Maandag 23 Januarie 2023

Verkrygingsraad kan nagaan nie bieërs » CPBN werk net met dokumentasie

Die Sentrale Verkrygingsraad van Namibië sê die instansie ontvang ’n magdom dokumentasie en dit sal moeilik wees om die bestaan van farmaseutiese aanlegte te verifieer.

› Jemima Beukes

“O

ns het nie die kapasiteit om vas te stel of maatskappye wat beweer dat hulle vervaardigingsaanlegte in Namibië

IN VANDAG SE KOERANT SPORT

BERGFIETSRY BLADSY

8

OMSTREDE TOEKENNING

Hy het tydens ’n dringende mediakonferensie gepraat, midde van ’n storm wat losgebars het oor die kontroversiële toekenning van drie reuse-tenders aan Amnics Trading, wat deur die omstrede sakeman Shapwa Kanyama besit word. “Die CPBN wil bevestig dat sommige bieërs, wat duurder as ander was, tenders ontvang het op grond daarvan dat hulle plaaslike vervaardigers is. Dit is in terme van artikel 28 (2) en 2 (b) van die Openbare Verkrygingsraad, wat openbare entiteite toelaat om plaaslike vervaardigers te bevoordeel,” het hy gesê. “Inteendeel, dit is die basis waarop ons begin werk het. Die bieër is geevalueer om ’n plaaslike vervaardiger te wees. Ons sal nog verder na die dokumentasie kyk of ons onsself daarmee tevrede kan stel dat die bieër wel ’n plaaslike vervaardiger is. Ons

MILLER DRUK BEERS ENDUIT IN ATTAKWAS EXTREME Get all the news here: http://info.my.na/

THIS EDITION IS BROUGHT TO NSX Overall (closed) • 1 775.43 MON

TUE

THUR

WED

YOU BY 0.00%

0,12% NSX Local (closed) • 518.81 TUE

MON

FRI

WED

THUR

JSE All Share (closed) • 79 269.80

FRI

TUE

MON

US TREASURY

WED

THUR

0.30%

Gold (closed) • US$1 924.90/oz

FRI

MON

News

South Africa may need weaker rand and higher rates to plug deficit.

MONDAY

23/01/23

2

This can leave counof tries with a legacy resourc debt, diverted resourcntal es, and environme destruction.

3

Market Watch

Duddy Coordinating Editor: Jo-Maré ein.com.na E-mail: jo-mare@republik • Tel (061) 297 2073 •

THIS EDITION IS BROUGHT TO

THUR

0.20%

Copper (closed) • US$9 342.00/t MON

FRI

TUE

THUR

WED

0.20% FRI

6.1 Namibia’s average inflation in 2022.

NAMIBIA STATISTICS AGENCY

To visit the Market Watch Flipper website please scan the QR code with a QR reader

AVE P.O. BOX 3436, Windhoek Gen. Murtala Muhammed 223 721 • Fax: 061 Get all the news here: • Tel: (061) 297 2000 http://info.my.na

Carmen Stenger Synergi Sales Manager: om.na E-mail: [email protected] • Tel (061) 297 2102 •

YOU BY

in December 952 units recorded

WED

TUE

SECRETARY: JANET YELLEN

s sold inCricket2022

CHAIRMAN INTERVIEW: AXEL DAINAT, DTS

Total of 104 923 new vehicle Tennis

Louwrens, Davin on fire for Wanderers

to high-end brands. vehicles from low in vehicle prices Indeed, vehicle sales would have been of 5% increase of these conduring 2022, higher in the absence pointed out. across different brands Simonis Storm Simonis Storm said. of some straints, that supply “With the expectation This provides an indication took place in 2022 of new vehicles from overseas factojob recovery that from mid-2023 power remains sur- ries should LILL and that spending TIELMAN VANimprove to an extent as car onwards, together with a continued prisingly resilient income levels spending from last brands across differentan increase in momentum in vehicle sales to year, we do expect trend in 2023.” on average recorded sales during 2022. in vehicle sales remain on an upward in particular vehicles The improvement figures- EVERTON growth rates Commercial ENGLISH improved salesWEST HAM - BRIGHTON CITYsee could correlates with positive FOREST STAFF REPORTER mining and wholesale and retailLEICESTER PREMIER LEAGUE in the- NOTTINGHAM owing to favourable BOURNEMOUTH recorded forecasts an expanding on CHELSEA Windhoek growth 2022, 29.7% LIVERPOOL sectorAVE P.O. BOX 3436,of HIGHLIGHTS transport ehicle sales rose by sector throughout Muhammed on a Gen. Murtala 10.2% year-on-year andStenger as well as construction 2023, Fax: 061 223 721 forTel: annual basis, but declined by 0.8%, 0.6% Carmen 061 297 2000; Publications: third quarter of 8.6% in Deprojects at the coast. first, second and monthly basis by om.naConsumption green hydrogenprices are expected to NMH Marketing Manager: [email protected] to Simonis “Commodity • Tel (061) 248 759 • E-mail:2022, respectively. cember 2022, according somewhat resilCoordinator: Limba Mupetami decreasing until mid-2023, un.com spending has been Storm. its economy, in Deinflationary continue E-mail: limba@namibians were sold • Tel (061) 383 400 • ient last year, despiteinterest rates before China reopens A total of 952 units the 6-month likely to continue pressures and rising sales in 2022 shipping costs are cember 2022 – below and we see the or two more compared to 1 come. Perhaps one on a downward trend when comparing vehicle moving average– levels due but we’ll see November 2022. ultra-endurance events, Rand trading at stronger to 2021. half 045 units sold in vehicles were goes.” US dollar in the first year the weaker a commercial to how Medium we do expect Mellisa Hinz to the annual of this year. In addition,cycle to come In the women’s race, Dealerships the main contributor year-on-year followed by in vehicle sales the interest rate hiking was behind Looser, in third place. An improvement increase, rising 94.4% despite local deal- to an end by the first quarter of 2023 followed by heavy also came about Courtney Liebenberg in December 2022, paswith supply chain in Namibia.” These factors combined (40.0%) and pas erships battling commercial vehicles put a limit on new to major backlogs schedule about despite local dealerships MUPETAMIunits issues which has led Also, banks are should hopefully Jam-packed sales LIMBA(39.2%). senger vehicles also to some extent cycling in customer six came of 10 923 in vehicle is the first ofwhich vehicle price increases in customer orders. The series has led to major backlogs An improvement During 2022 a total than the 9 427 Drikus for local averse, given that chain issues Namibia will be supply Namibian cyclists 15.9% higher Nedbank and maintain affordability viewed as being risk events were sold, Yesterday, exof off with and ex applications were customers, Simonis Storm said. startedbattling 2021 Looser REUTERS Vera were sold in the first two months and in numerous car loan orders. PHOTO hosting units that to buy Coetzee 2019. part sold with a weak Rand byinwinning for customers trying 10,415 units season the cycling ping costs, together 2023. ceeding the cycle on pas- Pedal for pas to an average rejected rate hikingcontinue split 51% Windhoek interest exchange rate, leading the Nedbank second race will being in an Annual sales The one ofwere ship- the bank’s 2% commercial prices and at Dobra; in Dordabis. high commodity and 49%series double the central senger vehicles Sunday, 5 February Power six-race to Namibia and Sunday, 2 April was despite This race attracted close target. vehicles.The exciting third race will be on one will has an inflation Lowe and now fourth Kevin the “Japan with at Matchless; 180 cyclists, had in second and 13 August at Carin problem that it hasn’t Markets follow on Sunday, Jean-Paul Burger taking in the CMC will be on Sunday, nearly 40 years,” Stars’ seventh win Hewson Park; the fifth one African third places, respectively, and favoured as a safe-haven and strategist Michael chief Teufelsschlucht one at been with race. volaAugust a 20 to weigh on output, place on men’s has had matches, form. Just take from eight in great said. a funding currency, continued remains finally, the sixth will at Okahandja. Coetzee its cast - dollar/yen around hovered he their lead few weeks. “For me, the die is a question of won the NedbankBotes added. The rand 10 September Sunday, that the draw, extended last month, it’s up 0.2% Pedal tile Power far in 2023 amid also edged Windhoek levels so will go lower and Speculators are bettingmajor The dollar lowestDesert Dash. Nedbank The major cyclists. load said. the last of other top of the Debmarine in faof intensive basket local at the levels how quickly,” he Bank of Japan, to all against aSeries recordPart a good turnout is openThe loose one saw index has recovBOJ to exit a the the dollar to 102.17.wish bank to still employ and asweather Football take part in central “We now expect the conditions, with currencies shedding Premier who aftertosinking towards Namibia Those control and negavourable is edging this yearare recent weakness. out and a tailfrom yield curve monetary policy, requiredofto join the fallen 1.3% ered from has That standings series headwind goingfrom racelast policy by the end slight stance. Club. three months (NPFL) is under pressure point. tive interest rate League 7.7% in the The rand Pedal Power Cyclinga shift to a tighter has on a solid Windhoek over South wind after the turning in the yen thatseven investors began atpoints. of June, conditional fees are N$525 driven a rallyfrom 2022, when heightened concerns to fourcurrency the wage growth,” Annual membership Great start chance offor crisis, said Bianca and pick-up in Japan’s juniors, pushed the dollar/yen an early breakataching a higher Africa’s power sawGlobal. the three N$ 315down adults,slowing currency stratfor The men’s Citadel 14% in the past ofrace Reserve said Carol Kong, pair down byANDREW POOLMAN Botes, director riders, which Federal N$1 six South h Bank of 050 for families. rises. way of aboutthat egist at Commonwealt for cyclists months. pace of interest-rate New data showed -Fin24 option an the brunt the race progressed. conbore There is also reduced as production but on Friday showed Japan’s Australia. I was riding the clubData log leaders African go,NoThe Japanesedoyen African mining to join dollar nbeaten 45 km toin not wishThe in Decemprices who strength. intent year-on-year a dollar’s atthe but Tura races REUTERS their consumer by 9%about rode the core in PHOTO and of tracted“With showed part race the Stars goal for Black Africa, like 129.26. The a year earlier, front of totake in tenth consecutive asto would solo much - the scored the second feels good ber rose 4.0% fromas they dominated secondrose by as vember Goagoseb (right) miningItacANDREW POOLMAN pace till the finish. exclusively. investors have long of deteriorating in their own Derl to a 2-2 draw. PHOTO yen, which monthsolid look forward to race of the new first shedding placed Life Fighters winning 3-1 Magic held them load have won the Other races to still to prolonged to Time tivity, as forward Saturday, National on looking I’m backyard are the Namibian season, and next Mokati Stadium. the Nedbank Naat Otjiwarongo’s Trials on Friday and the National Championships win from Championships said. African Stars’ seventh draw, extional Road Cycling weekend,” Coetzee for this with one goals matches, specific no eight Sunday. on “I have at the top of the things as they tended their lead Premier Footseason and will take Debmarine Namibia standings from ball League (NPFL) four to seven points. Edmar Goals by Willy Stephanus, Salazar proKamatuka and Manase visitors to stake pelled the favoured fashion. their claim in decisive Waters capiAt Walvis Bay, Blue moving into 1-1 draw when their had to settle for a talised by narrowly third, despite to a heavy rain Ohakandja United second position from to settle for Civics (in blue) and was abandoned in the second half due match in Khomasdal the home team having Orlando Pirates. shower with lightning. a 1-1 draw against the next era. Life Fighters both transformation into Blue Waters and 15 league points, beat BA keeper Gainub ended the day with a for himself to strike, after a brief Rain ends play hopefuls having coastal the with a left-footed with defence. vs Okahandja United lapse in the red-and-black superior goal difference. from The Civics early in the An accurate through-pass match was abandoned and veteran Neville Tjiueza second half due to heavy rain Magic Tura Black Africa denied to Khosubsti Black Africa’s for fellow substiin close proximity created the space Defending title holders equal- lightning with the score tied Unam Stadium, Haikali’s final equal masdal Stadium, woes continued at a 2-0 lead in the tute Nicodemus 84 minutes, which at 1-1. Okahandja and Civics had when they gave away on a 2-2 draw ising goal after and keeper the weekend in fourth and beat former Tura Magic Tjon second half to finish Timo Tjon- entered Goliath had again respectively, on 13 with Tura Magic.Lleyton just before Gainub. Tura Magic’s of the fifth place, ahead was the more satisfied 11 points. garero put Black Africa easy praising an overtaken by with Both will have been the 10-minute mark in the clear two coaches afterwards, experience in Sporting, whose placed Rundu side Julinho Tjiueza for his valued finish after being by his goalkeeper providing the vital pass that earned 3-1 win against Young Brazilians from a long kick 11 a for from chances draw tally Despite points a late comeback boosted their Donavan Gainub. the only his team points. on both sides, it remained after 60 hard-earned point. national to 14 Brian Isaacs, a former in charge goal of the first half.Just his showed back Saturday: is on who Goagoseb Other results team mentor minutes, Derl Black Africa cause of Black Africa, where he previously At Gobabis: Young African 1-0 importance to the under pressure league-dominating Unam FC with a good finish from the right. had a number of Arrows 0-0 of match fitness At Walvis Bay: Eleven seasons, said a lack after receiving a cross lapse in concentra- Tigers and a momentary 0-1 Mighty result. But At Okahandja: Citizens tion led to a disappointing Experience proven got on board after he added that it was an overall good Gunners Tura Magic finally Bonifacius part of the club’s performance as 74 minutes, as substitute enough space Paulino created just

