Seed Science Flipbook PDF

Seed Science

50 downloads 104 Views 1012KB Size

Recommend Stories


Science
Cells. Parts. Osmosis. Photosynthesis. Heart. Blood vessels. Transport system in plant. Respiratory system. Physics. Hooke's Law. Vectors. Scalars. Kinetin Theory. Newton Law. Force. Energy. Gravity. Chemistry. Chemical elements. Catalysts. Oxidation

Story Transcript

မျိုးစေ့သပ ိ ္ပံ နှင့် နည်းပညာ အစခြေြေံသစောတရားများ အပိုငး် (၁)

စေါ်ြေင်သိန်းစ

ွေး၊ေိုက်ပျိုးစရး (မျိုးစေ့)ပညာရှင်

သင်တန်းရည်ရွယ်ြေျက်များ • မျိုးစေ့ဇီဝကမ္မစေေ၊မျိုးစေ့အစခြေအစန၊မျိုးစေ့အဆင့်အတန်း၊မျိုးစေ့အရည်အစသွေးအာမြေံမှု၊မျိုးစေ့ ုတလ ် ုပ်ခြေင်း၊ေသည့်ေဟုသုတများကိရ ု ရှိစေရန်၊ • မျိုးစကာင်းမျိုးသန့်စရွးြေျယ်ခြေင်းနှင့်ကယ ို ့်မျိုးကိုယ် • ကိယ ု ့်မျိုးကိုယ်

ားပပီးေိုကပ ် ျိုးတတ်စေရန်၊

ားေိုက်ပျိုးခြေင်းခြင့် မျိုးစေ့ဝယ်ယူေိုက်ပျိုးခြေင်း

စလျှော့ြေျနိုငပ် ပီး၊သီးနှံစေ့ကုေ ိ ိုက်ပျိုးခြေင်း

က်အ

က် ေိုက်ပျိုးေရိတ်ကုန်ကျမှုက‌ို

ွေက်နှုန်းပိုမိုစကာင်းမွေနပ် ပီး ဝင်စငွေပိုမရ ို ရှိနိုင်စသာ

အြေွေင့်အလမ်းများရရှိစေရန်၊ • အလားအလာစကာင်းပပီးစေသ၊ရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီစသာမျိုးများကို တတ်စေရန်၊

2

2/14/2023

Add a footer

ိနး် သိမ်းစောင့်စရှာက်

သင်ကကားမှုနည်းေနေ် • မျိုးစေ့သိပ္ပံနင ှ ့်နည်းပညာ သြေခနး် ောနှင့်ပတ်သက်၍ အစခြေြေံေဟုသုတဆန်းေေ်ခြေင်း - Pre-Test • အသိပညာရရှိစေရန်၊ သင်တန်းပို့ြေျသူက သင်ကကားပိ့ြေ ု ျခြေင်း - Lecture/ Presentation • မျိုးစေ့

တ ု ်လုပ်ခြေင်းနှင့် မျိုးစေ့အရည်အစသွေး

ိန်းသိမ်းခြေင်း လုပ်ငန်းများစဆာင်ရွက်ရာတွေင် ခပဿနာ

စခြရှင်းခြေင်းဆိုငရ ် ာ အသိပညာများစပါင်းေပ်ရန်၊ သင်တန်းသား/သူများကစမးခမန်းသည်များကို သင်တန်းပို့ြေျသူက ခပန်လည် စခြကကားခြေင်း - Questions and Answers သင်တန်းသား/သူအြေျင်းြေျင်းနှင့် သင်ကကားပို့ြေျသူအကကား အသိအခမင်ြလှယ်ခြေင်း - Discussion

• သင်တန်းမှရရှိစသာေဟုသုတများကိုခပန်လည်ဆန်းေေ်ခြေင်း - Post-Test

3

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့ဇီဝကမ္မ (Seed Physiology) ‌ • မျိုးစေ့ခြေ်စပါ်လာပုံ၊‌

• မျိုးစေ့တည်စဆာက်ပုံနှင့်အမျိုးအေားများ၊‌ • မျိုးစေ့တင ွေ ်းပါဝင်စသာဓာတုခေပ်စပါင်းများ၊ • မျိုးစေ့၏အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုငရ ် ာဇီဝကမ္မအစခြေအစနများ၊ • မျိုးစေ့၏အပင်စပါက်ခြေင်းကိအ ု ားစပးစသာစဟာ်မုန်းများ၊ မျိုးစေ့ငပ ု ်ရခြေင်း၏အစကကာင်းအရာနှင့်အမျိုးအေားများ၊‌ • မျိုးစေ့ငပ ု ်ခြေင်းကို စြေျြျက်စပးနိုငစ ် သာခြေ်ေဉ်များ၊ • မျိုးစေ့အရည်အစသွေး၏ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာတိုင်းတာမှုများ၊‌ • မျိုးစေ့သိုစလှာင်စနေဉ်အတွေင်းမျိုးစေ့၏အရည်အစသွေးကို ေသည်တု့က ိ ိုစလ့လာရခြေင်းခြေ်ပါသည်။

