Naci KOÇAK

C

Copyright ©

Evrensel İletişim Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti.

Yazar Naci KOÇAK

Bu kitabın her hakkı EVRENSEL İLETİŞİM LTD. ŞTİ.’e aittir.

Hangi amaçla olursa olsun, bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan yayınevinin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır.

Genel Yayın Yönetmeni Engin KARAPINAR

Dizgi - Tasarım - Kapak Osman GÜRLEYİK

Basım Yeri Başak Matbaacılık Tan. Hiz. Ltd. Şti.

Zübeyde Hanım Mah. 655. Cadde No: 15/A

Tel: 0312 397 16 17

Altındağ / ANKARA

Sertifika No: 45790

Tel: (0312) 384 65 00 Faks: (0312) 384 61 00 email: [email protected] www.evrenseliletisim.com.tr

ISBN

ISBN 978 - 605 - 7958 - 41 - 9

İSTİKLÂL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk

istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli

budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir.

İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum

etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti

müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye

atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve

şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek

düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş,

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ

hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval

ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve

cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.

Mustafa Kemal Atatürk

Hayat uzun ve meşakkatli bir yol. Her insan bu yolda yol alıyor. Önemli olan bu yolda yolculuk ederken saptanan hedefe emin adımlarla gitmektir. İşte tam bu noktada size yardımcı olacağına inandığım bu kitabı çıkarmaya karar verdim. Hedefi olan bir insan için çok şey ifade edeceğine inandığım bu kitabın hazırlanması sürecinde benden desteklerini esirgemeyen ilk etapta aileme, sonra Sivas Uluslararası İmam Hatip yönetici ve öğretmenlerine daha sonra da Sivas Başarı-Yorum Koleji’ne ve personeline teşekkürü bir borç bilirim. Hedefi uğruna mücadele eden ve bu hedeflere ulaşan insanlardan olmanız dileğiyle... Saygılarımla Naci KOÇAK

Test Sayısı

Sayfa No

Canlıların Ortak Özellikleri ...............................................

5 Test

.......................... 6

İnorganik Maddeler ............................................................

2 Test

.......................... 16

Karbonhidratlar ..................................................................

3 Test

.......................... 20

Yağlar ....................................................................................

2 Test

.......................... 26

Proteinler ..............................................................................

3 Test

.......................... 30

İnorganik ve Organik Bileşikler.......................................

4 Test

.......................... 36

Enzimler ................................................................................

6 Test

.......................... 44

Nükleik Asitler .....................................................................

3 Test

.......................... 56

Vitaminler .............................................................................

1 Test

.......................... 62

Hücre Zarından Madde Taşınması...................................

5 Test

........................ 64

Hücre Zarından Madde Taşınması ve Hücre Organelleri....

2 Test

........................ 74

Hücre Organelleri ...............................................................

4 Test

.......................... 78

Canlı Âlemleri ve Özellikleri ...........................................

9 Test

.......................... 86

Mitoz ve Eşeysiz Üreme ...................................................

7 Test

.......................... 104

Mayoz ve Eşeyli Üreme ....................................................

5 Test

.......................... 118

Kalıtımın Genel İlkeleri .....................................................

8 Test

.......................... 128

Ekosistem Ekolojisi ...........................................................

7 Test

.......................... 144

Güncel Çevre Sorunları ....................................................

2 Test

.......................... 158

1.

Canlıların Ortak Özellikleri

TEST

1.

4.

Aşağıdakilerden hangisii tüm canlı türlerinin ortak özellikleri içinde yer almaz?

II. Üreme III. Solunum

A) Organik ve inorganik maddelerden oluşma

IV. Metabolizma

B) Hücrelerin yapacağı göreve göre farklılaşarak belirli görevleri yerine getirmesi

Yukarıda verilen özelliklerinden hangileri canlıların tamamında, tüm yaşam boyu devam etmek zorundadır?

C) Metabolizma reaksiyonlarını gerçekleştirme D) Çevrede meydana gelen uyartılara cevap verme

A) III ve IV

E) Basit organik moleküllerden kompleks organik molekül sentezleme

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Tatlı sularda yaşayan paramesyum, hücresine giren fazla suyu boşaltım kofulu aracılıyla dışarı atarak, kaktüs bitkisi susuzluğa uzun süre dayanma özelliğiyle, bukalemun ise renk değiştirme özelliğiyle ile bulunduğu ortama uyum sağlar. Yukarıda verilen üç canlının bahsedilen ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Boşaltım

B) Adaptasyon

C) Uyartılara tepki verme

D) Büyüme ve gelişme

E) Üreme

Evrensel İletişim Yayınları

2.

I. Boşaltım

5.

Canlılar yaşamak, üremek ve büyümek için gerçekleştirdikleri tüm reaksiyonlara metabolizma denir. Metabolizma reaksiyonları yıkım (katabolizma) ve yapım (anabolizma) olmak üzere iki çeşittir. Küçük moleküllerin birleştirilmesiyle oluşan sentez reaksiyonlarına anabolizma, büyük moleküllerin daha küçük moleküllere parçalanmasıyla sonuçlanan reaksiyonlara da katabolizma adı verilir.

3.

Bir hücreli ve çok hücreli bütün canlılar büyüme ve gelişme özelliğine sahiptir. Büyüme, bir hücreli canlılarda hacim ve kütle artmasıyla gerçekleşirken çok hücreli canlılarda kütle ve hücre sayısının artmasıyla gerçekleşir.

Buna göre;

III. n Amino asit



Protein + (n-1) H2O

Buna göre aşağıda verilen canlıların hangisinde büyüme hem kütle hem de hücre sayısının artmasıyla gerçekleşir?

IV. Glikoz + 6O2



6CO2 +6H2O+38ATP

A) Amip

B) Paramesyum

C) Bakteri

D) Solucan E) Öglena

6

I. Nişasta + (n-1) H2O

n.Glikoz

II. Glikojen + (n-1) H2O

n.Glikoz

tepkimelerinden hangileri, katabolizma reaksiyonları içinde sınıflandırılır? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, III ve IV

6.

9.

Bitkilerde gerçekleşen;

I. Organik besin kullanımı

I. inorganik maddelerden organik besin sentezi

II. İnorganik maddeleri dışarıdan alma

II. yaşamı boyunca büyüme

III. İnorganik maddelerden organik besin üretme

III. ribozomda protein sentezi

IV. ATP sentezi

IV. dehidrasyon reaksiyonu gerçekleştirme

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri tüm can-

reaksiyonlarından hangileri hayvanlarda gerçekleşmez?

lılarda ortak gerçekleşir?

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

A) I ve II

C) I, II ve III

B) II ve III

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

10. Canlılarda gözlenen; I. Homeostaziyi sağlama

Canlılarda;

II. Oksijenli solunum yapma

I. hareket için özelleşmiş yapı bulundurma

III. hücre sayısını artırarak büyüme IV. enzim kullanma özelliklerinden hangileri ortaktır? B) I ve III

gözlenir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

11. Bir bakteri ile ökaryotik bir mantar hücresi arasındaki yapısal farklılığı gözlemlemek isteyen bir öğrencinin, aşağıdakilerin hangisinde en az farlılık bulması beklenir?

I. Polimer sentezi II. Nükleik asit bulundurma III. Hücrelerden oluşma

A) Hücre çeperinin yapısı

IV. Mayoz bölünme

B) Hücre zarının yapısı

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri canlılar-

C) Ribozom büyüklüğü

da ortak gerçekleşmez?

D) Hücrelerin bölünme şekli

8 C

9 10 11 D E B

E) I, III ve IV

E) Oksijenli solunumun gerçekleşme yeri 7 C

D) II, III ve IV

C) III ve IV

6 A

B) II ve III

5 C

A) I ve II

4 D

8.

özelliklerinden hangileri sadece bazı canlılarda

3 D

D) I, II ve IV

C) II ve IV

IV. Eşeyli üreme

2 B

A) I ve II

III. Ototrof beslenme Evrensel İletişim Yayınları

II. solunumda ATP sentezleme

1 B

7.

7

2.

Canlıların Ortak Özellikleri

TEST

1.

4.

Canlı organizmaları cansızlardan ayıran ve tüm canlılarda ortak gözlenen bazı özellikler vardır. Canlıların tamamında,

A) İnorganik maddelerden organik besin sentezi

I. enerji tüketimi

B) Kemosentez yapma

II. çevredeki tüm uyartılara tepki verme

C) Aktif hareket etme

III. organik momoner üretimi

D) Heterotrof beslenme

IV. enzim sentezi

E) Hücre zarı taşıma

olaylarından hangileri ortak gerçekleşir? A) I ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

2.

Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özellikleri içinde yer alır?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

Prokaryot hücre, çekirdek zarı ve zarlı organelleri olmayan hücre; ökaryot hücre, çekirdek zarı ve zarlı

A) Organizasyon

organelleri olan hücre şeklinde tanımlanır. I. hücre zarına sahip olma II. peptidoglikan örtüye sahip olma III. plazmit bulundurma IV. solunumda ATP sentezlenme

B) Adaptasyon C) Homeostazi

Evrensel İletişim Yayınları

Buna göre prokaryot ve ökaryot hücrelerde;

Kan şekeri ya da vücut sıcaklığının belirli değerler arasında sabit tutulması, kanın PH’sinin veya ozmotik basıncın belirli oranlarda sabit tutulması olayları aşağıda verilen canlıların ortak özelliklerinden hangisine örnek oluşturur?

D) Metabolizma E) Beslenme

özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve IV

E) I, III ve IV

6. 3.

Tüm canlılar aşağıda verilen özelliklerden hangisine sahip değildir? A) Solunum yapma B) Hücre zarına sahip olma C) Eşeysiz üreme D) Çevresel uyartılara cevap verme E) Enerji üretme

8

Bitkilerde gerçekleşen; I. Beslenme II. Büyüme III. Oksijenli solunum IV. Hareket özelliklerinden hangileri hayvanlarda farklılık gösterir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

7.

Aşağıda verilen özelliklerden hangisi tüm canlılarda ortak gözlenmez?

10. Tüm canlılarda; I. hücresel yapıya sahip olma ve beslenme II. solunum ve boşaltım yapma

A) Çevresel uyartılara cevap verme

III. hareket etme ve uyarılara tepki

B) Metabolik faaliyetler için ATP harcama

IV. metabolizmaya sahip olma ve homeostazi

C) Metabolik artıkları vücuttan uzaklaştırma

V. uyum ve organizasyona sahip olma

D) Monomerlerden enerji elde etme

VI. üreme, büyüme ve gelişme

E) Çekirdekte DNA’dan RNA sentezleme

özelliklerinden hangileri ortak olarak gerçekleşir? A) I, II, III ve IV B) I, II, IV ve V C) II, III, IV ve V D) I, II, III, IV ve V

C) Hücresel yapıda olma D) Oksijenli solunum yapma E) Adaptasyon

Aşağıdakilerden hangisi canlılarda görülen ortak özelliklerden biri değildir?

Evrensel İletişim Yayınları

B) Yönetici molekül taşıma

11. •

Nemli ortam bitkileri terlemeyi hızlandırmak adına geniş yapraklıdır.

•

Kurak ortam bitkileri terlemeyle su kaybını azaltma adına yaprak yüzeyini küçültür.

•

Kutuplarda yaşayan hayvanların deri altında kalın bir yağ tabakası ısı kaybını önleyerek canlının düşük sıcaklıklarda yaşamasına olanak sağlar.

Yukarıdaki canlılar ve sahip olduğu özellikler aşağıda verilen canlıların ortak özelliklerinden hangisine örnek teşkil eder? A) Metabolik tepkimeye sahip olma

A) Enzim kullanma

B) Hücresel solunumla ATP üretme

B) Hücre zarında madde taşınması

C) Adaptasyona sahip olma

C) ATP üretimi ve tüketimi

D) Etkiye karşı tepki gösterme

D) Büyümenin hücre bölünmesiyle gerçekleşmesi

E) Boşaltım yapma 3 C

4 E

5 C

6 D

7 E

8 D

9 10 11 D E C

E) Stoplazmada metabolik faaliyet yapma

2 C

A) Protein sentezleme

9.

E) I, II, III, IV, V ve VI

Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özelliklerinden değildir?

1 A

8.

9

3.

Canlıların Ortak Özellikleri

TEST

1.

Canlıların gerçekleştirdiği;

3.

Canlılarla ilgili;

I. eşeysiz üreme

I. hücresel yapıya sahip olma,

II. oksijenli solunum

II. ATP sentezi ve ribozom kullanımı,

III. enzim kullanımı

III. organik monomer üretme

faaliyetlerinden hangileri tüm canlılar tarafından gerçekleştirilir?

özelliklerinden hangileri tüm canlılar için ortaktır?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

A) Yalnız I

C) Yalnız III

B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III 4.

C) I ve II

E) I, II ve III

Aşağıda verilen olaylardan hangisinin gerçekleştiği hücre kısmı tüm canlılarda ortaktır? A) Lipit sentezi B) RNA sentezi C) Oksijenli solunum

2.

D) Glikojen sentezi



E) Protein sentezi

Organizma

Organ Doku

Evrensel İletişim Yayınları

Sistem

5.

Tüm canlı hücreler aşağıdaki metabolik faaliyetlerden hangisini gerçekleştirebilir? A) Glikojen sentezi B) DNA sentezi C) Nişasta sentezi

Hücre

D) Protein sentezi E) Glikoz sentezi

Organeller Molekül Atom

Aşağıdakilerin hangisinde canlıların organizasyon basamakları küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır? A) Hücre - Organel - Doku - Sistem - Organizma B) Organizma - Hücre - Doku - Organel – Sistem C) Organel - Hücre - Sistem - Doku – Organizma D) Organel - Hücre - Doku - Sistem – Organizma E) Hücre - Organizma - Organel - Doku - Sistem

10

6.

Canlıların ortak özelliklerden biri olan solunumun amacı aşağıdakilerin hangisinde ifade edilmiştir? A) Büyüyüp gelişmek için gerekli olan maddelerin vücuda alınmasıdır. B) Metabolizma faaliyetleri sonucunda oluşan atık ve ihtiyaç fazlası maddelerin vücuttan uzaklaştırılması olayıdır. C) Neslin devamı için kalıtsal bilginin kuşaktan kuşağa aktarılması ile birey sayısının arttırılması olayıdır. D) Değişen çevre şartlarına uyum sağlayarak yaşama şansını arttırmaktır. E) Canlılığın devamı için gerekli olan metabolizma faaliyetleri için enerjiyi sağlamaktır.

7.

Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda ortak gerçekleşmez?

11. Aşağıdakilerden hangisi canlılarda ortak gerçekleşen olaylardan biri olamaz?

A) Metabolik artıkları uzaklaştırma

A) Solunumda enerji üretimi

B) Solunumda ATP sentezi

B) Çevresel değişimleri algılama

C) Metabolik faaliyette bulunma

C) Metabolik reaksiyonlar sonucu oluşan artıkları uzaklaştırma

D) Adaptasyon E) İnorganik maddeleri organik besine dönüştürme

D) Organik monomer sentezi E) Kompleks organik besin üretimi

8.

Canlıların tamamında; I. enzim kullanma II. DNA’ya sahip olma III. aktif hareket etme IV. ribozom taşıma

12. Canlılar için;

özelliklerinden hangileri ortaktır? B) I ve II

D) I, II ve III 9.

I. enerji üretme

C) II ve III

II. boşaltım

E) I, II ve IV

III. enzim sentezi Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız II

Bütün canlılarda, I. homeostaziye sahip olma II. enzim senntezleme III. hücresel yapıya sahip olma

IV. fotosentez olaylarından hangileri ortaktır? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

IV. organizasyona sahip olma özelliklerinden hangileri ortaktır? B) II ve III

E) I, II, III ve IV

D) Metabolizmaya sahip olma E) Aktif yer değiştirme

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III 9 10 11 12 13 E E D C D

C) Solunum yapma

Buna göre numaralı olaylardan hangileri tüm canlılarda ortak gerçekleşir? C) I ve II

E) I, II ve III 8 E

B) Homeostaziyi sağlama

Yukarıda birtakım dönüşüm olayları verilmiştir.

7 E

A) Çok hücreli olma

Kompleks besin

6 E

Yukarıda verilen canlılar aşağıdaki özelliklerden hangisine ortak sahip değildir?

5 D

- Mantar

CO2 + H2O +NH3

4 E

- Hayvan

13. Kompleks I Basit organik II besin besin III

3 C

10. - Bitki

2 D

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

1 C

A) I ve II

11

4.

Canlıların Ortak Özellikleri

TEST

1.

3.

Canlıların metabolik faaliyetleri sonucunda oluşan atık maddelerin hücre veya vücudun dışına atılması olayına boşaltım denir. Canlılarda boşaltım olayı, farklı şekillerde gerçekleşir. Buna göre , I. Tek hücreli canlılarda atıkların hücre zarından dışarı verilmesi;

Tropik ya da ılıman iklimde yaşayan balıklar, buzlu bir ortamda vücut sıcaklığı -0,8 °C olduğunda donar. Antarktika’daki bu balık türleri buzlu bir ortamda donması için vücut sıcaklığının -2,2 °C olması gerekir. Antifriz molekülleri, idrar ve göz sıvıları dışındaki vücut sıvılarında ve hücre sitoplazmasında bulunur. Antifriz moleküllerinin Antarktika balıklarını donmaya karşı korur.

II. bitkilerde görülen terleme, damlama, yaprak dökümü ; III. insanlarda ter ve idrar oluşumu; yukarıda verilen olaylardan hangileri boşaltıma örnek olarak gösterilebilir? A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III

Yukarıda verilen metinde belirtilen özellik, aşağıda verilen canlıların ortak özelliklerinden hangisine örnek oluşturur?

E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

D) II ve III

2.

Homeostazi, kelime anlamıyla kararlı iç denge demektir. Tüm canlılar, sürekli değişen çevre şartlarına rağmen iç ortamlarını belirli sınırlar içerisinde sabit tutmak zorundadır. Canlılardaki sistemler, homeostaziyi korumaya yönelik çalışır. Buna göre; I. Vücut sıvılarının asit baz dengesinin ayarlanması, vücut sıcaklığının sabit tutulması,

A) Metabolizma

B) Homeostazi

C) Adaptasyon

D) Organizasyon

E) Uyartılara tepki

4.

Canlılar büyür, gelişir, yaşlanır ve ölür. Büyüme tek hücreli canlılarda sitoplazmanın hacimce ve kütlece artışı ile çok hücreli canlılarda ise hücre sayısının ve hacminin artışıyla sağlanır. Gelişme ise canlının sahip olduğu yapıların zamanla değişerek fonksiyonel olarak olgunlaşmasıdır. Yeni doğan bir bebekte gözlenen, I. kilo alması,

II. Zararlı atıkların vücut dışına atılması

II. emeklemesi ve yürümesi

III. Vücuttaki su miktarının korunması

III. koşması

IV. Ağızda besinlerin çiğnenmesi

IV. boyca uzaması

yukarıda verilen faaliyetlerden hangileri homeostaziyi düzenleme amacıyla yapılır?

Yukarıdaki değişimlerden hangileri büyümeye örnek olarak verilebilir?

A) I ve III

B) II ve IV

D) II, III ve IV

12

Antarktika, dünyanın en soğuk yeri olarak kabul edilir. Bu bölgede de canlılar, yaşamlarını sürdürmektedir. Bu bölgede yaşayan canlıların en ilginç olanları, vücutlarında donma önleyici (antifriz) molekülleri bulunan bazı balık türleridir. Antifriz moleküller, vücut sıvılarının donma noktasını düşürerek canlıların sıfırın altındaki sıcaklıklarda yaşayabilmesini sağlar.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

A) I ve III

B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

7.

Canlıların enerji ihtiyaçlarını karşılamak ve yaşamlarını sürdürebilmek için gerekli maddeleri almasına beslenme denir. Canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamak, büyüyüp gelişmek, yapılarına katılacak maddeleri almak, yıpranan doku ve organlarını onarmak ya da kimyasal tepkimelerini düzenlemek için besinlere ihtiyaç duyar. Bazı canlılar besinlerini dış ortamdan hazır olarak alırken bazı canlılar da kendi besinlerini üretebilir.

Sinekkapan bitkisinin böceğin konmasıyla yapraklarını kapatması ,öglenanın fotosentez yapmak için ışığa doğru hareket etmesi, , filin aşırı sıcaklarda suya girmesi ve sıcak bir cisme dokunulduğunda elin hızla çekilmesi,

Kendi besinini kendi üretebilen canlılara ototrof ya da üretici canlılar denir. Kendi besinini üretemeyen canlılara ise heterotrof ya da tüketici canlılar denir. Heterotrof ya da ototrof beslenen tüm canlılarda,

gibi davranışlar canlıların ortak özelliklerinden hangilerine örnek oluşturur?

I. İnorganik maddelerden organik besin üretilmesi

A) Organizasyon

II. Canlının yaşamsal fonksiyonlarının devamını sağlamak için gerekli protein ve enzimleri üretme

Kurak ortam şartlarına uyum sağlayan kaktüslerde yaprakların diken şeklini alması, kutup ayılarında post renginin beyaz olması, karasal hayata uyum sağlayan canlılarda solunum organlarının vücut içine çekilmiş olması, sürüngen ve kuşlarda yumurta içerisinde bol miktarda yedek besin maddesinin bulunması, sucul kuş ve kurbağaların parmak aralarında perdelerin bulunması gibi canlıların sahip olması. Yukarıda verilen özellikler canlıların sahip olduğu ortak özelliklerden hangisine örnek oluşturur? A) Metabolizma

B) Homeostazi

C) Adaptasyon

D) Organizasyon

E) Uyartılara tepki

Bir hücreli canlılarda beslenme, solunum, boşaltım, uyartılara tepki ve üreme gibi faaliyetlerin tamamı bir hücre tarafından yerine getirilir. Çok hücreli canlılar ise tüm bu olayları özelleşmiş hücreleri arasındaki işbirliği ile başarır. Çok hücreli bir canlıda hiç bir hücre tek başına hayatta kalamaz. Yani çok hücreli canlı tek hücreli canlıların rastgele bir araya toplanmış hali değildir. Tam aksine çok hücreli bir canlı belirli bir düzen içinde bir araya gelmiş, çeşitli görevler için farklılaşmış hücrelerden oluşur. Canlı organizmalarda ortak olarak gözlenen yukarıda özellikleri verilen özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Organizasyon B) Etki-tepki C) Beslenme D) Adaptasyon E) Büyüme ve gelişme 8 A

6.

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

8.

7 B

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

6 C

B) I ve IV

5 D

A) I ve III

E) Büyüme ve gelişme

4 B

yukarıda verilen faaliyetlerden hangileri ortak olarak gerçekleşir?

D) Adaptasyon

3 C

IV. Solunumla küçük molekülleri kulanarak ATP üretme

C) Beslenme

2 C

III. Dış ortamdan canlı yapısına katılacak inorganik maddeleri alma

B) Uyartılara cevap verme

1 E

5.

13

5.

Canlıların Ortak Özellikleri

TEST

1.

4.

Canlıların yaşamlarını devam ettirebilmek için çevreye uyum sağlamalarına adaptasyon adı verilir. Adaptasyonla ilgili,

A) Odaya sıkılan spreyin kokusunun bir süre sonra odanın her yerinde hissedilmesi

I. Canlının hayatta kalma şansını artırır. II. Canlının üreme şansını artırır.

B) Kuru bir süngerin ıslak olandan daha fazla su çekmesi

III. Kalıtsal olup kuşaktan kuşağa aktarılır. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

2.

Homeostazi ve geri bildirim sistemleri arasındaki ilişkiyi anlatmak isteyen bir biyoloji öğretmeninin aşağıdakilerden hangisini kullanması uygun olur?

C) Öğrencilere dersi sürekli yüksek sesle anlatması

C) I ve III

D) Klimanın ayarlandığı sıcaklık derecesine bağlı olarak sıcak veya soğuk hava vermesi

E) I, II ve III

E) Ayçiçeği bitkisinin zamanla güneşe doğru yönelmesi

Canlılarda, I. yapım ve yıkım tepkimeleri gerçekleştirme, II. metabolizma atıklarını vücuttan uzaklaştırma,

olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I,II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

III. inorganik moleküllerden organik besin sentezleme

5.

Doğal çevremizde birçok canlı bulunur. Bu canlıların pek çok özelliği ortaktır. Bu ortak özelliklerden bazıları verilmiştir. - Boşaltım - Solunum - Adaptasyon - Beslenme - Hareket

3.

Stoplazma

Stoplazma

Buna göre;

Mikroçekirdek Makroçekirdek

Boşaltım kofulu

Kontraktil koful

Besin kofulu

I. Canlıların enerji ihtiyaçlarını karşılamak ve yaşamlarını sürdürebilmek için gerekli maddeleri almasına II. Tek hücrelilerin sil ve kamçı gibi yapılarıyla yer değiştirmesi

Hücre ağzı

III. Elma ağacının sonbaharda yaprak dökmesi, Canlıların tümünde, I. hücre,

IV. Paramesyumun fazla suyun kontraktil kofullar ile dışarı atılması,

II. doku,

V. Kutup ayılarının beyaz kürklü olması

III. organ,

verilen örneklerin ortak özellikler ile eşleştirilmesi hangisinde yanlış verilmiştir?

IV. sistem yapılarından hangileri ortak olarak bulunur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve III

14

C) I ve III E) I, II, III ve IV

A) I-Beslenme

B) II-Hareket

C) III-Boşaltım

D) IV-Solunum



E) V-Adaptasyon

8.

Kakım; nesli tükenme tehlikesi altında olan bir gelincik türüdür. Su kenarlarında, tarlalarda ve kırlarda yaşayan uzun vücutlu, kısa bacaklı ve kısa kuyruklu canlılardır. Kakımlar; kış aylarında tümüyle beyaz renkli kürklere sahipken, yaz aylarında kürklerinin üst tarafı kahverengi, alt tarafı beyazdır. Ancak kakımlar yaşadıkları coğrafyanın tümünde mevsimle birlikte renk değiştirmez. Sıcak bölgelerde yaşayanlar hiç beyazlaşmadan yaz kürkü ile kalırlarken, daha soğuk olan bölgelerde yaşayanlar beyaz renkli kış kürkleri ile kalırlar. Buna göre çevre koşullarının, kakımların kürk renginde oluşturduğu değişimle ilgili olarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

-

Kaktüste su kaybına sebep olan yaprakların yüzeyi küçülmüş ve diken halini almıştır.

-

Sucul bitki olan nilüferin yaprakları su yüzeyinde yüzerken aynı zamanda su kaybını sağlar.

-

Kuşlarda uçmayı sağlayan kanatlar varken balıklarda yüzmeyi sağlayan yüzgeçler gelişmiştir.

II. Canlı türleri ve yaşadıkları ortamların farklılığı farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. III. Canlıya yaşama ortamında avantaj sağlayan bu özellikler kalıtsal olup nesilden nesille aktarılır.

Evrensel İletişim Yayınları

C) Çevre koşulları kakımın görünüşünde kalıcı değişiklik oluşturmuştur.

IV. O ortamda yaşayan her canlı türü aynı özelliği taşımak zorundadır. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve III

B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Aşağıda bir canlıda görülen bazı özellikler verilmiştir. - Eşeyli üreme yapar. - Aktif hareket eder.

9.

- Oksijenli solunum yapar - Hetrotrof beslenir

Canlılar aktif ya da pasif hareket etme özelliğine sahiptir. Canlıları,

- Boşaltımı böbrekleriyle yapar

I. eş bulma

Bu özelliklere sahip bir canlı,

II. avlanma

I. protein sentezi

III. göç etme

II. enzim kullanma

IV. sıcaklık değişimi

III. metabolizmaya sahip olma IV. uyartılara cevap verme

yukarıda verilenden hangileri hareket için uyarır?

olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?

A) I ve III

E) I, II, III ve IV 6 D

7 E

8 C

9 E

E) I, II, III ve IV

D) II, III ve IV

5 D

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

4 D

B) I ve IV

C) I, II ve III

3 A

A) I ve III

B) I ve IV

2 C

7.

Pelikanların gaga yapısı su ortamında beslenmelerine olanak sağlar.

I. Canlılar bulundukları ortama uyum sağlayacak özelliklere sahiptirler.

B) Kakımların DNA nükleotit diziliminde mutasyonlar meydana gelmiştir.

E) Kakımlarda meydana gelen bu değişimler DNA’nın sürekli mutasyona uğraması sonucu oluşmuştur.

-

bu özellikler dikkate alınarak;

A) Kakımlarda çevre koşullarından kaynaklanan değişimler yavru bireylere aynen aktarılır.

D) Kakımların genlerinin işleyişinde çevre koşullarının etkisiyle değişiklikler meydana gelmiştir.

Farklı canlılara ait,

1 E

6.

15

1.

İnorganik Maddeler

TEST

1.

3.

Sağlıklı ve dengeli beslenmeyle ile mineral ve tuzların vücuda yeterli miktarda ve düzenli alınması gerekir. Mineraller ve tuzlar metabolik reaksiyonlar gibi birçok canlılık reaksiyonunun gerçekleşmesini sağlamanın yanında yapıya da katılır.

İnsanda mineraller aşağıda verilen olayların hangisinde kullanılmaz? A) Kas kasılması B) Hemoglobin sentezi C) Kanın pıhtılaşması

Buna göre mineral maddeler insanda;

D) Basit enzimin yapısına katılma

I. ETS elemanlarının yapısına katılma

E) Sinirsel iletim

II. kas kasılması ve sinirsel uyartı iletimi III. hormon yapısına katılma IV. klorofilin ve hemoglobinin yapısına katılma görevlerinden hangilerini yerine getirir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

4.

I. Sindirim reaksiyonlarında substrat olarak kullanılma II. Yapıya katılma III. Solunumda kullanılma

Evrensel İletişim Yayınları

IV. Yapısında C, H ve O’nun üçünü bir arada taşıma

2.

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri hem inorganik hem de organik besinlerde ortak gözlenir? A) Yalnız II

B) I ve II

D) II, III ve IV

C) I, II ve III E) I, II,III ve IV



Su ve minerallerde; I. enzim yapısına katılma

DNA’nın yapısına;

II. inorganik yapıda olma

I. magnezyum

III. organik molekül yapısına katılabilme

II. kalsiyum

IV. eksikliğinde metabolik bozukluk gözlenme

III. fosfat

özelliklerinden hangileri her iki molekülde de gözlenir?

IV. azot

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

16

5.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

elementlerinden hangileri katılır? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.

Bazı enzim ve hormonların yapısına katılması ayrıca hücre ile hücreler arası sıvıda asit baz dengesinin kurulmasında görev alması mineral maddelerin;

9.

Kalsiyum

I. enerji vermeme II. yapıya katılma

İnsan vücudunda en çok ihtiyaç duyulan molekül olan kalsiyum aşağıdaki amaçlardan hangisi için kullanılmaz?

III. düzenleyici olma IV. sindirime uğramama özelliklerinden hangilerine sahip olmasıyla açıklanır? A) Yalnız III

B) I ve II

D) III ve IV

A) Kemik yapısına katılma B) Kas kasılmasında kullanılma

C) I ve III

C) Kanın pıhtılaşmasında kullanılma

E) I, II, III ve IV

D) Sinirsel iletimde görev alma

7.

Canlı vücudunun büyük bir kısmını su oluşturur. Canlıdaki su oranı türüne, yaşına, yaşadığı ortama ve canlının dokusuna bağlı olarak değişir. Canlılık araştırmasında bir gezegende su olup olmadığına bakılır. H2O molekülüyle ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Tüm canlı hücreler dışarıdan hazır alır. B) Balık, alg ve derisi dikenlilerin yaşama ortamını oluşturur.

Evrensel İletişim Yayınları

E) Hidroliz reaksiyonlarında kullanılma

10. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi inorganik yapılıdır? A) Karbonhidrat

B) Yağ

C) Mineral madde

D) Vitamin

E) Hormon

C) Fotosentez reaksiyonlarında kullanılır. D) Terleme ile vücut sıcaklığının ayarlanmasında görev alır. E) Solunumda kullanıldığında enerji verir. 11. Suyun; I. Düzenleyici molekül olması I. Sinirsel iletim

II. Vücut sıcaklığını ayarlaması

II. Bileşik enzimin aktifleşmesi

III. Enzim çalışmasına olanak sağlaması

III. Kas kaslması

IV. Fotosentezde kullanılması

C) II ve IV

E) I, II ve IV 7 E

8 D

9 10 11 E C C

E) I, II, III ve IV

D) III ve IV 6 A

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

B) II ve III

5 B

B) III ve IV

A) I ve II

4 A

A) I ve II

tüm organizmalarda ortak gözlenmez?

3 D

Yukarıda verilen olayların hangilerinin gerçekleşmesinde kesinlikle mineral madde kullanımı söz konusudur?

sahip olduğu yukarıdaki özelliklerden hangileri

2 D

IV. Kemiğin sertleşmesi

1 E

8.

17

2.

İnorganik Maddeler

TEST

1.

Hücrede gerçekleşen;

İnorganik maddeler hücrede;

I. polimerlerin monomerlerine dönüşümü

I. fotosentez

II. monomerlerden enerji üretilmesi

II. solunum

III. DNA eşlenmesi

III. sindirim

olaylarından hangileri katabolizma olarak isimlendirilir?

reaksiyonlarının hangilerinde kullanılabilir?

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

2.

4.

A) Yalnız I

C) I ve III

B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

5.



C) I ve II

E) I, II ve III

Minerallerle ilgili; I. Sindirilmeden hücre zarından geçer. II. Solunumda enerji kaynağı olarak kullanılır. III. Canlı vücudunda üretilir. IV. Yapıya katılabilir.

Diş sağlığının korunması için gereklidir.

•

Deniz ürünleri ve içme suyunda bulunur.

•

Eksikliğinde diş çürümesi meydana gelir.

Evrensel İletişim Yayınları

•

yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve III

C) I ve IV

E) I, II, III ve IV

Yukarıda özellikleri verilen mineral madde aşağıdakilerden hangisidir? A) İyot

B) Magnezyum D) Kalsiyum

C) Demir

E) Flor

6.

Aşağıda tuz oluşum tepkimesi verilmiştir. NaCI + H2O

HCI + NaOH Buna göre;

I. Asit ve bazın nötrleşme tepkimesi birleşmesi sonucu tuz oluşur. II. Asit ve bazın yapısında bulunan tüm elementler tuzun yapına katılır. III. Tuz oluşumu sırasında su molekülü açığa çıkar.

3.

Aşağıda verilen besinlerden hangisi inorganik yapılı değildir?

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Su

A) I ve II

B) Tuz D) Vitamin

18

IV. Bu reaksiyon sırasında inorganik maddelerden organik maddeler oluşmuştur.

C) Kalsiyum E) Mineral

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve IV

E) I, II ve IV

7.

9.

Aşağıda bazı mineraller rakamlarla, bu mineral eksikliğinde ortaya çıkan hastalıklar da harflerle gösterilmiştir. I. İyot

a. Anemi

II. Demir

b. Guatr

III. Flor

c. Diş çürümesi

A) İyi bir çözücü özelliği olmasından dolayı vücut ısısının ayarlanmasında görev alır. B) Fotosentez reaksiyonlarında oksijen kaynağı olarak su kullanılır. C) Monomer besinlerden polimer besinler elde edilirken su kullanılır.

Buna göre mineral ve bu mineralin eksikliğinde görülen hastalığın doğru eşleştirilmesi, hangisinde doğru verilmiştir? A) I – a

B) I – c

C) I – c

II – b

II – b

II – a

III – c

III – a

III – b

D) I – b

II – a

III – c

İnorganik bileşiklerden olan suyla ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

D) Kohezyon özelliğinden dolayı bitkilerde suyun taşınmasını sağlar. E) Öz ısısı yüksek olduğundan dolayı enzim çalışması için gereklidir.

E) I – a

II – c

10. Aşağıdakilerden hangisi kalsiyumun insan vücuduna sağladığı yararlardan biri değildir?

III - b

A) Kanın pıhtılaşması reaksiyonlarında görev alır.

Evrensel İletişim Yayınları

B) Bazı bileşik enzimlerin yapısına katılır. D) Kemik ve dişlerin yapısına katılır. E) Çok fazla alınması durumunda böbrek taşı oluşumuna neden olur.

Memeli canlılar terlemeyle vücut sıcaklığını düşürerek, aşırı sıcak sonucu bozulabilecek protein gibi maddelerin denatüre olmasının önüne geçilir. Terlemede etkin olan madde ise sudur.

11. Canlı yapısına katılan inorganik maddelerin en önemlisi olan suyla ilgili olarak;

Bu memeli organizmalar vücut dışına terleme ile su yerine buharlaşma ısısı daha düşük bir sıvı atacak olsaydı, aşağıdaki durumlardan hangisinin ortaya çıkması beklenirdi?

II. Terleme ile serinlemeyi sağlar, böylelikle sıcaklığın zararlı etkisinden canlıyı korur.

A) Vücuttaki protein yapı çok hızlı bir şekilde bozulurdu.

IV. Kohezyon ve adezyon kuvvetlerine bağlı olarak bitkiler suyu yer çekimine ters yönde taşır.

B) Terlemeyle atılan sıvı miktarı değişmezdi.

yorumlarından hangileri doğrudur?

C) Aynı miktarda ısı kaybı için daha fazla terlemesi gerekirdi.

A) I ve II

B) III ve IV

E) I, II, III ve IV

4 E

5 C

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

3 D

6 B

7 D

8 C

9 10 11 D E E

E) Terleme hızı yavaşlardı ve protein yapı bu değişiklikten kesinlikle etkilenmezdi.

III. Zehirli boşaltım artıkları suyla seyreltilerek vücuttan uzaklaştırılır.

2 E

D) Gözenekler kapanarak terleme hızı düşürülürdü.

I. İyi bir çözücü olduğu için besin maddelerinin taşınmasında görev alır.

1 B

8.

C) Kas kasılmasında kullanılır.

19

1.

Karbonhidratlar

TEST

4.

1.

Canlıların yapısında bulunan başlıca organik maddeler; karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, enzimler, nükleik asitler ve ATP’dir.

Bu organik moleküller hücrede enerji ham maddesi, yapı maddesi, depo maddesi ve düzenleyici olarak kullanılabilir. Bu bilgilerin ışığında organik molekülleri sınıflandıran bir öğrencinin düzenleyici moleküller grubuna;

Yukarıda disakkarit moleküllerinin oluşum reaksiyonları verilmiştir.

I. karbonhidratlar, II. vitaminler,

Bu dehidrasyon ve hidroliz reaksiyonlarını inceleyen bir öğrencinin öne sürdüğü;

III. proteinler, IV. ATP

I. Disakkarit sentezi sırasında disakkarit sayısı ka-

hangilerini dâhil ederse doğru bir sınıflandırma yapmış olur?

dar dışarı su verilir. II. Disakaritler sindirilirse kesinlikle glikoz oluşur.

A) Yalnız II

III. Disakkaritlerin yapısında glikozit bağı bulunmaz.

B) I ve II

D) I, II ve III

C) II ve III E) II, III ve IV

IV. Hidroliz reaksiyonlarında H2O harcanır. 5.

yukarıdaki fikirlerinden hangileri doğrudur? B) II ve IV

D) II, III ve IV

2.

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Hayvan hücresinin içinde, aşağıda verilen glikozit bağı bulunduran moleküllerden hangisi bulunmaz? A) ATP

B) Glikojen

D) Kitin

I. ATP üretmek için ilk tercih edilen bileşiktir.

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

Glikoz molekülüyle ilgili aşağıda verilen açıklamaları yapan öğrencinin; II. Glikoz beyin hücrelerinin en önemli yakıtıdır ve kandaki yoğunluğu en düşük düzeydeyken bile önce beyni besler. III. Vücudumuza aldığımız fruktoz ve galaktoz karaciğerde glikoza dönüştürülür ve kana karışır. IV. Glikozun yapısında bir tane glikozit bağı bulunur.

C) RNA

ifadelerinden hangileri bilimsel olarak doğru kabul edilir?

E) Nişasta

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV 3.

Bir organizma, hücre içinde sentezini gerçekleştirdiği besini yine hücre içinde yıkma yeteneğine sahiptir. İnsan hücresi içinde; I. sükroz

6.

III

I IV

III. glikojen IV. nişasta moleküllerinden hangilerinin sindirimi gerçekleşebilir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) III ve IV

20

C) II ve III E) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Farklı canlılarda gerçekleşen hidroliz, dehidrasyon ve solunum reaksiyonları şematize edilmiştir.

II. maltaz

C) I, II ve III

II

Yukarıda numaralandırılmış reaksiyonlardan hangileri gerçekleşirken ATP enerjisine ihtiyaç duyulur? A) I ve II

B) II ve IV

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

10. Depo polisakkaritlerle ilgili aşağıdaki açıklamaları yapan bir öğrencinin;

Riboz ve deoksiriboz pentoz grubunda yer alır ve hücrede enerji verici olarak kullanılmazlar. Riboz RNA ve ATP’nin, deoksiriboz ise DNA’nın yapısına katılır.

I. Bitkiler glikoz monomerlerinden oluşmuş polimer yapıdaki nişastayı depolar.

Glikoz, fruktoz ve galaktoz birer heksoz örneği olup aynı zamanda birbirlerinin izomerleridir.

II. Glikozun hücresel yakıt olarak kullanılması ve solunumda glikozdan enerji elde edilmesinden dolayı, nişasta depolanmış enerjiyi de temsil eder.

Monosakkaritlere ait olan; I. II. III. IV.

solunum reaksiyonlarında kullanılma sindirilme uğramadan hücre zarından geçebilme nükleik asit ve ATP yapısına katılma dehidrasyon sentezinde substrat olarak kullanılma

özelliklerden hangileri pentozlarla heksozları bir birinden ayırmak için kullanılabilir?

ifadelerinden hangileri doğru olarak kabul edilebilir?

