School of Medicine, MNUMS [email protected], 80365039

Түлхүүр үг: АШУҮИС-ийн оюутнууд, арьс арчилгаа, мэдлэг

Keywords:MNUMS students, skin care, knowledge

Үндэслэл: Хүн өдөр бүр хими, физик, биологийн хүчин зүйл болох нарны туяа, химийн бодис, эрс тэс уур амьсгалын байдал гэх зэрэг зүйлсэд өртөж арьсаа гэмтээж байдаг. Мөн хүн өөрөөсөө шалтгаалах олон шалтгааны улмаас арьсны хөнгөн зэргээс хүнд зэрэг хүртэлх өвчлөл асуудлуудтай тулгардаг. Эдгээр хүчин зүйлсээс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах арга нь арьс арчилгаа байдаг бөгөөд энэ талын мэдлэг оюутнуудын дунд хэр байдаг, ямар арга хэмжээ авдгийг тодорхойлсон судалгаа хомс байгаа нь энэхүү судалгааг хийх үндэслэл болов. Зорилго: АШУҮИС-ийн оюутнуудын арьс арчилгааны талаарх мэдлэг, хэрэглээ, дадлыг үнэлэх Материал, арга зүй: Энэхүү судалгааг эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн загварыг ашиглан АШУҮИС-ийн 1-6-р курсын оюутнуудаас 2023 оны 1-р сараас 2023 оны 03-р сар хүртэл нийт 25 асуулттай асуумжыг цахим форм-оор цуглуулав. Судалгааны үр дүнг Windows Excel-2016 болон SPSS 26 программуудыг ашиглан боловсруулав. Үр дүн: Манай судалгаанд нийт 228 оюутан хамрагдсанаас 18-20 насны (66.2%) оюутнууд хамгийн их хувийг эзэлсэн байна. Нийт оюутнуудаас 196 нь эмэгтэй (86%), 32 нь эрэгтэй (14%) байна. Хэрэглээ болон мэдлэгийг үнэлэх асуултуудад нийт оюутнуудын 67.6% хангалттай хариултыг өгсөн бол өөрсдийн үнэлгээгээр 43.3% нь өөрийн мэдлэгээ маш сайн гэж үнэлсэн. Асуултуудаас хамгийн өндөр хувьтайгаар буюу 86.4% нь ашигладаг бүтээгдэхүүнийг нарны тос хэмээн хариулсан ба үүнээс 51.3% нь SPF+50 хэрэглэдэг гэсэн хариултыг өгсөн. Нийт оюутнуудын 76.9% нь хөнгөн зэргийн батгашилтай гэж үнэлсэн бол 13.5% нь хүнд зэргийн батгашилтай гэх хариултыг өгсөн. Арьс арчилгааны мэдлэг, хэрэглээний түвшин хангалттай буюу өндөр байсан оюутнуудад хөнгөн зэргийн батгашилт үүсэх хамраарал эерэг хүчтэй хамааралтай байсан (p=0.01, р=0.05). Дүгнэлт: Арьсны батгашилт нь тухайн хүний арьс арчилгааны мэдлэг, хэрэглээний түвшинтэй шууд хамааралтай байгаа тул оюутнууд хэрэгтэй мэдээллийн талаар мэдлэгээ дээшлүүлэх шаардлагатай.

Background: Every day, people damage their skin by exposure to chemical, physical, an biological factors such as sunlight, chemicals, and extreme weather conditions. Also, a person may face skin problems ranging from mild to severe due to many reasons that depend on him. Skin care is the way to prevent and protect against these factors, and there is a lack of research on how much knowledge students have about this and what measures they take, which is the reason for doing this research. Objectives: In order to evaluate the knowledge, use and practice of skin care students of MNUMS Materials and methods: This study was conducted by using a one-moment model of epidemiologic analytical research, and a questionnaire with a total of 25 questions was collected in electronic form from students of the 1st-6th year of MNUMS from January 2023 to March 2023. The research results were processed using Windows Excel-2016 and SPSS 26 programs. Results: Out of a total of 228 students who participated in our study, 18-20-year-old students (66.2%) had the largest percentage. Out of the total number of students, 196 are female (86%) and 32 are male (14%). 67.6% of all students answered satisfactorily to the questions assessing application and knowledge, while 43.3% of students rated their knowledge as excellent. The highest percentage of respondents, 86.4%, answered that the product they use is sunscreen, and 51.3% of them answered that they use SPF+50. 76.9% of all students were assessed as having mild acne, while 13.5% answered that they had severe acne. There was a strong positive correlation with the incidence of mild acne in students who had adequate or high levels of knowledge and use of skin care (p=0.01, p=0.05). Conclusion: Acne is directly related to a person's level of skin care knowledge and usage, so students need to raise their awareness of useful information.

12

13

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

АНАГААХЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДЭСНИЙ ИХ СУРГУУЛИЙН ОЮУТНУУДЫН АРЬС АРЧИЛГААНЫ ТАЛААРХ МЭДЛЭГ БОЛОН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ТҮВШИНГ СУДЛАХ НЬ

Ө. Мөнх-Эрдэнэ¹, О. Энхцацрал¹, Э. Сэрчмаа¹, Ш. Тэмүүжин¹, С. Оюударь² 1 АШУҮИС, Био-Анагааны Сургууль,305, 403-р хэсгийн оюутан ²АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, 306, 305-р хэсгийн оюутан ³АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль, 633-р хэсгийн оюутан Имэйл:[email protected], Утас:80365039

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

STUDY ABOUT THE AWARENESS AND PRACTICES PERTAINING TO SKIN CARE AMONG STUDENTS OF THE NATIONAL UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES U. Munkh-Erdene¹, O. Enkhtsatsral¹, E. Serchmaa¹, Sh. Temuujin¹, S. Oyudari² 1 305, 403-School of Bio-Medicine, MNUMS 2 305, 306-School of Pudlic-Health, MNUMS 3 633-School of Medicine, MNUMS [email protected], 80365039

Түлхүүр үг: АШУҮИС-ийн оюутнууд, арьс арчилгаа, мэдлэг

Keywords:MNUMS students, skin care, knowledge

Үндэслэл: Хүн өдөр бүр хими, физик, биологийн хүчин зүйл болох нарны туяа, химийн бодис, эрс тэс уур амьсгалын байдал гэх зэрэг зүйлсэд өртөж арьсаа гэмтээж байдаг. Мөн хүн өөрөөсөө шалтгаалах олон шалтгааны улмаас арьсны хөнгөн зэргээс хүнд зэрэг хүртэлх өвчлөл асуудлуудтай тулгардаг. Эдгээр хүчин зүйлсээс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах арга нь арьс арчилгаа байдаг бөгөөд энэ талын мэдлэг оюутнуудын дунд хэр байдаг, ямар арга хэмжээ авдгийг тодорхойлсон судалгаа хомс байгаа нь энэхүү судалгааг хийх үндэслэл болов. Зорилго: АШУҮИС-ийн оюутнуудын арьс арчилгааны талаарх мэдлэг, хэрэглээ, дадлыг үнэлэх Материал, арга зүй: Энэхүү судалгааг эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн загварыг ашиглан АШУҮИС-ийн 1-6-р курсын оюутнуудаас 2023 оны 1-р сараас 2023 оны 03-р сар хүртэл нийт 25 асуулттай асуумжыг цахим форм-оор цуглуулав. Судалгааны үр дүнг Windows Excel-2016 болон SPSS 26 программуудыг ашиглан боловсруулав. Үр дүн: Манай судалгаанд нийт 228 оюутан хамрагдсанаас 18-20 насны (66.2%) оюутнууд хамгийн их хувийг эзэлсэн байна. Нийт оюутнуудаас 196 нь эмэгтэй (86%), 32 нь эрэгтэй (14%) байна. Хэрэглээ болон мэдлэгийг үнэлэх асуултуудад нийт оюутнуудын 67.6% хангалттай хариултыг өгсөн бол өөрсдийн үнэлгээгээр 43.3% нь өөрийн мэдлэгээ маш сайн гэж үнэлсэн. Асуултуудаас хамгийн өндөр хувьтайгаар буюу 86.4% нь ашигладаг бүтээгдэхүүнийг нарны тос хэмээн хариулсан ба үүнээс 51.3% нь SPF+50 хэрэглэдэг гэсэн хариултыг өгсөн. Нийт оюутнуудын 76.9% нь хөнгөн зэргийн батгашилтай гэж үнэлсэн бол 13.5% нь хүнд зэргийн батгашилтай гэх хариултыг өгсөн. Арьс арчилгааны мэдлэг, хэрэглээний түвшин хангалттай буюу өндөр байсан оюутнуудад хөнгөн зэргийн батгашилт үүсэх хамраарал эерэг хүчтэй хамааралтай байсан (p=0.01, р=0.05). Дүгнэлт: Арьсны батгашилт нь тухайн хүний арьс арчилгааны мэдлэг, хэрэглээний түвшинтэй шууд хамааралтай байгаа тул оюутнууд хэрэгтэй мэдээллийн талаар мэдлэгээ дээшлүүлэх шаардлагатай.

Background: Every day, people damage their skin by exposure to chemical, physical, an biological factors such as sunlight, chemicals, and extreme weather conditions. Also, a person may face skin problems ranging from mild to severe due to many reasons that depend on him. Skin care is the way to prevent and protect against these factors, and there is a lack of research on how much knowledge students have about this and what measures they take, which is the reason for doing this research. Objectives: In order to evaluate the knowledge, use and practice of skin care students of MNUMS Materials and methods: This study was conducted by using a one-moment model of epidemiologic analytical research, and a questionnaire with a total of 25 questions was collected in electronic form from students of the 1st-6th year of MNUMS from January 2023 to March 2023. The research results were processed using Windows Excel-2016 and SPSS 26 programs. Results: Out of a total of 228 students who participated in our study, 18-20-year-old students (66.2%) had the largest percentage. Out of the total number of students, 196 are female (86%) and 32 are male (14%). 67.6% of all students answered satisfactorily to the questions assessing application and knowledge, while 43.3% of students rated their knowledge as excellent. The highest percentage of respondents, 86.4%, answered that the product they use is sunscreen, and 51.3% of them answered that they use SPF+50. 76.9% of all students were assessed as having mild acne, while 13.5% answered that they had severe acne. There was a strong positive correlation with the incidence of mild acne in students who had adequate or high levels of knowledge and use of skin care (p=0.01, p=0.05). Conclusion: Acne is directly related to a person's level of skin care knowledge and usage, so students need to raise their awareness of useful information.

12

13

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

АШУҮИС-ИЙН ОЮУТНУУДЫН ДУНДАХ КОВИД-19 ХАЛДВАРЫН ТАРХАЛТ ТЭДГЭЭРИЙН МЭДЛЭГ, ХАНДЛАГА, ДАДЛЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ

ASSESSING THE KNOWLEDGE, ATTITUDE AND PRACTICE REGARDING TO THE SPREAD OF COVID-19 INFECTION AMONG MNUMS STUDENTS

Ү.Сувд-Эрдэнэ², Э.Анхилуун¹, Г.Хулан¹, М.Номунбилэг², А.Мөнхзаяа³,Д.Оюунбилэг⁴, Р.Нарангэрэл6, Б.Янжиндулам⁷, Б.Наранзул⁷, С.Бямбасүрэн⁷, Б.Өлзийсүрэн⁷, Д.Нямаахүү⁷, Б.Нямсүрэн⁷, Д.Мөнхзул⁷,Т.Хосбаяр5,6 ¹ АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль ,²АШУҮИС, Био Анагаахын Сургууль ³АШУҮИС, Эм Зүйн Сургууль, ⁴АШУҮИС, Оюутны Хөгжил Удирдлагын газар ⁵АШУҮИС, Эмнэлзүйн Молекул Оношлогооний Төв, ⁶АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль, Эмнэлзүйн лаботарийн тэнхим,7АШУҮИС, Мэргэжил Дээшлүүлэх Институт Холбогдох хаяг: [email protected] Утас:94953913

U.Suvd-Erdene², E.Ankhiluun¹, G.Khulan¹, M.Nomunbileg², A.Munkhzaya³, D.Oyunbileg⁴,R.Narangerel⁷, B.Yanjindulam⁷, B.Naranzul⁷, S.Byambasuren⁷, B.Ulziisuren⁷, D.Nyamaakhuu⁷, B.Nyamsuren⁷, D.Monkhzul⁷,T.Khosbayr5,6 1 MNUMS, School of Medicine ,²MNUMS, School of Biomedicine ³MNUMS, School of Pharmacy, ⁴MNUMS, Students Development Center, ⁵MNUMS, Clinical Molecular Diagnostics Center, ⁶MNUMS, School of Medicine, Department of Clinical Laboratory ⁷MNUMS, Professional Development Institute Email: [email protected] Number:94953913

Түлхүүр үгс: КОВИД-19 тархалт, анагаахын оюутан, мэдлэг, хандлага, дадал

Keywords: COVID-19, medical students, knowledge, attitude and practice

Үндэслэл: Монгол улсад КОВИД-19 халдвар 2020 оны 03-р сард бүртгэгдсэн ба 11-р сард халдвар дотооддоо тархан, танхимын сургалтыг хязгаарлаж хөл хорио тогтоосон. Сургалтын үйл ажиллагаа 2019-2020 оны хичээлийн жилд гуравны нэг хувь, 2020-2021 оны хичээлийн жилд гуравны хоёр хувь нь цахим хэлбэрээр явагдсан. Дархлаажуулалтын дараагаар танхимын сургалтыг үе шаттайгаар нээсэн ч шинэ тохиолдол бүртгэгдсээр байгаа учраас хүмүүсийн мэдлэг, хандлага, дадлыг үнэлэх нь тухайн өвчний тархалтыг бууруулахад ихээхэн ач холбогдолтой. Зорилгo: АШУҮИС-ийн дотуур байранд амьдардаг оюутнуудын дундах КОВИД-19 халдварын тархалт, тэдгээрийн мэдлэг, хандлага дадал үнэлэх. КОВИД-19 халдвар болон түүнээс урьдчилан сэргийлэх талаарх мэдлэг, хандлага, дадлыг үнэлэх. КОВИД-19 халдварын тархалтыг тодорхойлох Материал, арга зүй: Судалгааг агшины судалгааны аргаар хийж гүйцэтгэсэн. Судалгаанд Улаанбаатар хотын АШУҮИС-д суралцдаг, дотуур байранд амьдардаг 252 оюутныг хамруулсан. КОВИД-19 халдварын талаарх мэдлэг, хандлага, дадлыг үнэлэх 36 асуулттай асуумж ашигласан. АШУҮИС-ийн дэргэдэх Эмнэлзүйн Молекул Оношилгооны Төвтэй хамтран КОВИД-19 түргэвчилсэн шинжилгээ хийж үр дүнг Полимеразын Гинжин Урвалын шинжилгээгээр баталсан. Статистик боловсруулалтыг SPSS 24.0 программ ашиглан p10 минут) хийдэг ба аль ч хүйсийн хувьд нас ахих тусам идэвхтэй хөдөлгөөн хийх хувь буурч байна. Мөн 68.6% нь өдөр бүр өглөөний цайгаа тогтмол уудаггүй, 5 хүн тутмын нэг нь согтууруулах ундаа, тамхины хэрэглээтэй байна. Судалгаанд оролцогчдын 11.6% нь жингийн дутагдалтай, 19.3% нь жингийн илүүдэлтэй, таргалалттай байна. Биеийн жингийн индексийн дундаж хэмжээ 22.3 (±3.94) (95% CI 14.0-83.0) эрэгтэйчүүдэд 22.32 (±3.99) (95% CI 14.8-45.0), эмэгтэйчүүдэд 22.34 (±3.92) (95% CI 14.36-83.0) байна. Мөн 33.2% нь 6 цаг ба түүнээс дээш хугацаагаар дэлгэцийг хэрэглэж байгаа ба хүйсийн хувьд эмэгтэйчүүд (80.1%) илүүтэй ашиглаж байна. Үүнээс гадна оюутнуудын 76.4% нь нойрны чанар муу байв. Оюутнуудын 65.6%-д эрүүл мэндийн боловсрол олгох хичээл орж байгаагүй гэжээ. Оюутнуудын 29.3%-д нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 39%-д нь 3 ба түүнээс дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, эрэгтэй оюутнуудын 37.8%-д нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 36.9%-д нь 3-аас дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн бол эмэгтэйчүүдийн 24.5% нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 40.5%д нь 3-аас дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн байгаа нь эрэгтэй оюутнууд өвчлөх эрсдэл өндөр байна (p10 minutes), and the percentage of active physical activity decreases with age for both genders. Also, 68.6% do not regularly eat breakfast every day, and one in five people use alcohol or tobacco. 11.6% of respondents are underweight, 19.3% are overweight or obese. Mean body mass index was 22.3 (±3.94) (95% CI 14.0-83.0) for men, 22.32 (±3.99) (95% CI 14.8-45.0) and 22.34 (±3.92) (95% CI 14.36-83.0) for women. Also, 33.2% use the screen for 6 hours or more, and in terms of gender, women (80.1%) use it more. In addition, 76.4% of students had poor sleep quality. Also, 65.6% of the students said that they had never taken a health education course. Conclusion: To promote students' health and prevent the risk of non-communicable diseases by including the concepts of healthy eating, prevention of harmful habits and addictions, encouraging active behavior, creating health knowledge and habits, and proper time management in university programs and based on the curriculum. is necessary.