Their continued support confirms their faith in sport.

11 000 During 2022, nearly higher units were sold, 15.9% sold in than the 9 427 units MONDAY the 10 2021 and exceeding 415 units sold in 2019.

V

23/01/23

0-0

Sport Wrap

2

1-1

2-0

2-2

after round Lead by 7 points

8

Stars move ahead of the chasing pack

Coetzee, Looser win first WPP race

ing

re amid load shedd

Rand under pressu

U

Namibian cyclist

Drikus Coetzee. PHOTO

NAMIBIA CYCLING

FEDERATION

DUUR

Luidens CPBN-dokumente is drie winsgewende tenders aan Amnics Trading vir die verskaffing van mediese toerusting by die ministerie van gesondheid en maatskaplike dienste toegeken, insluitend een ter waarde van N$416,7 miljoen vir die verskaffing van weggooibare chirurgiese handskoene.

Amon Ngavetene

CPBN: ADMINISTRATIEWE HOOF

“Moet ons nou fisiek daarnatoe gaan of moet ons werk met die dokumente wat ons het? As daar gronde vir agterdog is, kan ons ondersoek instel.” Die Verkrygingsraad het egter Vrydag gesê daar was ’n teenstrydigheid in die aantal weggooibare chirurgiese handskoene wat vereis is. Dit is as 30 miljoen deurgegee, terwyl die korrekte hoeveelheid drie miljoen moet wees. “Die regstelling van die foute mag tot die vermindering van die bedrae lei – van honderde miljoene na bedrae in veelvoude van tien miljoen,” het hy bygevoeg. Kanyame het aan Republikein se susterkoerant Namibian Sun gesê dit het ’n negatiewe beeld van die tender geskep en bygedra tot die publiek se protes daarteen. Amnics se aanbod is verkies bo twee ander – Fresh Unit Medical Supplies, wat ’n aanbod van N$150,9 miljoen ingedien het en gekeur is as die eerste alternatief, terwyl Trion Technology Solutions as die tweede alternatief aanvaar is en N$193,2 miljoen gebie het. NA BL. 2

Piet Hansen en Robbie. FOTO FACEBOOK

Robbie en sy nuwe stootwaentjie

nou onlangs ’n nuwe stootwaentjie vir Robbie gekry omdat die vorige een oud was en besig was om stukkend te gaan.” Piet is oorspronklik van Maltahöhe in die Suide. Hy en sy stiefpa het in 2009 Swakopmund toe getrek.

› Tanja Bause

WERKLOOS

Piet Hansen (25) en sy hond, Robbie, is bekende gesigte in Swakopmund. Toe Robbie ses maande oud was, het ’n voertuig hom gestamp en een van sy voorbene moes geamputeer word. Piet woon in die informele nedersetting DRC en hulle loop elke dag Swakopmund toe op soek na geld, kos en los werkies. Wanneer dit warm word en Robbie begin swaar trek, het Piet die hond op sy rug getel en hulle het verder gestap. Foto’s hiervan is in 2022 in die sosiale media gedeel en mense het ’n stootwaentjie aan Piet geskenk. “Ek het vir Robbie geleer om in die waentjie te sit. Hy is ’n baie slim hond. Ek sê net een keer iets vir hom en hy luister. Ek het

Namibië juig 20 oor reën

blads y inhou e d

Kry al die nuus hier: http://info.my.na/

ISSN 1560-9448 JAARGANG 46 NO. 28

Nuus

besit, eerlik is wanneer hulle aansoek doen vir die verskaffing van mediese voorraad nie. So het die Sentrale Verkrygingsraad van Namibië (CPBN) se administratiewe hoof, Amon Ngavetene, Vrydag tydens ’n mediakonferensie gesê. Ngavetene sê omdat die instansie ’n magdom dokumentasie ontvang, sal dit moeilik wees om die bestaan van farmaseutiese aanlegte te verifieer, asook of bieërs se goedkeuringsbriewe (certificate of good standing) vir belasting en bestaansekerheid eg is en of hulle gemagtigde verskaffers is. “Moet ons nou fisiek daarnatoe gaan of moet ons werk met die dokumente wat ons het? As daar gronde vir agterdog is, kan ons ondersoek instel. In terme van die wet [die Verkrygingswet 15 van 2015] kan die raad tenders toeken tot voordeel van plaaslike vervaardigers,” het hy gesê.

het dokumentasie wat daarop dui dat hulle wel ’n plaaslike vervaardigingsaanleg besit,” het hy gesê.