A) I ve II

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

D) II ve III

E) I, II, III ve IV

İki molekül monosakkaridin glikozit bağı ile birleşmesi sonucu disakkaritler oluşur.

ifadelerden hangileri doğrudur? B) I ve III

D) II, III ve IV

Yapısal bir polisakkarit çeşidi olan selüloz ile ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Çok sayıda monosakkkaritin glikozit bağı ile bağlanması sonucu oluşan büyük moleküllü karbonhidratlara polisakkarit adı verilir. Polisakkaritler deposal ve yapısal olmak üzere iki grupta incelenir. Canlıda bulunan;

12. Bir biyoloji öğretmeni, öğrencilerinden polisakkaritlere ait; I. reaksiyona giren molekül sayısının bir eksiği kadar bağ oluşması II. polimer yapıya sahip olma III. çok sayıda glikozit bağı içerme

I. nişasta

IV. sentezlenirken su ortaya çıkması

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve III

B) II ve III

D) I, II ve IV 9 10 11 12 B E E A

B) Yalnız III

A) I ve IV 8 E

polisakkaritlerinden hangileri hayvansal organizmaya desteklik sağlar?

7 B

IV. glikojen

özelliklerinden hangileri proteinler ve yağlarda ortak gözlenir ? şeklinde soru sormuşsa, bu sorunun cevabı seçeneklerden hangisidir? C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 6 B

III. kitin

5 C

II. selüloz

A) Yalnız II

IV. Yiyecek maddeleri üzerinde yer alan “çözünmeyen lif’’ ifadesinin karşılığı selülozdur.

4 C

9.

C) I, II ve III

III. Selüloz bitkilerin hücre duvarının yapısında bulunan yapı maddesidir.

3 C

A) I ve II

Evrensel İletişim Yayınları

IV. Maltozun sindirimi bitkilerde hücre içinde, hayvanlarda hücre dışında gerçekleşir.

E) I, II ve III

II. Nişastadaki glikozit bağlarının yıkımı kolayken selülozdaki glikozit bağlarının yıkımı zordur.

I. Çay şekeri olan sükroz en bol bulunan monosakkarittir.

III. Disakkaritlerde bulunan glikozit bağı iki monosakkaritin dehidrasyon tepkimesiyle oluşturduğu kovalent bağdır.

C) I ve III

11. I. Selülozu oluşturan glikozlar birbirine glikozit bağı ile bağlanmıştır.

Disakkaritlerle ilgili;

II. Maltoz ve sukroz bitki hücrelerinde, laktoz hayvan hücresinde üretilir.

B) I ve II

2 E

8.

III. Nişastayı müşteri hesabına benzetirsek hidroliz bankamatikten para çekme, solunumsa bu parayı harcamaktır.

1 C

7.

21

2.

Karbonhidratlar

TEST

1.

4.

I. RNA

-

Nişasta

II. DNA

-

Glikojen

III. ATP

-

Kitin

IV. Ribozom

Yukarıda verilen polisakkarit çeşitleriyle ilgili;

Yukarıda verilen moleküllerden, hangilerinin yapısında yer alan karbonhidrat aynı yapıya sahiptir?

I. çok sayıda glikozit bağı içerme

A) I ve II

III. yapıya katılma

B) II ve III

D) I, III ve IV

II. tek çeşit monomerden oluşma

C) I ve IV

E) II, III ve IV

özelliklerinden hangileri ortaktır? A)Yalnız I

2.

D) I ve III

İki monosakkaridin glikozit bağı ile birleşmesi sonucu disakkarit, çok sayıda monosakkaridin glikozit bağı bağlanması sonucu polisakkaritler oluşur. 5.

Buna göre; I. fruktoz II. maltoz III. selüloz karbonhidrat çeşitlerinden hangilerinin yapısında glikozit bağı bulunmaz? A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV

3.

-

Glikoz

-

Galaktoz

-

Riboz

-

Deoksiriboz

-

C) I ve IV

E) II, III ve IV

E) I, II ve III

I. Karbonhidratların içerdikleri enerji miktarı az olmasına karşın, solunum olayı ile parçalanması diğer besinlere oranla daha kolay olduğu için hücrelerin enerji üretiminde ilk tercih ettiği bileşiktir.

III. Besin maddeleri uzun süre saklanmak isteniyorsa karbonhidrata çevrilip depolanır. IV. Nükleik asitlerin yapısına katılan pentozlar, hücrede enerji kaynağı olarak kullanılmaz. Karbonhidratlarla ilgili olarak yukarıda ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II

Fruktoz

B) I ve II

D) I, II ve IV

Yukarıda verilen karbonhidrat çeşitleri için; I. hücre zarından geçme

6.

verilen

C) I ve III E) I, II, III ve IV

I. Laktoz II. Sükroz

II. sindirime uğramama

III. Maltoz

III. solunumda kullanılma

IV. Glikojen

IV. DNA, RNA yapısına katılma özelliklerinden hangileri tümü için ortak gözlenir?

Yukarıda verilen karbonhidrat çeşitlerinden hangilerinin sindirimi sonucunda sadece glikoz oluşur?

A) I ve II

A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

22

C) I ve II

II. Beynin yegâne enerji kaynağı, bir karbonhidrat çeşidi olan glikozdur; kanda yeterli miktarda olmasa bile beyni beslemeye devam eder.

Evrensel İletişim Yayınları

IV. riboz

B) Yalnız III

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

7.

9.

İki molekül monosakkaridin birbirine glikozit bağı ile bağlanmaları sonucu disakkaritler oluşur. Laktoz, maltoz ve sükroz molekülleriyle ilgili;

Aşağıda bazı karbonhidrat çeşitlerinin sindirimi sonucu oluşan oluşan monomerler harflerle gösterilmiştir.

I. Yapı birimlerine ayrılmadan kana ve hücre içine geçemez. II. Hidrolizleri sonucu glikoz molekülü ortak oluşur. III. Molekül formülleri aynı olup birbirlerinin izomerleridir.

Buna göre; I. Laktozun yapısında iki farklı monomer çeşidi bulunur. A monosakkaridi galaktozu, B monosakkaridi ise glikozu sembolize eder.

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

II. A, B ve C monomerlerinin tamamı bitkiler tarafından sentezlenir.

E) I, II ve III

III. Nişasta tek çeşit monomerden oluşmuştur. IV. A ve C monomerleri insan vücuduna alındıktan sonra B monomerine dönüştürülür. V. Hayvanlarda B monomerleri glikozit bağı ile birbirine bağlanarak nişasta sentezlenebilir.

A) V. numaralı molekül bakteri, hayvan ve mantar hücrelerinde yedek besin olarak depolanır. B) Eklem bacaklılarda V. molekül depo, III. molekül yapısal formdadır. C) I ve II. molekül bitkiler tarafından VI. molekül hayvanlar tarafından üretilir. D) Bitki hücrelerinde hücre çeperinin temel maddesi IV. numaralı moleküldür ve insanlar tarafından sindirilemez. E) V. numaralı molekül karaciğer ve kas hücrelerinin yapısına katılır.

Bu tepkimelerle ilgili; I. Her iki tepkime de insanda kas ve karaciğerde gerçekleşebilir. II. II numaralı tepkime ozmotik basıncı artırır. III. I numaralı tepkime dehidrasyon, II numaralı tepkime hidrolizdir. IV. Her iki tepkimenin gerçekleşmesi içinde ATP harcanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV 9 10 B C

Bu moleküllerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

Yukarıda polisakkarit yapımı ve yıkımı özetlenmiştir.

8 E

Yukarıda hayvan ve bitkilerde bulunan bazı karbonhidrat çeşitleri verilmiştir.

7 E

VI. Laktoz

10.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 6 C

V. Glikojen

5 D

IV. Selüloz

E) II, III, IV ve V

4 C

III. Kitin

D) I, II, III ve V

C) I, II, III ve IV

3 A

II. Sükroz

B) I, III ve IV

2 C

I. Maltoz

A) I ve II

1 D

8.

Evrensel İletişim Yayınları

ifadelerinden hangileri doğrudur?

23

3.

Karbonhidratlar

TEST

1.



3.



Solunumda enerji kaynağı olarak kullanılan bazı besinler ve bu monomerlerin arasında kurulan bağ çeşitleri tabloda verilmiştir. Organik besin

Canlılarda meydana gelen yukarıdaki reaksiyonlarla ilgili;

K

Peptit



L

Glikozit



M

Ester

Buna göre, I. Uzun süreli açlıkta enerji kaynağı olarak kullanım sırası L-M-K’dir.

II. Bitki hücresi içinde 3, 4 ve 5 numaralı reaksiyonlar gerçekleşir.

II. Yapıya katılma oranları çoktan aza doğru K-M-L şeklinde sıralanır.

III. 4 numaralı reaksiyon otçul hayvanların sindirim sisteminde hücre dışı alanda gerçekleşir.

III. Yapısal bir molekülünün içerdiği monomer çeşidine göre, çoktan aza doğru sıralarsak K-M-L şeklinde sıralanır.

IV. Saprofit canlılar verilen tüm organik besinlere etki eder.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

4.

Çok sayıda glikozun glikozit bağı ile bağlanması sonucu oluşur. Bitkiler fotosentezle ürettikleri glikozun fazlasını bu moleküle dönüştürerek kök, gövde yaprak, tohum ve meyve gibi kısımlarda depolar. Hayvanlar bu molekülü sentezleyemediği için dışarıdan hazır alır ve sindirir İyot ayıracıyla mavi renk veren besinimizdir.

B) I ve II

D) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

B) I, II ve III

D) II, III ve IV

C) I ve III E) I, II ve III

Günümüzde sağlık sektöründe eriyen ameliyat ipliği yapımında kullanılan polisakkarit çeşidiyle ilgili olarak; I. Arı, hamam böceği ve karınca gibi eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunan karbonhidrat çeşididir. II. Saf kitin normalde yumuşaktır, yapısına kalsiyum karbonat katıldığında sertleşir. III. Mantar hücrelerinde hücre çeperinin yapısına katılarak hücreye desteklik sağlar. IV. Yapısında azot bulunan depo polisakkarididir.

Yukarıda özellikleri verilen besin aşağıdakilerden hangisidir?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Selüloz

A) I ve II

B) Glikojen

D) Nişasta

24



I. Hayvan hücresi içinde 1, 2 ve 5 numaralı reaksiyonlar gerçekleşir.

A) III ve IV

2.

İçerdiği bağ çeşidi

C) Kitin

E) Sükroz

B) II ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

Karbonhidratlarla ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

8.

A) Yapılarında az sayıda hidrojen atomu bulunduğundan protein ve yağlara oranla daha düşük enerji verir. B) Kolay parçalandığı için protein ve yağlardan önce kullanılır.

Yukarıda disakkarit sentez reaksiyonları verilmiştir.

C) Karbonhidratlar yapıya katıldığı için yapıcı - onarıcı besin grubuna dâhil edilir.

Bu reaksiyonlarla ilgili; I. Bütün disakkaritler sindirildiğinde ortak oluşan molekül glikoz molekülüdür.

D) Bu organik bileşik grubunda unlu ve şekerli besinler bulunur. Fazla miktarda alınan karbonhidrat, insülin direnci yaratarak şeker hastalığına neden olur.

II. Disakkarit sentezi sonucunda, oluşan disakkarit molekülü sayısının bir eksiği kadar su oluşur.

E) Karbonhidratların en önemli görevi düzenleyici molekül olarak kullanılmasıdır. 6.



III. Bitkiler, üretici canlı oldukları için tüm disakkarit çeşitlerini sentezleyebilme özelliğine sahiptir. yargılarından hangileri doğrudur?

Laktoz miktarı

A) Yalnız I

B) I ve II

Zaman Yukarıda bir hücrede laktoz miktarının zamana bağlı değişimini gösteren grafik verilmiştir. Bu grafiğe göre:

E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

D) II ve III

C) I ve III

I. Bu hücre, kloroplastlara sahiptir. II. Glikozit bağı sayısında artış gözlenir. III. Hücre içindeki su miktarı zamanla azalır. ifadelerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III

9.

Karbonhidratlarla ilgili olarak; I. Polisakkaritlerde bulunan monomer çeşit sayısı disakkaritlerden fazladır.

Karbonhidratlar hayvan hücrelerinde;

II. Monosakkaritlerin tamamı hücre zarından geçebilir.

II. selüloz

III. Polisakkarit, disakkarit ve monosakkaritte aynı bağ çeşidi bulunur.

III. kitin IV. nişasta

yargılarından hangileri doğrudur?

V. glikojen

A) Yalnız II

7 A

8 A

9 A

E) I, III ve V

6 C

D) III, IV ve V

C) II, IV ve V

5 E

B) I, II ve III

E) I, II ve III

4 C

A) I ve V

D) II ve III

C) I ve III

3 E

moleküllerinden hangilerine dönüştürülerek saklanır?

B) I ve II

2 D

I. yağ

1 E

7.

C) Yalnız III

25

1.

Yağlar

TEST

1.

4.

Steroitler, hormon ve vitaminlerin yapısına katılarak düzenleyici görev yapar.



Buna göre steroitlerle ilgili; I. Hücre zarının yapısına katılarak hücre zarını dayanıklılığı ve geçirgenliğini artırır. II. Sinir hücrelerinin zarında yalıtımı sağlar. III. Vücut tarafından D vitamini yapımında kullanılır.

Yukarıdaki grafikte nötral yağ sentezine bağlı olarak miktarı değişen X faktörünün zamana bağlı değişimi verilmiştir.

IV. Östrojen, testosteron, kortizol, aldosteron hormonları steroit yapıdadır. özelliklerden hangileri verilen bilgiyi desteklemek amacıyla kullanılamaz? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve III

Buna göre X faktörü aşağıdakilerden hangisi olamaz?

C) III ve IV

A) Serbest yağ asidi miktarı

E) II, III ve IV

B) Yoğunluk C) ATP miktarı D) Asitlik

I. Yağ II. Protein III. Karbonhidrat Yukarıda verilen organik bileşiklerden hangilerinin sindirimi sonucu ortamın PH derecesi düşer? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

2.

E) Su miktarı

5.

Doymuş ve doymamış yağ asitlerinde; 3.

-

Suda çözünmezler veya çok az çözünürler.

-

Yalnızca eter, kloroform, alkol ve aseton gibi çözücüler içinde çözünürler.

-

Oksijene oranla daha fazla hidrojen içerirler.

II. içerdikleri hidrojen sayısı III. karbon atomları arası bağ sayısı IV. digliserit sentezinde kullanıldıklarında oluşan su sayısı

Yukarıda özelikleri verilen organik bileşik aşağıdakilerden hangisidir?

özelliklerinden hangilerinin farklı olması beklenir?

A) Karbonhidrat

A) I ve II

D) Protein

26

I. gliserolle aralarında oluşan bağ çeşidi

B) Yağ

C) Vitamin

E) Nükleik asitler

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.

9.

Yağların; I. fosfolipit, II. steroit, III. trigliserit olmak üzere farklı çeşitleri bulunur. Bu moleküllerden hangileri düzenleyici molekül olarak görev yapar? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III Gliserol

E) II ve III

Yağ asitleri

Trigliserit

Yukarıda yağ sentezi şematize edilmiştir. Yağ senteziyle ilgili olarak,

Yeterince yağlı besinlerle beslenemeyen bir insanda,

II. Bir yağın yapısında maksimumum dört çeşit molekül bulunabilir.

II. karaciğerde depo edilen vitamin miktarında azalma

III. Bir yağın yapısında minimum iki çeşit molekül bulunabilir.

A) Karbonhidratların yapıya daha fazla katılması B) Karbonhidratların sindiriminin zor olması C) Karbonhidratların yıkımının kolay olması D) Karbonhidratların depo edilmesi E) Yağların karbonhidratlara oranla hücrede daha az bulunması

Buna göre vücuttaki aşırı yağlanmanın önlenmesi için; I. aşırı yağlı ve karbonhidrattan zengin gıdalar yenilmemesi, II. hareketli bir yaşam tarzı ile haftada en az üç gün 30 dakika tempolu yürüme III. beslenmede hayvansal yağları ve margarinleri tercih etme. uygulamalarından hangileri yapılmalıdır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 9 10 E B

Bu durumun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

10. Vücutta yağ oranının kadınlarda yüzde 30’dan, erkeklerde yüzde 25’ten fazla olmaması gerekir, aksi halde ciddi hastalıklara zemin hazırlar. “İdeal yağ oranı kadar, yağın toplandığı vücut bölgesi de önemlidir. Bel çevresindeki yağlanma risklidir; insülin direnci gelişebilir, diyabete eğilim başlar. Karın bölgesi yağlanmasında reflü sık görülen hastalıklardandır. Basen bölge genişliği olanlarda ise çoğunlukla östrojen dengesizliği görülür, âdet dönemleri bozulabilir.

8 C

Eşit miktarda yağ molekülü ile karbonhidrat molekülü parçalandığında yağ molekülü karbonhidrat molekülünün iki katı enerji vermesine karşın tepkimelerde karbonhidrattan sonra kullanılır.

C) I ve III

E) I, II ve III

7 B

8.

E) I, II ve III

D) I ve II

C) I ve III E) I, II ve III

6 B

D) II ve III

C) I ve III

5 B

B) I ve II

B) Yalnız II

4 E

A) Yalnız I

A) Yalnız I

3 B

durumlarından hangileri görülebilir?

verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

2 B

III. basit enzim üretiminde azalma

Evrensel İletişim Yayınları

I. eşeysel hormon üretiminde azalma

1 A

7.

I. Bir yağ sentezlenirken gliserolün üç katı kadar yağ asiti harcanır.

27

2.

Yağlar

TEST

1.

Lipitler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

3.

A) Fosfolipit molekülü hücre zarının yapısına katılır.

Günlük hayatta yemeklerimizin vazgeçilmezi olan yağlarla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Yağlar karbonhidrat ve proteinlerden daha fazla hidrojen atomu içerdiği için solunumda kullanıldığında daha fazla enerji verir.

B) Vücudu mikroplara karşı savunan antikorların yapısındaki temel moleküldür. C) Deri altında depolandıklarında ısı yalıtımı sağlar.

B) Fosfolipitler proteinlerle birlikte hücre zarının yapına katılan lipit grubu içinde yer alır.

D) Vücutta enerji verici madde olarak ikinci sırada kullanılır.

C) Nötral yağlar üç yağ asidi molekülünün gliserole ester bağı ile bağlanması sonucu oluşur.

E) Bazı sinir hücrelerinin aksonlarının etrafını kaplayarak elektriksel yalıtım sağlayan miyelin kılıfın yapısına katılır.

D) Steroitler hormon ve vitaminlerin yapısına katılan düzenleyici olan moleküllerdir.

2.

Nötral yağları oluşturan yağ asitleri doymuş ve doymamış yağ asitleri olarak iki grupta incelenir. Yağ asitlerinin yapısında çift bağın bulunup bulunma-

ması ve karbon atomlarının hidrojene doygunluğu bu farkın ortaya çıkmasını sağlar.

Evrensel İletişim Yayınları

E) Yağlar oksijenli solunumda kullanıldığında bol miktarda enerji ve az miktarda su verirler.

4.

Yağ sentezi



Yukarıda şekli verilen yağ asidi için; I. Karbon atomları hidrojene tamamen doymadığı için doymamış yağ asitleri içinde yer alır. II. Karbon atomları arasında çiftli bağ taşır.

Yukarıdaki şekil bir hücredeki yağ sentezini gösteriyor.

III. Solunumda kullanıldığında aynı sayıda karbon taşıyan doymuş yağ asitlerine oranla daha fazla enerji verir.

Şekle göre A, B, C, D için aşağıda verilenlerden hangisi doğru olur?

IV. Günlük hayatta kullandığımız mısır, zeytin, ayçiçeği ve balık yağı doymamış yağlara örnek oluşturur.

A) Enzim

Yağ asidi

Gliserol

Yağ

B) Yağ asidi

Gliserol

Enzim

Yağ

C) Yağ

Gliserol

Enzim

Yağ asidi

D) Yağ

Enzim



Gliserol

Yağ asidi

E) Yağ

Yağ asidi

Gliserol

Enzim

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

28

Zaman

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

A

B

C

D

5.

8.

Lipitler birçok görevi yerine getirir. Yapıya katılabilir, enerji verebilir, düzenleci molekül olarak kullanılabilir.

B) Vücuda alınan A ,D ,E ve K vitaminlerinin çözünmesinde ve depo edilmesinde görev alır.

Ateroskleroz, sağlıksız beslenme sonucu ortaya çıkan bir kalp damar hastalığıdır. Ateroskleroz, damarıların iç duvarında çeşitli maddelerin birikimine bağlı olarak ortaya çıkan kalınlaşma ile ortaya çıkan hastalık durumudur. Madde birikimi nedeniyle arter daralır ve kanın arter içindeki akışı sınırlanır. Kısacası, atardamar duvarının esnekliğini kaybetmesiyle sertleşmesi durumudur. Halk arasında damar sertliği olarak da bilinir.

C) Göçmen kuşlar ve kış uykusuna yatan canlılarda lipitler hem enerji kaynağı olarak kullanılır hem de su ihtiyacını karşılar.

I. trans yağ

Buna göre lipitler aşağıda verilen görevlerden hangisini yerine getirmez? A) Hücre zarına esneklik kazandırır.

Ateroskleroz hastalığına neden olan bu sağlıksız beslenme; II. kolesterol

D) Deri altında depo edilen lipitler bir çeşit yalıtım görevi yaparak vücudu ısı kaybına karşı korur.

III. doymuş yağ verilen moleküllerinden hangilerinin fazla alınması sonucu ortaya çıkabilir?

E) Beslenme sırasında lipitleri bol miktarda tüketilmesi insan sağlığını olumlu yönde etkiler.

A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III Günlük yağ ihtiyacımız aktiviteye göre 50-100 gram arasında değişmektedir. Yağı bu oranın üzerinde tüketmek obeziteye neden olmaktadır. Ayrıca doymuş ve trans yağların fazla tüketilmesi kalp ve damar hastalıklarına neden olabilmektedir. Buna göre; I. Tükettiğimiz besinler içinde kesinlikle yağ bulunmamalıdır. II. Obezitenin engellenebilmesi için trans yağ tüketimine ağırlık verilmelidir. III. Bitkisel kaynaklı doymamış yağlar sağlıklı beslenmede etkilidir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

9. Evrensel İletişim Yayınları

6.

C) I ve III E) I, II ve III

Bitkisel yağların karbon atomları arasındaki çift bağlar kırılarak bu karbonlara hidrojen atomu bağlanmasıyla margarinler elde edilir. Margarinlerle ilgili;

I. karbon atomları arasında tekli bağ bulundurma II. oda sıcaklığında katı halde bulunma III. aynı sayıda karbon atomu taşıyan doymamış yağlara oranla daha fazla enerji verme

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

10. Steroitlerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Sinir hücrelerinde impuls iletim hızını artıran miyelin kılıfın yapısına katılır. B) İnsan vücudunda öncül vitamin D’nin aktifleşmesinde kullanılır.

E) II ve III

9 10 E E

C) I ve II

8 E

D) I ve III

B) Yalnız II

7 D

A) Yalnız I

E) Çift tabakalı olacak şekilde sıralanarak hücre zarının iskeletini oluşturur. 6 C

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) Eşeysel hormonlarının yapısına katıldığı için düzenleyici molekül olarak görev alır.

5 E

III. Gliserole bağlı iki yağ asidi ve bir fosforik asit grubundan oluşur.

4 B

II. Yağ asidi içeren kuyruk kısmı hidrofiliktir.

C) Hücre zarının yapısına katılarak zar geçirgenliğini artırır.

3 E

I. Hücre zarı ve zarlı organellerin yapısal molekülüdür.

2 D

Fosfolipitlerle ilgili;

1 B

7.

29

1.

Proteinler

TEST

1.

Protein sentezi DNA’nın kontrolünde ribozom adı verilen organelde gerçekleşir. Bu yüzden her canlının protein yapısı kendine özgüdür.

4.



insan vücudunda bulunan proteinler; I. kanın ozmotik basıncını düzenleme II. solunum gazlarının taşınması III. çizgili kaslarda oksijen depolama IV. alyuvar yapımını teşvik etme görevlerinden hangilerini yerine getirir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV Yukarıda verilen bir protein molekülü sekonder yapıdan primer yapıya dönüşmüştür. Fakat bu değişimden amino asit dizilimi etkilenmemiştir. Bu olayla ilgili,

Proteinlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Hücre zarındaki madde taşınma şekillerinden olan aktif taşıma ve kolaylaştırılmış difüzyonda görev yapar. B) Hücre zarı ve organellerin yapısına katılır. C) Vücudumuza giren mikroplara karşı vücudun savunmasında antikor olarak görev yapar.

II. Sekonder yapıdan primer yapıya geçerken peptit zincirleri kopmuştur.

Evrensel İletişim Yayınları

2.

I. Olay denatürasyon olup peptit bağları kopmuştur.

III. Bu değişimin nedeni içinde yüksek sıcaklık, PH ve tuz değişimi olabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

D) Hücre iskeletini oluşturan yapıların yapısına katılır. E) İnsanda deri altında depo edilir.

3.

I. Enzim

5.

II. Antikor

I. fotosentez

III. Hemoglobin

II. glikojen sindirimi

IV. Glikolipit

III. protein sentezi

Yukarıda verilen moleküllerden hangilerinin sentezi sırasında amino asit miktarı azalır?

IV. glikozun solunumda kullanımı

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

30

Farklı hücrelerde gözlenen;

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

olaylarından hangileri monomer miktarını artırır? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

6.

9.



Birçok bakteri ve bitki, 20 çeşit amino asit sentezleyebildiği hâlde memeliler sadece 12 çeşit amino asit sentezler. Memeli canlılar sentezleyemedikleri temel amino asitleri dışardan beslenme yoluyla alırlar. Bir fareye azot atomları işaretlenmiş temel amino asitler veriliyor. Bir süre sonra işaretli azot atomuna;

Şekilde verilen amino asitle ilgili;

I. karaciğer hücresinde depo ettiği glikojen

I. Amino asitlerde çeşitliliği sağlayan radikal gruptur.

II. temel yağ asidi

II. Amino asitlerde amino (NH2 ) ve karboksil grupları (COOH) tüm amino asit çeşitlerinde aynıdır.

IV. aktif taşımada görev yapacak enzim

III. Amino asit sentezi ribozomlarda gerçekleşir.

V. temel olmayan amino asit

ifadelerinden hangileri doğrudur?

moleküllerinden hangilerinin yapısında rastlanır?

A) Yalnız I

A) Yalnız IV

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

D) II, IV ve V

E) I, II ve III

C) IV ve V

E) I, II, III, IV ve V

I. Kas kasılması

A Polipeptidi = K-L-M-K-L-N B Polipeptidi = L-L-M-K-N-N Buna göre; I. Farklı polipeptitlerin amino asit sayısı ve çeşidi aynı olabilir. II. Farklı polipeptitlerin amino asit dizilimleri birbirinden farklıdır. III. A ve B polipeptitlerinde aynı amino asitlerin kullanılması bu polipeptitlerin aynı görevi yaptığını gösterir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

A) I-II-III

B) II-III-I

D) III-II-I

C) I-III-II

E) II-I-III

11. Aşağıda verilenlerden hangisi proteinlerin görevleri içerisinde yer almaz? A) Enzim, hormon gibi metabolik düzenleyicilerin yapısına katılırlar. B) Solunum gazlarının taşınmasında görev alır. C) Kan plazmasında bulunan albümün ve globülin proteinleri kanın pıhtılaşmasında görev alır. D) Antikor yapısına katılarak vücut savunmasında görev alır. E) Zihinsel gelişim ve kas gelişimi için gereklidir. 9 10 11 C B C

İki farklı polipeptit ve bu polipeptitleri oluşturan amino asit çeşitleri K,L,M ve N harfleriyle gösterilmiştir.

molekülerinin yapısal olarak kullanılma oranlarının çoktan aza doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?

8 B

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

III. yağ

7 E

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

6 B

B) II ve III

II. protein

5 A

A) I ve II

I. karbonhidrat

4 A

Proteinler yukarıda verilen görevlerden hangilerini yerine getirebilir?

Buna göre hücrede bulunan;

3 C

IV. Hücresel bağışıklık

10. Organik besinler organizmalarda yapı maddesi olarak kullanılabilir.

2 E

II. Kanın pıhtılaşması III. Solunum gazları taşınması

8.

B) II ve IV

1 E

7.

III. oksijenli solunum sonucu ürettiği karbondioksit

31

2.

Proteinler

TEST

1.

4.

İnsanda,

Bir insanın karaciğer hücresinde gerçekleşen;

I. Temel amino asit

I. Glikoz

II. C vitamini

II. Glikoz

Galaktoz

III. Esansiyel yağ asidi

III. Yağ asidi

Glikoz

IV. Taşıyıcı protein

IV. Amino asit

Glikoz

yukarıda verilenlerden hangileri sentezlenemediği için dışardan hazır alınmak zorundadır?

dönüşüm olaylarından hangileri gerçekleşirken azot atomu harcanır?

A) I ve II

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

Amino asit

B) I ve II

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

5.

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Proteinlerin canlılarda; I. yapıya katılma II. enerji kaynağı olarak kullanılma III. düzenleyici olma

I. Yaraların geç iyileşmesi II. Vücut direncinin azalması III. Dokulara yeterince oksijen taşınamaması Yukarıda verilenlerden hangileri bir canlıda protein yetersizliğinin göstergesi olarak kullanılabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

3.

a. ribozom organelinin yapısında yer alma b. enzim yapısına katılma c. CO2, H2O ve NH3 kadar yıkılması durumlarından hangileri örnek gösterilebilir? I

C) I ve III E) I, II ve III

I. Sentezlendiğinde ortam PH’si değiştirme II. Hücre zarına özgünlük kazandırma III. Enzim yapısına katılma

6.

A) a

II

b

III

B) b

c

a

C) a

c

b

D) c

a

b

E) b

a

c

c

Bir hücrede bulunan amino asitler, I. enerji üretimi II. DNA’dan RNA sentezi III. protein sentezi

Yukarıda verilenlerden hangileri yağ ve proteinlerde ortak olan özellikler içinde yer alır?

olaylarından hangilerine bağlı olarak azalabilir?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

32

görevlerine,

Evrensel İletişim Yayınları

2.

C) I ve III E) I, II ve III

D) I ve II

B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

9.

7.

Böcekçil bitkiler kloroplast taşırlar ve kendileri için gerekli organik besinleri üretirler. Azotça fakir topraklarda yaşar ve azotlu organik besin ihtiyacını yakaladıkları böcekleri sindirerek hazır alırlar. Bundan dolayı hem ototrof hem de heterotrof beslenirler.

Yukarıda bazı amino asitlerin molekül yapısı verilmiştir. Buna göre;

Bir araştırmacı, böcekçil bitkilerin bulunduğu bir serayı, karbonu işaretlenmiş CO2 ile doldurmuştur. Bitkiyi uzun süre bu ortamda tutmuştur.

I. Amino asidin çeşidini radikal grup (R) belirler ve radikal grup değiştikçe amino asidin çeşidi değişir.

Buna göre bu bitkinin yaprağında bulunan;

II. Yukarıda 6 farklı radikal grup bulunduğu için 6 farklı amino asit bulunur.

IV. Bir amino asidin yapısında en az iki karbon atomu bulunur. V. Amino asit sentezi ribozomda gerçekleşir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I, II ve III

D) I, II, III ve IV

E) I, II, III, IV ve V

İki protein molekülünün birbirinden farklı olmasında; I. polipeptit moleküllerinde yer alan amino asitlerin dizilişinin farklı olması II. polipetit zincirlerini oluşturan amino asit çeşitlerinin farklı olması

III. amino asit IV. mineral madde moleküllerinden hangilerinin yapısında işaretli karbona kesinlikle rastlanır? A) Yalnız III

B) I ve II

D) I, II ve IV 10. -

-

C) III ve IV E) I, II, III ve IV

Yağ

Karbonhidrat

-

Protein

-

Vitamin

Yukarıda canlının vücudunda bulunan bazı organik bileşikler verilmiştir. Proteinleri verilen diğer organik bileşiklerden farklı kılan; I. enzim yapısına katılması

III. polipeptit zincirlerini oluşturan amino asit sayılarının farklı olması

II. hücresel solunumda enerji kaynağı olarak kullanılması

IV. polipeptit zincirini oluşturan amino asit molekülleri arasındaki bağ çeşidinin farklı olması

III. DNA’daki bilgiye bağlı olarak sentezlenmesi

faktörlerinden hangileri etkili olabilir?

özelliklerinden hangilerine sahip olmasıdır?

A) I ve II

A) I ve II

E) I, II, III ve IV 5 C

D) I, III ve IV

C) I, II ve III 4 A

6 C

7 D

8 C

9 10 B B

E) I, II, III ve IV

B) III ve IV

3 B

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

2 E

B) I ve III

IV. sentezleyen canlıya özel olması

1 C

8.

C) I, II ve V

II. glikoz

Evrensel İletişim Yayınları

III. Tüm amino asit çeşitlerinin yapısında bir karboksil grubu (COOH) ve birde amino grubu (NH3) bulunur.

I. yağ asidi

33

3.

Proteinler

TEST

1.

Yağlar



3.

Proteinler

Yukarıda yağlar ve proteinlerin ortak özellikleriyle ilgili olarak;

Buna göre protein eksikliği gözlenen insanda aşağıda verilen önerilerden hangisi sakıncalıdır?

I. sindirime uğradığında oluşan monomerlerin ortamın asitliğini artırması

A) Beslenmeye et, yumurta ve protein içeriği fazla olan bakliyatlar eklenmelidir. Çok fazla et yemek yeterli protein alındığını göstermez.

II. DNA şifresine bakılarak üretilmesinden dolayı her canlıda o canlıya özel olması III. yapısında C, H ve O atomlarını bir arada bulundurması

B) Kalifiye protein almaya özen göstermek gerekir. En kaliteli protein kaynakları tavuk, tavşan, hindi etleri ve yumurtadır.

IV. solunumda enerji kaynağı olarak kullanılabilmesi

C) Yağ, protein emilimini azaltır. Yağlı protein kaynaklarından sakınmak gerekir. Buharda ve fırında pişirmek en fazla tavsiye edilen et pişirme yöntemleridir.

taralı alana hangi özellikler gelebilir? A) I ve II

B) I, II ve IV

C) I, II ve III E) I, II, III ve IV

D) Yoğun spor yapanlar mutlaka yeterli protein almalıdır. Ancak her şeyin fazlası zarardır, bunu da unutmamak gerekir.

Evrensel İletişim Yayınları

D) I, III ve IV

E) Yemeklerle protein eksikliği giderilemezse ek protein içecekleri ya da hastanede damar yolu ile takviye yapmak mümkün değildir.

4.

2.

3 farklı deney tüpünün her birine 48 adet amino asit konulmuştur. I. tüpte dipeptit, II. tüpte tripeptit,

Yediğimiz yiyeceklerden aldığımız amino asitler proteinleri oluşturur. Protein sindirildiği zaman tekrar amino asitlerine ayrıştırılır ve vücutta farklı amaçlar için kullanılır. Vücuda alınan proteinlerle ilgili; I. Hormon ve nörotransmitter madde sentezinde kullanılabilir. II. Vücudumuzu enfeksiyonlara karşı koruyan antikorların üretiminde kullanılabilir.

III. tüpte polipeptit sentezlenmesi sağlanmıştır. Tüplerde bulunan tüm amino asitler verilen bileşiklere dönüştüğüne göre oluşan su sayıları arasındaki ilişki nasıl olmalıdır?

III. Hücre içi ve hücre dışı sıvıların ozmotik dengede tutulmasını sağlarlar. IV. Vücudumuza enerji sağlamada karbonhidrat ve yağlardan daha önce kullanılır.

A) I > II > III

B) III > II > I

bilgilerinden hangileri doğrudur?

C) I > III > II

D) II > III > I

A) I ve II

E) II > I > III

34

Protein vücut yapısı için çok önemlidir. Kaslar, dokular, iç organlar, kan hücreleri, savunma mekanizmaları, saç, tırnak ve deri hücrelerinin yapısında yer alır. Besinlerden alınan proteinler bağırsaklara amino asit olarak ulaştırılır. Amino asitler karaciğere ulaşır ve vücudun ihtiyaç duyduğu proteine dönüştürülür. Bazı amin oasitler vücutta üretilebilirken bazıları besinler yoluyla alınmalıdır.

B) III ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

Proteinlerin vücudumuzda aldığı görevlerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

7.

Proteinler; I. yüksek sıcaklık veya aşırı asit-baz değişimi sonucu yapısının bozulması

A) Alyuvarların içinde bulunan demirli bir protein olan hemoglobin oksijen ve karbondioksit taşınmasında görev alır.

II. DNA’nın genlerinde yer alan şifrelere göre sentezlenerek canlıya özgü olması

B) Akyuvar hücrelerinin ürettiği antikor adı verilen protein yapılı sıvı, hastalık yapan mikroorganizmaları çöktürür.

III. sentezlenmesi sırasında ortamdaki asit karakterli moleküllerin kullanılmasına bağlı olarak pH’nin yükselmesi

C) Vücudumuzdaki tüm enzimler protein yapılı olup vücudumuzda gerçekleşen reaksiyonları hızlandıran moleküllerdir.

özelliklerden hangileri nedeniyle diğer tüm organik besin gruplarından ayrılır? A) Yalnız I

D) Açlık durumunda protein eksikliği nedeniyle kanın ozmotik basıncı normalin üstüne çıkar ve kişide ödem oluşur.

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

E) Aktin ve miyozin proteinleri kasların yapısına katılır ve hareketimize yardımcı olur. 8.

Protein bakımından en zengin besinlere, I. Tavuk, hindi, dana, sığır eti, II. Somon, ton balığı,

A) I ve II

B) I, II ve III

D) I, II, III ve IV

C) I, II ve V

E) I, II, III, IV ve V

Evrensel İletişim Yayınları

9.

C) I, II ve IV

E) I, II, III, IV ve V

Proteinlerin canlıdaki görevleriyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Enzim olarak metabolik reaksiyonların katalizlenmesinde görev alır. Hücre içi reaksiyonlarda binlerce enzim görev alır. B) Hücre ya da dokuya yapısal bir destek oluştururlar. Bağ dokudaki kollejen lifler, derideki keratinde desteklik sağlar. C) Hücre zarında madde taşınmasında taşıyıcı proteinler görev yapabilir. D) Kas kasılmasında görev alan aktin ve miyozin protein yapıdadır. E) İnsan vücuduna alınan amino asitlerin fazlası protein şeklinde karaciğerde depolanır. 9 E

durumlarından hangileri protein eksikliği sonucu ortaya çıkan belirtiler içinde yer alır?

D) I, II, III ve IV

8 B

V. saç dökülmesi, kırılgan saçlar

B) I, II ve III

7 B

IV. özellikle ayak ve ayak bileklerinde sıvı birikmesi sonucu görülen ödem

A) I ve III

6 E

III. kırılgan tırnaklar

yukarıda verilenlerden hangileri örnek oluşturur?

5 D

II. yürümek, merdiven çıkmak gibi aktivitelerde bile yaşanan yorgunluk

V. Ekmek, makarna

4 C

I. Hâlsizlik ve kas kaybına bağlı olarak aşırı kilo verme

IV. Kuru yemişler

3 E

Buna göre;

III. Süzme peynir, yoğurt, yumurta

2 B

Protein, insan vücudundaki organizmaların en önemli yapı taşıdır. Dolayısıyla da insan vücudunun en fazla ihtiyacı olan besindir. Bizler için böylesine önem taşıyan proteinin eksikliğinin ise insan sağlığını ciddi biçimde etkilemesi hiç şaşırtıcı değildir. Protein eksikliği, vücudun çeşitli yerlerinde belirtiler gösterebilir. Eğer protein eksikliği tedavi edilmezse, kişinin sağlığı kötüleşebilir ve ölümle dahi sonuçlanabilir. İşte bu yüzden vücudunu tanımanda ve protein eksikliğinin yaygın belirtilerini bilmende fayda var.

1 D

6.

35

1.

inorganik ve organik bileşikler

TEST

1.

3.

Birbirinin aynısı ya da benzeri çok sayıda yapıtaşının birbirine kovalent bağlarla bağlanarak oluşturduğu büyük moleküllerin genel adı polimerdir. Buna göre,

Karbonhidratlar, içerdikleri şeker sayısına göre monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler olmak üzere üçe ayrılır. Bir monosakkarit çeşidi olan riboz şekeriyle ilgili,

I. Protein

I. Sindirimle daha küçük birimlere ayrılamaz.

II. Lipit III. Nükleik asit

II. Küçük olduğundan hücre zarından geçebilir.

IV. Karbonhidrat

III. Monomer olduğu için solunumda enerji kaynağı olarak direkt kullanılır.

V. ATP

IV. Polisakaritlerin temel yapıtaşını oluşturur.

yukarıda verilen besinlerden hangileri canlı yapısına katılan polimer yapıdaki organik besinlere örnek oluşturur? A) I, II ve III

B) I, III ve IV

D) I, II, III ve IV

verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II

C) II, III ve IV

B) I, II ve III

D) II, III ve IV

E) I, II, III, IV ve V

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

2.

Polimerler birbirinin aynısı ya da benzeri çok sayıda yapıtaşının birbirine kovalent bağlarla bağlanarak oluşturdukları, vagonlardan oluşan trene benzeyen çok uzun moleküllerdir. Her hücre binlerce çeşit makromoleküle sahiptir, hatta aynı organizmada bu makromolekülün farklı kombinasyonları gözlenebilir. Bu bilgilerin ışığında bir makromolekül olan proteinlerin birbirinden farklı olmasını, I. Zinciri oluşturan amino asitlerin sayısı II. Zinciri oluşturan amino asitlerin çeşidi III. Zinciri oluşturan amino asitlerin tekrarlanma miktarı ya da başka bir deyişle amino asitlerin dizilişi

Hayvan hücrelerinde bulunan, I. Glikojen II. ATP III. Nötral yağ

IV. Amino asitlerin birbirine bağlanma şekli

IV. Fosfolipit

yukarıda verilenlerden hangileri belirler?

moleküllerinden hangileri ester bağı içerir?