36

37

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ОЮУТНЫ ХАЛДВАРТ БУС ӨВЧНИЙ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ СУДЛАХ НЬ Д.Намуун1, Ө.Жаргалтулга2, Э.Ренчиндорж3, Д.Оюунбилэг4 1 Нийгмийн эрүүл мэндийн сургууль, АШУҮИС 2 Анагаах ухааны сургууль, АШУҮИС 3 Эрдмийн сургууль, АШУҮИС 4 Оюутны хөгжил, удирдлагын газар, АШУҮИС Имэйл:[email protected], Утас:95251877

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

NONCOMMUNICABLE DISEASE RISK FACTORS AMONG UNIVERSITY STUDENTS Namuun.D1, Jargaltulga.U2, Ryenchindorj.E3, Oyunbileg.D4 1 School of Public Health, MNUMS 2 School of Medicine, MNUMS 3 Graduate school, MNUMS 4 Division for Student Development and Management, MNUMS Email:[email protected], Number:95251877

Түлхүүр үгс: Халдварт бус өвчин, Эрсдэлт хүчин зүйл, Оюутан, Эрүүл мэнд

Key words: Non-communicable diseases, Risk factors, Students, Health

Үндэслэл: Сүүлийн жилүүдэд амьдралын хэв маягийн өөрчлөлттэй холбоотойгоор Монгол хүмүүсийн дунд халдварт бус өвчний тархалт нэмэгдэж байна. 2019 онд хийгдсэн Олон улсын өвчний ачааллын судалгаанд Монгол улсын халдварт бус өвчний(ХБӨ) тархалт онцгой өндөр, мөн 2019 оны ХБӨ-ий тархалтыг тодорхойлсон STEPS судалгаагаар залуусын дундах өвчлөлийн тархалт өндөр байна. Манай улсын хувьд ХБӨ-ий тархалтын болон эмнэл зүйн судалгаанууд хийгдсэн ч оюутан залуусын эрүүл мэндийн түвшинг тогтоох суурь судалгаа хийгдээгүй байгаа нь энэхүү судалгааг хийх үндэслэл боллоо. Зорилго: Монгол улсын төрийн болон хувийн хэвшлийн их, дээд сургуульд суралцаж буй оюутнуудын эрүүл мэндэд нөлөөлж буй эрсдэлт хүчин зүйлсийг тодорхойлох. Материал, арга зүй: Монгол улсын төрийн болон хувийн хэвшлийн их дээд сургуулийн оюутнуудыг төлөөлөхүйц байдлаар санамсаргүй түүврийн аргаар 14 сургуулийн 1-6 дамжааны нийт 3463 оюутныг хамруулав. Агшингийн судалгааны загварыг ашиглан ХБӨ-ий эрсдэлийг тодорхойлох 6 бүлэг (хооллолт, хөдөлгөөний идэвх, нойрны чанар, хорт зуршил, дэлгэцийн хэрэглээ) 64 асуулт бүхий цаасан асуумж авсан. Статистик боловсруулалт: SPSS 25 программ ашигласан ба судалгаанд оролцогчдын ерөнхий шинжийг дескриктив аргаар, бүлэг хоорондын ялгааг Хи-квадрат тестийн аргаар, хүчин зүйлийн хамаарлыг логистик регресс ашиглан тооцов. Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын дундаж нас 19.21±2.39, эрэгтэй 35.7%, эмэгтэй 64.3%-г эзэлж байв. Оюутнуудын 53.4% нь эрчимтэй дасгал хөдөлгөөн (>10 минут) хийдэг ба аль ч хүйсийн хувьд нас ахих тусам идэвхтэй хөдөлгөөн хийх хувь буурч байна. Мөн 68.6% нь өдөр бүр өглөөний цайгаа тогтмол уудаггүй, 5 хүн тутмын нэг нь согтууруулах ундаа, тамхины хэрэглээтэй байна. Судалгаанд оролцогчдын 11.6% нь жингийн дутагдалтай, 19.3% нь жингийн илүүдэлтэй, таргалалттай байна. Биеийн жингийн индексийн дундаж хэмжээ 22.3 (±3.94) (95% CI 14.0-83.0) эрэгтэйчүүдэд 22.32 (±3.99) (95% CI 14.8-45.0), эмэгтэйчүүдэд 22.34 (±3.92) (95% CI 14.36-83.0) байна. Мөн 33.2% нь 6 цаг ба түүнээс дээш хугацаагаар дэлгэцийг хэрэглэж байгаа ба хүйсийн хувьд эмэгтэйчүүд (80.1%) илүүтэй ашиглаж байна. Үүнээс гадна оюутнуудын 76.4% нь нойрны чанар муу байв. Оюутнуудын 65.6%-д эрүүл мэндийн боловсрол олгох хичээл орж байгаагүй гэжээ. Оюутнуудын 29.3%-д нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 39%-д нь 3 ба түүнээс дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, эрэгтэй оюутнуудын 37.8%-д нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 36.9%-д нь 3-аас дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн бол эмэгтэйчүүдийн 24.5% нь 1-2 эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн, 40.5%д нь 3-аас дээш эрсдэлт хүчин зүйлс илэрсэн байгаа нь эрэгтэй оюутнууд өвчлөх эрсдэл өндөр байна (p10 minutes), and the percentage of active physical activity decreases with age for both genders. Also, 68.6% do not regularly eat breakfast every day, and one in five people use alcohol or tobacco. 11.6% of respondents are underweight, 19.3% are overweight or obese. Mean body mass index was 22.3 (±3.94) (95% CI 14.0-83.0) for men, 22.32 (±3.99) (95% CI 14.8-45.0) and 22.34 (±3.92) (95% CI 14.36-83.0) for women. Also, 33.2% use the screen for 6 hours or more, and in terms of gender, women (80.1%) use it more. In addition, 76.4% of students had poor sleep quality. Also, 65.6% of the students said that they had never taken a health education course. Conclusion: To promote students' health and prevent the risk of non-communicable diseases by including the concepts of healthy eating, prevention of harmful habits and addictions, encouraging active behavior, creating health knowledge and habits, and proper time management in university programs and based on the curriculum. is necessary.

36

37

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛГИЙН ТЕЛЕВИЗҮҮДЭЭР ЦАЦАГДАЖ БУЙ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НЭВТРҮҮЛГҮҮДИЙН АГУУЛГА, БҮТЦЭД ХИЙСЭН ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ

RESULTS AND ANALYSIS OF THE CONTENT AND STRUCTURE OF HEALTH PROGRAMS BROADCASTED ON BROADCASTING TELEVISIONS

Б.Баасанжаргал1, Б.Даваажаргал1, Г.Лхагвадулам1, Б.Маргад-Эрдэнэ1, Л.Оюун-Эрдэнэ1, Ц.Тэмүүлэн1, Б.Ундармаа1, Г.Урандарь1, Ч.Халиунаа1, Д.Хүслэн¹, Э.Эрдэнэтуяа¹, Ш.Эрхэмбилэг¹ ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Анагаах Ухааны Сургууль, 604-р хэсэг Имэйл:[email protected], Утас:99166708

B.Baasanjargal¹, B.Davaajargal¹, G.Lkhagvadulam¹, B.Margad-Erdene¹, L.Oyun-Erdene¹, Ts.Temuulen1, B.Undarmaa¹, G.Urandari¹, Ch.Khaliunaa¹, D.Khuslen¹, E.Erdenetuya¹, Sh.Erkhembileg¹ ¹Mongolian National University Of Medical Science, School Of Medicine, 604 class E-mail :[email protected] Cell phone:99166708

Түлхүүр үгс:Өргөн нэвтрүүлгийн телевиз, эрүүл мэндийн нэвтрүүлэг, шалгуур

Keywords:Broadcast television, health programs, criteria

Үндэслэл: Эрүүл мэндийн зан үйлд нөлөөлөх хэвлэл мэдээллийн чадавх улам бүр нэмэгдэж байна. Олон нийт эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдээс анагаах ухааны дэвшлийн талаар мэдээлэл олох хамгийн анхны гол эх сурвалж нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл. Эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэхэд хамгийн эмзэг бүлгийн хүмүүст хуурамч итгэл найдвар төрүүлэхээс зайлсхийх эсвэл эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний хязгаарлагдмал санхүүжилтэд үндэслэлгүй дарамт учруулахаас зайлсхийх нь маш чухал юм. Монгол Улсад одоогоор эрүүл мэндтэй холбоотой нэвтрүүлэг, контентыг “Эрүүл мэндийн тухай”, “Олон нийтийн радио, телевизийн тухай”, “Өргөн нэвтрүүлгийн тухай”, “Зар сурталчилгааны тухай” хуулиудаар зохицуулагдаж байгаа гэсэн хэдий ч хангалтгүй байна. Зорилго: Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн агуулга, бүтцэд дүн шинжилгээ хийх Mатериал, арга зүй: Энэхүү судалгааг 2023 оны 03 сарын 6-аас 2023 оны 03 сарын 16 өдөр хүртэлх хугацаанд эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн загвараар өргөн нэвтрүүлгийн 14 сувгаар гарч буй эрүүл мэндийн 14 нэвтрүүлгийг хамрууллаа. Судалгаанд өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн тоо, давтамж, хугацаа, агуулга бүтэц, эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр дүн шинжилгээ хийсэн. Статистик боловсруулалтыг Microsoft Excel 2016 ашиглан хийж гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд оролцуулсан нийт өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн 86% (n=12) нь дотоодын нэвтрүүлэг байв. Нэвтрүүлгийн үргэлжлэх дундаж хугацаа 42.5±10.3 минут, тогтмол долоо хоногт 1 удаа гарах нэвтрүүлгийн хувь 78%, агуулга халдварт бус өвчин, эрүүл мэндийн боловсрол олгох, урьдчилан сэргийлэх зөвлөгөө 28.5%, оношилгоо эмчилгээний тухай 68%, насанд хүрэгчдэд зориулсан нэвтрүүлэг 92%, дохио хэлмэрчтэй нэвтрүүлэг 0%-ийг эзэлж байна.Эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр үнэлэхэд шаардлага хангасан нэвтрүүлэг 0, 7 онооноос дээш авсан нэвтрүүлэг 2 байв. Дүгнэлт: Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр үнэлэхэд шаардлага хангахгүй, хүүхэд, өсвөр үеийнхэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан нэвтрүүлэг хэрэгцээтэй байнa.

Background: The potential of media to influence health behavior is increasing. The first major source for the public to find information about medical advances from health professionals is the media. In addressing health issues, it is critical to avoid giving false hope to the most vulnerable or placing undue pressure on limited health care funding. In Mongolia, programs and content related to health are currently regulated by the laws "On Health", "On Public Radio and Television", "On Broadcasting", and "On Advertising", but it is not enough. Objective: In order to analyze the content and structure of the health programs broadcasted on broadcasting televisions Materials and methods: This study covered 14 health programs aired on 14 broadcasting channels from 03/06/2023 to 03/16/2023 as a one-moment model of epidemiologic analytical research. In the study, the number, frequency, duration, content structure, and 10 criteria for assessing the generality of health programs were analyzed. Statistical processing was performed using Microsoft Excel 2016.

38

39

Result: 86% (n=12) of the health programs broadcast on all broadcast television stations included in the study were domestic programs. The average duration of the program is 42.5±10.3 minutes, 78% of the programs are broadcast once a week, 28.5% are about non-infectious diseases, health education and preventive advice, 68% are about diagnosis and treatment, 92% are programs for adults, signals programs with interpreters accounted for 0%. When evaluated by 10 criteria for evaluating the generality of health programs, the qualifying program was 0, and the program with more than 7 points was 2. Conclusion: There is a need for programs for children, teenagers and people with disabilities, which do not meet the criteria for evaluating the generality of health programs broadcasted on broadcast television.

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛГИЙН ТЕЛЕВИЗҮҮДЭЭР ЦАЦАГДАЖ БУЙ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН НЭВТРҮҮЛГҮҮДИЙН АГУУЛГА, БҮТЦЭД ХИЙСЭН ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ

RESULTS AND ANALYSIS OF THE CONTENT AND STRUCTURE OF HEALTH PROGRAMS BROADCASTED ON BROADCASTING TELEVISIONS

Б.Баасанжаргал1, Б.Даваажаргал1, Г.Лхагвадулам1, Б.Маргад-Эрдэнэ1, Л.Оюун-Эрдэнэ1, Ц.Тэмүүлэн1, Б.Ундармаа1, Г.Урандарь1, Ч.Халиунаа1, Д.Хүслэн¹, Э.Эрдэнэтуяа¹, Ш.Эрхэмбилэг¹ ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Анагаах Ухааны Сургууль, 604-р хэсэг Имэйл:[email protected], Утас:99166708

B.Baasanjargal¹, B.Davaajargal¹, G.Lkhagvadulam¹, B.Margad-Erdene¹, L.Oyun-Erdene¹, Ts.Temuulen1, B.Undarmaa¹, G.Urandari¹, Ch.Khaliunaa¹, D.Khuslen¹, E.Erdenetuya¹, Sh.Erkhembileg¹ ¹Mongolian National University Of Medical Science, School Of Medicine, 604 class E-mail :[email protected] Cell phone:99166708

Түлхүүр үгс:Өргөн нэвтрүүлгийн телевиз, эрүүл мэндийн нэвтрүүлэг, шалгуур

Keywords:Broadcast television, health programs, criteria

Үндэслэл: Эрүүл мэндийн зан үйлд нөлөөлөх хэвлэл мэдээллийн чадавх улам бүр нэмэгдэж байна. Олон нийт эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдээс анагаах ухааны дэвшлийн талаар мэдээлэл олох хамгийн анхны гол эх сурвалж нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл. Эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэхэд хамгийн эмзэг бүлгийн хүмүүст хуурамч итгэл найдвар төрүүлэхээс зайлсхийх эсвэл эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний хязгаарлагдмал санхүүжилтэд үндэслэлгүй дарамт учруулахаас зайлсхийх нь маш чухал юм. Монгол Улсад одоогоор эрүүл мэндтэй холбоотой нэвтрүүлэг, контентыг “Эрүүл мэндийн тухай”, “Олон нийтийн радио, телевизийн тухай”, “Өргөн нэвтрүүлгийн тухай”, “Зар сурталчилгааны тухай” хуулиудаар зохицуулагдаж байгаа гэсэн хэдий ч хангалтгүй байна. Зорилго: Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн агуулга, бүтцэд дүн шинжилгээ хийх Mатериал, арга зүй: Энэхүү судалгааг 2023 оны 03 сарын 6-аас 2023 оны 03 сарын 16 өдөр хүртэлх хугацаанд эпидемиологийн аналитик судалгааны нэг агшингийн загвараар өргөн нэвтрүүлгийн 14 сувгаар гарч буй эрүүл мэндийн 14 нэвтрүүлгийг хамрууллаа. Судалгаанд өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгүүдийн тоо, давтамж, хугацаа, агуулга бүтэц, эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр дүн шинжилгээ хийсэн. Статистик боловсруулалтыг Microsoft Excel 2016 ашиглан хийж гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд оролцуулсан нийт өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн 86% (n=12) нь дотоодын нэвтрүүлэг байв. Нэвтрүүлгийн үргэлжлэх дундаж хугацаа 42.5±10.3 минут, тогтмол долоо хоногт 1 удаа гарах нэвтрүүлгийн хувь 78%, агуулга халдварт бус өвчин, эрүүл мэндийн боловсрол олгох, урьдчилан сэргийлэх зөвлөгөө 28.5%, оношилгоо эмчилгээний тухай 68%, насанд хүрэгчдэд зориулсан нэвтрүүлэг 92%, дохио хэлмэрчтэй нэвтрүүлэг 0%-ийг эзэлж байна.Эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр үнэлэхэд шаардлага хангасан нэвтрүүлэг 0, 7 онооноос дээш авсан нэвтрүүлэг 2 байв. Дүгнэлт: Өргөн нэвтрүүлгийн телевизүүдээр цацагдаж буй эрүүл мэндийн нэвтрүүлгийн нийтлэгийг үнэлэх 10 шалгуур үзүүлэлтээр үнэлэхэд шаардлага хангахгүй, хүүхэд, өсвөр үеийнхэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан нэвтрүүлэг хэрэгцээтэй байнa.

Background: The potential of media to influence health behavior is increasing. The first major source for the public to find information about medical advances from health professionals is the media. In addressing health issues, it is critical to avoid giving false hope to the most vulnerable or placing undue pressure on limited health care funding. In Mongolia, programs and content related to health are currently regulated by the laws "On Health", "On Public Radio and Television", "On Broadcasting", and "On Advertising", but it is not enough. Objective: In order to analyze the content and structure of the health programs broadcasted on broadcasting televisions Materials and methods: This study covered 14 health programs aired on 14 broadcasting channels from 03/06/2023 to 03/16/2023 as a one-moment model of epidemiologic analytical research. In the study, the number, frequency, duration, content structure, and 10 criteria for assessing the generality of health programs were analyzed. Statistical processing was performed using Microsoft Excel 2016.

38

39

Result: 86% (n=12) of the health programs broadcast on all broadcast television stations included in the study were domestic programs. The average duration of the program is 42.5±10.3 minutes, 78% of the programs are broadcast once a week, 28.5% are about non-infectious diseases, health education and preventive advice, 68% are about diagnosis and treatment, 92% are programs for adults, signals programs with interpreters accounted for 0%. When evaluated by 10 criteria for evaluating the generality of health programs, the qualifying program was 0, and the program with more than 7 points was 2. Conclusion: There is a need for programs for children, teenagers and people with disabilities, which do not meet the criteria for evaluating the generality of health programs broadcasted on broadcast television.

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СБД 8-Р ХОРООНЫ ИРГЭДИЙН ДУНД ТАРГАЛАЛТ БОЛОН ЧИХРИЙН ШИЖИНГИЙН ЭРСДЛИЙН ШАЛГУУРЫН ХООРОНДЫН ХАМААРЛЫГ СУДЛАХ НЬ Э.Ариунтунгалаг¹, З.Билгүүнтөгс¹,Л.Баярмагнай2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль АУС 428 2 АШУҮИС, НЭМ, Биостатистикийн тэнхим Цахим хаяг: [email protected] Утасны дугаар: 95797804

1

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSESS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN OBESITY AND DIABETES RISK CRITERIA AMONG THE CITIZENS OF SBD 8TH COMMITTEE E.Ariuntungalag¹, Z.Bilguuntugs¹,L.Bayarmagnai² ¹MONGOLIAN NATIONAL UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES, MUS 428 ²MNUMS,School of Public health, Department of Biostatistic Mail: [email protected] Phone number: 95797804

Түлхүүр үг:Чихрийн шижин, таргалалт, нас, биеийн жингийн индекс

Key word:Diabetes, obesity, age, body mass index

Үндэслэл: ЧШХШ-2 өвчин эхлэх оргил нас нь 35-аас дээш бөгөөд элбэг тохиолдох нас нь 60-70 наснынхан учраас эрүүл мэндийн анхан шатны байгууллага, өрх сумын эрүүл мэндийн төв нь өөрийн харъяа хүн амын дунд 35-аас дээш наснынханд чихрийн шижингийн эрсдэлийн шалгуураар эрсдэлийг нь тооцож байх хэрэгтэй. Мөн түүнчлэн чихрийн шижин өвчний хамгийн том эрсдэлт хүчин зүйл болсон таргалалтыг илрүүлэх олон аргууд байдаг ба биеийн жин, бүсэлхийн тойргийн хэмжээ, биеийн жингийн индекс (БЖИ)- ийн аргуудыг судалгаандаа ашигласан болно. Зорилго: Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны иргэдийн дунд таргалалт болон чихрийн шижингийн эрсдэлийн шалгуурын хоорондын хамаарлыг судлах. Судалгааны материал арга зүй: Судалгаанд агшингийн загвар ашиглан Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны зарим иргэдийг хамруулсан ба оролцогчдоос биеийн жин, өндөр, бүсэлхийн тойргийг хэмжиж, чихрийн шижин өвчний мэдлэгийг үнэлэх болон чихрийн шижин өвчний эрсдлийг тодорхойлох асуумж авсан. Судалгааны ажлын статистик боловсруулалтыг SSPS26 программ ашигласан хийсэн. Судалгааны үр дүн: Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны 50 иргэнийг санамсаргүй түүврийн аргаар хамруулан чихрийн шижин өвчний эрсдэлийн түвшинг нь тооцоход 39.2% нь 7-оос доош оноотой буюу чихрийн шижингийн эрсдэл бага, 27.5% нь 7-11 оноотой буюу дундаас доош эрсдэлтэй, 11,8% нь 12-14 оноотой буюу дунд зэргийн эрсдэлтэй,13,7% нь 15-20 оноотой буюу өндөр эрсдэлтэй, 7.8% нь 20-оос дээш оноотой буюу маш өндөр эрсдэлтэй эрсдэлтэй гэсэн үр дүн гарсан. Судалгаанд оролцогчдын 29.41% хэвиийн жинтэй, 43.13% нь илүүдэл жинтэй, 25.49% нь таргалалтын 1-р зэрэгтэй, 1.96% нь таргалалтын 2-р зэрэгтэй байна. Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны 35 дээш насны ихэнх иргэд илүүдэл жинтэй гэсэн үр дүн гарсан. Чихрийн шижин өвчний мэдлэгийг үнэлэхдээ 12 асуулт асуусан бөгөөд “чихрийн шижинтэй хүнд дараахаас ямар шинж тэмдгүүд илэрдэг вэ?” гэхэд 80.4% маш их цангадаг, 62.7% байнга өлсдөг 31.4% арьс загтнах, 25.5% жин буурах, 29.4% хараа муудах, 45.1% шөнөөр ихэвчлэн бие засдаг гэж хариулсан. Дүгнэлт: Биеийн жингийн индекс(p=0.003), нас(p=0.008) нэмэгдэх нь чихрийн шижин өвчний эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна.