2-5 | Praat Saam

› Elvira Hattingh

Terwyl die Namibiese weerkan­ toor teen verdere swaar reën vir vandag in die noordwestelike, sentrale noordelike en Zambezi­ streek waarsku, het goeie reën­ neerslae die afgelope naweek op verskeie plekke in die land voor­ gekom. Volgens die weerkantoor se amptelike reënsyfers, soos gemeet gister-

6 | Sport

8

Nerine Blankestijn het Vrydagoggend dié pragfoto van reënwolke oor die Hardap-skema op die Facebook-groep Reën in Namibia gedeel. oggend om 08:00, het Oshikango die meeste reën gehad, met 81,2 mm wat gemeet is. Dit word gevolg

deur Okongo, met 70,9 mm reën en die Internasionale Lughawe Hosea Kutako, waar dit 69,4 mm gereën het.

“Daar het ek en hy skrynwerk gedoen, maar nou het ek nie werk nie. Ek het ook nie skool klaargemaak nie. In Swakopmund het Steve vir my geleer hoe om teëls te lê en ek het baie van dié tipe werk gehou. Dit is baie moeilik om werk te kry, so ons loop maar dorp toe en die mense gee vir ons kos en water.” Diewe het op 22 Desember verlede jaar by Piet se kamer ingebreek en Robbie met ’n klip oor die kop geslaan toe hy homself en sy eienaar wou beskerm. ’n Barmhartige Samaritaan het vir die operasie betaal en Robbie het vinnig herstel. “Ek is baie lief vir Robbie, want hy verstaan my. Hy is my maatjie en hy is altyd daar vir my en luister vir my.” – [email protected]

Dit het onderskeidelik 62 mm en 50 mm by die Onghwiyu no. 1- en die Brandwagth-weerstasie gereën. Die weerkantoor het gisteroggend ook 31,4 mm reën op die Katima Mulilolughawe gemeet, 30 mm op beide Otavi en Klein Dabaras asook 26 mm op beide Hohenfelde en Grootfontein. Oshakati het 24 mm reën ontvang, Düsternbrook 20 mm en Otjiwarongo 18,4 mm. By die Eros-lughawe is 12,8 mm reën gemeet en op Outjo 10,6 mm. Op die Facebook-groep Reën in Namibia het lede laat weet 83,5 mm reën is gisteroggend net suid van Hosea Kutako gemeet, terwyl sowat 22 mm in Windhoek-Wes geval het. NA BL. 2

BESOEK ONS AANLYN BY WWW.REPUBLIKEIN.COM.NA

2

NUUS

Republikein

REDAKTEUR

NUUSREDAKTEUR

Frank Steffen 081 124 0882 / 061 297 2316 [email protected] Carmen Stenger 081 239 7664/061 297 2102 [email protected]

WEBWERFKODE: 7907

Henriette Lamprecht 081 350 3801 / 061 297 2035 [email protected] ERONGO

Otis Finck 081 299 1211 [email protected] Faks: 064 403 451

SPORTNUUS

Andrew Poolman 081 247 2837 / 061 297 2011 [email protected]

STREKE

Grootfontein: Elvira Hattingh @ 081 737 3235 Otjiwarongo: Desiree Gases @ 081 659 6015 Oshakati: Tuyeimo Haidula @ 081 339 3112 Ondangwa: Enzo Amuele @ 081 568 6675

VERKOPE EN AFLEWERING Madelein Beukes 081 811 2218 [email protected] Tel: 061 330 504

[email protected] ’n Publikasie van NAMIBIA MEDIA HOLDINGS (Pty)Ltd, gedruk deur NEWSPRINT NAMIBIA (Pty)Ltd.

CPBN

VAN BL. 1

Dit is vir die verskaffing van grootte-7,5 handskoene. Amnics het glo oor nog twee ander maatskappye geseëvier – beide Trion asook MMED Investments, vir die verskaffing van grootte-8 weggooibare mediese handskoene. Laasgenoemde het N$20,8 miljoen gebie – sowat N$11,1 miljoen meer as die tweede alternatiewe bieër, Trion. Trion se aanbod was N$9,96 miljoen. Die tender ter waarde van N$111 miljoen vir die verskaffing van 750 000 kondome aan die staat, is ook aan Amnics toegeken.

HEROORWEEG

Ngavetene het ook aan die media gesê dat die CPBN klagte asook versoeke vir die heroorweging vir

Reën VAN BL. 1

In die Omusatistreek is daar gister 16 mm op Eunda gemeet, terwyl Karibib Saterdag 3 mm reën gehad het, met sterk winde. Vrydag het daar ook 40 mm oos van Rundu geval, terwyl Grootfontein sedert Donderdag altesaam 55 mm reën ontvang het. Tsumeb het Donderdag 70 mm reën gehad, terwyl nog iemand laat weet het suid van Otjiwarongo het dit verlede week, tot Vrydag, altesaam 95 mm gereën.

VOORUITSIGTE

WEER

GENL. MURTALA MUHAMMEDRYLAAN. POSBUS 3436, WINDHOEK ISSN 1560-9448 TEL: 061 297 2000 | VOLG ONS OP:

KONTAKPERSONE

BEMARKINGSKOÖRDINEERDER

Maandag 23 Januarie 2023

Die weerkantoor verwag vir vandag gedeeltelik bewolkte en bloedige warm weer, met enkele donderbuie in die ||Kharas- en Omahekestreek. Elders sal dit gedeeltelik bewolk en bloedig warm wees, met geïsoleerde donderbuie, maar verspreide tot wydverspreide donderbuie in die noordweste, sentrale noorde asook die Zambezistreek. Die onafhanklike landbouweerkundige, Johan van den Berg, het onlangs

die toekenning van die tender van 29 bieërs ontvang het. Altesaam 90 bieërs het aansoeke ingedien. Hy het verder genoem dat die kennisgewing vir die toekenning van die tender vir ’n boks is wat 144 kondome bevat. Dit beteken as die bieër se tarief N$100 per boks is, kos ’n kondoom 69c. “Dit is ook belangrik om daarvan kennis te neem dat die evalueringskomitee alle bieërs se dokumente geëvalueer het volgens die dokumentasie wat by die raad ingedien is.” Die bieërs moes finansiële state oor die afgelope twee jaar indien – iets waaraan al die voorgestelde bieërs voldoen het. “Dit is ook nie waar dat een bieër net twee jaar gelede geregistreer is nie. Die dokumente in die raad se besit dui daarop dat die maatskappy reeds vir meer as twee jaar bestaan,” het hy gesê. – [email protected]

aan die koerant gesê in die laaste week van Januarie kan dié goeie reën in die noorde van die land verder suidwaarts asook in ’n suidoostelike rigting uitbrei. “Dit lyk asof daar veral in Februarie nog reën kan voorkom oor veral die sentrale en noordelike dele van Namibië, terwyl ons in Maart en April dalk ondergemiddelde reën sal hê.” Van den Berg sê daar is egter nog onsekerheid oor langtermynvooruitsigte. “Die La Niña-weerverskynsel het begin verswak, maar stadiger as wat die meeste voorspellings aangedui het. “Oor die langtermyn sal ons waarskynlik vanaf die winter neutrale Enso-toestande ervaar, terwyl daar selfs ’n moontlikheid is dat El Niño-toestande kan intree.” Dit volg nadat die La Niña-weerverskynsel vir drie jaar lank wêreldwye weerpatrone oorheers, wat op sigself ’n ietwat ongewone verskynsel was. Enso staan vir die El Niño- Suidelike Ossillasieklimaatspatroon en verwys na die interaksie tussen die tropiese Stille Oseaan en die atmosferiese toestande in dié gebied, wat gesamentlik ’n invloed op wêreldwye weer- en klimaatpatrone het. – [email protected]

BINNELAND: Gedeeltelik bewolk en bloedig warm, met enkele donderbuie in die ||Kharas- en Omahekestreek. Elders gedeeltelik en bloedig warm met geïsoleerde donderbuie, maar verspreide tot wydverspreide donderbuie in die noordweste, sentrale noorde, asook die Zambezistreek. KUS: Gedeeltelik bewolk en matig tot warm, met reënbuie. GETYE BY WALVISBAAI: H: 04H36 L: 10H37 H: 16H53

VOORUITSIGTE WINDHOEK RUNDU OSHAKATI GOBABIS MARIENTAL KEETMANSHOOP WALVISBAAI LUANDA JOHANNESBURG KAAPSTAD

16° 19° 18° 18° 20° 16° 17° 24° 15° 17°

28° 28° 27° 32° 35° 37° 23° 29° 29° 23°

» ‘Kry geen mediese rekords’

Lichtenstrasser wou nie verplaas word, sê staat Die staatsaanklaer het tydens haar kruisondervraging aangevoer dat die beskuldigde nie sy mediese kwale – wat glo sy verplasing na Keetmanshoop vertraag het – kan bewys nie.