A) I ve II

A) I ve II

B) I, II ve III

D) II, III ve IV

36

4.

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

7.



Mineralin Adı

Magnezyum (Mg)

Kalsiyum (Ca)

A) Vitamin

B) Lipit

C) Protein

D) Karbonhidrat E) Nükleik asit

Bitkisel

ması, kemik yapısı

Süt, yumurta,

kırmızı et, balık

Soğan, ceviz, tahıl-

Kas kasılması,

Süt, yumurta,

Lahana, zeytin,

kemik-diş yapısı

ürünleri

Sinir ve kas çalış-

kanın pıhtılaşması, Kemik-diş yapısı,

lar, baklagiller

peynir, deniz

kereviz, semiz otu, maydonoz

Süt, yumurta,

nükleik asitlerin ve

peynir, kırmızı et,

Demir

Alyuvar yapısı, bazı

Balık, kırmızı et,

Sodyum (Na)

Sinir ve kas ça-

Potasyum (K)

ATP nin yapısı

dem, baklagiller

beyaz et

enzimlerin yapısı

lışması

Fındık, ceviz, ba-

beyaz et

Süt, yumurta,

peynir, kırmızı et, beyaz et

Kas ve sinir çalış-

ıspanak, tuz

zeytin, buğday,

balık

glikojen sentezi

Ekmek, zeytin,

Havuç, enginar,

Süt, yumurta,

ması, protein ve

Baklagiller, pek-

mez, yeşil sebzeler

baklagiller

Altı farklı nineralle ilgili olarak verilen tabloya bakılarak, I. Sinir ve kas çalışmasında mağnezyum,sodyum ve potasyum görev alır. II. Süt, yumurta ve baklagilleri tüketen bir birey verilen minerallerin tamamını vücuduna almış olur. III. Vejeteryan bireyler sadece bitkisel gıdaları kullanarak tabloda verilen vitaminlerin tamamını vücutlarına almış olur.

Evrensel İletişim Yayınları

Buna göre kanımızın PH değerinin bellirli değerler arasında kalmasını sağlayan organik bileşik aşağıdakilerden hangisidir?

Hayvansal

Fosfor (P)

(Fe)

İnsanada kanın kanın PH’sı 7,4 yani hafif baziktir.Kanın PH değerinin 7,8’e çıkması yada 7,0’ a düşmesi hayatı tehlikeye sokar. Kanımızın PH değerini belli değerler içinde sabit tutan bir sistem devreye girer.Bir litre saf suya 0,01 mol kuvvetli asit eklediğimizde PH 7’den 2-3 civarına düşer.Aynı miktar kuvvetli asidi bir litre kana eklediğimizde PH 7,4’den 7,3’e düşer.Yukarıda verilen PH derecesinin belli değerler arasında sabit kalmasını sağlayan bileşiğe tampon çözelti adı verilir.

Bulunduğu Besinler

Mineralin İşlevi

IV. Demir minerali alyuvar ve bazı enzimlerin yapısına katılırken; ekmek,zeytin,ıspanak ve tuzun yapısında bol miktarda bulunur. Yukarıda verilen yorumlardan hangileri yapılabilir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

8. Tek hücreli bir amibin hücre içine aldığı büyük bir besini besin kofulunda sindirime uğratmıştır. Bu sindirim olayı sırasında kofulda bulunan fenol kırmızısı sarı renge dönüşmüştür. Buna göre sindirilen besin,

Çöl memelileri ve kış uykusuna yatan canlıların yağ depo etmesi, I. Kış soğuğu yada gece gündüz sıcaklık farklılığına karşı vücudu koruma, II. Üretilen metabolik suyla, canlının su ihtiyacını karşılama, III. İç organları mekanik etkilere karşı koruma

I. Lipit

IV. Savunma mekanizmasının temelini oluşturan antikor sentezinde kullanma

II. Protein III. Glikojen IV. Kitin

yukarıda verilen amaçlardan hangilerini yerine getirmeye yöneliktir?

moleküllerinden hangileri olabilir?

A) I ve II

E) I, II, III ve IV 5 C

6 A

7 C

8 D

E) I, II, III ve IV

D) II, III ve IV

4 D

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

3 A

B) II ve III

C) I, II ve III 2 B

A) I ve II

B) II ve III

1 B

6.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

37

2.

inorganik ve organik bileşikler

TEST

1.

3.

Polisakkaritlere ait bazı özellikler şunlardır:

III. Azot atomu taşıma

Bir tavşanın kanı köpeğe verilerek elde edilen kan serumu sırasıyla A,B ve C canlılarına verilerek araştırma yapılıyor.A raştırma sonucu A,B ve C canlılarındaki çökelme oranları sırasıyla % 30, % 40 ve % 60 olarak bulunuyor.

IV. Bakterilerde üretilme

Buna göre;

V. Mantarlarda bulunma

I. Çökelme oranı enfazla olan C canlısı tavşana en yakın akraba olan canlıdır.

I. Depo maddesi olma II. Hücre çeperinin yapısına katılma

Glikojen,kitin,selüloz ve nişastanın sahip olduğu özellikler hangisinde doğru verilmiştir?

II. Çökelme oranı endüşük olan A canlısı köpeğe en yakın akrabadır.

Glikojen Kitin Selüloz Nişasta A) I,II

I,III,IV II,V

II,IV

B) I,V

I,III,IV I,II,IV

II,IV,V

III. Çökelme oranı ne kadar fazla ise kan verilen canlı ile kan alan canlı arasında protein farklılığıda o kadar fazladır.

C) I,IV

II,III,V II

I

Yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

D) I,III

II,IV

III,V

II,III

A) Yalnız I

E) II,III

I,II,III

I,II,IV

II,IV,V

B) I ve II

E) I,II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

D) II ve III

C) I ve III

2.

Canlı yapısına katılan temel besinler üç farklı görevi yerine getirir.

4.

I. Çeşitli hormon ve vitaminlerin yapısına katılarak canlı vücudunda düzenleyici görev yapar.

I. Düzenleyici olma II. Yapıya katılma

II. Bazı hayvanlarda deri altında kalın bir tabaka oluşturarak vücudun ısı kaybını engeller.

III. Enerji verici olma IV. Depo edilme

III. Hücre zarının yapısına katılarak hücre içini ve dışını birbirinden ayırır.

İnsanda bu görevlerden karbonhidrat,yağ ve proteinlere ait olanlar hangisinde doğru verilmiştir? Karbonhidrat

Yağ

Protein

A) III ve IV

I,II,III ve IV

I,II,III ve IV

B) II,III ve IV

I,II,III ve IV

I,II ve III

C) I,II,III

II,III ve IV

D) II,III ve IV

II,III ve IV

E) II,III

38

I,II,III

Lipitlerin;

çeşitleri aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

Tirigliserit

Fosfolipit

Steroit

A)

I

II

III

I,II ve IV

B)

II

I

III

I,II,III ve IV

C)

III

II

I

II ve III

D)

II

III

I

E)

I

III

II

5.

7.

Proteinler biyolojik olarak işlevsel moleküllerdir. - Karbonhidratların sindiriminde görev alan amilaz protein yapıdadır.. -

Antikorlar bakteri ve virüsleri etkisiz hale getirir.

-

Hemoglobin demir ve proteinden oluşur.

-

Kasların yapısında aktin ve miyozin proteini bulunur.

Buna göre proteinlerin işlevlerinden hangisine örnek verilmemiştir?

Aşağıda su moleküllerinin birbirine ve başka yüzeylere tutunma şekilleri gösterilmiştir.

Gösterilen bu tutunma şekilleriyle ilgili,

A) Solunum gazlarının taşınması

I. yüzey gerilimi oluşturması kohezyonla alakalı bir durumdur.

B) Kimyasal tepkimelerin hızlandırılması

II. suyun köklerden yaprağa doğru taşınmasında adezyon özelliği etkilidir.

C) Hastalığa karşı koruma D) İmpuls iletimi ve değerlendirilmesi

III. suyun sisndirim reaksiyonlarında kullanılması kohezyon özelliğiyle alakalıdır.

E) Hareket

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

8.

6.

B) I ve II

D) II ve III 7 B

8 E

E) E

A) Yalnız I

C) I ve III E) I, II ve III

6 C

D) D

yukarıda verilen yollardan hangileriyle karşılarız?

5 D

C) C

III. Organik besinlerin dengeli beslenme ile alınması

4 D

B) B

II. Meyve ve sebzelerin ihtiyaç kadar alınması

3 E

A) A

I. Yeterince su içilme

2 B

Yukarıda özellikleri verilen vitamin çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

Mineral ihtiyacımızı,

1 C

Besinlerle doğrudan alınan ve suda çözünen bir vitamindir. Hava ile temas ettiğinde ya da sıcaklık etkisiyle çabuk bozulan bir vitamindir. Yeşilbiber, domates, kuşburnu, çilek, portakal ve limon gibi besinlerde bol bulunur .Bu vitamin eksikliğinde skorbüt hastalığı, diş eti kanaması, iştahsızlık ve hâlsizlik, enfeksiyonlara karşı direncin azalması gibi sorunlar oluşur.

Mineraller, suyla ve besinlerle aldığımız inorganik maddelerdir. Vücudumuzda az miktarda bulunmasına karşın dışarıdan sürekli alıp kullanmak zorunda olduğumuz maddelerdir. Mineralleri ter, idrar ve dışkı ile dışarı atarız, bu nedenle mineral kaybımız olur.

39

3.

inorganik ve organik bileşikler

TEST

1.

2.

Birbirinin aynısı ya da birbirinden farklı yapı taşı moleküllerin, kovalent bağlarla bağlanarak oluşturdukları uzun molekül zincirlerine polimer adı verilir. Polimeri oluşturan yapı taşı moleküllere de monomer adı verilir.

Disakkaritler, iki monosakkaritin glikozit bağı ile bağlanmasından oluşan şekerlerdir. Canlılarda bulunan önemli disakkaritlere örnek olarak maltoz, sakkaroz (sükroz) ve laktoz verilebilir.

H2O H

HO

HO

H

Enerji HO

H

Bu tabloya bakılarak, I. Disakkarit oluşurken monomerler arasında glikozit bağı oluşur.

Monomereler birbirine eklenirken monomer sayısının bir eksiği kadar su çıkışı olur. Küçük moleküllerden büyük molekül sentezi olayında dışarı su verildiği için bu reaksiyonlara dehidrasyon sentezi adı verilir.

II. Her bağı koparmak için bir molekül su gereklidir. III. Dehidrasyon tepkimelerine katılan monomerlerin molekül ağırlığı toplamı, oluşan disakkaritin molekül ağırlığından büyüktür.

H2O

HO

H

H

HO

Tam tersi büyük moleküllerin su yardımıyla yıkımına da hidroliz reaksiyonu adı verilir.

Evrensel İletişim Yayınları

H

HO

IV. Yukarıda verilen denklemlerden de anlaşılacağı gibi bütün disakkaritlerin yapısında glikoz bulunur. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Buna göre; I. Dehidrasyon reaksiyonlarında monomerlerden biri H iyonu diğeri de OH iyonu verir, bu iki molekülde birleşerek suyu oluşturur. II. Bir molekülün dehidrasyon senteziyle üretimi sırasında dışarı kaç molekül su verildi ise, hidroliz reaksiyonuyla yıkımı sırasında da aynı miktarda su kullanılır. III. Dehidrasyon reaksiyonları sırasında enerji harcanırken, hidroliz reaksiyonları sırasında enerji harcanmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

3.

Canlıdaki görevi

Örneği

I. Savunma

Antikor

II. Yapıya katılma

Glikoprotein

III. Taşıma

Hemoglobin

IV. Düzenleme

Enzim

V. Sinirsel iletim

Aktin-miyozin

Proteinlerin organizmadaki fonksiyonu ve bu fonksiyonun gerçekleşmesine neden olan örnek eşleştirmeleriyle ilgili verilen tablo incelendiğinde hangilerinin doğru olduğu söylenir? A) I ve II

B) I, II ve III

D) I, II, III ve IV

40

C) II,III ve IV

E) I, II, III, IV ve V.

6.

Polisakkaritler, yüzlerce hatta binlerce glikozun birbirine glikozit bağlarıyla bağlanması sonucu oluşur. Bitkilerdeki depo polisakkarit çeşidi nişastadır.Gerektiğinde glikoz monomerleri arasındaki bağlar kırılır ve bitki hücrelerinin gereksinimi olan glikoz bu depodan alınır. Patates ve tahıl insan diyetindeki temel nişasta kaynaklarıdır. Buna rağmen nişaşta ile beslenen insana ait hücrelerde nişastaya rastlanmaz. İnsanlar ve diğer omurgalılar glikozun fazlasını başka bir polisakkarit çeşidi olan glikojen halinde depolar. Verilen bilgilerden yola çıkılarak

I. Nişasta sentezinden sorumlu genler bitkilerde ve insanlarda ortaktır. II. Nişastayı sindiren enzimler hem bitki hem de insan hücrelerinde bulunur. III. Nişasta sentezi, glikozun daha sonra kullanılmak üzere depolanmasını sağlar.

Bu bilgiler dikkate alınarak; I. Amino asidin çeşidini radikal grup belirler.

IV. Glikojen insanların yapısına katılan yapısal bir polisakkarittir.

II. Proteinin çeşidini amino asidin sayısı, çeşidi ve dizilişi belirler.

yukarıdaki yorumlardan hangileri yapılamaz? B) II ve III

D) II, III ve IV

III. Kan plazmasında bulunan proteinler kanın PH derecesinin ayarlanmasını sağlar.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve IV

Proteinler, hücrede yapıcı-onarıcı, düzenleyici ve enerji verici olarak görev yapar. Enerji vermede vücutta karbonhidrat ve yağlardan sonra üçüncü sırada kullanılır. Hücrede DNA kontrolünde sentezlenir. Proteinler, yirmi çeşit amino asidin farklı sayı, çeşit ve dizilişte olmasına bağlı olarak farklı çeşitte üretilebilir. Proteinlerin temel yapı birimleri amino asitlerdir. Bir amino asidin yapısında amino grubu (NH2), karboksil grubu (COOH) ve radikal grup (R) vardır. Radikal gruplar değişken yapılardır. Bu değişkenlik amino asitlerde çeşitliliğe neden olur. Amino asitler; kuvvetli asitler karşısında baz, kuvvetli bazlar karşısında asit gibi davranır. Bu özelliği gösteren bileşiklere amfoter denir. Amfoter özellik, amino asitlere bulundukları ortamdaki pH değerinin belirli sınırlarda kalmasını sağlar.

yorumlardan hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

7.

Bazı maddelerin sahip olduğu PH değerleri aşağıda verilmiştir. Buna göre maddeler ve PH değerleriyle ilgili,

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

yukarıdaki koşulların hangilerine maruz kalırsa denature olur? A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III

D) II ve III

E) I,II ve II

7 E

A) Yalnız IV

III. Alkol, aseton ve eter gibi organik çözücülerle veya üre, guanidin HCI gibi bileşiklerle muamele edildiklerinde

6 E

hangileri söylenebilir?

II. pH 4’ün altında ve pH 10’un üzerindeki koşullarda

5 A

IV. İnsanlar PH değeri bir birinden farklı besinleri aynı öğünde tüketebilir.

I. 55-60 ºC’ın üstündeki sıcaklıklarda

4 A

III. pH değerindeki çok az bir değişiklik bile biyokimyasal tepkimeleri olumsuz etkiler

Proteinler;

3 D

II. Biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşebilmesi için pH değerinin belirli bir düzeyde tutulması gerekir.

2 E

I. pH değeri organizma için çok önemlidir.

1 E

4.

41

4.

inorganik ve organik bileşikler

TEST

3.

1.

Vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin doğru aralıklarla, gerektiği kadar alınmasına yeterli ve dengeli beslenme adı verilir. Alınan besinlerde eksiklik olması vücudun çalışma düzenini ve sağlığını bozar. Besin çeşidi eksikliğinden kaynaklanan pek çok hastalık vardır. Sağlıklı beslenme sadece gerekli besinlerin alınması değil aynı zamanda zararlı besinlerden de uzak durulmasıdır. Diyen bilim adamı fikirlerini desteklemek için, I. Boyalı, katkı maddeli ve asitli gıdalar sağlığımıza zarar verebilir.

Ders çalışmak, oyun oynamak, yüzmek gibi faaliyetler için enerjiye ihtiyacımız vardır. Besinler büyümemizi ve gelişmemizi sağlar. Boyumuzun uzaması, dişlerimizin ve kemiklerimizin gelişmesi, kaslarımızın güçlenmesi için besin tüketmemiz gerekir.

II. Fast-food (hazır yiyecek) gıdaların aşırı tüketilmesi de kötü beslenme alışkanlığıdır. III. Beslenmemiz sırasında vücudumuzun ihtiyacı olan besin gruplarından birini ya da birkaçını tüketmezsek vücudumuz sağlıklı çalışmaz. yukarıda verilen bilgilerden hangileri kullanılabilir?

Besinler ve vücudumuzdaki görevleriyle ilgili, I. Besinler bizi hastalıktan korur.

III. Mineral eksikliği pek çok hayati fonksiyonun aksamasına ve ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Bu nedenle, mineral eksikliğinden korunmak için sağlıklı ve dengeli beslenmek ve yeterli miktarda su içmek gerekir.

A) Yalnız I Evrensel İletişim Yayınları

II. Besinlerin içerisindeki maddeler vücudumuzu mikroplara karşı dayanıklı hâle getirir.

B) I ve II

D) II ve III

4.

C) I ve III E) I,II ve III

Besinlerimiz içinde önemli bir yere sahip karbonhidratların bazı örnekleri aşağıda verilmiştir.

IV. Sağlıklı beslenmek için vücudumuza, ihtiyaç duyulan protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri düzenli ve yeteri kadar almalıyız. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

2.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Nişasta, glikojen ve selüloz moleküllerinin, I. oluşumu sağlayan moleküllerin farklı olması II. yapıya katılan glikoz miktarlarının farklı olması III. glikozların bağlanma şekillerinin farklı olması birbirinden farklı olasını verilenlerden hangileri sağlar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

42

C) I ve III E) I,II ve III

Yukarıda verilen karbonhidrat kökenli besinler için, I. çok sayıda aynı monomerlerin bir araya gelmesi sonucu oluşmuştur. II. bu besinlerde nişasta, selüloz, maltoz ve sükroza rastlanabilir. III. insan bu besinlerde bulunan monosakkaritler hariç karbonhidrat çeşitlerini sindirebilir fakat sentezleyemez. yapılan yorumlardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I,II ve III

7.

‘Bitkilerde nişastanın yıkımını sağlayan enzimler vardır’ hipotezine ortaya atan Ayla aşağıda verilen işlemleri yapmıştır. -

Bitki hücrelerini ezerek bitki özütü elde etmiştir.

-

Elde ettiği özütü üç tüpe eşit olacak şekilde paylaştırmıştır.

I. tüpe sadece bitki özütüve nişasta koymuş, II. tüpe bitki özütü, nişasta ve nişastayı sindiren enzimle monosakkarit ayıracı koymuş. III. tüpe nişasta ve monosakkarit ayıracı koymuş. Buna göre Ayla’nın yapmış olduğu işlemler ve bunların yorumlanmasıyla ilgili, I. II. Tüpe nişasta sindiren enzim koymasına gerek yoktur, çünkü bitkide nişasta sindiren enzim var mı bunu doğrulaması gerekiyor. Eğer enzim hazır verilirse deney tüpündeki nişastayı bitki özütündeki enzim mi sindirdi, eklediğimiz enzim mi sindirdi anlayamayız.

III. Tüp içinde nişastanın sindirime uğraması enzimlerin hücre dışı alanda görev yaptığına ve sindirimde ATP enerjisi harcanmadığına kanıt olarak kullanılabilir. IV. Ortaya attığı hipotezi doğrulamak adına başka bir tüpede nişasta ayıracı ve nişastayı yıkan enzim kullanması gerekirdi. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? B) II ve III

Uzunca süre yeterince protein alamayan insanlarda, I. bağışıklık sisteminde zayıflama II. ödem oluşumu

A) I ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

8.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Ferdi Hoca öğrencilerine organik besinlerin özelliklerini anlatırken yapısında karbon(C), hidrojen(H), oksijen(O) atomu içerdiklerini söylemiş bazı besinlerin buna ilaveten azot (N) atomu taşıyabileceğini belirtmiştir. Bunlara örnek verecek olursak deyip sırasıyla öğrencilerini kaldırıp cevaplatmıştır. Buna göre aşağıda cevabı verilen öğrencilerden hangisi yanlış örnek vermiştir? A) Kadir: Riboz

E) Melisa: Guanin 8 A

E) I,II ve III

D) Murat: Adenin 7 A

C) I ve III

C) Zeynep: Kitin

6 E

D) II ve III

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

5 C

olaylarından hangileri gözlenir? B) I ve I

IV. enfeksiyonlara karşı vücut direncini artırmak için doğal vitamin içeren besinler tüketmeliyiz

B) Selim: Protein

III. kaslarda zayıflama

A) Yalnız I

III. eksikliğini hissettiğimiz vitaminleri hekim tavsiyesi olmadan da çok rahat kullanabiliriz.

4 E

6.

E) I, II, III ve IV

II. vitaminler sentetik olarak üretildiği için doğal vitamine ihtiyaç olmadan sentetik olanlar tercih edilmelidir.

3 E

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

I. kemik - diş gelişimi ve büyüme için gereklidir.

2 D

A) I ve IV

Vitaminlerle ilgili ;

Evrensel İletişim Yayınları

II. Monosakkarit ayıracı kullanma amacı sindirimin gerçekleşip gerçekleşmediğini saptamak içindir. Monosakkarit ayıracındaki renk değişimi ortamda monosakkarit oluştuğunun kanıtı olarak kullanılabilir.

Vitaminler enfeksiyonlara karşı vücudun direncini artırır. Büyüme, üreme sağlığı, kemik-diş gelişimi, tırnak ve saç sağlığı için gereklidir. Dışarıdan gelen zararlı maddeleri bağladığı için vitaminlerin antioksidan özelliği de vardır. Her vitaminin vücutta kendine özgü bir görevi vardır. O nedenle bir vitamin eksikliği başka bir vitamin ile giderilemez. Vitaminlerin doğal yolla alınması çok önemlidir ancak günümüzde vitaminlerin kimyasal bileşimleri bilindiği için artık istenilen vitamin sentetik olarak üretilmektedir. Sentetik vitaminler etkileri ve özellikleri bakımından doğal vitaminlere benzer. Sentetik vitaminler, vitamin eksikliği tespit edildiğinde hekim tavsiyesiyle kullanılabilir.

1 E

5.

43

1.

Enzimler

TEST

1.

-

Derin dondurucuda saklanan gıda maddeleri uzun süre bozulmadan kalır.

-

Taze kayısı kısa sürede bozulurken kurutulmuş kayısı uzunca süre bozulmadan kalır.

-

Besinlerin dişler yardımıyla çiğnenerek mekanik sindirime uğratılması kimyasal sindirimi hızlandırır.

-

Yılan zehri gibi maddeler enzim etkinliğini azaltarak fonksiyon kaybına ve dolayısıyla zehirlenmelere neden olur.

3.

II. Reaksiyonun daha az ATP harcanarak gerçekleşmesini sağlama III. Hücre dışında çalışma IV. Hücre içinde üretilme Yukarıda verilen enzimlere ait özelliklerden hangileri tüm enzimler için geçerlidir? A) I ve II

A) Su oranını azaltılması enzim çalışma hızını olumsuz yönde etkiler.

4.

B) Substrat yüzey alanının artması enzim çalışma hızına olumlu yönde katkıda bulunur.

Evrensel İletişim Yayınları

II. ezilmiş karaciğerin H2O2 molekülünü kuşbaşı karaciğere oranla daha hızlı parçalaması III. mekanik sindirime uğrayan besinin uğramayana göre daha hızlı kimyasal sindirime uğraması durumlarından hangileri destekler? A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III E) I, II ve III

Bir insanda meydana gelen; I. kimyasal sindirim

5.

II. hücresel solunum

II. koenzim

IV. sinirsel iletim olaylarından hangilerinde protein yapılı moleküller kullanılırken aynı zamanda ATP enerjisi harcanır? A) I ve II

B) II ve IV

D) I, II ve IV

Bileşik enzimlerin yapısına katılan, I. apoenzim

III. zardan gaz taşınması

44

E) I, II, III ve IV

“Substrat yüzeyinin artması tepkime hızını artırır.” genellemesini;

D) II ve III

2.

C) I, II ve IV

I. ezilmiş karaciğerin kuşbaşı karaciğere oranla daha hızlı sindirilmesi

C) Ortam ısısının azaltılması enzim çalışma hızını olumsuz yönde etkiler.

E) İnhibitör maddeler enzim çalışma hızını olumsuz yönde etkiler ve reaksiyon hızını düşürür.

B) I ve IV

D) I, III ve IV

Yukarıdaki gözlemleri okuyan bir öğrenci enzimler ve enzim reaksiyon hızına etki eden faktörlerle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşamaz?

D) Aşırı PH değişimi enzim yapısını bozar ve reaksiyon hızını olumsuz yönde etkiler.

I. Protein yapıda olma

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

III. kofaktör moleküllerinden hangilerini heterotrof canlılar dışarıdan alabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

6.

10. I. Aşırı PH değişiminden etkilenme

Bileşik enzimlerle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğru değildir?

II. Yapısında mineral veya vitamin bulundurma

A) Bir apoenzim sadece bir çeşit koenzimle çalışabilir.

III. Aktivasyon enerjisini düşürme

B) Apoenzim ve koenzim kısımları organik yapıdadır.

IV. Reaksiyon sonucunda miktarı ve yapısında değişme olmama

C) Yardımcı kısım organik ya da inorganik yapıda olabilir.

Yukarıda verilenlerden hangileri tüm enzim çeşitleri için ortaktır?

D) Koenzim çeşit sayısı apoenzim çeşit sayısından fazladır.

A) I ve II

E) Enzimin hangi madde ile reaksiyona gireceğine apoenzim karar verir. 7.

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Aşağıda verilen deney düzenekleri hazırlanıp tepkimeler tamamlanıncaya kadar bekleniyor.

BİTKİ ÖZÜTÜ + NİŞASTA + FENOL KIRMIZISI

BİTKİ ÖZÜTÜ + PROTEİN + FENOL KIRMIZISI

I

II

BİTKİ ÖZÜTÜ + YAĞ + FENOL KIRMIZISI

III

Buna göre hangi tüplerde renk değişimi gözlenir? (Fenol kırmızısı asit karşısında sarı renk verir.) A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

B) Aktivatörler, enzim çalışma hızını olumlu yönde etkiler. C) Düşük sıcaklıkta, enzim yapısı bozulduğu için enzimler bir daha görev almaz. D) Bir ortamda reaksiyonun devamı için yeterince enerji yoksa enzim olsa bile reaksiyon devam etmez. E) İnhibitörler enzim çalışma hızını düşüren maddelerdir.

Enzim yapısına katılan koenzim aşağıda verilen maddelerden hangisi olabilir? A) Glikoz

B) Protein

D) Vitamin

C) Mineral 12. I. Nişasta

E) Yağ

II. Maltoz

I. Substrat yüzeyinin azaltılması

III. Protein

II. Sıcaklığın artması

IV. Monogliserit

III. Enzim miktarının artması

Yukarıda verilen moleküllerden hangilerinin sindirimi sonucunda tek çeşit monomer oluşur?

7 D

8 D

9 10 11 12 D D C A

E) II ve III

D) I, II ve IV

C) I ve IV

E) I, III ve IV 6 D

C) Yalnız III

5 D

D) I ve II

B) Yalnız II

B) I ve III

4 C

A) Yalnız I

A) I ve II

3 B

Yukarıda verilen faktörlerden hangilerinin değişmesi enzim çalışmasını yavaşlatabilir?

2 B

9.

E) I, II ve III

A) Enzimler takımlar hâlinde çalışırken herhangi bir enzimin yapısının bozulması ürün oluşumunu olumsuz etkiler.

1 D

8.

C) I ve III

Evrensel İletişim Yayınları

11. Enzimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

45

2.

Enzimler

TEST

1.

4.

İnsan vücudunda gerçekleşen bazı reaksiyonlar aşağıda verilmiştir. I. Nişasta + (n-1) H2O

n.Glikoz

II. Glikojen + (n-1) H2O

n.Glikoz

III. n Amino asit

Protein +(n-1) H2O

IV. Glikoz+ 6O2

6CO2+6H2O+38 ATP

I. glikozit II. peptit III. ester bağlarından hangilerini koparabilir? A) Yalnız I

Bu tepkimelerdeki enzimlerden hangileri, hem hücre içinde hem de hücre dışında görev yapar? A) Yalnız II

B) I ve II

D) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

C) I ve III E) II, III ve IV

Bir enzimin hücrede sentezlenip salgılanmasına kadar geçen süreçte, görev alan yapı ve organellerin görev alma sırası hangisinde doğru verilmiştir? A) Ribozom - Endoplazmik retikulum - Golgi - Lizozom - Hücre zarı B) Lizozom - Endoplazmik retikulum - Golgi - Ribozom C) Ribozom - Endoplazmik retikulum - Golgi Hücre zarı D) Endoplazmik retikulum - Ribozom - Hücre zarıLizozom

5.

Sıcaklığın enzimler üzerindeki etkisiyle ilgili olarak; I. Sıcaklığın düşürülmesi enzim aktivitesini azaltabilir. II. Sıcaklığın artması enzim aktivitesini azaltabilir.

Evrensel İletişim Yayınları

2.

Hidroliz enzimleri;

III. Sıcaklık değeri optimum sıcaklığın altına düştüğünde enzim çalışma hızı azalır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

E) Endoplazmik retikulum - Hücre zarı - Ribozom Lizozom

6. 3.

Enzimlerle gerçekleşen tepkimenin hızı; I. ortamdaki su oranı III. substrat yüzeyi IV. inhibitör miktarı faktörlerinden hangilerinin azalmasına bağlı olarak azalabilir? B) I ve IV

D) II, III ve IV

46

A) Enzimler enerji engelini alçaltarak metabolik tepkimeyi hızlandırırlar. B) Enzim, tepkime tarafından tüketilmeden tepkimeyi hızlandıran kimyasal ajan yani katalizör olarak görev yapan makromoleküllerdir.

II. ortamdaki substrat miktarı

A) I ve II

Enzimlerle ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

C) Enzimler endergonik bir tepkimeyi ekzergonik hâle getirir. D) Enzimler substratlarına özel olup başka madde ile reaksiyona girmezler. E) Enzimler tepkimenin daha az aktivasyon enerjisi harcanarak gerçekleşmesini sağlar.

7.

10. Sarin gazı solunum reaksiyonlarında görev alan enzimin aktif bölgesine bağlanarak enzim etkinliğini azaltır.

Tepkime çeşitleriyle ilgili; I. Endergonik tepkime, çevresinden enerji soğuran tepkimedir ve bu tepkimeler kendiliğinden gerçekleşmez. II. Ekzergonik tepkimeler, kendiliğinden gerçekleşen tepkimelerdir.

Yukarıda verilen bilgilere göre sarin gazı enzimlerle ilgili kavramlardan hangisine örnek oluşturur?

III. Endergonik tepkimenin

A) Katalizör

H değeri negatiftir.

D) Substrat

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

B) Koenzim

C) Kofaktör

E) İnhibitör

C) I ve III E) I, II ve III

11. Enzimlerle ilgili olarak;

8.

I. Reaksiyon sonucunda yapısı ve miktarı değişmediği için tekrar tekrar kullanılır.

“Bitki hücresi özütünde nişastayı sindiren enzimler bulunur.’’ diyen bilim adamı bitki özütü ile;

II. Her reaksiyon çeşidini katalizleyen o reaksiyona özgü bir enzim çeşidi vardır.

II. glikoz III. iyot IV. ATP V. nişastayı yakan enzim molekül hangilerini kullanırsa amacına ulaşılmış olur? A) I ve III

B) II ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II ve V

Evrensel İletişim Yayınları

I. nişasta

III. Enzimler hem hücre içinde hem de hücre dışında üretilirler. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

12. İnsan sindirim sisteminde; -

Yağ

-

Glikojen

-

Protein

polimerlerin hidrolizini sağlayan enzimler için, I. reaksiyonların daha az ATP harcanarak gerçekleşmesini sağlama II. aynı sıcaklıkta çalışma Aşağıdakilerden hangisi tüm vitamin çeşitlerinde ortak gözlenir?

III. aminoasit monomerlerinden oluşma

A) Suda çözünme

özelliklerinden hangileri ortaktır? D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 5 E

6 C

7 B

8 A

9 10 11 12 D E B A

E) Bağırsakta sentezlenme

B) II ve IV

4 E

D) Hücre zarından geçebilme

A) II ve III

3 B

C) Deride sentezlenme

2 C

B) Vücutta depo edilme

IV. asidik PH’de çalışma

1 A

9.

47

3.

Enzimler

TEST

1.

3.

Fenilketonüri, kalıtsal olan bir metabolik hastalıktır. Bu hastalığa sahip olan bireylerde fenilalanin amino asidini tirozin amino asidine dönüştürecek olan fenilalanin hidroksilaz ya hiç bulunmaz ya da çok az bulunur. Bu duruma sahip bireyleri kanı ve vücut sıvılarında fenilalanin birikimi gözlenir. Bu hastalığa sahip bireyler fenilalanin oranı düşük olan yiyeceklerle özel bir beslenme rejimi uygulamazlarsa biriken fenilalanin beyin ve sinir sisteminde çeşitli sorunlara yol açar. Sonuçta zekâ geriliği ve sinir sistemi bozuklukları ortaya çıkar.

A

E

Gen 5 C

Enzim 5

F

K

Enzim 4 Gen 4

B) B ve F

4.

C) F ve K

E) B, C ve K

Bileşik Enzim



Evrensel İletişim Yayınları

E) I, II, III ve IV

B

D) C, F ve K

IV. Fenilalanin hidroksilaz enzimi amino asitlerin birbirine dönüşümünü sağlar.

D) II, III ve IV

Enzim 2

A) Yalnız F

III. Fenilketonüri olan bir bireyin çocuğunda da kesinlikle bu hastalığa rastlanır.

C) I, II ve III

Enzim 1

Bu şemaya göre Gen 4 mutasyona uğrayıp bozulduğunda üretilemeyen moleküller aşağıdakilerin hangisinde doğru ifade edilmiştir?

II. Fenilketonüri olan bireyler uygun besinleri tüketmezse vücudunda fenilalanin birikimi gözlenir.

B) II ve IV

Gen 2

Enzim 3 Gen 3

I. Enzim eksikliğinden dolayı hücrede yeni protein sentezi gerçekleşmez.

A) I ve II

Gen 1

D

Buna göre bu hastalığa sahip bireylerle ilgili ;

ifadelerinden hangileri doğrudur?

Bir enzimin ürünü diğer enzimin substratı ise bu enzimlerin takımlar hâlinde çalıştığını gösterir. Aşağıda verilen enzimler takımlar hâlinde çalışmaktadır.

Buna göre bileşik enzimlerle ilgili; I. Yardımcı kısım organik ya da inorganik olabilir. II. Enzimin hangi madde ile reaksiyona gireceğine apoenzim karar verir, esas işi yapan kısım ise yardımcı kısımdır. III. Apoenzim çeşit sayısı vitamin ve mineral çeşit sayısından fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur? 2.

A) Yalnız I

Sindirim enzimleri;

D) II ve III

I. Laktoz II. Yağ asidi

5.

III. Protein IV. Vitamin moleküllerinden hangilerine etki eder? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve III

48

B) I ve II

C) II ve III

E) I, II ve IV

C) I ve III E) I, II ve III

Aşağıdakilerden hangisi enzim reaksiyon hızını doğrudan etkilemez? A) Substrat miktarı

B) Sıcaklık değişimi C) Aktivatör miktarı D) Su miktarı

E) Oksijen miktarı

6.



Parça karaciğer

Ezilmiş karaciğer

8.

Kaynatılmış karaciğer

Aşağıda verilen enzimatik reaksiyonlarda K ve L enzim, X ve Y substrat, Z ise üründür.

K

X

L

Y

Z

Tepkimelerle ilgili; I. K’nin ürünü L’nin substratıdır. H2O2

H2O2

II. K ve L’nin yerleri değişebilir.

H2O2

III. Z maddesinin aşırı birikimi K enziminin çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilir.

Eşit miktarda hidrojen peroksit (H2O2) içeren deney tüplerine eşit miktardaki parça, ezilmiş ve kaynatılmış karaciğer ilave ediliyor. Belirli bir süre sonra B tüpündeki oksijen çıkışı A tüpüne oranla daha fazlayken C tüpünde gaz çıkışı gözlenmemiştir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

Bu deney sonuçlarına göre;

A) I ve II

IV. K enzimi çalışmadığı zaman ortama Y maddesi verilmediği sürece L enzimi görev yapmaz.

I. C tüpünde gaz çıkışı olmamasının sebebi, yüksek sıcaklığın enzim yapısını bozmasıdır.

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

II. B tüpünde A tüpüne oranla daha fazla gaz çıkışının sebebi, substrat yüzeyinin artmasıdır.

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

9. Evrensel İletişim Yayınları

III. A ve B tüplerindeki gaz çıkışlarının farklı olmasının sebebi, enzim miktarının farklı olmasıdır.

Bazı bölgelerimizde meyve ve sebzeler kurutulur ve uzun süre bozulmadan saklanır. Bu besinlerden daha uzun süre yararlanmamız enzimlerin hangi özelliği ile ilgilidir? A) Yüksek sıcaklıkta yapısının bozulması B) Susuz ya da az sulu ortamda çalışmama C) İnhibitörlerin etki etmesi D) Aktivatörlerin etki etmesi E) PH değişimlerinden etkilenme

D) I, II ve III

C) I ve III E) I, II ve IV

A) I ve III

B) II ve IV

D) I, III ve IV 9 10 B A

B) I ve II

moleküllerinden hangilerinin miktarında artma gözlenir?

8 D

A) Yalnız II

IV. amino asit

7 A

olaylarından hangileri dehidrasyon reaksiyonları sırasında gerçekleşir?

III. H2O

6 C

IV. reaksiyon gerçekleşirken ATP harcanmaması

II. mineral madde miktarı

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 5 E

III. reaksiyon sırasında su miktarının azalması

I. kullanılan ATP miktarı

4 E

II. enzim-substrat kompleksinin oluşması

10. Bir hücrede enzim sentezi devam ederken;

3 C

I. monomerleri birbirine bağlayan bağların koparılması

2 B

Hidroliz reaksiyonu sırasında gerçekleşen;

1 B

7.

49

4.

Enzimler

TEST

1.

3.

Aşağıda verilen düzenek hazırlandıktan sonra tüm tüplerde sıcaklık 30°C ye getirilmiş ve pepsin enziminin görev yapması için gerekli PH derecesi sağlanmıştır.

Evimizde besin olarak tükettiğimiz kuru fasulye, nohut gibi tohumlar ilk önce güneş ışığında kurutulur ve paketlenir. Aldığımız bu ürünleri ya paketinde ya da kavanozlarda nem almayacak şekilde saklarız. Balı ya da reçeli sulandırmadığımız sürece bozulmaz. Besinlerin bu şekilde saklanmasının nedeni, aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Enzim etkinliğini artırarak besinlerin daha çabuk bozulmasını sağlamak B) Enzim çalışması için uygun PH derecesinin oluşmasını sağlamak

100 mg 100 mg 100 mg 100 mg Bütün Karaciğer Parça Karaciğer Bütün Karaciğer Parça Karaciğer

I

II

III

C) Su miktarını % 15’in altına düşürerek enzim çalışmasını dolayısıyla besinin bozulmasını engelleme

IV

Bu deney tüplerinde meydana gelen tepkimelerle ilgi aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

D) Enzimin etki ettiği substrat miktarını azaltarak enzim çalışmasını yavaşlatma

A) II. tüpten dışarı verilen oksijen miktarı I. tüpe oranla daha fazladır.

E) Substrat yüzeyini artırarak enzimlerin daha hızlı çalışmasına olanak sağlama

C) II. tüpteki reaksiyon hızının I. tüpe oranla daha hızlı olmasının sebebi, enzim miktarının daha fazla olmasıdır. D) İki farklı ürün oluşmasının sebebi, sadece kullanılan substratların farklı olmasıdır. E) Tüm substratlar ürüne dönüştüğünde III ve IV. tüplerdeki ürün miktarı aynı olur.

Evrensel İletişim Yayınları

B) IV. tüpte III. tüpe oranla daha fazla ürün oluşmasının sebebi, substrat yüzeyinin daha fazla olmasıdır.

4.

2.

Enzim çalışma hızına etki eden; I. aktivatör III. substrat yüzeyi IV. enzim miktarı faktörlerinden hangileri olumlu yönde etki edebilir? B) II ve IV

D) I, III ve IV

50

A) Enzimlerin görev yapması için ortamda en az % 15 suya ihtiyaç vardır. Su miktarı bu oranın altına düştüğünde enzimler çalışmaz. B) Bir enzimin ürünü diğer enzimin substratı ise bu enzimlerin takımlar hâlinde çalıştığını gösterir.

II. inhibitör

A) I ve III

Enzimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

C) Yüksek sıcaklık protein yapıda denatürasyona neden olduğu için protein yapıdaki enzim yapısını da bozar. D) Enzimler reaksiyonun başlaması için gerekli aktivasyon enerjisini sağlar. E) Hücre dışında çalışan tek enzim grubu sindirim enzimleridir.

7.



Yukarıda theroninden izolösin sentezini sağlayan reaksiyonlar dizisinde enzim inhibasyonu özetlenmiştir.

Bu reaksiyonlarla ilgili; I. Enzim 4 ve enzim 3 aynı substrata etki etmelerine karşı elde edilen ürünler birbirinden farklıdır.

