1 DÜZCE ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ PEYZAJ PLANLAMA DERSİ DÜZCE İLİ MERKEZ İLÇESİ KÜÇÜK MELEN YAKIN ÇEVRESİ RAPOR DERS YÜRÜTÜCÜLERİ Prof. Dr. Osman UZUN Doç. Dr. Pınar GÜLTEKİN Arş. Gör. Tuba Gül DOĞAN Arş. Gör. Melek YILMAZ KAYA HAZIRLAYAN 210405109-Dilek KÜÇÜKYORULMAZ -2023 DÜZCE-

2 İÇİNDEKİLER: 1. PEYZAJ PLANLAMA NEDİR? 2. PEYZAJ PLANLAMANIN AMACI VE KAPSAMI 3. ÇALIŞMA ALANINA İLİŞKİN BİLGİLER 4. ÇALIŞMA ALANINA İLİŞKİN DAHA ÖNCEDEN YAPILMIŞ ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAR 4.1. İl Gelişme Planı 4.2. Çevre Düzeni Planı 4.3. Turizm Master Planı 5. ÇALIŞMA ALANI DOĞAL PEYZAJ ELEMANLARI 5.1. Jeomorfoloji 5.1.1. Yükseklik Grupları 5.1.2. Eğim Grupları 5.1.3. Bakı Grupları 5.2. Jeoloji 5.2.1. Çalışma alanı Jeolojik Yapısı 5.2.2. Kayaç Tipleri 5.2.3. Fay Hatları 5.3. Toprak 5.3.1. Büyük Toprak Grupları 5.3.2. Arazi Yetenek Sınıfları 5.3.3. Erozyon Dereceleri 5.3.4. Şimdiki Alan Kullanımı 5.4. Hidroloji 5.4.1. Yüzey Suları 5.4.2. Havza Sınırları 5.5. İklim 5.5.1. Sıcaklık 5.5.2. Yağış 5.5.3. Rüzgâr 5.6. Doğal Bitki Varlığı 5.6.1. Meşcere 5.6.2. Kapalılık 5.6.3. Bonitet 5.6.4. Bitki Tipleri 5.7. Fauna 6. ÇALIŞMA ALANINA İLİŞKİN KÜLTÜREL PEYZAJ ELEMANLARI 6.1. Sosyo-ekonomik Yapı 6.2. Yerleşim 6.3. Tarım ve Hayvancılık 6.4. Sanayi 6.5. Ormancılık 6.6. Ulaşım Durumu 6.7. Malzeme ve Maden Ocakları 6.8. Turizm ve Rekreasyon 7. PEYZAJ PLANLAMA ÇALIŞMASINDA KULLANILAN YÖNTEM 7.1. Çalışma Alanına İlişkin Verilerin Toplanması 7.2. Toplanan Verilerin Değerlendirilmesi

3 7.3. Ekolojik Birimler Yönteminin Uygulanması 7.4. Tarım Alanları Uygunluk Durumu 7.5. Orman Alanları Uygunluk Durumu 7.6. Yerleşim Alanları Uygunluk Durumu 7.7. Rekreasyon Alanları Uygunluk Durumu 7.8. Sanayi Alanları Uygunluk Durumu 7.9. Öneri Arazi Kullanımı 7.10. Su Süreci ve Erozyon Süreci Analizlerinin Uygulanması 7.10.1. Su Süreci Analizleri 7.10.1.1. Toprak Bünyelerine Göre Geçirimlilik 7.10.1.2. Kayaç Geçirimlilik Değerleri 7.10.1.3. Toplam İnfiltrasyon Haritası 7.10.2. Erozyon Süreci Analizleri 7.10.2.1. Aşınabilirlik 7.10.2.2. Toprak Koruma Dereceleri Haritası 7.10.2.3. Erozyon Riski Haritası 7.10.3. Su Süreci ve Erozyon Süreci Haritalarının Çakıştırılması 7.10.3.1. Peyzaj Hassasiyet Haritası 7.11. Çalışma Alanında Ekosistem Hizmetleri Haritası ve Yorumlanması 8. PEYZAJ PLANININ OLUŞTURULMASI 8.1. Öneri Arazi Kullanımı ile Mevcut Arazi Kullanımının Çakıştırılması 8.2. Peyzaj Hassasiyet Haritası ile Arazi Kullanımının Çakıştırılması (Peyzaj Planı) 8.3. Peyzaj Planı Kararları 8.3.1. Mutlak Peyzaj Koruma Alanı 8.3.1.1. Orman Peyzajı 8.3.1.2. Yerleşim Peyzajı 8.3.1.3. Tarım Peyzajı 8.3.1.4. Rekreasyon 8.3.2. Sınırlı Peyzaj Kullanım Alanı 8.3.2.1. Orman Peyzajı 8.3.2.2. Yerleşim Peyzajı 8.3.2.3. Tarım Peyzajı 8.3.2.4. Rekreasyon 8.3.3. Potansiyel Peyzaj Kullanım Alanı 8.3.3.1. Orman Peyzajı 8.3.3.2. Yerleşim Peyzajı 8.3.3.3. Tarım Peyzajı 8.3.3.4. Rekreasyon 8.3.4. Kontrollü Peyzaj Kullanım Alanı 8.3.4.1. Orman Peyzajı 8.3.4.2. Yerleşim Peyzajı 8.3.4.3. Tarım Peyzajı 8.3.4.4. Rekreasyon 9. TARTIŞMA VE SONUÇ 10. KAYNAKLAR

4 HARİTA LİSTESİ Harita 1 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Eğim Haritası......................................... 32 Harita 2 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bakı Haritası ......................................... 34 Harita 3 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Jeoloji Haritası ......................... 36 Harita 4 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Jeoloji Haritası............... 38 Harita 5 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası .................................................................................................................................................. 44 Harita 6 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası ......................................................................................................................... 46 Harita 7 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Arazi Kullanım Kabiliyet (AKK) Haritası......................................................................................................................... 50 Harita 8 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Arazi Kullanım Kabiliyet Haritası .................................................................................................................................................. 52 Harita 9 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Erozyon Derecesi Haritası .................... 55 Harita 10 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Erozyon Haritası .......... 57 Harita 11 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi CORİNE Haritası.................................. 59 Harita 12 Düzce Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı CORİNE Haritası............... 61 Harita 13 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Hidroloji Haritası ................................ 66 Harita 14 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Hidroloji Haritası............... 68 Harita 15 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Sıcaklık Haritası .................................. 71 Harita 16 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Yağış Haritası...................................... 72 Harita 17 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Meşcere Haritası ................................ 74 Harita 18 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Meşcere Haritası............... 78 Harita 19 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Kapalılık Haritası ................................ 80 Harita 20 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Kapalılık Haritası............... 82 Harita 21 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bonitet Haritası .................................. 84 Harita 22 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Bonitet Haritası................. 86 Harita 23 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bitki Tipleri Haritası............................ 88 Harita 24 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Bitki Tipleri Haritası.......... 90 Harita 25 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Yerleşim Haritası........................ 98 Harita 26 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Sanayi Haritası.................................. 103 Harita 27 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Ulaşım Haritası ................................. 107 Harita 28 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Maden Haritası................................. 109 Harita 29 Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı............................................................... 109 Harita 30 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Turizm Haritası ................................. 111 Harita 31 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Tarım Alanları Uygunluk Haritası..... 118 Harita 32 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Orman Uygunluk Haritası ................ 120 Harita 33 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Yerleşim Uygunluk Haritası.............. 122 Harita 34 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Rekreasyon Uygunluk Haritası......... 124 Harita 35 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Öneri Arazi Kullanım Haritası .......... 127 Harita 36 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Hidrolojik Toprak Haritası................ 130 Harita 37 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Kayaç Geçirimlilik Haritası ............... 132 Harita 38 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Toprak ve Kayaç Yapısı Geçirimlilik Haritası ................................................................................................................................................ 134 Harita 39 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bitki Tipi Geçirimlilik Haritası .......... 135 Harita 40 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Su Geçirimliliği Haritası .................... 136 Harita 41 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Kayaç Aşınabilirliği Haritası.............. 138

5 Harita 42 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Toprak Koruma Dereceleri Haritası . 140 Harita 43 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Erozyon Risk Haritası........................ 141 Harita 44 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Peyzaj Hassasiyet Haritası................ 143 Harita 45 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Ekosistem Hizmetleri Haritası.......... 146 Harita 46 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Ekosistem Hizmetleri Haritası ................................................................................................................................................ 148 Harita 47 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Çelişki Haritası ................ 150 Harita 48 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Alan Sınırı Peyzaj Planı Haritası ....... 151 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1 Peyzaj planlamanın genel çerçevesi (Ahern,1997) ...................................................................... 7 Şekil 2 Düzce'nin Lokasyon Haritası (Kutal,2021).................................................................................... 8 Şekil 3 Türkiye İller Haritasında Düzce'nin Konumu (HGM) .................................................................... 9 Şekil 4 Türkiye Fiziki Haritasında Düzce İli'nin Yeri (HGM)...................................................................... 9 Şekil 5 Düzce İli Yönetsel Yapılanma Haritası (Düzce Valiliği CBSM, 2002)............................................. 9 Şekil 6 Düzce İli Fiziki Yapısının Ana Hatları (HGK Sayısal Yükseklik Verilerinden Düzce Valiliği CBSM,2002)............................................................................................................................................. 9 Şekil 7 Çalışma Alanı Sınırı ..................................................................................................................... 12 Şekil 8 Alan Google Earth görüntüsü.................................................................................................... 12 Şekil 9 Yurdun Güney köşesinden Günay-Doğu yönüne bakış açısı....................................................... 12 Şekil 10 Yurdun Güney köşesinden Güney yönüne bakış açısı............................................................... 13 Şekil 11 Yurdun Güney köşesinden Batı yönüne bakış açısı................................................................... 13 Şekil 12 Alanın Google Earth görüntüsü................................................................................................ 14 Şekil 13 Nehirden sanayiye ve ormana bakış ........................................................................................ 14 Şekil 14 Nehirden sanayiye bakış........................................................................................................... 14 Şekil 15 Yol, Büyük Melen ve Sanayi ilişkisi ........................................................................................... 15 Şekil 16 Melen ve yerleşim alanı ilişkisi ................................................................................................. 15 Şekil 17 Efteni Gölü Google Earth görüntüsü ........................................................................................ 16 Şekil 18 Alan içerisinde bulunan köprü, gözlem alanından gölün görünümü........................................ 17 Şekil 19 fteni Gölü'nün ekosistemlerle ilişkisi ....................................................................................... 17 Şekil 20 Efteni Gölü'nün ekosistemlerle ilişkisi ...................................................................................... 18 Şekil 21 Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası............................................................................. 18 Şekil 22 Efteni Gölü Genel Görünümü.................................................................................................... 18 Şekil 23 Bir Akarsu Koridoru .................................................................................................................. 19 Şekil 24 Akarsu Koridorlarının Fonksiyonları ......................................................................................... 20 Şekil 25 Akarsu koridorunun uzunlamasına görünüşü .......................................................................... 20 Şekil 26 Melen Havzası .......................................................................................................................... 21 Şekil 27 Melen Havzası uzun yıllar (1975-2010) aylık sıcaklık değişimleri............................................. 22 Şekil 28 Düzce İli sanayi ve konut yerleşim haritası............................................................................... 23 Şekil 29 Yüzeysel su ve sediment örnekleme noktaları.......................................................................... 23 Şekil 30 Suya Duyarlı Kent Modeli ......................................................................................................... 24 Şekil 31 Düzce ili Çevre Düzeni planı-1/100.000 Ölçek (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı) ............................................................................................................................................................... 28 Şekil 32 Doğu Marmara Doğal ve Kültürel Odaklar Haritasında Düzce’nin Yaklaşık Konumu............... 29 Şekil 33 Marmara Bölgesi Mekânsal Gelişme Şemasında Düzce’nin Yaklaşık Konumu ........................ 30 Şekil 34 Düzce İli Jeoloji Haritası............................................................................................................ 35