Background: Since the peak age for the onset of type 2 diabetes is over 35 and the most common age is 60-70 years old, primary health care institutions and family health centers must assess the risk of diabetes among their population over 35 years old. should be considered. Also, there are many methods for detecting obesity, which is the biggest risk factor for diabetes, and the methods of body weight, waist circumference, and body mass index (BMI) were used in the study. Objective: To study the relationship between obesity and diabetes risk criteria among the citizens of the 8th committee of Sukhbaatar district. Material and methods: Some citizens of the 8th Committee of Sukhbaatar District were included in the study using a snapshot model, and the participants were asked to measure their body weight, height, and waist circumference, and to assess diabetes knowledge and determine the risk of diabetes.Statistical processing of research work was done using SSPS-26 program. Result: 50 citizens of the 8th committee of Sukhbaatar district were randomly selected to calculate their risk level of diabetes. 39.2% have less than 7 points or low risk of diabetes, 27.5% have 7-11 points or lower than medium risk, 11.8% 12-14 points or medium risk, 13.7% have 15-20 points or high risk, and 7.8% have more than 20 points or very high risk. 29.41% of the participants in the study have a normal weight, 43.13% are overweight, 25.49% have the 1st degree of obesity, and 1.96% have the 2nd degree of obesity. The result was that most of the citizens over 35 years of age in Sukhbaatar district 8th district are overweight. When assessing diabetes knowledge, 12 questions were asked: "Which of the following symptoms does a person with diabetes have?" 80.4% were very thirsty, 62.7% were always hungry, 31.4% had itchy skin, 25.5% lost weight, 29.4% had poor eyesight, and 45.1% often defecated at night. Conclusion: Increasing body mass index (p=0.003) and age (p=0.008) increase the risk of diabetes.

40

41

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СБД 8-Р ХОРООНЫ ИРГЭДИЙН ДУНД ТАРГАЛАЛТ БОЛОН ЧИХРИЙН ШИЖИНГИЙН ЭРСДЛИЙН ШАЛГУУРЫН ХООРОНДЫН ХАМААРЛЫГ СУДЛАХ НЬ Э.Ариунтунгалаг¹, З.Билгүүнтөгс¹,Л.Баярмагнай2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль АУС 428 2 АШУҮИС, НЭМ, Биостатистикийн тэнхим Цахим хаяг: [email protected] Утасны дугаар: 95797804

1

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSESS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN OBESITY AND DIABETES RISK CRITERIA AMONG THE CITIZENS OF SBD 8TH COMMITTEE E.Ariuntungalag¹, Z.Bilguuntugs¹,L.Bayarmagnai² ¹MONGOLIAN NATIONAL UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES, MUS 428 ²MNUMS,School of Public health, Department of Biostatistic Mail: [email protected] Phone number: 95797804

Түлхүүр үг:Чихрийн шижин, таргалалт, нас, биеийн жингийн индекс

Key word:Diabetes, obesity, age, body mass index

Үндэслэл: ЧШХШ-2 өвчин эхлэх оргил нас нь 35-аас дээш бөгөөд элбэг тохиолдох нас нь 60-70 наснынхан учраас эрүүл мэндийн анхан шатны байгууллага, өрх сумын эрүүл мэндийн төв нь өөрийн харъяа хүн амын дунд 35-аас дээш наснынханд чихрийн шижингийн эрсдэлийн шалгуураар эрсдэлийг нь тооцож байх хэрэгтэй. Мөн түүнчлэн чихрийн шижин өвчний хамгийн том эрсдэлт хүчин зүйл болсон таргалалтыг илрүүлэх олон аргууд байдаг ба биеийн жин, бүсэлхийн тойргийн хэмжээ, биеийн жингийн индекс (БЖИ)- ийн аргуудыг судалгаандаа ашигласан болно. Зорилго: Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны иргэдийн дунд таргалалт болон чихрийн шижингийн эрсдэлийн шалгуурын хоорондын хамаарлыг судлах. Судалгааны материал арга зүй: Судалгаанд агшингийн загвар ашиглан Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны зарим иргэдийг хамруулсан ба оролцогчдоос биеийн жин, өндөр, бүсэлхийн тойргийг хэмжиж, чихрийн шижин өвчний мэдлэгийг үнэлэх болон чихрийн шижин өвчний эрсдлийг тодорхойлох асуумж авсан. Судалгааны ажлын статистик боловсруулалтыг SSPS26 программ ашигласан хийсэн. Судалгааны үр дүн: Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны 50 иргэнийг санамсаргүй түүврийн аргаар хамруулан чихрийн шижин өвчний эрсдэлийн түвшинг нь тооцоход 39.2% нь 7-оос доош оноотой буюу чихрийн шижингийн эрсдэл бага, 27.5% нь 7-11 оноотой буюу дундаас доош эрсдэлтэй, 11,8% нь 12-14 оноотой буюу дунд зэргийн эрсдэлтэй,13,7% нь 15-20 оноотой буюу өндөр эрсдэлтэй, 7.8% нь 20-оос дээш оноотой буюу маш өндөр эрсдэлтэй эрсдэлтэй гэсэн үр дүн гарсан. Судалгаанд оролцогчдын 29.41% хэвиийн жинтэй, 43.13% нь илүүдэл жинтэй, 25.49% нь таргалалтын 1-р зэрэгтэй, 1.96% нь таргалалтын 2-р зэрэгтэй байна. Сүхбаатар дүүргийн 8-р хорооны 35 дээш насны ихэнх иргэд илүүдэл жинтэй гэсэн үр дүн гарсан. Чихрийн шижин өвчний мэдлэгийг үнэлэхдээ 12 асуулт асуусан бөгөөд “чихрийн шижинтэй хүнд дараахаас ямар шинж тэмдгүүд илэрдэг вэ?” гэхэд 80.4% маш их цангадаг, 62.7% байнга өлсдөг 31.4% арьс загтнах, 25.5% жин буурах, 29.4% хараа муудах, 45.1% шөнөөр ихэвчлэн бие засдаг гэж хариулсан. Дүгнэлт: Биеийн жингийн индекс(p=0.003), нас(p=0.008) нэмэгдэх нь чихрийн шижин өвчний эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна.

Background: Since the peak age for the onset of type 2 diabetes is over 35 and the most common age is 60-70 years old, primary health care institutions and family health centers must assess the risk of diabetes among their population over 35 years old. should be considered. Also, there are many methods for detecting obesity, which is the biggest risk factor for diabetes, and the methods of body weight, waist circumference, and body mass index (BMI) were used in the study. Objective: To study the relationship between obesity and diabetes risk criteria among the citizens of the 8th committee of Sukhbaatar district. Material and methods: Some citizens of the 8th Committee of Sukhbaatar District were included in the study using a snapshot model, and the participants were asked to measure their body weight, height, and waist circumference, and to assess diabetes knowledge and determine the risk of diabetes.Statistical processing of research work was done using SSPS-26 program. Result: 50 citizens of the 8th committee of Sukhbaatar district were randomly selected to calculate their risk level of diabetes. 39.2% have less than 7 points or low risk of diabetes, 27.5% have 7-11 points or lower than medium risk, 11.8% 12-14 points or medium risk, 13.7% have 15-20 points or high risk, and 7.8% have more than 20 points or very high risk. 29.41% of the participants in the study have a normal weight, 43.13% are overweight, 25.49% have the 1st degree of obesity, and 1.96% have the 2nd degree of obesity. The result was that most of the citizens over 35 years of age in Sukhbaatar district 8th district are overweight. When assessing diabetes knowledge, 12 questions were asked: "Which of the following symptoms does a person with diabetes have?" 80.4% were very thirsty, 62.7% were always hungry, 31.4% had itchy skin, 25.5% lost weight, 29.4% had poor eyesight, and 45.1% often defecated at night. Conclusion: Increasing body mass index (p=0.003) and age (p=0.008) increase the risk of diabetes.

40

41

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СУВИЛАГЧ НАРЫН ДУНДАХ ВАРИКОЗЫН ТАРХАЛТ БА ЗАРИМ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН СУДАЛГАА А.Ариунцэцэг¹, Б.Минжинсор¹, Ц.Мөнхцоож¹, Н.Өнөрзул¹, Э.Эрдэнэтуяа¹, Г.Одмаа² ¹ АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, ² АШУҮИС,НЭМС,Орчны Эрүүл Мэндийн Тэнхим, И-мэйлг: [email protected], Утас: 80550989

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

PREVALENCE OF VARICOSE VEINS AMONG NURSES AND SOME RISK ASSESSMENTS Ariuntsetseg. A¹, Minjinsor. B², Munkhtsooj. Ts¹, Unurzul. N¹, Erdenetuya. E¹, Odmaa. G² ¹School of Public Health, MNUMS ²Department of Environmental Health, SPH, MNUMS Email: [email protected], Number: 80550989

Түлхүүр үг: Варикоз, сувилагч, тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлс

Keywords: Varicose veins, nurse, epidemiology, risk factors

Үндэслэл: Варикоз буюу хөлийн венийн судас өргөсөх өвчний шалтгаанд тухайн хүний нас, ажлын ачаалал, таргалалт, төрөлтийн тоо, удаан хугацаагаар зогсоо байрлалтай ажиллах зэрэг олон хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Сувилагч нар ажил мэргэжлийн онцлогоос хамааран венийн судасны өргөсөл үүсэх эрсдэл ихтэй мэргэжилд тооцогддог ба Иран улсын эмэгтэй сувилагч нарын 72%, Энэтхэгт 24.17% тус тус варикозоор оношлогдсон байна. БНСУ-д хийгдсэн судалгаагаар нас залуу байх, дасгал хөдөлгөөн хийх зэргээс үл хамааран ажлын үеэр удан хугацаанд зогсож ажиллах (16.18%) нь варикозын тархалтад хүчтэй нөлөөлж байв. Зорилго: Сувилагч нарын дундах доод мөчдийн венийн судасны өргөсөл буюу варикозын тархалт, түүнд нөлөөлж буй эрсдэлт хүчин зүйлсийг судлах Материал, арга зүй: Судалгааг аналитик судалгааны агшингийн загвараар хийж гүйцэтгэсэн. Судалгаанд нийт 3 эмнэлгийн 90 сувилагчийг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож асуумжийн аргаар мэдээ, материалыг цуглуулсан. Асуумжийг Suhaila A.Ali et.al (2022) болон Regan Shakya et.al (2020) судлаачдын асуумжийг ашиглан боловсруулж орчуулан ашигласан. Статистик боловсруулалтыг SPSS 25.0 программыг ашигласан ба түүврийн шинж чанарыг тасралтгүй хувьсагчийн хувьд дундаж (стандарт хазайлт (SD)), категорийн хувьсагчийн хувьд давтамж (хувь) ашиглан үр дүн гаргасан. Бид варикозоор оношлогдсон байдал болон бусад эрсдэлт хүчин зүйлсийн хоорондын хамаарлыг хи-квадрат тест ашиглан үнэлэв. Логистик регрессийн загварыг ашиглан варикозын шинж тэмдгийг сувилагчдын нас болон ажилласан жилүүдээр эрсдэлийг (OR) тооцсон. Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын 94.4% нь эмэгтэй, үлдсэн хувь нь эрэгтэй сувилагч байсан ба дундаж нас 36.49±10.1 байв. Сувилагчдын 50% нь 10 хүртэлх жил, 23.3% нь 11-20 жил, 20% нь 21-30 жил, 6.7% нь 31-ээс дээш жил ажилласан туршлагатай байлаа. Оролцогчдын 65.6% нь гэрлэсэн бөгөөд эмэгтэй оролцогчдын 81.1% нь нэг ба түүнээс дээш хүүхэдтэй байсан. Нийт сувилагчдын 6.7% нь венийн судасны өргөслөөр оношлогдсон байсан. Ажлын цагт дунджаар 7.7 цаг зогсож ажилладаг ба оролцогчдын БЖИ-ийг тооцход 13.3% нь таргалалттай, 4.4% нь хэт тарган байв. Бусад эрсдэлийг судлахад 6.7% нь тамхи татдаг, 46.7% нь ажлын цагаар 23 кг ба түүнээс дээш хүнд зүйл өргөдөг байсан ба оролцогчдын 45.6%-д нь варикозын ямар нэг шинж тэмдэг илэрсэн байв. Эрсдэл болохуйц өвчлөлийн хувьд 5.6% нь чихрийн шижинтэй, 17.8% нь бөөрний өвчтэй, 17.8% нь зүрх судасны өвчтэй, 23.3% нь даралт ихсэлттэй, 21.1% нь дааврын эм бэлдмэл хэрэглэдэг байлаа. Нийт оролцогчдын варикозоор өвдөх эрсдэл 43.3%-д нь бага, 7.8%-д нь дунд зэрэг байв. Нийт ажилласан жил (p=0.06, OR=1.144) болон сувилагчдын нас (p= 0.08, OR=1.153) нь тус тус варикоз өвчний эрсдэлт хүчин зүйл болж байна. Дүгнэлт: Сувилагч нарын 6.7% нь варикозоор оношлогдсон ба 45.6%-д нь варикозын шинж тэмдэг илэрсэн байна. Сувилагчдын нийт ажилласан жил ихсэх тутамд мөн нас ахих бүрт варикозоор өвчлөх эрсдэл нэг дахин нэмэгдэж байна.

Background: Many factors contribute to varicose veins in the legs, including a person's age, workload, obesity, and long-term standing. Depending on their profession, nurses are considered to be at a high risk of varicose veins, with 72% of female nurses in Iran and 24.17% in India diagnosed with varicose veins. According to a South Korean study, regardless of young age or exercise, prolonged standing at work (16.18%) had a significant impact on the prevalence of varicose veins. Objectives: To investigate the prevalence of varicose veins in the lower limbs and the risk factors that contribute to them among nurses. Material and methods: A cross sectional study was carried out among 90 nurses from 3 different clinical settings of Ulaanbaatar city. Nurses were randomly selected and collected information and materials using a questionnaire. Researchers Suhaila A. Ali (2022) and Regan Shakya's (2020) questionnaire was the foundation for the questionnaire development and translation. We summarized the sample characteristics using mean (standard deviation (SD)) for continuous variables and frequency (percentage) for categorical variables. We assessed the association between varicose veins and other risk factors using the chi-square test. We utilized a bivariate logistic regression model to assess the association of varicose veins with age and working years of nurses. Results: 94.4% of the respondents were female and the rest were male nurses, and the average age was 36.49±10.1 years. 50% of nurses had up to 10 years of experience, 23.3% had 11-20 years of experience, 20% had 21-30 years of experience, and 6.7% had more than 31 years of experience. 65.6% of participants were married and 81.1% of female participants had one or more children. 6.7% of all nurses were diagnosed with varicose veins. Average standing time was 7.7 hours per working hour, and 13.3% of participants were obese and 4.4% were overweight. When examining other risks, 6.7% smoked, 46.7% lifted 23 kg or more during work hours, and 45.6% of participants had some form of varicose veins. As for risk diseases, 5.6% had diabetes, 17.8% had kidney disease, 17.8% had cardiovascular disease, 23.3% had hypertension, and 21.1% were using hormonal drugs. The risk of varicose veins was low in 43.3% of all participants and moderate in 7.8%. Total working years (p=0.06, OR=1.144) and age of nurses (p= 0.08, OR=1.153) are risk factors for varicose veins. Conclusion: 6.7% of nurses were diagnosed with varicose veins, and 45.6% had varicose symptoms. The risk of varicose veins rises with each increase in the total number of years of nursing service and with age.