Buna göre, bu durumun nedeniyle ilgili olarak;

II. İki farklı substrata etki eden Enzim 6 ve Enzim 3’ün ürünü aynıdır.

I. hücrenin gereksiz yere enerji harcamasının önüne geçerek tasarruf sağlama

III. K’den O maddesi elde etmek için Enzim 1, enzim2, Enzim 3 ve Enzim 6 görev yapar.

II. ihtiyaç fazlası son ürün oluşumunun önüne geçerek, buraya harcanacak enerjiyi ihtiyaç duyulan başka bir alanda kullanma

IV. Bir enzimin ürünü bir başka enzimin substratı ise bu reaksiyonlarda görev alan enzimlerin takımlar hâlinde çalıştığını gösterir.

III. gereksiz enzim harcanmasının önüne geçme

ifadelerinden hangileri doğrudur?

B) Aşırı PH değişimi enzim yapısını bozar. C) Yüksek sıcaklık enzim yapısını bozduğu için enzimler çalışmaz. D) Soğuk su enzim çalışma hızını artırır. E) Soğuk su enzim yapısını bozduğu için inhibitör etki gösterir.

Evrensel İletişim Yayınları

8.

C) I ve III E) I, II ve III

Aşağıdaki K üretimi sürecinde meydana gelen reaksiyonlar verilmiştir ve enzimler takımlar hâlinde çalışmaktadır.

Gen 1 A D

Gen 2

Enzim 1

Enzim 3 Gen 3

B E

Enzim 2

Enzim 4

Gen 5 C

Enzim 5

F

K

Gen 4

Bu şemaya göre Gen 2 mutasyona uğrayıp bozulduğunda ortamda biriken moleküller hangisinde doğru ifade edilmiştir? A) Yalnız B

B) A ve B

D) B, C ve K 8 C

A) Enzimler substratlarına özeldir.

D) II ve III

7 B

Yukarıda yapılan işlem enzimlerin hangi özelliği ile ilgilidir?

B) I ve II

6 C

Yeni toplanmış mısır tanelerinde yüksek düzeyde şeker bulunduğundan taneler tatlıdır. Ancak toplandıktan bir gün sonra tanelerdeki şekerin % 50’si nişastaya dönüştüğünde tatlı olanlar tadını kaybeder. Yeni koparılmış mısır koçanı birkaç dakika kaynayan suya daldırılıp hemen sonra soğuk suda bekletilirse ve soğuk ortamda saklanırsa taneler tatlılığını korur.

A) Yalnız I

C) B ve F

E) C, F ve K 5 D

6.

E) I, II, III ve IV

4 D

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

3 C

B) II ve IV

olaylarından hangileri gösterilebilir?

2 D

A) I ve III

Theronin molekülünden izolösin molekülü sentezlenmesi sürecinde birçok ara ürün oluşur. Enzimler takımlar halinde çalışarak theroninden izolösin sentezlenmesi olayında görev alır. Son ürün olan izolösin ortamda aşırı birikirse theroninin ilk ara ürüne dönüşümünü sağlayan enzimi inhibe ederek tepkime zincirini durdurur.

1 D

5.

51

5.

Enzimler

TEST

1.

4.





Enzim reaksiyon hızı

Glikoz Nişasta Laktaz Laktoz H2O

0

Bir deney tüpüne yukarıdaki moleküller koyuluyor. Sindirim gerçekleşene kadar bekleniyor.

55°C

Sıcaklık

Yukarıdaki enzim reaksiyon hızına sıcaklığın etkisi şematize edilmiştir.

Bu sürenin sonunda:

Bu grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

I. Glikoz II. Nişasta

A) Bu enzimin en iyi görev yaptığı sıcaklık 35 °C dir.

III. Laktaz

B) Sıcaklık 35°C’nin üzerine çıktığında veya altına indiğinde reaksiyon hızı düşer.

IV. Laktoz V. H2O

C) 0°C sıcaklık ve altındaki sıcaklıklarda enzimler görev yapmaz fakat sıcaklık artırılırsa tekrar görev yapar.

moleküllerinden hangilerinin miktarında değişme olmaz? B) I, II ve III

C) II, III ve V

D) II, III ve IV

I. Plazmoliz II. Deplazmoliz

D) 55°C sıcaklık ve üzerindeki sıcaklıklarda enzimler görev yapmaz. Sıcaklık düşürülürse enzimler tekrar görev yapar.

Evrensel İletişim Yayınları

A) II ve III E) I, II, III, IV ve V 2.

35

E) 35°C sıcaklıktan uzaklaştıkça reaksiyon hızı düşer.

III. Aktif taşıma IV. Difüzyon Yukarıda verilen olaylardan hangileri PH değişiminden etkilenmez? A) I ve II

B) I, II ve III

D) II, III ve IV 3.

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Enzimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Enzimler substratlarına özeldir. B) Bileşik enzimlerdeki her apoenzimin çalıştığı bir koenzim veya kofaktör vardır.

Yukarıda verilen enzimlerin çalışma hızı E1 > E2 > E3 olmasına karşın ortamda herhangi bir madde birikmiyorsa bunun sebebi, aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Ortama inhibitör madde eklenmesi

C) Bir koenzim birden fazla Apoenzimle çalışabilir.

B) N maddesinin ortamdan uzaklaştırılması

D) Enzimler substratlarına doymuş ise substrat miktarı artırılırsa reaksiyon hızı artar.

C) Substratın kontrollü olarak verilmesi

E) Enzimlerin tamamı hücre dışında görev almaz.

52

5.

D) E1 miktarının artırılması E) E2 için ortama aktivatör eklenmesi

6.

9.

Enzim çalışması için her türlü koşulun uygun olduğu deney tüpüne: – – – – – –

Maltaz enzimi Maltoz Laktoz Sükroz Nişasta Protein

Yukarıda K maddesinden P maddesinin sentezi şematize edilmiştir.

Yukarıda verilen maddeler konulmuş ve sindirim tamamlanıncaya kadar beklenilmiştir.

Ortamda M maddesi birikiyorsa bununla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?

Sadece maltozun sindirime uğraması, aşağıda verilenlerden hangisiyle en iyi açıklanır?

A) Gen I mutasyona uğramıştır.

A) Enzim çalışması için suya ihtiyaç vardır.

B) Enzim II görev yapmamaktadır.

B) Enzimlerin çalıştığı optimum sıcaklık vardır.

C) Gen II mutasyona uğramıştır.

C) Her enzimin etki ettiği belirli bir substrat vardır.

D) Enzim I görev yapmamaktadır.

D) Enzimler yüksek sıcaklıklarda bozulurlar.

E) Enzim III görev yapmamaktadır.

7.

Enzimlerle ilgili;

I. Apoenzim kısmı ribozomda üretilir. II. Sentezleri sırasında DNA’dan RNA sentezi meydana gelir. III. Yapısında kesinlikle bir yardımcı kısım bulunur. IV. Yüksek sıcaklıklarda yapısı bozulur.

Evrensel İletişim Yayınları

E) Ortam koşulları enzim çalışması için uygun değildir. 10.

I II III

ifadelerden hangileri tüm enzimler için doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

I. Enzimsiz aktivasyon enerjisi II. Enzimli aktivasyon enerjisi III. Toplam enerji değişimi

Enzimlerle ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

Yukarıda verilen grafikle ilgili;

A) Her enzimin kendine özel reaksiyona girdiği bir substrat vardır.

II. Reaksiyon, ekzergonik bir reaksiyondur.

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

5 C

6 C

7 D

8 E

9 10 E E

E) Yapım reaksiyonları hücre dışında da gerçekleşir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

4 D

D) Hücrede enzimlerin kullanılmadığı olaylara örnek olarak difüzyon ve osmoz verilebilir.

lemez.

3 D

C) Bazı enzimler sadece protein yapıdan oluşmuşlardır.

III. Enzim kullanılması toplam enerji değişimini etki-

2 C

B) Bazı enzimler ATP enerjisi harcanmadan da görev yapabilir.

I. Enzim kullanılması aktivasyon enerjisini düşürür.

1 A

8.

53

6.

Enzimler

TEST

3.

1.

Derin dondurucuda saklanan besinler bozulmadan uzun süre dayanır. Taze fasulye kısa bir süre içinde bozulurken, kuru fasulye çok uzun süre bozulmadan dayanır. Kesilen hayvanların derileri tuzlanmazsa kısa sü-

I

II

rede bozulmaya başlarken, tuzlanırsa uzun süre

III

dayanır.

Eşit miktarda alınan üç etten birinci lop halde,i-

Yukarıda verilen günlük hayatımızda karşımıza çıkan durumları enzim çalışmasına etki eden ;

kincisi kıyma haline getirilerek, üçüncüsü de kuşbaşı halinde doğranarak üç ayrı tüpe konulmuş üstlerine de aynı miktarlarda su ve protein

I. Enzimlerin en iyi çalıştığı sıcaklığa optimum sıcaklık denir, bu sıcaklıktan uzaklaştıkça enzim çalışma hızı azalır.

sindiren enzim eklenmiştir. Sindirimin gerçekleşme süreleri çoktan aza doğru I > III > II şeklinde gerçekleşmiştir.

II. Enzimler genelde takımlar halinde çalışır, bir enzimin ürünü diğer enzimin substratıdır.

Gerçekleşme sürelerinin bu şekilde olmasının nedeni aşağıda verilenlerden hangisidir?

III. Enzimlerin görev yapması için ortamda en az % 15 suya ihtiyaç vardır ve su miktarının artması başlangıçta reaksiyon hızını artırır sonra reaksiyon hızı sabit kalır.

A) Enzim miktarının artması enzim reaksiyon hızını artırır. B) Enzimler çift yönde görev yapmıştır.

D) Enzimler takımlar halinde çalışır E) Substrat miktarının artması ortamda yeterli enzim varsa reaksiyon hızını artırır.

IV. Enzimle substrat arasında anahtar kilit ilişkisi vardır, bu yüzden her enzim belirli bir substrata etki eder.

Evrensel İletişim Yayınları

C) Substrat yüzeyinin artması enzim reaksiyon hızını artırır.

faktörlerden hangilerine örnek olarak verebiliriz? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

2.

E) I, II, III ve IV

Enzimler belirli bir tepkime ya da molekül için özelleşmiş katalizörlerdir. Bu özelleşme kimi durumlarda o kadar ileri düzeydedir ki aynı molekülün izomerlerini dahi ayırt edebilir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi enzimlerin belirli bir tepkime ya da molekül için özelleşmesinden sorumludur? A) Enzim yapısına katılan kofaktörün kimyasal yapısı

4.

Tüm enzimlerde; I. vitamin, II. ester bağı,

B) Enzimi oluşturan proteinin üç boyutlu yapısı

III. peptit bağı,

C) Enzime etki eden inhibitörün üç boyutlu yapısı

IV. mineral

D) Enzim yapısına katılan koenzimin kimyasal yapısı E) Enzimle ürünün üç boyutlu yapısının uyuşması

54

C) I, II ve III

yapılarından hangileri ortak olarak bulunur? A) Yalnız III

B) I ve II

D) I, II ve III

C) II ve III E) I, III ve IV

7.

Aşağıdaki deney tüpü, tüm koşulların uygun olduğu ortamda sindirimin tamamlanması için yeterli bir süre bekletilmiştir.

Protein

Proteini monomerine sindiren enzimler

5 mL H2O2

I

II

III

Bütün karaciğer

Parça karaciğer

Ezilmiş karaciğer

Oksijen çıkışı hızı III > II > I şeklinde sıralanmıştır.

Bu sürenin sonunda aynı tüpten dört örnek alı-

Bu deneyin sonuçlarını,

narak üstlerine;

I. Substrat yüzeyinin artması enzim çalışma hızını artırır.

I. sine protein II. sine nişasta

II. Enzim miktarının artması enzim çalışma hızını artırır.

III. sine aminoasit IV. sine glikoz

III. İnhibitör miktarının artması enzim çalışma hızını azaltır.

ayıracı eklenmiştir.

-

C) +

-

-

+

D) +

+

-

-

E) +

+

+

-

Evrensel İletişim Yayınları

+

+

8.

Hücrede, enzimlerle gerçekleşe belirli bir tepkimenin hızı ve belirli bir zaman aralığında elde edilen ürün miktarı, I. inhibitör madde miktarı, II. enzim - substrat bileşiği derişimi, III. reaksiyon için gerekli aktivasyon enerjisi miktarı özelliklerinden hangilerine bağlı olarak değişir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

E) II, II Ive IV

Reaksiyon hızı Pepsin

0

6.

C) I ve II

E) I, II ve III

C) I ve II

Aşağıda pepsin, amilaz ve tripsin enzimlerinin tepkime hızı - PH grafiği verilmiştir.

1

2

Amilaz Tripsin

3

4

5

6

7

8

9

pH

10 11

Grafiğe göre aşağıda verilen yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Amiaz enzimi hem asidik PH derecesinde hem de bazik PH derecesinde çalışır. B) PH derecesinin 9’dan 7’ye çekilmesi amilaz enziminin çalışmasını olumlu yönde etkiler. C) Üç enzimin birlikte çalışacağı bir PH derecesi yoktur. D) PH derecesinin 3’den 5’e çıkarılması pepsin enziminin çalışma hızını olumlu yönde etkiler. E) Amilaz ve tripsin enzimleri incebağırsakta etkili bir şekilde çalışır. 8 D

+

+

7 B

B) -

-

D) I, II ve IV

6 E

IV

B) Yalnız II

5 B

III

A) Yalnız I

4 A

II

ifadelerden hangileriyle açıklayabiliriz?

3 B

(+: Renk oluşumu var, -: Renk oluşumu yok)

IV. Enzimler substratlarına özeldir, başka substratla reaksiyona girmezler.

2 B

Buna göre,tüplerde ayıraçların etkisiyle renk oluşumunun gözlenme durumu nasıl olmalıdır?

A) -

5 mL H2O2

Eşit miktarda hidrojen peroksit içeren deney tüplerinden birincisine 20 gr bütün, ikincisine 20 gram parçalanmış ve 20 gr ezilmiş karaciğer konuluyor.

Nişasta

I

5 mL H2O2

1 C

5.

55

1.

Nükleik Asitler

TEST

1.

4.

- DNA

I. Üç adet fosfattan oluşan bir zincire bağlı hâlde olan adenozin adı verilen molekülden oluşur.

- RNA - ATP

II. İş yapan bir organizma sürekli ATP kulanır, ancak ATP yenilenebilen bir kaynak olup ADP’ye fosfat eklenilmesiyle tekrar elde edilir.

Yukarıda verilen moleküllerle ilgili, I. pentoz şekeri içerme II. glikozit bağı taşıma

III. Hücredeki katabolik reaksiyonlar sırasında ortaya çıkan enerji ADP’nin fosforilasyonu için kullanılır.

III. ester bağı içerme IV. dehidrasyon sentezi ile üretilme

ifadelerinden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri her üç molekül için de geçerlidir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I, II ve III

E) I, II ve III

Yönetici molekül olan nükleik asitler ve biyolojik katalizör olan enzimlerle ilgili, I. tekrar tekrar kullanılabilme II. amino asit biriminden oluşma III. protein sentezinde görev alma IV. DNA’daki bilgiye bağlı üretilme Özeliklerinden hangileri her iki molekül için de ortak olabilir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

5.

Yapısında yer alan pentoz sayısı bilinen bir DNA’da; I. hidrojen bağ sayısı II. nükleotit sayısı III. nükleotitleri birbirine bağlayan fosfodiester bağ sayısı IV. içerdiği gen sayısı

C) I, II ve III

V. genlerdeki nükleotit sayısı

E) I, II, III ve IV

niceliklerinden hangileri bulunmaz? A) I ve II

B) I, III ve IV

D) I, IV ve V 3.

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

2.

ATP molekülüyle ilgili;

C) II, III ve V

E) I, III, IV ve V

ATP molekülüyle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) ATP sentezlenen reaksiyonlara ekzergonik reaksiyonlar adı verilir. B) Aktif taşıma, sinirsel iletim gibi endergonik reaksiyonlarda ATP harcanır. C) Adenin bazı ve riboz şekeri birleşerek adenozini oluşturur. D) ADP molekülüne bir fosfat eksiltilerek ATP molekülü elde edilir. E) ATP’nin yapısında iki adet yüksek enerjili fosfat bağı bulunur.

56

6.

Aşağıda verilenlerden hangisi organik yapıdaki bir bileşik değildir? A) Riboz

B) Deoksiriboz C) Apoenzim

D) Fosfat grubu

E) Adenin bazı

7.

Glikozit bağı

Azotlu baz

10. I. Tüm canlılarda bulunur.

Ester bağı

Pentoz şekeri

II. Hidrojen bağı bulunabilir. III. Ökaryot canlılarda sadece çekirdekçikte sentezlenir.

Fosfat grubu

IV. Protein sentezinde görev alır.

Yukarıda şematize edilen molekülün adı aşağıdakilerden hangisidir? A) ATP

B) RNA

D) Nükleozit

8.

Yukarıda verilenlerden hangileri RNA’nın özellikleri içinde yer alır?

C) DNA

A) I ve II

E) Nükleotit

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

ATP molekülüyle ilgili; II. Hücre içinde üretilir, hücre içinde ve dışında tüketilir. III. ATP sentezine fosforilasyon, yıkımına defosforilasyon denir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

I. Yapısında yüksek enerjili fosfat bağları bulunur.

11. Bir bakteri çeşidi glikoz ve vitamin içeren normal bir besi ortamında gelişip çoğalmaktadır. Buradan anlaşıldığı kadarıyla bu bakteri türü kendisi için gerekli tüm amino asitleri sentezlemekte ve kendisi için gerekli olan proteinlerin sentezini yapmaktadır. Bu bakteriler X ışınlarına maruz bırakıldıktan sonra normal besi ortamında çoğalamamış fakat dışarıdan amino asit desteği sağlandığında çoğalabilmiş ve yaşamını sürdürmüştür. Buna göre; I. Normal besi ortamındaki tuzların bir kısmı azotludur. II. Bakteride amino asit sentezinden sorumlu gen ya da genler zarar görmüştür.

E) I, II, III ve IV

D) I, II ve IV 9 10 11 B D A

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

B) I ve III

8 C

B) I ve III

A) I ve II

7 E

A) I ve II

ifadelerinden hangileri doğrudur? C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 6 D

DNA ve RNA yukarıda verilen özelliklerden hangileri bakımından birbirinden farklılık gösterir?

5 D

IV. Organik bazı şekere bağlayan bağ çeşidi

IV. Bakteride protein sentezinde görev alan enzimlerin yapısı bozulmuştur.

4 E

III. Yapısında nükleik asit zincir sayısı

3 D

II. Fosfatı şekere bağlayan bağ çeşidi

III. Bakteride DNA sentez mekanizması bozulmuştur.

2 D

I. Taşıdığı şeker çeşidi

1 E

9.

57

2.

Nükleik Asitler

TEST

1.

4.

Nükleik asitlerin yapısında bulunan; I. fosfodiester

I. yapısında bulunan zayıf hidrojen bağ sayısı

II. glikozit

II. yapısında bulunan fosfat sayısı

III. ester

III. taşıdığı pirimidin baz sayısı

IV. zayıf hidrojen

niceliklerinden hangilerine ulaşılabilir?

bağlarından hangileri hem DNA hem de tüm RNA çeşitlerinde ortak olarak bulunur? A) I ve II

Tek zincirinde taşıdığı deoksiriboz sayısı bilinen bir DNA için;

B) I ve III

D) I, II ve IV

A) Yalnız I

C) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

DNA ile ilgili; I. Meydana gelen mutasyonların kalıtsal olup kuşaktan kuşağa aktarılır.

Diploit yapıda farklı iki türe ait olan K ve L canlılarının sahip oldukları DNA’larla ilgili; I. nükleotit dizilimi II. sahip oldukları nükleotit çeşidi III. nükleotitlerin birbirine bağlanma şekilleri IV. deoksiriboz ve fosfat sayıları

II. Pürin bazı sayısı pirimidin bazı sayısına eşittir. III. Nükleotit yapısında organik ve inorganik bazı moleküller bulunur.

Evrensel İletişim Yayınları

2.

IV. Hücre bölünmesi sırasında kendini eşler. özelliklerinden hangileri tüm RNA çeşitleri içinde doğrudur? A) Yalnız III

nitelik ve niceliklerden hangilerinin kesinlikle farklı olmasını bekleriz? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve IV

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

E) III ve IV

DNA molekülüyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) RNA molekülü sentezinde kullanılır. B) Kalıtsal bilginin nesilden nesile aktarılmasını sağlar. C) Hücredeki yaşamsal olayları yönetir.

Bir RNA molekülü hidroliz edilerek adenin nükleotitleri elde edilmiştir. Elde edilen adenin nükleotidi; I. DNA sentezi sırasında II. RNA sentezi sırasında III. AMP sentezi sırasında IV. DNA onarımı

D) Yönetim ve denetim birimidir.

gibi sentez olaylarının hangilerinde kullanılır?

E) Gerekli durumlarda ATP sentezi için kullanılabilir.

A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

58

C) I, II ve III

C) I ve III

6. 3.

B) I ve III

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

9.

Hücre döngüsünde, interfazın S evresinde DNA’nın kendini eşlediği bilinmektedir. Replikasyon sırasında DNA kendini yarı konumlu eşler.

I. Polimer yapıda iki zincirden oluşmuştur ve zincirler arasında zayıf hidrojen bağı bulunur.

İki zincirli sarmal yapıya sahip DNA’nın kendini eşleme olayı sırasında sarmalın yapısında yer alan;

II. Yapısında adenin, guanin, sitozin ve timin organik bazları, deoksiriboz şekeri ve fosfat grubu bulunduran organik bir moleküldür.

I. fosfodiester II. zayıf hidrojen

III. Hücrelerin bütün işlevleri doğrudan DNA tarafından yerine getirilir.

III. glikozit

IV. Hücre bölünmesini ve protein sentezini yönetir.

IV. Ester

ifadelerinden hangileri doğrudur?

bağlarından hangilerinin yıkılması gerekir? B) II ve III

D) I, II ve IV

A) I ve II

C) I, II ve III

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Aşağıda DNA, RNA ve ATP moleküllerinin sahip olduğu özellikler arasındaki ilişkiler verilmiştir.

10. Ökaryot bir hücreden elde edilen DNA molekülü hidrolize uğratıldığında elde edilen; Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız II

I. deoksiriboz şekeri II. adenin bazı III. fosfat IV. organik monomer sayıları arasındaki ilişki, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) IV > I > III > II

B) IV>I=III>II

D) I=III = IV>II

Buna göre, I. 1 numara ile gösterilen özellik fosfat, adenin bazı, glikozit bağı ya da ester bağı olabilir. II. 2 numaralı özellik adenin, guanin ve sitozin bazı olabilir. III. 5 numaralı özellik riboz şekeri olabilir.

C) I = IV>III>II

E) III > I > II > IV

11. Aynı sayıda nükleotit taşıyan DNA ve RNA moleküllerinde; I. 5C’lu şeker sayısı II. guanin bazı sayısı III. fosfat sayısı

IV. 3 numaralı özellik fosfodiester bağı olabilir.

niceliklerinden hangileri her iki molekülde kesinlikle aynıdır?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

E) I, II ve III 6 B

7 A

8 A

9 10 11 D B C

E) I, II, III ve IV

D) II ve III

5 A

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

4 D

B) I ve III

C) I ve III

3 E

A) I ve II

B) I ve II

2 A

8.

DNA’nın yapısı ve işleviyle ilgili;

1 C

7.

59

3.

Nükleik Asitler

TEST

1.

3.

DNA ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

DNA molekülüne ait; I. Nükleotit sayısı = Fosfat sayısı = Deoksiriboz sayısı = Baz sayısı

A) Hücre yönetiminde DNA doğrudan doğruya işe karışmaz. Bu tür olayların yönetimi enzim adı verilen protein yapılarca gerçekleştirilir.

II. A = T, G = C Adenin sayısı timin sayısına, guanin sayısı sitozin sayısına eşit

B) Enzim sentezi için DNA’daki genlerdeki bilgiler kullanılır.

III. Pürin sayısı /pirimidin sayısı = 1 IV. Pürin sayısı/Toplam nüleotit sayısı = ½

C) DNA’nın çift zinciri düşünüldüğünde karşılıklı zincirler de her zaman adenin karşısında timin; guanin karşısında sitozin bulunur. Çünkü adenin, timinin tamamlayıcısı; guanin de sitozinin tamamlayıcısıdır.

özelliklerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

D) Canlılara ait kalıtsal bilgiyi taşıyan DNA hücre bölünmesi sırsında kendini eşleyerek bir sonraki kuşağa aktarır.

4.

E) DNA’da karşılıklı iplikler birbirine zayıf hidrojen bağı ile bağlanır. Adenin ve timin arasında üç zayıf hidrojen bağı; guaninle sitozin arasında iki zayıf hidrojen bağı bulunur.

I. mRNA II. tRNA III. rRNA

çeşitlerinde; Evrensel İletişim Yayınları

I. zayıf hidrojen bağı içerme II. DNA’daki bilgiye bağlı olarak sentezlenme III. tek zincirli yapıya sahip olma IV. protein sentezinde görev alma

özelliklerinden hangileri her üç molekül için de ortaktır? B) I ve III

D) II, III ve IV

Tek zincirindeki fosfat sayısı bilinen bir DNA molekülü ile ilgili; I. Toplam nükleotit sayısı saptanır. II. Adenin nükleotit sayısı, timin nükleotit sayısına eşittir. III. Pürin nükleotit sayısı, pirimidin nükleotit sayısına eşittir. IV. Guanin nükleotit sayısı, fosfat sayısının yarısıdır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

60

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bir hücrede bulunan,

A) I ve II

2.

C) I, II ve III

5.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Adli tıpta kullanılan güvenilir yöntemlerden biri olan “DNA parmak izi yöntemi” suçluların tespitinde ve babalık testlerinde kullanılır. Bahsedilen bu yöntemin güvenilir olmasının sebebi, aşağıda verilenlerden hangisi olabilir? A) Pürin bazı sayısının pirimidin bazı sayısına eşit olması B) Sarmal yapıya sahip olması C) Protein sentezinde kalıp bilgiye sahip olması D) Bazı bölümlerindeki baz diziliminin bireye özgü olması E) Çift zincirde adenin karşısında timin bulunması

6.

8.

Bakteriler prokaryot tek hücreli canlılar olup DNA’ları sitoplazma içinde serbest hâldedir. Bakterilerde DNA üzerinde bir örtü bulunmaz. Bakterilerde DNA’nın izole edilmesi ökaryot canlılara oranla daha kolaydır.

Aşağıda kromozomun yapısı şematize edilmiştir.

İşaretli kükürt içeren besi yeri ortamında çoğaltılan bakterilerden elde edilen; I. protein II. DNA III. glikojen moleküllerinden hangilerinin işaretli kükürt bulundurması beklenir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Buna göre; Evrensel İletişim Yayınları

I. Kromozom DNA ve proteinin moleküllerinden oluşmuştur.

III. DNA iki polinükleotit zincirinden oluşmuştur. IV. DNA’nın birbirini tamamlayan iki zincirden oluşması kendisini kopyalamasını mümkün kılar. ifadelerinden hangileri doğrudur?

Canlıların akrabalık ilişkisi incelenirken DNA nükleotit dizilimleri dikkate alınır.

A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

Aşağıdaki tabloda yakın akraba olan 4 kedi türüne ait DNA’ların 8 nükleotitlik baz dizileri verilmiştir.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

DNA Dizisindeki Nükleotitler Türler

1

2

3

4

5

6

7

8

I. tür

G

A

G

G

A

A

T

T

II. tür

G

T

A

T

A

A

G

T

I. DNA’daki bilgilere göre sentezlenme

III. tür

G

T

G

A

G

G

G

T

II. amino asit içerme

IV. tür

A

T

G

G

G

G

T

T

A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve III 6 B

7 E

8 E

9 A

E) III ve IV

özelliklerinden hangileri ortak gözlenir? C) I ve III E) II, III ve IV 5 D

D) II ve IV

C) II ve III

IV. karbonhidrat içerme

4 D

B) I ve III

III. azotlu baz içerme

3 E

A) I ve II

Nükleik asitler ve protein molekülleri için;

2 C

Buna göre akrabalık bakımından birbirine en yakın olan iki tür aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

9.

1 E

7.

II. DNA nükleotit denilen alt birimlerin birbirine bağlanmasıyla oluşur.

61

1.

Vitaminler

TEST

1.

3.

Batuhan ve Melisa’nın günlük A vitamini ihtiyacı 3 mg, B vitamini ihtiyacı ise 4 mg olarak belirlenmiştir.

I. Sindirilmeden hücre içine alınma II. Karaciğerde depo edilebilme

Melisa her gün 2 mg A vitamini ve 5 mg B vitamini,

III. Fazlasının idrarla dışarı atılması

Batuhan her gün 3 mg A vitamini ve 3 mg B vitamini almıştır.

IV. Organik yapıda olma V. Eksikliğin geç ortaya çıkması

Bu iki bireyde meydana gelebilecek durumlarla ilgili olarak;

Yukarıda vitaminlerin sahip olduğu bazı özellikler verilmiştir.

I. Melisa’da gece körlüğü hastalığı ortaya çıkabilir.

Verilen özelliklerden hangileri C vitaminiyle D vitaminini birbirinden ayırmak için kullanılır?

II. Batuhan eksik olan 1 mg B vitaminini bağırsağındaki bakteriler yardımıyla üretebilir.

A) I ve II

III. Melisanın idrarında B vitamine rastlanabilir.

D) I, II, III ve IV

İfadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

B) II ve III

C) II, III ve V

E) II, III, IV ve V

C) I ve III E) I, II ve III

4.

I. A vitamini - Gece körlüğü II. D vitamini - Raşitizm III. E vitamini - Kısırlık

Evrensel İletişim Yayınları

IV. K vitamini - Kanın pıhtılaşmaması V. C vitamini - Beriberi Vitaminlerin eksikliğinde ortaya çıkan hastalıklarla ilgili yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) I

2.

C) III

D) IV

E) V

Vitaminlerle ilgili, I. Bazı vitaminler koenzim olarak görev yapabilir. II. Yağda çözünen vitaminler çok fazla alındığında olumsuz etki göstermezler çünkü fazlası vücutta depo edilir. III. Karbonhidrat, yağ ve protein depoları bittiğinde enerji elde etmek için vitaminler kullanılabilir.

5.

İnsan derisinde ultraviyole ışıkları yardımıyla steroitler D vitaminine dönüşebilir. Buna rağmen üretilen D vitamini yeterli değildir. D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm denilen kemiklerin yumuşayarak eğilmesine neden olan hastalık ortaya çıkar.

IV. Her canlı kendisi için gerekli olan vitamini sentezler, sadece yeterli vitamin sentezlenemediğinde dışardan vitamin alınabilir.

D vitamini eksikliği, aşağıdakilerden hangisine neden olduğu için bu hastalık ortaya çıkar?

V. Provitamin şeklinde alınan vitaminler canlı vücudunda aktif vitamin haline getirilebilir.

B) Kalsiyum ve fosfat gibi minerallerin emiliminin azaltması

İfadelerinden hangileri doğrudur?

C) Protein yapım hızını azaltması

A) I ve II

D) Solunum enzimlerinin çalışmasını engellemesi

B) I ve V

D) I, III ve V

62

B) II

C) I, II ve V

E) I, II, III, IV ve V

A) Hormon üretimini yavaşlatması

E) Kan hücresi üretiminin yavaşlaması

6.

9.

Vitaminler hücrenin metabolizma faaliyetleri için çok az miktarda gereksinim duyulan organik maddelerdir.

Aşağıdakilerden hangisi vitaminlerle minerallerin ortak özelliği değildir? A) Enzim yapısına katıldığı için düzenleyici olarak görev yapar.

Vitaminler için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

B) Enerji kaynağı olarak kullanılmazlar.

A) Bileşik enzimlerin bir kısmının yapısına katılabilir.

C) Küçük moleküllerdir ve sindirime uğramazlar.

B) Sindirime uğramayan organik moleküllerdir.

D) Tüm canlılar dışarıdan hazır olarak alır.

C) Suda eriyenler günlük ihtiyaca göre alınır.

E) Eksikliğinde metabolik reaksiyonlarda aksama gözlenebilir.

D) Solunumda enerji kaynağı olarak kullanılabilir. E) Düzenleyici moleküller grubunda yer alır.

Vitaminler hayatsal faaliyetlerin düzenlenmesini sağlar. Vitamin eksikliği bazı aksaklıklara yol açar.

10. Vücutta D vitamini eksikliğine;

Aşağıdakilerden hangisi vitamin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkmaz? B) Gelişme bozukluğu C) Kansızlık D) Kan pıhtılaşma sorunları E) Kalıtsal hastalıklar

Evrensel İletişim Yayınları

A) Metabolik tepkimelerde aksama

I. deriye yeterince güneş ışığının ulaşmaması II. beslenme sırasında besin içeriğinde yeterince yağın bulunmaması III. bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları öldüren antibiyotiklerin uzun süreli kullanılması durumlarından hangileri neden olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Gereksiz ve aşırı dozda alınan antibiyotikler bağırsağımızda yaşayan yararlı bakterilerin ölümüne neden olabilir. Uzun süreli antibiyotik tedavisi uygulanan bir kişiye; I. A II. B

E) I, II ve III

11. Vitaminlerin çoğu koenzim olarak kullanıldığından vücuttaki vitamin eksikliğinde bazı enzimler görev yapamaz ve hastalıklar oluşur. Bu hastalıklardan hangisine neden olan vitamin karaciğerde depo edilemez? A) Gece körlüğü

III. D

B) Raşitizm

IV. K

C) İskorbüt

A) I ve II

E) Kısırlık 7 E

8 B

9 10 11 D E C

E) I, II, III ve IV

6 D

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

5 B

B) II ve IV

4 E

D) Kanın pıhtılaşmaması

3 C

vitaminlerinden özellikle hangileri verilmelidir?

2 B

8.

C) I ve III

1 E

7.

63

1.

Hücre Zarında Madde Taşınması

TEST

1.

Karbonhidrat

Glikoprotein

3.

Glikolipit Kolesterol

Fosfolipit

İntegral protein Protein

Yukarıda sembolize edilen hücre zarından madde alışverişi olaylarıyla ilgili;

Taşıyıcı protein

Hücre zarının yapısı akıcı mozaik zar modeli ile açıklanır. Şekilde verilen hücre zarıyla ilgili;

I. Küçük moleküllerin çok yoğun ortamdan az yoğun olduğu ortama, enerji harcamadan geçişine pasif taşıma denir.

I. Hücre zarının yapısında protein, yağ ve karbonhidrat molekülleri bulunur.

II. Pasif taşıma difüzyon, ozmoz ve kolaylaştırılmış difüzyon olaylarıyla gerçekleşir.

II. Hücre zarını her iki yanında lipit molekülü ve içine gömülü proteinlerden oluşur.

III. Bir çözeltideki çözünen moleküllerin derişimlerinin fazla olduğu ortamdan, az olduğu ortama doğru yayılmasına aktif taşıma denir.

III. Dış yüzeye bakan kısımda karbonhidrat molekülü bulunur.

V. Zarın yapısında yer alan glikoproteinler hücrelerin birbirini tanımasını ve hormonlara cevap verilmesini sağlar.

Evrensel İletişim Yayınları

IV. İç proteinlerin oluşturduğu kanallar hücrenin madde alışverişinde rol oynar.

IV. Organik monomerlerin taşıyıcı proteinler ve enzimler yardımıyla çoktan aza geçmesine kolaylaştırılmış difüzyon denir. Kolaylaştırılmış difüzyonda zardaki taşıyıcı proteinler taşınan maddeye özgün olup maddenin geçişi sırasında şekil değişikliğine uğrar. ifadelerinden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

2.

C) II, III ve V

Buna göre hücre zarında; II. ekzositoz III. aktif taşıma olaylarından hangileri gerçekleşirken koful oluşumu gözlenir?

64

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

B) Yalnız II

4.

Aynı ortamda uzun süre tutulmuş üç özdeş hücreden; I. Birinci hücre ozmotik basıncı hücre ile eşit ortama bırakılmıştır. II. İkinci hücre ozmotik basıncı olan ortama konulmuştur.

hücreden fazla

III. Üçüncü hücre ozmotik basıncı hücreden az olan ortama konulmuştur.

I. endositoz

D) I ve II

B) I ve III

E) I, II, III, IV ve V

Ökaryot tek hücreli canlılarda, bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan lizozom organeli, ozmotik basıncı düzenleme, besin ve organik atık depolama; fazla suyun vücuttan uzaklaştırılma gibi görevleri yerine getirir.

A) Yalnız I

A) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Buna göre hangi hücreler dışarıdan çözünmüş madde almak için aktif taşıma yapabilir? (Başlangıçta hücrelerin madde içeriği ve miktarları aynı iken ortamların madde içeriği aynı iken madde miktarları farklıdır) A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

5.

7.

Bir bitki hücresi, bir çözeltiye konulduktan sonra 1. durumdan 2. duruma gelmiştir.

Hücre zarının seçici geçirgen özelliği maddelerin kontrollü geçişini sağlar. Hücre zarındaki porlardan geçebilen bazı maddeler aşağıda verilmiştir.



I. CO

H2O

II. Etil alkol III. Laktik asit

1. Durum

2. Durum

IV. Früktoz

Buna göre,

Moleküllerinin hücre zarından geçiş hızları çoktan aza doğru nasıl sıralanır?

I. 1. durumdaki hücrenin ozmotik basıncı 2. durumdaki hücreye oranla daha fazladır.

A) I-II-III-IV

II. 2. durumdaki hücrenin turgor basıncı 1. durumdaki hücreye oranla daha fazladır.

B) II-III-I-IV

D) III-II-I-IV

C) IV-III-II-I

E) I-III-II-IV

III. Hücre hipertonik bir ortama konulmuştur. IV. Koful su alıp şiştiği için hücre zarı hücre çeperine doğru yaklaşır.

A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

8.

Aşağıda hayvansal bir hücreye ait zar yapısı gösterilmiştir.

Hücre zarından madde alışverişiyle ilgili olarak; I. hücredeki büyük moleküllü salgı maddelerin dışarı atılması II. küçük moleküllerin, derişimlerinin az olduğu ortamdan çok olduğu ortama taşınması

I

II

III

IV. suyun az yoğun ortamdan hücre içine geçmesi

Numaralandırılan moleküllerin çok oldukları ortamdan az oldukları ortama doğru taşındığı bilindiğine göre numaralandırılmış olayların birer örneği hangisinde doğru verilmiştir?

V. küçük moleküllerin kolaylaştırılmış difüzyonla hücre içine alınması

A) Sükroz

O2

Na

olaylarından hangilerinin gerçekleştirilmesi için ATP enerjisi kullanılır?

B) Fruktoz

Amino asit

B vitamini

C) Fe

Glikoz

D vitamini

A) I ve V

D) Laktoz

Maltoz

Deoksiriboz

E) Laktoz

Protein

Nişasta

5 D

6 C

7 A

8 C

E) II, III ve V

III

4 C

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

II

3 D

B) II ve IV

I

2 A

III. zardan geçemeyecek kadar büyük moleküllerin hücre içine alınması

1 E

6.

C) III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

yargılarından hangileri doğrudur?

65

2.

Hücre Zarında Madde Taşınması

TEST

1.

3.

Aşağıdaki tabloda harflerle gösterilenlerden biri kloroplast, diğeri ribozom ve diğer organel de lizozomdur.

DNA Stroma

Dış zar İç zar

Küçük nişasta Ribozom

Numara ile gösterilen hücre çeşitlerinden biri

Tilakoit zar

hayvan, diğeri gelişmiş bitki ve diğeri de bakteri

Büyük nişasta

hücresidir.

ORGANELLER

Hücre Çeşidi



K

L

M

1

+

+

–

2

–

+

–

3

–

+

+

+: var

Kloroplast çift katlı zarla çevrilmiş bir organeldir.

Kloroplastların iç kısmında tilâkoit adı verilen, klorofil taşıyan, yassılaşmış kese şeklinde başka

bir zar sistemi vardır. Tilâkoit zarların üst üste dizilerek oluşturduğu yapıya granum, kloroplastın

içini dolduran sıvıya ise stroma adı verilir. Stro-

– : yok

ma içerisinde mitokondrilerde olduğu gibi halka

Bu tablodaki bilgilere göre; I. K organeli kloroplast olup, hücresidir.

şeklinde DNA molekülü, tüm RNA çeşitleri, ribozomlar ile enzimler bulunur.

1. Hücre bitki

Buna göre kloroplastın yapısı ve görevleriyle ilgili,

II. M organeli lizozom olup, 3. Hücre hayvan hücresidir.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

I. Kendine ait DNA taşıdığı için gerektiğinde kendini eşleyebilir.

Evrensel İletişim Yayınları

III. L organeli ribozom olup, 2. Hücre bakteri hücresidir.

II. Ribozom ve RNA çeşitlerini taşıdığı için gerektiğinde kendisi için gerekli proteinleri üretebilir. III. Klorofil moleküllerini içeren granuma sahiptir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

2.

C) I ve III E) I, II ve III

Mitokondri, tüm insanlarda anasal olup yumurta ile yavruya aktarılır. Sahip olduğumuz mitokondrilerin annemize ait olmasını,

I. Spermle yumurtaya giren mitokondriler lizozom organelleri tarafından parçalanır. II. Döllenme sırasında spermle getirilen mitokondriler yumurtaya alınmaz, kamçıyla birlikte atılır. III. Spermler ilk oluştuğunda mitokondrisini kaybettiği için mitokondri taşımaz. yukarıda verilen ifadelerden hangisiyle açıklayabiliriz? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

66

C) Yalnız III

E) I ve III

4.

Temel görevi hücre içi sindirim olan lizozom organeli aşağıda verilen olayların hangisinde görev almaz? A) İşlevini yerine getiremeyen bozulmuş organellerin parçalanması B) Gelişim sırasında bazı hücrelerin programlı ölümü C) Protein, yağ, karbonhidrat ve nükleik asit gibi büyük moleküllerin hücre içinde monomerlerine kadar yıkımı D) Bağırsakta karbonhidrat, yağ ve protein gibi dışardan alınan besinlerin sindirimi E) Yaşlanmış hücrelerin parçalanması

5.