6 Şekil 35 Düzce ili Jeoloji Haritası............................................................................................................ 39 Şekil 36 Düzce İli Çevresini Etkileyen Diri Faylar ................................................................................... 41 Şekil 37 Toprak Tipleri Şeması............................................................................................................... 42 Şekil 38 Arazi Yetenek Sınıflarına Göre Tarım Alanları.......................................................................... 49 Şekil 39 Su kaynakları ve Akarsu............................................................................................................ 63 Şekil 40 Düzce'nin Yer Üstü Su Varlıkları ............................................................................................... 65 Şekil 41 Batı Karadeniz Havzası ............................................................................................................. 69 Şekil 42 Batı Karadeniz Havzası Siyasi Sını............................................................................................. 69 Şekil 43 Havzada Yer Alan İllerin Alansal Dağılımı (Toplam Havza Alanı : 2330 km2)........................... 69 Şekil 44 Havza CORINE Haritası,2012 .................................................................................................... 69 Şekil 45 Düzce Yıllık Ortalama Sıcaklık Grafiği....................................................................................... 70 Şekil 46 Düzce Yıllık Ortalama Yağış Grafiği........................................................................................... 71 Şekil 47 Düzce Yıllık Ortalama Rüzgar Grafiği........................................................................................ 73 Şekil 48 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Meşcere Haritası Lejant........ 75 Şekil 49 Düzce Nüfus Verisi ................................................................................................................... 93 Şekil 50 Düzce İlçe Nüfus Veriler........................................................................................................... 93 Şekil 51 Düzce İlçeleri Yıllara Göre Nüfus Verileri ................................................................................. 94 Şekil 52 Düzce İlçeleri Nüfus Projeksiyon Metod Verileri...................................................................... 94 Şekil 53 Düzce İlçeleri Coğrafi Haritadaki Konumu................................................................................ 96 Şekil 54 Tarım Arazilerinin Dağılımı..................................................................................................... 100 Şekil 55 Tarla Bitkileri ve Düzce'deki Bitkisel Ürünler ......................................................................... 100 Şekil 56 Düzce Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvan Varlığı ........................................................................ 100 Şekil 57 Düzce Hayvan ve Su ürünleri Varlığı....................................................................................... 101 Şekil 58Türkiye'nin İllere Göre Orman Haritası ................................................................................... 104 Şekil 59 Arazi Alanları .......................................................................................................................... 104 Şekil 60 İlçelere Göre Ormanlık Alanlar............................................................................................... 105 Şekil 61 Düzce ve Yakın Çevresinin Karayolları Haritası. (Kalın kırmızı çizgi Otoyol, içi beyaz siyah şeritli çizgi Devlet Yolu, mavi çizgi İl Yolu, sarı boyalı alan Düzce İl Sınır.) (KGM) ......................................... 106 Şekil 62 Su Süreci Analizi Aşamaları .................................................................................................... 128 Şekil 63 Erozyon Süreci Aşamaları....................................................................................................... 137 Şekil 64 Ekosistem Hizmetleri Döngüsü .............................................................................................. 144

7 1. PEYZAJ PLANLAMA NEDİR? Avrupa Peyzaj Sözleşme ’sine (APS) göre peyzaj; insanlar tarafından algılandığı şekliyle, özellikle insan ve/veya doğal etmenlerin etkileşimi ve eylemi sonucunda oluşan bir alandır. Forman (1995)’a göre, peyzaj, kilometrelerce geniş alanlarda benzer formlarla tekrarlanan arazi kullanımları ya da yerel ekosistemlerin karışımı olan bir mozaiktir. Peyzaj içindeki jeolojik formasyonlar, arazi formları, toprak tipleri, vejetasyon tipleri, bölgesel doğal hayvan varlığı, doğal müdahaleler (heyelan, taşkın vb.), alan kullanımları ve insanların oluşturduğu desenler gibi bazı ögeler peyzaj içinde benzer ve tekrarlanma eğilimdedirler. Bundan dolayı peyzajı karakterize eden mekânsal elemanların kümeleri tekrarlanmaktadır (Uzun 2003). Peyzaj planlaması kavramını APS; peyzajın değerinin artırılması, iyileştirilmesi veya yeni peyzajların oluşturulması için yapılan ileriye yönelik eylemler bütünü olarak tanımlamaktadır. (orman su işleripeyzaj planlama) Peyzaj planlama; peyzajın sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla mekan organize edilmesi ve düzenlenmesi temelinde ileriye yönelik olarak alınan kararlar bütünü (ör. Peyzajın zenginleştirilmesi, bozulan özelliklerin restore edilmesi ve yeni peyzajların oluşturulması) ifade eder. (peyzaj planlama osman hocanın) 2. PEYZAJ PLANLAMANIN AMACI VE KAPSAMI Peyzaj planlamanın amcacı; sürdürülebilir kalkınmanın amaçlarına ulaşabilmek için çevrenin bozulmasını önlemek veya etkilerini en aza indirgemektir. (Golobic ve Zaucer, 2010) Peyzaj planlama ile ekolojik ilkelerin mekânsal planlama entegrasyonuna katkı sağlanır. Bu bağlamda, peyzaj planlama ile arazinin belirli kullanımlar için uygunluğu sorgulanır ve en uygun alan kullanımları belirlenir. (Peyzaj planlama osman hocanın) Peyzaj planlama, bölgesel kalkınma politikaları ile doğrudan ilişkilidir. Bütüncül bir bölgesel planlama politikası; kalkınma, bölge halkının yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, bölgesel kimliğin korunması ve alan kullanımları arasındaki bütüncül bir yaklaşımı kapsar. Bütüncül bir bölgesel kalkınma modeli “sosyalekonomik-ekolojik önlemler, insan aktiviteleri, peyzaj ve çevresel sürdürülebilirliği ifade etmektedir. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) (2008)’ne göre; peyzaj planlama üç amaç doğrultusunda gerçekleştirir: • Doğayı korumak, • Gıda üretiminin devamlılığını sağlamak, • Yöre halkının yaşam kalitesini artırmak Şekil 1 Peyzaj planlamanın genel çerçevesi (Ahern,1997)

8 2.1. Peyzaj Planlamanın Evreleri • Peyzaj Planlama Hedeflerinin Belirlenmesi, • Planlama Alanına İlişkin Envanter, • Peyzaj Analizi, • Peyzaj Gelişim Stratejileri ve Peyzaj Planı • Peyzaj Yönetimi olarak beş aşamadan oluşmaktadır. Kaynakça: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/99314/mod_resource/content/1/PEYZAJ%20PLANLAMA%202012_Osman%20 UZUN%20Bakanl%C4%B1ktan%20%C3%B6nceki%20son%20kopya_11.03.2016.pdf Tablo 1 Peyzaj Planı- Peyzaj Planlama Yaklaşımlarının Bağlantılı Olduğu Planlar 2.2. Peyzaj Planlarının Planlama Hiyerarşisindeki Yeri • Kalkınma planları • Bölge planı (1/250 000-1/100 000) • Peyzaj planı (1/50 000-25 000) • Çevre düzeni planı (1/25 000-10 000) • Nazım imar planı (1/10 000-5 000) • Uygulama İmar planı (1/1 000-10) (Yücel ve Çolakkadıoğlu, 2010) Kaynakça:https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/175484/mod_resource/content/0/7.planlam a%20hiyerar%C5%9Fisi%20ve%20peyzaj%20planlama.pdf 3. ÇALIŞMA ALANINA İLİŞKİN BİLGİLER Şekil 2 Düzce'nin Lokasyon Haritası (Kutal,2021)

9 Düzce ili 400 37”ile 410 07” kuzey enlemleri ve 300 49”ile 310 50” doğu boylamları arasında yer alan, 2.593 km2 genişliğinde bir Batı Karadeniz Bölgesi ilidir. Genişliği Türkiye yüzölçümünün (783.577 km2) binde 33’ü kadardır. Doğusunda Zonguldak ve Bolu, güneyinde yine Bolu, batısında ise Sakarya illeri ile komşudur (Şekil 2 ve 3). Kuzeyinde Karadeniz vardır ve kıyı uzunluğu 30 km’dir. Şekil 3 Türkiye İller Haritasında Düzce'nin Konumu (HGM) Şekil 4 Türkiye Fiziki Haritasında Düzce İli'nin Yeri (HGM) 3.1. Yönetsel Yapı Düzce Bolu iline bağlı bir ilçe iken, 09.12.1999 tarih ve 23901 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile il statüsüne kavuşmuştur. Bu yasal düzenlemeden sonra gerekli hazırlıklar yapılmış ve Düzce Bolu’ dan fiilen ayrılarak, 13.01.2000 tarihinden itibaren resmen il statüsü ile yönetilmeye başlamıştır. Düzce İli Yönetsel Yapılanma Haritası. İlçe merkezleri koyu, belde merkezleri açık yazılmıştır. İl arazisinin yapısı hakkında genel bir fikir edinilmesi için Şekil 7’daki haritayla karşılaştırılması uygun olur (Düzce Valiliği CBSM, 2002). Şekil 7. Düzce İli Fiziki Yapısının Ana Hatları. HGK sayısal yükseklik verilerinden Düzce Valiliği CBSM tarafından üretilmiştir (2002). Düzce ilinin Merkez ilçe dahil 8 ilçesi, Merkez ilçeye bağlı 3 beldesi ve toplam 304 köyü bulunmaktadır. Belediye teşkilatı olan ilçe ve beldelerdeki toplam mahalle sayısı da 74’tür. Köylerin ise 301 bağlısı bulunmaktadır. Mahallelerin, köylerin ve bağlıların ilçelere göre dağılımı Tablo 4’te verilmiştir. 3.2. Agroekolojik alt bölgeler Agro-ekololojik bölgelendirme, arazinin çevresel özellikleri, potansiyel verim ve arazi uygunluğu benzer olan özelliklere sahip alt alanlara bölünmesini ifade eder. Bir agro-ekolojik bölge iklim, arazi formu, toprak yapısı ve/veya arazi örtüsüne göre belirlenir. Düzce ilinin merkez ilçe ile birlikte 8 ilçesi bulunmakta olup, il genelinde polikültür tarım yapılmaktadır. İlçeler arasında tarım, sanayi ve turizm sektörlerinin gelişmişlik derecesi farklılık göstermektedir. I. Alt Bölge; Merkez, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı II. Alt Bölge; Akçakoca III. Alt Bölge Yığılca(Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Şekil 6 Düzce İli Fiziki Yapısının Ana Hatları. (HGK sayısal yükseklik verilerinden Düzce Valiliği CBSM, 2002) Şekil 5 Düzce İli Yönetsel Yapılanma Haritası (Düzce Valiliği CBSM, 2002) Şekil 6 Düzce İli Fiziki Yapısının Ana Hatları (HGK Sayısal Yükseklik Verilerinden Düzce Valiliği CBSM,2002)

10 3.3. İl Arazisinin Fiziki Özellikleri 3.3.1. Dağlar Düzce ili Karadeniz kıyı dağlarının batı kesiminde yer alır ve Düzce ovası dışında kalan kesimleri dağlık ve engebelidir. İlin 2593 km2 ’lik alanın da yaklaşık 360 km2 ’lik Düzce ovası çıkarılırsa, 2233 km2 ’sinin yani il alanının %86 sının dağlık ve engebeli olduğu anlaşılır. Düzce ovası dışında Akçakoca sahilinde kayda değer genişlikte bir düzlük bulunmamaktadır. Dağlar bazı kesimlerde derin vadilerle kesilmiştir. Ova dışında akarsu vadileri genel olarak derin vadilerdir. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) 3.3.2. Düzce Ovası Kuzey Anadolu fay kuşağındaki yer hareketlerinin etkisi ile oluşmuş genç bir çöküntü havzasıdır. Kabaca dikdörtgen biçimli olup, Doğu-batı boyutu 23 km, kuzey-güney boyutu ise 20 km kadardır. Alanı 360 km2’dir. Orta kısımları alüviyal, kenar kısımları kolluviyal birikintilerle doldurulmuştur. Ova oldukça düzdür. Düzce rakım 150 m, Efteni gölünde 112m’dir. Ova, en nitelikli tarım topraklarından oluşmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) 3.3.3. Yaylalar Elmacık dağları zirvesinde ve kuzey yamaçlarında, göreceli olarak düz kesimlerde, Düzce ilinin belli başlı yaylaları bulunmaktadır. Yaylalar yüksek rakımları, yeşil ve bozulmamış doğal ortamları ile özellikle yaz aylarında sağlıklı yaşam mekanları ve hayvan yetiştirme alanları oluşturmaktadır. Ormanların ortadan kaldırılmasıyla açılan araziler Düzce’de en çok fındık tarımı için, ikinci sırada da yerleşim yerleri ve yaylalar için kullanılmıştır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) 3.3.4. İl’in Su Kaynakları Düzce ilinin başlıca akarsuları Küçük Melen, Asar suyu, Uğur suyu, Aksu deresi ve Büyük Melen çayıdır (Bolu Valiliği, 1998’a). (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Küçük Melen: Yığılca dağlarından doğar ve yan derelerle büyüyerek Konuralp yakınlarında ovaya girer, ovadan geçerek Efteni gölüne dökülür. Uzunluğu 50 km, drenaj alanı 677.6 km2‘dir. Ovaya girmeden önce üzerinde Hasanlar barajı yapılmıştır. En yüksek akımı Nisan’da 230 m3 /sn, en düşük akımı Ağustos’ta 2,3 m3 /sn; yıllık ortalama akımı ise 367x106 m3 ’tür. Dere yatağının yetersiz ve ovaya girdiği nokta ile Efteni gölü arasındaki rakım farkının düşük olması nedenleriyle, taşkın potansiyeli vardır. Taşkın durumunda 2800 ha arazi ve içindeki yerleşim birimleri sular altında kalmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Asar Suyu: Bolu dağlarından doğar ve Kaynaşlı’dan geçerek Üçköprü’de ovaya girer ve batıya doğru akarak, Düzce’nin yaklaşık 10 km batısında Mamure köyü yakınında Küçük Melen’le birleşir. Bu noktadan 10 km sonra da K. Melen içinde Efteni gölüne dökülür. Asar suyunun uzunluğu yaklaşık 30 km, yağış alanı ise 176 km2 kadardır. Yıllık ortalama 24 akımı 93x106 m3 ’tür. Üçköprü (rakım 200 m) ile Efteni gölü (rakım 112 m) arasındaki rakım farkının azlığı ve dere yatağındaki ıslah çalışmalarının yetersizliği, Asar suyunun taşkın potansiyelinin nedenleridir. Taşkın durumunda 700 ha arazi sular altında kalabilmektedir. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Uğur Suyu: Elmacık dağlarının kuzeydoğu yamaçlarından doğar, belirli bir kaynağı yoktur, yan dere ve sel sularını toplayarak oluşur ve Efteni gölüne dökülür. Uzunluğu 30 km kadardır. Drenaj alanı 285 km2, yıllık ortalama akımı 150x106 m3 ’tür. En yüksek akım Haziran’da, en düşük akım ise Ekim ayındadır. Taşkın potansiyeli vardır ve taşkın durumunda 1200 ha arazi sular altında kalabilmektedir. Uğur suyundan Merkez ilçenin içme suyu da sağlanmaktadır. Uğur suyunun bir kolu olan Samandere üzerinde, Düzce’nin güneydoğusunda İl merkezine 26 km uzaklıkta Samandere köyü sınırları içinde Samandere şelalesi bulunmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005)