4

2/14/2023

Add a footer

ိြေက ို ်ပျက်ေီးစေရသည့်အြေျက်များ၊

မျိုးစေ့မိတ်ဆက် • မျိုးစေ့များသည် ကမ္ဘာစပါ်တွေင်ရှိ လူနှင့်တိရေ္ဆာန်တု့အ ိ တွေက် အစခြေြေံအုတခ် မေ်ခြေ်သည်။ • ေား၊ဝတ်၊စနစရးဟူစသာ အစရးသုံးပါးတွေင်- ကျွနုပ ် ်တ့ို ေားစသာအေားအောများ၊ ဝတ်ဆင်စသာအဝတ်အ ည်များ၊ စန့ေဉ်ေဝတွေင်အသုံးခပု စနစသာ အသုံးအစဆာင် အများေုသည် မျိုးစေ့ကုအ ိ စခြေြေံ ုတလ ် ုပ်စသာပေ္စည်းများခြေ်ပါသည်။ • စြေတ်သေ်အပင်နည်းပညာများ၊မျိုးများ၊အေရှိသည့်ေုက ိ ပ ် ျိုးစရးဆိုင်ရာနည်းပညာများ မည်သို့ပင်စခပာင်းလဲလာစေကာမူ “အရည်အစသွေးစကာင်းမျိုးစေ့ - Quality Seed” ၏စနရာတွေင် မည်သည့်အရာမျှေ အေား းို နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ • အရည်အစသွေးစကာင်းစသာသီးနှံကုိေုက ိ ပ ် ျိုးရန် “အရည်အစသွေးစကာင်းမျိုးစေ့” သည် မရှိမခြေ်လိုအပ်ပါသည်။ “မျိုးစေ့မမှန်၊ ပင်မသန်၊ ြူးတံငံက ု င်း၊ အသီးြျင်း၏”

5

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့ခြေ်စပါ်လာပုံ • မျိုးစေ့_ ရင့်မှည့်စနစသာသစန္ဓေစလာင်း‌၊(တနည်းအားခြင့်ဆိုစသာ်)

• အြိုဂမိနှင့်အမဂမိတို့ စပါင်းေပ်ခြေင်းခြေ်သည်။ • မျိုးစေ့ခြေ်စပါ်လာစေရန်အတွေက် _ သစန္ဓေစလာင်း၊ အစေ့တင ွေ ်းော၊ အစေ့ြေွေတ ံ ို့‌ ြွေံ့ပြိုးကကီး

ွေားရန်လုအ ိ ပ် သည်။

• အစေ့ခြေ်စပါ်ေဉ်ကာလ _ စယေူယျအားခြင့် အဆင့် (၃) ဆင့်ရှိသည်။ (၁) အစေ့ကကီး

ွေားမှု (၈၀) ရာြေိုငန ် န ှု း် ရှိစသာအြေျိန်၊

(၂) ဇီဝကမ္မရင့်မှည့်ြေျိန်၊ (၃) ရိတ်သိမ်းရန်အတွေက်ရင့မ ် ှည့်ြေျိန်

6

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့တည်စဆာက်ပုံ သစန္ဓေစလာင်း • အစေ့တွေင်းရှိစသးငယ်စသာအပင်စလာင်း (အခမေ်စလာင်း၊အညွေန့်စလာင်း) ခြေ်ပပီး၊ ၎င်း၏ဝတ္တရားမှာ‌

ပတ်ဝန်းကျင်အစခြေအစနစပးသည့်အြေါ တွေငေ ် တင်ကကီး

ာွေ းလာပပီး ပုံမှန်အပင်တေ်ပင်

ခြေ်လာသည်။ အစေ့တွေင်းော • စေ့ရွက်

ီးပင်(Monocot)များတွေင‌် အောစရောသိုစလှာင်

ားစသာတေ်ရှူးကို အစေ့တင ွေ ်းော

( Endosperm) ဟုစြေါ်ဆိုပပီး၊‌(ေပါး၊စခပာင်း၊နှံေားစခပာင်း) • စေ့ရက ွ ်ေုံပင် (Dicot) များတွေင် အစေ့ရွက် ( Cotyledon ) ဟုစြေါ်စဝါ်သတ်မှတ်သည်။ (ပဲပုပ်၊ပဲတီေိမ်း၊စခမပဲ) • ယင်းတိ့၏ ု တာဝန်မှာ‌ေတင်ကကီး

ွေားလာသည့်သစန္ဓေစလာင်းများကို‌ အောစရောပံ့ပိုးစပးရန်

• သီးနှံတေ်မျိုးနှင်တ ့ ေ်မျိုးအောသိုစလှာင်ရာအေိတ်အပိင ု ်းတို့သည်မတူညီကကစပ။ (အစေ့တင ွေ ်းော၊အစေ့ရွက်၊ သစန္ဓေစလာင်း (အြေွေမ ံ ာသီး)၊ပယ်ရေ ီ ပမ်း (စကာ်ြီ)၊ 7