7.

Tatlı sularda yaşayan tek hücreli canlı olan paramezyumda,

Kertenkele düşmanını şaşırtmak amacıyla kuy-

ruğunun bir kısmını koparır ve hızla tehlike böl-

gesinden uzaklaşır. Kopan kuyruğun hareketli olması düşmanı şaşırttığı gibi aynı zamanda

I. Hücreye giren fazla suyun dışarı atılması

rur. Böylece düşman yakınlarda olmasını bekle-

diği kertenkeleyi aramaya başlar ve tüm dikkatini

II. Uzun süre karanlık ortamda tutulduğunda fagositozla alınan besinlerin hücre için de sindirimi

bu alana verirken kertenkele o alandan oldukça uzaklaşmıştır.

III. Fotosentez üretilen glikozun fazlasının polisakkarit şeklinde depolanması

Kertenkelede meydana gelen kuyruk kopması olayını düzenleyen organel aşağıdakilerden hangisidir?

IV. Canlı için gerekli proteinlerin üretimi

düşmanda kertenle yaralandı düşüncesi oluştu-

Evrensel İletişim Yayınları

C) Sentrozom

A) I ve II

D) II, III ve IV

8. Tek zarlı içi sıvı ile dolu keseler bitkilerde genel olarak koful olarak adlandırılır. Bitkilerdeki bu kofullar ve işlevleriyle alakalı, I. Koful öz suyunda biriken çeşitli renk maddeleri bitkilerin tozlaşmasına yardımcı olur. II. Merkezi kofullara su alınması sonucu oluşan turgor basıncı otsu bitkilerin ayakta durmasını sağlar. III. Yaprakta bulunan kofullar tanin gibi organik atıkları geçici olarak depolar.

C) I, II ve III E) I,II, III ve IV

Hücrelere ait yapısal ve işlevsel özelliklerden bazıları şunlardır. I. Glikojen depolama II. Merkezi koful taşıma III. Hücre duvarı taşıma IV. Sentrozom taşıma V. Pinositoz yapma Bu özelliklerin hayvan ve gelişmiş bitki hücrelerinde bulunma durumuna göre gruplandırılması nasıl olmalıdır?

Bitki hücresi

Hayvan hücresi

IV. Kontraktil kofullar hücreye giren fazla suyu dışarı atarak hücrenin aşırı su alıp patlamasını engeller.

A)

I ve III

II ve IV

B)

I ve II

III ve V

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

D) I, III ve IV

II ve V

E) II, III ve IV

I ve V

7 C

8 C

E) I, II, III ve IV

6 C

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

5 E

B) II ve IV

4 D

A) I ve III

C) II ve III I, IV ve V

3 E

6.

B) I ve III

2 B

B) Golgi

D) Endoplazmik retikulum E) Lizozom

1 C

A) Mitokondri

metabolik olaylardan hangileri kofulların etkinliği ile gerçekleşir?

67

3.

Hücre Zarında Madde Taşınması

TEST

1.

3.

Yapımında ribozom, granüllü endoplazmik retikulum ve Golgi cisimciği görev alır.

Bir öğrenci yarı geçirgen bağırsak parçaları ve çeşitli çözeltiler kullanarak şekilde verilen düzeneği hazırlıyor.

İçi hidroliz enzimiyle dolu kesedir.Tek zarlı organeldir. Hücrenin fagositoz veya pinositozla aldığı besinleri sindirir. Granüllü endoplazmik retikulum tarafından sentezlenen ve pasif enzim içeren lizozom kesecikleri, golgi cisimciğine gönderilir. Lizozomlar burada aktifleştirildikten sonra sitoplazmaya bırakılır. Lizozomlar, hayvan hücrelerinde bulunurken gelişmiş bitki ve mantar hücrelerinde bulunmaz. Hareketsiz kasların erimesi, kurbağa larvalarında kuyruğun kopması, mikropların yok edilmesi, yaşlı dokuların ve alyuvarların yok edilmesi gibi durumlarda lizozomlar görev alır. Yukarıda özellikleri verilen lizozom organeli ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisine ulaşılamaz?

Bir süre sonra düzenekte meydana gelecek değişikliklerle ilgili,

A) Prokaryot canlılarda lizozom organeli kesinlikle bulunmaz.

C) Hücre içi sindirimde görev alır. D) Lizozom sindirimde görev alan hidroliz enzimlerini kendi üretir. E) Kurbağa larvalrında kuyruğun kopması ve mikropların yok edilmesinde lizozom organeli görev alır.

II. C bölmesindeki nişasta miktarı zamanla azalırken, B ve D bölmelerine bu kısımdan glikoz geçişi olur. III. B bölgesindeki amilaz enzimi hem A bölgesine hem de C bölgesine geçiş yapar fakat sadece C bölgesinde etkili olur.

Evrensel İletişim Yayınları

B) Glikojen sentezleyen canlıların tamamında lizozom organeli bulunmaz.

I. A bölmesindeki glikoz miktarı zamanla azalır.

IV. D bölgesindeki saf su zamanla tüm bölgelere geçiş yapar. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve III

B) I ve IV

D) II, III ve IV 4.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Plastitler, yapılarında çeşitli renk maddeleri bulun-

durarak hücreye renk veren organellerdir. Bitkilerde, alglerde, öglenada bulunur. Yapı ve görevlerine göre

2.

Hücredeki çözünen moleküllerin hücreye su kazandırma isteğine ozmotik basınç denir. Bitki hücresinde,

çeşittir. Plastitler belirli şartlarda birbirlerine dönüşebilir. Buna göre plastitlerle ilgili,

I. Lökoplast ışıkla karşılaşınca kloropasta dönüşebilir.

I. Ribozom

II. Kloroplast olgunlaşan meyvede kromoplasta dönüşebilir.

II. Kloroplast

III. Uzun süre ışık almayan yaprakta kloroplast lökoplasta dönüşebilir.

III. Mitokondri

IV. Uzun süre sulanmayan meyvelerde kromoplast lökoplasta dönüşebilir.

Yukarıda verillen organellerden hangilerinin faaliyetleri sonucu hem PH derecesi hem de ozmotik basıncı artar?

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) I ve II



D) I ve II

68

kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç

B) Yalnız II

E) I ve III

C) Yalnız III

B) III ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.

Aşağıdaki tabloda ökaryot bir hücrede bulunabilecek bazı organeller ,bunların sahip olduğu bazı özelliklerle görevleri verilmiştir. ORGANEL ÇEŞİDİ

Bu sürenin sonunda alyuvarda,

ÖZELLİĞİ-GÖREVİ

I. Hemoliz

Zarsız organeldir.

II. Deplazmoliz

Tüm canlılarda bulunur.

X

Nükleoprotein dır.

III. Plazmoliz

yapıda-

olayların gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır? A) I-II-III

Mikrotübül yapıdadır.

B) II-III-I

D) III-I-II

İğ ipliği oluşumunda görev alır.

Y

Bir alyuvar hücresi, hipertonik ortama konularak bir süre beklenilmiştir ve daha sonra saf suya bırakılmıştır.

C) III-II-I E) II-III-I

Zarsız organeldir. Çift zarlı organeldir. Kendine ait DNA,RNA ve ribozom taşır.

Z

7.

Çalışırken hücrenin ozmotik basıncını artırır.

Aşağıda hücre içinde görevli çeşitli organeller ve hücre zarında meydana gelen madde alış-verişi olayları gösterilmiştir.

Kompleks bileşiklerin sentezinde, hücre zarının yapım ve onarımnda görev alır.

T

Salgı ürünlerinin paketlenmesini sağlar.

Evrensel İletişim Yayınları

Tek zarlı organeldir.

Çift zarlı organeldir. Kendine ait DNA,RNA ve ribozom taşır.

K

Çalışırken hücrenin ozmotik basıncını ve oksijen oranını azaltır.

Buna göre X,Y,Z,T,K organel çeşitleriyle ilgili, I. Prokaryot canlılarda sadece X ve Y organelleri bulunur. II. Çizgili kas hücrelerinde K organelinin sayısı fazladır.

Buna göre, I. Besin maddesi büyük bir molekül olup hücre içine alınması olayına endositoz adı verilir. II. Lizozom organeli hücre içi sindirimde görev alır. III. Sindirilemeyen atık maddeler ekzositoz adı verilen olayla hücre dışına atılır.

III. Pankreasta X ve T organellerinin sayısı fazladır.

IV. Şekilde verilen organellerden sadece lizozom organeli çalışırken ATP enerjisine ihtiyaç duymaz.

IV. Y organeli sayısı interfaz evtresinde artar.

yorumlardan hangileri yapılabilir?

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I ve II

E) I,II, III ve IV 5 D

6 C

7 E

E) I, II, III ve IV

D) II, III ve IV

4 A

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

3 B

B) III ve IV

C) I, II ve III

2 B

A) I ve II

B) III ve IV

1 D

5.

69

4.

Hücre Zarında Madde Taşınması

TEST

1.

3.

I. Suyun yarı geçirgen bir zar üzerinden derişimin düşük olduğu ortamdan olayı derişimin yüksek olduğu ortama taşınması

I. kolaylaştırılmış difüzyon II. endositoz

II. Oksijenin fosfolipit tabakasından hücre içine alınması

III. ekzositoz IV. hemoliz

III. Glikoz molekülünün taşıyıcı proteinler ve enzimler yardımıyla az yoğundan çok yoğuna taşınması

olaylarından hangileri gerçekleşmez?

Yukarıda hücre taşınması sırasında meydana gelen olaylara ait açıklamalar verilmiştir.

A) I ve II

_______II_______

________III _________

A)

Difüzyon

Ozmoz

Aktif taşıma

B)

Ozmoz

Endositoz

Aktif taşıma

C)

Kolaylaştırılmış

Ekzositoz

Ozmoz

D)

Aktif taşıma

Ozmoz

Endositoz

E)

Ozmoz

Difüzyon

Aktif taşıma

4.

II. Küçük molekülün az yoğun bulunduğu ortamdan hücre içine alınması III. Enzimlerin hücre dışına salgılanması IV. Glikozun çok yoğun bulunduğu kısımdan az yoğun bulunduğu kısma doğru taşınması V. Suyun zardan hipotonik ortamdan hipertonik ortama taşınması olaylarından hangilerini gerçekleştirmek için enerji harcanır? A) II ve V

5.

Akıcı mozaik zar modeli ile ilgili; I. İki sıralı fosfolipit tabakası içerir. II. Karbonhidrat moleküllerin zarın dışa bakan yüzeyinde bulunurken içe bakan yüzeyinde bulunmaz. III. Glikoprotein ve glikolipit molekülerinin miktarı ve dağılımının farklı olması hücre zarının özgünlüğünü sağlar.

B) I, II ve III

C) I, II ve IV

E) II, III ve V

Suyun yarı geçirgen zar aracılığıyla derişimin düşük olduğu ortamdan derişimin yüksek olduğu ortama doğru geçişine ya da suyun çok olduğu ortamdan az olduğu ortama geçişine ozmoz denir. Hipertonik ortama bırakılan bir bitki hücresinde; I. Sitoplazma derişiminin zamanla artması II. Hücre zarı ile çeper arasındaki mesafenin zamanla artması III. Koful hacminin artması IV. Hücredeki su miktarının artması

ifadelerinden hangileri doğrudur?

değişimlerinden hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

A) Yalnız I

A) I ve II

B) I ve II

D) II ve III

70

E) I, II, III ve IV

Hücre zarından madde alışverişleriyle ilgili olarak;

D) II, III ve IV

2.

C) I, II ve III

I. Büyük moleküllerin çok yoğun bulunduğu dış ortamdan hücre içine alınması

Evrensel İletişim Yayınları

difüzyon

B) II ve IV

D) I, II ve IV

Bu olayların doğru isimlendirilmesi nasıl olmalıdır? I ________ __________

Lökoplast taşıyan bir hücrede;

C) I ve III E) I, II ve III

B) III ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

9.

Tatlı sularda yaşayan bir amip hücresi; I. Solunum sonucu oluşan karbondioksit gazını dış ortama verme II. Dış ortamda hücreye oranla daha az bulunan bir minerali hücre içine alma

Buna göre bir hücrede;

III. Katı bir molekülün hücre zarının oluşturduğu yalancı ayaklarla sarılarak hücre içine alınması

I. II. III. IV.

olaylarından hangilerini gerçekleştirmek için enerji harcar? A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

protein sindirimi yağ sentezi glikozun sentezi nişastanın hidrolizi

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi hücrenin emme kuvvetini artırır?

E) I, II ve III

A) I ve II

Aktif taşımayla ilgili;

D) I, III ve IV

I. Bir hücrenin izotonik ortamdan küçük molekülü hücre içine alması aktif taşıma ile sağlanır. II. Zardan geçebilen bir molekülün hücre içi ve dışındaki yoğunluk farkının korunması aktif taşıma ile olur.

A) I ve II

B) II ve IV

D) I, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Mikroskopta kırmızı kan hücrelerini inceleyen öğrenciler, preparata tuzlu su damlatıldığında hücrelerin daha küçük göründüğünü fark etmişlerdir.

E) I, II, III ve IV

I. patates %7 glikoz bulunan ortamda II. patates %12 glikoz bulunan ortamda III. patates %10 glikoz bulunan ortamda bekletiliyor. Bu patateslerin tutuldukları ortamda kaybettikleri su miktarlarını, aşağıdaki grafiklerden hangisi doğru olarak gösterir? A)

B)

Öğretmen bunun nedenini sorduğunda;

Batuhan: Tuz molekülleri hücre içine girerek su moleküllerinin yerini almıştır. Tuz molekülleri su moleküllerinden daha küçük olduğu için hücrede daha az yer kapladığından hücre daha küçük görünmüştür.

II

III Hücreler

C)

I

II

III Hücreler

Buna göre hangi öğrencilerin hücre zarında madde geçişini tam anlayamadıkları söylenebilir? 8 E

9 10 D E

E) Melisa ve Batuhan

I 7 C

D) Melisa ve Defne

C) Batuhan

6 D



B) Defne

II

III Hücreler

I

II

III Hücreler

E)

Şeklinde açıklamalar yapmışlar ve cevaplarından emin olduklarını söylemişlerdir.

A) Melisa

I D)

5 A

Defne: Hücre dışının derişimi hücre içine göre daha fazla olduğundan su molekülleri hücre dışına çıkarak hücrenin küçülmesine neden olmuştur.

I

II 4 B

Melisa: Tuz molekülleri hücreleri sıkıştırarak daha küçük görünmelerine neden olmuştur.

III Hücreler 3 B

8.

C) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

C) I, II ve III

10. Her biri %5 glikoz içeren eşit hacimde küp şeklinde kesilmiş üç patates parçası, aşağıda verilen ortamlarda belirli bir süre tutuluyor.

III. Aktif taşımada hücre zarındaki enzimler ve taşıyıcı proteinler görev alır. IV. İki ortam arasındaki yoğunluk farkı zamanla azalır.

B) II ve IV

2 E

7.

Aralarında seçici geçirgen zar bulunan farklı yoğunluktaki iki çözeltiden, daha fazla yoğunluğa sahip olanı, daha az yoğunluğa sahip olanın suyunu emer. Bu emme kuvvetine ozmotik basınç denir. Ozmotik basınç arttıkça emme kuvveti artar.

1 E

6.

71

5.

Hücre Zarında Madde Taşınması

TEST

1.

4.

Bir bitki hücresi hipertonik ortama bırakılırsa; I. koful hacmi

Aşağıdaki grafikte, bir bitki hücresindeki su oranına bağlı bazı değerlerin değişimi verilmiştir. Basınç



II. ozmotik basınç

Emme kuvveti

III. turgor basıncı aşağıdakilerin hangisindeki gibi değişir?

I

II

III

A) Artar

Azalır

Azalır

B) Azalır

Azalır

Azalır

C) Artar

Artar

Artar

Grafikteki bilgilere göre;

D) Artar

Azalır

Artar

I. koful hacmi

E) Azalır

Artar

Azalır

II. emme kuvveti III. ozmotik basınç

2.

Aşırı deniz suyu içen bir insanın ölmesine neden olan olay aşağıda verilenlerden hangisidir?

değerlerinden hangileri turgor basıncındaki artmaya bağlı olarak azalır?

A) Plazmoliz

A) Yalnız II

B) Deplazmoliz C) Hidroliz

3.

E) Turgor



Yukarıda verilen düzenekte U borusunun A koluna saf saf su, B koluna % 30’luk maltoz konuluyor ve bir süre bekleniliyor. Bu deney düzeneğindeki değişimlerle ilgili; I. Maltoz B kolundan A koluna doğru geçiş yapar. II. A kolundaki su seviyesi zamanla düşer. III. İki kolun çözelti yoğunlukları zamanla eşitlenir. IV. B bölgesindeki osmotik basınç A bölgesinden daha fazladır.

5.

C) I ve II

E) I, II ve III

Bir hücrenin yaşadığı ortamla arasında gerçekleşen madde alışverişi aşağıda gösterilmiştir. A

B

C

R taşınan maddeyi, E ve F kullanılan enzimleri; T taşıyıcı proteinini göstermektedir. Gerçekleşen bu olay ve A, B ve C bölgeleriyle ilgili; I. C bölgesi sitoplazma olup R maddesi hücre içine alınmaktadır. II. Hücre canlılığını kaybederse R maddesi difüzyona uğrar ve C bölgesinden A bölgesine geçer. III. R maddesinin taşınması sona erince zardaki T maddesi yıkılır. IV. B bölgesinde ATP molekülüne rastlanmaz.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

bilgilerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II

A) I ve II

B) II ve IV

D) I, III ve IV

72

D) II ve III Evrensel İletişim Yayınları

D) Hemoliz

B) Yalnız III

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

D) I, II ve IV

B) II ve III E) I, II, III ve IV

C) I, II ve III

6.

8.

Taşıyıcı proteinlerle ilgili olarak; I. Taşıyıcı proteinler taşınan moleküle özgüdür, örneğin glikozun taşınmasını sağlayan taşıyıcı protein bunun izomeri olan fruktozu taşıyamaz. II. Taşınacak maddelerin taşıyıcı moleküle bağlanmaları enzim yardımıyla gerçekleşir. III. Hücre zarını bir uçtan diğerine kat edecek şekilde fosfolipit tabakasına gömülü halde bulunur.

Yukarıda üç farklı molekülün hücre zarından taşınması şematize edilmiştir.

IV. Taşıyıcı proteinler madde taşınırken şekil değişikliğine uğrarlar.

Şemayla ilgili; I. III. molekülün taşınması için enerji harcanmış ve taşıyıcı protein kullanılmış olduğu için bu olay sadece canlı hücrelerde olur.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

II. I ve II. moleküller pasif taşıma ile hücre içine alındığından dolayı zamanla ortamlar arasındaki konsantrasyon farkı azalır.

E) I, II, III ve IV

III. III. molekülün taşınmasına örnek olarak maltozun taşınması verilebilir.



yargılarından hangileri doğrudur? Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III 9.

C) I ve III E) I, II ve III

Difüzon hızına etki eden faktörlerden bazıları aşağıda verilmiştir. I. Ortam sıcaklığı II. Yoğunluk farkı III. Molekül ağırlığı IV. Por sayısı

A) I ve II

B) I ve IV

D) I, II ve IV 9 10 D B

E) I, II, III ve IV

Yukarıda verilen hücre zarından geçiş mekanizmalarının hangilerinde taşıyıcı molekül kullanımına ihtiyaç vardır?

8 B

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

IV. Kolaylaştırılmış difüzyon

7 C

açıklamalarından hangileri doğrudur?

III. Ozmoz

6 E

IV. I. ortamda hücre su almaya devam ederse hemolize uğrar.

10. I. Aktif taşıma II. Fagositoz

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 5 D

III. II. ortamın çözünmüş madde yoğunluğu, I. ortama göre daha fazladır.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

4 D

II. I. ortamdaki hücrenin turgor basıncı II. ortamdaki hücrenin turgor basıncından daha fazladır.

B) II ve III

B) II ve III

D) I, II ve IV

I. II. ortamdaki hücre plazmoliz olmuştur.

A) I ve II

A) I ve II

3 B

Buna göre bu olaylarla ilgili;

2 A

Özdeş bitki hücreleri iki farklı ortama bırakıldığında yukarıdaki gibi değişikliğe uğramıştır.

Bunlardan hangilerinin artması difüzyon hızını artırabilir?

1 E

7.

C) I, II ve III

73

1.

Hücre Zarında Madde Taşınması ve Hücre organelleri

TEST

1.

4.

Hipertonik ortama konulan bir bitki hücresinde bir süre sonra; I. merkezî kofulun hacminin artması

II. sitoplazmadaki çözünmüş madde derişiminin zamanla azalması

Özellik

Basit difüzyon

Aktif

taşıma

Kolaylaştırılmış difüzyon

III. hücre zarı ile çeper arası mesafenin zamanla azalması

Enerji gereksinimi

yok

var

yok

değişimlerinden hangileri gözlenmez?

Taşımada etkili faktör

Derişim farkı

ATP hacanması

Derişim farkı

Taşıyıcı protein kullanımı

yok

var

var

Taşıyıcı protein kullanımı

yok

var

var

Enzim

yok

var

var

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 2.





C) I ve III

E) I, II ve III

Ozmotik basınç



Bu tablodaki bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Zaman

Bu ortamlarda bekletilen hücrelerin ozmotik basınç, ortam eşleştirmesi hangisinde doğru verilmiştir? Çok yoğun Saf su tuz çözeltisi –––––––––––– –––––––––––––––––

İzonotik çözelti ––––––––––––––

A)

I

II

III

B)

III

II

I

C)

II

I

III

D)

III

I

II

E)

I

III

II

Bir çözeltideki çözünen moleküllerin derişiminin fazla olduğu ortamdan derişiminin az olduğu ortama geçmesine difüzyon adı verilir. Bir canlıdaki difüzyonun gerçekleşme hızını; I. mitokondri faaliyeti III. inhibitör madde faktörlerinden hangileri etkiler? D) II ve III

74

B) I ve II

B) Zar proteinlerinin kullanıldığı madde taşınımı aktif taşıma ya da kolaylaştırılmış difüzyon olabilir. C) Basit difüzyon, derişim farkına göre gerçekleşir. D) Kolaylaştırılmış difüzyon, derişim farkına göre gerçekleşir. E) Oksijen ve karbondioksit gibi gazların taşınması aktif taşıma ile gerçekleşir.

5.

I. Kolaylaştırılmış difüzyon II. Aktif taşıma III. Endositoz IV. Ekzositoz

II. ortam sıcaklığı

A) Yalnız II

A) Sadece aktif taşımada ATP harcanır.

Evrensel İletişim Yayınları

Özdeş üç hücreden biri saf suya, diğeri çok yoğun tuz çözeltisine, biri de izotonik çözeltiye konulmuştur.

3.

Aşağıdaki tabloda basit difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşımanın bazı özellikleri verilmiştir.

C) I ve III E) I, II ve III

Yukarıda verilen olaylardan hangileri konsantrasyon farkını azaltmak için kullanılabilir? A) I ve III

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, III ve IV

8.

6.

Bir öğrenci aynı tür ve özdeş büyüklükte üç amip hücresi alıyor. Bu amipleri madde yoğunluklarını bilmediği üç farklı ortama her ortamda bir tane olacak şekilde bırakıyor. Belirli bir süre bekleyip incelediğinde; I. Ortamdaki amibin su kaybettiğini ve kontraktil koful faaliyetinin olmadığını gözlemliyor. II. Ortamdaki amibin ortamla arasındaki madde alış veriş oranını eşit olduğunu ve kontraktil koful faaliyetinin olmadığını gözlemliyor.

Hipertonik bir çözelti içine konulan bir bitki hücresi zamanla plazmolize uğramıştır. Bu bitki hücresinde;

III. Ortamdaki amibin kontraktil kofulunun aktif bir şekilde görev yaptığını gözlemliyor.

I. hücredeki çözünen madde miktarı II. hücredeki su miktarı

Buna göre,

III. kofulun yoğunluğu

I. I. ortamın yoğunluğu amibe oranla daha fazla olduğundan, amip su kaybetmiş ve hücredeki su miktarı zamanla azaldığı için kontraktil koful görev yapmamıştır.

IV. ortamdaki su miktarı özelliklerinin hangilerinde artış gözlenir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

III. Ortam yoğunlukları I > II > III şeklinde sıralanır.

Evrensel İletişim Yayınları

7.

II. II. ortamda amip, ortamla izotonik denge durumuna gelmek için sürekli dışarı su vermiştir. IV. III. ortamdaki konraktil kofullar hücrede yeterince ATP olmasa dahi çalışmaya devam eder. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

Yukarıda hücre zarında madde taşınması sırasında meydana gelen olaylar X, Y ve Z harfleriyle ifade edilmiştir.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bu olaylarla ilgili; I. Z olayı aktif taşıma olup zamanla iki ortam arasındaki konsantrasyon farkı ve kullanılan ATP miktarı artar.

B) I ve II

D) II ve III 8 B

9 E

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I

7 E

D) I, III ve IV

C) III ve IV

değişimlerinden hangileri gözlenir? C) I ve III E) I, II ve III 6 D

B) I ve III

III. hücre zarı ile çeper arası mesafenin azalması

5 E

A) I ve II

II. çözünmüş madde derişiminin azalması

4 E

ifadelerinden hangileri doğrudur?

I. merkezî kofulun hacminin artması

3 A

IV. Sıcaklığın artması X olayını her zaman olumlu etkilerken Y ve Z olaylarında belirli bir dereceden sonra olumsuz etkiler.

Hipotonik ortama konulan bir bitki hücresinde bir süre sonra;

2 D

III. Y ve Z olaylarında aynı madde konsantrasyon farkına bağlı olarak her iki olayla da taşınabilir.

9.

1 E

II. Z ve Y olaylarında taşıyıcı protein kullanımı ortaktır.

75

2.

Hücre Zarında Madde Taşınması ve Hücre organelleri

TEST

1.

Hücre zarıyla ilgili;

4.

I. canlı yapıya sahip olma II. yapısında protein ve lipit bulundurma III. por adı verilen delikler içerme

özelliklerinden hangileri çekirdek zarı içinde geçerlidir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 2.

C) I ve III E) I, II ve III

Hücre zarından madde taşınması olayları şekildeki gibidir. Bu şekli inceleyen bir öğrenci, aşağıda verilen çıkarımlarda bulunmuştur.

Bir bağırsak parçası içine nişasta molekülü konularak saf su bulunan bir kaba daldırılıyor. Kap içine nişasta sindiren enzim, iyot ve glikoz molekülleri ekleniyor. Belirli bir süre beklenip kap içi, bağırsak içi analiz ediliyor. Renk değişimleri kaydediliyor.

Bu göre; I. Hücre zarında madde taşınmasına karar verirken ilk önce taşınan molekülün büyük ya da küçük mü ona karar verilir.

Buna göre;

II. Büyük moleküllerin taşınmasında hücre içine ya da hücre dışına doğru taşınmasına bakılarak karar verilir.

I. Bağırsak içi maviye boyanır. II. Glikoz molekülleri bağırsak içine girer

IV. Bağırsak içinde sindirimden dolayı zamanla nişasta miktarı azaldığı için, mavi renk zamanla açılır ve kaybolur. V. Sindirimden dolayı bağırsak içine su geçişi olur. durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve V 3.

III. Küçük moleküller taşınırken ATP harcanıyorsa aktif taşıma, harcanmıyorsa pasif taşıma olarak isimlendirilir.

Evrensel İletişim Yayınları

III. Sindirim enzimleri bağırsak içine geçip nişastayı bağırsak içinde sindirir.

IV. Küçük moleküllerin taşınmasında endositoz ya da ekzositoz olayları gözlenmez. yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) III ve V

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

E) I, II, III, IV ve V

I. Akyuvarların bakterileri yutması II. Böcekçil bitkinin sindirim enzimlerini hücre dışına salgılaması III. Tatlı sularda yaşayan balıkların sudaki az olan tuzu almaları Yukarıdaki olayların gerçekleşmesini sağlayan taşıma çeşidi hangisinde doğru verilmiştir? I

76

II

III

5.

Hücre zarının yapısıyla ilgili olarak; I. Yapısına en fazla protein katılır. II. Seçici geçirgen özelliğe sahiptir. III. Koful zarının eklemesiyle yüzeyi genişlerken hücre zarı koful oluşumunda görev aldığında yüzeyi küçülür.

A) Difüzyon

Ozmoz

Aktif taşıma

B) Fagositoz

Ekzositoz

Aktif taşıma

C) Aktif taşıma

Difüzyon

Endositoz

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) Pinositoz

Fagositoz

Difüzyon

E) Fagositoz

Ekzositoz

Difüzyon

A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

6.

Aktif taşıma ile ilgili olarak;

8.

I. Bütün canlı hücrelerde yoğunluk farkına bağlı olarak az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru, hücre içine veya hücre dışına küçük moleküllerin taşınmasıdır. II. Hücre içi ve hücre dışı yoğunluklar eşit oluncaya kadar devam eder. III. Aktif taşımada taşıyıcı protein ve enzim görev alır. IV. Difüzyonun tersi yönde iş yapılır.

yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) III ve IV

Yukarıdaki şekilde hücre zarındaki madde taşınma şekillerinden kolaylaştırılmış difüzyon, difüzyon ve aktif taşıma olayları gösterilmiştir.

E) I, II, III ve IV

7.

Bu üç olayla ilgili; I. zardan geçebilecek kadar küçük olan moleküllerin taşınması II. inorganik moleküllerin taşınması III. taşıyıcı protein ve enzim kullanımı

A) Yalnız II

B) I ve III

D) I, III ve V

C) III ve V

E) I, II, III, ve IV

I. Büyük moleküllerin çok yoğun bulundukları ortamdan az yoğun ortama geçmesidir. II. ATP enerjisi harcanmaz. III. İki ortam arasındaki yoğunluk farkı ortadan kalkıncaya kadar devam eder. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III 9 D

özelliklerinden hangileri ortak gerçekleşir?

Difüzyonla ilgili olarak;

8 A

I. küçük moleküllerin taşınması II. hücre zarının kullanılması III. hücre dışına madde salınması IV. yoğunluk farkının dikkate alınması V. taşıyıcı molekül kullanılması

Küçük moleküllerin çok yoğun bulunduğu ortamdan az bulunduğu ortama geçmesi olayına difüzyon denir.

7 A

Aktif taşıma, endositoz ve ekzositoz olaylarında;

9.

C) I ve III E) I, II ve III

6 D

Büyük moleküllerin hücre dışına atılması olayına ekzositoz denir. Hücre içinde oluşan artık maddeler ya da enzim ve hormon gibi salgı maddeleri, bu yolla hücre dışına gönderilir.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

5 E

-

D) I, III ve IV

4 E

Hücre zarından geçemeyen büyük moleküllerin koful oluşturarak hücre içine alınmasına endositoz denir.

B) I ve III

3 B

-

A) I ve II

2 A

Küçük moleküllerin, hücre zarındaki enzimler ve taşıyıcı proteinler yardımıyla az yoğun olduğu ortamdan çok yoğun olduğu ortama doğru ATP harcanarak geçişine aktif taşıma denir.

durumlarından hangileri her üç olay için de ortaktır?

1 E

-

Evrensel İletişim Yayınları

IV. sadece canlı hücrelerde gerçekleşme

77

1. TEST

1.

Hücre Organelleri 4.

Aşağıda bazı hücre organellerine ait görevler verilmiştir. - Hücre içi sindirimde görev alan bir organeldir.

A) Sindirim enzimleri içeren zarla çevrili bir kesedir.

- Hücre içi madde taşımacılığında görev yapar.

B) Lizozom oluşumunda sırasıyla ribozom, endoplazmik retikulum ve golgi görev alır.

- Oksijenli solunumda ATP sentezlenmesi görevini yerine getirir.

C) Lizozomlar asidik ortamda optimum faaliyet gösterir.

- Hücre dışına salınacak maddelerin üretilmesi ve paketlenmesi görevini yerine getirir.

D) Yaşlanan ya da işlevini kaybeden organelleri yok eder.

Yukarıda görevi belirtilmeyen hücre organeli aşağıdakilerden hangisidir? A) Golgi

B) Endoplazmik retikulum

C) Lizozom

D) Mitokondri

Lizozomla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

E) Lizozom enzimlerinin hücreyi sindirmesi olayına hidroliz denir.

E) Ribozom 5. -

-

Hamile bayanlarda hamileliğe bağlı olarak bebeğin gelişimiyle birlikte büyüyen rahim, doğumdan sonraki zaman diliminde küçülerek geri eski hâlini alır. Embriyonik dönemde canlıda, programlı hücre ölümleri adını verdiğimiz olayda ölen hücreler parçalanır.

Yukarıda verilen her iki olayında gerçekleşmesinde görev yapan organel aşağıdakilerden hangisidir?

Bir hücrenin; I. ribozom

Evrensel İletişim Yayınları

2.

Hücrenin sahip olduğu bazı yapılar ökaryot canlılarda bulunurken prokaryot canlılarda bulunmaz. Yine bazı yapılarda prokaryot canlılarda bulunurken ökaryot canlılarda bulunmaz.

II. golgi III. hücre çeperi IV. kloroplast yapılarından hangilerine sahip olması ökaryot hücre olduğuna karar vermek için kullanılabilir?

A) Golgi

A) I ve II

B) Endoplazmik retikulum

B) III ve IV

D) I ve IV

C) Lizozom

C) II ve IV

E) II, III ve IV

D) Ribozom E) Kofullar 6. 3.

Aşağıda verilenlerden hangisi mitokondri ve kloroplastın ortak özelliklerinden biri değildir? A) İçte ve dışta olmak üzere, çift katlı zar sistemine sahip olma B) Kendini eşleyerek sayısını artırma C) Stroma kısmında DNA, RNA, ribozom ve enzim bulundurma. D) Kendi proteinini sahip olduğu ribozomunda sentezleme E) Halkasal yapıda yönetici molekül taşıma

78

Plastitler bitki hücrelerinde ve alglerde bulunan organellerdir. Yapı ve görevlerine göre kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç grupta incelenir. Havuç bitkisinin kök hücresinde; I. kloroplast II. lökoplast III. kromoplast yukarıda verilen plastit çeşitlerinden hangileri bulunur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

7.

9.

Sarmal oluşturan iki polinükleotit zincirinden meydana gelen DNA prokaryot hücrelerde sitoplazmada, ökaryot hücrelerde çekirdek ve bazı organellerin içinde bulunur.

Lizozom organeli sentezinde, I. ribozom II. ER III. golgi

Bitki hücresine ait;

organelleri hangi sırayla görev alır?

I. ribozom

A) I-II-III

II. mitokondri

B) II-I-III

D) II-III-I

III. kloroplast

C) III-II-I E) I-III-II

IV. endoplazmik retikulum organellerinden hangilerinin yapısında DNA bulunur? B) II ve III

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bir hücrede bulunan X, Y ve Z organellerinin sahip olduğu özellikler aşağıda belirtilmiştir. -

K organeli görev yaparken ortamın asitliği azalır ve bu organel hem prokaryot canlılarda hem de ökaryot canlılarda bulunur.

-

L ve M organelleri ATP sentezi yapabilen, sitoplazmalarının içinde nükleik asit taşıyan organellerdir.

-

L organeli hem bitki hem de hayvanlarda bulunurken M organeli sadece bitkilerde bulunur. Yalnız M organeli bitkinin tüm hücrelerinde de bulunmaz.

Yukarıda verilen bilgiler dikkate alınarak bu organelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) K organeli protein sentezinin yapıldığı zarsız bir organeldir.

10.

MİTOKONDRİ

KLOROPLAST

Yukarıda verilen iki organelle ilgili, I. hem kendi sitoplazmasında hem de sahip olduğu organelin yapısında RNA taşıma II. halkasal DNA’sını eşleyerek çoğalma

B) L organeli kendi kendini eşleyebilen bir organeldir.

III. sitoplazma içinde DNA, RNA ve solunum enzimi taşıma

C) M organeli kendisi için gerekli proteini sentezleyebilme özelliğine sahiptir.

IV. renk pigmenti olan moleküle sahip olma

B) II ve III

E) I, II, III ve IV 5 C

D) II, III ve IV

C) I, III ve IV

4 E

A) I ve II

3 C

6 D

7 B

8 E

9 10 A A

E) M organelinde üretilen ATP bitkinin enerji gerektiren tüm metabolik reaksiyonlarında kullanılabilir.

özelliklerinden hangileri ortaktır?

2 C

D) L organelinde dışta ve içte olmak üzere çift katlı zar sistemi bulunur.

1 E

8.

C) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

79

2.

Hücre Organelleri

TEST

1.

4.

Lizozom organelinde depolanan enzimler; I. vitamin II. protein

Buna göre;

III. yağ

I. mitokondri

IV. gliserol

II. endoplazmik retikulum

moleküllerinden hangilerini substrat olarak kullanır? B) II ve III

D) I, II ve IV

III. golgi aygıtı organellerinden hangilerinin yapısında ribozom bulunabilir?

C) I, II ve III

E) II, III ve IV

Nazlı, fotosentezin gündüzleri, solunumun da sadece geceleri yapıldığını düşünüyordu. Bir gün biyoloji dersinde öğretmeninin verdiği kavramsal değişim metnini okuyunca, aslında solunumun canlıların ortak özelliği olduğunu ve solunum yapmadan hayatlarını sürdüremeyeceklerini fark etti. Bu nedenle de bitkilerin gece gündüz solunum yaptıkları fikrini benimsemeyi uygun buldu. Hatta bu metinle beraber sadece bitkilerin değil, fotosentetik başka canlıların da fotosentez yaptıklarını öğrendi. Buna göre; I. bakteri II. alg

A) Yalnız I

D) II ve III

3.



I. stroma içinde nükleik asit ve protein taşıma II. matriks içinde solunum enzimi, DNA, RNA ve ribozom bulundurma III. kendisi için gerekli olan enzimi sentezleyebilme IV. hücrenin ozmotik basıncını artırıcı yönde görev yapma

A) I ve II

6.

II. hücre çeperi

-

Öglena

III. klorofil

-

Amip

IV. mitokondri

C) Sil

D) Kontraktil koful E) Yalancı ayak

E) I, II, III ve IV

I. golgi

Paramesyum

B) Kamçı

C) I, II ve IV

Bir hücrenin;

-

A) Kloroplast

B) III ve IV

D) II, III ve IV

E) I, II ve III

Verilen canlıların ortak olarak sahip oldukları yapı aşağıdakilerden hangisidir?

80

olaylarından hangileri ortak olarak görülmez?

C) I ve III

Tatlı sularda yaşamaya adapte olmuş canlılardan bazıları aşağıda verilmiştir.

E) I, II ve III

Mitokondri ve kloroplast organallerinde;

canlılarından hangileri Nazlı’nın fikirlerini destekler? B) I ve II

C) I ve III

5.

III. öglena

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

2.

Ribozom organeli ökaryot canlılarda sitoplazma içinde bulunmanın yanı sıra bazı organellerin de yapısında bulunabilir.

yapılarından hangilerine sahip olması ökaryot hücre olduğuna karar vermek için kulanılamaz? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

10. Aşağıda üç farklı organelin çalışması sırasında elde edilen analiz sonuçları verilmiştir.

I. Mitokondri ve kloroplastın halkasal DNA’ya sahip olması II. Mitokondri ve kloroplastın çoğalmasının bakteriye benzemesi III. Prokaryot canlılarla mitokondri ve kloroplastın ribozom büyüklüğünün aynı olması IV. Mitokondri ve kloroplastın iki alt birimden oluşması

Analiz no

Glikoz

Glikoprotein

Analiz no

Amino asit

Protein

1

%15

%10

1

%30

%20

2

%12

%13

2

%20

%30

3

%9

%16

3

%10

%40

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri endosimbiyotik hipotezi desteklemek amaçlı kullanılır? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV

Y organeli

X organeli

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Analiz no

Protein

Amino asit

1

%20

%5

2

%15

%10

%10

%15

3 Hücresel yapıya sahip canlılar şu şekilde sınıflandırılabilir:

Elde edilen bu verilere göre X, Y ve Z organelleriyle ilgili olarak;

I. Ribozom organelinde protein sentezi yapanlar II. Kloroplast organelinde fotosentez yapanlar

Bu özelliklere sahip canlı gruplarının en fazla tür içerenden en az tür bulundurana doğru sıralaması nasıl olur? A) I-II-III

B) II-I-III

D) I-III-II

E) II-III-I

II. Z organelinin oluşumunda X ve Y organelleri birlikte görev alır. III. Z organelinin çalışması için ATP enerjisine ihtiyaç yoktur. IV. X ve Z organelleri tek zar taşırken Y organeli zar bulundurmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

Hayvan hücrelerinde büyük moleküllerin sindiriminden sorumlu olan organel lizozomdur. Lizozom enzimlerinin çalışması için en uygun ortam asidik ortamdır.

B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Buna göre;

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

D) Lizozom E) Lökoplast 9 10 11 E E D

B) I ve II

C) Endoplazmik retikulum

8 D

A) Yalnız III

B) Golgi

7 C

ifadelerinden hangileri lizozom organelinin içindeki sindirim enzimlerinin lizozom zarını sindirememesinin nedenleri içinde yer alır?

A) Ribozom

6 B

III. Lizom enzimleri lizozom içinde inaktif durumdadır.

5 C

II. Lizozom organelinin iç PH’si lizozom enzimlerinin çalışması için uygun değildir.

11. Aşağıda verilen organellerden hangisinin çalışması, hücrede birim zamanda üretilen ATP miktarıyla doğrudan ilişkili değildir?

4 B

I. Lizozom zarının iç yüzeyi, sindirim enzimlerinin zarar vermesini engelleyen bir madde ile kaplıdır.

3 D

9.

C) III-II-I

Evrensel İletişim Yayınları

III. Mitokondri organelinde oksijenli solunum yapanlar

I. Bu üç organel birlikte aynı hücrede bulunabilir.

2 E

8.