11 Aksu Deresi: Efteni gölüne dökülen akarsulardan biridir. Elmacık dağlarından kaynaklanır. Önce batıya, daha sonra kıvrılarak doğuya akar ve Efteni gölüne dökülür. Uzunluğu 40 km kadardır. Yağış alanı 281 km2, en yüksek akımı Haziran’da 175 m3 /sn, en düşük akımı Ocak’ta 0,95 m3 /sn, yıllık ortalama akımı 150x106 m3 ’tür. Taşkın sahası toplam 1000 ha’dır. Aksu deresinin bir kolu üzerinde Gölyaka sınırları içinde Güzeldere şelalesi bulunmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Büyük Melen Çayı: Efteni gölüne dökülen akarsular buradan çıkarak Büyük Melen çayı adıyla kuzeye akar ve Melen ağzında Karadeniz’e dökülürler. Uzunluk 60 km’dir. Yakabaşı’ndaki drenaj alanı 1984,4 km2, en yüksek akım Nisan’da 170 m3 /sn, en düşük akım Ağustos’ta 8 m3/sn, yıllık ortalama akımı 1061x106 m3 ’tür. Akımını esas olarak Efteni gölüne dökülen akarsuların debileri belirler. Efteni gölü ile Cumayeri kuzeydoğu kesiminde ova çıkışına ve dağ arası vadi girişine kadar taşkın potansiyeli bulunmaktadır. Çilimli ve Cumayeri kuzeyindeki arazinin fazla engebeli olması nedeniyle, Büyük Melen çayının bu kesimdeki kolları da vahşi derelerdir. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Akçakoca Akarsuları: Yukarıda kısaca tanıtılan akarsuların tümü Batı Karadeniz havzasının bir alt havzası olan Melen havzasına (ya da başka adıyla Efteni havzasına) ait akarsulardır. Kaplandede ve Orhan dağı yükseltileri ile Düzce ovasından ayrılan Akçakoca bölgesinde Melen havzasıyla bağlantısı olmayan, genelde kıyıya dik kısa, küçük, dere boyutunda akarsular bulunmaktadır. Bu dereler doğudan batıya doğru Çarak dere, Cakbelit dere, Değirmen dere, Çayağzı dere, Haciz dere, Orhan dere ve Sarma deredir. Bunlardan son üçü kent içinden geçerek denize dökülmekte ve kent içi kirleticileriyle yüklenerek bu yükleri denize boşaltmaktadırlar. Aktaş köyü sınırları içinde Akdere üzerinde Aktaş şelalesi, Sarıyayla köyü sınırları içinde Sarma deresi üzerinde 25 de Sarıyayla şelalesi bulunmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Doğal Göller: Düzce ilinde doğal göl olarak Efteni gölü bulunmaktadır. Rakımı 112 m, en derin noktası 6 m, alanı 250 ha’dır. Aslında Efteni gölü hem derinliğinin düşük olması hem çevre koşulları açısından bir sulak alan niteliği taşımaktadır. Dökülen akarsular ve Büyük Melen çayı çıkışı nedeniyle suları sürekli yenilenmektedir. Bu göl 1992 yılında Orman Bakanlığınca “Yaban hayatı koruma alanı” olarak tescil edilmiştir. Efteni gölü dışında Kaynaşlı ilçesi sınırları içerisinde yeşillikler arasında mesire yeri olarak kullanılan Kurugöl, Topuk gölü, Islakgöl, Karagöl, Yayla gölü, Salıkgöl ve Sülükgöl gibi çok küçük göllerde bulunmaktadır. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Yeraltı Suları: Düzce ilinde ovanın kendisi büyük ve zengin bir yeraltı suyu havzasıdır. Bunun dışında bir miktar yeraltı suyu da Akçakoca-Kocaali havzasında bulunmaktadır. İlin ovadaki emniyetli yer altı suyu rezervi 120 hm3 /yıldır. Buna ek olarak 27 hm3 /yıl değerinde bir rezerv de Akçakoca-Kocaali havzasında bulunmaktadır. Özellikle Düzce ovasındaki yoğun yapılaşma ovadaki yer altı suyu rezervlerini olumsuz etkilemektedir. (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Kaplıcalar: İlde iki önemli kaplıca kaynağı vardır. Bunlar hakkında aşağıda kısa bilgi sunulmuştur. • Efteni Kaplıcası: Efteni gölünün kenarındadır. Değişik sıcaklıklarda üç havuzu, konaklama evi ve pansiyonlar bulunmaktadır. Sıcaklığı 42 0C, debisi 2 lt/sn ’dir. • Derdin Kaplıcası: Düzce’nin 17 km güneydoğusunda, Elmacık dağları eteklerinde, 400 m rakımında ve orman içindedir. Sıcaklığı 42 0C, debisi 2.0 lt/sn’dir (Turizm Bakanlığı, 2002). (Tatar, Çevre ve Mekânsal Gelişme, 2005) Çalışma alanın içerisinde Düzce Üniversitesi Kampüsü, Yörük Köyü, Akyazılar Köyü, Çakırlar Köyü, KYK Yurtları, Otoyol, D100, D655, Kent Merkezi, Asarsuyu Deresi, Aksu Dersi, Uğursuyu Deresi, Efteni Gölü ve Küçük Melen Akarsuyu gibi önemli imaj ögeleri bulunmaktadır.

12 Şekil 7 Çalışma Alanı Sınırı 3.4. Necla Pekolcay Kız Yurdu Çevresi Şekil 8 Alan Google Earth görüntüsü Alanın UTM koordinatları: 345261x, 4528652y Alanda Necla Pekolcay Kız KYK yurdu, Küçük Melen, Düzce Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü Asfalt Şantiyesi, Tarım alanları ve yerleşim yeri bulunmaktadır. Şekil 9 Yurdun Güney köşesinden Günay-Doğu yönüne bakış açısı

13 Şekil 10 Yurdun Güney köşesinden Güney yönüne bakış açısı Küçük Melen’in güneyinde şantiye ve kuzeyinde yurt ve yerleşim alanları bulunmaktadır. Tarım Alanları Küçük Melen’in Kuzeyden Güneye çevreleyen yönünde bulunmaktadır. Küçük Melen’e geçiş bulunmaktadır. Akarsuyun çevresi atıl bir alana sahiptir ve herhangi bir kullanıma sahip değildir. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne göre mutlak koruma alanı; İçme ve kullanma suyu rezervuarlarının maksimum su seviyesinden itibaren 300m genişlikteki şerit koruma alanıdır. İçme suyu olmayan su rezervuarlarının maksimum su seviyesinden itibaren 50m genişlikteki şerit koruma alanıdır. (Çevre Orman Bakanlığı, SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ) Ancak alanın 50m genişlik şeritinin içerisinde yerleşim alanı ve yurt bulunmaktadır. Ayrıca Düzce Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü Asfalt Şantiyesinin bulunması hem su hem de su kirliliğe neden olmaktadır. Şekil 11 Yurdun Güney köşesinden Batı yönüne bakış açısı Alan düz-düze yakın eğim grubundan %0-2 eğimindedir. III numaralı toprak profiline sahiptir. III. Numaralı toprak profili grubu, Alüviyal topraklardır. Alüviyal topraklar, ovalarda yan alüvyallerde veya diğer taşınan materyallerden oluşmuş profil gelişmesi gösteren orta derecede yoğun killi alt topraklıdır. Verimli, orta derece işlenebilen toprakları içeren arazi yapısına sahiptir. (Çağlayan, Tarım Arazileri Sınıflaması, 2018) Bitki örtüsü toprak derinliği fazla olduğu için güçlü kök sistemine sahip, gür bitki örtüsüne sahiptir. Sulu tarım olarak pirinç tarımı yapılmaktadır.

14 3.5. Düzce Küçük Sanayi Sitesi Çevresi Şekil 12 Alanın Google Earth görüntüsü Alanın UTM koordinatları: 34140x,4524648y Alanda Büyük Melen, Sanayi, Yerleşim bulunmaktadır. Alan önceki yıllarda katı atık depolama tesisi olarak kullanılmıştır. Şekil 13 Nehirden sanayiye ve ormana bakış Şekil 14 Nehirden sanayiye bakış Büyük Melen Çayı’nın batısında sanayi ve batısında yerleşim bulunmaktadır. Büyük Melen Çayı’nın yıllık ortalama akımı 1061x106 m3 ’tür. Taşkın potansiyeline sahiptir. Çayın çevresinde taşkın riski kontrolü amacıyla riprap dolgu sistemi bulunmaktadır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne göre mutlak koruma alanı; İçme ve kullanma suyu rezervuarlarının maksimum su seviyesinden itibaren 300m genişlikteki şerit koruma alanıdır.

15 İçme suyu olmayan su rezervuarlarının maksimum su seviyesinden itibaren 50m genişlikteki şerit koruma alanıdır. (Çevre Orman Bakanlığı, SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ) Ancak alanın 50m genişlik şeritinin içerisinde yerleşim alanı ve sanayi sitesi bulunmaktadır. Ayrıca daha öncelerinde alanın katı atık depolama tesisi olarak kullanılması da su kirliliğe neden olmaktadır. Şekil 15 Yol, Büyük Melen ve Sanayi ilişkisi Alan düz-düze yakın eğim grubundan %0-2 eğimindedir. III numaralı toprak profiline sahiptir. III. Numaralı toprak profili grubu, Alüviyal topraklardır. Alüviyal topraklar, ovalarda yan alüvyallerde veya diğer taşınan materyallerden oluşmuş profil gelişmesi gösteren orta derecede yoğun killi alt topraklıdır. Verimli, orta derece işlenebilen toprakları içeren arazi yapısına sahiptir. (Çağlayan, Tarım Arazileri Sınıflaması, 2018) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre; Depo tesisleri, en yakın yerleşim bölgesine uzaklığı 1000 metreden az olan yerlerde inşa edilemez. Depo tabanına; sıkıştırılmış kalınlığı en az 60 cm. olan kil veya aynı geçirimsizliği sağlayan doğal ya da yapay malzeme serilir. Katı atıklar akarsuların 1bin metre çevresinde yapamaz. Ancak katı atık depolama sistemini burada konumlandırılması çevre tahribatına ve alüviyal topraklara sahip olmasıyla yeraltı suyuyla birlikte taşınıp su kirliliğine neden olmaktadır. Bitki örtüsü akarsuyun etrafında normalde sazlık olması gerekirken kirlilik, sanayi tesisi ve akarsu kesitinin değiştirilmesinden dolayı bitki örtüsü zayıflamıştır. Çevresinde Mısır tarımı, Söğüt (salix), Kızılağaç (Alnus), Kokar ağaç (Ailanthus altissima) ve çınar (Platanus) gibi ağaçlar bulunmaktadır. Alan Kırsal, Akarsu, Orman ve Yapay (Yerleşim) ekosistemlerine sahiptir. Düzce hafızası büyük Melen havzası kuzeyden güney yönü doğrultusunda akmaktadır. Yığılca tarafından Küçük Melen, merkezden Asar Suyu deresi, Karaca suyu gelerek Küçük Melen’e birleşmektedir ve güneye yönü doğrultusunda akmaktadır. Yeraltı suları ile birleşerek Efteni Gölüne ilerlemektedir. Şekil 16 Melen ve yerleşim alanı ilişkisi