42

43

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СУВИЛАГЧ НАРЫН ДУНДАХ ВАРИКОЗЫН ТАРХАЛТ БА ЗАРИМ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН СУДАЛГАА А.Ариунцэцэг¹, Б.Минжинсор¹, Ц.Мөнхцоож¹, Н.Өнөрзул¹, Э.Эрдэнэтуяа¹, Г.Одмаа² ¹ АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, ² АШУҮИС,НЭМС,Орчны Эрүүл Мэндийн Тэнхим, И-мэйлг: [email protected], Утас: 80550989

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

PREVALENCE OF VARICOSE VEINS AMONG NURSES AND SOME RISK ASSESSMENTS Ariuntsetseg. A¹, Minjinsor. B², Munkhtsooj. Ts¹, Unurzul. N¹, Erdenetuya. E¹, Odmaa. G² ¹School of Public Health, MNUMS ²Department of Environmental Health, SPH, MNUMS Email: [email protected], Number: 80550989

Түлхүүр үг: Варикоз, сувилагч, тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлс

Keywords: Varicose veins, nurse, epidemiology, risk factors

Үндэслэл: Варикоз буюу хөлийн венийн судас өргөсөх өвчний шалтгаанд тухайн хүний нас, ажлын ачаалал, таргалалт, төрөлтийн тоо, удаан хугацаагаар зогсоо байрлалтай ажиллах зэрэг олон хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Сувилагч нар ажил мэргэжлийн онцлогоос хамааран венийн судасны өргөсөл үүсэх эрсдэл ихтэй мэргэжилд тооцогддог ба Иран улсын эмэгтэй сувилагч нарын 72%, Энэтхэгт 24.17% тус тус варикозоор оношлогдсон байна. БНСУ-д хийгдсэн судалгаагаар нас залуу байх, дасгал хөдөлгөөн хийх зэргээс үл хамааран ажлын үеэр удан хугацаанд зогсож ажиллах (16.18%) нь варикозын тархалтад хүчтэй нөлөөлж байв. Зорилго: Сувилагч нарын дундах доод мөчдийн венийн судасны өргөсөл буюу варикозын тархалт, түүнд нөлөөлж буй эрсдэлт хүчин зүйлсийг судлах Материал, арга зүй: Судалгааг аналитик судалгааны агшингийн загвараар хийж гүйцэтгэсэн. Судалгаанд нийт 3 эмнэлгийн 90 сувилагчийг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож асуумжийн аргаар мэдээ, материалыг цуглуулсан. Асуумжийг Suhaila A.Ali et.al (2022) болон Regan Shakya et.al (2020) судлаачдын асуумжийг ашиглан боловсруулж орчуулан ашигласан. Статистик боловсруулалтыг SPSS 25.0 программыг ашигласан ба түүврийн шинж чанарыг тасралтгүй хувьсагчийн хувьд дундаж (стандарт хазайлт (SD)), категорийн хувьсагчийн хувьд давтамж (хувь) ашиглан үр дүн гаргасан. Бид варикозоор оношлогдсон байдал болон бусад эрсдэлт хүчин зүйлсийн хоорондын хамаарлыг хи-квадрат тест ашиглан үнэлэв. Логистик регрессийн загварыг ашиглан варикозын шинж тэмдгийг сувилагчдын нас болон ажилласан жилүүдээр эрсдэлийг (OR) тооцсон. Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын 94.4% нь эмэгтэй, үлдсэн хувь нь эрэгтэй сувилагч байсан ба дундаж нас 36.49±10.1 байв. Сувилагчдын 50% нь 10 хүртэлх жил, 23.3% нь 11-20 жил, 20% нь 21-30 жил, 6.7% нь 31-ээс дээш жил ажилласан туршлагатай байлаа. Оролцогчдын 65.6% нь гэрлэсэн бөгөөд эмэгтэй оролцогчдын 81.1% нь нэг ба түүнээс дээш хүүхэдтэй байсан. Нийт сувилагчдын 6.7% нь венийн судасны өргөслөөр оношлогдсон байсан. Ажлын цагт дунджаар 7.7 цаг зогсож ажилладаг ба оролцогчдын БЖИ-ийг тооцход 13.3% нь таргалалттай, 4.4% нь хэт тарган байв. Бусад эрсдэлийг судлахад 6.7% нь тамхи татдаг, 46.7% нь ажлын цагаар 23 кг ба түүнээс дээш хүнд зүйл өргөдөг байсан ба оролцогчдын 45.6%-д нь варикозын ямар нэг шинж тэмдэг илэрсэн байв. Эрсдэл болохуйц өвчлөлийн хувьд 5.6% нь чихрийн шижинтэй, 17.8% нь бөөрний өвчтэй, 17.8% нь зүрх судасны өвчтэй, 23.3% нь даралт ихсэлттэй, 21.1% нь дааврын эм бэлдмэл хэрэглэдэг байлаа. Нийт оролцогчдын варикозоор өвдөх эрсдэл 43.3%-д нь бага, 7.8%-д нь дунд зэрэг байв. Нийт ажилласан жил (p=0.06, OR=1.144) болон сувилагчдын нас (p= 0.08, OR=1.153) нь тус тус варикоз өвчний эрсдэлт хүчин зүйл болж байна. Дүгнэлт: Сувилагч нарын 6.7% нь варикозоор оношлогдсон ба 45.6%-д нь варикозын шинж тэмдэг илэрсэн байна. Сувилагчдын нийт ажилласан жил ихсэх тутамд мөн нас ахих бүрт варикозоор өвчлөх эрсдэл нэг дахин нэмэгдэж байна.

Background: Many factors contribute to varicose veins in the legs, including a person's age, workload, obesity, and long-term standing. Depending on their profession, nurses are considered to be at a high risk of varicose veins, with 72% of female nurses in Iran and 24.17% in India diagnosed with varicose veins. According to a South Korean study, regardless of young age or exercise, prolonged standing at work (16.18%) had a significant impact on the prevalence of varicose veins. Objectives: To investigate the prevalence of varicose veins in the lower limbs and the risk factors that contribute to them among nurses. Material and methods: A cross sectional study was carried out among 90 nurses from 3 different clinical settings of Ulaanbaatar city. Nurses were randomly selected and collected information and materials using a questionnaire. Researchers Suhaila A. Ali (2022) and Regan Shakya's (2020) questionnaire was the foundation for the questionnaire development and translation. We summarized the sample characteristics using mean (standard deviation (SD)) for continuous variables and frequency (percentage) for categorical variables. We assessed the association between varicose veins and other risk factors using the chi-square test. We utilized a bivariate logistic regression model to assess the association of varicose veins with age and working years of nurses. Results: 94.4% of the respondents were female and the rest were male nurses, and the average age was 36.49±10.1 years. 50% of nurses had up to 10 years of experience, 23.3% had 11-20 years of experience, 20% had 21-30 years of experience, and 6.7% had more than 31 years of experience. 65.6% of participants were married and 81.1% of female participants had one or more children. 6.7% of all nurses were diagnosed with varicose veins. Average standing time was 7.7 hours per working hour, and 13.3% of participants were obese and 4.4% were overweight. When examining other risks, 6.7% smoked, 46.7% lifted 23 kg or more during work hours, and 45.6% of participants had some form of varicose veins. As for risk diseases, 5.6% had diabetes, 17.8% had kidney disease, 17.8% had cardiovascular disease, 23.3% had hypertension, and 21.1% were using hormonal drugs. The risk of varicose veins was low in 43.3% of all participants and moderate in 7.8%. Total working years (p=0.06, OR=1.144) and age of nurses (p= 0.08, OR=1.153) are risk factors for varicose veins. Conclusion: 6.7% of nurses were diagnosed with varicose veins, and 45.6% had varicose symptoms. The risk of varicose veins rises with each increase in the total number of years of nursing service and with age.

42

43

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СУРГУУЛИЙН НАСНЫ ХҮҮХДҮҮДИЙН ДУНД ШҮД ЦООРОХ ӨВЧИН БА ХЕЛИКОБАКТЕРИЙН ХАМААРЛЫГ СУДАЛСАН НЬ 1

Г. Хүслэнтөгс1, С. Нацагдулам1, Э. Нямсүрэн2, О. Баярсайхан3, Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Нүүр Ам Судлалын Сургууль, V дамжаа, 2 АШУҮИС, НАСС, Нүүр амны эмчилгээний тэнхим, 3 АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль, Имэйл:[email protected], Утас:99911861

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSOCIATION BETWEEN DENTAL CARIES AND HELICOBACTER PYLORI INFECTION IN SCHOOL-AGED MONGOLIAN CHILDREN Khuslentugs.G1, Natsagdulam.S¹,Nyamsuren.E², Bayarsaikhan.O³ ¹Mongolian National University of Medical Science, School of Dentistry ²MNUMS, Department of Restorative Science, ³MNUMS, School of Medicine [email protected] ,+97699911861

Түлхүүр үгс:Шүд цоорох өвчин, Хеликобактер/H.Pylori/, Амьсгалын сорил

Keywords:Ag Rapid test, Dental caries, Helicobacter pylori, Urea breath test

Үндэслэл: Монгол улсад H.Pylori нянгийн халдвар, шүд цоорох өвчний тархалт өндөр ба сургуулийн насны хүүхдүүд ихэнх хувийг эзэлдэг бөгөөд H.pylori нянгийн халдвар нь амны хөндийн эрүүл ахуй хангалтгүй, шүдний өнгөр, хооллолт, олон төрлийн бактери, нян зэрэг эрсдэлт хүчин зүйлийн нөлөөгөөр үүсдэг. Шүд цоорох өвчин нь хеликобактерийн халдвар авах эрсдэлт хүчин зүйлийн нэг ба H.pylori нянгийн тархалт болон шүд цоорох өвчний харилцаа хамаарлыг судалсан судалгаа манай оронд хийгдээгүй байгаа нь энэхүү судалгааг хийх үндэслэл болж байна. Зорилго: Улаанбаатар хотын Б,С бүсийн Ерөнхий боловсролын сургуулийн 6-18 насны сурагчдын дундах H.pylori нянгийн халдвар, ШЦӨ-ний эрчим тэдгээрийн хамаарлыг судлах. Судалгаанд хамрагдаж буй хүүхдүүдийн дунд ШЦӨ-ний тархалт, ШЦӨ-ний эрчим, амны хөндийн эрүүл ахуйн төлөв байдал, хеликобактерийн халдварыг илрүүлж үнэлэх. Материал, арга зүй: Улаанбаатар хотын Б,С бүсийн Чингэлтэй дүүргийн ЕБС-ийн 23, 57-р сургуулийн 6-18 насны 54 суралцагчдыг түүврийн аргаар, нэг агшны судалгааны загвар ашиглан хамруулсан. Амны хөндийн үзлэгийг өдрийн гэрэлд үзлэгийн үндсэн багаж, өнгөр будагч уусмал, үзлэгийн картыг ашиглан бодит үзлэг хийж амны хөндийн эрүүл ахуйн байдлыг үнэлсэн. Хеликобактерийн халдварыг судалгаанд хамруулах шалгуурын дагуу өтгөнд 54, амны хөндийн амьсгалын уреазын сорилд 10 хүүхдээс шинжилгээний сорьцыг цуглуулж АШУҮИСын төв эмнэлгийн лабораторид шинжилгээг onsite “H. Pylori Ag Raped Test” түргэвчилсэн тестээр, амьсгалын уреазын сорилоор хеликобактерийн халдварыг тодорхойлсон. Судлаач оношлуур картаа шинжилгээний анализаторт уншуулж хеликобактерийн халдвартай эсэхийг оношилсон. Статистик боловсруулалтыг Statistic stata mp14.0 программ ашиглан гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд хамрагдсан 54 сурагчдаас 50 хүүхэд нь ШЦӨ-тэй 92.5% тархалттай, ШЦӨ-ний эрчим 6-9 насанд 5,5, 10-14 насанд 5,2, 15-18 насанд 6,8 буюу маш их байна. Нийт хүүхдүүдээс H.P нянгийн халдвар өтгөнд 59,2% эерэг, 40,7% сөрөг бол амьсгалын уреазд 60,0% эерэг байна. Хеликобактерийн шинжилгээний хариу эерэг гарсан 32 хүүхдээс шүдний утас, завсрын сойз 37,5%, ам зайлах шингэн 43,7% хэрэглэдэг. Мөн 60,5% шүдний өнгөртэй байна. Хеликобактерийн шинжилгээний хариу эерэг гарсан 32 хүүхдүүдийн дунд шүд угаалтын байдлыг өнгөрийн үзүүлэлтээр үнэлэхэд дунд 50,2%, муу 60%, маш муу 60% байна. Дүгнэлт: Чингэлтэй дүүргийн Ерөнхий боловсролын 23, 57-р сургуулийн 6-18 насны сурагчдын шүд цоорох өвчин, хеликобактерийн халдварын тархалт маш өндөр байгаа нь шүд цоорох өвчлөл ихтэй хүүхдүүд H.pylori-ийн халдвартай байх магадлал өндөр байна.

Background: The prevalence of dental caries and Helicobacter pylori (H. pylori) infection is increasing in school-aged Mongolian children. H. pylori has been identified in dental plaque, saliva, and dental pulp. Dental caries may be detrimental to the risk of H. pylori infection. However, there is no study that investigates the relationship between dental caries and the H. pylori infection in Mongolia. Objectives: To evaluate the prevalence of dental caries, oral hygiene condition and H.pylori infection then investigate the relationship between H.pylori infection and dental caries in children aged 6 to 18 in Ulaanbaatar. Materials and methods: This study included 54 participants: 27 females and 27 males, ranging in age from 6 to 18 years, from school № 23 (B area) and school № 57 (C area) of Ulaanbaatar. None of the participants had a systemic disease and had not taken antibiotics or steroidal/ nonsteroidal anti-inflammatory drugs in the last 3 months. Participants were informed about the research methods and content and provided signed informed consent. Oral cavity examination and test. All participants received oral examinations and completed questionnaires concerning factors that influence the development of dental caries and H.pylori infection. The oral hygiene index was assessed using the Green-Vermillion index. Questionnaire data and dental examination results were retained by the physicians.H.pylori test. Detection of H. pylori infection was done using in H. Pylori Ag Rapid Test test and Urea breath test. The 54 stool samples and 10 urea breath samples were collected from the children 4 hours after their meals and analyzed at the Central Medical Laboratory of Mongolian National University of Medical Sciences. Results: Of the 54 participants, 92.5% (50/54) were diagnosed with dental caries, and 59.2% (32/54) were infected with H. pylori. The urea breath test revealed that 60% (6/10) of the participants had H. pylori infection. All participants with H pylori the prevalence of dental caries was 87.5% (28/32). The children with H. pylori infection were characterized by a higher proportion of those with decayed teeth compared to uninfected children. However, it was not statistically significant (p=0.085). The 32 children with H. pylori had a higher mean dental plaque index than those without. Conclusion: In conclusion, the prevalence of dental caries and H. pylori infection in children aged 6 to 18 in Ulaanbaatar is very high. Moreover, children with a higher number of decayed teeth were more likely to have an H.pylori infection.

44

45

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

СУРГУУЛИЙН НАСНЫ ХҮҮХДҮҮДИЙН ДУНД ШҮД ЦООРОХ ӨВЧИН БА ХЕЛИКОБАКТЕРИЙН ХАМААРЛЫГ СУДАЛСАН НЬ 1

Г. Хүслэнтөгс1, С. Нацагдулам1, Э. Нямсүрэн2, О. Баярсайхан3, Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Нүүр Ам Судлалын Сургууль, V дамжаа, 2 АШУҮИС, НАСС, Нүүр амны эмчилгээний тэнхим, 3 АШУҮИС, Анагаах Ухааны Сургууль, Имэйл:[email protected], Утас:99911861

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

ASSOCIATION BETWEEN DENTAL CARIES AND HELICOBACTER PYLORI INFECTION IN SCHOOL-AGED MONGOLIAN CHILDREN Khuslentugs.G1, Natsagdulam.S¹,Nyamsuren.E², Bayarsaikhan.O³ ¹Mongolian National University of Medical Science, School of Dentistry ²MNUMS, Department of Restorative Science, ³MNUMS, School of Medicine [email protected] ,+97699911861

Түлхүүр үгс:Шүд цоорох өвчин, Хеликобактер/H.Pylori/, Амьсгалын сорил

Keywords:Ag Rapid test, Dental caries, Helicobacter pylori, Urea breath test

Үндэслэл: Монгол улсад H.Pylori нянгийн халдвар, шүд цоорох өвчний тархалт өндөр ба сургуулийн насны хүүхдүүд ихэнх хувийг эзэлдэг бөгөөд H.pylori нянгийн халдвар нь амны хөндийн эрүүл ахуй хангалтгүй, шүдний өнгөр, хооллолт, олон төрлийн бактери, нян зэрэг эрсдэлт хүчин зүйлийн нөлөөгөөр үүсдэг. Шүд цоорох өвчин нь хеликобактерийн халдвар авах эрсдэлт хүчин зүйлийн нэг ба H.pylori нянгийн тархалт болон шүд цоорох өвчний харилцаа хамаарлыг судалсан судалгаа манай оронд хийгдээгүй байгаа нь энэхүү судалгааг хийх үндэслэл болж байна. Зорилго: Улаанбаатар хотын Б,С бүсийн Ерөнхий боловсролын сургуулийн 6-18 насны сурагчдын дундах H.pylori нянгийн халдвар, ШЦӨ-ний эрчим тэдгээрийн хамаарлыг судлах. Судалгаанд хамрагдаж буй хүүхдүүдийн дунд ШЦӨ-ний тархалт, ШЦӨ-ний эрчим, амны хөндийн эрүүл ахуйн төлөв байдал, хеликобактерийн халдварыг илрүүлж үнэлэх. Материал, арга зүй: Улаанбаатар хотын Б,С бүсийн Чингэлтэй дүүргийн ЕБС-ийн 23, 57-р сургуулийн 6-18 насны 54 суралцагчдыг түүврийн аргаар, нэг агшны судалгааны загвар ашиглан хамруулсан. Амны хөндийн үзлэгийг өдрийн гэрэлд үзлэгийн үндсэн багаж, өнгөр будагч уусмал, үзлэгийн картыг ашиглан бодит үзлэг хийж амны хөндийн эрүүл ахуйн байдлыг үнэлсэн. Хеликобактерийн халдварыг судалгаанд хамруулах шалгуурын дагуу өтгөнд 54, амны хөндийн амьсгалын уреазын сорилд 10 хүүхдээс шинжилгээний сорьцыг цуглуулж АШУҮИСын төв эмнэлгийн лабораторид шинжилгээг onsite “H. Pylori Ag Raped Test” түргэвчилсэн тестээр, амьсгалын уреазын сорилоор хеликобактерийн халдварыг тодорхойлсон. Судлаач оношлуур картаа шинжилгээний анализаторт уншуулж хеликобактерийн халдвартай эсэхийг оношилсон. Статистик боловсруулалтыг Statistic stata mp14.0 программ ашиглан гүйцэтгэв. Үр дүн: Судалгаанд хамрагдсан 54 сурагчдаас 50 хүүхэд нь ШЦӨ-тэй 92.5% тархалттай, ШЦӨ-ний эрчим 6-9 насанд 5,5, 10-14 насанд 5,2, 15-18 насанд 6,8 буюу маш их байна. Нийт хүүхдүүдээс H.P нянгийн халдвар өтгөнд 59,2% эерэг, 40,7% сөрөг бол амьсгалын уреазд 60,0% эерэг байна. Хеликобактерийн шинжилгээний хариу эерэг гарсан 32 хүүхдээс шүдний утас, завсрын сойз 37,5%, ам зайлах шингэн 43,7% хэрэглэдэг. Мөн 60,5% шүдний өнгөртэй байна. Хеликобактерийн шинжилгээний хариу эерэг гарсан 32 хүүхдүүдийн дунд шүд угаалтын байдлыг өнгөрийн үзүүлэлтээр үнэлэхэд дунд 50,2%, муу 60%, маш муу 60% байна. Дүгнэлт: Чингэлтэй дүүргийн Ерөнхий боловсролын 23, 57-р сургуулийн 6-18 насны сурагчдын шүд цоорох өвчин, хеликобактерийн халдварын тархалт маш өндөр байгаа нь шүд цоорох өвчлөл ихтэй хүүхдүүд H.pylori-ийн халдвартай байх магадлал өндөр байна.