› Iréne-Mari van der Walt

D

ie staatsaanklaer Antonia Verhoef het verlede week tydens Ernst Lichtenstrasser se kruisondervraging klem gelê op sy verplasing vanaf die Namibië Instituut van Mynbou en Tegnologie (Nimt) se kampus op Tsumeb na sy kampus op Keetmanshoop. Lichtenstrasser staan tereg op die moorde van Nimt se direkteur, Eckhart Mueller, en sy adjunk, Heimo Hellwig, in 2019 op die Arandis-kampus. Hy sou in Maart 2019 by die Keetmanshoop-kampus vir werk aanmeld. Dit ingevolge ’n raadsbesluit, maar het glo weens gesondheidsredes in April – ná siekverlof van ongeveer ’n maand – weer by die Tsumeb-kampus aangemeld. “Ek het mnr. [Jan] Annandale in kennis gestel dat ek tot die 15de moes bly vir ’n opvolgbesoek, maar dit was nie die enigste rede nie. Ek het toe reeds die kwessie van die verplasingskostes uitgelig,” het hy aan die hof gesê. Verhoef het aangevoer ’n gebrek aan bewyse dui daarop dat Lichtenstrasser nooit aan gesondheidskwale gely het nie. Sy het aan Lichtenstrasser gestel dat hy op die dag van ’n belangrike mediese afspraak in die woestyn was.

Ernst Lichtenstrasser FOTO ARGIEF Hy het gesê hy was dié dag op verlof en het nie gedink dit sou ’n probleem wees as hy ’n dag later vir die elektrokardiogram (EKG) sou gaan nie. “Jou gedrag toon agterlosigheid. Gebaseer op jou gedrag, glo die staat daar was nooit ’n mediese afspraak nie,” het Verhoef aan Lichtenstrasser gesê. Sy het aan die hof gesê daar is geen mediese of enige ander rekords van Lichtenstrasser se dokter wat sy weergawe van gebeure staaf nie. Verhoef het ook gesê dat Lichtenstrasser meer van sy werkgewer verwag het as wat sy werkskontrak gestipuleer het. Hy het onder meer glo ’n brandstoftoelaag geëis, terwyl sy kontrak gestipuleer het dat Nimt slegs die verhuisingskoste sou dek. Hy het gesê vorige Nimt-werknemers het dié voordele ontvang en dat hy juis daarom gevoel het hy is ook geregtig daarop. Verhoef het Vrydag aangevoer dat Lichtenstrasser die dag waarop hy by die Keetmanshoop-kampus moes aanmeld in die woestyn was en die staat dus aanvoer dat hy nie

Business7 is aired weekly on Wednesdays at 21:00 on NTV - channel 285 on DStv and channel 94 on GOtv with repeats at 20:30 on Saturdays. It is also broadcast on Wednesdays at 19:00 on the Facebook pages of Namibian Sun, Republikein and Allgemeine Zeitung. It focuses on current issues in the Namibian economy and analyses how global developments impact the country.

For advertising contact [email protected] oneuptwo.com

van plan was om na Keetmanshoop te gaan nie. Lichtenstrasser het gesê hy wou Mueller die Maandag ná die moorde vertroulik nader, in ’n poging om die finansiële implikasies te bespreek. Hy kon glo nie vir Mueller kontak nie aangesien sy selfoon dié Sondag tydens ’n argument met sy vrou gebreek het. Regter Christie Liebenberg het aan Lichtenstrasser gevra hoekom hy nie na Mueller gery het om met hom te praat nie, aangesien hy na bewering in die omgewing was. Hy het geantwoord dat hy nie die moontlikheid oorweeg het nie.

BEKENTENIS

Lichtenstrasser het ook verlede week in die getuienisbank aangevoer dat hy onder moeilike omstandighede skuld erken het. Hy het getuig hy het geglo die skulderkenning was net “voorlopig” en dat hy na aanduiding van inspekteur Lodewyk van Graan se instruksies gedink het hy sou ’n meer amptelike skulderkenning voor ’n landdros maak. Lichtenstrasser beskryf in dié opname dat hy vir Mueller by die Arandis-afdraai gewag het, maar dat hy in twee geskeur was. “Dit was asof daar twee kante van my was. Ek het myself die heeltyd afgevra of hierdie die moeite werd is. Die een kant het gesê ek moet net met hom [Mueller] praat, en die ander kant het hulle as vyande bestempel.” Die verhoor hervat op 24 April met Lichtenstrasser wat nog onder kruisondervraging is.

– [email protected]

Maandag 23 Januarie 2023

» ‘Nadelige impak op burgerregte’

NUUS

Republikein

3

Staat hof toe gesleep oor volksmoord-aanbod Terwyl die Namibiese regering delinge, het die betrokke gemeenskappe dit ’n “belediging” genoem. die ooreenkoms van N$18 miljard as ’n groot deurbraak ná GEEN GRONDE jare se onderhandelinge beskou, Volgens Swartbooi het die Speaker, Peter Katjavivi, geen gronde gehad noem die betrokke gemeenom die ooreenkoms in die parlement skappe dit ’n “belediging”. te opper nie en het hy verder ’n rol

› Jemima Beukes

D

ie wetgewer Bernadus Swartbooi, die Landless People’s Movement (LPM) en 11 tradisionele owerhede van gemeenskappe wat deur die Nama- en Ovahererovolksmoord geraak is, het ’n aansoek in die hoërhof gebring om die omstrede gesamentlike verklaring oor die ooreenkoms tussen Namibië en Duitsland nietig te verklaar. As deel van die ooreenkoms het die Duitse regering ingestem om – as reparasies – 1,1 miljard euro (N$18,6 miljard) oor 30 jaar aan projekte in Namibië te betaal vir die versoening en heropbou van gemeenskappe wat geraak is deur die volksmoord wat vanaf 1904 tot 1908 plaasgevind het. Terwyl die Namibiese regering die ooreenkoms aangekondig het as ’n groot deurbraak ná jare se onderhan-

KORT NUUS

» Tsumeb

daarin gespeel om die parlement van die geleentheid te ontneem om sinvol daaroor te debatteer. Hy het die hof versoek om Katjavivi se optrede as onwettig te verklaar, en om die ooreenkoms tersyde te stel op grond daarvan dat dit nie ingevolge die staande reëls van die parlement bekragtig is nie. Verder wil hy hê die hof moet verklaar dat die ooreenkoms strydig is met die bepalings van die Namibiese Grondwet sowel as die 2006-mosie oor volksmoord in die parlement.

‘ONWETTIG’

“Die gesamentlike verklaring is nie ’n betekenislose internasionale verklaring nie, dit is binnelands van toepassing en het ’n nadelige uitwerking op burgerregte – tot op die punt waar dit ’n beleidskeuse gemaak het wat nooit deur die parlement of enigiemand buite die uitvoerende gesag ge-

debatteer of andersins onder die loep geneem is nie,” het Swartbooi gesê. “Die regering het nie die inherente mag om eensydig wette te maak nie, selfs op ’n internasionale vlak wat ’n direkte impak het op wat met burgers gebeur. Dít is ’n substantiewe wetgewende mag wat vir die parlement gereserveer word,” lui hofstukke. Swartbooi het gesê die gesamentlike verklaring is onwettig en voer verder aan dat Katjavivi se besluit om bloot die verklaring in die parlement te opper buite sy magte was. Die standpunt dat die gesamentlike verklaring ’n beleidskeuse verteenwoordig, bepaal volgens hom toekomstige betrekkinge tussen Namibië en Duitsland rakende die volksmoord en skep verder ’n ontwikkelingsfonds in die plek van die betaling van reparasies. “Die besluit is gemaak sonder die deelname van diegene wat direk geraak is deur die tragiese gebeure [van die volksmoord], of die Namibiese publiek in die algemeen of hoegenaamd. “Die ooreenkoms beoog dus om kwessie van die volksmoord in beginsel op te los en kies die modaliteit daarvan: Dit beperk watter vorm van

HET JY NUUS VIR ONS? E-POS [email protected]

Nié smelter wat Tsumeb se water vertroebel Dundee Precious Metals Tsumeb (DPM) sê die biologiese besmetting van Tsumeb se drinkwater word nie deur hul smelter veroorsaak nie. In ’n mediaverklaring wat Vrydag uitgereik is, sê die organisasie hulle het tydens roetine-toetse ontdek dat die water besmet is en dit, dadelik, “soos dit goeie landsburgers betaam”, op 13 Desember onder die dorp se munisipaliteit se aandag gebring.

» Windhoek

Onnie verdwyn glo met skoolgeld ’n Onderwyser van die Sekondêre Skool Jan Möhr, wat daarvan beskuldig word dat hy met N$26 400 se geld vir skool-, koshuis- en rekenaarklasse vort is, is Woensdag borgtog in die landdroshof geweier. Die 41-jarige onderwyser, Philipus Nangolo Nghifikepunye, sal op 10 Februarie weer in die hof op klagte van korrupsie verskyn.

Die LPM-leier Bernadus Swartbooi. FOTO LANDLESS PEOPLE’S MOVEMENT skadevergoeding Namibiërs binnelands kan navolg,” het hy gesê.