16 3.6. Melen yolu Melen gölüne doğru yerleşim kırsal yerleşime dönmektedir. Tarım alanlarında mısır ve fındık tarımı ağırlıklıdır. Aksu ve Uğursuyu akarsuları kuzey kısmında birleşerek önce Küçük Melen’i daha sonra Büyük Melen’i oluşturmaktadır. Düzce’nin içme suyu Uğursuyu’ndan gelmektedir. Aksu Çayı’nın üzerinde hidroelektrik santrali bulunmaktadır. Hidroelektrik santrali su gücünden enerji elde edilmesini sağlarlar. Akarsulara inşa edilerek hızlı akan suyun enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren yapılardır ve genellikle baraj göllerinde inşa edilmektedirler. Gölyaka; Düzce’ye 20 km mesafede bulunan Gölyaka, Düzce İlinin en batı ucunda, İstanbul’a 200 km Ankara’ya 250 km mesafededir. Gölyaka, Düzce'nin ilçesidir. Efteni Gölü etrafına kurulduğu için, adına Gölyaka denmiştir, etrafı dağlarla çevrilidir. İlçe, kuzeyde ve güneyde bulunan Bolu ve Köroğlu dağlarının uzantısı olan sıra dağlar arasında yer almaktadır. Nüfus ‘un büyük çoğunluğu tarımdan geçinmektedir. Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, fındık en önemli geçim kaynaklarıdır. Bunun dışında küçük çapta olsa da tekstil fabrikaları da ilçe ekonomisine katkı sağlamaktadır. 2B arazileri; 6831 Sayılı Orman Kanunu Madde 2, B bendi yani kısaca 2B; hazineye ait ve eskiden orman alanı olup bu vasfını yitirdiği gerekçesi ile orman alanı statüsünden çıkarılmış araziler için kullanılan bir tanımdır. Bu arazilerin bir kısmı hala hazineye ait olmakla birlikte bir kısmı da o bölgede yaşayan köylüler, yerel halk ve bölgeye yerleşen kişiler tarafından kullanılmaya başlanmış ve sahiplenilmiş durumdadır. 2B arazileri, Düzce’nin yüz ölçümünün %2,6sını oluşturmaktadır. Ormanlık alanlar, orman açmalarıyla tarım alanları ve kentlerde de orman yakınlarında yerleşime dönmüştür. 3.7. Efteni Gölü Şekil 17 Efteni Gölü Google Earth görüntüsü Efteni Gölü, Elmacık Dağ silsilesinin eteğinde Düzce Ovası’nın akarsu ağının birleştiği (Aksu, Asar, Uğur, Küçük Melen sularının ve yan dereler) ve Büyük Melen kanalıyla Karadeniz’e döküldüğü ekolojik bir ağın düğüm noktasındadır. Tektonik oluşumlu, tatlı su gölüdür. Göl

17 çevresinde 76 hektarlık alanda, 2005 yılında Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası kurulmuştur. 1992 senesinde Orman Bakanlığı tarafından koruma altına alınarak av yasaklanmıştır. Sulak alan biyoçeşitliliği en yüksek 2. Alandır. Efteni Gölü ve çevresi sahip olduğu zengin bitki örtüsü ve su kaynakları ile göçmen kuşların göç yolu üzerinde bulunan önemli ve ender merkezlerden biridir. Kuş ve bitki gözlemciliği için uygun bir alandır. Geçmişte 814 hektar olan göl, 1976 yılında kurutularak 25 hektara düşürülmüştür. 1992 yılında sedde yapılarak büyütülmüş, 158 hektara ulaşarak günümüzdeki halini almıştır. Günümüzde göl 764 hektardır. Şekil 18 Alan içerisinde bulunan köprü, gözlem alanından gölün görünümü Alanın içerisinde; kuş gözlem alanı, seyir terası ve dinlenme tesisi bulunmaktadır. Gölün güney kıyısında Hacıyakup köyünde 43 °C sıcaklığında kaplıca suyu çıkmaktadır. Kuzey Anadolu Fayının yanal ve düşey hareketiyle Efteni gölü hem genişlediği hem de derinleştiği düşünülmektedir. Havzanın akım yönü güneye göle doğrudur. Buda göl alanında 260 m tespit edilen alüviyal birikmenin artmasına neden olmaktadır Şekil 19 fteni Gölü'nün ekosistemlerle ilişkisi

18 Şekil 20 Efteni Gölü'nün ekosistemlerle ilişkisi Orman, tarım, sulak alan, akarsu, çayır, mera ekosistemlere sahiptir ve bu ekosistemlerin kesiştiği noktada bulunmaktadır. Ekosistemler arası geçişi sağlamaktadır. Bu da genetik çeşitliliği, biyoçeşitliliği sağlamaktadır. 3.8. Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Şekil 21 Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası GPS koordinatları: 40° 45´ 15.4764" ve 31° 3´ 20.9664". Şekil 22 Efteni Gölü Genel Görünümü Efteni Gölü, Kara Avcılığı Kanunu ve Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği kapsamında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Sulak Alan statüsüne sahiptir. Merkez İlçeye bağlı Gölormanı, Paşakonağı, Kuşaçması ve Ballıca Köyleri ile Gölyaka İlçesine bağlı Hamamüstü ve Hacıyakup Köyleri Mevkiinde yer almaktadır. 1992 yılında "Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası" olarak

19 580 ha alanlı tesis edilmiş olup, 1995 yılında ise alan Bakanlık oluru ile 750 ha 'a genişletilmiştir. Son olarak 2005 yılında Bakanlar Kurulunun kararı ile 764 ha alanlı "Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası" olarak ilan edilmiştir. 30.05.2018 tarihli Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Olur'u ile de alan ülkemizin 46. Ulusal Öneme Haiz Sulak Alan (8314 ha) olarak ilan edilmiştir. 3.9. Akarsu Koridoru Kavramı Akarsular çevrelerindeki bölge ile dar bir etkileşim içindedir. Akarsu ekosistemi akarsu yatağının sahip olduğu eğim, su yoğunluğu, su akımı, derinliği, yatağın genişliği ve kıyısındaki bitki örtüsüne göre farklılık gösterir. Karsular bir yandan canlı ve cansız madde akımı için diğer yandan da habitatlar arası bağlantıyı sağlamada koridor işlevine sahiptirler. Akarsu tabanı ve kıyısını oluşturan akarsu koridoru, NRA (1992) tarafından özellikle ekolojik sörveylerde kullanmak üzere aşağıdaki dört farklı zona ayrılmıştır. • Su zonu • Marjinal zon • Banket zonu • Kenar zonu Şekil 23 Bir Akarsu Koridoru Peyzaj koridoru; iki ya da daha fazla peyzaj yamasını birbirine bağlayan ve genellikle şerit halinde uzanan karasal veya sucul alanlardır. Akarsu koridorları; çevre araziden akarsuya olan su ve materyal hareketlerini düzenlemekte, ayrıca akarsu ulaşımını etkilemektedir. Erozyon, besin akışı, su akışı, seller, sedimantasyon ve su niteliği, akarsu koridoru genişliği tarafından değiştirilmektedir. Koridorlar, bölünmüş habitatlar arasında organizmaların hareketliliğini kolaylaştıracak yollar olarak biyolojik çeşitliliğin onarımı ve korunmasında giderek daha önemli araçlar haline gelmektedir. Akarsu koridorları, türlerin yaşamasına, üremesine, beslenmesine, barınmasına ve hareketine olanak sağlamalarının yanı sıra, maddenin enerjinin ve organizmaların girişini filtreler veya durdurur. Filtre ve bariyer olarak akarsu koridoru, su kirliliğini azaltır, insan kullanımları, bitki toplulukları ve daha az hareketli yabani türler için doğal sınır oluşturur.

20 Şekil 24 Akarsu Koridorlarının Fonksiyonları Şekil 25 Akarsu koridorunun uzunlamasına görünüşü Akarsu Koridoru Habitatı Akarsular başlangıçtan, sonlandığı noktaya kadar uzunlamasına üç bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgeler kaynak bölgesi, transfer bölgesi ve birikim bölgesi olarak adlandırılabilir. Akarsu koridorlarının önemli bir elemanı olan vejetasyon bu bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Kaynak bölgesinde akarsuların taşkın alanı ya çok dardır ya da yoktur. Bu nedenle, taşkına bağlı veya taşkına toleranslı bitki toplulukları azdır. Daha çok karasal bitki toplulukları bulunmaktadır. Sedimentle birlikte vejetasyon kaynaklı organik maddeler, transfer ve birikim bölgelerine taşınır. Bu da akarsuyun iç habitatını ve besin çemberini desteklemede çok önemli rol oynar. ➢ Transfer bölgesinin taşkın alanı, daha büyük ve komplekstir ayrıca kanal genişliği de daha fazladır. Bitki toplulukları, toprak tipine, taşkın sıklığına ve toprak nemliliğine bağlı olarak farklılık gösterirler. Erozyon ve sediment birikimindeki farklılıklar, bitki örtüsünde çeşitliliğe yol açar. ➢ Birikim bölgesindeki düşük eğim nedeniyle sediment birikimi ve su miktarı artar, taşkın alanları genişler. Ayrıca kanaldaki yavaş akıntı, yeni gelişen bataklık vejetasyonuna ve yüzer köklü bitkilerin yetişmesine olanak sağlar. Tablo 2 Akarsu Koridoru Zonlarına Göre Analiz Edilmesi Gerekli Özellikler 3.9.1. Akarsu Restorasyonu Akarsuların restorasyonu, çok çeşitli ekolojik, fiziksel, mekânsal ve yönetim önlemleri ve uygulamaları anlamına gelir. Bunlar, biyoçeşitliliği, rekreasyon, taşkın yönetimi ve peyzaj gelişimini desteklemek için akarsu sisteminin doğal durumunu ve işleyişini iyileştirmeyi amaçlamaktadır.

21 3.10. Peyzaj Onarımı Bir peyzaj onarımında bitkilendirme çalışmaları büyük öneme sahiptir. Yeniden bitkilendirmenin yanısıra akarsu koridoru boyunca morfolojik çeşitlilik yaratılarak da bu mekânlar elde edilir. Morfolojik çeşitlilik aynı zamanda çok sayıda habitatların oluşmasına neden olacaktır. Bu habitatlar ne kadar çok sayıda olursa barındırdığı flora ve fauna da fazla olacaktır. Akarsu ekosistemleri; baraj yapımı, akış rotaları ve yataklarının yeniden düzenlenmesi, kirlenme, bitki örtüsünün tahribi ve erozyon gibi sebeplerle büyük zarar görmektedir. Taşıma kapasitelerini yükseltme, taşkınları önleme ve drenajı arttırma nedeniyle akarsu yataklarının kazılarak derinleştirilmesi, diplerinin ve kıyılarının düzleştirilmesi, By-Pass kanallarının açılması, akarsu sisteminin doğal yapısına zarar vermektedir. Bu çalışmalar özellikle tatlı su faunası için çok gerekli olan sığ havuzların ve engebeli dip kısımları ile kıyıdaki doğal bitki örtüsünün yok olmasıyla sonuçlanmaktadır. Yeniden ağaçlandırma yapma nehirleri serin tutmaktır. İngiltere Çevre Ajansı’ndan Rachel Lenane bunun önemini şöyle belirtiyor: “Eğer su sıcaklıkları yedi günden fazla 22 [santigrat] derecenin üzerinde seyrederse, somon balıkları ve alabalıklar ölür.”; “Şimdi iklim değişikliğiyle birlikte, Güney İngiltere’de bu olumsuz koşulları gözlemliyoruz. Ancak, ağaçlar su sıcaklığını iki derece düşürebilir, eğer suyu tamamen örtüyorlarsa bu beş dereceye kadar çıkabilir.” “Ağaçlar aynı zamanda sucul böcekler için besin kaynağıdır, böylece dolaylı olarak balıklar için de besin maddesi sayılırlar.” ➢ Melen Havzası Yüzeysel Sular, Yeraltı Suları ve Sedimentlerinde Metal Kirliliğinin Araştırılması 30°52’-31°41’ Doğu ve 40°35’-41°05’ Kuzey enlemlerinde olan Melen Havzası kuzeybatı Anadolu’dadır. Havzanın çok büyük kısmı Düzce ili idari sınırları içerisindedir. Ortalama yükseklik 120 m olmasına karşın güney ve doğusunda 1900 m rakıma ulaşmaktadır. Yıllık yağış ortalaması 537 mm, yıllık sıcaklık ortalaması ise 13,5 °C’dir (1975-2010). Nüfusun %42’si kent merkezinde yaşamaktadır (Havza Koruma Planı 2008) Şekil 26 Melen Havzası

22 Şekil 27 Melen Havzası uzun yıllar (1975-2010) aylık sıcaklık değişimleri Havzanın ortasındaki Düzce Ovası’nın jeolojik yapısı holosen yani alüvyondur. Havza’nın dağlık kesimlerinde ise eosen-fliş, üst kreatese-fliş, üst kreatese- pleosen, silurien devonien, eosenayrılmamış, eosen-volkanik fasies, pliosen-karasal, devonien ve metamorfik olarak ayrılmamış jeolojik birimler bulunmaktadır. Çöküntü havzalarını kaplayan genç alüvyon alanlarda yaygın yer altı suyu akiferleri gelişmiştir. Alüvyon akiferlerinin beslenme olanakları gerek bölgedeki yüksek yağış nedeniyle gerekse yüzey suları ile ilgili olmaları nedenleriyle çok fazladır Tablo 3 Havza'nın Arazi Kullanım Yapısı Düzce’de 2 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Düzce İl Merkezi Beyköy Beldesinde bulunan Düzce 1. OSB, endüstriyel tesisler (100 ha), yollar, sosyal tesisler, yeşil alanlar ve atık su arıtma tesisi (100 ha) için ayrılan 200 ha’lık alan üzerinde 1995 yılında kurulmuştur. Melen Havzası’nda bulunan toplam 243 endüstri 10 ana kategoriye (gıda, tekstil, kâğıt, kimya, orman ürünleri, metal, makine, madencilik, benzin istasyonu ve elektrikelektronik malzemeler) bölünmektedir. Tekil endüstrilerin büyük çoğunluğu (%25) gıda endüstrisi ana kategorisinde yer almaktadır. Bunu sırasıyla tekstil (%23) ve orman ürünleri (%20) ana kategorileri izlemektedir. Gıda endüstrisi ana kategorisine giren endüstrilerden kaynaklanan toplam atık su debisi, havzadaki tüm endüstrilerden kaynaklanan atık su debisinin %81’ini oluşturmaktadır (ÇOBDİM 2006, Öztürk vd. 2007, Tavşan 2008). Tablo 4 Havza'nın Yüzeysel Su Kaynakları Özellikleri