Background: The prevalence of dental caries and Helicobacter pylori (H. pylori) infection is increasing in school-aged Mongolian children. H. pylori has been identified in dental plaque, saliva, and dental pulp. Dental caries may be detrimental to the risk of H. pylori infection. However, there is no study that investigates the relationship between dental caries and the H. pylori infection in Mongolia. Objectives: To evaluate the prevalence of dental caries, oral hygiene condition and H.pylori infection then investigate the relationship between H.pylori infection and dental caries in children aged 6 to 18 in Ulaanbaatar. Materials and methods: This study included 54 participants: 27 females and 27 males, ranging in age from 6 to 18 years, from school № 23 (B area) and school № 57 (C area) of Ulaanbaatar. None of the participants had a systemic disease and had not taken antibiotics or steroidal/ nonsteroidal anti-inflammatory drugs in the last 3 months. Participants were informed about the research methods and content and provided signed informed consent. Oral cavity examination and test. All participants received oral examinations and completed questionnaires concerning factors that influence the development of dental caries and H.pylori infection. The oral hygiene index was assessed using the Green-Vermillion index. Questionnaire data and dental examination results were retained by the physicians.H.pylori test. Detection of H. pylori infection was done using in H. Pylori Ag Rapid Test test and Urea breath test. The 54 stool samples and 10 urea breath samples were collected from the children 4 hours after their meals and analyzed at the Central Medical Laboratory of Mongolian National University of Medical Sciences. Results: Of the 54 participants, 92.5% (50/54) were diagnosed with dental caries, and 59.2% (32/54) were infected with H. pylori. The urea breath test revealed that 60% (6/10) of the participants had H. pylori infection. All participants with H pylori the prevalence of dental caries was 87.5% (28/32). The children with H. pylori infection were characterized by a higher proportion of those with decayed teeth compared to uninfected children. However, it was not statistically significant (p=0.085). The 32 children with H. pylori had a higher mean dental plaque index than those without. Conclusion: In conclusion, the prevalence of dental caries and H. pylori infection in children aged 6 to 18 in Ulaanbaatar is very high. Moreover, children with a higher number of decayed teeth were more likely to have an H.pylori infection.

44

45

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

УЛААНБААТАР ХОТЫН ЕБС-ИЙН СУРАГЧДЫН ДУНДАХ ХАРАА АЛДАЛТЫГ ИЛРҮҮЛЭХ СУДАЛГАА 1,2

Г.Ганцэцэг1, Г.Номун1, Б.Халиун1, Д.Амарсайхан2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль Имэйл:[email protected]

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

AVERAGE OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS IN ULAANBAATAR CITY VISUAL LOSS DETECTION SURVEY G.Gantsetseg1 , G.Nomun1, B.Khaliun1 ,D.Amarsaihan2 1,2 Mongolian National University of Medical Sciences, MNUMS, School of public health [email protected]

Түлхүүр үгс: Хүүхэд, харьцуулалт, тархалт, мэдлэг, миопи

Keywords: Children, comparison, distribution, knowledge, myopia

Үндэслэл: Ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангид сурч байгаа сурагчдын дунд эцэг эхчүүд, ангийн багш нь төдийлөн анзаарахгүй байснаас үүдэн гэнэт хараа муудах асуудал нийтлэг байна. Өнөөдрийн байдлаар дэлхий дээр засагдаагүй рефракцын гажиг нь хараа алдалтын хамгийн гол шалтгаан ба сохролд хүргэдэг 2 дахь үндсэн шалтгаан болж байгаа бөгөөд хүүхдийн хараа муудах нь боловсролын үр дүнд нөлөөлж байгааг судлаачид судлан тогтоогоод байна. Зорилго: Улаанбаатар хотын захын болон төвийн 4 дүүрэгт байрлах ЕБС-ийн сурагчдын дунд хараа алдалтын тархалтыг тандах замаар бүтцийг судлан, хараа алдалтын талаарх багшийн мэдлэгийг судлан тогтоох Материал, арга зүй: БГД-ийн 28 сургууль,СБД-ийн 16 сургууль, ЧД-ийн 17 сургууль, БЗД-ийн Их засаг ЕБС -ийн 3 дугаар ангийн 200 сурагч, 32 багш судалгаанд хамрагдсан. Судалгаа явуулах 4 сургуулийг санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар сонгож авсан ба ангийн багш болон удирдлагаас нээлттэй болон хаалттай асуумжаар, сурагчдын харааг стандарт харааны таблец ашиглан тодорхойлсон. Мөн сурагчдаас бэлтгэсэн асуултын дагуу асуумж авч удамшил байгаа эсэх, эмнэлэгт үзүүлэх давтамж харааны чадалд нөлөөлж байгаа эсэх талаар тодруулсан ба захын болон төвийн дүүргийн сурагчдын харьцуулсан судалсан. Статистик боловсруулалтыг SPSS 26, EXCEL программ ашиглан боловсруулсан. Үр дүн: Судалгаанд оролцсон сурагчдын (n=200) 52% нь эрэгтэй, 48% нь эмэгтэй сурагч байна. Үүнээс 182 хүүхэд буюу 91% нь харааны шил зүүдэггүй, 18 хүүхэд буюу 9% нь харааны шил зүүдэг бөгөөд нийт сурагчдын 38% нь 0.8-аас дээш буюу харааны чадал сайн, 62% нь 0.79-өөс доош буюу харааны чадал муу байгаа бөгөөд баруун болон зүүн нүдний харааны дундаж түвшинд ялгаа ажиглагдсангүй. Нийт судалгаанд оролцсон 32 багш нарын 11 багш буюу 34.4% нь хараа алдалтын мэдлэг сайн, 21 багш 65.6% нь багшийн хараа алдалтын мэдлэг хангалтгүй сул байна. Судалгаанд оролцсон (n=200) сурагчдын 49 сурагч буюу 24.5% нь нүдний хараагаа тогтмол хянуулдаг байна. Нүдний шил зүүдэггүй 39 сурагч буюу 21.4%, нүдний шил зүүдэг 10 сурагч буюу 55.5% нүдний хараагаа тогтмол үзүүлдэг байна. Асуумжийн үр дүнд нийт сурагчдын 41.5% буюу 83 сурагчдын гэр бүлд харааны шил зүүдэг хүн байгаа нь хараа муудалтанд удамшил ба эмнэлэгт үзүүлж байгаа эсэх нөлөөлж байна гэж үзлээ. (p=0.0001) Дүгнэлт: Нийт сурагчдын 38% нь 0.8-аас дээш буюу харааны чадал сайн, 62% нь 0.79-өөс доош буюу харааны чадал муу байгаа бөгөөд баруун болон зүүн нүдний харааны дундаж түвшинд ялгаа ажиглагдсангүй. Сурагчдын хараа алдалтад тавих хяналт бага, ангийн багш, удирдлагын мэдлэг дутмаг, эцэг эх, багш хоорондын харилцаа сул байгаа нь сурагчдын дундах миопийн тархалтыг \холын хараа алдалт\ нэмэгдүүлж байна. Сурагчдын хараа алдалтаас урьдчилан сэргийлэх, нэгэнт хараа алдалт эхэлсэн тохиолдолд хийх дасгал болон амьдралын эрүүл дадалд сургах 9 зөвлөмжийг боловсруулсан.

Background: Sudden vision loss is a common problem among elementary school students due to parents and teachers not paying attention. Today, uncorrected refractive errors are the leading cause of vision loss and the second leading cause of blindness in the world, and researchers have found that children's vision loss affects educational outcomes. Objective: In order to study the prevalence of visual impairment among secondary school students located in the suburbs and central 4 districts of Ulaanbaatar city Materials and methodology: 28th school,16th school, 17th school, 200 students in the 3rd grade of "Ikh Zasag" school, 32 teachers participated in the research, We selected 4 schools to conduct the survey by random sampling and Students' vision was determined by using open and closed questionnaires by the class teacher and management and using a standard vision tablet Also, it is possible to check whether the students are able to get it according to the prepared questions, it is possible to determine the potential of visual ability, and the comparison of students from the peripheral and central districts was studied. Statistical analysis was developed using SPSS 26 and EXCEL software. Result: Of the students (n=200) who participated in the study, 52% were male and 48% were female. Of these, 182 children, 91% do not wear glasses, 18 children, of 9% wear glasses, 38% of all students have a visual acuity above 0.8 of good, and 62% have a visual acuity below 0.79 or poor.no difference was observed in the mean visual acuity of the left eye. Of all participating researchers 11 of 32 teachers of 34.4% have good knowlege of visual loss, and 21 teachers 65.6% have inadequate knowledge of visual impairment. 49 students of 24.5% of the students who participated in the research (n=200) regularly check their eyesight. 39 students who do not wear glasses 21.4% and 10 students who wear glasses or 55.5% regularly show their eyesight. The results of the questionnaire showed that 41.5% of all students, of83 families, have a person who wears glasses, which can be seen to work against genetics in vision loss. (p=0.0001) Conclusion: 38% of all students have good visual acuity above 0.8, 62% have poor visual acuity below 0.79, and no difference was observed between the average visual acuity of the right and left eyes. The lack of control over students' vision loss, the lack of knowledge of classroom teachers and management, and the weak relationship between parents and teachers increase the prevalence of myopia \ and farsightedness\ among students. 9 recommendations have been developed for the prevention of vision loss in students, as well as exercises and healthy life habits in case of vision loss.

46

47

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

УЛААНБААТАР ХОТЫН ЕБС-ИЙН СУРАГЧДЫН ДУНДАХ ХАРАА АЛДАЛТЫГ ИЛРҮҮЛЭХ СУДАЛГАА 1,2

Г.Ганцэцэг1, Г.Номун1, Б.Халиун1, Д.Амарсайхан2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль Имэйл:[email protected]

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

AVERAGE OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS IN ULAANBAATAR CITY VISUAL LOSS DETECTION SURVEY G.Gantsetseg1 , G.Nomun1, B.Khaliun1 ,D.Amarsaihan2 1,2 Mongolian National University of Medical Sciences, MNUMS, School of public health [email protected]

Түлхүүр үгс: Хүүхэд, харьцуулалт, тархалт, мэдлэг, миопи

Keywords: Children, comparison, distribution, knowledge, myopia

Үндэслэл: Ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангид сурч байгаа сурагчдын дунд эцэг эхчүүд, ангийн багш нь төдийлөн анзаарахгүй байснаас үүдэн гэнэт хараа муудах асуудал нийтлэг байна. Өнөөдрийн байдлаар дэлхий дээр засагдаагүй рефракцын гажиг нь хараа алдалтын хамгийн гол шалтгаан ба сохролд хүргэдэг 2 дахь үндсэн шалтгаан болж байгаа бөгөөд хүүхдийн хараа муудах нь боловсролын үр дүнд нөлөөлж байгааг судлаачид судлан тогтоогоод байна. Зорилго: Улаанбаатар хотын захын болон төвийн 4 дүүрэгт байрлах ЕБС-ийн сурагчдын дунд хараа алдалтын тархалтыг тандах замаар бүтцийг судлан, хараа алдалтын талаарх багшийн мэдлэгийг судлан тогтоох Материал, арга зүй: БГД-ийн 28 сургууль,СБД-ийн 16 сургууль, ЧД-ийн 17 сургууль, БЗД-ийн Их засаг ЕБС -ийн 3 дугаар ангийн 200 сурагч, 32 багш судалгаанд хамрагдсан. Судалгаа явуулах 4 сургуулийг санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар сонгож авсан ба ангийн багш болон удирдлагаас нээлттэй болон хаалттай асуумжаар, сурагчдын харааг стандарт харааны таблец ашиглан тодорхойлсон. Мөн сурагчдаас бэлтгэсэн асуултын дагуу асуумж авч удамшил байгаа эсэх, эмнэлэгт үзүүлэх давтамж харааны чадалд нөлөөлж байгаа эсэх талаар тодруулсан ба захын болон төвийн дүүргийн сурагчдын харьцуулсан судалсан. Статистик боловсруулалтыг SPSS 26, EXCEL программ ашиглан боловсруулсан. Үр дүн: Судалгаанд оролцсон сурагчдын (n=200) 52% нь эрэгтэй, 48% нь эмэгтэй сурагч байна. Үүнээс 182 хүүхэд буюу 91% нь харааны шил зүүдэггүй, 18 хүүхэд буюу 9% нь харааны шил зүүдэг бөгөөд нийт сурагчдын 38% нь 0.8-аас дээш буюу харааны чадал сайн, 62% нь 0.79-өөс доош буюу харааны чадал муу байгаа бөгөөд баруун болон зүүн нүдний харааны дундаж түвшинд ялгаа ажиглагдсангүй. Нийт судалгаанд оролцсон 32 багш нарын 11 багш буюу 34.4% нь хараа алдалтын мэдлэг сайн, 21 багш 65.6% нь багшийн хараа алдалтын мэдлэг хангалтгүй сул байна. Судалгаанд оролцсон (n=200) сурагчдын 49 сурагч буюу 24.5% нь нүдний хараагаа тогтмол хянуулдаг байна. Нүдний шил зүүдэггүй 39 сурагч буюу 21.4%, нүдний шил зүүдэг 10 сурагч буюу 55.5% нүдний хараагаа тогтмол үзүүлдэг байна. Асуумжийн үр дүнд нийт сурагчдын 41.5% буюу 83 сурагчдын гэр бүлд харааны шил зүүдэг хүн байгаа нь хараа муудалтанд удамшил ба эмнэлэгт үзүүлж байгаа эсэх нөлөөлж байна гэж үзлээ. (p=0.0001) Дүгнэлт: Нийт сурагчдын 38% нь 0.8-аас дээш буюу харааны чадал сайн, 62% нь 0.79-өөс доош буюу харааны чадал муу байгаа бөгөөд баруун болон зүүн нүдний харааны дундаж түвшинд ялгаа ажиглагдсангүй. Сурагчдын хараа алдалтад тавих хяналт бага, ангийн багш, удирдлагын мэдлэг дутмаг, эцэг эх, багш хоорондын харилцаа сул байгаа нь сурагчдын дундах миопийн тархалтыг \холын хараа алдалт\ нэмэгдүүлж байна. Сурагчдын хараа алдалтаас урьдчилан сэргийлэх, нэгэнт хараа алдалт эхэлсэн тохиолдолд хийх дасгал болон амьдралын эрүүл дадалд сургах 9 зөвлөмжийг боловсруулсан.

Background: Sudden vision loss is a common problem among elementary school students due to parents and teachers not paying attention. Today, uncorrected refractive errors are the leading cause of vision loss and the second leading cause of blindness in the world, and researchers have found that children's vision loss affects educational outcomes. Objective: In order to study the prevalence of visual impairment among secondary school students located in the suburbs and central 4 districts of Ulaanbaatar city Materials and methodology: 28th school,16th school, 17th school, 200 students in the 3rd grade of "Ikh Zasag" school, 32 teachers participated in the research, We selected 4 schools to conduct the survey by random sampling and Students' vision was determined by using open and closed questionnaires by the class teacher and management and using a standard vision tablet Also, it is possible to check whether the students are able to get it according to the prepared questions, it is possible to determine the potential of visual ability, and the comparison of students from the peripheral and central districts was studied. Statistical analysis was developed using SPSS 26 and EXCEL software. Result: Of the students (n=200) who participated in the study, 52% were male and 48% were female. Of these, 182 children, 91% do not wear glasses, 18 children, of 9% wear glasses, 38% of all students have a visual acuity above 0.8 of good, and 62% have a visual acuity below 0.79 or poor.no difference was observed in the mean visual acuity of the left eye. Of all participating researchers 11 of 32 teachers of 34.4% have good knowlege of visual loss, and 21 teachers 65.6% have inadequate knowledge of visual impairment. 49 students of 24.5% of the students who participated in the research (n=200) regularly check their eyesight. 39 students who do not wear glasses 21.4% and 10 students who wear glasses or 55.5% regularly show their eyesight. The results of the questionnaire showed that 41.5% of all students, of83 families, have a person who wears glasses, which can be seen to work against genetics in vision loss. (p=0.0001) Conclusion: 38% of all students have good visual acuity above 0.8, 62% have poor visual acuity below 0.79, and no difference was observed between the average visual acuity of the right and left eyes. The lack of control over students' vision loss, the lack of knowledge of classroom teachers and management, and the weak relationship between parents and teachers increase the prevalence of myopia \ and farsightedness\ among students. 9 recommendations have been developed for the prevention of vision loss in students, as well as exercises and healthy life habits in case of vision loss.

46

47

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

УМАЙН ХҮЗҮҮНИЙ ХОРТ ХАВДРЫН УРЬДАЛ ХЭЛБЭРИЙН ӨӨРЧЛӨЛИЙН ҮЕ ШАТУУДАД ХҮНИЙ ПАПИЛЛОМА ВИРУСИЙН ХАЛДВАРЫН ХАМААРЛЫГ ҮНЭЛСЭН СУДАЛГАА 1

Г.Эрдэмтөгс1, А.Дашням1,,Х. Гэрэлээ2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль 2 ХСҮТ Эмгэг судлалын тасаг [email protected], Утас: 91557575, 99318855

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

THE HUMAN PAPILLOMAVIRUS INFECTION AND PRECANCEROUS CHANGE STAGES OF CERVICAL CANCER RELEVANVE EVALUATION STUDY 1

Г Erdemtugs G1, Dashnyam A 1, Gerelee Kr2 Mongolian National University of Medical Sciences 2 NCC Department of Pathology [email protected], Number: 91557575

Түлхүүр үг: Умайн хүзүүний хавдар, урьдал хэлбэрийн өөрчлөлт, эсийн шинжилгээ, ХПВийн халдвар, анхдагч урьдчилан сэргийлэлт

Keywords: cervical cancer, precancerous change stages, cytology, HPV infection, primary prevention.