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့တည်စဆာက်ပုံ (အဆက်) အစေ့ြေွေံ • အစေ့ရင့်မှည့်စနြေျိန်တွေင် သစန္ဓေစလာင်းအိတ်၏ အစပါ်ေက်နံရံမှ အဆင့ဆ ် င့် ြွေံ့ပြိုး

လာပပီး အစေ့ြေွေအ ံ ခြေ် စခပာင်းလဲသွေားသည်။‌ • အ‌စေ့ြေသ ွေံ ည်‌သစန္ဓေစလာင်းနှငပ ့် တ်ဝန်းကျင်အကကား အကာအကွေယ်စပး

ားစသာ

အဟန့်အတားတေ်ြေုခြေ်သည်။‌ • အစေ့ြေွေံ၏တာဝန်ဝတ္တရားများမှာ အတွေငး် ပိင ု ်းရှိမျိုးစေ့အေိတ်အပိင ု ်းများကို‌ ိြေိုက်ေဏ်ရာ၊ ရာသီဉတု ေဏ်နင ှ ့် ပိုးမွှားအန္တရာယ်မှအကာအကွေယ်စပးခြေင်းနှင့်‌ မျိုးစေ့အတွေင်း အရည်နင ှ ဓ ့် ာတ်စငွေ့တိ့၏ ု အဝင်အ တို့ခြေ်သည်။

8

2/14/2023

Add a footer

ွေကက ် ို

ိန်းကွေပ်စပးခြေင်း

မျိုးစေ့အမျိုးအေားများ စေ့ရွက်ေုံပင်မျိုးစေ့နှင့်စေ့ရွက်

ီးပင်မျိုးစေ့

(က) စေ့ရွကေ ် ံပ ု င်မျိုးစေ့ - အစေ့ရွက် (၂) ရွက်ပါရှစ ိ သာမျိုးစေ့ (ပဲအမျိုးမျိုး၊ စခမပဲ၊ နှမ်း၊စနကကာ) (ြေ) စေ့ရွက်

ီးပင်မျိုးစေ့- အစေ့ရွက် (၁)

ရွက်သာပါရှိစသာမျိုးစေ့ (ေပါး၊စခပာင်း၊ ကကံ၊ ခမက်အမျိုးမျိုး) ဓါတ်ပုံအရင်းအခမေ် - အင်တာနက်

9

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့အမျိုးအေားများ (အဆက်) ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးစသာမျိုးစေ့နှင့်ပင်ခြေားဝတ်မှုန်ကူးစသာမျိုးစေ့ (၁) ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးသီးနှံ ( ဥပမာ - ေပါး၊ ဂျုံ၊ ဝါ၊ စခမပဲ) (၂) ပင်ခြေားဝတ်မှုန်ကးူ စသာသီးနှံ (ဥပမာ - စခပာင်း၊နှံေားစခပာင်း၊ စနကကာ) (၃)အြေျို့စသာအပင်များသည်သစန္ဓေစအာင်ရန်အတွေက် ပင်တည်းနှငပ ့် င်ခြေားဝတ်မှုန်ကးူ ခြေင်း (၂) မျိုးလုံးခြေ်နုင ိ သ ် ည်။ (ဥပမာ - ပဲေင်းငုံ)

10

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့အမျိုးအေားများ (အဆက်) • အဆီဓာတ်ပါဝင်မှုများစသာမျိုးစေ့နှင့် နည်းစသာမျိုးစေ့ • (၁) အြေျို့စသာမျိုးစေ့များသည် အဆီဓာတ်ပါဝင်မှုမရှိသစလာက်နည်းပါးခြေင်းစကကာင့် ကကာရှည်ေွော သိုစလှာင်နိုင်ကာ‌အပင်စပါက်ခြေင်းကိလ ု ည်းမ

ိြေိုက်နိုင်စပ။‌(ဥပမာ - ေပါး၊ဂျုံ၊စခပာင်း၊ပဲအမျိုးမျိုး)

• (၂) အြေျို့စသာမျိုးစေ့တု့သ ိ ည် အဆီဓာတ်ပါဝင်မှုအလွေန်များခပားသည်။ သိုစလှာင်ရာတွေင်ခပုခပင်

က ို သ ဲ့ ို့စသာ မျိုးစေ့များကို

ားစသာအစအးြေန်းမဟုတ်ပါက၊ ကာလ ကကာရှည်ေွောသိုစလှာင်

ား၍မရပါ။

မျိုးစေ့တင ွေ ်းပါ ရှိစသာ‌အဆီဓာတ် (Fat) သည် သိုစလှာင်ြေန်းတွေငး် ရှိအေိုဓာတ်နှငဓ ့် ာတ်ခပုကာ ြက်တီး အက်ေေ်‌(Fatty acid) အခြေ်သို့ စခပာင်းသွေားခြေင်းစကကာင့်‌မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ခြေင်းကို အနည်းနှင့် အများ