ONDERHEWIG AAN HERSIENING

Was hierdie besluit slegs onder opdrag van die Namibiese regering geneem, sou daar volgens hom geen twyfel wees dat sulke optrede aan geregtelike hersiening onderhewig sou wees nie. Hy beskuldig die regering daarvan dat hy die Grondwet verontagsaam en sê die resultate daarvan sal direkte, eksterne regsgevolge hê. Die wetgewer het beklemtoon dat die Namibiese mense gely het en steeds ly onder die naskokke van kolonialisme, en bygevoeg die eensydige keuse wat die regering in die afwesigheid van parlementêre debat gemaak het, ondermyn die parlement se vermoë om sy verpligting na te kom om voorheen benadeelde Namibiërs te beskerm.

“Geen regsbevoegde keuse van hierdie aard kon gemaak word deur die parlement uit te sluit nie. Die parlement kan nie ’n verpligting nakom waar dit geen sinvolle geleentheid tot deelname of debat gegun word nie,” het hy gesê.

AANSPREEKLIKHEID

Volgens Swartbooi word parlementariërs van hul reg ontneem om die uitvoerende gesag aanspreeklik te hou. “Wat hierdie agbare hof kan doen en, met respek, moet doen, is om die regering aanspreeklik te hou wanneer sy optrede die Grondwet oortree en die parlement self minag. “Sou die hof nie ingryp nie sal die saak vir betekenisvolle restitusie van Namibië se eerstenasie-mense, wat die behoud van etniese geheue en groepsidentiteit insluit, verlore wees.” – [email protected]

4

NUUS

» Kleiner besighede word ook nou betrek

Republikein

Meer staatsbeheer oor vakante poste landwyd Die arbeidsministerie dreig betrokke maatskappy met boetes en tronkstraf as vakante poste sonder sy insette gevul word.

› Augetto Graig

W

erkgewers met tien of meer werknemers wat nuwe aanstellings sonder die arbeidsministerie se insette maak, kan ’n boete van N$20 000 opgelê word, of twee jaar tronkstraf, of albei. Die regering het verlede week gewaarsku dat alle besighede met tien of meer werknemers, onmiddellik moet registreer en van die ministerie se inligtingstelsel vir werksgeleentheid gebruik moet maak. “Dit is onwettig vir ’n aangewysde werkgewer om vakante poste te vul sonder om ’n gekwalifiseerde werknemer, wat deur die ministerie vir die pos verwys is, te oorweeg.” Die ministerie van arbeid, nywerheidsbetrekkinge en werkskepping het Woensdag klein besighede met tien of meer werknemers herinner dat hulle nou ook aan die regulasies van die wet op diensbillikheid moet voldoen. Die arbeidsminister het verlede

jaar in September sonder groot ophef die verlaging van die drempel vir maatskappy waarop dié regulasies van toepassing is vanaf besighede met ten minste 25 werknemers na besighede met tien werknemers aangekondig. Verder moet dié werkgewers ook aan die Wet op Werksgeleentheidsdienste no 8 van 2011 voldoen. Daarvolgens moet hulle by die ministerie registreer en enige vakante poste by die ministerie aanmeld.

REGISTREER AANLYN

Die wet stel die ministerie in staat om deur die Namibiese Inligtingstelsel vir Geïntegreerde Werksgeleenthede (NIEIS) werkgewers in kontak met werksoekers te plaas, volgens die verklaring. Verder dring die ministerie daarop aan dat die werkgewers elke jaar ’n beskrywing van hul besighede moet indien. NIEIS word gebruik om inligting oor toepaslike besighede in te samel, te stoor en op te dateer, in aggenome van werksoekers se besonderhede, vakante poste in die arbeidsmark, gespesialiseerde vaardighede en kwalifikasies wat Namibiese burgers besit en inligting oor werkgewers landswyd. “Die verandering in die drempel

het ten doel om inklusiwiteit aan te moedig en om dekking in die informele sektor te vergroot, aangesien dit ’n groot deel van Namibiese werknemers insluit,” lui die verklaring. “Dit sal waarskynlik werksgeleenthede vir werksoekers vergroot aangesien talle werkgewers nou aan die nuwe vereistes moet voldoen,” volgens die verklaring wat deur die ministerie se waarnemende uitvoerende direkteur, Otniel Podewiltz, onderteken is. Die ministerie het reeds 494 nuwe aangewysde werkgewers verlede jaar op die stelsel geplaas, en deur NIEIS is 2 200 werksoekers in al die sektore van die ekonomie aangestel, volgens die ministerie. Volgens die ministerie se woordvoerder, Jeremia Namalenga, is 1 939 werkgewers reeds op die NIEIS-stelsel geplaas. Hy sê registrasie kan aanlyn gedoen word, of deur ’n vorm in te vul, en behoort nie lank te neem nie. Verder is hy oortuig die ministerie sal spoedig genoeg reageer en werksoekers binne die beskikbare tydperk voorstel om die vakante poste te vul, soos aangedui wanneer poste by die ministerie aangemeld word.

Maandag 23 Januarie 2023

Nabta moet Puma-vulstasie ontruim › Kristien Kruger

Die Namibiese Busen Taxivereniging (Nabta) is ingevolge ’n hofbevel beveel om die perseel van die Puma vulstasie in Windhoek se Rhinopark-woonbuurt te ontruim. Regter Marlene Tommasi het Woensdag in die hoërhof in Windhoek die uitspraak gelewer en hoewel sy in Puma se guns beslis het, lewer sy kommentaar op Puma se werklike agenda en beweerde misbruik van die Nabta om grond in Windhoek te bekom. “Die dokumente wat ingehandig is en die getuienis wat gelewer is, vertel ’n verhaal van hoe finansiële reuse grond in Windhoek bekom het deur op Nabta se rug te ry. Die projek is gedryf deur openbare padveiligheidsoorwegings en die belange van pendelaars van openbare vervoer, maar die werklike agenda was om private eiendom te beveilig. “Die hartseer werklikheid is dat alle beloftes wat aan Nabta gemaak is om die uiteindelike eienaars van die eiendom te word, tot niet gekom het, aangesien dit nooit op skrif

– [email protected]

CHECK OUT OUR

@ www.shopping.my.na

FOTO ARGIEF

gestel is soos deur die wet vereis word nie,” het Tommasi in haar uitspraak gesê.

AGTERGROND

Caltex Oil Namibia, wat intussen sy naam na Puma Energy Namibia Two verander het, het in 1994 saam met Nabta die Windhoekse munisipaliteit genader om grond te bekom vir die stigting van kantore en ’n vulstasie wat Nabta kan beset. Volgens die getuienis van die voormalige president van Nabta, Thomas Mlunga, moes Nabta en Puma mede-eienaars van die eiendom word, maar Puma het glo die eiendom slegs in hul naam registreer. “Nabta was dalk onder die indruk dat dit die mede-eienaar was, maar Puma het daarin geslaag om aan die hof te bewys dat slegs hulle die eienaar van die eiendom

is,” lui die uitspraak.

TOESTEMMING TERUGGETREK

Volgens die uitspraak het die eienaar van die eiendom die reg om toestemming te gee dat ’n ander party dit beset, maar kan enige tyd daardie toestemming terugtrek omdat dit geregtig is op volle gebruik van die eiendom. “Die toestemming wat voorheen verleen is, is duidelik opgeroep,” het Tommasi in haar uitspraak gesê. Nabta beset reeds vanaf 1995 die perseel wat hulle nou moet ontruim. Die perseel was ideaal geleë tussen Katutura en die sentrale besigheidsgebied van Windhoek. Dit het gedien as vervoerpunt vir taxi’s en mense wat per bus langer afstande moet reis. – [email protected]

NUUS

Republikein

Maandag 23 Januarie 2023

» Uitmuntende boervrou, uitstekende brugspeler. . .

5

Sarah de Jager veel meer as die visserslegende Op 80 kon sy nog eiehandig ’n 15 kg kabeljou uittrek. › Tanja Bause JOERNALIS

e-pos: [email protected]

D

ie bekende Sarah de Jager (1928–2011) na wie die vissers­ bestemming Sarah se Gat by Hentiesbaai vernoem is en oor wie Carike Keuzenkamp ’n bekende Afrikaanse liedjie gesing het, sou op 17 Januarie 95 jaar oud gewees het. Sy was nie net ’n legende langs die viswaters nie, maar ook ’n uitstekende bokboer en ’n kompeterende brug­ speler. Sarah is in Suid­Afrika gebore en het daar met haar man Norman in die huwelik getree. Hul dogter Sarah Roos vertel dat die egpaar weens Norman se werk in 1955 Windhoek toe getrek het. “Pa het vakansietye op Hentiesbaai saam met die manne gaan visvang. My ma en haar vriendin tannie Ellen van der Walt het besluit die storie van by die huis rondsit en niks doen terwyl die manne visvang, werk nie vir hulle nie. Die vroue het begin saamgaan en ná ’n tyd het hulle begin om beter vis te vang as die mans.” Toe die egpaar Namibië toe getrek het, het hulle eers in Windhoek gewoon waar Norman die besturende direkteur van ’n maatskappy was en later in die boubedryf gewerk het, totdat hy by Tsumeb begin boer het.