23 Şekil 28 Düzce İli sanayi ve konut yerleşim haritası Şekil 29 Yüzeysel su ve sediment örnekleme noktaları 3.11. Öneriler ➢ Havzadaki metal kirlenmesi günümüzde halen sınırlı, lokal ve dönemsel düzeylerdedir. İyi yönetimsel faaliyetler sonucu özellikle havzanın geniş su kaynakları korunabilir ve iyileştirilebilerek uluslararası birinci derece su kalite sınırlarına tüm metal parametreleri getirilmelidir. ➢ Yerleşim yerlerinin atık politikası iyileştirilmelidir. Sanayi kaynaklı bir kirlenmenin olduğu ortaya konulmuştur. Bunun için atık su deşarj standartlarının sektörel olarak ayrıntılı belirlenmesi ve yönetimsel hassasiyet gösterilmelidir. ➢ Yüzeysel sularda mevcut izleme programı sınırlı sayıda nokta için resmi kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. İzlenen parametre sayısı ve izleme noktalarında artış sağlanmalıdır. ➢ Yeraltı suyunun izlenmesi metaller ve birçok parametre için düzenli gerçekleştirilmelidir. Bu konunun önemine karşılık ciddi eksiğimiz mevcuttur. Yeraltı suyu göz önünde olmasa da halen yerel halk ve tüm ekosistemin su dengesini sağlayan çok önemli bir etkendir. ➢ Sedimentte metal ve kirleticilerin taşındığı gözlenmektedir. Bu konuda uygun model çalışmaları yapılmalıdır. ➢ Yüzeysel suyun kirliliğinin yanında disiplinler arası çalışmalarla yeraltı suyunun etkileşimi ortaya çıkarılmalıdır. ➢ Halk sağlığı ve ekosistem açısından metallerin ve diğer kirleticilerin risk değerlendirmeleri uluslararası standartlarda kantitatif olarak belirlenmelidir. Halkın bilinçlendirilmesi, yeraltı suyu ve sediment kirliliğine daha fazla önem verilmelidir.

24 ➢ Havza içinde çok kritik konumda bulunan Efteni Sulak alanı ile ilgili hidrolojik çalışmalar ve havzadaki su kalitesine etkisi üzerine halen ciddi boşluklar bulunmaktadır. Bu konuda ayrıntılı çalışma yapılmalıdır. ➢ Benzer havzalar içinde metallerin ve diğer riskli kirleticilerin izlenmesinin havza ölçeğinde, yeraltı ve yerüstü su kaynakları ve sediment birikimiyle birlikte izlenmesi gerçekleştirilmelidir. 3.12. Yeşil Kent Yeşil (green) kavramı insan ve malların hareketleri; atık yönetimi ve geri dönüşüm, kirliliği önleme; verimli olarak üretilen ve tüketilen temiz enerji; bina dizaynı, doğal kaynak yönetimi meseleleri; planlama, mühendislik, finans eğitim gibi farklı alanlarda kullanılmaktadır. Kavram daha geniş ölçekte kaynak verimliliği (doğanın kaynakları yenileme oranına göre tüketimi dengelemek) ve canlı türlerinin bağımlı olduğu ekosistemleri korumayı vurgulamaktadır. Şekil 30 Suya Duyarlı Kent Modeli 990’lı yıllar sonrası kentsel su döngüsünü sürdürülebilir kılmaya yönelik girişimlerin sayısı artmaya başlamıştır. Bu girişimler su tüketimi, suyun geri dönüşümü, atıkların azaltılması ve çevre koruma meselelerine odaklanmaktadır. Suya duyarlı kent yaklaşımın üç boyutu şu şekilde sıralanmaktadır (Wong ve Brown, 2008: 1; Wong ve Brown, 2009: 673): ➢ Su toplama ve tedarik havzası olarak kentler ➢ Ekosistem hizmetleri sağlayan kentler ➢ Suya duyarlı toplulukları barındıran kentler Ekosistem hizmetleri sağlayan kent su döngüsünün yağmur suyunu tutan, suyun zararlı maddelerden arındırarak temizlenmesini sağlayan kentsel yeşil altyapı birlikte ele alındığı kenttir. Ekosistem hizmetlerinin devamlılığının sağlanması içme suyu, atık su, yağmur suyu meselelerinin yeşil altyapı birlikte ele alınmasını zorunlu kılmaktadır (Wong ve Brown, 2008: 6). Suya duyarlı kent yaklaşımının son boyutu ise kentte yaşayanlara ilişkindir. Su tüketimi, geri dönüşümü ve özeksiz sistemler aracılığı ile suyun kazanılması kentte yaşayanların bu yaklaşımları benimseyerek uygulaması ile mümkündür. Ayrıca su döngüsü yönetiminde farklı aktörlerin (sivil toplum örgütleri, mühendisler, yerel yöneticiler, çevre bilimciler, coğrafyacılar vb.) katılımının sağlanması önem arz etmektedir. Sonuç olarak farklı aktörler ortak bir zeminde buluşmadan ve toplumsal farkındalığı oluşturmadan suya duyarlı kent yaklaşımının uygulanması mümkün değildir. (Wong ve Brown, 2009: 689; Wong, 2006: 214).

25 Tablo 5 Kentsel Su Yönetiminde Geleneksel ve Sürdürülebilir Rejim Geleneksel kentsel su yönetimi merkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Katı bir hukuki çerçeve içerisinde genişleme ve verimlilik esasına dayalı yönetim esasını belirleyen bu rejimde yöneticiler teknik konulara odaklanmaktadır. Geleneksel rejimde su yönetimi kamu sağlığının korunması, kentsel gelişmenin sağlanması için su tedariki ve sel suyunun kontrolü ile sınırlanmıştır. Sürdürülebilir yönetim ise kentin ve içerisinde bulunduğu havzanın bütün bir şekilde ele alındığı; enerji, gıda, ulaşım, yeşil altyapı meselelerini de kapsayan uzun vadeli planlamanın yapıldığı bir anlayışı yansıtmaktadır. Geleneksel yaklaşım atık su gibi tekil konulara odaklanırken sürdürülebilir yaklaşım atık su, yağmur suyu, içme suyu meselelerini arazi kullanımı ve yapılı çevreyle birlikte ele almaktadır. 3.12.1. Sürdürülebilir Yönetim Yaklaşımından Hareketle Yeşil Kent Su Yönetiminin Temel Niteliklerini Şu Şekilde Sıralanmaktadır: ➢ Su yönetiminde mevcut hukuki altyapı birbiri ile çelişmeyecek biçimde düzenlenmelidir. Yasa ve yönetmeliklerde belirtilen yetki sahipleri, kullanılacak yetkiler kavramsal kargaşaya ve sorumlu kurumlar arasında çatışmaya meydan vermeyecek biçimde açık ve net biçimde tanımlanmalıdır (Orhon vd., 2002: 24). ➢ Yöneticilerin tedarik sistemi ile sınırlandırılan rolü değişmek durumundadır. Kent yöneticileri su arzını kontrol etmenin yanı sıra fiyatlandırma, vergilendirme ve teşvik aracılığı ile talebi de kontrol etmelidir r (Gleick, 2003: 277; Global Water Partnership, 2000: 23). ➢ Yağmur suyunun sulak alanlar gibi araçlar ile kent bünyesinde toplanmasını sağlayacak altyapı oluşturulmalıdır. Kentin mevcut yer altı suyu potansiyeli tespit edilerek kullanım oranları kaynağın kendisini yenilenme hızını aşmayacak biçimde belirlenmelidir. Atık suyu kaynağında ayrıştırmaya yönelik yasal düzenlemeler yapılmalı; halka yönelik eğitim ve bilgilendirme programları düzenlenmelidir. Kentsel tarım açısından su kayıplarını engelleyecek verimli sulama sistemleri teşvik edilmelidir (Niemczynowicz, 1999: 7). ➢ Yerleşim planları havza koruma alanları, doğal su ortamları göz önüne alınarak hazırlanmalıdır (Orhon vd., 2002: 25). ➢ Su yönetiminde merkezi sisteme ek olarak küçük ölçekli özeksiz sistemler (yerel atık su toplama ve ıslah sistemleri) teşvik edilmelidir (Wong, 2006: 220). ➢ Kent içerisinde kullanılan suyun geri dönüşümü yasal düzenlemeler ile desteklenmelidir. Bu süreçte suyun kalitesi düzenli aralıklarla gözlenmelidir (Bouwer, 2002: 193).

26 4. ÇALIŞMA ALANINA İLİŞKİN DAHA ÖNCEDEN YAPILMIŞ ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAR 4.1. Düzce İli Gelişme Planı ➢ DÜZCE İL GELİŞME PLANI ÇEVRE ve MEKANSAL GELİŞME AMAÇ VE KAPSAM SBYKP bölge planlaması amaç, ilke ve politikalar çerçevesinde, 15 Kasım 2000 gün ve 24231 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete ’de yayımlanan 2001 Yılı Programında; “Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının teknik desteğinde Mahalli İdareler ve Üniversite işbirliği ile Bolu ve Düzce illeri için İl Gelişme Planları hazırlanacaktır. Plan çalışmaları ile il kaynaklarının 3 rasyonel kullanımı, mekânsal dağılımın düzenlenmesi ve il envanterlerinin oluşturulması, potansiyellerin değerlendirilerek, bu illerin gelişmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır”, ifadesi yer almaktadır. Ulusal düzeyde belirlenmiş ve onaylanmış kalkınma planı amaç ve stratejileri ile, bu stratejiler ışığında DPT tarafından Düzce İli Gelişme Planı için hazırlanmış iş tanımlarında , il düzeyinde yapılacak planlama çalışmalarının temel amaç ve ilkeleri ana hatlarıyla yer almaktadır. Planlama çalışmalarının il düzeyinde yapılması Türkiye’ de planlama geleneğine yeni girmiş bir çalışma biçimidir. Bu yolla yerel sorunların, kaynakların ve potansiyellerin daha sağlıklı biçimde belirlenerek, plan uygulamasının daha etkin olabileceği beklenmektedir. Buna göre Düzce İli Gelişme Planı Çevre ve Mekânsal Gelişme Sektörü projesinin amaçları aşağıdaki maddelerde özetlenmiştir: • Düzce ilinin doğal ve yapay çevre varlıkları, iklim özellikleri ve arazi yapısı hakkında bilgi toplanması, envanterler hazırlanması; mevcut ve potansiyel çevre sorunlarının belirlenmesi, • Coğrafi Bilgi Sistemi oluşturularak, İl’ e ait her türlü arazi ve iklim özellikleri ile, arazi kullanımı, kentleşme ve konut verilerinin bu sisteme girilip; İl yönetimi için çağdaş bir veri tabanı yaratılması. İl Coğrafi Bilgi Sistemi Merkezinin kurumsallaştırılması ve kapsamının genişletilerek, İl’ in yerel yönetimi ve mülki yönetimi ile ilgili tüm bilgileri kapsayan Düzce İl Bilgi Sistemi Merkezine dönüştürülmesi, • Arazi kullanımında toprak ve su kaynaklarının korunmasına önem veren; yerleşme yeri ve yapı yeri seçimlerinde bilimsel kriterlere uymayı, özellikle de başta deprem olmak üzere, doğal afetlere karşı güvenli yapılaşmayı vazgeçilmez amaç edinen; mevcut arazi kullanımında ve genel olarak doğal kaynakların kullanımında yanlış kullanımların belirlenmesini, düzeltilmesini ve önlenmesini sağlayan bir planlama anlayışının ortaya konulması ve bu anlayışla , uygulanabilir bir planın hazırlanması, • Mevcut durumu belirlemek amacıyla toplanan bilgilerin analizi ve sentezi yoluyla, kaynakların koruyarak kullan felsefesine ve çevre bize dedelerimizin mirası değil, torunlarımızın emanetidir özdeyişine uygun olarak, gelecek kuşaklara yaşanılabilir bir çevre bırakılmasını, başka bir ifadeyle, yaşamın sürdürülebilirliğini sağlayıcı ilkelerin ortaya konulması, • Çevre sorunlarının azaltılıp, sürdürülebilir ve doğanın taşıyabileceği sınırlara çekilmesini sağlayacak önerilerin geliştirilmesi, • İl’ de yerel yönetimin ve çevre ile ilgili örgütlerin güçlendirilerek alınan önlemlerin devamlılığının, sistemli eğitim etkinlikleri vasıtasıyla çevre koruma ve doğru arazi kullanımı konularında bilgilendirilip bilinçlendirilmek suretiyle de halk desteğinin sağlanması gibi stratejilerin uygulama kararları haline dönüştürülmesi.