Үндэслэл: 2021 онд Монгол улс дэлхийд хорт хавдрын нас баралтаараа тэргүүлж байгаа бөгөөд Монгол улсын хүн амын дунд 2021 онд 5981 хорт хавдрын шинэ өвчлөл бүртгэгдсэний дунд умайн хүзүүний хорт хавдар 5.2%-ийг эзэлж, эмэгтэй 100 000 хүн амд умайн хүзүүний хорт хавдар 19.1 тохиолдож байна. Нийт шинээр бүртгэгдсэн хорт хавдрын өвчлөлийн 25 хувь нь байрангаас 2-р үe шатандаа, 75% нь хожуу үе шатандаа тус тус оношлогдсон ба умайн хүзүүний хорт хавдар нь урьдчилан сэргийлэх боломжтой хавдар бөгөөд ХПВ-ийн халдвар хавдрын үе шаттай хамааралтай байдлыг судлах нь зорилтот насны эмэгтэйчүүдийн дунд анхдагч урьдчилан сэргийлэлт буюу Хүний Папиллома Вирусийн халдварыг бууруулах судалгаа шинжилгээ хомс байгаа нь бидний судалгааны ажлын үндэслэл боллоо. Зорилго: Умайн хүзүүний хавтгай хучуур эсийн гэмтэцэд нөлөөлж буй умайн хүзүүний хорт хавдрыг нөхцөлдүүлэгч Хүний Папиллома Вирус (ХПВ)-ийн халдварын урьдал эмгэг өөрчлөлтийн үе шатуудад нөлөөг судлахад оршино. Материал, арга зүй: Судалгааг нэг агшингийн судалгааны ретроспектив загвараар хийв. Хавдар Судлалын Үндэсний Төвийн амбулаториор 2022 оны 06-сараас 2022 оны 12-дугаар сарын хугацаанд үйлчлүүлсэн 683 эмэгтэйн амьд сорьцын шинжилгээнд тулгуурлаж дүн шинжилгээ хийв. Умайн хүзүүний урьдал хэлбэрийн өөрчлөлтийн оноштой үйлчлүүлэгчдийн өвчний түүхийн ерөнхий мэдээллийн хэсгээс нас, клиник онош, эмгэг судлалын онош зэрэг мэдээллийг цуглуулав. Үр дүн: Судалгаанд нийт 19-77 насны 683 эмэгтэйчүүд хамрагдсаны дундаж нас ±43, хамгийн залуу нь 19, хамгийн ахимаг нь 77 настай, зонхилон 30-49 насны эмэгтэйчүүд 64.9%(n= 443) эзэлж байв. Бидний цуглуулсан хавдрын урьдал өөрчлөлтэй эдийн дээжид 48.2% (n=329) умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I), 26.6 %(n=182)-д умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN II), 25% (n=172)-д умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN III) эзэлж байна. Умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) илэрсэн 329 тохиолдлын 63.8% (n=134) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн, умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN II) илэрсэн 182 тохиолдлын 24.3% (n=51) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн, умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN III) илэрсэн 172 тохиолдлын 11.9% (n=25) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн байна. Эмэгтэйчүүдийн умайн хүзүүний хавдар илрүүлэх зорилтот бүлэг буюу 31-45 насны эмэгтэйчүүдийн дунд ХПВ-ийн халдвар нь умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) үе шатанд 68.9%-тай оношлогдсон байна. Дүгнэлт: Умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) үе шатанд ХПВ-ийн халдвар 63.8%-тай оношлогдож, умайн хүзүүний хавдрын үе шат ахих тусам ХПВ-ийн халдвар оношлогдох хувь буурч байгаа ба (CIN I) 63.8% (n=134), (CIN II) 24.3% (n=51), (CIN III) 11.9% (n=25) Хүний Папиллома Вирус-ийн халдвараас сэргийлэх анхдагч урьдчилан сэргийлэлтийг эрчимжүүлж умайн хүзүүний хавдрын эрт үе шатанд оношлох, ХПВ-ийн эсрэг вакциныг нэвтрүүлэх хэрэгцээ шаардлага гарч байгааг илтгэж байна.

Background: As of 2021, Mongolian is leading the world in terms of cancer deaths and 5,981 new cancer cases were registered among the population only in 2021 and in particular, cervical cancer accounts for 5,2% and the incidence of cervical cancer is 19.1 per 100,000 female population as well 25 of all newly registered cancer cases were diagnosed at stage 2 and 75% at the late stage8 generally cervical cancer is preventable.The study of the relevance of HPV infection and cancer stages might pe primary prevention among women of the target age. However, the scarce research on reducing HPV infection motivated our study. Objective: The aim is to investigate the effect of human papillomavirus (HPV) infection on cervical squamous cell damage and the predisposing factor for precancerous change stages of cervical cancer. Materials and methods: The study was conducted retrospectively at one point. The study was based on the analysis of live samples of 638 women who visited the outpatient clinic of the National Cancer Center between June 2022 and December 2022. Data such as age, clinical diagnosis, and pathological diagnosis were collected from the general information section of the medical history of clients diagnosed with cervical cancer. The numerical indications of the result were evaluated on the Microsoft Excel platform. Results: A total of 683 women and 19-77 participated in the study; the average age was ±43; the youngest was 19 years old; the oldest was 77 years old, and the majority of women aged 30-49 accounted for 64.9% (n=443). In the tissue samples with precancerous change stages collected by us, 48.2% (n=329) had non-epithelial neoplasia of the cervix (CIN I), 26.6% (n=182) had non-epithelial neoplasia of the cervix (CIN II), 25% (n=172) is neoplasia (CIN III) that does not go beyond the epithelium of the cervix. Human papillomavirus infection was detected in 63.8% (n=134) of 329 cases of cervical epithelial neoplasia (CIN I) and 24.3% (n=51) of 182 cervical epithelial neoplasia (CIN II) cases,11.9% (n=25) of 172 non-epithelial neoplasia (CIN III) patients with a viral infection. Among the target group for cervical cancer detection in 31-45, HPV infection was diagnosed in 68.9% of cervical non-epithelial neoplasia (CIN I) stages. Conclusion: HPV infection was diagnosed in 63.8% of cervical non-epithelial neoplasia (CIN I) stages, and the rate of HPV infection diagnosis decreased as the stage of cervical cancer progressed (CIN I 63.8% (n=134), CIN II 24.3% (n=51), CIN III 11.9% (n=25) consequently it is evident that is necessary to intensify the primary prevention of Human Papilloma Virus infection, to diagnose cervical cancer at an early stage and to introduce the HPV vaccine.

48

49

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

УМАЙН ХҮЗҮҮНИЙ ХОРТ ХАВДРЫН УРЬДАЛ ХЭЛБЭРИЙН ӨӨРЧЛӨЛИЙН ҮЕ ШАТУУДАД ХҮНИЙ ПАПИЛЛОМА ВИРУСИЙН ХАЛДВАРЫН ХАМААРЛЫГ ҮНЭЛСЭН СУДАЛГАА 1

Г.Эрдэмтөгс1, А.Дашням1,,Х. Гэрэлээ2 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль 2 ХСҮТ Эмгэг судлалын тасаг [email protected], Утас: 91557575, 99318855

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

THE HUMAN PAPILLOMAVIRUS INFECTION AND PRECANCEROUS CHANGE STAGES OF CERVICAL CANCER RELEVANVE EVALUATION STUDY 1

Г Erdemtugs G1, Dashnyam A 1, Gerelee Kr2 Mongolian National University of Medical Sciences 2 NCC Department of Pathology [email protected], Number: 91557575

Түлхүүр үг: Умайн хүзүүний хавдар, урьдал хэлбэрийн өөрчлөлт, эсийн шинжилгээ, ХПВийн халдвар, анхдагч урьдчилан сэргийлэлт

Keywords: cervical cancer, precancerous change stages, cytology, HPV infection, primary prevention.

Үндэслэл: 2021 онд Монгол улс дэлхийд хорт хавдрын нас баралтаараа тэргүүлж байгаа бөгөөд Монгол улсын хүн амын дунд 2021 онд 5981 хорт хавдрын шинэ өвчлөл бүртгэгдсэний дунд умайн хүзүүний хорт хавдар 5.2%-ийг эзэлж, эмэгтэй 100 000 хүн амд умайн хүзүүний хорт хавдар 19.1 тохиолдож байна. Нийт шинээр бүртгэгдсэн хорт хавдрын өвчлөлийн 25 хувь нь байрангаас 2-р үe шатандаа, 75% нь хожуу үе шатандаа тус тус оношлогдсон ба умайн хүзүүний хорт хавдар нь урьдчилан сэргийлэх боломжтой хавдар бөгөөд ХПВ-ийн халдвар хавдрын үе шаттай хамааралтай байдлыг судлах нь зорилтот насны эмэгтэйчүүдийн дунд анхдагч урьдчилан сэргийлэлт буюу Хүний Папиллома Вирусийн халдварыг бууруулах судалгаа шинжилгээ хомс байгаа нь бидний судалгааны ажлын үндэслэл боллоо. Зорилго: Умайн хүзүүний хавтгай хучуур эсийн гэмтэцэд нөлөөлж буй умайн хүзүүний хорт хавдрыг нөхцөлдүүлэгч Хүний Папиллома Вирус (ХПВ)-ийн халдварын урьдал эмгэг өөрчлөлтийн үе шатуудад нөлөөг судлахад оршино. Материал, арга зүй: Судалгааг нэг агшингийн судалгааны ретроспектив загвараар хийв. Хавдар Судлалын Үндэсний Төвийн амбулаториор 2022 оны 06-сараас 2022 оны 12-дугаар сарын хугацаанд үйлчлүүлсэн 683 эмэгтэйн амьд сорьцын шинжилгээнд тулгуурлаж дүн шинжилгээ хийв. Умайн хүзүүний урьдал хэлбэрийн өөрчлөлтийн оноштой үйлчлүүлэгчдийн өвчний түүхийн ерөнхий мэдээллийн хэсгээс нас, клиник онош, эмгэг судлалын онош зэрэг мэдээллийг цуглуулав. Үр дүн: Судалгаанд нийт 19-77 насны 683 эмэгтэйчүүд хамрагдсаны дундаж нас ±43, хамгийн залуу нь 19, хамгийн ахимаг нь 77 настай, зонхилон 30-49 насны эмэгтэйчүүд 64.9%(n= 443) эзэлж байв. Бидний цуглуулсан хавдрын урьдал өөрчлөлтэй эдийн дээжид 48.2% (n=329) умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I), 26.6 %(n=182)-д умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN II), 25% (n=172)-д умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN III) эзэлж байна. Умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) илэрсэн 329 тохиолдлын 63.8% (n=134) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн, умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN II) илэрсэн 182 тохиолдлын 24.3% (n=51) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн, умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN III) илэрсэн 172 тохиолдлын 11.9% (n=25) тохиолдолд хүний папиллома вирусийн халдвар илэрсэн байна. Эмэгтэйчүүдийн умайн хүзүүний хавдар илрүүлэх зорилтот бүлэг буюу 31-45 насны эмэгтэйчүүдийн дунд ХПВ-ийн халдвар нь умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) үе шатанд 68.9%-тай оношлогдсон байна. Дүгнэлт: Умайн хүзүүний хучуур эдээс халиагүй неоплази (CIN I) үе шатанд ХПВ-ийн халдвар 63.8%-тай оношлогдож, умайн хүзүүний хавдрын үе шат ахих тусам ХПВ-ийн халдвар оношлогдох хувь буурч байгаа ба (CIN I) 63.8% (n=134), (CIN II) 24.3% (n=51), (CIN III) 11.9% (n=25) Хүний Папиллома Вирус-ийн халдвараас сэргийлэх анхдагч урьдчилан сэргийлэлтийг эрчимжүүлж умайн хүзүүний хавдрын эрт үе шатанд оношлох, ХПВ-ийн эсрэг вакциныг нэвтрүүлэх хэрэгцээ шаардлага гарч байгааг илтгэж байна.

Background: As of 2021, Mongolian is leading the world in terms of cancer deaths and 5,981 new cancer cases were registered among the population only in 2021 and in particular, cervical cancer accounts for 5,2% and the incidence of cervical cancer is 19.1 per 100,000 female population as well 25 of all newly registered cancer cases were diagnosed at stage 2 and 75% at the late stage8 generally cervical cancer is preventable.The study of the relevance of HPV infection and cancer stages might pe primary prevention among women of the target age. However, the scarce research on reducing HPV infection motivated our study. Objective: The aim is to investigate the effect of human papillomavirus (HPV) infection on cervical squamous cell damage and the predisposing factor for precancerous change stages of cervical cancer. Materials and methods: The study was conducted retrospectively at one point. The study was based on the analysis of live samples of 638 women who visited the outpatient clinic of the National Cancer Center between June 2022 and December 2022. Data such as age, clinical diagnosis, and pathological diagnosis were collected from the general information section of the medical history of clients diagnosed with cervical cancer. The numerical indications of the result were evaluated on the Microsoft Excel platform. Results: A total of 683 women and 19-77 participated in the study; the average age was ±43; the youngest was 19 years old; the oldest was 77 years old, and the majority of women aged 30-49 accounted for 64.9% (n=443). In the tissue samples with precancerous change stages collected by us, 48.2% (n=329) had non-epithelial neoplasia of the cervix (CIN I), 26.6% (n=182) had non-epithelial neoplasia of the cervix (CIN II), 25% (n=172) is neoplasia (CIN III) that does not go beyond the epithelium of the cervix. Human papillomavirus infection was detected in 63.8% (n=134) of 329 cases of cervical epithelial neoplasia (CIN I) and 24.3% (n=51) of 182 cervical epithelial neoplasia (CIN II) cases,11.9% (n=25) of 172 non-epithelial neoplasia (CIN III) patients with a viral infection. Among the target group for cervical cancer detection in 31-45, HPV infection was diagnosed in 68.9% of cervical non-epithelial neoplasia (CIN I) stages. Conclusion: HPV infection was diagnosed in 63.8% of cervical non-epithelial neoplasia (CIN I) stages, and the rate of HPV infection diagnosis decreased as the stage of cervical cancer progressed (CIN I 63.8% (n=134), CIN II 24.3% (n=51), CIN III 11.9% (n=25) consequently it is evident that is necessary to intensify the primary prevention of Human Papilloma Virus infection, to diagnose cervical cancer at an early stage and to introduce the HPV vaccine.

48

49

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ХҮНИЙ ПАПИЛЛОМА ВИРУСЫН ЭСРЭГ ВАКЦИНЫ ТАЛААР ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДИЙН МЭДЛЭГ, ХАНДЛАГА, ДАДЛЫГ СУДАЛСАН ДҮН Ч.Жангарай¹, Г.Наранцацрал¹, Ц.Нинжин¹, Э.Нямжаргал¹,Б.Энгүүн¹, Г.Эрдэнэжаргал¹, Ө.Гандолгор² ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Анагаах Ухааны Сургууль, Хүүхдийн их эмчийн 501-р хэсэг ²АШУҮИС, НЭМС, Урьдчилан Сэргийлэх Анагаах Ухааны Тэнхим Имэйл хаяг: [email protected] Утас: 80891787

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

A STUDY ON PARENTS KNOWLEDGE, ATTITUDES AND PRACTICES TOWARD HPV VACCINATION Jangarai Ch¹, Narantsatsral G¹, Ninjin Ts¹, Nyamjargal E¹, Enguun B¹, Erdenejargal G¹, Gandolgor U² 1 Medical students at Mongolian National University of Medical Sciences' fifth pediatrics course ² Department of Preventive Medicine School of Public Health MNUMS [email protected] - 80891787

Түлхүүр үгс: Умайн хүзүүний хорт хавдар, Хүний папиллома вирус, ХПВ вакцин, Монгол

Keywords: Cervical cancer, Human papillomavirus, HPV vaccine, Mongolia

Үндэслэл: Умайн хүзүүний хорт хавдрын 80% нь хүний папиллома вирусээс шалтгаалдаг ба манай улсад энэхүү вирусын тархалт нь эмэгтэйчүүдийн дунд 36-37% тархсан байгаа нь дэлхийн дунджаас гурав дахин өндөр байна. Энэ нь эмэгтэйчүүдэд зонхилон тохиолдох хавдрын хоёрдугаарт, нас баралтаараа тавдугаарт эрэмбэлэгдэж байна. Манай улсад хүний папиллома вирусын эсрэг сайн дурын вакцинжуулалтыг 2012 оноос хойш хийж байгаа боловч эцэг эхийн мэдлэгийн түвшин муу байгаагаас үүдэн вакцинжуулалтад хамрагдагсдын тоо бага байгаа учир үүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлс, цаашид авах арга хэмжээ тодруулах зорилгоор уг судалгааг хийв. Зорилго: 9-18 насны хүүхэдтэй эцэг, эхийн ХПВ-ын эсрэг вакцинжуулалтын талаарх мэдлэг, хандлага, дадлыг судлах Материал, арга зүй: Судалгааг 2023 оны 2 сард эмнэлэгт суурилсан 1 агшны загвараар гүйцэтгэж мэдээллийг 2 бүлэг 34 асуумж бүхий стандарт асуулгаар цуглууллаа. Судалгаанд Улаанбаатар хот болон хөдөө орон нутгийн харьяаллын нийт 190 эцэг эх оролцож, үүнээс судалгааны оруулах шалгуурт нийцсэн 156 оролцогчийг хамруулсан. Судалгаанд оролцогчдоос таниулсан зөвшөөрлийн хуудас авсан болно. Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын дундаж нас нь 41 ± 6.4 , эрэгтэй 22.4% (35), эмэгтэй 77.6% (121) байсан ба нийт оролцогчдын нь 41.7% (65) Улаанбаатар хот, 58.3% (91) нь орон нутгийн харьяалалтай байв. Эцэг эхчүүдийн 66% нь (103) дээд, 32.7% нь (51) бүрэн дунд, 1.3% нь (2) бага боловсролтой. Судалгаанд оролцсон 156 эцэг эхчүүдийн вакцины талаарх мэдлэгийг үнэлэхэд тэдний 38.4% нь (60) хүний папилломавирусын талаар мэддэг, уг мэдээллээ 41% нь (24) хэвлэл, телевизээс олж авсан байна. ХПВ-ын талаар мэддэг тухайн 60 хүнээс лавшруулан асуухад 66.7% (40) нь ХПВ-ын эсрэг вакцины талаар мэддэг, 41.7% (25) нь вакциныг монголд хийдэг гэдгийг мэддэг гэж хариулсан. Эдгээр 25 эцэг, эхээс гүнзгийрүүлэн вакцины талаарх мэдлэг, хандлагыг судлахад тэдний 48% (12) нь ХПВ-ын эсрэг вакцин хийлгэсэн, 52% (13) нь вакцин хийлгээгүй байсан ба вакцин хийлгээгүй тухайн хүмүүсээс шалтгааныг тодруулахад 76.9% (10) нь мэдэхгүй, 15.4% (2) нь эрсдэлтэй бэлгийн зан үйлд хүргэж болзошгүй, 7.7% (1) нь вакцин гаж нөлөөтэй гэж хариулжээ. Дүгнэлт: Судалгаанд оролцсон 156 эцэг эхчүүдийн 38.4% нь ХПВ-ын талаар мэддэг, 16% нь монголд вакцин хийдгийг мэддэг, 7.6% нь вакцин хийлгэжээ. Үүнээс үзэхэд ХПВ болон түүний эсрэг вакцины талаарх мэдлэг, мэдээлэл хангалтгүй байгаа учраас цаашид эцэг эхчүүдэд ХПВ болон түүний вакцины талаар зөв мэдлэг, мэдээлэл өгөх, ухуулга нөлөөллийн ажлуудыг хийх зайлшгүй шаардлагатай байна.