11

2/14/2023

Add a footer

ိြေိုက်နိုင်သည်။(ဥပမာ - စခမပဲ၊နှမ်း၊စနကကာ၊ဆီအုန်း)

မျိုးစေ့တွေင်းပါဝင်စသာဓာတုခေပ်စပါင်းများ • မျိုးစေ့

ဲတွေင‌် ကာေိဟ ု ိုက်ပေိတ်၊ ပရိုတင်းနှင‌့် ဆီနှင်အ ့ ဆီ (လေ်ပေ်) တို့ကို သိုစလှာင်ောအခြေ်သိမ်း

ား သည်။‌

• သီးနှံအမျိုးအေားကိုလိုက်၍ ဓာတုခေပ်စပါင်းများပါဝင်မှုမတူညီစပ • နှံေားသီးနှံ (Cereal Crops) များတွေင် ကာေိဟ ု ိုက်ပေိတ်၊‌ • ပဲမျိုးေုသ ံ ီးနှံ (Pulses Crops) များတွေင် ပရိုတင်း၊‌ • ဆီ

ွေက်သီးနှံ (Oil Crops) များတွေင် ဆီနှင်အ ့ ဆီ (လေ်ပေ်) ေသည့်ခေပ်စပါင်းများ အသီးအသီးပါဝင်မှု

ခမင့်မားကကသည်။ • ၎င်းခေပ်စပါင်းများသည်‌စရနှင့်

ိစတွေ့စသာအြေါ‌အင်ဇင ို ်းများ၏အကူအညီခြင့‌် ဂလူးကို့(ေ်) သို့မဟုတ်‌

ဆူးြေရို့(ေ်) များအခြေ်သို့လည်းစကာင်း၊‌အမိုင်နိုအက်ေေ်အခြေ်သို့လည်းစကာင်း အသီးအသီး ပပိုကွေဲသွေားပပီး၊ အပင်ကကီး

12

2/14/2023

Add a footer

ွေားရန်နှငအ ့် င်ဇိုင်းအသေ်များခြေ်စပါ်လာစေရန်အတွေက် အသုံးခပုသည်။

မျိုးစေ့အတွေင်းရှိဓါတုခေပ်စပါင်းကိုလွှမ်းမိုးစသာအြေျက် (၁) မျိုးရိုးေီဇ • အပင်မျိုးေပ်သူ၏ရည်ရွယ်ြေျက် (၂) ပတ်ဝန်းကျင်အစခြေအစန (မျိုးစေ့ြွေံ့ပြိုးြေျိန်နှင်ရ ့ င့်မှည်ြေ ့ ျိန်) • စရ၊စခမ၊စလ၊အလင်းစရာင် (၃) ေိုက်ပျိုးနည်းေနေ် • မျိုးစေ့နှုန်း

ား၊ေိုက်တန်းအကွောအစဝး

• စရရရှိမှု (နည်း/များ) • မှန်ကန်စသာစခမဩဇာ

13

2/14/2023

Add a footer

ည့်သွေင်းမှု

မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုင်ရာဇီဝကမ္မအစခြေအစန ရုက္ခစေေအခမင်အရ- အစေ့အပင်စပါက်ခြေင်း ဆိုသည်မှာ အစေ့ြေွေံကွေဲပပီး အတွေင်းမှ အစညှောင့်စလး

ွေက်လာခြေင်း ကို စြေါ်သည်။ လက်စတွေ့သစောအရသက်ဆိုင်ရာအစေ့အမျိုးအေားအတွေက် အပင်စပါက် ရန် စကာင်းမွေန်စသာပတ်ဝန်းကျင် အစခြေအစနတွေင် အစေ့မှပုံမှန်အပင်တေ်ပင် ခြေ်လာနိုငသ ် ည့် အရိပ်

လက္ခဏာ များအခြေ် လိုအပ်သည့်အေိတ်အပိုင်းများ က ွေ လ ် ာခြေင်းကိုစြေါ်ပါသည်။ အစေ့အပင်စပါက်ခြေင်း၏အဆင့်များ (၁) စရေုပယ ် ူခြေင်း၊ (၂) အင်ဇုင ိ း် များလှုပ်ရှားလာခြေင်း၊ (၃) သစန္ဓေစလာင်းကကီး

ာွေ းမှုေတင်ခြေင်း၊

(၄)အစေ့ြေွေံကွေဲပပီးအစညှောင့် (၅) ပျိုးပင်အစခြေကျခြေင်း၊

14

2/14/2023

Add a footer

က ွေ ်ခြေင်း၊

ဓါတ်ပုံအရင်းအခမေ် - အင်တာနက်

မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုင်ရာဇီဝကမ္မအစခြေအစန အပင်စပါက်ခြေင်းပုံေံနှေ်မျိုး (၁) စခမစပါ်အစေ့ရွက်