BOER

“Toe my pa begin boer, het my ma nie teruggestaan nie en haar eie bokboer­ dery begin. My ma het daarvan gehou om haar eie ding te doen. Sy was nie ’n mens wat gesit en gehoop en bid het die geld moet van ’n man af kom nie. “Sy het self gewerskaf, gedoen en aangepak. Sy was ’n baie sterk bokboer en ’n boervrou in murg en been wat mal was oor die plaaslewe. My ouers het ’n plaas naby Tsumeb amper teenaan die Etosha en by Nina gehad.”

VISVANG

Toe die egpaar nog in Windhoek en Tsumeb gewoon het, het hulle elke vakansie, langnaweek en wanneer die tyd toegelaat het Hentiesbaai toe

gegaan om vis te gaan vang. “Visvang is deel van ons; dis wat ons almal as familie nou nog saam doen. My ma het op 80­jarige ouder­ dom nog ’n 15 kilogram kabeljou uit die water gehaal. Dit was die groot­ ste een tussen ek dink ses wat sy die dag gevang het. “My dogter Tertia Klopper het ouma se geluk langs die water geërf en sy was selfs vir die Namibiese vroue­ hengelspan gekies. Sy is tans swanger en het nog voorverlede Sondag ’n kabeljou uitgehaal. Sy het gesê dis die laaste een totdat die baba gebore is.” Ouma Sarah self het in 2008 gesê: “Eers die dag as die Oubaas my kom haal, dán vang ek nie meer nie, maar ophou sal ek nie maklik nie. Nee, as ek op Henties is, vang ek elke dag.”

BRUG

Sarah was ook ’n baie ernstige brug­ speler. “My ma het tussen brug speel en visvang gelewe. Sy het toe hulle in die Kaap gebly het aan ’n klub behoort en aan kompetisies deelgeneem. Sy was ’n baie bekwame brugspeler en op haar 80ste verjaardagpartytjie was daar twintig van haar brug­ spelervriende teenwoordig.” Tydens haar tyd in Windhoek het sy ook graag gholf gespeel.

KAAP

In 1976 het die egpaar Kaap toe getrek en ’n voerbank begin. “Hulle het Namibiese beeste daar vet gevoer en dan geslag. Toe dinge met die permitte so moeilik begin raak dat dit onmoontlik was om hiermee voort te gaan, het hulle die twee plase in Namibië verkoop. My pa het toe ’n aftreehuis op Henties­ baai vir hulle twee gebou. Hy is egter aan kanker oorlede en my ma wou nie alleen soontoe trek nie.” Sarah en Norman het terwyl hulle in die Kaap gebly het elke jaar vir so drie maande Hentiesbaai toe gegaan om vis te gaan vang. Ná sy dood het Sarah aangehou gaan. Sarah is op 23 Januarie 2011 aan breinkanker oorlede. “Ma het elke soort kanker wat ’n mens kan kry gekry, maar breinkan­ ker het op die einde haar dood ver­ oorsaak. Ek en my suster Nauline het in daardie stadium op ’n plaas in die Kaap gewoon en ons het haar tot haar

Sarah de Jager, die legende van Hentiesbaai, het selfs as 80-jarige op een dag nog verskeie sulke groot kabeljoue uit die water getrek.

dood toe versorg.” Sy beskryf haar ma as ’n ongeloof­ like mens. “Daar was nie vir haar ’n storie soos klas of kleur nie. Niemand was ooit vir haar te hoog of te laag om mee te kommunikeer nie. Sy het met almal gesels en sy was baie lief vir mense, en mense vir haar. Sy was ook baie stout en het altyd die mans se kant gevat en hulle in hul kwaad gesterk.”

FAMILIE

Die egpaar het vyf kinders gehad. Drie is in Kaapstad gebore en die twee laatlammetjies op Tsumeb. Haar twee oudste seuns is weens Covid­ 19 oorlede. Die kinders het in Suid­Afrika gewoon en ná ouma Sarah se dood het hulle een na die ander Namibië toe getrek. “Nauline en haar man het Henties toe getrek en hy het daar gebou. Kobus het ook al die jare in Henties gebou en Pieter het hom gehelp. Kobus was ook die eienaar van die Brandberg White Lady Lodge naby Uis. Ek het in 2007 getrek toe hulle ’n nuwe lodgebestuurder gesoek het. Norman woon nog in die Kaap,” vertel Sarah Roos.

SARAH SE GAT

Geluk was altyd aan ouma Sarah se kant wanneer sy en Norman langs die see gery het, het sy altyd ’n goeie plek raakgesien en voorgestel dat hulle hier moet probeer vang.

Carike Keuzenkamp het vir Sarah op haar 80ste verjaardagpartytjie met ’n geskenk verras. FOTO’S VERSKAF tyd was daar nog nie name vir die plekke nie en mense het haar agter­ volg om te kyk waar sy vang. Ons het later die bord opgesit, wat keer op keer in die nag weggeraak het.”

DAAI LIEDJIE

“Die skrywer van die lied, Jan de Wet, se skoonouers het in dieselfde straat gebly waar my ma se huis was. Hulle het toe by Sarah se Gat gaan visvang en terwyl Jan so staan, het die woorde by hom opgekom. Hy het nie eens geweet dis ’n lewendige persoon nie. My ma het toe in Gordonsbaai gewoon en hy in Somerset­Wes, hulle was basies bure.” Jan het vir Sarah gekontak en gesê hy wil die liedjie skryf. “Dit was in die tyd wat die mense so grappe op die radio uitgesaai het waar hulle mense bel en vir hulle poetse bak. My ma het net besluit sy sal nie gevang word nie en het vir Jan gesê: man, doen jy net wat jy wil. “Die volgende dag het Carike haar gebel en gesê sy wil die liedjie sing, maar het haar toestemming nodig en weer het ma net gesê: maak soos julle wil. “Natuurlik was sy later baie trots toe die liedjie oor haar op die radio speel. My pa egter was nie so ingeno­ me nie. Hy was die sakeman Norman de Jager, maar van toe af is hulle voor­ gestel as Sarah de Jager en haar man.”

WENRESEP

Tertia Kloppers, kleindogter, het haar ouma se geluk langs die viswater geërf. “Toe sy op die spesifieke plek kom, het sy gevang en gevang en almal het haar dan gevra waar die plek is. Daai

Henk Lamprecht het in die 1980’s saam met die egpaar visgevang en hy het vele herinneringe oor hoe Sarah te werk gegaan het. “Die De Jagers het in die Strand gewoon en was boesemvriende van oorlede Lukie Niemand. Hulle het ’n huis op Hentiesbaai gehad. “Ek en Lukie het van 1984 tot 1988 by hulle gaan bly as ons vis gaan vang het op Henties en is baie gereeld saam met hul see toe.

“Jy kan sê Sarah was getroud met haar Penn49­katrol. Ons het daar aangekom met ons nuwerwetse Polekanski­katrolle en haar kom­ mentaar was: Ek sukkel nie met speel­ goed nie. “Sy het altyd met twee hoeke ge­ hengel – een met visaas en een (altyd op die onderste hoek) met mossel of rooiaas. Die rooiaas moes vrot wees en dan het sy bruinsuiker daaroor gegooi om dit taai te maak. Ons het self mossels gegrawe noord van Kaap Kruis. Sy het die mossels dan dadelik uitgesny, met bruinsuiker gestrooi en in ’n lemoensakkie laat droog. “Daardie tyd was die amptelike Sarah se Gat nog nie daar nie. Sy en Norman het elke dag na 13.5 of 16 km noord van Kaap Kruis gegaan. Sy het altyd gesê sy glo die vis is waar mens mossels kry.... veral galjoen en steen­ bras. Ons het dit ook so ervaar daardie jare. “Sy het by uitstek altyd die meeste galjoene of steenbrasse gevang en het altyd vir ons gesê: “Julle sal niks vang nie, want julle gooi oor die vis”. Ons het normaalweg dieper gegooi op soek na kabeljoue en gewoonlik net met een hoek met visaas aan. Der­ halwe het ons nie galjoene gekry nie. “Norman het dan kommentaar gelewer: Jy sê so omdat jy nie ver kan ingooi nie. “En dit was ’n feit, sy kon nie ver ingooi nie. Vandag weet ons die galjoene en steenbras byt mos gewoonlik agter die eerste brander. “Voorts onthou ek sy kon die heer­ likste kos maak. Haar gebakte vis was die beste. Toebroodjies, koue vis en gekookte eiers om see toe te neem. . . my mond water sommer. “Sy het ons ook altyd aangepraat om sonbrandolie aan te smeer en ons hoedens op te sit. Ek onthou haar op­ merking: Die son gaan jou dood steek as hy jou vang sonder ’n hoed op jou kop.”