27 4.2. Çevre Düzeni Planı ➢ DÜZCE İLİ 1 / 100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI (DÇDP) - 2020 UYGULAMA HÜKÜMLERİ AMAÇ 2020 yılını hedefleyen 1/100 000 ölçekli Düzce İli Çevre Düzeni Planı (DÇDP)’ nın amacı: • İl’in planlama hedef ve stratejilerini belirlemek, • İl’in doğal, tarihsel ve kültürel değerlerini koruyarak; farklı sektörlerin gelişme hedeflerini, sürdürülebilirlik bağlamında sağlıklı bir çevrede geliştirmek, • Alt ölçeklerde hazırlanacak her türde fiziksel planlara girdi olacak planlama kararlarının temelini oluşturmaktır. KAPSAM 1/100.000 ölçekli DÇDP, İl’ in yönetsel sınırları ile tanımlanan alanı kapsamaktadır. İl yönetsel sınırları, bu planın onay sınırlarıdır. Bu plan; İl’in sosyo - ekonomik ve mekânsal açılardan gelişmesini sağlayacak bir rehber, planlama kademeleri içinde tüm alt ölçekli planları yönlendirecek ilkeler planıdır. • Yönetsel sınırlarla çakışan onay sınırları içinde, • Ölçeğin gerektirdiği ayrıntıda, • Alt ölçekli planlara da girdi oluşturacak düzey ve yeterlilikte, • Planlama ilke, hedef ve stratejilerini, • Ana arazi kullanım kararlarını, • Geliştirme ve koruma öneri ve hükümlerini, içerir. https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/file/CDP_100000/duzce/DuzceIli_ PlanHuk_25022016.pdf ➢ 1 / 25 000 ÖLÇEKLİ DÜZCE MERKEZ İLÇESİ VE YAKIN ÇEVRESİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI (MÇDP) –2020 UYGULAMA HÜKÜMLERİ AMAÇ 2020 Yılını hedefleyen 1/ 25 000 ölçekli Düzce Merkez İlçesi ve Yakın Çevresi Çevre Düzeni Planı’ (MÇDP)nın amacı: • Planlama hedef ve stratejilerini belirlemek, • Doğal, tarihsel ve kültürel değerleri ve ekolojik dengeyi koruyarak; farklı sektörlerin gelişme hedeflerini, sürdürülebilirlik bağlamında sağlıklı bir çevrede geliştirmek, • Alt ölçeklerde hazırlanacak her türde fiziksel planlara girdi olacak planlama kararlarının temelini oluşturmak, • 31.Aralık 2004 gün ve 25687 sayılı Resmi Gazete’ de (RG) yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin (SKKY) ve bu yönetmelikte yapılan değişiklikleri içeren 13 Şubat 2008 gün ve

28 26786 sayılı RG’ de yayınlanmış bulunan yönetmeliğin 16. maddesinin birinci fıkrası uyarınca belirlenecek “özel hükümler” i düzenlemektir. KAPSAM Düzce Merkez İlçesi ve Yakın Çevresi 1 / 25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı (MÇDP), kapsam alanı, planın onay sınırları ile belirlenmiştir. ➢ 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planları 1/100 000 Ölçekli DÇDP’ nda belirlenen, doğal ve / veya yapay eşiklerle tanımlanmış sosyoekonomik, fiziksel ve kültürel özellikli ve gelişme potansiyelleri açısından niteliksel özellikler gösteren alanları kapsar. ➢ 1/25 000 Ölçekli Düzce Merkez İlçesi Yakın Çevresi Çevre Düzeni Planı (MÇDP) Plan alanı; Düzce, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova Kaynaşlı ilçe merkezleri ile Beyköy, Boğaziçi ve Konuralp beldelerinin belediye ve mücavir alanları ile, bu alanlarla doğrudan etkileşim içinde olan, fiziksel ve işlevsel açılardan ayrılmaz bir bütünlük gösteren yakın çevrelerindeki alanları kapsar. Bu bölgenin sınırları 1/25 000 ölçekli çevre düzeni planıyla belirlenir. Yukarıda anılan tüm yerleşme belediyeleri, 1/25 000 MÇDP’nın onayından sonra, bu plana göre İmar Kanunu’nun 4 ve 8. Maddeleri ile “Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik’ in 3. Maddesi uyarınca nazım ve uygulama planlarını uyarlayacaklardır. Yeniden plan yaptırılması halinde 1 / 25 000 ölçekli MÇDP koşullarına uyulacaktır. ➢ 1/25 000 Ölçekli Akçakoca Çevre Düzeni Planı (AÇDP) Akçakoca yerleşmesiyle birlikte Düzce İli’nin Karadeniz kıyılarını içine alan ve sınırları 1/25 000 ölçekli AÇDP’ nında yapay ve / veya doğal sınırlarla tanımlanan, kıyı kesiminin bölge ve ülke ölçeğinde, sürdürülebilirlik kapsamında planlanacağı alandır. Düzce İli 1 /100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (DÇDP) – 2020 Uygulama Hükümleri. ➢ 1/25 000 Ölçekli Yığılca Çevre Düzeni Planı (YÇDP) Yığılca Belediyesi sınırları içinde kalan alan ile bu alan çevresinde yerleşme gelişme eğilimi gösteren alanı kapsar. Kesin sınırların 1/25.000 ölçekli plan ile belirlenir. https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/icerikler/duzce-merkez-25000-cdp-plan-hukumleri06.05.2021-20210530124939.pdf Şekil 31 Düzce ili Çevre Düzeni planı-1/100.000 Ölçek (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı)

29 4.3. Turizm Master Planı ➢ DÜZCE TURİZM STRATEJİ ve EYLEM PLANI’NIN HAZIRLANMASI DÜZCE TURİZM STRATEJİ VE EYLEM PLANI AMAÇ VE HEDEFLER • Turizmde nitelikli işgücü, tesis ve hizmet kalitesiyle uluslararası bir marka haline gelinmesi; daha üst gelir grubuna hitap edecek şekilde turizm ürün ve hizmetlerinin çeşitlendirilmesi ve iyileştirilmesi; turizm değer zincirinin her bileşeninde kalitenin artırılması ve sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde bölgesel kalkınmada öncü bir sektör haline gelinmesi temel amaçtır. • Sektörde, doğal ve kültürel değerlerin koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi ve nitelikten ödün vermeden sürdürülebilir bir büyümenin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Politikalar • Sağlık turizmi başta olmak üzere, kongre turizmi, kış turizmi, kurvaziyer turizmi, golf turizmi ve kültür turizmine ilişkin altyapı eksiklikleri tamamlanarak pazarın çeşitlendirilmesi sağlanacak ve alternatif turizm türlerinin gelişimi desteklenecektir. • Turizm türleri bütüncül bir şekilde ele alınarak “Varış Noktası Yönetimi” kapsamında yeni projeler hayata geçirilecektir. • Pazardaki ve müşteri profilindeki gelişmeler sürekli izlenerek dış tanıtım faaliyetleri etkinleştirilecektir. • Turizm hareketlerinin yoğunlaştığı bölgelerde yerel yönetimlerin, STK’ların ve halkın turizmle ilgili kararlara katılımı artırılacaktır. • Turizm sektöründe işgücü kalitesi artırılarak, nitelikli turizm personeliyle turiste daha yüksek standartlarda hizmet sunumuna önem verilecektir. • Çevreye duyarlı ve sorumlu turizm anlayışı kapsamında sürdürülebilir turizm uygulamaları geliştirilecek, turizmin sosyo-kültürel ve çevresel olumsuzlukları azaltılacaktır.” https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/duzce_turizm_strateji_ve _eylem_plani_dfd2014.pdf Şekil 32 Doğu Marmara Doğal ve Kültürel Odaklar Haritasında Düzce’nin Yaklaşık Konumu

30 Şekil 33 Marmara Bölgesi Mekânsal Gelişme Şemasında Düzce’nin Yaklaşık Konumu Kaynak: https://marmara.gov.tr/marmara-bolgesi-mekansal-gelisme-stratejik-cerceve-belgesibasina-tanitildi/ 5. ÇALIŞMA ALANI DOĞAL PEYZAJ ELEMANLARI 5.1. Jeomorfoloji Jeomorfoloji (geomorphology), karalar üzerinde ve denizaltında yerkabuğunun yüzeyinde görülen şekilleri (landforms) inceleyen, oluşum ve evrimlerini açıklayan, bunları kendi metodolojisi içerisinde sınıflandıran, coğrafi dağılım ve gruplandırmalarını, nedenleriyle birlikte araştıran bir bilim dalıdır. Yerbilimleri içerisinde, yerkabuğunun yapısı ve dinamiğiyle ilgili “jeoloji” ile, insan-doğal çevre koşulları arasındaki ilişkiyi inceleyen “fiziksel coğrafya” bilimi arasındaki sınırda yer alan bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Fiziksel coğrafik yaklaşımda jeomorfolojinin konusu olan yerşekilleri iklim, sular ve doğal canlılarla birlikte değerlendirilir. Jeolojik açıdan ise yerkürenin cansız elemanları olan yer yapısı, yer şekli, iklim ve sular (fizyografya) jeomorfolojinin konusunu oluşturur. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~kdirik/JM_bolum_1.pdf Düzce İli Jeomorfolojik Özellikler Düzce İl’inin yer aldığı Doğu Marmara Bölgesi, genelde dağ sıraları ve platolardan oluşan yüksek rölyef özellikleri gösterir. Türkiye’nin en önemli deprem kaynak zonlarından birini oluşturan Kuzey Anadolu Fay (KAF) Zonu bölge jeomorfolojisinin oluşumunda önemli yer tutar. Bu fay zonu, kuzeydeki Pontid kıvrımlı dağ kuşağı ile güneyindeki Orta Anadolu platolarını birbirinden ayırır. Karadeniz kıyısı ile Kuzey Anadolu Fay Zonu arasında kabaca KD-GB uzanımlı dağ silsileleri vardır. Bu dağ kuşağı, Karadeniz’e boşalan akarsu sistemleri tarafından derin bir şekilde yarılmıştır. Bunlardan başlıcaları Sakarya Nehri, Melen, Filyos ve Bartın çayları olan bu akarsular boyunca, dağları enine kesen derin kanyon vadi sistemleri gelişmiştir. Bu akarsuların ikinci kolları ise KD-GB doğrultulu kıvrım ve fayların uzanımına paraleldir (Duman vd., 2005a). Kuzey Anadolu Fay (KAF) Zonu, sağ yönde ötelenmiş büyük ölçekli topoğrafik özellikleri ve mikromorfolojisi ile bölge morfolojisini etkileyen aktif bir transform fay özelliğindedir. Bu fay boyunca büyük akarsu vadilerinde 60-70 km’ye ulaşan ötelenmeler gelişmiştir (HubertFerrari vd., 2002; Şaroğlu vd., 2003; Şengör vd., 2005; Gürbüz vd., 2015). Sakarya ve Düzce ovaları ile Yeniçağa depresyonu bu fay boyunca gelişmiş tektonik kökenli havzaları temsil ederler. Fay boyunca gelişmiş tektonik oluk ve

31 havzalar kuzey ve güneydeki rölyef gruplarını birbirinden ayırmaktadır (Duman vd., 2005a). Adapazarı, Düzce, Bolu, Pamukova-Geyve, Gölpazarı, Yeniçağa-Dörtdivan, Kazan ovaları bölgenin en alçak alanlarını oluşturur 5.1.1. Eğim Grupları Alandaki eğim peyzaj planlama açısından değerlendirildiğinde, • Heyelan, çığ, erozyon ve yüzey akışı gibi faktörlerin üzerinde etkili olabilmekte, • Tarımsal faaliyetlerin yürütülmesinde eğim önemli bir faktör, • Peyzaj planlamada farklı alan kullanımları (orman, yerleşim, sanayi, vb.) ya da peyzaj projeleri (otel, üniversite yerleşkesi, kent parkı, hastane ve çevresi, kıyı promenandı, vb.) yer seçiminde (uygunluk analizinde), • Peyzaj fonksiyon analizlerinde (erozyon riski, yüzey akışı, vb.) ve peyzajın hassas olduğu alanları belirlerken dikkate alınması gereken bir faktör olabilmektedir. Tablo 6 Eğim Derecesine Göre Arazinin Durumu Tablo 7 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Eğim Haritası Alan Hesabı Grafik 1 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Eğim Alanı Hesabı Grafik Dağılımı Alan hesabına göre; en çok Orta Eğimli Arazi grubuna sahiptir. Bu araziler; yerleşme, ulaşım, tarım, hayvan otlatma faaliyetleri için sınırlı olsa da uygun arazilerdir. En az olan %0-6 eğim grubuna sahip alanlar Düz-Hafif Eğimli Arazi grubuna sahiptir ve toplamı 79,58m2dir. Bu alanlar her türlü sosyoekonomik faaliyetler için uygun alanlardır.

32 Harita 1 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Eğim Haritası

33 5.1.2. Bakı Grupları Bakı, TDK Sözlüğünde: «Genellikle dağlık yerlerde bir yamacın bir yüzeyin bakış yönü, güneş ışınlarına, güneye ya da kuzeye karşı konumunu belirleyen ve bunun sonucu olan doğal koşullarını saptayan durumu.» olarak tanımlanmaktadır (TDK, 2020). Bakı, peyzaj plânlamada jeomorfolojiye ilişkin veriler arasında sayılmaktadır. Çalışılan alan bakı gruplarına göre tasnif edilir ve bunun üzerine yorumlar getirilerek arâzi kullanım kararlarıyla ilişkilendirilmesi yapılmaktadır (UZUN ve ÇETİNKAYA, 2014). Özetle bakı, peyzajın plânlanması esnasında mekânların yaratımında kullanımların yerini belirlemede başat bir unsurdur. Tablo 8 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bakı Haritası Alan Hesabı Grafik 2 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Bakı Haritası Alan Hesabı Grafik Dağılımı Kuzey-Kuzeybatı bakılı yamaçlar; soğuk kış rüzgarına maruz kalır. Batı bakılı yamaçlar hem yaz hem de kış rüzgarlarına maruz kalır. Güney-Güneydoğu bakılı yamaçlar; yaz rüzgarına maruz kalır ama kuzeybatıdan esen soğuk kış rüzgarından korunur. Yaz aylarında güneybatı bakılı yamaçlar güneybatıdan gelen serinletici yaz esintilerini alır. Güneydoğu bakılı yamaçlar yerleşim için en uygun alanlar olarak kabul edilir. • Kış rüzgarına karışı korunaklı • Yaz esintilerine açık • Kış güneşini alır • Yazın sıcak öğleden sonra güneşini doğrudan almaz. Alanda en fazla; Güney bakar bulunmaktadır.