(အ

ွေက်နည်း

က်တည်မအပင်စပါက်ခြေင်း)

(Epigeal Germination) ဥပမာ - စခမပဲ၊ပဲကကီး၊မကျည်းသီး

(၂) အစေ့ရွက်စခမစအာင်းနည်း (စအာက်တည်မအပင်စပါက်ခြေင်း) (Hypogral Germination) ဥပမာ - ေပါး၊ နှမ်း၊စခပာင်း၊ဂျုံ ဓါတ်ပုံအရင်းအခမေ် - အင်တာနက်

15

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့ဇီဝကမ္မ မျိုးစေ့မှစရေုပ်ယပူ ပီးစနာက်အပင်စပါက်ရန်အတွေက် အဆင့် (၃)ဆင့်

(၁) စရေိမ်ဝ ့ င်ခြေင်းအဆင့် (Imbibition Phase) (၂) နားစနခြေင်းအဆင့် (Lag Phase) (၃) အပင်စပါက်ခြေင်းအဆင့် (Germination Phase) စမးြေွေန်း - မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက် မည်သည့်အရာများလိအ ု ပ်ပါသနည်း?

16

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက်လိုအပ်စသာအစခြေအစန (၁) အပင်စပါက်နိုင်စသာမျိုးစေ့ ခြေ်ရမည်။ • အပင်စပါက်နိုင်မှုေွေမ်းရည်စကာင်းခြေင်း (Seed Viability) • စကာင်းေွောရင့မ ် ှညရ ့် မည်။ (Physiological Maturity) • ပျိုးပင်စပါက်ေွေမ်းအား (Seedling Vigour) • အေိဓ ု ာတ် (Moisture) • သိုလ်စလှာင်သည့သ ် က်တမ်း (Storage Life) • အြေျို့စသာမျိုးစေ့များတွေင် မျိုးစေ့ငုတ်ခြေင်း (Seed Domancy) ရှိစသာစကကာင့် အြေျိန်မတိုင်မီ အပင်မစပါက်နိုင်ပါ။ လုံစလာက်စသာအြေျိန်တေ်ြေု (သို့) သင့်စလျာ်စသာကုသမှုတေ်ြေုြေုခပုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ (၂) အပင်စပါက်ရန်အတွေက်လိုအပ်စသာပတ်ဝန်းကျင်အစခြေအစနစကာင်းရှိရမည်။ • စရ • စလ (စအာက်ေီဂျင်) • အပူြေျိန် • အလင်းစရာင်

17

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုင်ရာဇီဝကမ္မအစခြေအစန မျိုးစေ့အပင်စပါက်နိုင်မှုေွေမ်းရည် (Seed Viability) နှင့် မျိုးစေ့ေွေမ်းအား (Seed Vigour)

မျိုးစေ့အရည်အစသွေးသတ်မှတ်ြေျက်တွေင် မျိုးစေ့ေွေမ်းအားသည်အစရးကကီးသည်။ မျိုးစေ့ေွေမ်းအားနှငခ့် ပည့ေ ် ုံ စသာ မျိုးစေ့သည် • (၁) အစေ့အပင်စပါက်လျှေင်ခမန်မှုရှိသည်။

• (၂) အပင်စပါက်ညီညာ၍ြွေံ့ပြိုးတိုးတက်နိုင်မှု ရှိသည်။(မတူညစ ီ သာပတ်ဝန်းကျင်၌ပင်) • (၃) (အစပါ်ယံစခမစကျာတင်းစနခြေင်းကိပ ု င်) စြါက်

ွေငး် ၍အပင်စပါက်နိုင်သည်။

• (၄) (အေိုဓါတ်များ၍အစအးလွေန်ပပီးစရာဂါရှိစသာစခမတွေင်းမှပင်) အပင်စပါက်နိုင်သည်။ • (၅) သီးနှံအ

ွေက်နှုံးစကာင်းမွေန်သည်။

• (၆) မျိုးစေ့များကို (အစခြေအစနအရပ်ရပ်တွေင်ပင်) တာရှည်ောွေ သိုလ်စလှာင်

18

2/14/2023

Add a footer

ားနိုငမ ် ှုရိသ ှ ည်။

မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုင်ရာဇီဝကမ္မအစခြေအစန မျိုးစေ့ေွေမ်းအားကို

ိြေိုက်စေသည့်အစကကာင်းရင်းများမှာ -

(၁) မျိုးရိုးေီဇ

(၂) ဇီဝကမ္မအစခြေအစန (၃) ခပင်ပသွေင်ခပင်အစခြေအစန (အရွယ်အေား၊သိပ်သည်းဆ၊အစလးြေျိန်) (၄)

ိြေက ို ်ေဏ်ရာရရှိမှု

(၅) ပိုးမွှားနှင့်စရာဂါကျစရာက်မှု

(၆) သိုလ်စလှာင်မှုအစခြေအစန မျိုးစေ့ေွေမ်းအားစကာင်းမွေနစ ် အာင်ခပုခပင်ခြေင်း (၁) မျိုးစေ့ကကံ့ြေင ို ်မှုကို