Ouma Sarah en haar kinders Lodewyk de Jager (oorlede in 2021 aan Covid), Sarah Roos, Nauline Erasmus, Norman de Jager en Kobus de Jager (oorlede 2022 aan Covid). Sarah de Jager en haar vriendin Ellen van der Walt het altyd saam gaan visvang.

6

PRAAT SAAM

Republikein

Maandag 23 Januarie 2023

Praat saam WHATSAPP

[email protected] Sit “lesers” vooraan en SMS na 51500 (N$3/160 karakters) WhatsApp 0811 7000 10

SMS 51500

AVONTURIERS VEILIG IN HOOFSTAD

Beste lesers, keuring vir die publikasie van SMS’e, briewe en alle ander lesersbydraes berus by Republikein. Klagtes oor die diens van private besighede word eers aan die onderneming vir reaksie voorgelê. Die menings van ons lesers en rubriekskrywers verteenwoordig nie noodwendig die standpunt van Republikein of Namibia Media Holdings (NMH) nie.

As a parent, I would like to appeal to the High School of Windhoek Gymnasium to please assist the learners with extra classes with subjects in which they struggle with. My request is based on the fact that private tutors is too much cost ef­ fective. I hope you will consider this request. I thank you. St George’s School, please grade 2 learners they are still small. Do not treat them as if they are grade 5. Especially now at the beginning of the year. Some learners cannot adapt easily to changes, I noticed it with my grandchild. He wants to go back to his teacher and friends of grade one. Please principal this is a concern. I thank you.

Republikein is ’n lid van die Redak­ teursforum van Namibië (EFN). NMH as mediahuis onderskryf die etiese kode vir die Namibiese media soos toegepas deur die:

FACEBOOK “Pas in: Die video van ‘n kitsvloed op Solitaire word tans wyd in sosiale media versprei. Reën dit waar jy nou is?” Seems like Namibia is receiving good rains today. . . – Stephen Osho Morris Grootfontein is raining nonstop. – Malakia Voty Katanga Raining cats and dogs @Windhoek. – Estee Lauder Kain­ derera

Republikein se spotprenttekenaar, Llewellyn Loftie-Eaton, het die naweek saam met vriende op hul motorfietse na Mount Etjo gereis. Die modder en reën het egter die fietsryers onverhoeds betrap, en sommige het geval en is beseer. Die groep kon ook nie ’n vol rivier oorsteek nie en is vir ure lank opgehou. Die avonturiers het gister veilig in Windhoek aangekom en die beseerdes kon mediese behandeling ontvang.

“. . . bly wa ar jy is!”

Yes in Tsumeb. – Zelda Nicoletta Cotzee Nee ons bid vir ’n bietjie reën. Pieter­ maritzburg KZN – Susan Botha In Otjiwarongo reën dit katte en honde. . . – Sarie Fourie “Fishcor: De Klerk se getuienis is noodsaaklik”: Hier is te veel high ranks betrokke wat geskep het. . . De Klerk bly waar jy is, hulle wil jou uithaal. . . Dis waar. . . Kandara nr 2. – Andre Pieter Hy weet wie die main peanut is. Die regering wil hom stilmaak. Soos

Phala Phala sal dit ma ma­ nupileer word. Lekker in Afrika. – Willie Riana Krugell De Klerk, bly waar jy is – Emgardt Bester is.!

Hulle gaan maklik vir hom ook betaal. Niks is impossible nie, its a high ranked case. Involving high ranked officials. Die saak kan anerste uitkom. – Ebenezer Haraeb

BRIEWE ’n Liefdesbrief aan Namibië LOURENS EN ESTÉ RAAF SKRYF: Daar is geheime in jou duine, ’n sagtheid in jou kilometers van uitspansel wat my terselfdertyd uit myself dryf, maar wat my ook

roep na introspeksie. ’n Tipe stroping van rits en roer en doen en dryf wat my saggies lei na refleksie. In jou aangesig skyn die natuur haar helder teenwoordigheid en voel ek gering deel van ’n massiewe kring. ’n Sirkel van lewe wat onafhanklik van my aanbou, voortbeur en laat leef, soos wat ek my kan indink die onverstoorde Aarde jare gelede ons as mensdom tot ons knieë kon dwing. Dis by jou waar die niks baie raak en ek gesels ewe skielik baie stories met die sekel­ maan. Die fonds van lewe en vasbyt op jou afdraai paaie ’n getuie van volmaakte ekosisteme wat vir dekades in harmonieuse ritme bestaan. Op sout soos teer het die verlaten­ heid my weer leer bid vir kapasiteit om altyd hierdie vry­ heid in my gees te kan aanskou. Ek verdwaal in die romanse dat ’n

land kon arms groei en my in haar skoot kon toevou. Ek verlang soms na jou soos ’n mens. En ek smag na die dag wat ek nog ’n keer laggend kan uitsien na nuwe avonture op jou grens. Ek hoop ek kan jou nog vir die hele wêreld wys. Mag die respek vir lewe en land aanhou uit jou magtige teenwoordigheid verrys.

BYBELSE WYSHEID DR. ANNES NEL Habakuk 1:2: “Hoe lank moet ek om hulp roep voordat U hoor, Here, moet ek by U bly kla oor geweld voordat U red?” Stel jou voor dat jou stad vir 900 dae onder beleg is. Jy kan nie uitkom nie. Mense ly honger. Hulle eet enig­ iets wat hulle kan kry. Dit was die situasie van die ou Leningrad, nou St. Petersburg, in Rusland tydens die Tweede Wêreldoorlog. Stel jou nou die gebede van mense in

IRÉNE-MARI SÊ MAAR NET As jy vlak is, is alles diep

Iréne-Mari van der Walt

Ek kan nie heeltemal sê wanneer of waar nie, maar iewers in verlede jaar het ek myself verbaas deur ’n fliekfoendie te word. Veral flieks en filmreekse wat jou laat dink, soos The White Lotus, Decision to Leave en Blade Runner 2049. Miskien is dit omdat ek nou meer kamerawerk doen as wat ek as tiener kon droom. Ek is gaande daaroor om iets klaar te kyk en dan net eenvoudig te sit en dink – oor die kamerawerk, die oomblikke wat dalk dieper is as wat hulle aanvan­ klik voorkom en oor die lesse wat hierdie span kunstenaars aan sy gehoor probeer oordra. Hoewel ek ’n paar woorde te sê het oor die klaarblyklike dood van flieks met ’n middelmatige begroting, was dit vir my nogal snaak om te sien hoe die helfde van die wêreld in sirkels praat oor Glass Onion: A Knives Out Mystery. ’n Gekke storielyn wat eenvoudig voorkom of hulle wou sien met hoeveel lawwigheid hulle mee

kon wegkom, raak toe skielik die onderwerp van video­opstelle en diep gesprekke oor hoe sielsiek ons as mense is. Hoewel dit nie vir my is om te sê of daar ’n dieper betekenis agter Dave Bautista (ja, die knaap van WWE) se satyn hemde met die luiperd kolle is nie, kan ek nie anders as om te dink aan die Beatles se liedjie met die naam “Glass Onion” nie. John Lennon het destyds verduidelik dat hierdie liedjie eenvoudig net ’n klomp woorde in ’n mengbak was; geskryf om mense wat té diep skrop vir ’n betekenis gek te maak. Steeds is daar honderde aanlyn artikels wat spekuleer oor hoekom Paul [McCartney] die walrus is waarna daar in die liedjie verwys word. Dieselfde het meer onlangs met die Australiese pop­sensasie Vance Joy in 2013 gebeur toe sy liedjie “Riptide” in daardie jaar telkemale op die radio gespeel is. Joy het in ’n onderhoud kort na die liedjie se sukses verduidelik dat

daardie stad voor. Habakuk se woor­ de gee uitdrukking aan iets hiervan. Habakuk bestaan uit ’n profeet se klagtes en God se antwoorde oor die lyding van die mense. Geweld en onderdrukking is aan die orde van die dag. Nie die goeie mense nie, maar slegtes regeer (1:4). Dit is ’n wettelose samelewing. Geregtigheid het verdwyn. God antwoord nie met goeie nuus nie. Dinge sal nog erger word. Die profeet vind dit moeilik om te aanvaar dat God die onreg in die wêreld sien, maar skynbaar niks daaraan doen nie (1:3). Jesus Christus is Here, sê ons. Dit is een van die wonderlikste Chris­ telike belydenisse van die begin af. Dit is hoekom ons verwag dat dinge anders in hierdie wêreld sal lyk. Daar moet minder lyding en swaarkry wees. Waar is God in my lyding? Die Nuwe Testament sê dat Jesus deel geword het van hierdie gebroke en lydende wêreld. Hy is daar wan­ neer ons swaarkry. Daarom kan ons God saam met die profeet aanroep om die situasie te verander. Ons kan nog meer treur, want ons weet dat Hy iets beters in gedagte het as hierdie gebroke wêreld. Here, hoe lank gaan U wag om die onreg uit die weg te ruim? Amen.