34 Harita 2 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Bakı Haritası 5.2. Jeoloji Düzce İli Jeolojik Özellikleri

35 Marmara Bölgesi’nin doğu kesiminde bulunan Düzce İli Adapazarı G25, Adapazarı G26, Bolu G27, Ereğli F26 ve kısmen Zonguldak F27 numaralı 1:100.000 ölçekli topoğrafik haritalar içinde yer almaktadır. Farklı tektonik birliklerin bir arada bulunduğu aktif bir bölgeyi temsil eden Düzce İli’nin jeolojisi yersel olarak birçok araştırmacı tarafından incelenmiş olup bu çalışmada; MTA Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen 1/500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Projesi kapsamında yapılan G25 paftası; Gedik ve Aksay (2002), G26 paftası; Pehlivan vd., (2002), G27 paftası; Sevin vd., (2002), F26 paftası; Altun ve Aksay (2002) ile F27 paftası; Alan ve Aksay (2002) tarafından oluşturulan harita ve raporlardan istifade edilmiştir. Düzce İli’nin jeolojik yapısı ve morfolojisini etkileyen en önemli unsur kuşkusuz Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ)’dur. KAFZ içinde yer alan Düzce Fayı, il sınırları içinde yaklaşık doğu-batı uzanımlı olarak Kaynaşlı-Efteni Gölü ve Gölyaka güneyinden geçer. Düzce fayının kuzeyinde kalan bölgede Pontidler’e ait Üst Kretase ve Tersiyer birimleri ile İstanbul 13 Paleozoyik isitifine ait kaya birimleri ve Düzce ovasını oluşturan Kuvaterner yaşlı genç çökeller yer alır. Düzce fayının güneyinde ise Armutlu-AlmacıkArkotdağ zonuna ait Üst Kretase yaşlı tektonik ve sedimanter melanjlar, Pontid zonu ve İstanbul Paleozoyik istifine ilişkin birimler yayılım gösterir. Şekil 34 Düzce İli Jeoloji Haritası

36 5.2.1. Çalışma alanı Jeolojik Yapısı Harita 3 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Jeoloji Haritası

37 Tablo 9 Düzce İli Merkez ilçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Jeoloji Haritası Alan Hesabı Grafik 3 Düzce İli Merkez ilçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Jeoloji Haritası Alan Hesabı Grafik Dağılımı Jeoloji Haritası alan hesabına göre en çok kumtaşı kayacı bulunmaktadır. Dağa sonra andezit, bazalt, volkanik kayaçları bulunmaktadır. Kumtaşı geçirgenliği yüksek, sağlam olmayan kaya iken andezit, bazalt, volkanik kayalar geçirgenliği az, sağlam kayalardır.

38 Harita 4 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Jeoloji Haritası

39 Tablo 10 Düzce İli Küçük Melen İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Jeoloji Haritası Alan Hesabı Grafik 4 Düzce İli Küçük Melen İlçesi Küçük Melen Yakın Çevresi Çalışma Alanı Jeoloji Haritası Alan Hesabı Grafik Dağılımı Çalışma Alanı Jeoloji Haritası alan hesabına göre en çok Kuvaterner zamanı çakıl, kum, çamur kayaçları bulunmaktadır. Dağa sonra Altesoden zamanı andezit, bazalt, volkanik kayaçları bulunmaktadır. Kumtaşı geçirgenliği yüksek, sağlam olmayan kaya iken andezit, bazalt, volkanik kayalar geçirgenliği az, sağlam kayalardır. 5.2.2. Kayaç Tipleri Düzce ovası ve çevresinin jeolojisi MTA ve Ankara Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü ile birlikte hazırlanan (MTA ve AU, 1999) rapordan yararlanılarak aşağıdaki şekilde özetlenmiştir. Düzce civarındaki en yaşlı birim Düzce ovasının güney batısında Efteni Gölü ile Çapayakbey köyü arasında yüzeylenen Prekambriyen yaşlı metagranotoyitlerdir (PEy). Düzce Fayı, bu birimler ile Kuvaterner çökelleri arasındaki sınırı oluşturur. Şekil 35 Düzce ili Jeoloji Haritası

40 Paleozoyik yaşlı formasyonlar; • Kocatöngel formasyonu (Oko); Kumtaşı araseviyeli silisli çamurtaşından oluşan bu formasyon Düzce’nin kuzeyinde Karacaören-Gürcühüseyinağa köyleri arasında Bolu Masifi temel kayaları üzerine uyumsuz olarak gelir. • Kurtköy formasyonu (Ok); Çamurtaşı, Silttaşı, Çakıltaşı ara seviyeli kumtaşlarından oluşan bu formasyon Düzce’nin güneydoğusunda Kaynaşlı civarında yüzeylenir. • Ereğli formasyonu (ODe); Kireçtaşı ara seviyeli Şeyl-Kumtaşından oluşan bu formasyon Kaynaşlı’nın kuzeyinde yüzeylenir. • Yılanlı formasyonu (DCy); Dolomitik Kireçtaşı ve Dolomitten oluşan bu formasyon Çilimli’nin kuzeybatısında Dokuzlar köyü civarında çok sınırlı bir alanda gözlenir. Mesozoyik yaşlı formasyonlar; • Çakraz formasyonu (PTrç); Çakıltaşı, Kumtaşı, Çamurtaşından oluşan bu formasyon Düzce’nin doğusunda Ereğli formasyonu ile dokanakta görülür. Özmen, B., 2000, • Yemişliçay formasyonu (Ky); Volkanik kumtaşı, kiltaşı, aglomera, andezitik-bazaltik lav, tüfit ve mikritik kireçtaşından oluşan bu formasyon Düzce’nin kuzeydoğusunda Yılanlı formasyonu ile birlikte sınırlı yayılımlı olarak bulunur. • Akveren formasyonu (KTa); Kiltaşı, Silttaşı ara seviyeli killi kireçtaşı-marn ve resifal kireçtaşından oluşan bu formasyon Kaynaşlı’nın kuzeyinde Çapayakbey ile Kaynaşlı arasında, kuzeydoğuda Yukarıbayır, Sallar ve Nalbantoğlu köyleri civarında, Ketenciler-Kurtköy arasında ve kuzeybatıda Domuzgölü tepe yöresinde yüzeyler. Senozoyik yaşlı formasyonlar; • Çaycuma formasyonu (Tç) ve Yığılca Üyesi (Tçy) ; Kumtaşı-konglomera-marn-tüfit (volkanik kumtaşı) ten oluşan Çaycuma formasyonu Düzce’nin kuzeyi ve batısında iyi gözlenir. İçindeki geniş yayılımlı volkanitler Yığılca Üyesi olarak ayrılır. Yığılca Üyesi başlıca volkanik kumtaşı, tüf/tüfit, andezit-bazaltik lavlar ve/veya volkanik breşlerden oluşur ve Düzce’nin güneyi ve batısı ve kuzeydoğusunda gözlenir. • Karapürçek formasyonu (PlQk); Zayıf tutturulmuş çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşından oluşan Karapürçek formasyonu Düzce’nin doğusunda temel kayaların önünde etek düzlükleri teşkil edecek şekilde bulunur. • Genç Çökeller (Q); Düzce havzasını dolduran tümü kırıntılı çökellerin (Geç PleyistosenHolosen), depolama yerine bakmaksızın çakıl-kum-silt ve killerden oluştuğu görülür. Havza kenarlarında çok az miktardaki döküntü veya yamaç molozunun dışında alüvyal ve gölsel alanlarda depolanmış oldukları dikkat çeker. Düzce havzasındaki tortul kalınlığı hakkındaki bilgiler sınırlı sayıda sondaja esas itibariyle jeofizik verilere dayanır ve yaklaşık 260 m civarındadır. Kaynak : file:///C:/Users/Dell/Downloads/20071103144115%20(1).pdf ÜZCE-BOLU BÖLGESİ’NİN JEOLOJİSİ, DİRİ FAYLARI ve HASAR YAPAN DEPREMLERİ 5.2.3. Fay Hatları Genel olarak DKD-BGB gidişli ilişkilerin gözlendiği Düzce İlinde, otokton, paraotokton ve allokton birimler yer alır. Üst Kampaniyen yakın öncesi Almacık ofiyolitleri ile İstanbul Paleozoyik isitifi, K-G doğrultulu sıkışma sonrası tektonik olarak bir araya gelmişlerdir. Sıkışmanın devam etmesi sonucu üzerlerine açısal uyumsuzlukla çökelen Üst KampaniyenAlt Eosen yaştaki birimlerle birlikte, Alt-Orta Eosen yaştaki birimlerin üzerine güneye doğru itilmişlerdir.

41 Genç tektonik evrede, Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) bir zon halinde bölgeyi kat etmesi bu ilişkilerin daha karmaşık hale gelmesine neden olmuştur. Düzce fayı ile KAF arasında kalan bölge bu süreçten daha çok etkilenmiş ve D-B gidişli eski tektonik hatlarda dönmelere (KDGB) neden olmuştur. Avdan-Abant Gölü-Ortaköy (Taşkesti) koridoru üzerinden geçen KAF’ın ana kolu Düzce İl sınırlarının dışında kalmakla birlikte il merkezine yakın bir konumdadır. Düzce İlini etkisi altında tutan KAFZ’nun, ana kolu ile Düzce fayı arasında kalan Armutlu-Almacık dağ zonu yükselimini sürdürürken, bu yükselimin hemen kuzeyinde Düzce Fayı ile Hendek-Çilimli faylarının kontrolünde genişçe bir ova oluşmuştur. Yüzey morfolojisi ve drenaj özellikleri Düzce havzasının kuzeydoğudan güneybatıya doğru gençleştiğini ve güncel çökmenin Efteni Gölü yöresinde odaklandığını göstermektedir (Emre ve vd., 2000). KAFZ içinde Düzce havzasına en yakın konumlu olan ve deprem potansiyeli taşıyan faylar Düzce, Hendek ve Çilimli faylarıdır (Şekil 2). Bu faylardan Düzce ve Hendek fayları aktif fay karakterindedir. Çilimli Fayı ise olasılı aktif bir faydır. Akyazı-Kaynaşlı arasında uzanan ve güneye içbükey bir geometri ile Almacık bloğunu kuzeyden sınırlandıran Düzce Fayı, toplam 70 km uzunluğunda, sağ yönlü doğrultu atımlı aktif bir faydır. Yaklaşık D-B uzantılı 21 olan bu fay batı ucunda Düzce havzası alüvyonları ile Almacık Dağını oluşturan kaya birimlerini ayırır. Doğu ucunda ise temel kayalar içinde izlenir (Şaroğlu vd., 1987; 1992). Hendek Fayı, Düzce havzasının batısında KD-GB doğrultusunda Sapanca Gölü-Hendek Cumayeri arasında uzanan sağ yönlü doğrultu atımlı bir fay olup yaklaşık 50 km uzunluğundadır. HendekCumayeri arasında kalan 25 km’lik bölümünde morfolojik olarak oldukça belirgindir (Emre ve vd., 1999). Çilimli fayı ise, Düzce havzasının kuzeyinde Cumayeri-Konuralp arasında uzanır ve yaklaşık uzunluğu 13 km’dir. Fayın niteliği ve aktivesine ilişkin ayrıntılı veri toplanamamasına rağmen arazide fay boyunca uzamış şekilli basınç sırtlarının gözlenmesi ve fay çizgisi boyunca çok sayıda su kaynağı dizilimi olması sebebi ile olası aktif fay olarak değerlendirilmiştir (Emre vd., 1999). Şekil 36 Düzce İli Çevresini Etkileyen Diri Faylar