Background: 80% of cervical cancer is caused by the human papillomavirus, and the prevalence of this virus among women in Mongolia is 36-37%, which is three times higher than the world average. Cervical cancer ranks as the 2nd most frequent cancer among women in Mongolia and the 5th in terms of mortality. Voluntary vaccination against human papilloma virus has been carried out in our country since 2012, but the amount of people getting vaccination is low due to the low level of parental knowledge. The research is being conducted to clarify the factors and reasons associated with parents' decision to vaccinate their children and to know what measures should be taken in the future. Objective: To study the knowledge, attitudes, and practices of parents of 9 to 18 year olds about HPV vaccination. Materials and Methods: The hospital-based study was conducted in February 2023 using a 1-moment survey model with 2 groups of 34 standard questionnaires. A total of 190 parents from Ulaanbaatar city and rural areas participated in the study. Of these, 156 participants who met the inclusion criteria were included. All participants gave their informed consent for inclusion. Results: The average age of the respondents in the study was 41 ± 6.4, by gender, 35 (22.4%) were male, 121 (77.6%) were female, 65 (41.7%) of the participants were from Ulaanbaatar city, and 91 (58.3%) were from the rural. Most of the respondents had higher education (66%, n = 103), 51 (32.7%) people had secondary education, and 2 (1.3%) people had primary education. When examining their knowledge of HPV, 31.1% (25) of the 35.9% (56) parents who responded that they knew about the virus received the information from a doctor. 91.7% 143() were not vaccinated when their children were tested for HPV vaccination. The reasons for not being vaccinated against HPV were 25.6% (40) side effects of the vaccine, 15.3% (24) dangerous to health, and 14.7% (23) no vaccine required. 31.4% (49) parents answered that they would have their children vaccinated if the government were 100% responsible for the HPV vaccine. Conclusion: The findings indicate that parents' general understanding about HPV is poor, which has an impact on whether or not parents voluntarily vaccinate their children. Thus, it is essential to spread accurate information to the general public in order to raise the percentage of immunizations.

50

51

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ХҮНИЙ ПАПИЛЛОМА ВИРУСЫН ЭСРЭГ ВАКЦИНЫ ТАЛААР ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДИЙН МЭДЛЭГ, ХАНДЛАГА, ДАДЛЫГ СУДАЛСАН ДҮН Ч.Жангарай¹, Г.Наранцацрал¹, Ц.Нинжин¹, Э.Нямжаргал¹,Б.Энгүүн¹, Г.Эрдэнэжаргал¹, Ө.Гандолгор² ¹Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Анагаах Ухааны Сургууль, Хүүхдийн их эмчийн 501-р хэсэг ²АШУҮИС, НЭМС, Урьдчилан Сэргийлэх Анагаах Ухааны Тэнхим Имэйл хаяг: [email protected] Утас: 80891787

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

A STUDY ON PARENTS KNOWLEDGE, ATTITUDES AND PRACTICES TOWARD HPV VACCINATION Jangarai Ch¹, Narantsatsral G¹, Ninjin Ts¹, Nyamjargal E¹, Enguun B¹, Erdenejargal G¹, Gandolgor U² 1 Medical students at Mongolian National University of Medical Sciences' fifth pediatrics course ² Department of Preventive Medicine School of Public Health MNUMS [email protected] - 80891787

Түлхүүр үгс: Умайн хүзүүний хорт хавдар, Хүний папиллома вирус, ХПВ вакцин, Монгол

Keywords: Cervical cancer, Human papillomavirus, HPV vaccine, Mongolia

Үндэслэл: Умайн хүзүүний хорт хавдрын 80% нь хүний папиллома вирусээс шалтгаалдаг ба манай улсад энэхүү вирусын тархалт нь эмэгтэйчүүдийн дунд 36-37% тархсан байгаа нь дэлхийн дунджаас гурав дахин өндөр байна. Энэ нь эмэгтэйчүүдэд зонхилон тохиолдох хавдрын хоёрдугаарт, нас баралтаараа тавдугаарт эрэмбэлэгдэж байна. Манай улсад хүний папиллома вирусын эсрэг сайн дурын вакцинжуулалтыг 2012 оноос хойш хийж байгаа боловч эцэг эхийн мэдлэгийн түвшин муу байгаагаас үүдэн вакцинжуулалтад хамрагдагсдын тоо бага байгаа учир үүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлс, цаашид авах арга хэмжээ тодруулах зорилгоор уг судалгааг хийв. Зорилго: 9-18 насны хүүхэдтэй эцэг, эхийн ХПВ-ын эсрэг вакцинжуулалтын талаарх мэдлэг, хандлага, дадлыг судлах Материал, арга зүй: Судалгааг 2023 оны 2 сард эмнэлэгт суурилсан 1 агшны загвараар гүйцэтгэж мэдээллийг 2 бүлэг 34 асуумж бүхий стандарт асуулгаар цуглууллаа. Судалгаанд Улаанбаатар хот болон хөдөө орон нутгийн харьяаллын нийт 190 эцэг эх оролцож, үүнээс судалгааны оруулах шалгуурт нийцсэн 156 оролцогчийг хамруулсан. Судалгаанд оролцогчдоос таниулсан зөвшөөрлийн хуудас авсан болно. Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын дундаж нас нь 41 ± 6.4 , эрэгтэй 22.4% (35), эмэгтэй 77.6% (121) байсан ба нийт оролцогчдын нь 41.7% (65) Улаанбаатар хот, 58.3% (91) нь орон нутгийн харьяалалтай байв. Эцэг эхчүүдийн 66% нь (103) дээд, 32.7% нь (51) бүрэн дунд, 1.3% нь (2) бага боловсролтой. Судалгаанд оролцсон 156 эцэг эхчүүдийн вакцины талаарх мэдлэгийг үнэлэхэд тэдний 38.4% нь (60) хүний папилломавирусын талаар мэддэг, уг мэдээллээ 41% нь (24) хэвлэл, телевизээс олж авсан байна. ХПВ-ын талаар мэддэг тухайн 60 хүнээс лавшруулан асуухад 66.7% (40) нь ХПВ-ын эсрэг вакцины талаар мэддэг, 41.7% (25) нь вакциныг монголд хийдэг гэдгийг мэддэг гэж хариулсан. Эдгээр 25 эцэг, эхээс гүнзгийрүүлэн вакцины талаарх мэдлэг, хандлагыг судлахад тэдний 48% (12) нь ХПВ-ын эсрэг вакцин хийлгэсэн, 52% (13) нь вакцин хийлгээгүй байсан ба вакцин хийлгээгүй тухайн хүмүүсээс шалтгааныг тодруулахад 76.9% (10) нь мэдэхгүй, 15.4% (2) нь эрсдэлтэй бэлгийн зан үйлд хүргэж болзошгүй, 7.7% (1) нь вакцин гаж нөлөөтэй гэж хариулжээ. Дүгнэлт: Судалгаанд оролцсон 156 эцэг эхчүүдийн 38.4% нь ХПВ-ын талаар мэддэг, 16% нь монголд вакцин хийдгийг мэддэг, 7.6% нь вакцин хийлгэжээ. Үүнээс үзэхэд ХПВ болон түүний эсрэг вакцины талаарх мэдлэг, мэдээлэл хангалтгүй байгаа учраас цаашид эцэг эхчүүдэд ХПВ болон түүний вакцины талаар зөв мэдлэг, мэдээлэл өгөх, ухуулга нөлөөллийн ажлуудыг хийх зайлшгүй шаардлагатай байна.

Background: 80% of cervical cancer is caused by the human papillomavirus, and the prevalence of this virus among women in Mongolia is 36-37%, which is three times higher than the world average. Cervical cancer ranks as the 2nd most frequent cancer among women in Mongolia and the 5th in terms of mortality. Voluntary vaccination against human papilloma virus has been carried out in our country since 2012, but the amount of people getting vaccination is low due to the low level of parental knowledge. The research is being conducted to clarify the factors and reasons associated with parents' decision to vaccinate their children and to know what measures should be taken in the future. Objective: To study the knowledge, attitudes, and practices of parents of 9 to 18 year olds about HPV vaccination. Materials and Methods: The hospital-based study was conducted in February 2023 using a 1-moment survey model with 2 groups of 34 standard questionnaires. A total of 190 parents from Ulaanbaatar city and rural areas participated in the study. Of these, 156 participants who met the inclusion criteria were included. All participants gave their informed consent for inclusion. Results: The average age of the respondents in the study was 41 ± 6.4, by gender, 35 (22.4%) were male, 121 (77.6%) were female, 65 (41.7%) of the participants were from Ulaanbaatar city, and 91 (58.3%) were from the rural. Most of the respondents had higher education (66%, n = 103), 51 (32.7%) people had secondary education, and 2 (1.3%) people had primary education. When examining their knowledge of HPV, 31.1% (25) of the 35.9% (56) parents who responded that they knew about the virus received the information from a doctor. 91.7% 143() were not vaccinated when their children were tested for HPV vaccination. The reasons for not being vaccinated against HPV were 25.6% (40) side effects of the vaccine, 15.3% (24) dangerous to health, and 14.7% (23) no vaccine required. 31.4% (49) parents answered that they would have their children vaccinated if the government were 100% responsible for the HPV vaccine. Conclusion: The findings indicate that parents' general understanding about HPV is poor, which has an impact on whether or not parents voluntarily vaccinate their children. Thus, it is essential to spread accurate information to the general public in order to raise the percentage of immunizations.

50

51

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ШҮДНИЙ ЭМНЭЛГИЙН АЖИЛЧДЫН ДООД МӨЧДИЙН ЯС, БУЛЧИНГИЙН ЭМГЭГИЙН ТАРХАЛТЫН СУДАЛГАА Н.Мягмаржаргал¹, Б.Цоож¹, Т.Баасанжаргал¹, Ч.Дунгармаа¹, Ц.Хатансэлэнгэ¹, Г.Одмаа² ¹АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль 5-р дамжаа ²АШУҮИС, НЭМС, Орчны эрүүл мэндийн тэнхим Цахим шуудан: [email protected] , Утас: 95115303

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

DETERMINE THE PREVALENCE OF LOWER LIMB MUSCULOSKELETAL SYMPTOMS (LLMS) AMONG DENTAL STAFFS Mygmarjargal.N ¹, Tsooj.B¹, Baasanjargal.T¹, Dungarmaa.Ch ¹ Hatanselenge.Ts¹, Odmaa.G² ¹Mongolian National University of Medical Sciense School of Public Health ²Department of Environmental Health School of Public Health E-mail : [email protected] , Tel: 95115303

Түлхүүр үг: Яс булчингийн эмгэг, тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлс

Keywords: Musculoskeletal disorders, lower limb, risk factors

Үндэслэл: ДЭМБ-ын мэдээлснээр дэлхий даяар 1.71 тэрбум орчим хүн яс, булчингийн тогтолцооны өвчтэй байдаг. Нүүр ам судлалын салбарын ажилчид нь удаан хугацаанд суух, зогсоо байрлалаар ажилласнаар ажлын бүтээмж буурах, ууц нуруу, доод мөчдөөр өвдөх, венийн судасны дарагдалт үүсдэг байна. 2018 онд барууны орнуудын шүдний эмч нарын 58.5% нь хүзүү, 56.4% нь нуруу, 43.1% нь мөр, 41.1% нь дээд нурууны өвдөлттэй байна. Зорилго: Шүдний эмнэлгийн ажилчдын доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалтыг судлах Материал, арга зүй: Судалгааны ажлыг аналитик судалгааны агшингийн загвараар гүйцэтгэсэн. Улаанбаатар хотод ажиллаж буй шүдний эмнэлгийн 98 ажилчдыг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгосон. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийг илрүүлэхдээ “NORDIC МUSCULOSKELETAL” стандарт асуумжийн хуудсыг ашиглан оролцогчдын мэдээллийг цуглуулсан. Цуглуулсан мэдээлэлд статистик боловсруулалт хийхдээ SPSS 25.0, MSExcel программ ашиглан гүйцэтгэсэн.

Background: According to the World Health Organization, around 1.71 billion people have musculoskeletal conditions around the world. Working in a standing or sitting position for a long time can result in reduced work productivity, pain in the lower back and lower limbs, and compression of the veins. In 2018 among dental professionals in Western countries, 58.5% had neck pain, 56.4% had lower back pain, 43.1% had shoulder pain, and 41.1% had upper back pain. Objective: The purpose of this study was to determine the prevalence of lower limb musculoskeletal symptoms (LLMS) among dental staff. Materials and Methods:The research was carried out using cross sectional study design. Total of 98 employees of a dental clinic working in Ulaanbaatar city were randomly selected. When detecting the distribution of symptoms of musculoskeletal disorders of the lower limbs, the data of the participants were collected using the standard questionnaire "NORDIC MUSCULOSKELETAL". Statistical processing of the collected data was performed using SPSS 25.0 and MSExcel software.

Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын 24.2% нь эрэгтэй, 75.8% нь эмэгтэй байсан ба дундаж нас 34.1±8.9, ажилласан жилийн дундаж 8.9±7.7 жил байлаа. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн шинж тэмдгүүдийн тархалтыг авч үзвэл ажилчдад ууц, нурууны өвдөлт 49%, гуяны өвдөлт 37.8%, шагай 36.7% тус тус өвддөг байна. Ажилчдыг БЖИ-ээр үнэлэхэд жингийн илүүдэлтэй хүмүүсийн 51.7%-д шагай, 44.8%-д ууц, нуруунд өвдөлт мэдрэгддэг байна. Судалгаанд оролцогчдыг мэргэжлээр нь авч үзвэл эмч нарын 51.5%, эрүүл ахуйчдын 76%, техникчдийн 75%, туслах ажилчдын 30% нь ууц, нурууны өвдөлттэй байв. Харин гуяны өвдөлт эмч нарын 34.8%, эрүүл ахуйчдын 75%, техникчдийн 37.5%, туслах ажилчдын 40%д илэрсэн бол шагайн өвдөлт техникч нарт 62.5%, эрүүл ахуйч нарт 100% түлхүү илэрч байна. Өвдөлтийн давтамжийг нийт ажилчдад судлахад 79.6%-д нь хааяа өвдөлт мэдрэгддэг бол 16.3%-д нь байнга мэдрэгддэг байна. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн ихэнх нь ажилбар хийх явцад 29.6%, оройн цагаар 25.5%, өглөөд 20.4% тус тус өвддөг байна. Өвдөлт мэдрэгдсэн үед авдаг арга хэмжээг судлахад ууцны өвдөлтийн үед 66.6% нь өвчин намдаах наалт, 61.1% нь өвчин намдаах эм, шагайн өвдөлтийн үед 37.9% нь өвчин намдаах эм, 35.7% нь иллэг хийх арга хэмжээнүүдийг авдаг байна. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгт ажилласан жил их байх (16-25 жил) (p=0.01), мэргэжлийн хувьд эрүүл ахуйч нарт (p=0.04) статистик ач холбогдол бүхий ялгаа ажиглагдлаа. Дүгнэлт: Шүдний эмнэлгийн ажилчдад доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалт өндөр байгаа ба ялангуяа эрүүл ахуйч нар яс, булчингийн эмгэгт илүү их өртдөг байна. Ажилчдад ажилласан жил ихсэх тусам эрсдэл ихэсдэг ба яс, булчингийн эмгэгийн өвдөлтийн үед дийлэнх нь өвчин намдаах эм болон наалт хэрэглэж байна.

Results: 24.2% of the respondents were men and 75.8% were women. The average age was 34.1±8.9, and the average years of work was 8.9±7.7 years. Considering the distribution of symptoms of bone and muscle disorders in the lower limbs, 49% of workers have back pain, 37.8% have hip pain, and 36.7% have ankle pain. When workers were assessed by BMI, 51.7% of overweight people felt pain in their ankles, and 44.8% felt pain in their lower back and back. Regarding the study participants by profession, 51.5% of doctors, 76% of hygienists, 75% of technicians, and 30% of support workers had lower back pain. Hip pain was found in 34.8% of doctors, 75% of hygienists, 37.5% of technicians, and 40% of assistants, while ankle pain was found in 62.5% of technicians and 100% of hygienists. When examining the frequency of pain among all workers, 79.6% of them felt pain occasionally, while 16.3% felt it often. 29.6% of bone and muscle disorders of the lower limbs occur during work, 25.5% in the evening, and 20.4% in the morning. When examining the measures taken when experiencing pain, 66.6% used pain relieving pads for back pain, 61.1% used painkillers, 37.9% used pain relievers for ankle pain, and 35.7% used massage. A statistically significant difference was observed in lower extremity bone and muscle disorders with working years (16-25 years) (p=0.01), professional hygienists (p=0.04). Conclusion:​ The prevalence of lower back musculoskeletal disorders is high among dental office workers, and especially hygienists are more affected by musculoskeletal disorders. As the number of years of work increases, the risk increases, and most of them use painkillers and plasters for musculoskeletal pain.

52

53

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ШҮДНИЙ ЭМНЭЛГИЙН АЖИЛЧДЫН ДООД МӨЧДИЙН ЯС, БУЛЧИНГИЙН ЭМГЭГИЙН ТАРХАЛТЫН СУДАЛГАА Н.Мягмаржаргал¹, Б.Цоож¹, Т.Баасанжаргал¹, Ч.Дунгармаа¹, Ц.Хатансэлэнгэ¹, Г.Одмаа² ¹АШУҮИС, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль 5-р дамжаа ²АШУҮИС, НЭМС, Орчны эрүүл мэндийн тэнхим Цахим шуудан: [email protected] , Утас: 95115303

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

DETERMINE THE PREVALENCE OF LOWER LIMB MUSCULOSKELETAL SYMPTOMS (LLMS) AMONG DENTAL STAFFS Mygmarjargal.N ¹, Tsooj.B¹, Baasanjargal.T¹, Dungarmaa.Ch ¹ Hatanselenge.Ts¹, Odmaa.G² ¹Mongolian National University of Medical Sciense School of Public Health ²Department of Environmental Health School of Public Health E-mail : [email protected] , Tel: 95115303

Түлхүүр үг: Яс булчингийн эмгэг, тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлс

Keywords: Musculoskeletal disorders, lower limb, risk factors

Үндэслэл: ДЭМБ-ын мэдээлснээр дэлхий даяар 1.71 тэрбум орчим хүн яс, булчингийн тогтолцооны өвчтэй байдаг. Нүүр ам судлалын салбарын ажилчид нь удаан хугацаанд суух, зогсоо байрлалаар ажилласнаар ажлын бүтээмж буурах, ууц нуруу, доод мөчдөөр өвдөх, венийн судасны дарагдалт үүсдэг байна. 2018 онд барууны орнуудын шүдний эмч нарын 58.5% нь хүзүү, 56.4% нь нуруу, 43.1% нь мөр, 41.1% нь дээд нурууны өвдөлттэй байна. Зорилго: Шүдний эмнэлгийн ажилчдын доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалтыг судлах Материал, арга зүй: Судалгааны ажлыг аналитик судалгааны агшингийн загвараар гүйцэтгэсэн. Улаанбаатар хотод ажиллаж буй шүдний эмнэлгийн 98 ажилчдыг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгосон. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийг илрүүлэхдээ “NORDIC МUSCULOSKELETAL” стандарт асуумжийн хуудсыг ашиглан оролцогчдын мэдээллийг цуглуулсан. Цуглуулсан мэдээлэлд статистик боловсруулалт хийхдээ SPSS 25.0, MSExcel программ ашиглан гүйцэтгэсэн.