Z organeli

1 B

7.

81

3.

Hücre Organelleri

TEST

1.

4.

Aşağıdakilerden hangisi bitki ve hayvan hücrelerinde gözlenebilen ortak özelliklerden biridir?

I. Sil II. Kamçı

A) Hücre zarında geçemeyen büyük molekülleri endositoz olayı ile hücre içine alabilme

III. Yalancı ayak

B) Hücre bölünmesi sırasında sentrilyoller yardımıyla iğ ipliği oluşturarak kromozomları zıt kutuplara çekme

Yukarıda verilen yapılardan hangileri hücre zarının farklılaşması sonucu oluşur?

IV. Mikrovillus

A) I ve II

C) Işık enerjisi yardımıyla inorganik moleküllerden organik besin üretme

B) III ve IV

D) II, III ve IV

D) Hücre zarının yapısına katılacak olan glikoprotein, lipoprotein ve glikolipit sentezinde görev yapma

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

E) Nişasta, protein ve yağ gibi maddelerin depolanmasında görev alan renksiz bir plastide sahip olma 5.

Golgi cisimciği; I. Hücre zarı II. Hücre duvarı

2.

Aşağıdaki organellerden hangisi karşısında verilen görevi yerine getiremez? A) Endoplazmik retikulum → Hücre içi madde taşımacılığı B) Mitokondri → Oksijenli solunum C) Ribozom → Amino asit sentezi

Evrensel İletişim Yayınları

III. Lizozom IV. Koful hayvan hücresinde, yukarıda belirtilen yapılardan hangilerinin sentezinde görev alır? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

D) Kloroplast → Besin sentezi E) Koful → Besin depolama

6. 3.

I. Ribozom II. Lizozom III. Mitokondri IV. Endoplazmik retikulum Yukarıda verilen organellerden hangilerinin çalışması sonucu amino asit tüketimi gerçekleşebilir? A) I ve II

B) III ve IV

D) I, III ve IV

82

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Vücudumuzda bulunan bazı organlar ve hücreler diğerlerine oranla daha aktif olup daha fazla enerji tüketir. Örneğin sinir hücrelerinde difüzyona karşı iş yapan sodyum potasyum pompası görev yapar. Çizgili kas hücreleri hem kasılma hem de gevşeme sırasında enerjiye ihtiyaç duyar. Buna göre bu hücrelerde aşağıda verilen organellerden hangisinin sayıca daha fazla olması beklenir? A) Ribozom

B) Lizozom

D) Mitokondri

C) ER

E) Golgi

7.

10. I. Hücrenin yaşamsal faaliyetlerinin yönetim merkezidir.

Sentrozom taşıyan bir hücre, aşağıdaki olaylardan hangisini gerçekleştirmez?

II. Hücrenin sahip olduğu kalıtsal özelliklerin yeni hücrelere aktarılmasını sağlar.

A Mitokondride oksijenli solunum B) Kloroplastta glikoz sentezi

III. Bakterilerde, arkelerde ve olgunlaşmış alyuvar hücrelerinde bulunmaz.

C) Ribozomda protein sentezi D) Golgide yağ sentezi

IV. Hücrede büyümenin, bölünmenin ve onarımın denetim merkezidir.

E) Endoplazmik retikulumda protein sentezi

Çekirdekle ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve III 8.

-

X organeli glikoprotein, hormon, glikolipit ve polisakkarit gibi kompleks molekül sentezi yapar.

-

Y organeli sindirim enzimi üretir.

-

Z organeli monomerlerden ATP sentezler.

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

X

Z

A) Ribozom

Kloroplast

ER

B) ER

Golgi

Mitokondri

C) Golgi

Ribozom

Mitokondri

D) ER

Mitokondri

Kloroplast

E) Kloroplast

Ribozom

Golgi

Mitokondri

B) Sitoplazma

C) Kloroplast

D) Golgi

E) Granüllü endoplazmik retikulum

12. Çekirdek zarıyla ilgili; I. Üzerindeki protein ile kaplı geçmesine olanak sağlar.

• Kloroplast • Granüllü ER Yukarıda bazı organeller verilmiştir. Bu organellerde; I. ATP sentezi

porlar mRNA’nın

II. Sitoplazmada üretilen ATP molekülü DNA ve RNA sentezinde kullanılmak için porlardan geçerek çekirdeğe ulaşır. III. Çekirdek zarı hücre bölünmesi sırasında kaybolur ve daha sonra tekrar oluşturulur.

II. ATP tüketimi

IV. Üzerinde bulunan porlar hücre zarına daha büyüktür.

III. protein sentezi IV. ozmotik basıncın artması

E) I, II, III ve IV 6 D

7 B

8 C

9 10 11 12 B E D E

E) II, III ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

5 D

C) III ve IV

B) III ve IV

4 E

D) I, III ve IV

A) I ve II

3 D

B) II ve III

oranla

ifadelerinden hangileri doğrudur?

olaylarından hangileri ortaktır? A) I ve II

A) Mitokondri

2 C

•

11. Ökaryot bir hücreye ait aşağıda verilen yapılardan hangisi ribozom organeli içermez?

1 D

9.

Y

Evrensel İletişim Yayınları

Buna göre X, Y ve Z organelleri hangileri doğrudur?

83

4.

Hücre Organelleri

TEST

1.

4.

Çeşitli hücrelerde; I. hücrede oluşan H2O2’nin etkisiz hâle getirilmesi,

II. Kolaylaştırılmış difüzyonla alınan organik besin

II. yağ, fosfolipit ve steroit gibi farklı lipitlerin sentezlenmesi, ilaç ve zehirlerin yok edilmesi,

III. İşlevselliğini yitiren organeller IV. Karaciğerde depo edilen vitamin

III. bitkilerde hücre duvarının yapısına katılan selüloz dışındaki diğer polisakkaritlerin sentezlenmesi

Lizozom organeli enzimleri, yukarıda verilenlerden hangilerini substrat olarak kullanabilir? A) I ve III

işlevlerinde rol oynayan organeller, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I A) Lizozom

II

III

Granüllü ER

Düz ER

B) Lizozom

Düz ER

Golgi

C) Mitokondri

Golgi

Düz ER

D) Peroksizom

Golgi

Düz ER

E) Peroksizom

Düz ER

Golgi

Ökaryot bir hücrede bulunan; I. mitokondri II. kloroplast III. çekirdek IV. lizozom

B) II ve IV

D) II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

2.

I. Pinositozla hücre içine alınan besin

5.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Bitki ve hayvan hücreleri aşağıda verilmiştir.

yapılarından hangileri metabolik faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için enzim üretebilme özelliğine sahiptir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV Bitkilerin sahip olduğu; I. hücreye desteklik sağlayan hücre çeperi

3.

Bir bitkinin mitokondrisi tarafından üretilen, I. CO2 II. ATP

III. oksijenli solunumla ATP sentezini gerçekleşmesinde görev alan mitokondri

III. Enzim

IV. hücre metabolizmasını yöneten çekirdek

moleküllerinden hangileri aynı hücrenin kloroplastı tarafından kullanılır?

özelliklerinden hangileri hayvan hücrelerinde de gözlenir?

A) Yalnız I

A) I ve III

D) II ve III

84

II. renk ve görev bakımından birbirinden farklı olan plastitler

B) I ve II E) I, II ve III

C) I ve III

B) III ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

9.

Aşağıda verilen hücresel yapı çiftlerinden hangisi aynı hücrede birlikte bulunmaz?

Organel

B) Mitokondri-kloroplast C) Ribozom-mitokondri D) Sentrozom-kloroplast E) Kromoplast-golgi

III

ETS Taşıma

+

–

+

DNA Taşıma

+

–

+

Oksijen Üretme

–

–

+

Yukarıdaki tabloda bazı hücre organellerinde bulunan özellikler “+”, bulunmayanlar “–” ile gösterilmiştir. Bu tablodaki organeller aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

Çekirdeği olmayan bir hücre ile ilgili; I. Protein sentezleyemez. II. DNA sentezi yapamaz.



III. Bölünemez.

A) Kloroplast

Golgi

Ribozom

yorumlarından hangileri her zaman geçerli değildir?

B) Mitokondri

Ribozom

Golgi

C) Mitokondri

Golgi

Kloroplast

A) Yalnız I

D) Kloroplast

Ribozom

Mitokondri

E) Golgi

Ribozom

Sentrozom

C) I ve III E) I, II ve III



Evrensel İletişim Yayınları

B) I ve II

D) II ve III

I

II

III

10. Bitki hücrelerinde; I. lipoprotein sentezi, II. inorganik maddelerden organik madde sentezi, III. monomerlerden enerji sentezi Yukarıda verilen organelle ilgili; I. Hayvan ve mantar hücrelerde bulunur. II. Kromozomların kutuplara çekilmesinde görev alan iğ ipliklerinin oluşumunda görev alır.

olaylarını gerçekleştiren organeller, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? I

II

A) Ribozom

III

ER

Golgi

III. Zarsız organel olduğu için bakteri hücrelerinde de bulunur.

B)

ER

Kloroplast

Mitokondri

bilgilerinden hangileri doğrudur?

C)

Golgi

Kloroplast

Mitokondri

D)

Golgi

Mitokondri

Kloroplast

7 E

8 B

9 10 C C

E) I, II ve III

E) Mitokondri

ER 6 D

D) II ve III

C) I ve III

5 B

B) I ve II

4 A

A) Yalnız I

Ribozom 3 A

8.

II

2 A

7.

I

Özellik

A) Endoplazmik retikulum-golgi

1 E

6.

85

1.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

4.

Bazı hayvan gruplarına ait özellikler aşağıda verilmiştir.

2. Pinus alba

- Aralarında çiftleştiğinde verimli döl verebilen canlıların oluşturduğu topluluk

3. Canis latrans 4. Canis familiaris

- Sırt kısmında sinir şeridi taşıma ve kapalı dolaşıma sahip olma

Yukarıda adları verilen canlılarla ilgili;

- Vücudu kıllarla kaplı olma

I. 4 birey de aynı âlemde yer alır.

- Memeli olup farklı beslenme şekline sahip olma

II. 3 farklı cins bulunur.

Buna göre, hangi sistematik birime ait özellik verilmemiştir? A) Tür

B) Takım

III. Dört farklı tür bulunur. IV. 3 ve 4. canlılar aralarında çiftleştiğinde verimli döl verir.

C) Sınıf

D) Şube

1. Morus alba

E) Cins

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

2.

C) I, II ve III

E) I, II ve IV

Omurgalı bir hayvanda bulunan; II. hemoglobinin alyuvar içinde olması III. göğüs boşluğu ile karın boşluğunu bir birinden ayıran kaslı diyaframa sahip olma IV. kıkırdak ya da kemik yapıda iç iskelet taşıması özelliklerinden hangileri bir canlının memeliler sınıfına ait olup olmadığı hakkında bilgi vermez? A) Yalnız IV

B) I ve II

D) II ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

I. olgunlaşmış alyuvarının çekirdeksiz olması

C) I ve III E) II, III ve IV

5.

Memeliler sınıfına ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir. I. Kanın vücut boşluğuna yayılmadığı ve damarlar içinde dolaştığı kapalı dolaşım sistemine sahip olma

3.

Hayvanların filogenetik sınıflandırmasında; I. Sırt kısmında sinir şeridi taşıyanlar II. Yavrularını sütle besleyenler

III. Yavru bakımının gözlenmesi

III. Yavrularını kese içinde besleyen ve taşıyanlar şeklinde gruplandırılabilir.

IV. Döllenmenin dişi vücudunun içinde gerçekleşmesi

Numaralandırılmış gruplar göz önüne alındığında bu canlıların ortak özellikleri çok olandan az ola-

Bu özelliklerden hangileri kuşlar sınıfında da görülür?

na doğru sıralaması nasıl olmalıdır? A) I-II-III D) II-I-III

86

II. Göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran kaslı diyaframa sahip olma

B) II-III-I

C) III-II-I E) III-I-II

A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

A) İç döllenmeyle çoğalma

I. yüzme kesesi taşıma

B) Akciğer solunumu yapma

II. kemikten iç iskelet taşıma

C) Kapalı dolaşıma sahip olma

III. solungaç solunumu yapma

D) Ter bezi taşıma

özelliklerinden hangileri ortak gözlenir?

E) Üç odacıklı kalbe sahip olma

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

10. Aşağıdakilerden hangisi kuş ve memeli sınıfında ortak gözlenir?

I. Olgunlaşmış alyuvarları çekirdeksiz olan

A) Vücudun dışının tüylerle kaplı olması

II. Karın ve göğüs boşluğunu kaslı diyaframla birbirinden ayrılan

B) Akciğerinde alveollerin bulunması

III. Genelllikle vücudun tamamı veya bir kısmı ısı yalıtımı sağlayan kıllarla kaplı olan

D) Sıcakkanlı olma

C) Kaslı diyafram taşıma E) Çekirdeksiz alyuvar taşıma

Hayvanların tümünün toplandığı sınıflandırma basamağı hangisidir? A) Cins

B) Tür

D) Sınıf

C) Takım E) Familya

Metanojen arkeler zorunlu aneorobik canlılar olduklarından oksijen bulunan ortamda yaşayamazlar. Oksijen bu canlılara zehir etkisi yapar. Genellikle oksijen bakımından bataklık ve çöplerde yaşarlar. Çürümekte olan besinlerle beslenirler. Bazı metanojen arkeler hidrojeni karbondioksitle oksitleyerek metan gazı üretir, elde ettiği enerji ile organik madde sentezler. Buna göre;

Evrensel İletişim Yayınları

IV. Akciğerlerinde alveollerin bulunan

11. I. Pinus nigra II. Populus nigra III. Pinus alba IV. Morus alba Yukarıda isimleri verilen canlılardan hangi ikisi daha yakın akrabadır? A) I ve II

B) I ve III

D) I ve IV

C) III ve IV

E) II ve IV

12. Aşağıdakilerden hangisi memelilere ait bir özeliktir?

I. Bazı metanojen arkeler hücre döngüsünde ayrıştırıcı görevini yerine getirir.

A) Solungaç solunumu ile suda çözünmüş oksijenden yararlanma

II. Bazı arkeler kemosentez yaparlar fakat oksijen bulunan ortamda yaşayamazlar.

B) Yavrularını beslemek için süt üreten bezlere sahip olma

III. Bazı çiftçiler metanojen bakteri kullanarak hayvan gübresinden metan adı verdiğimiz yakıtı üretirler.

C) Larva olarak dünyaya gelen canlı, belirli bir süre büyüyüp geliştikten sonra başkalaşım geçirerek ergin bireye dönüşür. E) Açık dolaşıma sahip olma 7 D

8 E

9 10 11 12 C D B B

E) I, II ve III

D) Dış döllenme, dış gelişme özelliğine sahip olma

6 A

D) II ve III

C) I ve III

5 D

B) I ve II

4 C

A) Yalnız III

3 C

yorumlarından hangileri yapılabilir?

2 D

8.

Omurgalı hayvan sınıflarının tamamında, aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olarak görülür?

Buna göre bu üç balık grubunda;

A) Yalnız III

7.

9.

Balıklar sınıfı; çenesiz balıklar, kıkırdaklı ve kemikli balıklar olmak üzere üç gruba ayrılır.

1 E

6.

87

2.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

5.

Bakteriler prokaryot tek hücreli canlılardır. Halkasal yapıdaki DNA sitoplazmada bulunur.

Mantarlar âleminde yer alan bir canlı; I. Genellikle çok hücreli ökaryot hücre yapısına sahip canlılardır.

Fotosentez yapan bakterilerde; II. hücre çeperi

II. Mantarlar âlemini oluşturan canlıların tamamı heterotrof beslenir.

III. klorofil

III. Gerçek kök ve klorofil taşırlar.

IV. mitokondri oluşumlarından hangileri bulunur?

IV. Hücre zarı üzerinde kitinden oluşmuş hücre çeperi taşırlar.

A) I ve II

özelliklerinden hangilerine sahiptir?

I. ribozom

B) I ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

A) I ve II

E) I, II, III ve IV

B) II ve III

D) I, II ve IV

Ortak özellikleri en fazla olan canlılar, aşağıdaki sınıflandırma birimlerinin hangilerinde birlikte bulunurlar? A) Familya

B) Takım

D) Cins

3.

6.

C) Sınıf

Fotosentetik ve aerob bir bakteride, I. kloroplast

E) I, II, III ve IV

Aşağıdaki omurgalı hayvan gruplarının hangisinde, karşısında verilen yapı bulunmaz? A) Kıkırdaklı balıklar – yüzme kesesi

E) Tür

B) Kemikli balıklar – oksijence fakir kan taşıyan iki odacıklı kalp

Evrensel İletişim Yayınları

2.

C) I, II ve III

C) Kurbağalar – üç odacıklı karışık kan taşıyan kalp D) Sürüngenler – keratinden oluşmuş pullarlar E) Kuşlar – akciğerle bağlantılı hava keseleri

II. ribozom III. enzim yapılarından hangileri bulunur? A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

7.

Omurgalı hayvanların çeşitli gruplarında rastlanan; I. kapalı dolaşıma sahip olma II. akciğer solunumu yapma

4.

Aşağıdakilerden hangisi bakteriler, arkeler ve ökaryotların ortak özellikleri arasında sayılamaz? A) ATP enerjisi sentezleme ve kullanma B) Kalıtsal bilgiyi taşıma yeni nesillere aktarabilme C) Hücresel yapıya sahip olma D) Ortam koşullarına evrimsel adaptasyon gösterme E) Zarlı organellere sahip olma

88

III. sıcak kanlı olma IV. vücudun dışında kıllar bulundurma yapılarının varlığı esas alınarak yapılan bir sınıflandırmaya göre oluşacak grupların, en geniş kapsamlıdan en dar kapsamlıya doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) I – II – III – IV

B) I – III – II – IV

C) II – IV – I – III

D) III – I – II – IV

E) III – II – I – IV

10. Aşağıdaki tabloda üç canlıya ait bazı özellikler verilmiştir.



CANLILARIN ÖZELLİKLERİ Vücudunun dışının kıllarla kaplı olması

2

3

+

–

–

+

+

–

Yukarıda birer örneği verilen memeli ve kuşlar sınıflarında;

Sabit vücut sıcaklığına sahip

I. göğüs boşluğu ile karın boşluğunu bir birinden ayıran kaslı diyaframa sahip olma

Hava keselerine sahip olma

–

+

–

Dış döllenme yapma

–

–

+

olması

II. alyuvar içinde kana kırmızı rengini veren ve solunum gazı taşınmasında görev alan hemoglobin molekülüne sahip olma

Numaralarla gösterilen canlıların bulunduğu sınıflandırma birimleri, hangi seçenekte doğru ifade edilmiştir?

III. akciğer yüzey alanını genişleten alveol adını verdiğimiz keseciklere sahip olma

1

2

3

IV. kapalı dolaşım sistemine sahip olma

A) Kuş

Sürüngen

Memeli

verilen özelliklerinden hangileri ortak gözlenir?

B) Memeli

Kuş

Sürüngen

A) I ve II

C) Kuş

Kurbağa

Balık

D) Sürüngen

Kurbağa

Balık

E) Memeli

Kuş

Kurbağa

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

B) II ve III

D) II, III ve IV

11.



Vücut sıcaklığı B A Çevre sıcaklığı

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

D) B türü yavrularını sütle besler. E) A ve B türlerinin sınıf, takım, familya ve cinsleri aynıdır. 9 10 11 D E C

A) I ve II

C) A türü kaslı diyaframa sahiptir.

8 C

ifadelerinden hangileri doğrudur?

B) B türünün vücudu tüylerle kaplıdır.

7 A

IV. Hareket çizgili kaslar tarafından sağlanır.

A) A türünün kalbi üç odacıklıdır.

6 A

III. Kan kalp, atar, toplar ve kılcal damar adı verilen bir sistem içinde gezer ve damar dışına çıkmaz.

Aşağıdakilerden hangisi bu canlılar için doğru bir açıklamadır?

5 D

II. Kanlarında solunum pigmenti yoktur ve kanla solunum gazı taşınmaz.

Yukarıdaki grafikte A ve B canlılarının vücut sıcaklıklarının çevre sıcaklığına bağlı değişimleri verilmiştir.

4 E

I. vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç kısımdan oluşur.

3 D

Yukarıda verilen canlıyla ilgili;

2 E

9.

1

1 D

8.

89

3.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

3.

Tabloda K ve L canlılarına ait bazı özellikler verilmiştir. ÖZELLİKLER

K Canlısı

L Canlısı

Fotosentez yapma

–

+

Oksijenli solunum yapma

+

+

Ribozom taşıma

+

+

Endospor oluşturma

+

–

Halkasal DNA taşıma

+

–

Koful taşıma

–

+

IV. Kamçı Yukarıda verilenlerden hangileri bakteriler âleminin tamamında ortak gözlenen yapılardandır? A) I ve II

4.

2.

Küf mantarı

C) Bakteri

Maya mantarı

D) Küf mantarı

Arke

E) Bakteri

Alg

Canlıların bilimsel olarak adlandırılmasında kullanılan yönteme göre; I. Bufo vulgaris II. Lacerda viridis III. Bufo viridis IV. Thynus vulgaris şeklinde isimlendirilen canlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) II ve III numaralı canlıların çiftleşmesi sonucu verimli yavrular oluşur. B) I ve IV canlılar aynı cinsin üyeleridir. C) II ve III numaralı canlılar diğer canlılara oranla daha yakın akrabadır. D) I ve III numaralı canlıların birbirine daha yakın akrabadır. E) II ve IV numaralı canlıların protein benzerliği diğer canlılara oranla daha fazladır.

90

E) I, II, III ve IV

Günümüzde yaşayan sürüngenler, kuşlar ve memelilerde; II. boşaltımı böbrekler aracılığıyla gerçekleştirme III. ağızda ezici dişlere sahip olup mekanik sindirim yapma IV. hemoglobin molekülünü alyuvar içinde taşıyıp, kırmızı kana sahip olma V. ayrı eşeyli olma

Evrensel İletişim Yayınları

B) Alg

C) I, II ve III

I. sabit vücut sıcaklığına sahip olma

L Bakteri

B) II ve IV

D) I, III ve IV

Buna göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru olabilir? A) Maya mantarı

II. Hücre çeperi III. Kapsül

(Tabloda “+” işareti özelliğin bulunduğunu, “-” işareti ise özelliğin bulunmadığını göstermektedir.)

K

I. Ribozom

özelliklerinden hangileri ortaktır? A) I ve II

B) I, II ve V

D) I, II, III ve V 5.

C) II, IV ve V

E) I, II, III, IV ve V

Birbirinden farklı üç omurgalı hayvanın bazı özellikleri şu şekildedir: I. Canlı: Göğüs ve karın boşluğunu birbirinden ayıran kaslı diyaframa sahip, derisinde boşaltım ve vücut sıcaklığını dengelemeye yarayan ter bezlerini taşıyan, alyuvarları çekirdeksiz canlı. II. Canlı: Solungaç solunumu yapan, küçük kan dolaşımına sahip olmayan ve kıkırdaktan oluşmuş iç iskelete sahip canlı. III. Canlı: Akciğerlerine bağlı hava kesesi taşıyan, ağzında diş bulunmayan ve tüylerle kaplı olan canlı. Buna göre bu üç canlının bulunabileceği omurgalı hayvan sınıfları hangisinde doğru verilmiştir? I. Canlı

II. Canlı

III. Canlı

A) Kuş

Balık

Sürüngen

B) Memeli

Sürüngen

Kuş

C) Memeli

Balık

Kuş

D) Sürüngen

Memeli

Balık

E) Kuş

Kurbağa

Sürüngen

6.

9.

Bakteriler ve arkeler için; I. hücre çeperine sahip olma

I. diyaframa sahip olma

IV. RNA sentezini stoplazmada gerçekleştirme

II. boşaltımı böbreklerle yapma

özelliklerinden hangileri ortak gözlenebilir? D) I, II ve IV

Balık

Yukarıda verilen canlı gruplarının tamamında;

III. DNA etrafında protein kılıf taşıma

B) I ve IV

- Sürüngen -

II. zarlı organele sahip olmama

A) II ve III

- Memeli

III. soğukkanlı olma

C) I, II ve III

durumlarından hangileri ortak olarak gözlenir?

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III 10. - -

7.

-

İçinde inorganik bileşikler ve su bulunan besi ortamına X, Y ve Z türü bakteriler konuluyor. Aydınlık ortamda hem X hem de Y türü bakteriler çoğalırken karanlık ortamda sadece X bakteri türü çoğalıyor.

IV. Her üç bakteri de hücre çeperi ve hücre zarına sahiptir. yorumlarından hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Felis leo

Felis domesticus

II. aynı cinste yer alma

III. aynı şubede yer alma

IV. aralarında çiftleştiğinde verimli döller verme Evrensel İletişim Yayınları

III. Y bakterisi kloroplast taşır ve fotosentezle besin üretir.

Felis tigris

I. aynı türden olma

Buna göre;

II. X bakterisi kemosentezle besin sentezi gerçekleştirir.

E) I, II ve III

Yukarıda verilen canlılar için,

Z bakterisi her aydınlık ve karanlık ortamda ölüyor. I. X ve Y türü bakteriler ototrof beslenirken Z bakteri türü heterotrof beslenir.

C) I ve II

durumlarından hangileri doğrudur? A) II ve III

B) III ve IV

D) I, III ve IV

C) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

11. Hastalık yapan bakterilerden kapsüllü bir türü zatürreye neden olmaktadır. Aynı türde yer almasına karşın kapsül taşımayan bireyleri ise vücudun savunma sistemi tarafından kolayca yok edilmektedir. Kapsüllü bakteriler ısıtılarak öldürülüp canlıya verildiğinde hastalık canlıda ortaya çıkmamaktadır.

Kapsüllü ısıtılarak öldürülmüş bakterilerle, canlı kapsülsüz bakteriler birlikte canlıya enjekte edildiğinde, birey hastalanmakta ve kanında kapsüllü bakterilere rastlanmaktadır. Buna göre yukarıda verilen olayla ilgili yapılan yorumlardan hangisi doğrudur? A) Kapsüllü bakteri kapsülsüz bakteriden gen almıştır.

7 D

8 D

9 10 11 B A B

E) Vücudu kıllarla kaplı olma

E) Yüksek sıcaklık kapsülsüz bakterinin protein yapısını bozarak kapsüllü hâle gelmesini sağlamıştır. 6 D

D) Sıcak kanlı olma

5 C

C) Dişilerde yavrularını sütle besleme

D) Kapsüllü bakteri kapsülsüz bakteriden kapsül oluşumunu sağlayan mRNA almıştır.

4 C

B) Akciğerlerinde alveol taşıma

C) Kapsülsüz bakteri kapsüllü bakteriden ribozom oluşumunu sağlayan geni almıştır.

3 A

A) Kaslı diyaframa sahip olma

B) Kapsülsüz bakteri kapsüllü bakteriden kapsül oluşumunu sağlayan geni almıştır.

2 D

Aşağıda verilenlerden hangisi sadece memelilere özgü özellikler içerisinde yer almaz?

1 E

8.

91

4.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

-

Kertenkele

4.

-

Kaplan

Arkeler âleminde yer alan bir canlıda, aşağıda verilen özelliklerden hangisi bulunmaz?

-

Köpek balığı

A) Hücre duvarı

-

Kurbağa

B) Karbondioksit özümlemesi

-

Akbaba

C) DNA ve RNA taşıma D) Zarlı organel taşıma

Yukarıdaki canlıların birlikte yer aldığı en küçük sınıflandırma basamağı aşağıdakilerden hangisidir? A) Aile

B) Takım

E) DNA üzerinde protein örtü taşıma

C) Alem

D) Şube

E) Sınıf 5.

2.

Aşağıdaki özelliklerden hangisi bir omurgalı hayvanın ait olduğu sınıfı belirlemek için yeterlidir?

D) Uçabilme yeteneğinin olması E) Vücudunda tüylerin bulunması

-

Saprofit bakteri

-

Parazit bakteri

-

Kemosentetik bakteri

I. hücre dışına enzim göndererek büyük molekülleri hücre dışında parçalama

Evrensel İletişim Yayınları

C) Olgun alyuvarlarında çekirdeğin bulunması

Fotosentetik bakteri

Yukarıda verilen bakteri türleri;

A) Vücut sıcaklığını düzenleme yeteneğinin olması B) Yavru bakımının görülmesi

-

II. peptidoglikan özellikteki hücre çeperini sentezleme özelliğine sahip olma III. sitoplazma içinde halkasal DNA ve zarla çevrili olmayan organel taşıma IV. sitoplazma içinde klorofil molekülü taşıma özelliklerinden hangilerine ortak sahiptir? A) I ve II

3.

Memelilerin çoğunda yavru anne karnında gelişir. Bu sırada anne ile çocuk arasında oluşan plasenta sayesinde madde alışverişi gerçekleşir. Bazı memeli gruplarında ise plasenta ile beslenen yavru gelişimini tamamlamadan doğar. Anne sütüyle gelişimini tamamlar.

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Buna göre; 6.

I. keseli II. gagalı

I. akciğer solunumu yapma

III. plasentalı

II. iç döllenme

memeli gruplarının hangilerinde yavru gelişimi sırasında anneden besin almadan gelişimini tamamlar?

özelliklerinden hangileri ortak gözlenir?

A)Yalnız I

A) Yalnız I

D) I ve II

92

Sürüngen kuş ve memeli sınıflarında yer alan canlılarda;

B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

III. sıcakkanlı olma

D) I ve II

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

7.



D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

10. Omurgalı hayvan çiftlerinden hangisi aynı sınıf içinde yer alır? A) Kurbağa-yılan B) Penguen-güvercin C) Balık-balina Yukarıda verilen tek hücreli canlı ve bu canlının dâhil olduğu protista âlemindeki canlılarda;

D) Kirpi-timsah E) Keklik-yarasa

I. fotosentez yaparak kendi besinini üretme II. konjugasyonla ile genetik çeşitlilik sağlama III. Kontraktil kofullar yardımıyla hücre içine giren fazla suyu dışarı atma

11. Endospor, bir bakterinin uygun olmayan koşullar altında sitoplazma yüzeyini minimuma indirerek metabolizmasını en düşük hâlde çalıştırmasıyla ortamın dış etkilerinden korunması amaçlı olarak aldığı hâldir. Yüksek ve düşük sıcaklık durumlarında meydana gelir.

IV. ökaryot tek ve çok hücreli canlılardan oluşma özelliklerinden hangileri gözlenebilir? B) I ve III

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Aşağıdakilerin hangisinde bitki ve mantarlardaki depo polisakkarit çeşitleri doğru ifade edilmiştir? Bitkilerdeki depo Mantarlardaki depo polisakkaridi polisakkariti A)

Kitin

B)

Kitin

Selüloz

C)

Nişasta

Kitin

D)

Selüloz

Glikojen

E)

Nişasta

Glikojen

Buna göre; I. aşırı sıcak II. aşırı kurak III. uygun olmayan PH IV. besin kıtlığı koşullarından hangileri endospor oluşum nedenleri içinde yer alabilir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bakterilerle ilgili; I. Prokaryot tek hücreli canlılardır; ribozom hariç organel bulundurmazlar.

D) Yapraklarda fotosentez yapma E) İletim demetleri taşıma

9 10 11 12 E B E C

C) III ve IV

8 E

B) I ve III

C) Meyveye sahip olma

7 E

A) I ve II

B) Gövde taşıma

6 D

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Gerçek köke sahip olma

5 B

IV. DNA’ları üzerinde protein kılıf bulunmaz, çıplak hâldedir.

4 D

III. Nükleik asit olarak DNA ve RNA bulundururlar.

12. Aşağıdaki yapılardan hangisi hem açık hem de kapalı tohumlu bitkilerde ortak değildir?

3 B

II. Hücre zarları, sitoplazmaları, ribozomları ve pepdidoglikan yapıda hücre çeperleri bulunur.

2 E

9.

Selüloz

Olumsuz çevre koşullarında bakteriler sitoplazmasındaki su miktarını azaltarak DNA’larını koruyucu bir örtü içine alınır.

1 D

8.

C) III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız IV

93

5.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

4.

Doğal sınıflandırma yapılırken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmaz?

Sitoplazma

Sil

Mikro çekirdek

A) Protein benzerliği B) Yaşadığı ortam

Makro çekirdek

Anüs

C) Embriyonik benzerlik

Besin kofulu

D) Homolog organ E) Fizyolojik benzerlik

Kontraktil koful

Hücre ağzı

Yukarıda verilen mikroskobik canlı ile ilgili;

2.

I. Konraktil koful vücut içine giren fazla suyu uzaklaştırarak boşaltıma yardımcı olur.

Aşağıdakilerden hangisi virüsün neden olduğu hastalıklardan biri değildir? A) Hepatit

B) Kuduz

C) Uçuk

E) Tifo

III. Heterotrof beslenirler, besinleri hücre ağzı adı verilen kısımdan fagositozla alırlar. IV. Paramesyum ağız ve yutak dışında kalan kısımlarını sert bir pelikula ile örter. Perikula canlıyı koruyucu özelliktedir.

Evrensel İletişim Yayınları

D) AIDS

II. Mikro çekirdek hücrenin metabolik olaylarını ve eşeysiz üremesini kontrol ederken makro çekirdek eşeyli üremesini kontrol eder.

3.

A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

Aşağıdaki grafikte X değişkeninin sistematik birimlere bağlı değişimi gösterilmiştir.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

X

Âlem

Tür

5.

Omurgalılar şubesinde yer alan memeli sınıfına ait bir canlının gelişim sürecinde;

Buna göre X yerine aşağıdakilerden hangisi gelebilir?

I. kaslı diyaframın oluşması

A) Canlı çeşitliliği

III. akciğerlerin gelişimi

B) Protein benzerliği

olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

C) Ortak genler

A) I-II-III

D) Gen benzerliği E) Homolog organ

94

ifadelerinden hangileri doğrudur?

II. sırtta sinir şeridi oluşumu

D) II-III-I

B) I-III-II

C) II-I-III E) III-II-I

6.

8.

Sınıflandırma kategorilerinde türden âleme doğru gidildikçe;

Ökaryot hücre yapısına sahip olan protistler tek hücreli veya çok hücreli olabilir.

I. ortak özellikler

Protistlerin biyolojik ve ekonomik önemine;

II. birey sayısı

I. Çürükçül olanları endüstri ve canlı atıklarını parçalayarak çevre kirliliğini önlemede ve madde döngüsünde etkilidir.

III. protein benzerliği IV. çeşitlilik

II. Algler deniz ve okyanuslarda yaşayan canlılar için besin ve oksijen üreten canlılardır.

özellikleriyle ilgili artanlar ve azalanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Artanlar A) II

Azalanlar I, III ve IV

C) II ve IV

I ve III

B) I ve II

III. Bazı protistlerin kalker ve silisten oluşan kabukları canlı öldüğünde okyanus tabanında birikerek kireç taşı, tebeşir ve kuvarst gibi silisli kayaları meydana getirir.

III ve IV

D) I ve IV

IV. Bazı alg türleri protein, mineral ve vitamin yönünden zengin olduğu için yiyecek olarak kullanılmaktadır.

II ve III

E) III ve IV

I ve II

V. Bazı üyeleri Afrika uyku hastalığı, şark çıbanı gibi çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. yargılarından hangileri örnek gösterilebilir? Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

Arkeler aşırı sıcak, aşırı tuz, yüksek asit, yüksek baz gibi çok ekstrem koşullarda yaşayabilme özelliğine sahip canlılardır. Biyolojik ve ekonomik önemleri açısından bakıldığında arkeler; I. metallerin bulaşması ile kirlenmiş suların yeniden kullanılabilir hale gelmesi II. boya endüstrisinin anaerobik arıtma tanklarında bulunan atık suyun yeniden temizlenmesi

B) I, II ve V

D) I, II, III ve IV

9.

C) II, IV ve V

E) I, II, III, IV ve V

İki canlının aynı tür olduğunu söyleyebilmek için aşağıda verilenlerden hangisi tek başına yeterlidir? A) Aynı sayıda kromozom taşımaları ve özellikleri bakımından birbirine çok benzeyen bireyler olmaları B) Benzer anatomik özelliklere sahip olmaları

III. çiftliklerde çöpler ve hayvan gübresi üzerinde gelişebilenler metan gazı üretimi

C) Yapısal özellikler bakımından birbirilerine çok benzemeleri

IV. otçul canlıların sindirim kanalında bulunan selüloz sindirimi

D) Aynı çevresel koşullarda yaşayıp aynı beslenme şekline sahip olmaları

görevlerinden hangilerini yerine getirirler?

E) Doğal koşullarda verimli yavrular oluşturabilmeleri 5 D

6 C

7 E

8 D

9 E

E) I, II, III ve IV

4 D

D) I, III ve IV

C) III ve IV

3 A

B) I ve III

2 E

A) I ve II

1 B

7.

95

6.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

3.

Canlıların sınıflandırılmasında sırasıyla, âlem – şube – sınıf – takım – aile – cins – tür basamakları kullanılır. Buna göre, âlem basamağından tür basamağına doğru gidildikçe her bir basamaktaki birey sayısı ve bu bireylerin aralarındaki ortak olan özellik sayısı nasıl değişir?

Basamaktaki birey sayısı

Tek çenekli bitkiler

Ortak özellikler

A)

Artar

Azalır

B)

Azalır

Artar

C)

Değişmez

Azalır

D)

Artar

Artar

E)

Azalır

Azalır

Çift çenekli bitkiler

Bitkilerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yapılamaz? A) Çift çenekli bitkiler damarlı tohumlular grubunda yer alır. B) Kapalı tohumlu bitkiler tek çift çenekli olmak üzere ikiye ayrılır. C) Açık tohumlu bitkiler iletim demeti bulundurur.

Aşağıdaki tabloda I, II, III, IV olarak numaralandırılan bakteri, mantar, bitki ve hayvan hücrelerinin bazı yapısal özellikleriyle ilgili bilgiler verilmiştir. Hücreler

Kloroplast Hücre çeperi taşıma taşıma

Çekirdek zarı

I

Yok

Var

Yok

II

Yok

Var

Var

III

Yok

Yok

Var

IV

Var

Var

Var

96

Mantar

Bitki

Hayvan

A)

I

II

IV

III

B)

I

III

II

IV

C)

III

IV

I

II

D)

II

I

IV

III

E)

IV

II

III

I

4.

Süngerler

Yassı solucanlar

Sölenterler

Yuvarlak solucanlar

Solucanlar

Halkalı solucanlar

Yumuşakçalar Eklem bacaklılar

Kabuklular

Derisi dikenliler

Araknitler Çok ayaklılar Böcekler



Buna göre, I, II, III, IV numaralı hücrelerin ait olduğu canlılar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Bakteri

E) Bitkiler iletim demeti taşıma bakımından iki gruba ayrılabilir.

Omurgasız Hayvanlar

2.

Evrensel İletişim Yayınları

D) Bütün tohumsuz bitkiler iletim demeti taşımazlar.

Omurgasız hayvanlarda; I. Kemikten ve kıkırdaktan oluşmuş bir iç iskelete sahip olma II. Suda yaşayan genelde solungaç, karada yaşayanlarda trake solunumu gözlenmesi III. Açık kan dolaşımına sahip olma IV. Sırt kısmında sinir şeridi taşıma özelliklerinden hangileri gözlenebilir? A) I ve II

B) I, II ve III

D) I, II, III ve IV

C) II, III ve IV

E) II ve III

5.

Grafikte sistematik basamaklar ve basamaklarda yer alan canlıların sahip olduğu özellikler verilmiştir.

8.

Hücre zarı

Ribozom

Ortak özellikler Nükleotit

Kamçı

Hücre çeperi Pili

II

I

Bakteriler ile ilgili;

Sistematik basamaklar

III

I. Sahip oldukları kloroplast organeli yardımıyla fotosentez yapar.

Buna göre I, II ve III ile gösterilen basamaklar aşağıdakilerden hangisi olabilir?

6.

II

III

A) Sınıf

Familya

Tür

B) Tür

Takım

Şube

C) Âlem

Tür

Takım

D) Familya

Takım

Cins

E) Tür

Familya

Cins

Aynı sayıda kromozom taşıyan iki hücreyle ilgili; I. Bu iki hücre de diploit kromozoma sahiptir. II. Bu hücreler haploit kromozoma sahiptir. III. Bu hücreler mayoz bölünme geçirir.

III. Bakteriler bölünerek üreme ile çoğalır. Su, besin maddesi ve sıcaklığın uygun olduğu ortamlarda çok hızlı bölünür. IV. Bazı bakteri türleri yaşadıkları ortam şartları bozulunca “endospor” oluşturarak kötü şartları geçirirler. Endosporlarda, kalıtım materyalinin etrafı çok az bir sitoplazmayla beraber, sert bir çeperle çevrilmiş hâlidir.

Evrensel İletişim Yayınları

I

II. Hastalık yapan zararlı bakterilerin yanı sıra yararlı olan bakteri türleri de mevcuttur.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

IV. Sitoplazma bölünmeleri sırasında bu hücrelerde boğumlanma gözlenir. bilgilerinden hangilerinin doğruluğu kesin değildir? B) II, III ve IV

I. Dış görünüş II. Akrabalık derecesi

A) Kurbağalar - memeliler

E) Kurbağalar - balıklar 9 C

E) II, III ve IV

D) Balıklar - sürüngenler

8 D

C) II ve IV

7 B

B) I ve III

C) Kuşlar- memeliler

6 E

faktörlerinden hangileri dikkate alınmaz?

B) Kuşlar - sürüngenler

5 B

IV. Fizyolojiden elde edilen kanıtlar

4 E

III. Habitat bölgesi

D) I, II ve III

Bazı hayvanlar kendi iç ısılarını üreterek endoterm (sıcakkanlı) canlılar olarak isimlendirilir. Sıcakkanlı canlılarda vücut sıcaklığı çevre sıcaklığına bağlı olarak değişmez. Buna göre, aşağıda verilen omurgalı hayvan sınıflarından hangileri endoterm canlılar grubuna dâhil olur?