42 5.3. Toprak 5.3.1. Büyük Toprak Grupları Şekil 37 Toprak Tipleri Şeması Zonal Topraklar Zonal topraklar, iklim ve bitki örtüsü özelliklerine göre biçimlenmiştir. Yeryüzünde geniş yer kaplayan toprak tipleridir. Zonal topraklar sıcaklık ve yağış koşullarına göre farklı gruplara ayrılmaktadır • Lateritler: Bu topraklar, ekvatoral yağmur ormanlarının altında oluşmaktadır. Sıcaklık ve yağışın yıl boyunca yüksek olmasından dolayı kimyasal çözünme fazladır, toprak oluşumu hızlıdır. Gür bir bitki örtüsü bulunduğu hâlde humus oranı azdır. Bunun nedeni yağışlardan dolayı gerçekleşen yıkanma ve mikroorganizmaların kalıntıları tüketmesidir. Oksitlenmeden dolayı kiremit rengindedir • Kırmızı Akdeniz Toprağı (Terra rossa): Kırmızı topraklar, Akdeniz iklim bölgesinde kalkerli arazide oluşmaktadır. Oksitlenmeden dolayı kırmızı renkli topraklardır • Kahverengi Orman Toprağı: Bu topraklar, orta kuşağın kışın yaprağını döken orman örtüsü altında oluşmaktadır.Toprağın üst kısmı, bitki kalıntılarından dolayı koyu renklidir ve humus bakımından zengindir. • Kahverengi Bozkır Toprağı: Bu topraklar bozkır bitki örtüsü altında 250 mm ile 400 mm yağış alan yerlerde oluşmaktadır. Bitki örtüsü cılız olduğundan humus oranı azdır. Tahıl tarımına ve mera oluşmasına elverişli topraklardır. • Kestane Renkli Bozkır Toprağı: Bu topraklar bozkır bitki örtüsü altında yıllık yağış miktarının 400 mm ile 600 mm arasında bulunduğu yerlerde oluşmaktadır. Humus bakımından zengin olan bu topraklar, tahıl tarımına elverişlidir. • Podzoller: Bu topraklar, soğuk ve nemli bölgelerde iğne yapraklı orman örtüsü altında oluşmaktadır. Yıkanmadan dolayı kül renginde olan topraklardır. Bu topraklar, Kanada ve Sibirya’da geniş yer kaplar. • Çernezyomlar: Çernezyomlar, karasal iklimde çayır bitki örtüsü altında oluşmaktadır. Bitki kalıntıları, toprağın organik madde bakımından zengin olmasını sağlamaktadır. Bu nedenle çernezyomlar koyu renklidir (Fotoğraf 1.161) ve kara topraklar olarak adlandırılır. Çernezyomlar, zonal toprakların en verimlisidir. • Tundra Toprakları: Tundralar, kutup altı ikliminde görülen topraklardır. Kanada, İskandinav Yarımadası ve Sibirya’da geniş yer kaplayan bu toprakların kalınlığı azdır. Toprağın üst kısmı,

43 yılın büyük bir kısmında donmuş hâlde bulunur. Toprağın alt kısımları ise sürekli donmuş hâldedir. Yaz döneminde yeşeren cılız otlar, likenler ve kara yosunları altında oluşan bu topraklar tarıma elverişli değildir. • Çöl Toprakları: Kurak bölgelerde oluşan bu topraklar (Fotoğraf 1.162), kısa bir süre yeşeren ot topluluğu altında ince bir katman şeklinde oluşmaktadır. Fiziksel ayrışmanın fazla olmasından dolayı kum oranı fazla olan topraklardır. Bu toprakların tarımsal değeri yoktur. İntrazonal Topraklar İntrazonal topraklar, zonal topraklar arasında adacıklar hâlinde oluşan, iklimden çok çevresel özelliklere göre biçimlenen topraklardır. İntrazonallerin oluşmasında daha çok kayaçların özelliği ve topoğrafya etkili olmaktadır. Bu topraklar hidromorfik, halomorfik ve kalsimorfik topraklar olarak sınıflandırılmaktadır. • Hidromorfik Topraklar: Su oranı fazla olan topraklardır. Çoğunlukla taban suyu seviyesinin yüzeye yakın olduğu yerlerde oluşmaktadır. Toprak yapısı ve alttaki katmanlar, suyu derinlere doğru sızdırmadığı için havalandırması az olan topraklardır. Bu tür topraklara çoğunlukla çukur yerlerde rastlanır. • Halomorfik Topraklar: Kurak ve yarı kurak bölgelerde oluşan tuzlu topraklardır. Yağış az, buharlaşma fazla olduğundan topraktaki tuz yüzeyde birikmektedir. • Kalsimorfik Topraklar: Bu topraklar, ana kayanın kireçli olmasına bağlı olarak oluşmuş topraklardır. Kireçli ve marnlı arazide oluşan topraklar rendzina olarak adlandırılmaktadır. Killi ve kireçli arazide oluşan topraklara vertisol denir (Fotoğraf 1.163). Kurak dönemde kilden dolayı toprakta 5 ile 10 cm arasında değişen genişlikte ve bir metreyi bulan derinlikte çatlaklar oluşmaktadır. Çatlağın çevresindeki topraklar zamanla çatlağa dökülür. Yağışlı dönemde bünyesine su alan bu killer, şişerek yüzeye çıkar ve kabartılar oluşturur. Bu nedenle vertisollere dönen topraklar da denir. Azonal Topraklar Azonal topraklar, horizonları gelişmemiş olan topraklardır. Dış kuvvetlerin taşıyıp belirli alanlarda biriktirdiği materyaller üzerinde oluşan topraklardır. Bunlar da alüvyal, kolüvyal, litosol, regasol, lös ve moren olmak üzere sınıflandırılmaktadır. • Alüvyal Topraklar: Akarsuların taşıyıp belirli alanlarda biriktirdiği topraklardır. Az eğimli yerlerde biriktiğinden kalın topraklardır (Fotoğraf 1.164). Alüvyonların horizonları yoktur. Mineral bakımından zengin topraklardır. Bu nedenle verimli topraklardandır. Alüvyal topraklara daha çok ovalarda, deltalarda ve vadi tabanlarında rastlanır. • Kolüvyal Topraklar: Eğimli yamaçlardan inen yüzeysel suların, bu yamaçların eteğinde biriktirdiği yığınaklar üzerinde oluşan topraklardır. Bu topraklar iri unsurludur. • Litosoller: Yamaçlarda erozyonla ince materyaller taşınınca geriye taşlı topraklar kalır. Bu tür topraklara litosol denir. Tarımsal değeri düşük olan topraklardır. • Regasoller: Kum taneli depolar üzerinde oluşan topraklara regasol denir. Bu tür topraklar çoğunlukla kum yığınları üzerinde oluşur. • Lös: Rüzgârın taşıyıp belirli alanlarda biriktirdiği topraklardır (Fotoğraf 1.165). İnce unsurlu ve gevşek yapılı topraklardır. • Moren: Buzulların taşıyıp erime bölgesinde biriktirdiği topraklardır (Fotoğraf 1.166). Bu tür topraklara yüksek enlemlerde ve buzul etkisinde kalmış dağlarda rastlanır. Kaynakça: https://www.cografyaci.gen.tr/topraklarin-siniflandirilmasi-toprak-turleri/

44 Harita 5 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası

45 Tablo 11 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası Alan Hesabı Grafik 5 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası Alan Hesabı Grafik Dağılımı A: Alüviyal Topraklar G: Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar H: Hidromorfik Topraklar K: Kolüviyal Topraklar M: Kahverengi Orman Toprakları N: Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları P: Kırmızı-Sarı Podzolik Topraklar BTG Haritası alan hesabına göre alanda en çok P- Kırmızı-Sarı Podzolik Topraklar ulunmaktadır. KırmızıSarı Podzolik büyük toprak grubu topraklarının bünyeleri ana kayaya bağlı olmakla birlikte, çoğunlukla orta ve hafif olup killi tın veya tınıl topraklardır. Alan hesabına göre en az ise N-Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları bulunmaktadır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, ABC profilli topraklardır. Doğal bitki örtüsü ot, ot-çalı karışımıdır. İldeki alan büyüklüğü 61.005 ha.dır. Bitki örtüsü, seyrek ot, ağaç, ağaççık ve çalılardır.

46 Harita 6 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası

47 Tablo 12 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası Alan Hesabı Grafik 6 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Büyük Toprak Grupları (BTG) Haritası Alan Hesabı Grafik Dağılımı A: Alüviyal Topraklar G: Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar H: Hidromorfik Topraklar K: Kolüviyal Topraklar M: Kahverengi Orman Toprakları N: Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları P: Kırmızı-Sarı Podzolik Topraklar

48 BTG Haritası alan hesabına göre alanda en çok A-Alüviyal Topraklar bulunmaktadır. Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan A,C profilli genç topraklardır. Bu toprakların Isparta ilindeki büyüklüğü 52.637 ha.dır. Alan hesabına göre en az ise N-Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları bulunmaktadır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, ABC profilli topraklardır. Doğal bitki örtüsü ot, ot-çalı karışımıdır. İldeki alan büyüklüğü 61.005 ha.dır. Bitki örtüsü, seyrek ot, ağaç, ağaççık ve çalılardır. 5.3.2. Arazi Yetenek Sınıfları I. Sınıf Arazi: Kısıtlayıcı bir faktör ya da tehlike yoktur. Çok iyi tarım arazisidir ve özel tedbirler almadan ve işlemler uygulanmadan tarım yapılabilir. Toprak derin, kolay işlenebilir, verimli, düz ve erozyon tehlikesi de yoktur. Yüzeysel akış ve doğuracağı yüzeysel erozyon tehlikesi olmamakla birlikte, verimlilik kaybı ve yağmurun toprak yüzünü sıvama etkisi görülebilir. Toprak verimliliğini ve strüktürü ıslah edici tedbirler alınabilir. Gübreleme, kireç verme ve ürünlerin rotasyonlu hasadı gereklidir. II. Sınıf Arazi: Bu arazi bazı kısıtlamaları gerektirebilir. İyi topraklar olmakla beraber, kullanmadan doğan bazı tehlikeler vardır. • Hafif meyilli, • Orta derinlikte, • Hafif yüzeysel akış ve erozyona maruz, • Hafif drenaja ihtiyaç gösteren bir arazidir. Koruyucu bir rotasyon uygulanması, yüzeysel akışı ve erozyonu önleyici bazı tedbirler almak ve toprak işleme biçimi uygulamak gereklidir. III. Sınıf Arazi: Bu sınıfa ait topraklarda tarım yapabilmek için önemli kısıtlayıcı faktörleri gözönünde tutmak gerekir. Orta derecede iyi topraklardır. • Orta derecede eğimli, • Tarım yapıldığında şiddetli erozyona maruz, • Verimliliği düşük arazilerdir. Bu topraklar üzerinde yeterli bir bitki örtüsünü sağlayacak ürünlerin yetiştirilmesi gereklidir. Bu bitki örtüsü toprak erozyonunu önlediği gibi toprak strüktürünü de ıslah eder. IV. Sınıf Arazi: Bu sınıfa ait topraklarda tarım yapılması halinde, aşırı ve devamlı kısıtlayıcı faktörler yada tehlikeler ortaya çıkar. Genellikle sık büyüyen ve devamlı örtü görevi yapan yem bitkileri yetiştirilebilir. • Genellikle dik eğimli (%12-18) olup erozyona maruzdur, • Toprak devamlı örtü sağlayan tedbirler gerktirir ve ancak 5-6 yılda bir toprak işlemesini gerektiren ürünler yetiştirilebilir, • Toprak sığ yada az derin, • Verimililği düşük V. Sınıf Arazi: Bu arazi devamlı vejetasyon örtüsü altında bulunmalıdır. Otlak yada orman arazisi olarak kullanılabilir. Böyle kullanılırsa devamlı kısıtlamaları gerektiren bir durum yoktur. Bununla beraber, oldukça düz olmasına karşılık, taşlılık, ıslaklık gibi kısıtlayıcı faktörler nedeni

49 ile toprak işlenerek tarım yapılamayan topraklar da bu sınıfa girer. Otlatma planlı bir şekilde yapılmalı ve vejetasyonun tahrip edilmesi ile erozyona sebebiyet verilmemelidir. VI. Sınıf Arazi: Bu topraklar otlatma ve ormancılık amaçları için kullanıldığı zaman hafif bazı zarar ve tehlikeler doğabilir. Tarıma uygun olmayan bu topraklarda bazı kısıtlayıcı durumlar vardır. Arazi dik eğimli yada toprak sığdır. Otlatma yapılırken bitki örtüsünün tahrip edilmemesi gerekir. İyi bir otlak veya orman arazisidir. Genel bir kural olarak VI. Sınıf arazi IV. Sınıf araziye nazaran daha dik eğimlidir ve daha fazla erozyona maruzdur. VII. Sınıf Arazi: Bu topraklar otlatma ve ormancılık amacı ile kullanılırsa aşırı kısıtlamalar ve tehlikeler söz konusudur. Bu arazi dik eğimli, erozyona maruz kalmış, engebeli, sığ, kurak yada bataklık karakterinde bir yer olabilir. Verimli bir otlak veya orman yetiştiren bir arazi olmamakla beraber, bu amaçla kullanılınca çok dikkatli olmak ve vejetasyon örtüsünü iyi kullanmak gerekir. Eğer yağışlar uygun olursa bu sınıf arazi orman olarak kullanılmalıdır. Diğer hallerde ise planlı ve dikkatli bir otlatma uygulamalıdır. VIII. Sınıf Arazi: Bu arazi orman ve otlatma için bile çok sarp bir karaktere sahiptir. Buraları daha çok yaban hayvanları habitatı, rekreasyon ve diğer havza amenajmanı amaçlarına tahsisi edilmelidir. Kaynakça: https://www.ktu.edu.tr/dosyalar/havzaamenajmani_cdd43.pdf Şekil 38 Arazi Yetenek Sınıflarına Göre Tarım Alanları

50 Harita 7 Düzce İli Merkez İlçesi Küçük Melen Çevresi Yakın Çevresi Alan Sınırı Arazi Kullanım Kabiliyet (AKK) Haritası