ိန်းသိမ်းခပုခပင်ခြေင်း

• မျိုးစေ့များကိုပိုးသတ်စဆး၊စရာဂါကာကွေယ်စဆးတိ့ခု ြင့်ေရ ီ င်၍သိုလ်စလှာင်ရာတွေင်လည်းစကာင်းေိက ု ် ပျိုးရာတွေငလ ် ည်းစကာင်း၊ ကကိုတင်ကာကွေယ်

19

2/14/2023

Add a footer

န ိ း် သိမ်း (ဓါတုစဆး၊စဟာ်မုန်းစဆး)

မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းဆိုင်ရာဇီဝကမ္မအစခြေအစန မျိုးစေ့ေွေမ်းအားတိုင်းတာမှုနည်းလမ်းများ မျိုးစေ့အရည်အစသွေး (ေွေမ်းရည်နင ှ ့်ေမ ွေ ်းအား) ကိတ ု င ို ်းတာရခြေင်း၏ရည်ရယ ွ ်ြေျက်မှာ စတာင်သူလယ်သမားများအစနခြင့် မိမိလက်ဝယ် ရှိစသာမျိုးစေ့များ (သို့) ဝယ်ယူမည့် မျိုးစေ့များကို ေိုက်ပျိုးရာသီတွေင်စခမဝယ်ြေျ၍ မေိုက်ပျိုးမီ မျိုးစေ့ ၏အရည်အစသွေးကို ကကိုတင်သိရှိ ားနိုင်ရန်။ မျိုးစေ့ေွေမ်းအားတိုင်းတာရာတွေင် (၁) တိုက်ရိုက်တိုင်းတာနည်း • အပင်စပါက်ေမ်းသပ် • အပင်စပါက်လျှေင်ခမန်နှုန်းေမ်းသပ်

20

2/14/2023

Add a footer

• • • •

မျိုးစေ့ေွေမ်းအားကိုယုတစ ် လျာ့စေပပီး မျိုးစေ့ကိုအိုမင်းရင့စ ် ရာ်စေပပီးေမ်းသပ် အုတ်ကျိုးကွေဲခြင့်ေမ်းသပ် ေက္ကူစြာက်ေမ်းသပ်

(၂) သွေယ်ဝိုက်တုင ိ း် တာနည်း • မျိုးစေ့၏အသက်ရှူနှုန်းကိုေမ်းသပ် • ေိမ့် ွေက်ရည်ကလ ို ျှေပ်ေေ်ဓါတ်အားခြင့်ေမ်းသပ် • အစရာင်ေွေန်း င်းမှုေမ်းသပ် • အက်ေေ်ေား

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက်လိုအပ်စသာအစခြေအစန မျိုးစေ့အေိုဓါတ် (Moisture) • (၃၀%)

က်များပါက မျိုးစေ့မှ အပင်စပါက်နိုင်သည်။

• (၁၈% မှ ၃၀%) တွေင် အဏုဇီဝ ပိုးများစကကာင့် မျိုးစေ့ပျက် ေီးနိုင်သည်။ • (၁၈% မှ ၂၀%) အ

က်တွေင် အပူ

ွေက်ကာ မျိုးစေ့များစသစေနိုင်သည်။

• (၈% မှ ၉ %) စအာက်တွေင် အင်းဆက်လှုပ်ရှားမှုမရှိ (သိ့)ု စလျာ့နည်း။ • (၄% မှ ၈%)

တွေင် အလုံ ပိတ်သိုစလှာင်နိုင။်

• (၄%) စအာက်တွေင် မျိုးစေ့စသနိုင။်

21

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက်လိုအပ်စသာအစခြေအစန မျိုးစေ့ငုတ်ခြေင်း (Seed Dormancy) • အပင်စပါက်ရန်အတွေက် သင့်စလျာ်စကာင်းမွေနစ ် သာ အစခြေအစနတွေင် အသက်ရှငလ ် ျှေက်ရှိစသာအစေ့ -

အပင်မစပါက်နိုင်ခြေင်း Seed Dormancy ဟုစြေါ်ပါသည်။ • သောဝခြေ်ရပ်တေ်ြေုသာခြေ်သည်။ • ေီးပွေားခြေ်ေိုက်ပျိုးသီးနှံများတွေင် အလွေန်နက်ရှိုငး် စသာ Domancy ရှိသည့်မျိုးေိတ် အလွေန်နည်းပါသည်။ (အစကကာင်းမှာ - သီးနှံမျိုးစမွေးခမူသူများသည် နှေစ ် ပါင်းများေွော Dormancy မရှစ ိ သာလက္ခဏာကိုစရွး