Background: According to the World Health Organization, around 1.71 billion people have musculoskeletal conditions around the world. Working in a standing or sitting position for a long time can result in reduced work productivity, pain in the lower back and lower limbs, and compression of the veins. In 2018 among dental professionals in Western countries, 58.5% had neck pain, 56.4% had lower back pain, 43.1% had shoulder pain, and 41.1% had upper back pain. Objective: The purpose of this study was to determine the prevalence of lower limb musculoskeletal symptoms (LLMS) among dental staff. Materials and Methods:The research was carried out using cross sectional study design. Total of 98 employees of a dental clinic working in Ulaanbaatar city were randomly selected. When detecting the distribution of symptoms of musculoskeletal disorders of the lower limbs, the data of the participants were collected using the standard questionnaire "NORDIC MUSCULOSKELETAL". Statistical processing of the collected data was performed using SPSS 25.0 and MSExcel software.

Үр дүн: Судалгаанд оролцогчдын 24.2% нь эрэгтэй, 75.8% нь эмэгтэй байсан ба дундаж нас 34.1±8.9, ажилласан жилийн дундаж 8.9±7.7 жил байлаа. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн шинж тэмдгүүдийн тархалтыг авч үзвэл ажилчдад ууц, нурууны өвдөлт 49%, гуяны өвдөлт 37.8%, шагай 36.7% тус тус өвддөг байна. Ажилчдыг БЖИ-ээр үнэлэхэд жингийн илүүдэлтэй хүмүүсийн 51.7%-д шагай, 44.8%-д ууц, нуруунд өвдөлт мэдрэгддэг байна. Судалгаанд оролцогчдыг мэргэжлээр нь авч үзвэл эмч нарын 51.5%, эрүүл ахуйчдын 76%, техникчдийн 75%, туслах ажилчдын 30% нь ууц, нурууны өвдөлттэй байв. Харин гуяны өвдөлт эмч нарын 34.8%, эрүүл ахуйчдын 75%, техникчдийн 37.5%, туслах ажилчдын 40%д илэрсэн бол шагайн өвдөлт техникч нарт 62.5%, эрүүл ахуйч нарт 100% түлхүү илэрч байна. Өвдөлтийн давтамжийг нийт ажилчдад судлахад 79.6%-д нь хааяа өвдөлт мэдрэгддэг бол 16.3%-д нь байнга мэдрэгддэг байна. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн ихэнх нь ажилбар хийх явцад 29.6%, оройн цагаар 25.5%, өглөөд 20.4% тус тус өвддөг байна. Өвдөлт мэдрэгдсэн үед авдаг арга хэмжээг судлахад ууцны өвдөлтийн үед 66.6% нь өвчин намдаах наалт, 61.1% нь өвчин намдаах эм, шагайн өвдөлтийн үед 37.9% нь өвчин намдаах эм, 35.7% нь иллэг хийх арга хэмжээнүүдийг авдаг байна. Доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгт ажилласан жил их байх (16-25 жил) (p=0.01), мэргэжлийн хувьд эрүүл ахуйч нарт (p=0.04) статистик ач холбогдол бүхий ялгаа ажиглагдлаа. Дүгнэлт: Шүдний эмнэлгийн ажилчдад доод мөчдийн яс, булчингийн эмгэгийн тархалт өндөр байгаа ба ялангуяа эрүүл ахуйч нар яс, булчингийн эмгэгт илүү их өртдөг байна. Ажилчдад ажилласан жил ихсэх тусам эрсдэл ихэсдэг ба яс, булчингийн эмгэгийн өвдөлтийн үед дийлэнх нь өвчин намдаах эм болон наалт хэрэглэж байна.

Results: 24.2% of the respondents were men and 75.8% were women. The average age was 34.1±8.9, and the average years of work was 8.9±7.7 years. Considering the distribution of symptoms of bone and muscle disorders in the lower limbs, 49% of workers have back pain, 37.8% have hip pain, and 36.7% have ankle pain. When workers were assessed by BMI, 51.7% of overweight people felt pain in their ankles, and 44.8% felt pain in their lower back and back. Regarding the study participants by profession, 51.5% of doctors, 76% of hygienists, 75% of technicians, and 30% of support workers had lower back pain. Hip pain was found in 34.8% of doctors, 75% of hygienists, 37.5% of technicians, and 40% of assistants, while ankle pain was found in 62.5% of technicians and 100% of hygienists. When examining the frequency of pain among all workers, 79.6% of them felt pain occasionally, while 16.3% felt it often. 29.6% of bone and muscle disorders of the lower limbs occur during work, 25.5% in the evening, and 20.4% in the morning. When examining the measures taken when experiencing pain, 66.6% used pain relieving pads for back pain, 61.1% used painkillers, 37.9% used pain relievers for ankle pain, and 35.7% used massage. A statistically significant difference was observed in lower extremity bone and muscle disorders with working years (16-25 years) (p=0.01), professional hygienists (p=0.04). Conclusion:​ The prevalence of lower back musculoskeletal disorders is high among dental office workers, and especially hygienists are more affected by musculoskeletal disorders. As the number of years of work increases, the risk increases, and most of them use painkillers and plasters for musculoskeletal pain.

52

53

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ЭМИЙН САНГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХҮРТЭЭМЖИЙГ СУДАЛСАН НЬ М.Энхбаяр¹, А.Ариунцэцэг¹, Б.Минжинсор¹ ¹Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, АШУҮИС Имэйл: [email protected], Утас:89622010

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

STUDYING THE AVAILABILITY OF PHARMACY SERVICES Enkhbayar.M¹, Ariuntsetseg.A¹, Minjinsor.B¹ ¹School of Public Health, MNUMS Email: [email protected], Number: 89622010

Түлхүүр үг: Эмийн сан, үйлчилгээний хүртээмж, стандартын шаардлага

Keywords: Availability, standards of pharmacy and services

Үндэслэл: 2021 оны байдлаар Монгол улсад 1790 эмийн сан бүртгэгдсэнээс 1203 нь Улаанбаатар хотод байгаа ба 2022 оны байдлаар нийт эмийн сангийн 63% нь хотын төвд төвлөрсөн байна. Эмийн сан хоорондын байршлын стандарт 500м-д 1 байх шаардлагатай боловч алслагдсан гэр хороололд дунджаар 3км зайд 1 байгаа нь эмийн сангийн тэгш чанартай хүртээмжгүй байдал нь нэн тулгамдсан асуудал болоод байна. Зорилго: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмж болон стандартын шаардлага хангасан байдлыг тодорхойлох Материал, арга зүй: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн зураглалыг ARCGIS ашиглан OPENSTREETMAP-д дүрсэлж, эмийн санд тавигдах нийтлэг шаардлага MNS 5260:2015 стандартыг ашиглан үнэлсэн. Үр дүн: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хороонд нийтдээ 91008 хүн оршин суудаг бөгөөд 60 эмийн сан байх хэрэгцээтэй боловч 37 (61.6%) эмийн сан байдаг. Эдгээр 37 эмийн санд зураглал хийхэд эмийн сангийн 22% нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан налуу замгүй, 27% нь эрүүл мэндийн даатгалын хөнгөлөлтөөр үйлчилдэг. Зураглал хийсэн 11 хорооны 54.5% нь нэг хороонд эмийн сангийн дунджаас бага байна. Эмийн сангийн хаягжилтыг стандартын дагуу үнэлэхэд 54% нь холбогдох утасны дугааргүй, 40% нь ажлын цагийн хуваарийг байрлуулаагүй, бараа хүлээн авах тусдаа хаалгатай эмийн огт байхгүй байна. Дүгнэлт: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмж газар нутаг, хүн амд хангалттай хүрэлцээгүй ба тус хороодын ихэнх эмийн сангууд гадна стандартын шаардлага хангаагүй байна.

Background: As of 2021, there are 1,790 registered pharmacies in Mongolia, of which 1,203 are located in Ulaanbaatar, and as of 2022, 63% of all pharmacies are located in the city center. The standard for the location of pharmacies is 1 in 500m, but in remote residential areas, there is an average distance of 1 in 3km, making the lack of equitable access to pharmacies an urgent problem. Objective: To determine the availability and standards of pharmacy services in 11 districts of Songinohairkhan district Materials and methods: A map of pharmacies in 11 districts of Songinokhairkhan district was visualized in OpenStreetMap using ArcGIS and evaluated using MNS 5260:2015, a common requirement for pharmacies. Results: A total of 91,008 people live in 11 districts of Songinohairkhan District, and there is a need for 60 pharmacies, but there are 37 (61.6%) pharmacies. When mapping these 37 pharmacies, 22% of pharmacies do not have ramps for people with disabilities, and 27% offer health insurance discounts. 54.5% of the 11 districts mapped are less than the average pharmacy per district. When evaluating pharmacy labeling according to standards, 54% do not have a relevant phone number, 40% do not have working hours, and there is no medicine with a separate door for receiving goods. Conclusion: The availability of pharmacy services in 11 districts of Songinokhairkhan district is not sufficient for the area and population, and most of the pharmacies in these districts do not meet the standards.

54

55

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ЭМИЙН САНГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХҮРТЭЭМЖИЙГ СУДАЛСАН НЬ М.Энхбаяр¹, А.Ариунцэцэг¹, Б.Минжинсор¹ ¹Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, АШУҮИС Имэйл: [email protected], Утас:89622010

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

STUDYING THE AVAILABILITY OF PHARMACY SERVICES Enkhbayar.M¹, Ariuntsetseg.A¹, Minjinsor.B¹ ¹School of Public Health, MNUMS Email: [email protected], Number: 89622010

Түлхүүр үг: Эмийн сан, үйлчилгээний хүртээмж, стандартын шаардлага

Keywords: Availability, standards of pharmacy and services

Үндэслэл: 2021 оны байдлаар Монгол улсад 1790 эмийн сан бүртгэгдсэнээс 1203 нь Улаанбаатар хотод байгаа ба 2022 оны байдлаар нийт эмийн сангийн 63% нь хотын төвд төвлөрсөн байна. Эмийн сан хоорондын байршлын стандарт 500м-д 1 байх шаардлагатай боловч алслагдсан гэр хороололд дунджаар 3км зайд 1 байгаа нь эмийн сангийн тэгш чанартай хүртээмжгүй байдал нь нэн тулгамдсан асуудал болоод байна. Зорилго: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмж болон стандартын шаардлага хангасан байдлыг тодорхойлох Материал, арга зүй: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн зураглалыг ARCGIS ашиглан OPENSTREETMAP-д дүрсэлж, эмийн санд тавигдах нийтлэг шаардлага MNS 5260:2015 стандартыг ашиглан үнэлсэн. Үр дүн: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хороонд нийтдээ 91008 хүн оршин суудаг бөгөөд 60 эмийн сан байх хэрэгцээтэй боловч 37 (61.6%) эмийн сан байдаг. Эдгээр 37 эмийн санд зураглал хийхэд эмийн сангийн 22% нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан налуу замгүй, 27% нь эрүүл мэндийн даатгалын хөнгөлөлтөөр үйлчилдэг. Зураглал хийсэн 11 хорооны 54.5% нь нэг хороонд эмийн сангийн дунджаас бага байна. Эмийн сангийн хаягжилтыг стандартын дагуу үнэлэхэд 54% нь холбогдох утасны дугааргүй, 40% нь ажлын цагийн хуваарийг байрлуулаагүй, бараа хүлээн авах тусдаа хаалгатай эмийн огт байхгүй байна. Дүгнэлт: Сонгинохайрхан дүүргийн 11 хорооны эмийн сангийн үйлчилгээний хүртээмж газар нутаг, хүн амд хангалттай хүрэлцээгүй ба тус хороодын ихэнх эмийн сангууд гадна стандартын шаардлага хангаагүй байна.

Background: As of 2021, there are 1,790 registered pharmacies in Mongolia, of which 1,203 are located in Ulaanbaatar, and as of 2022, 63% of all pharmacies are located in the city center. The standard for the location of pharmacies is 1 in 500m, but in remote residential areas, there is an average distance of 1 in 3km, making the lack of equitable access to pharmacies an urgent problem. Objective: To determine the availability and standards of pharmacy services in 11 districts of Songinohairkhan district Materials and methods: A map of pharmacies in 11 districts of Songinokhairkhan district was visualized in OpenStreetMap using ArcGIS and evaluated using MNS 5260:2015, a common requirement for pharmacies. Results: A total of 91,008 people live in 11 districts of Songinohairkhan District, and there is a need for 60 pharmacies, but there are 37 (61.6%) pharmacies. When mapping these 37 pharmacies, 22% of pharmacies do not have ramps for people with disabilities, and 27% offer health insurance discounts. 54.5% of the 11 districts mapped are less than the average pharmacy per district. When evaluating pharmacy labeling according to standards, 54% do not have a relevant phone number, 40% do not have working hours, and there is no medicine with a separate door for receiving goods. Conclusion: The availability of pharmacy services in 11 districts of Songinokhairkhan district is not sufficient for the area and population, and most of the pharmacies in these districts do not meet the standards.

54

55

ОЮУНЛАГ ОЮУТАН 2023

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХУРАЛДААН

ЭРЭГТЭЙЧҮҮДИЙН БЭЛГИЙН ХУРДАН ДУР ТАВИХ ЭМГЭГИЙН ЗАРИМ ЭРСДЭЛТ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ СУДАЛСАН ДҮН А.Амгаланжаргал 1 , Э.Эрдэнэбаяр ¹ , Б.Анунгоо ¹ , Г.Баясгалан ¹ , Э.Бямбажаргал ² , Ц.Халиун ³ , Д.Шинэ-Од ⁴ ¹ АШУҮИС, ЭМСД 2-р дамжааны оюутан, ² АШУҮИС, Био-АС, магистрант, ³ “SM” гоо сайхны нэгдсэн эмнэлэг, ⁴ АШУҮИС, Био-АС, Анатомийн тэнхим [email protected], 85137599

Түлхүүр үг:Эрэгтэйчүүдийн хурдан дур тавих эмгэг, асуумж судалгаа, лабораторийн шинжилгээний үзүүлэлт

INTELLIGENT STUDENT 2023

SECTION OF PUBLIC HEALTH

THE STUDY RESULTS OF SOME RISK FACTORS FOR DEVELOPING PREMATURE EJACULATION AMONG MALES Amgalanjargal.A ¹ , Erdenebayar.E ¹ , Anungoo.B ¹ , Bayasgalan.G 1 , Bayarjargal.E ² , Khaliun.Ts ³ , Shine-Od ⁴ 1 2nd year student of MNUMS, 2 Gradute student, Bio-Medicinal school, MNUMS, 3 “SM” Plastic Surgery Hospital, 4 Anatomy department of Bio-Medicinal School of MNUMS [email protected] ,85137599

Keywords: male premature ejaculation, questionnaire, laboratory findings

Үндэслэл: Бэлгийн идэвхтэй насны эрэгтэйчүүдийн дунд бэлгийн хурдан дур тавих эмгэг нь багагүй хувийг хамран тархаж эрүүл мэндийн болон сэтгэл зүйн хохирол учруулдаг тулгамдсан асуудлын нэг юм. Энэхүү эмгэгийн шалтгаан нь бүрэн тогтоогдоогүй бөгөөд олон хүчин зүйлийн дан болон хавсарсан нөлөөллийн дор үүсдэг байна. Зорилго: Эрэгтэйчүүдийн бэлгийн хурдан дур тавих эмгэгт нөлөөлж болох зарим хүчин зүйлийг тогтоох Материал арга зүй: Бид судалгааны ажлаа “SM” гоо сайхны нэгдсэн эмнэлэгт бэлгийн үйл ажиллагааны сэтгэл ханамжгүй байдлын улмаас хандаж, хурдан дур тавилтын стандарт асуумж Premature Ejaculation Diagnostic Tool/PEDT-аар батлагдсан 21-45 насны 22 эрэгтэй, харьцангуй хэвийн 29 эрэгтэйг асуумж болон лабораторийн шинжилгээний өгөгдөл дээр SPSS-24 программаар статистик боловсруулалт хийн судлав. Үр дүн: Бидний судалгаанд оролцогчдын дундаж нас хурдан дур тавих эмгэгтэй бүлэгт 35.45±4.43, хэвийн бүлэгт 32.76±6.02, биеийн жин бүлэг тус бүрд 82.41±9.36 кг ба 79.66±11.67 кг, биеийн өндөр 172.23±5.73 см, 172.07±6.16 см байв. Яс үндсийн хувьд халх 94.1%, сартуул 3.9%, урианхай 2%, боловсролын хувьд дээд 51%, бүрэн дунд 39.2%, боловсролгүй 9.8% байсан бөгөөд хоёр бүлгийн хооронд статистик ач холбогдол бүхий ялгаа ажиглагдсангүй. Бид асуумжаар архи, тамхины хэрэглээ, хооллолт, фитнесээр хичээллэдэг эсэх, уураг болон тестостерон хэрэглэдэг эсэх, бэлгийн байнгын хамтрагчтай эсэх, чихрийн шижин, гипертиреоидизм, гэмтэл, мэс засал, шээс ялгаруулах үйл ажиллагааг тодруулсан ба эдгээрээс чихрийн шижингээр өвчилсөн, бэлгийн байнгын хамтрагчгүй байх нь эрсдэлт хүчин зүйл, харин фитнесээр хичээллэх нь хамгаалах хүчин зүйл болж байв. Мөн бид цусны дэлгэрэнгүй шинжилгээ, биохими, коагулаграммын шинжилгээний үзүүлэлтүүдэд анализ хийж үзэхэд статистик ач холбогдол бүхий ялгаатай үзүүлэлт байсангүй. Дүгнэлт: Эрэгтэйчүүдийн бэлгийн хурдан дур тавих эмгэгтэй бүлэгт чихрийн шижингээр өвчилсөн байдал (р