WIL JY REAGEER? [email protected]

daar eintlik geen betekenis agter die woorde is nie. Hy sê dat hy eenvoudig net woorde gesing het wat pas. Hoewel hy erken dat daar verwysings na films en belangrike oomblikke in sy lewe in die mengel­ moes versteek is, is daar geen dieper storielyn nie. Steeds word die boodskap van huishoudelike geweld; liefde wat nêrens gaan nie; ’n man wat bang is om ’n vrou lief te hê; ’n vrou wat bang is om ’n man lief te hê; en selfs ontvoering wat kwansuis agter die lirieke skuil, oor en weer gedeel. Hierdie is juis hoekom wetenskap­ likes hulself gereeld in groepe op­ deel en geen kommunikasie tussen die groepe toelaat tot elke groep die antwoord tot ’n komplekse pro­ bleem gekry het nie – jou brein het die antwoord, dan vul hy die som in. Die ironie is dat die soeke na diepte in liedjies en films saam met die bestaan van die internet vlamgevat het. Nou dat ons toegang het tot alles, het ons eintlik toegang na

min dinge wat sin maak. Ek dink die mensdom het nou té slim geword – of dalk té oppervlakkig. Ek dink as ons na ’n goeie ou Afri­ kaanse gunsteling Pad na Jou Hart kyk, kry ons dalk die antwoord wan­ neer Amoré [Donnalee Roberts] die jong sakeman Basson [Ivan Botha] vriendelik waarsku met: “As jy vlak is, is alles diep”. Dalk het ons so “vlak” geword omdat daar nou té veel is om te leer, en dus leer ons net genoeg om ’n oppervlakkige gesprek oor hierdie onderwerp te kan voer. In die ou dae – lyk dit – was indiepte­kennis oor een of twee onderwerpe die “in” ding, juis omdat daar waarskynlik net toegang was tot een of twee onderwerpe. Deesdae hoef jy nie veel oor ’n on­ derwerp te weet nie, maar jy moet seker maak dat jy darem ’n bietjie van alles weet. Ek glo egter steeds as jy oor alles omgee, gee jy om oor baie min dinge; en “as jy vlak is, is alles diep”.

ADVERTENSIES

Republikein

Maandag 23 Januarie 2023

Destination: Welcome to the RFA At the Road Fund Administration, we drive Namibia’s progress through funding road infrastructure that connects people and businesses, thereby enabling economic growth. The RFA was established on the 1st of April 2000 to manage the Road Fund and the Road User Charging System in order to secure and allocate sufficient funding for a safe and economically efficient road sector in Namibia. Our goal is to connect you to where you need to be on a safe and efficient road network. To do this, our vision sets our sights on being a global leader, and our mission is to collect road user charges and allocate funds for road maintenance.

ROAD FUND ADMINISTRATION

Safe & Efficient Road Infrastructure

Road User Charges

OUR VISION To be the global leader in sustainable road infrastructure funding and management, contributing to national development goals. OUR MISSION To manage Namibia’s road user charging system to provide optimum funding for an equitable, safe and economically efficient road sector, for the benefit of road users.

Approved Authorities

www.rfanam.com.na

Make wellness your number-one priority by joining FLEX FROM MONDAYS TO THURSDAYS, working out to flex your muscles. WORKOUT STARTS AT 06:30 SHARP. Then enrich your mind and learn more about individuals from the sport, wellness and beauty industries ON FRIDAYS AT 17:30 TO FLEX YOUR MIND!

For advertising contact: [email protected] oneuptwo.com

7

8

SPORT

Republikein

Maandag 23 Januarie 2023

Sport Miller druk Beers enduit in Attakwas Extreme » Bergfietsry › Andrew Poolman

N

et enkele dae ná die aankondiging dat hy vasgeknoop is om in die kleure van die gerekende Suid-Afrikaanse span PYGA Euro Steel te ry, het Namibië se bergfietskampioen Alex Miller gewys dat hy gereed is vir enige uitdagings wat in die nuwe jaar vir hom voorlê. In Saterdag se eendaagse Attakwas Extreme-bergfietswedren oor 121 kilometer wat buite Oudtshoorn begin en in Groot-Brakrivier eindig, het hy net-net in ’n naelresies teen die 2020-wenner Matt Beers van Suid-Afrika tweede klaargemaak. Die temperatuur het by tye aan 40 grade Celsius geraak-raak, maar danksy ’n suidsuidwestewind van voor was dit nogtans koeler as die versengende hitte van verlede jaar se wedren. Erosie weens somerstorms het verskeie slote veroorsaak en die Attakwaskloof nóg moeiliker gemaak. Dit word reeds as SuidAfrika se taaiste eendagresies bestempel en dié land se heel bestes was by die wegspringstreep. Miller, verlede jaar se bronswenner by die Statebondspele in Birmingham, word eers volgende maand 20 jaar oud en moes die

naweek vir die tweede keer met die silwerposisie by die Attakwas tevrede wees. Tristan Nortjé (Toyota Specialized) sê jy moes baie versigtig wees, want sommige slote was so diep soos ’n fiets. Nortjé het daarom gesorg dat hy en sy spanmaats die eerste paar kilometers aan die voorpunt bly. Beers (Toyota Specialized) het gou die voorste groep gelei. Hy is gevolg deur Marco Joubert, Pieter du Toit en Wessel Botha (Imbuko), Miller en sy jong Suid-Afrikaanse spanmaat Michael Foster (PYGA Euro Steel), Arno du Toit, Keagan Bontekoning en CP van Wyk (Insect Science), asook Jan Withaar (24/7 Security), Gert Heyns en Christiaan Janse van Rensburg. Philip Buys, Euro Steel se leier, het met die eerste klim meganiese probleme ondervind, wat sy wedren beëindig het. Die res van die gunstelinge was almal nog in die wedloop by die tweede waterpunt – ná 50 km. By die klim ná die kruin van die Attakwaskloof het Nortjé en Miller die groep opgebreek. Miller het die titel Koning van die Berg gewen. “Ná die ‘Koning van die Berg’merk het Matt [Beers] en Arno [du Toit] hulle weer by ons aangesluit. Maar toe val Arno,” sê Nortjé. Beers, Nortjé en Miller was toe alleen voor.

Namibië se Alex Miller (tweede) op die podium saam met die wenner Matt Beers.

“Minder ryers het egter nie in ons guns gewerk nie,” sê Beers. “Ek en Tristan moes al die rywerk voor doen, wat Alex toegelaat het om vir ’n groot deel van die tweede helfte ’n kleiner poging in te sit. Tristan het teruggeval en Alex het ’n paar keer probeer aanval. Ek het ook ’n paar keer probeer aanval, maar daar het niks daarvan gekom nie.” Miller het voor gery op pad na die laaste afdraande. “Ek was tevrede om agter hom te ry en my kans af te wag, want ek ken die roete en dit is bedrieglik,” sê Beers. Miller het hom met ’n draai teen die laaste afdraand misgis en Beers het hom aan die linkerkant verbygesteek. Beers het met kragtige rywerk in volle vaart op die eindstreep afgepyl, maar Miller het steeds in sy nek geblaas. Net ’n halwe fietslengte het hulle geskei. Beers se wentyd was 5 uur 29 sekondes. Miller het dieselfde tyd gekry, met Nortjé derde – 2 minute 01 sekonde ná die wenner. Withaar het vierde geëindig en Du Toit vyfde. Beers het verlede jaar derde geeindig en in 2021 het hy nie deelgeneem nie.

VROUE

Sarah Hill het haar oorwinning in die Klein-Karoo op ’n heel ander wyse behaal. Yolande de Villiers, die gunsteling, het reeds vroeg in die wedren meganiese probleme ondervind en sy sou nie na haar vyfde titel kon mik nie. Hill het van Elrika HarmzenPretorius op die klim na die “Koning van die Berg”-merk weggebreek en van daar die wedren alleen gery. Hill was verheug oor haar eerste titel (wentyd 6:33:29). HarmzenPretorius het 7 minute 49 sekondes ná die wenner geëindig met Catherine Colyn derde. Janice Venter het vierde klaargemaak en Sarita Louw was vyfde.

20

blads y inhou e d

Matt Beers (links) trap hard in ‘n naelrit voor Alex Miller en Tristan Nortjé op pad na die eindstreep. FOTOOAKPICS.COM

Generation C Is a featured news show from our printed edition, The Zone. The Zone is a youth centred newspaper distributed in the Republikein, Namibian Sun and Algemeine Zeitung. Broadcasted on the My Zone Platforms every Tuesday at 14h00. Now also on NTV every Tuesdays 17h00 – 17h30 For all your advertising E-mail: [email protected]

– Bygewerk van Netwerk24

oneuptwo.com

TURNS You could stand a chance to WIN a DStv Explora, DStv Kit, GOtv Decoder or a shopping voucher worth N$3000 from Foschini Group! All you have to do is scan the QR code and answer the question provided! Competition closes Monday, 6 February 2023. Winners will be announced Wednesday, 8 February 2023. Ts & Cs Apply.

AND YOU CAN WIN!

Channel 285

Channel 94