ြေျယ်စမွေးခမူြေဲ့ကကစသာစကကာင့ခ် ြေ်) • အရိုင်းပင်များနှင့် ေိုကပ ် ျိုးမှုမကကာစသးစသာ တြေျို့စသာေီးပွေားခြေ်ေုက ိ ပ ် ျိုးသီးနှံများတွေင် စတွေ့ရစလ့ရှိ Seed Dormancy အမျိုးအေားများ (၁) အစေ့ြေွေံစကကာင့်ခြေ်စသာ Dormancy (၂) သစန္ဓေစလာင်းစကကာင့်ခြေ်စသာ Dormancy 22

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက်လိုအပ်စသာအစခြေအစန အစေ့ြေွေံစကကာင့်ခြေ်စသာ Dormancy • မျိုးစေ့အတွေင်းစရဝင်ခြေင်းကိဟ ု န့်တားခြေင်း (ဥပမာ - ပဲစေ့များ)

• မျိုးစေ့အတွေငး် စအာက်ေီဂျင်ဝင်ခြေင်းကိုဟန့်တားခြေင်း (ဥပမာ - ခမက်စေ့များ) • အစညှောင့်

းို

ွေကခ် ြေင်းကိဟ ု န့်တားခြေင်း

ခပုခပင်ရန် • အစေ့ြေွေံကိုစြာက်၊ြေွေဲ၊ြယ်ရာှ း _ အပင်စပါက်နိုင် သစန္ဓေစလာင်းစကကာင့်ခြေ်စသာ Dormancy • ခပုခပင်ရန်ြေဲယဉ်း၊ • အြေျို့ပန်းပင်များ၊များေွောစသာသေ်ပင်ြေျုံပင်၊

23

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက် လိုအပ်စသာ ပတ်ဝန်းကျင် အစခြေအစနများ (၁) စရ မျိုးစေ့အမျိုးအေားအလိုက် တေ်ေုံတေ်ြေုစသာအေိဓ ု ါတ်အတိုင်းအတာသို့စရာက် လျှေင်ေတင်အပင်စပါက်ပါသည်။ • ေပါး - အေိဓ ု ါတ် ၂၆.၅ % • စခပာင်းြူး - အေိဓ ု ါတ် ၃၀.၅ % • ပဲပုပ် - အေိဓ ု ါတ် ၅၀ % (၂) စလ (စအာက်ေီဂျင်) • သောဝစလတွေင် အဓိက စအာက်ေီဂျင် (၂၀ %) ကာေွေန်ေိုင်စအာက်ဆိုေ် (၀.၀၃ %) နိုက်ကတိုဂျင် (၈၀ %) တို့ပါဝင်ပါသည်။ • စအာက်ေီဂျင်သည်မျိုးစေ့အများေုအတွေက်မရှိမခြေ်လိုအပ် • အစေ့အပင်စပါက်သည့အ ် ြေါအသက်ရှူနှုန်း အဆမတန်ခမန်လာစသာစကကာင့စ ် အာက်ေီဂျင်လိုအပ်ခြေင်းခြေ်

• ကာေွေန်ေိုင်စအာက်ဆိုေ် သည် (၀.၀၃ %

က်ပမ ို ိုပါဝင်ပါက) မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းကိုအဟန့်အတားခြေ်စေ

• နိုက်ကတိုဂျင်သည် မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းအစပါ်သက်စရာက်မှုမရှိ

24

2/14/2023

Add a footer

(၂) မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ရန်အတွေက် လိုအပ်စသာ ပတ်ဝန်းကျင် အစခြေအစနများ (အဆက်) (၃) အပူြေျိန် • မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းသည် အလွေန်ရှုပ်စ

ွေးစသာ ဇီဝလုပ်ငန်းတရပ်ခြေ်သည်။

• ဇီဝဓါတ်ခပုခြေင်းများေွောပါဝင်သည်။ ဇီဝဓါတ်ခပုခြေင်းများသည် အပူြေျိနစ ် ပါ်တွေင်တည်သည်။ •

့စ ို ကကာင့် မျိုးစေ့အပင်စပါက်ခြေင်းသည် အပူြေျိန်စပါ်တွေင်မူတည်သည်။

• အပူြေျိန်လအ ို ပ်ြေျက်မှာ မျိုးစေ့တေ်မျိုးနှင်တ ့ ေ်မျိုး ကွောခြေားမှုရိပ ှ ါသည်။ • မျိုးစေ့အများေုအတွေက် အပင်စပါက်ရန်အစကာင်းဆုံး အပူြေျိနမ ် ှာ ၃၅-၄၀ ေီဂရီ (ေင်တဂ ီ ရိတ)် ခြေ်ပါသည်။ (၄) အလင်းစရာင် (က) အလင်းစရာင်သိပ်သည်းမှု • အပင်အများေုအတွေက် အပင်စပါက်ရန် အလင်းစရာင်သိပ်သည်းမှု ၁၁၀၀ - ၂၅၀၀ lux လိအ ု ပ် (ြေ) အလင်းစရာင်အမျိုးအေား • အနီစရာင်သည်အပင်စပါက်ခြေင်းကိအ ု