Filogenetik sınıflandırmada;

A) I ve II

9.

3 D

7.

E) I, II, III ve IV

2 A

D) I, II ve III

C) I, II ve IV

1 B

A) II ve IV

97

7.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.

4.

Aşağıda ikili adlandırma yöntemine göre bazı canlıların isimleri verilmiştir. - Pinus nigra

Aşağıdaki tabloda dört farklı omurgalı canlının ergin bireylerine ait özellikler verilmiştir. +: Özelliğe sahip,



- Populus nigra

– : Özelliğe sahip değil Türler

- Pinus alba - Morus alba



Tür

ÖZELLİK

Buna göre yukarıdaki canlılar kaç tür ve kaç cins içinde yer alır? Cins

A) 2

2

B) 3

3

C) 4

3

D) 4

4

E) 3

4

I

II

III

IV

Kıl

–

–

+

–

Kemik yapılı iskelet

+

–

+

+

Sabit vücut sıcaklığı

+

–

+

–

Tüy

+

–

–

–

Solungaç solunumu

–

+

–

+

Buna göre; I. I numaralı canlıda iç döllenme, dış gelişme gözlenir. II. II numaralı canlı kıkırdaklı balık olabilir. III. III numaralı canlı yavrularını sütle besler. IV. IV numaralı canlı kurbağa olabilir.

Arkelerle ve yaşama ortamlarıyla ilgili, I. Metanojenler & Oksijensiz ortamda yaşar. II. Halofiller & Tuzlu ortamlarda yaşar. III. Termofiller & Soğuk ortamda yaşar. IV. Psikrofiller & Çok asidik ortamda yaşar. eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve IV

D) II, III ve IV

ifadelerinden hangileri doğrudur?

Evrensel İletişim Yayınları

2.

A) I ve II

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bakteriler;

-

Panthera pardus (Leopar)

-

Panthera leo (Afrika aslanı)

-

Canis lupus (Boz kurt)

I. hücre sayısı

Yukarıda verilen üç türle ilgili;

II. taşıdığı organel çeşidi

I. aynı cins içinde yer alma

III. DNA üzerinde örtü taşımama

II. aynı âlem içinde yer alma

IV. gen yapısı

III. aynı beslenme çeşidine sahip olma

özelliklerinden hangileriyle arkelerden farklılılık gösterir?

özelliklerinden hangileri ortak gözlenir?

A) I ve II

A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve III

98

C) I, II ve III

C) I, II ve III

5.

3.

B) II ve IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

IV. aynı şubede yer alma

B) II ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.

Aynı türe ait ergin iki canlıda K özelliğinin aynı olduğu biliniyorsa bu özellik;

9.

I. kromozom sayısı

A) Balıklar

II. boşaltım organı

B) Böcekler

III. solunum organı

C) Yumuşakçalar

IV. DNA nükleotit dizilimi

D) Derisi dikenliler E) Sürüngenler

niceliklerinden hangileri olabilir? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV

Aşağıda verilen canlılardan hangisi solunum gazlarını kan içinde taşımaz?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

7.

Âlem

Tür

Sistematik kategoriler

Tür

Âlem

Yukarıdaki grafiklerde X ve Y değişkenlerinin sistematik kategorilere bağlı değişimleri gösterilmiştir. Buna göre X ve Y değişkenleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

X

Y

A) Ortak özellikler

Birey sayısı

C) Çeşitlilik

Ortak özellikler

B) Protein benzerliği

D) Homolog organ sayısı E) Kromozom sayısı

10. Ergin kurbağa ve sürüngenlerde;

Sistematik kategoriler

I. başkalaşım geçirme, Evrensel İletişim Yayınları

7)

II. dış gelişme, III. iç iskelet taşıma, IV. akciğer solunumu yapma özelliklerinden hangileri ortak gözlenir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Ortak genler

Protein benzerliği Çeşitlilik

11. Açık tohumlu bitkilerle ilgili; I. Çifte döllenme gözlenir. Bakterilerde kalıtsal çeşitlilik oluşmasında; I. konjugasyon

III. Tohum etrafında bir örtü taşımaz.

II. mutasyon

IV. Kambiyum bulunur.

B) III ve IV

D) II, III ve IV 6 C

7 A

8 B

9 10 11 B D D

E) I, II ve III

A) I ve II

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 5 D

D) II ve III

C) I ve III

4 C

B) I ve II

ifadelerinden hangileri doğrudur?

3 C

faktörlerinden hangileri etkilidir?

2 A

III. eşeysiz üreme

A) Yalnız II

II. Gerçek çiçekleri yoktur.

1 C

8.

99

8.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

1.



2.

Stoplazma

Stoplazma Mikroçekirdek Makroçekirdek

Boşaltım kofulu

Kontraktil koful

Besin kofulu Hücre ağzı

Öglena ve paramesyum, I. hareket organeli bulundurma,

Buna göre; I. Mantarların hücre duvarı kitin, bitkilerin ki ise selüloz çeperdir. II. Bitkiler kendi besinini üretir ve ototrof beslenirken, mantarlar heterotrof beslenir. III. Bitkilerde kök, gövde yaprak bulunurken, mantarlarda bulunmaz. IV. Mantarlar hücre dışı sindirim yapar, böcekçil bitkiler hariç diğeri hücre içi sindirim yapar. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

II. dışarıdan organik besin alma, III. ökaryot hücreli olma, IV. ışık enerjisini kullanarak organik besin sentezleme özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

“Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması” konusunu işleyen Naci KOÇAK Öğretmen öğrencilerine aşağıdaki bilgiyi vererek tartışmalarını sağlamıştır. “Bazı öğrenciler mantarların, bitkiler âleminde sınıflandırıldığını düşünebilir. Geçmişte de bazı bilim insanları mantarları kök ve gövde gibi yapısal formları olmamasına karşın, çoğunlukla topraktan çıkarak büyümeleri ve yer değiştirmemeleri nedeniyle bitkiler âlemine dâhil etmişlerdir. Ancak görünüşüne rağmen bir şapkalı mantar, gerçekte hayvanlara herhangi bir bitkiden daha yakın akrabadır, sınıflandırmada bitkiler âleminde yer alsaydı klorofil içermeleri ve doğadaki besin döngüsünde üretici olarak rol almaları gerekirdi. Buna karşın mantarlar bitkilerin aksine kendi besin maddelerini üretemeyen ve bu besin maddelerini hücre dışı sindirimle oluşturdukları basit organik bileşikleri alarak karşılayan heterotroflardır. Yapılan çalışmalar da bizlere bitkiler ve mantarların birbirinden tamamen farklı olduğunu göstermiştir.

3.

E) I, II, III ve IV

Virüsler aynı anda hem canlı hem de cansız özellikleri gösteren biyolojik varlıklardır. Bu varlıklar, DNA ya da RNA’ya sahip olmakla birlikte hücrelerden oluşmaz. Yaşamak için mutlaka konakçı bir organizmaya ihtiyaç duyar. Virüsler pek çok ve çeşitli hastalığa yol açabilir. Virüsler, canlıların ortak özelliklerinin tamamını gösteremez. Nükleik asitleri, üremeleri, mutasyonları ve adaptasyonları canlılara benzer. Buna göre virüslerle ilgili; I. Cansız ortamlarda hiçbir metabolik faaliyetleri olmayan virüsler canlıların sınıflandırılması içine alınmazlar. II. Virüsler nükleik asit taşımaları ve nükleik asidin mutasyona uğraması yönüyle canlılara benzerler. III. Virüsler hem canlı hem de cansız ortamda çok uzun süre yaşama özelliğine sahiptir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

100

C) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

5.

Dünya Sağlık Örgütünün uluslararası halk sağlığı acil durumu ilan etmesine neden olan ve Covid-19 olarak adlandırılan salgın, 2019’un Aralık ayının son günlerinden beri dünyanın gündemindedir. Bu salgınla ilgili aşağıdaki 4 maddeden oluşan çalışma yapılmıştır.

I. vücut sietrisi, II. solunumorganı tipi, III. boşaltım organı çeşidi, IV. dolaşım tipi

I. Coronavirüsler tek iplikli nükleik asit bulunduran virüslerdir. Bir hücreyi istila eden virüs, o hücrenin bazı bileşenlerini kullanarak kendisini kopyalar. Daha sonra bu kopyalar diğer hücreleri enfekte eder.

özelliklerinden hangileri bağlı olduğu şubenin belirlenmesini sağlayabilir? A) l ve II

6.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Aynı familyada bulunan iki canlının; I. tür, II. Cins, III. Şube, IV. Âlem sistematik birimlerinden hangileri kesinlikle ortak olmalıdır?

Evrensel İletişim Yayınları

IV. Covid 19, yağdan oluşan bir kılıfla korunan protein molekülüdür. Dış kılıfındaki yağ; sabun ve deterjanla kırılırsa yaşama imkânı kalmaz. %65 ve üzeri alkol olan dezenfektanlar virüsün dış yağ kılıfını kırar. Gün ışığında, kuru ve sıcak ortamlarda kılıfları parçalanır ve daha hızlı yok olurlar.

B) II ve IV

D) I, II ve III

II. Yapılan bir çalışmada Covid 19’a yakalanan kişilerden izole edilen koronavirüsün genom dizileri analiz edildi ve genetik dizilerin %99,98’den fazlasının aynı olduğu bulundu. Yakın zamanda bulaşan virüs çok daha önce bulaşmış olsaydı gen dizilimindeki farklılık daha fazla olurdu. III. Korunmak için tokalaşma ve sarılmadan kaçınılmalıdır.Kalabalık ortamlardan uzak durulmalıdır. Sosyal mesafe korunmalıdır. El hijyenine önem verilmelidir. Kirli elle ağız, burun ve göze dokunulmamalıdır.

Bir hayvanın sahip olduğu

A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve III

7.

C) III ve IV

E) I, II, III ve V

Benzer özellik

Buna göre kovid 19’la ilgili, I. Ellerimizi sabunla iyice ovalayarak yıkamalıyız.

I

II. kovid 19 bir RNA virüsüdür.

II

III. Sosyal mesafe korunup gerekli önlemler alındığında virüsten korunmak mümkündür.

II

B) Alem D) Cins E)

III

Sınıf

Alem

Familya

Alem

Takım

C) Tür

Tür

Tür

Şube

Şube

Takım 7 C

E) I,II,III ve IV

I

A) Takım

6 C

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

5 E

B) I ve III

4 E

A) I ve II

Yukarıda taksonomik kategoriler verilmiştir. Numaralarla gösterilen sütunlara hangi sistematik birimler gelmelidir?

Cins 3 C

yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

Taksonomik kategoriler

2 C

IV. Çok kalabalık ortamlarda bulunmak virüsün yayılma hızını artırır.

III

1 E

4.

101

9.

Canlı Âlemleri ve Özellikleri

TEST

2.

1.

Protein benzerliği artar. Gen benzerliği artar.

Tür Cins Aile

Takım

Canlı çeşitliliği azalır.

Sınıf

Birey sayısı azalır.

Şube

Ortak özellikler artar.

Alem

Protein benzerliği azalır. Gen benzerliği azalır. Canlı çeşitliliği artar. Birey sayısı artar. Ortak özellikler azalır.

Yukarıda sınıflandırma basamakları ve bu basamaklar arasındaki ilişki verilmiştir. Buna göre;

Canlıların sınıflanması ve çeşitliliği konusunu işleyen Naci Öğretmen öğrencilerine aşağıdaki bilgiyi vererek tartışmalarını sağlamıştır. “Bazı öğrenciler mantarların, bitkiler âleminde sınıflandırıldığını düşünebilir. Geçmişte de bazı bilim insanları mantarları kök ve gövde gibi yapısal formları olmamasına karşın, çoğunlukla topraktan çıkarak büyümeleri ve yer değiştirmemeleri nedeniyle bitkiler âlemine dâhil etmişlerdir. Ancak görünüşüne rağmen bir şapkalı mantar, gerçekte hayvanlara herhangi bir bitkiden daha yakın akrabadır.’’ demiştir. I. Mantarlar sınıflandırmada bitkiler âleminde yer alsaydı klorofil içermeleri ve doğadaki besin döngüsünde üretici olarak rol almaları gerekirdi. II. Mantarlar bitkilerin aksine kendi besin maddelerini üretemeyen ve bu besin maddelerini hücre dışı sindirimle oluşturdukları basit organik bileşikleri alarak karşılayan heterotroflardır.

II. Protein çeşitliliği ile canlı çeşitliliği arasında ters bir orantı vardır. III. Ortak özelliklerle birey sayısı arasında ters bir orantı vardır. IV. Türden takıma doğru gidildikçe canlı çeşitliliği ve birey sayısı artarken, ortak özellikler ve protein benzerliği azalır. İfadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

Evrensel İletişim Yayınları

Buna göre;

I. Sınıflandırma birimleri arasında en küçük birim tür, en büyük birim alemdir.



B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

3.

III. Mikroskop ile yapılan çalışmalar sonucu mantarların hücre duvarı, bitkilerin selüloz çeperlerinden farklı olarak kitin içerir. yukarıda verilenlerden hangileri Naci hocayı desteklemek için öğrencilerin kullanacağı bilgiler arasında yer alır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Mantarlar aleminde yer alan bir canlı, I. Heterotrof beslenme, II. Hücre duvarına sahip olma, III. Sporla üreme IV. Monomerlerden polimer sentezleme belirtilen özelliklerden hangisine sahip olmasıyla bitkilere benzetilebilir? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

102

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

4.

6.

Metanojenler, Arkea grubunda bulunan ve oksijensiz ortamlarda üreyebilen metan oluşturucu mikroorganizmalara verilen genel isimdir. Dünyada bilinen metan üretebilen canlı grubu sadece metanojen Arkeler’dir. Bu bakteriler, biyogaz gibi yeşil enerji üretiminde önemli rol oynamaktadırlar. Bu gruptaki organizmalar, enerji metabolizmalarının bir sonucu olarak metan gazı (CH4) üretirler. Bu tip organizmalara metanojen denir ve metan üretme işlemi de metanojenesis adını alır.

Yediğiniz yoğurdun veya peynirin, turşunun bakterilerin ürünü olduğunu biliyor muydunuz? Sofranızdaki pek çok besin bakteriler tarafından size hazır olarak sunulmaktadır. Fermantasyon adını verdiğimiz bu işlem sayesinde besinlerin yararlılığı artar. Fermante ürünlerin vücut tarafından emilmesi kolaylaşır.

Buna göre metanojenlerle ilgili, Evrensel İletişim Yayınları

III. Çürümekte olan artık maddelerde beslenirler.

I. Basit tanımıyla canlı bir organizmanın, monomer besinleri daha küçük maddelere ayrılma sürecine fermantasyon denilebilir. II. Türkiye’deki fermante ürünlere peynir, kefir, yoğurt, sirke, şalgam, turşu, boza ve tarhana örnek verilebilir.

yukarıda verilen ifadelerden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I

B) I ve II D) II ve III

III. Fermantasyon için en önemli unsurlar ortam ısısı, gıdanın miktarı, bakteri sayısı, PH değeri, tuzun miktarıdır.

C) I ve III E) I, II ve III

verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Aşırı tuzcul arkelerdir. Çoğalmaları için genellikle yüksek tuz yoğunluklarına ihtiyaç duyarlar. Bazı türler gelişebilmek için deniz suyundan on kat daha tuzlu ortama ihtiyaç duyarlar.

7.

E) I, II ve III

Bir bakteri ile ökaryotik bir bitki hücresi arasındaki yapısal farklılığı gözlemlemek isteyen bir öğrencinin, aşağıdakilerin hangisinde en az farklılık bulması beklenir?

Özellikleri verilen arke grubu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hücre çeperinin yapısı

A) Termofiller

B) Asidofiller

C) Mitoz bölünmenin safhaları

C) Halofiller

D) Psikrofiller

D) oksijenli solunumun gerçekleşme yeri E) Hücrenin boyutu 4 A

5 C

6 E

7 B

E) Metanojenler

B) Hücre zarının yapısı

3 D

5.

C) I ve III

2 E

II. Bataklıklarda, kirli sularda, çiftlik gübresinde, çöplerde ve otçul canlıların sindirim sistemlerinde bol miktarda bulunur.

Bakterilerler ve fermantasyonla ilgili,

1 E

I. Zorunlu anaerob olan bu gruba oksijen zehir etkisi yapar.

103

1.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

3.

1.

İnterfaz evresiyle bölünme periyoduna girmiş bir hücrede profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerinden oluşan mitoz evresi gerçekleşir. Mitoz bölünmeye ait olan;

Yukarıdaki şekilde mitoz bölünme geçirmekte olan bir hücrenin evreleri verilmiştir. Buna göre, bölünmekte olan bu hücreyle ilgili; I. Bölünme sonucu oluşan yeni hücreler 6 kromozoma sahiptir. II. Kromozomları çiftler hâlinde bulunduran hücredir. III. Hücre zarına desteklik sağlayan hücre çeperine sahiptir.

numaralandırılmış evrelerin gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

IV. Metafaz evresinde 12 kromatit sayılır.

A) I-II-III-IV-V

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve IV

C) I ve IV E) II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur?

B) II-V-IV-III-I

D) V-II-IV-III-I

4.

E) V-IV-III-I-II

Hücrenin bölünmeye hazırlandığı sürece interfaz evresi denir.

İTO

M



ez Sitokin faz Telo

K Tİ An af Me az tafa z Profaz

S

İNT ER

G2

G1

Z FA

2.

C) II-V-III-IV-I

İnterfaz evresiyle ilgili;

Yukarıda verilen hücre mitoz bölünmenin hangi everesinde bulunmaktadır? A) Metafaz B) Anafaz C) Profaz D) Telofaz E) Stokinez

104

I. Hücrenin hem hacmi hem de yüzeyini artırarak bölünme olgunluğuna erişir. II. Hücredeki protein sentezinde ve organel sayısında artma meydana gelir. III. DNA senteziyle bir kromozom iki kromatitli hâle getirilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

5.

7.

Çok hücreli canlılarda; I. yaptığı göreve bağlı olarak metabolizma hızı artan hücrede organel sayısındaki artma II. tek hücreli canlılarda üreme III. çok hücreli ökaryot canlılarda büyüme ve gelişme

Yukarıda verilen evre gerçekleşirken;

IV. ömrünü tamamlayan ya da farklı nedenlerle yıpranan hücrelerin yenilenmesi

I. Çekirdek zarının erimesi ve çekirdekçiğin kaybolması

olaylarından hangileri mitoz bölünmeyle sağlanabilir?

II. Kromatin ipliklerin kısalıp kalınlaşması, kromozom hâline gelinceye kadar yoğunlaşması

A) I ve II

B) I ve III

D) III ve IV

III. Sentriyollerin hücrenin zıt kutuplarına giderken aralarında iğ iplikleri oluşturması

C) II ve IV

E) II, III ve IV

IV. Profaz olarak adlandırdığımız bu evre karyokinezin en uzun evresi olması olaylarından hangileri gerçekleşir? A) I ve II

B) II ve III

E) I, II, III ve IV Evrensel İletişim Yayınları

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

8.

Mitoz interfazın sonu ile başlayan ve birbirini takip eden evrelerden oluşur. Mitoz bölünmede sıralı gerçekleşen çeşitli basamaklar vardır. Bu basamakların her birine evre adı verilir. Mitoz bölünmeye ait evreler aşağıda karışık olarak verilmiştir.

Hücre döngüsünün farklı evreleri arasında düzeni sağlayan kontrol noktaları vardır. Hücre döngüsü G1, G2 ve M kontrol noktalarında “dur” ya da “devam et” sinyalleri ile denetlenir. Hücre döngüsünde görev alan protein molekülleri evrelerdeki geçişi ve bu ardışık olayların hızını kontrol eder. Buna göre bir hücrenin mitozu sırasında aşağıdakilerden hangisi “dur” sinyalinin verilmesine neden olur? A) Kromozomlar ekvatoral düzleme sıralanmışsa B) Ortamda yeterli besin ve büyüme faktörü bulunuyorsa C) DNA hasarsız bir şekilde eşlenmişse

Buna göre ilk ve en son gerçekleşen evreler hangileridir?

D) Hücre uygun büyüklüğe ulaşmamışsa

A) I-III

C) V-III

D) I-II

E) IV-V

4 E

2 C

3 B

5 E

6 D

7 E

8 C

E) İğ iplikleri kromozomlara tutunmuşsa

B) V-II

1 C

6.

105

2.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

1.

-

Kromozomlar sentromer bölgesinden iğ ipliklerine tutunur.

-

Kromozomlar hücrenin ortasına tek sıra hâlinde dizilir.

-

Kromozomların en net görüldüğü evredir.

4.

Buna göre embriyonik hücrelerde döngüyü hızlandırmak adına, görülmeyen evre ya da evreler hangileridir?

Yukarıda verilen özelliklerin görüldüğü evre aşağıdakilerden hangisidir? A) Metafaz

B) Profaz

D) Anafaz

Hücre döngüsünü oluşturan evrelerin gerçekleşme süreleri büyük farklılıklar göstermektedir. Örneğin bitkilerde 10-30 saat iken hayvanlarda 18-24 saat arasında değişir. Embriyonik hücrelerde bu süre daha kısadır.

C) İnterfaz

A) İnterfaz

E) Telofaz

B) S evresi C) G1 ve G2 evresi D) Profaz

2.

E) Metafaz

I. DNA’nın kendini eşlemesi II. Kromatin ağının kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşmesi III. Organel sayısının artması ve protein sentezi IV. Kromozomların kromatin ağına dönüşmesi

I. İğ ipliklerinin kromozomların sentromer bölgesine tutunması

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri interfaz evresinde gözlenebilir?

III. Sentriyollerin iğ ipliği oluşturması

B) I ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, III ve IV

II. Hücre plağı oluşması Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız I

3.

5.

IV. Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi V. Sitoplazmanın boğumlanma ile ikiye bölünmesi Yukarıda bitki ve hayvan hücresinde gözlenen mitozun bazı özellikleri verilmiştir. Bu özelliklerden bitki ve hayvanlarda ortak gerçekleşenleri hangileridir?

Mitoz bölünmeye ait evreler numaralandırılıp karışık olarak verilmiştir.

A) Yalnız IV

B) I ve IV

D) II, III ve IV

I

II

C) I, II ve V

E) II, III ve V

III 6.

Mitoz bölünme ile ilgili, I. Tek hücreli canlılarda eşeysiz üremeyi sağlayabilir. II. Çok hücreli gelişmiş canlılarda büyüme ve onarımı sağlar.

IV

V

Buna göre bu evrelerin gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

yargılarından hangileri doğrudur?

A) I-III-II-IV-V

A) Yalnız I

B) II-V-IV-III-I

D) I-III-V-II-IV

106

III. Çok hücreli canlılarda eşeysiz üremeyi sağlayabilir.

C) III-V-II-IV-I

E) V-IV-III-I-II

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

7.

9.

2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mitotik bölünmesiyle ilgili, aşağıdaki şekiller ve evre eşleştirmelerinden ilgili hangisi doğrudur?

I

II



Yukarıda mitoz geçirmekte olan bir hücreye ait evreler verilmiştir.

III

Buna göre; I. Bölünme sonucu kromozom sayısı 4 olan iki hücre oluşur.

I _____________

II ___________

III _____________

A)

Metafaz

Profaz

Anafaz

II. Sırasıyla metafaz ve anafaz evreleri verilmiştir.

B)

Telofaz

Anafaz

Metafaz

III. Hayvan hücresi olabilir.

C)

Telofaz

Metafaz

Anafaz

D)

Profaz

Anafaz

Metafaz

IV. Başlangıçtaki hücre 2n =4 veya n=4 kromozomlu hücre olabilir.

E)

İnterfaz

Telofaz

Profaz

yargılarından hangileri doğrudur?

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

10. Bir hücrenin mitoz bölünmesi sırasında; I. anafaz

II. telofaz III. interfaz IV. metafaz V. profaz gözlenen evreler hangi sıraya göre gerçekleşir? A) V-III-II-IV-I

B) II-V-IV-III-I

D) V-III-IV-I-II Bitki ve hayvanların mitoz bölünmelerinde, II. iğ ipliği oluşumu

E) III-V-IV-I-II

11. Protista âleminin bir üyesi olan paramesyumda; I. konjugasyon

II. DNA sentezi

II. büyüme

III. sitoplazma bölünmesi

III. birey sayısında artma

IV. sentromer oluşumu

IV. mevcut kalıtsal özelliklerin korunması

olaylarının hangilerinde farklılık gözlenir?

olaylarından hangileri mitoz bölünme ile sağlanır?

A) Yalnız IV

A) I ve II

E) I, II, III ve IV 5 B

D) II, III ve IV

C) I, II ve III 4 C

6 E

7 B

8 B

9 10 11 E E B

E) I, II, III ve IV

B) III ve IV

3 D

D) I, III ve IV

C) III ve IV

2 B

B) I ve III

1 A

8.

C) III-V-II-IV-I

107

3.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

3.

Hayvansal bir hücrenin yaşam döngüsü aşağıdaki şekilde verilmiştir. Hücre döngüsü oldukça uzun bir interfaz evresi ile kısa bir mitotik evreden oluşur.

M

z kine Sito

Z Te

İTO

1.

lof

az

az

faz

Pro

S

İNT ER

G2

I. Yüzey / hacim oranının küçülmesi, hücre küre şeklinde olduğu için hacim r3 ile, yüzey r2 ile artar. Yani birim hacme düşen yüzey miktarında azalması II. Hücre zarının madde alışverişinde yetersiz kalması

Z FA

taf

Me

Buna göre;

G1

Anafaz

Buna göre;

III. Sitoplazma/çekirdek oranının artmasına bağlı olarak çekirdeğin hücreyi yönetmekte zorlanması

I. Hücre döngüsü, hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığıdır.

sebeplerinden hangileri çekirdeğin bölünme emrini vermesinde etkili olabilir?

II. S evresinde DNA miktarı iki katına çıkar.

IV. Mitoz sonucu genetik materyal yeni hücrelere aktarılmış olur. ifadelerinden hangileri doğrudur? B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) III ve IV

A) Yalnız I

D) II ve III

Canlılarda gerçekleşen; I. kırılan kemiğin onarılması II. zigotun embriyoya dönüşmesi III. yumurtalıkta yumurta üretimi

E) I, II ve III

Ana canlının, döllenme olmadan çeşitli yollarla kendisiyle aynı genetik özelliklere sahip bireyler oluşturmasına eşeysiz üreme denir. Buna göre sadece eşeysiz üreme ile çoğalan bir canlıda; I. mayoz bölünme

IV. paramesyumun büyümesi V. kavak, söğüt gibi bitkilerin çelik adı verilen yapılarla üremesi

II. gamet oluşturma III. zigot oluşturma IV. döllenme

olaylarından hangileri mitoz bölünme ile sağlanır?

olaylarından hangileri gözlenmez?

A) I ve II

A) I ve IV

B) I, II ve III

D) I, II ve V

108

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

4. 2.

B) I ve II

Evrensel İletişim Yayınları

III. G1 evresinde hücre hacminde artış ve büyümenin yanı sıra organel sayısında artış gözlenir.

A) I ve III

Hücre canlının temel, yapısal ve fonksiyonel birimidir. Çok hücreli organizmaların büyümesi ve gelişmesi, hücre bölünmesi ile mümkündür. Bir hücrelilerde ise hücre bölünmesi bir çoğalma şeklidir. Belirli bir büyüklüğe erişmiş hücreler bölünerek çoğalır. Büyüklük bakımından belirli bir sınıra ulaşan hücre bölünür.

C) I, II ve IV

E) II, III, IV ve V

B) III ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

5.

7.



Aşağıda mitoz bölünmeye ait bir evre verilmiştir.



Aşağıda verilen olaylardan hangisi bu evreden sonra gerçekleşir?

Yukarıda verilen evreyle ilgili olarak; I. Mitozun dördüncü ve son evresidir.

A) Kromatin ağı şeklinde olan kromatin iplikler kısalıp kalınlaşır ve kromozom hâline dönüşür.

II. Kutuplara ulaşmış iki kromozom seti etrafındaki çekirdek zarları erir.

B) Kromozomlar kromatin ipliği hâline gelirken iğ iplikleri kaybolur.

III. İğ iplikleri kaybolurken kromozomlar çözülmeye başlar ve interfaz evresindeki birimlerine döner.

C) Çekirdek zarı, çekirdekçik ve endoplazmik retikulum zarı erimeye başlar.

IV. Kromozomlar kromatin ağına dönüşür.

D) Kromozomları oluşturan kardeş kromatitler bir birinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.

V. Bu evrenin tamamlanmasıyla karyokinez sonlanır.

E) Sentriyoller zıt kutuplara yerleşirken aralarında iğ ipliği oluşur.

ifadelerinden hangileri doğrudur? B) I, II ve III

D) I, III, IV ve V

C) I, II, III ve IV

E) I, II, III, IV ve V

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

8.

Yapılan çeşitli bilimsel araştırmalar hücre döngüsündeki ardışık olayların bir mekanizma tarafından kontrol edildiğini göstermiştir. Bu mekanizma, hücrede döngüsel olarak iş gören molekül gruplarından ibaret olup hücre döngüsündeki kritik olayları hem tetikler hem de eş güdümlü hâle getirir. Hücre döngüsünün kontrolü bu molekül gruplarının oluşturduğu dur ve devam et sinyalleri ile sağlanır. Hücre döngüsünde G1, G2 ve M fazlarında üç kontrol noktası bulunur. Örneğin G1 fazına ulaşmış bir hücrede devam et sinyali alınırsa G1 tamamlanır ve bir sonraki aşamaya geçilir. Buna göre;

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 8 E

A) I ve IV

ifadelerinden hangileri doğrudur?

7 B

yapılarından hangileri mitoz bölünmenin profaz evresinde oluşur?

C) I ve III E) I, II ve III

6 C

IV. çekirdek zarı

III. DNA sentezi sırasında meydana gelen hataların düzeltilememesi hücre döngüsünün normal süreçte devam etmesine engel olur.

5 D

III. iğ iplikleri

4 E

II. çift kromatitli kromozom

II. Kanser hücreleri hücre döngüsünün kontrolünü sağlayan moleküllere cevap vermeyen ve devamlı çoğalan hücrelerdir.

3 E

I. endoplazmik retikulum zarı

2 D

Ökaryot bir hücrenin hücre döngüsünde görülen;

1 E

6.

I. Hücre döngüsünün bozulması düzensiz hücre bölünmesi olan kansere neden olur.

109

4.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

1.

Eşeysiz üremeyle ilgili;

4.

I. Var olan özellikler dölden döle değiştirilmeden aktarılır.

Aşağıdaki organizmalardan hangisi ikiye bölünme ile eşeysiz üremeyi gerçekleştiremez? A) Bakteri

II. Üreme sonucu oluşan bireyler ata canlı ile aynı DNA’ya sahiptir.

B) Paramesyum

D) Öglena

C) Amip

E) Hidra

III. Mutasyon hariç kalıtsal çeşitlilik gözlenmez. IV. Mayoz bölünme ve döllenme kromozom sayısını sabit tutar.

5.

ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve III

2.

C) III ve IV

Aşı

E) I, II, III ve IV

Rejenerasyonla üreyen bir canlının üremesi sırasında, aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşmez?

Ana bitki Buna göre aşılama yöntemiyle ilgili; I. Aşılama yöntemi sonrasında kök ana bitkinin gövde ise aşının özelliklerini taşır.

A) Farklılaşma Evrensel İletişim Yayınları

B) İnterfaz C) Döllenme D) Sitokinez E) Karyokinez

3.

Aşağıda aşılama yöntemi verilmiştir.

II. Aşılama yönteminde temel maksat farklı bireylerin üstün özelliklerini tek bir bitki üzerinde toplamaktır. III. Oluşan meyve, aşının kalıtsal özelliklerini taşır. IV. Aşılama sonucunda oluşan bitkinin tüm canlı hücrelerinin kalıtsal bilgisi birbirinin aynısıdır. açıklamalarından hangileri doğrudur?

Aşağıda bakterilerde bölünerek üreme şematize edilmiştir.

A) I ve IV

B) III ve IV

D) II, III ve IV

6.

E) I, II, III ve IV

Eşey ana hücrelerinde 44 otozom bulunan bir erkek bireyle ilgili; I. Üreme hücrelerinde bir çift gonozom bulunur.

Buna göre; I. İlk önce DNA eşlenmesi gerçekleşir. II. Mitoz bölünmenin tüm aşamaları gözlenmez.

II. Kemik hücrelerinde 22 otozom bir gonozom bulunur.

III. DNA’sını eşleyen bakteri uzar ve sonra bölünür.

III. Beyin hücrelerinde 44 otozom, 2 gonozom bulunur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız III

A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

110

C) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

7.

9.

Yüksek yapılı bitkilerin kök, yaprak ve gövde gibi organlarına vejetatif organ denilmektedir. Vejetatif üreme ise yüksek yapılı bitkilerin vejetatif organlarında ana bitkiyle aynı genetik özelliklere sahip yeni bitki bireylerinin oluşmasıdır. Konu başlığında da yer aldığı gibi vejetatif üreme eşeysiz üreme çeşitleri arasında yer almaktadır.

Tek hücreli olduğu bilinen bir canlıda; I. partenogenez II. tomurcuklanma III. vejetatif IV. bölünerek V. konjugasyon

üreme çeşitlerinden hangileri gözlenebilir?

Buna göre, vejetatif üretimle ilgili;

A) I ve III

I. Vejetatif üreme tarımsal üretime büyük katkı sağlar; tohumla üretilmesi mümkün olmayan muz, çekirdeksiz üzüm gibi bitkilerin üretilmesine olanak verir.

B) I ve IV

D) II, IV ve V

C) III ve V

E) I, II, III ve IV

10. Ayrık otu, zencefil gibi bitkilerin rizom adı verilen toprak altında kalan gövdeleri üzerinde bulunan, gözlerden gelişen sürgünler ana bitkiyle aynı genetik yapıya sahip bireyler meydana getirir.

III. Seracılık sektöründe en çok kullanılan yöntemlerden biridir.

Yer elması ve patatesin yumru gövdeleri üzerindeki gözlerden sürgünler gelişerek yavru bireyleri oluşturur.

IV. Belediyelerin park ve bahçe işlerinde en çok kullandığı güllerin üretiminde kullanılır.

Sümbül, lale, soğan gibi yassı gövdelerdeki gözler gelişerek genetik yapıları aynı olan yavru bitkileri oluşturur.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

II. Çevreye uyum sağlamış bitkilerin mevcut özelliklerinin değişmeden kuşaktan kuşağa aktarılmasına yardımcı olur.

Günlük hayatta karşılaşabileceğimiz ve yukarıda örnekleri verilen eşeysiz üreme çeşidi aşağıda verilenlerden hangisidir? A) Sporla üreme B) Tomurcuklanma ile üreme C) Vejetatif üreme D) Rejenerasyonla üreme E) Doku kültürü yöntemi ile üreme

B) II-I-III-IV

D) II-IV-III-I

C) II-III-IV-I

E) IV-III-II-I

A) I ve II

B) II ve III

C) I, II ve IV

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

9 10 11 D C B

A) I-II-III-IV

olaylarından hangileri hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesi sırasında gözlenmez?

8 B

verilen canlılarda rejenerasyon yeteneğini, gelişmiş olandan az gelişmiş olana doğru nasıl sıralanır?

IV. kardeş kromatitlerin zıt kutuplara doğru hareket etmesi

7 E

IV. insanda karaciğer hücrelerinin kendini yenilemesi

III. iğ ipliklerinin özel proteinler tarafından oluşturulması

6 A

III. kertenkelenin kopan kuyruğunun yerine yeni bir kuyruk oluşması

II. orta lamel oluşumu

5 C

II. planaryanın kesilen her parçasının yeni bir planarya oluşturması

I. DNA miktarının iki katına çıkması

4 E

I. denizyıldızının kopan kolundan yeni bir deniz yıldızı oluşması

11. Bitki hücresinin mitoz bölünmesi sırasında gerçekleşen;

3 E

Buna göre;

2 C

Canlıların gelişmişlik derecesi arttıkça rejenerasyon yeteneği azalır.

1 D

8.

111

5.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

1.

3.

Organizmaların kendilerine benzer bireyler meydana getirmesi olayı, onları cansız maddelerden ayıran en önemli özelliklerden birisidir. Canlılığın devamı hücre bölünmesine bağlıdır. İki yavru hücreye aynı genetik maddenin aktarılması, hücre bölünmesinin en önemli işlevidir.

Aşağıda bu evrelere ait bazı özellikler karışık verilmiştir. Buna göre, I. kromatin iplikler katlanıp kısalarak ve sıkıca kıvrılarak tek tek görülebilen kromozom hâlini almaya başlar.

Buna göre mitoz bölünmenin amacı, I. Kromozom yapısı ve sayısı değişmemiş iki hücre oluşur.

II. Çekirdek zarının yeniden oluşmasıyla iki çekirdekli bir hücre oluşur.

II. Bir hücrelilerde üremeyi çok hücrelilerde büyüme, gelişme ve onarımı sağlar.

III. Kinetokorlara bağlı iğ iplikleri (mikrotübüller) sayesinde ve sentromer bölgesindeki proteinlerin çözülmesiyle ayrılan kardeş kromatitler, zıt kutuplara çekilir.

III. Mitoz bölünme bazı çok hücreli canlılarda eşeysiz üremeyi sağlar. IV. Genetik madde değişikliği canlılarda çeşitliliği sağlayan en önemli olaydır.

IV. İğ ipliklerine kinetokorlarından tutunmuş kromozomlar, hücrenin ekvatoral düzleminde yan yana dizilir.

yukarıdakilerden hangisidir? A) I ve II

B) II ve IV

C) I, III ve IV

Yukardaki numaralı evrelerin gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

E) I, II, III ve IV

A) IV - II - I - III

Evrensel İletişim Yayınları

D) I, II ve III

2.

Canlıların vücut ve üreme hücrelerinde taşıdıkları kromozom sayıları aşağıda gösterilmiştir.

Mitoz dört evrede gerçekleşir: I. Profaz II. Metafaz III. Anafaz IV.Telofaz olmak üzere.

B) II - I - IV – III

D) III - I - IV – II

4.

C) I - VI - II - III

E) I- VI- III - II

Yeni oluşmuş bir hücrenin bölünerek yeni hücreler meydana getirmesi sürecine hücre döngüsü denir. Hücre döngüsü, interfaz ve mitotik evre olmak üzere iki bölümden oluşur. Interfaz; G1, S, G2 olmak üzere 3 alt evreden meydana gelir. Uzun bir interfazı, kısa bir mitotik evre takip eder. Hücre döngüsüyle ilgili,

Grafikte yer alan bilgiler dikkate alındığında; I. Türlerin kendine özgü kromozom sayısı vardır. II. Farklı türlerin kromozom sayıları aynı olabilir. III. Türün özelliklerini ve gelişmişliğini kromozomların sayısı değil, yapısında bulunan genlerin sayısı ve niteliği belirler. yapılan yorumlardan hangilerine ulaşılabilir. A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

112

C) I ve III

E) I, II ve III

I. Hücre döngüsünün süresi, aynı canlının farklı dokularında değişiklik gösterebilir. II. Hücre döngüsünün süresi, farklı canlı türlerinde değişiklik gösterebilir. III. Çok hücreli organizmaların bazı hücreleri gerekli durumlarda bölünürken bazı hücreleri bölünmeyebilir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

6.

Sitoplazma ve çekirdeğin hücre bölünmesine etkisi, yapılan amip deneyi ile gösterilmiştir. Deneyde kalıtsal yapısı aynı 3 grup amip kullanılmıştır. Kontrol grubu: Amibe hiçbir işlem uygulanmadan normal koşullarda büyümesi, belirli bir büyüklüğe erişince de bölündüğü gözlemlenmiştir. Deney süresince defalarca doğal olarak bölündüğü görülmüştür.

Yukarıda özellikleri verilen mitotik evre aşağıda verilenlerden hangisidir? A) İnterfaz

I. Sitoplazmanın kesilerek hücre hacminin azaltılması, bölünme büyüklüğüne ulaşmamış hücrede bölünmeyi durdurur.

Evrensel İletişim Yayınları

Bu deneylerle ilgili,

B) Profaz

D) Anafaz

Birinci deney grubu: Amip bölünme büyüklüğüne gelmeden sitoplazması bir miktar kesilir, kesilen sitoplazma parçası ölür. Çekirdekli kısım, eksilen sitoplazma parçasını tamamlayarak büyümeye devam eder. Amip bölünme büyüklüğüne ulaşmadan tekrar kesilerek sitoplazması azaltılır. Amip bölünme büyüklüğüne ulaşmadan her defasında sitoplazması kesilerek hacmi azaltıldığı için hacim-yüzey oranı bozulmaz. Çekirdek bölünme emri vermez ve hücre bölünemez. İkinci deney grubu: Amip bölünme büyüklüğüne ulaştıktan sonra sitoplazması bir miktar kesilir. Çekirdeksiz sitoplazma parçası ölür. Çekirdekli sitoplazma büyür ve bölünür. İki yavru amip oluşur.

Çekirdek zarının yeniden oluşmasıyla iki çekirdekli bir hücre oluşur. İğ iplikleri kaybolur. Çekirdekçikler yeniden oluşur. Kromozomların yoğunlaşması çözülerek kromatin ipliklere dönüşür ve çekirdek bölünmesi tamamlanır.

7.

C) Telofaz

E) Metafaz

yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

Hücre döngüsünün kontrol noktaları G1, G2 ve M kontrol noktalarıdır. G1 kontrol noktasında hücrede metabolik olaylarda bir anormallik yoksa hücre bölünme büyüklüğüne ulaşmışsa “Devam et!” sinyali verilir. Bu sinyali alan hücre, döngünün diğer evresi olan S evresine geçer. Hücre tarafından “Devam et!’’ sinyali alınmazsa döngü G1 evresinde durur, S evresine geçemez. Bu durumda bazı hücreler döngüden çıkarak G0 evresi olarak adlandırılan durgun döneme geçer.