25

2/14/2023

Add a footer

ူးအားစပးပါသည်။ ၆၆၀ - ၇00 nm အစကာင်းဆုံးခြေ်

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ခြေင်းကိုအားစပးစသာစဟာ်မုန်းများ ဂျေ ီ ရဲလေ်အက်ေေ် (Gibberellins GAs )

• မျိုးစေ့မှ အပင်စပါက်ခြေင်းကိုအားစပး • အလင်းစရာင်နှင့် အပူြေျိန်အခြေ် အေား

ိုးနိုင်

ဆိုက်တိုကိုင်နင် (Cytokinins) • မူလအစေ့ ငုတ်ခြေင်းကို စြေျြျက်စပးနိုင် •

ပ်ဆင်အ ့ စေ့ငုတ်ခြေင်းတွေင် ပို

ိစရာက်

• မျိုးစေ့မှ အပင်စပါက်ခြေင်းကို တွေန်းအားစပး

စအာက်ေင် (Auxin) • မျိုးစေ့တွေင်ရှိပပီး အပင်ကို ကကီး

ွေားစေစသာစဟာ်မုန်း

• ခပင်းအားများပါက အပင်စပါက်ခြေင်းကို ဟန့်တား

• ခပင်းအားနည်းပါက အပင်စပါက်စေ / သို့စသာ် မ • ဆလတ်စေ့၏ အပင်စပါက်ခြေင်းကို တွေန်းအားစပး

26

2/14/2023

Add a footer

ိစရာက်

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ခြေင်းကိုအားစပးစသာစဟာ်မုန်းများ အီသလင်း (Ethylene) • မျိုးစေ့မှ အပင်စပါက်ရန်နးှို ဆွေ • အိုမင်းစနစသာ / မရင့်မှည့်စသာ မျိုးစေ့များကို အပင်စပါက်စေနိုင် • စခမပဲနှင့် စနကကာမျိုးစေ့တ့၏ ို အစေ့ငတ ု ်ခြေင်းကို စြေျြျက်စပးနိုင် ဟိုက်ပေိုဂျင်ပါစရာက်ဆိုေ် (Hydrogen Peroxide)

• အသက်ရှူခြေင်းကို နှိုးဆွေစပး • သိုစလှာင်

ားစသာအောများကို လျင်ခမန်ေွော စြေျြျက်စပး

• မျိုးစေ့နင ှ ့် အပင်စြါက်ရန် အသုံးခပုစသာ ပေ္စည်းများ၌ မှိုစပါက်ြွေားခြေင်းကို ကာကွေယ်စပး

27

2/14/2023

Add a footer

မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ခြေင်းကိုအားစပးစသာစဟာ်မုန်းများ ပိုတက်ေီယမ်နိုက်က

ိတ် (KNO3 )

• အလင်းစရာင်အခြေ်အေား

ိုးနိုင်သည်

• အပူြေျိန်၊ဂျေ်ေရဲလင်၊ကိုင်နက်တင်တု့ိနှင့်အခပန်အလှန်အကျိုးသက်စရာက်မှုရှိ • မျိုးစေ့မှအပင်စပါက်ခြေင်းကိလ ု ွှမ်းမိုး သိုင်အိုယူရီးယား (Thiourea) • မျိုးစေ့မှ အပင်စပါက်ခြေင်းကို အားစပးသည် • အလင်းစရာင်နှင့် အပူြေျိန် အခြေ်အေား • အပင်ကကီး

28

2/14/2023

Add a footer

ွေားမှုကို အားစပးသည်

ိုးနိုငသ ် ည်

Different Plant Type & Life Cycle

29

2/14/2023

Add a footer

Different Seed Types

30

2/14/2023

Add a footer

ကိုးကားြေျက်များ (References) • ဦးြေျေ်စငွေ၏ မျိုးစေ့သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ၊၁၉၈၆ ြေုနှေ် • မျိုးစေ့ဌာနြေွေ၏ ဲ မျိုးစေ့နည်းပညာစဆွေးစနွေးပွေဲသင်တန်းမှတ်ေု၊ ၁၉၉၉ ြေုနေ ှ ် • မျိုးစေ့ဥပစေကို ခပင်ဆင်သည့် ဥပစေနှင့် မျိုးစေ့ဥပစေ၊ ၂၀၁၅ ြေုနေ ှ ် • မျိုးစေ့ဥပစေဆိုငရ ် ာလုပ်

• ေပါးမျိုးစေ့စ

ုံးလုပ်နည်းများ၊ ၂၀၁၆ ြေုနေ ှ ်

ာက်ြေံခြန့်ခြူးခြေင်းလက်ေွေဲ TCP/MYA/3302

• Techniques in Seed Science and Technology • Photos from Internet and MOAI-JICA Documents

31

2/14/2023

Add a footer

Thank You for Your Attention [email protected]

Get in touch

Social

© Copyright 2013 - 2024 MYDOKUMENT.COM - All rights reserved.