A) Yalnız I

Buna göre, I. sinir, II. kas , III. karaciğer hücreleri hücrelerinden hangileri durgun dönemde örnek gösterilebilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 6 C

7 E

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III 5 E

D) II ve III

C) I ve III

4 E

B) I ve II

3 E

III. İkinci deney grubunda hücre, bölünme büyüklüğüne ulaşmış ve çekirdek hücreye bölünme emrini vermiştir.

2 E

II. Sitoplazmanın kesilerek hücre hacminin azaltılması bölünme büyüklüğüne ulaşmış hücrede bölünmeyi durdurmaz.

1 D

5.

113

6.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

1.

3.

Yeni oluşmuş bir hücrenin bölünerek yeni hücreler meydana getirmesi sürecine hücre döngüsü denir. Hücre döngüsü, interfaz ve mitotik evre olmak üzere iki bölümden oluşur. Interfaz; G1 (birinci ara), S (sentez), G2 (ikinci ara) olmak üzere 3 alt evreden meydana gelir. Uzun bir interfazı, kısa bir mitotik evre takip eder. Aşağıda hücre döngüsü ve kontrol noktaları şematize edilmiştir.

Hücrelerin bölünebilmesi için ortamda yeterli miktarda büyüme faktörü bulunmalıdır. Büyüme faktörü, belirli vücut hücreleri tarafından diğer hücreleri bölünmeye sevk etmek üzere salınan proteinlerdir. Hücrelere özgü belirli bir ya da birkaç çeşit büyüme faktörü vardır. Bölünerek çoğalan doku hücreleri yeterli sayıya ulaştığında büyüme faktörü etkisiyle bölünme durdurulur. Bazen mutasyon nedeniyle yeterli düzeyde büyüme faktörü taşımayan hücreler bölünmeye devam eder, hücre döngüsü kontrolden çıkar. Buna göre, I. DNA hasarının onarılmaması II. radyasyon ve X ışınları III. DNA’nın yanlış okunmasından kaynaklanan hatalı protein üretimi hücre döngüsünün kontrolünü bozan etmenlere örnek olarak verilebilir? A) Yalnız I

A) DNA’nın kendini eşlemesi

D) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

Ökaryot bir hücrede interfazı bitirip mitotik evreye başlamamış bir hücrede aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşmez?

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

B) Organel sayısında artma C) Protein sentezi D) Solunumda ATP sentezi E) İğ ipliği oluşumu 4.

2.

Mitoz hücre bölünmesine ait evreler aşağıda verilmiştir.

Mitoz bölünmenin faydalarını anlatan öğrenci, I. tek hücreli canlılarda üreme II. çok hücreli canlılarda eşeysiz üreme III. çok hücreli canlılarda onarım IV. tek hücrelilerde büyüme ve gelişme yukarıda verilenlerden hangilerini kullanabilir? A) I ve II

B) II ve IV

D) I, II ve IV

114

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Bu evrelerin gerçekleşme sırası hangisinde doğru verilmiştir? A) I-II-III D) III-I-II

B) II-III-I

C) III-II-I E) II-III-I

6.

Çok hücreli organizmalarda yapı ve görevleri benzer olan hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler de organizmayı oluşturur. Yani çok hücreli canlılarda hem hücresel düzeyde hem de doku, organ ve sistem düzeyinde organizasyon bulunur. Sonuç itibariyle hem tek hücreli hem çok hücreli bütün canlılarda biyolojik organizasyon görülür.

Mitoz hücre bölünmesi sürecinde gerçekleşen üç farlı olay ve bu olayların gerçekleştiği bölünme evreleri karışık olarak verilmiştir. I. olay: İğ ipliklerine kinetokorlarından tutunmuş kromozomlar, hücrenin ekvatoral düzleminde yan yana dizilir. Bu evre kromozomların en belirgin görüldüğü evredir. II. olay: Kinetokorlara bağlı iğ iplikleri sayesinde ve sentromer bölgesindeki proteinlerin çözülmesiyle, kardeş kromatitler ayrılarak zıt kutuplara çekilir.

Bir hücrenin yaşam döngüsünü oluşturan tüm olaylar genlerin kontrolü altında gerçekleşir. Hücre bölünmesi sırasında farklı evreler arasında geçişi sağlayan kontrol noktaları bulunur. Bu kontrol noktaları ‘dur’ ya da ‘devam et’ sinyalleri ile döngüyü kontrol eder. Kontrol noktaları sayesinde bir önceki evrede meydana gelmesi gerekli olaylar tamamlanmadan bir sonraki evreye geçilmez. Bu şekilde işlevsel en küçük birim olan hücre kontrol altında çoğalır.

III. olay: Kromatin iplikler katlanıp kısalarak ve sıkıca kıvrılarak kromozom hâlini alır. Çekirdekçikler kaybolur. Çekirdek zarı ve endoplazmik retikulum parçalanmaya başlar. Evreler:

Buna göre,

II. Kontrol noktaları sayesinde bir evrede gerçekleşmesi gereken olaylar olmadan diğer evreye geçilmez. III. Kontrol noktaları bir canlıya ait tüm hücrelerin aynı hızda bölünmesini sağlar.

Evrensel İletişim Yayınları

I. Çok hücreli tüm canlılarda organizasyon gözlenir.

Bu verilen olaylar ve gerçekleştiği evreler hangisinde doğru eşleştirilmiştir? L evresi

M evresi

A) I.olay

II.olay

III.olay

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

B) II.olay

I.olay

III.olay

A) I ve II

C) III.olay

II.olay

I.olay

D) II.olay

III.olay

I.olay

E) III.olay

I.olay

II.olay

5 C

6 D

E) I, II, III ve IV

4 C

D) I, II ve III

C) I, III ve IV

3 E

B) II ve IV

K evresi

2 C

IV. Hücredeki tüm yaşamsal faaliyetler genlerin kontrolünde gerçekleşir.

1 E

5.

115

7.

Mitoz ve Eşeysiz Üreme

TEST

1.

3.

Aşağıda kertenkelede meydana gelen rejenerasyon olayı gösterilmiştir.

Doku kültürü; çoğaltma, ıslah, hastalıklardan arındırılmış bitki elde etme, değerli ürünler üretme, bitkisel gen kaynaklarını koruma gibi çok farklı kullanım alanlarına sahiptir. Doku kültürü, klasik yöntemlerle çözülemeyen veya çözümü güç olan problemlere çözüm getirerek daha ekonomik, kalite ve miktar yönünden daha yüksek bitkisel üretimin gerçekleştirilmesine yardımcı olan bir tekniktir. Bu nedenle bitki doku kültürleri kaybolmakta olan türlerin korunmasında ve çoğaltılması zor olan türlerin üretiminde, çeşitli doku kültürü yöntemleri rutin olarak uygulanmaktadır Bitkilerde doku kültürü çok çeşitli amaçlar için kullanılır.

Rejenerasyon olayıyla ilgili: I. Omurgasız hayvanlardan olan planaryada kopan parçaların yeni planaryalar oluşturmasıyla sonuçlanan rejenerasyonla üreme olayıyla birebir aynıdır. II. Kopan kuyruktan yeni kertenkele meydana gelmediği için üreme içine dahil adilemez.

IV. Farklı dokuların ve organların rejenerasyon yetenekleri birbirinden farklı olduğu gibi canlının türüne göre de rejenerasyon yeteneği değişebilir. İfadelerden hangileri doğrudur? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve III

C) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bitkilerde doku kültürünün amaçları arasında yer almaz? Evrensel İletişim Yayınları

III. Bu şekilde eksik kısmın tamamlanması rejenerasyonla yenilenme adını alır.

Vejetatif üretim tekniklerinden biri olan doku kültürü tekniği, laboratuvarlarda ve steril koşullarda yapay bir besin ortamında bitkilerin hücre, doku veya organlarından yeni doku, bitki veya bitkisel ürünlerin üretilmesi olarak tanımlanabilir

A) İstenilen özelliklere sahip bitkilerin çoğaltılmasını sağlanır. B) Değişen ortam koşullarına dayanıklı farklı genetik özelliklere sahip bitki üretimi sağlanır. C) Hastalıklardan arındırılmış arı bitki elde etmeyi sağlar. D) Nesli tükenmekte olan bitkilere ait genetik özelliklerin korunmasını sağlar. E) Hızlı ve saf ürünler elde edilmesini sağlar.

2.

Aşağıdakilerden hangisi zirai üretimde vejetatif üretimin kullanım amaçları arasında yer almaz? A) Üretimi hedeflenen bitkilerin kalıtsal özelliklerini koruma B) Tohumla üretimi zor olan bitkileri üretme C) Değişen ortam koşullarına dayanıklı bireylerin oluşmasını sağlar. D) Nesli tükenmekte olan bitkileri üretme E) Tohum oluşturamayan bitkilerin üretimini yapma

116

4.

6.

Rejenerasyon; bazı canlılarda doku düzeyinde bazı canlılarda organ düzeyinde, bazı canlılarda ise vücut düzeyinde gerçekleşir. Doku ve organ düzeyli rejenerasyonlar üreme değildir. Kuşlar ve memelilerde rejenerasyon çoğunlukla doku düzeyinde; yengeç, semender ve kertenkele gibi bazı hayvanlarda organ düzeyinde gerçekleşir. Denizyıldızında kopan kol, merkezî diskten pay almamışsa rejenerasyon organ düzeyindedir. Kopan kol, merkezî diskten pay almışsa yeni bir birey meydana gelir.

Zeynep deniz yıldızı ve kertenkeleyle aşağıda verilen deneyleri yapıyor.

Zeynep I. Deneyde deniz yıldızının bir kolunu kesiyor bir süre sonra hem kolulun hemde ana canlının kendini tamaladığını ve iki deniz yıldızı olduğunu gözlemliyor.

Buna göre deniz yıldızında birey sayısının artmasıyla ilgili, I. Rejenerasyonla üreme olarak kabul edilir. II. Rejenerasyon vücut düzeyinde gerçekleşmiştir.

IV. Mitoz bölünme ve hücre farklılaşması ile gerçekleştiği için kalıtsal çeşitlilik olmaz. verilen ifadelerden hangileri doğru olur?

Hücre bölünmeleriyle ilgili bir slayt çalışması izleyen öğrenci hücre bölünmeleriyle ilgili aşağıda verilen notları almıştır. I. DNA replikasyonu ve protein sentezi gerçekleşirken aynı zamanda organel sayısı artar. II. Oluşan iğ iplikleri kromozomları sentromer bölgesinden yakalar. III. Çekirdek zarı, çekirdekçik, endoplazmik retikulum zarı yeniden oluşur. IV. Sitokinez ara lamel oluşumuyla gerçekleşir. V. Kardeş kromatitler karşılıklı olarak ekvatoral düzleme dizilir. Bu notlardan hangi numara ile alınan not bölünen hücrenin bitki ya da hayvan olduğuna karar vermede kullanılabilir? C) III

D) IV

II. Rejenerasyon sırasında hem mitoz bölünme hem de hücre farklılaşması gözlenir. III. Meydana gelen yeni deniz yıldızı değişen ortam koşullarına daha dayanıklıdır. IV. Rejenerasyonun temeli mitoz bölünmedir ve birey sayısı artıyorsa üreme, artmıyorsa yenilenme adını alır. Yorumlardan hangilerini yaparsa bilimsel bir yanılgaya düşmez? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

E) V 6 D

B) II

I. Rejenerasyon çok hücreli canlılarda her zaman üremeyi sağlamayabilir.

5 D

A) I

Buna göre Zeynep,

4 E

5.

E) I, II, III ve IV

Zeynep ikinci deneyde kertenkelenin kuyruğunu tutunca kertenkele kuyruğunu bırakmıştır. Kertenkeleyi gözlemlediğinde kuyruğun yeniden oluştuğunu görmüştür. Kuyruk ise kendini tamamlamamıştır.

3 B

D) I, II ve III

C) II, III ve IV

2 C

B) II ve IV

1 C

A) I ve III

Evrensel İletişim Yayınları

III. Bazı canlılar kopan vücut parçalarının eksik kısımlarını tamamlarken birey sayısı artar ve yeni canlılar oluşur.

117

1.

Mayoz ve Eşeyli Üreme

TEST

1.

3.

Bir canlının kromozom sayısında meydana gelen değişimler aşağıda verilmiştir.

Kromozom sayısı

I

2n

III

II

IV

Yukarıda mayoz bölünmeye ait bazı evreler karışık olarak verilmiştir. Bu evrelerin gerçekleşme sırasına göre sıralanması nasıl olmalıdır?

n I

II

III

IV

V

A) I-III-II-IV

Zaman

B) III-IV-II-I

D) IV-III-II-I

C) III-II-IV-I

E) IV-III-I-II

Sırasıyla mayoz bölünme ve dölenmenin meydana geldiği zaman aralıkları hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I-II

B) II-III

C) II-IV

D) III-IV

4.

E) I-V

I. Krossing over II. Sentriol eşleşmesi III. Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmesi

Evrensel İletişim Yayınları

IV. İğ ipliklerinin kromozomlara tutunması

2.

olaylardan hangileri sadece mayoz bölünmede gözlenir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Aşağıda mayoz bölünmeye ait anafaz I ve anafaz II evreleri verilmiştir.

5.

2n=4 kromozomlu bir hücrenin mitoz ve mayoz bölünmesine ait evreler karışık olarak verilmiştir.

Buna göre iki anafaz evresi dikkate alındığında; I. homolog kromozomların ayrılması II. kardeş kromatitlerin ayrılması III. sentromer kırılması IV. DNA miktarının yarıya düşmesi durumlarından hangileri anafaz II’ de gözlenir? A) I ve II

B) I ve III

D) II ve III

118

C) II ve IV

E) II, III ve IV

I

II

III

IV

Buna göre, mayoz bölünmeye ait evrelerin gerçekleşme sırasına göre sıralaması nasıl olmalıdır? A) I-II-III D) II-I-IV

B) II-I-III E) II-III-IV

C) I-III-IV

6.



9. I

Mayoz bölünme geçiren hücrenin, verilen evresi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Metafaz I

B) Anafaz I

D) Anafaz II

II

C) Telofaz I

E) Profaz II III

7.

Kanserli dokularda; I. kontrol noktalarının iş görmemesi

IV

II. hücrelerin hızlı bölünmesi durumlarından hangileri gözlemlenebilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

III. hücrelerin dur sinyaline cevap vermemesi

Şekilde mayoz bölünme yapmakta olan bir hücre gösterilmiştir. Buna göre; I. I. hücrenin yüzey/hacim oranı diğer tüm hücrelerden daha azdır. II. II. hücredeki DNA miktarları IV. hücreden daha fazladır. III. III ve IV. hücrelerde bir kromozom bir kromatitten oluşmuştur.

8.

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

I

II

C) I ve III E) I, II ve III

III 10. Mayoz bölünmeye uğrayan bir hücrede; I. oluşan hücre sayısı II. tetrat sayısı III. sentromer sayısı IV. sentrozom sayısı

B) II ve III

D) II, III ve IV 7 E

8 A

9 10 E B

E) II, IV ve V

A) I ve II

6 D

D) III ve V

C) II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 5 C

B) I ve IV

4 B

A) I ve III

niceliklerinden hangileri ilgili hücrenin kromozom sayısını saptamak için kullanılabilir?

3 D

Yukarıda verilen şekillerden hangileri 2n= 4 kromozomlu hücrenin mayoz bölünmesine aittir?

2 E

V

1 B

IV

119

2.

Mayoz ve Eşeyli Üreme

TEST

1.

3.

Aynı canlıya ait iki farklı hücrenin geçirdiği mitoz ve mayoz bölünme aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.

Eşeyli üremenin parçası olan mayoz bölünme sonucu kromozom sayısı yarıya inmiş, n kromozomlu dört hücre oluşur. Bir hücrenin mayoz geçirebilmesi için 2n kromozomlu olması gerekir. Mayoz bölünme mayoz I ve mayoz II olmak üzere iki bölünmeden oluşur. Buna göre; I. çekirdek zarının erimesi II. iğ ipliği oluşumu III. sentromer kırılması IV. kardeş kromatitlerin ayrılması olaylarından hangileri mayoz bölünmede iki kez gerçekleşir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) III ve IV

Buna göre;

II. bölünme sonucu kromozom sayısı değişmemiş hücrelerin oluşması III. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması IV. homolog kromozomlar arasında parça alış-verişinin olması

4. Evrensel İletişim Yayınları

I. genetik yapısı birbirinden farklı hücrelerin meydana gelmesi

Yukarıda verilen hücreyle ilgili; I. Krossig over gerçekleşmiş bir hücredir.

özelliklerinden mitoz ve mayoz bölünmeye ait olanlar hangisinde doğru ifade edilmiştir? Mitoz bölünme

A) I ve II B) III ve IV C) II ve III

E) II, III ve IV

2.

Mayoz bölünme

III. Başlangıçtaki hücre 2n = 4 kromozomlu olup

I, II ve III

ifadelerinden hangileri doğrudur?

II ve III

A) Yalnız I

II. kromozom üzerindeki gen dizilimi III. gendeki nükleotit dizilimi niceliklerinden hangileri değişebilir? D) I, II ve IV

5.

C) I ve III E) I, II ve III

Mayoz bölünme sonucu oluşan hücreler için, I. mitoz bölünme geçirmez, II. mayoz bölünme geçirmez, III. alel gen çifti içermez, IV. döllenmeye katılamaz,

IV. kromozom sayısı

B) III ve IV

B) I ve II

D) II ve III

I ve II

I. DNA miktarı

120

oluşan hücrenin kromozom sayısı n = 2’dir.

II, III ve IV

Normal bir mayoz bölünme sonucunda;

A) I ve II

II. Anafaz II evresindedir.

I, III ve IV

D) I, II ve IV



C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesindir? A) II ve III

B) III ve IV

D) I, II ve III

C) II, III ve IV

E) I, II ve IV

6.

9.

I. Bakteri II. Paramesyum

II. Sitoplazma bölünmesiyle yeni hücrelerin oluşması

III. Bal arısı IV. Kara yosunu

III. İğ ipliklerinin kısalması

Yukarıda verilen canlıların hangilerinin üremesi sırasında hem mitoz hem de mayoz bölünme gözlenebilir? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV

7.

I. Çekirdek zarının eriyip kaybolması ve tekrar oluşması

IV. Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmesi Yukarıda verilen olaylardan hangileri hem mayoz I hem de mayoz II’de gerçekleşir?

C) I, II ve III

A) I ve II

E) I, II, III ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

İnsanda mitoz ve mayoz bölünmelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

B) Metafaz I evresinde ekvatoral düzleme 23 adet tetrat dizilir. C) Mayoz I tamamlandığında, hücrelerde her biri iki kromatitli olacak şekilde 23 kromozom bulunur. D) Mayoz bölünme sürecinde, iki kez genetik materyalin replikasyonu gerçekleştirilir. E) Mitozun profazında ve mayozun profaz I evresinde ilgili hücrelerde 46 kromozom bulunur.

Evrensel İletişim Yayınları

A) Mitozun anafaz evresinde, ilgili hücrede 92 kromozom bulunur. 10. Farklı canlılarda gerçekleşen; I. planarya ve denizyıldızı gibi canlılarda kopan vücut kısımlarının kendini tamamlayarak yeni bireylere dönüşmesi II. afrika menekşesi bazı bitkilerde tek yapraktan tüm bir bitki oluşması III. plazmit taşıyan bir bakteriden taşımayan bakteriye plazmit aktarımı IV. kapalı tohumlu bir bitkinin tohumla üremesi V. hidranın vücudunun yan tarafından oluşan çıkıntının zamanla yeni bir canlıyı oluşturması olaylarından, X. genetik çeşitliliğe etkisi olmayanlar

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

I, II ve V

C) I, II ve V

III ve IV

D) II, III ve IV

I ve V

E) I, II ve III

IV ve V

9 10 B C

B) I ve III

B) III ve IV

8 B

A) I ve II

III, IV ve V

7 D

olaylarından hangileri hücre bölünmesinin çeşidini belirlemek amacıyla kullanılabilir?

A) I ve II

6 D

IV. çekirdek zarının yeniden oluşması

Y

5 A

III. homolog kromozomların ayrılması,

X

4 C

II. kardeş kromatitlerin ayrılması,

aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

3 B

I. kromozom sayısının yarıya düşmesi,

Y. genetik çeşitliliğe etki edenler

2 D

Hücre bölünmesi sırasında gerçekleşen;

1 C

8.

121

3.

Mayoz ve Eşeyli Üreme

TEST

1.

Eşeyli ve eşeysiz üremede;

3.

I. birey sayısında artma

I. homolog kromozomların yan yana gelip birbirine kıvrım yapması

II. nesiller boyunca kromozom sayısının korunması

II. kromozomların ekvatoral düzleme çift sıralı dizilmesi

III. tür içi çeşitliliğe imkân tanıma olaylarından hangileri ortak gerçekleşir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Farklı hücrelerde gerçekleşen;

III. anafazda tek kromatitli kromozomların kutuplara çekilmesi

C) I ve III E) I, II ve III

IV. kardeş kromatitlerin sentromerlerinin birbirinden ayrılması olaylarından hangileri bölünen hücrenin geçirdiği bölünme çeşidini saptamak için kullanılabilir? A) I ve II

B) III ve IV

2.

OLAYLAR

MİTOZ MAYOZ I MAYOZ II

Hücre sayısının artması

Var

Var

I

Kardeş kromatit ayrılması

Var

II

Var

III

Var

Yok

Var

Var

IV

Homolog kromozom ayrılması DNA sentezi

Yukarıdaki tabloda mayoz I, mayoz II ve mitoz bölünmede olabilecek bazı olayların gerçekleşip gerçekleşmedikleri verilmiştir. Buna göre tabloda rakamlarla ifade edilmiş yerlere gelmesi gerekenler, aşağıdakilerin hangisinde doğru ifade edilmiştir?

122

Evrensel İletişim Yayınları

D) II, III ve IV

4.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

I. Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmesi II. Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi III. Çekirdek zarının erimesi IV. Tetrat oluşumu Mayoz bölünmeye ait yukarıda verilen özelliklerden hangileri aynı evrede birlikte gerçekleşir? A) I ve II

B) I ve III

D) III ve IV

5.

C) II ve III

E) II, III ve IV

Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen; I. homolog kromozomların tetrat oluşturması II. krossing over III. çekirdek zarının yeniden oluşması

I A) Var

II Yok

III Var

IV Yok

B) Yok

Var

Yok

Var

C) Yok

Yok

Yok

Var

olaylarından hangileri profaz I’de gerçekleşir?

D) Var

Yok

Yok

Yok

A) I ve II

E) Var

Var

Yok

Yok

IV. kromatin ağının kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşmesi

B) III ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.



K

L

M

8.

N

Canlıların üremesini sağlayan; I. rejenerasyon II. konjugasyon III. vejetatif üreme IV. partenogenez

A

üreme çeşitlerinin hangilerinde ana bireyin DNA’sı nicelik ve nitelik değiştirmeden yavru bireylere aktarılır?

B

A) I ve II

Yukarıda verilen kromozomlarla ilgili; I. Homolog kromozomlardır.

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

II. K ile L kardeş kromatitlerdir. III. Krossing over L ile M arasında olabilir.

A) I ve II

B) III ve IV

E) I, II, III ve IV Evrensel İletişim Yayınları

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

Eşeyli üreme ile ilgili; I. Eşeyli üreyen canlılarda mayoz sonucu oluşan haploit kromozomlu hücreler farklılaşarak üreme hücreleri olan yumurta ve sperme dönüşür. II. Erkek bireyde mayoz sonucu oluşan haploit dört hücrenin hepsi farklılaşarak döllenme yeteneği kazanır. III. Dişi bireyde oluşan dört hücreden sitoplazması en fazla olanı döllenme yeteneği kazanır ve yumurtaya dönüşür. IV. Dişi ve erkek bireylere ait üreme hücrelerinin çekirdekleri döllenmeyle kaynaşır ve bunun sonucunda diploit kromozomlu zigot oluşur.

I. homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında krossing over olayı ile parça değişimi olması II. DNA sentezi ile kromozomların iki kromatitli hâle gelmesi III. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilmesi IV. bölünme sonucu kromozom sayısı değişime uğramış hücrelerin oluşması V. çekirdeğindeki genetik bilgiyi iki katına çıkararak eksiksiz ve tam olarak iki kardeş hücreye aktarması olaylarının; X: mitoz Y: mayoz sırasında gerçekleşmeleri, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? X



Y

A) I, II

III, IV ve V

V. Zigot mayoz bölünme ile gelişerek yavru bireyi meydana getirir.

B) II, III, V

I, II, III, IV

C) I, II, III, V

I, II, III ve IV

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) I, III, V

II, III, IV

A) III ve V

E) I, II, III, IV

I, II, III, IV, V 6 E

7 E

8 B

9 B

E) I, II, III, IV ve V

5 D

D) I, II, III ve V

C) I, II ve IV

4 D

B) I, II ve III

3 A

7.

Eşeyli üreme ile çoğalan bir memeli canlının farklı hücrelerinde gözlenen;

2 D

9.

yargılarından hangileri doğrudur?

1 B

IV. Dört kromatidin oluşturduğu bu yapıya tetrat adı verilir.

123

4.

Mayoz ve Eşeyli Üreme

TEST

1.

4.

Çok hücreli haploit bir canlıda;



2n Spermatogonium

I. mayoz bölünme ile gamet oluşumu

I

II. mitoz bölünme ile büyüme - gelişme

2n

III. gelişme sırasında farklılaşma

2n Birincil spermatosit

IV. mitoz bölünme ile gamet oluşumu

II

özelliklerinden hangileri gözlenebilir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV 2.

n

C) I, II ve IV

n İkinci spermatosit III

E) I, II, III ve IV

n

I. Vejetatif

n

n

n

n

II. Konjugasyon

Spermatit IV

III. Partenogenez IV. Rejenerasyon

n

Yukarıda verilen üreme çeşitlerinden hangileri, değişen çevre koşularına uyum yeteneği fazla olan canlıları meydana getirir? B) II ve III

D) I, II ve IV 3.

Buna göre numaralı kısımların hangilerinde homolog kromozomları ayrılması olayı gözlenebilir?

C) III ve IV

A) Yalnız II

E) I, II, III ve IV

Genetik yapısı bozulmuş hücreler, vücudun savunma sistemi tarafından tanınarak ortadan kaldırılır. Fakat bu hücrelerden bazıları savunma hücrelerinden kurtulur. Kontrolsüz biçimde bölünen bu hücrelerin sayıları gittikçe artar ve tümör adı verilen hücre kitlesi oluşur. Hücre kitlesi hızlı büyüme ve yayılma özellliği göstermiyorsa bu tip tümörlere iyi huylu tümör denir. Tümör oluşturan hücre kitlesi bir veya daha fazla organın işlevini bozacak şekilde yayılabilir. Bu şekildeki tümörlere kötü huylu tümör veya kanser denir.

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

İnsanda spermatogenez olayı yukarıda verilmiştir.

B) Yalnız III

D) II ve III

5.

C) I ve II

E) III ve IV

Diploit yapıda olduğu bilinen farklı hücre ait;

Buna göre kanserle ilgili;

I

II

III

IV

I. Kanserin gelişmesine neden olan temel değişiklik, genetik yapısı bozulmuş hücrelerin sürekli ve kontrolsüz çoğalmasıdır. II. Sigara ve alkol kullanımı, UV ve iyonize radyasyona maruz kalma, düzensiz beslenme ve genetik yatkınlık gibi faktörler hücre bölünmesini denetleyen mekanizmaların ortadan kalkmasına neden olabilir. III. İyi huylu tümörler genellikle soruna neden olmaz ve cerrahi müdahale yoluyla çıkarılır. ifadelerinden hangileri doğrudur?

yukarıda numaralandırılmış evrelerden hangilerinin mayoz bölünmeye ait olduğu kesin olarak söylenir?

A) Yalnız I

A) I ve II

B) I ve II

D) II ve III

124

V

C) I ve III E) I, II ve III

B) I, II ve III

D) II, III ve V

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve V

6.

8.

Bir biyoloji öğretmeni olan Naci Koçak, sınıfındaki öğrencilerine aşağıdaki soruyu sormuştur. Somatik (vücut) hücrelerimizin her birinde 46 kromozom olduğuna göre, bütün özelliklerimizi şifreleyen genlerin her hücrede olması lazım. Ancak şöyle bir baktığımda dudaklarımda kıllar çıkmadığını veya parmaklarımın dilim gibi tat almadığını görüyorum. “Sizce belirli özellikler neden sadece belirli bir hücre tarafından ortaya çıkarılıyor?” sorusunu sormuş.

Mayoz bölünme iki safhadan oluşur. Mayoz I’de homolog kromozomlar, mayoz II’de kardeş kromatitler zıt kutuplara çekilir. Aşağıda verilen bölünme evrelerinden hangisi 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine ait bir evre olamaz? A)

B)

C)

D)

Bu soruya üç öğrencinin vermiş olduğu cevaplar aşağıdaki gibidir. Öğrenci 1: Bence parmaklarımızda tat almayı sağlayacak proteini şifreleyen genler yok. Ancak dilimizde o gen var. Öğrenci 2: Bence kıl genleri hem dudaklarımızda hem de derimizde var. Ancak derideki kıl genleri çalışırken dudaktaki kıl genleri yeteri kadar çalışmaz.

Öğretmen, öğrencilerin ifadelerini düşündüğünde bunların ya düzeltilmesinin ya da geliştirilmesinin gerekli olduğu sonucuna varmıştır. Buna göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Fikirlerin geliştirilmesi

A)

2

B)

1 ve 2

D)

1 ve 3

C) E)

1



Fikirlerin düzeltilmesi 1 ve 3 3

2 ve 3 2

2 ve 3

1

E)

Evrensel İletişim Yayınları

Öğrenci 3: Bence hücrelerimizde sürekli mutasyonlar oluyor. Örneğin parmaklarımızda tat algısını şifreleyen genler mutasyonla bozuluyor. Dudağımızdaki kıl genleri için de aynı durum söz konusu.

9.

Kan gruplarının belirlenmesiyle ilgili olarak öğrencileriyle deney yapmak isteyen Naci Öğretmen Anti-A ve Anti-B test serumlarının etiketlerinin üzerindeki yazıların silindiğini gözlemliyor. Bunun üzerine öğretmen, kan gruplarını bilen dört öğrencisinden aldığı kanları kullanarak test serumlarının etiketlerinin ne olduğunu belirlemeye karar veriyor. Bu dört öğrenciden; Ahmet A, Berrak B, Osman O, Abdurrahman AB kan gruplarına sahip olduğuna göre, öğretmen hangi iki öğrenciyi seçerse amacına ulaşır?

Diploit bir canlıya ait; I. sperm hücresi

A) Ahmet - Osman

II. üreme ana hücresi

B) Berrak - Ahmet

E) Berrak - Osman 7 A

8 E

9 B

E) I, II ve III

D) Abdurrahman - Ahmet 6 A

D) II ve III

C) I ve III

5 D

B) I ve II

4 A

A) Yalnız II

C) Osman - Abdurrahman

3 A

yapılarından hangileri mayoz bölünme geçirebilir?

2 D

III. vücut hücresi

1 B

7.

125

5.

Mayoz ve Eşeyli Üreme

TEST

3.

1.

Profaz I evresinde homolog kromozomlar çiftler hâlinde yan yana dizilerek bir araya gelir. İki homolog kromozom veya dört kromatitten oluşan bu yapıya tetrat adı verilir. Tetrat sayısı bölünen hücrenin haploit kromozom sayısına eşittir. Tetrat yapısında bulunan, kardeş olmayan kromatitlerin birbirine yaklaşarak sarmal bir yapı oluşturmasına sinapsis denir. Sinapsis sırasında kromatitlerin temas ettikleri bölgelere ise kiyazma denir. Sinapsislerde homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gen alışverişi olayına krossing over denir. Buna göre,

II. Gamet çeşitliliğini artırdığı için tür içi çeşitliliğin zenginleşmesine neden olur. III. Mevcut özeliklerin korunmasını ve kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlar. krossing over olayı, yukarıda belirtilenlerden hangilerinin gerçekleşmesini sağlar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

I. Krossing over sayesinde kromozomlar yeni bir genetik dizilime sahip olur.

Eşeyli üreme, iki ata canlının ürettiği gametlerin birleşmesiyle yeni gen kombinasyonlarına sahip yavruların oluştuğu üreme şeklidir. Eşeyli üreyen canlılarda mayoz ile haploit kromozomlu hücreler oluşur. Bu hücreler farklılaşarak üreme hücreleri olan sperm ve yumurtaya dönüşür. Erkek bireylerde mayozla oluşan haploit dört hücrenin hepside farklılaşarak döllenme yeteneği kazanır ve spermlere dönüşür. Dişi bireylerde ise oluşan dört hücreden sitoplazması en fazla olanı farklılaşarak döllenme yeteneği kazanır ve yumurtaya dönüşür. Sitoplazma miktarı en fazla olan hücrenin yumurtaya dönüşmesi, döllenme sonucu oluşacak zigotun gelişimi için önemli bir adaptasyondur. Eşeyli üreme ile ilgili, I. Yeni gen kombinasyonlarının oluşumuna imkân sağlar. II. Değişen ortam koşullarına dayanaklı bireylerin oluşumunda etkili olabilir.

2.

Mayoz bölünme geçiren bir hücrede, I. iğ ipliği oluşumu

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

II. ara lamel oluşumu

A) Yalnız I

III. senromer ayrılması IV. sentrozomların kutuplara hareket etmesi yukarıda verilen olaylardan hangi ikisi bir hücrede birlikte gerçekleşmez? A) I ve II

B) I ve III

D) I ve IV

126

III. Eşeyli üreme, iki canlı organizma arasında genetik malzemelerin birleştirilmesi suretiyle yeni bir canlının oluşması olayıdır.

C) II ve III

E) II ve IV

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

6.

Mayoz I bölünmesinde gerçekleşen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.

-

Çekirdek zarı ve çekirdekçik canlı türüne özgü olarak yeniden oluşabilir ve iğ iplikleri kaybolur.

Bu yaptığı gözlemlerin ışığında bu öğrencinin, I. Domates bitkisi eşeyli üreme yapmaktadır, eşeysiz üreme yapsaydı ürün kalitesi hep aynı olurdur.

Yukarıda verilen olaylar için,

II. Domates çiçekli bitki olduğu için diğer tarla komşularının ürün kaliteside tozlaşma olayı ile kendi bitkisinin kalitesini etkiler.

I. Mayoz I’e ait olaylar gerçekleşme sırasına göre verilmiştir. II. Yukarıda verilen olaylar Mayoz I’e ait üç farklı safhada gerçekleşir.

IV. Mayoz bölünmeyi diğer hücre bölünmesinden farklı kılan olaylar burada yani Mayoz I’de olur. açıklamalardan hangileri doğrudur? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve IV

5.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Aşağıda 2n=4 kromozomlu bir hücrenin mayoz ve mitoz bölünmesine ait evreler karışık verilmiştir.

Buna göre mayoz bölünmeye ait evrelerin gerçekleşme sırasına göre dizilimi nasıl olmalıdır? A) I-II-III D) IV-III-I

B) II-III-IV

C) I-III-IV

E) II-I-IV

yaptığı yorumlardan hangileri doğrudur?

Evrensel İletişim Yayınları

III. Verilen safhaların tamamında safha tamamlanana kadar kalıtım materyali kromozom halindedir.

III. Tohum oluşumundan önce mayoz ve döllenme olayı gözlendiği için ürün çeşitliği artar ve istenilen ürünler ortaya çıkmayabilir.

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

7.

C) I ve III

E) I, II ve III

Canlılarda üremeyle ilgili aşağıdaki tanımlar verilmiştir. - Dişi ve erkek bireye ait gametlerin çekirdeklerinin birleşmesi olayıdır. -

Döllenmemiş yumurtanın gelişerek yeni bir canlıyı meydana getirmesi olayıdır.

-

Bir bitkiden alınan sürgünün başka bir bitkinin gövdesine eklenmesi tekniğidir.

-

Diploit bir hücrenin gamet adı verilen n kromozomlu hücreyi oluşturması olayıdır.

Verilen tanımlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Eşeyli üreme

B) Aşılama

C) Partenogenez

D) Mayoz bölünme



E) Döllenme 7 A

Homolog kromozomlar, iğ iplikleri yardımıyla bir birinden ayrılır ve zıt kutuplara çekilir.

6 E

-

5 C

Hayvan hücrelerinde sentrozomlar, karşılıklı olarak hücrenin kutuplarına çekilir ve sentrozomların arasında iğ iplikleri oluşur.

4 D

-

İlk yıl babası en kaliteli ürün veren domatesleri tohuma bırakmış ve elde ettiği tohumları bir sene sonra tarla komşularına vermeden sadece kendi ekmiştir.Ektiği tohumlardan istediği başarıyı elde edemeyen babası bir yıl sonra elde ettiği kaliteli domateslere ait tohumları tüm tarla komşularına vermiştir.O sene ekim yapıldığında domates veriminin ve kalitesinin arttığını gözlemlemiştir.

3 E

Homolog kromozomlar yan yana gelerek dört kromatitten oluşan bir yapı meydana getirir.

2 E

-

Babası hobi bahçesiyle uğraşan Batuhan babasını v yaptığı çalışmaları gözlemlemiştir.

1 B

4.

127

1.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

Aa Bb cc DD Ee ff genotipindeki bir bireyin oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı kaçtır? (Genler bağımsız) A) 2

B) 4

C) 8

D) 16

4.

D karakteri bakımından homozigot dominant genotipteki bir anne ile heterozigot genotipteki bir babanın çocuklarının genotipi, I. dd II. DD III. Dd

E) 32

verilenlerden hangileri gibi olabilir? 2.

A) Yalnız I

Bir çiçek türünde çiçek rengiyle ilgili yapıla çaprazlamaların sonuçları tabloda ifade edilmiştir. Erkek Çiçek

Dişi Çiçek

Sonuç

Kırmızı

Kırmızı

%100 Kırmızı

Beyaz

Beyaz

%100 Beyaz

Kırmızı

Beyaz

%100 Pembe

Pembe

Pembe

D) I ve III 5.

6.

% 25 Kırmızı

% 50 Pembe

IV. Bu özellik insanda MN kan grubundan sorumlu genler arasında da gözlenir.

Evrensel İletişim Yayınları

III. Pembe renkli çiçeklerin çaprazlaması sonucu oluşan bireylerin fenotip ayrışım oranları 1:2:1 şeklinde olur.

E) II ve III

Fenotipi A, B, n, K olan bir canlının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Aa Bb nn Kk

B) AA BB nn KK

C) Aa BB nn KK

D) Aa Dd nn Kk

Aa Bb Cc dd genotipine sahip bir canlı, I. ABCD II. abcd III. Abcd IV. aBCd

Buna göre;

II. Kırmızı ve beyaz renkler bir birine eksik baskındır çünkü ara bir karakter yani pembe renk oluşmuştur.

C) Yalnız III

E) AA Bb Nn Kk

%25 Beyaz

I. Pembe renkli bireyler heterozigot iken beyaz ve kırmızı renkli bireyler homozigottur.

B) Yalnız II

gamet çeşitlerinden hangilerini oluşturabilir? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV 7.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

bağlı genler aynı kromozom üzerinde bulunup birlikte hareket eden genlerdir. Bir canlıda bağlı genlerin kromozom üzerindeki durumu,

D

E

d

e

yargılardan hangileri doğrudur? A) I ve II

B) III ve IV

D) II, III ve IV

C) I,II ve III

E) I, II, III ve IV

şeklindedir.

Bu canlı aynı karakterler bakımından çekinik fenotipli bireyle çaprazlanırsa; I. II. III. IV.

3.

AaBbCcDD genotipine sahip olan bir bireyin oluşturabileceği gamet çeşit sayısı kaçtır? (Genler bağımsız) A) 2

128

B) 4

C) 8

D) 16

E) 32

DdEe Ddee ddee DDEe

genotiplerine sahip bireyler oluşur. Verilen genotiplere sahip canlılardan hangileri daha fazla oranda oluşur? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

8.

12. Bir canlı 9 ayrı karakter için 32 çeşit gamet oluşturabilmektedir.

Aşağıda dört farklı bireyin genotipleri verilmiştir. I. Aa Bb Cc DD

Buna göre bu bireyin sahip olduğu 9 alel gen çiftinden kaç tanesi homozigot genotiptedir?

II. Kk Mm Nn Oo III. EE GG RR ss IV. Hh Pp UU zz

A) 2

Buna göre, yukarıda numaralı bireyleri oluşturacağı gamet çeşidi bakımından çoktan aza doğru nasıl sıralanır? (Genler bağımsız) A) I-III-II-IV

B) II-IV-III-I

D) II-I-IV-III 9.

D) 5

E) 6

E) IV-III-I-II

13.

I. kıvırcık saç rengi geninin düz saç genine baskın olması

I

II. hem anne hem de babanın heterozigot olması

B) I ve II

C) I ve III E) I, II ve III

10. I. Sarı bezelye X Sarı bezelye

II. Kahverengi göz rengi X Mavi göz rengi III. Düz tohumlu X Buruşuk tohumlu

Evrensel İletişim Yayınları

durumlarından hangileriyle açıklanır?

II

III

IV

V

III. anne ya da babanın baskın geni homozigot hâlde taşıması

D) II ve III

C) 4

C) III-IV-I-II

Kıvırcık saçlı anne ve babanın düz saçlı çocuğunun olması;

A) Yalnız I

B) 3

VI

: Dişi birey : Erkek birey

VIII

VII

Yukarıdaki soyağacında taralı bireyler otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde göstermektedirler. Buna göre, I. V nolu birey ilgili geni I ve II nolu bireylerden almıştır.

IV. Düz saç X Düz saç

II. VIII nolu bireyin genotipi tam olarak bulunamaz.

Yukarıda verilenlerden hangileri kontrol çaprazlamasına örnek olarak gösterilebilir?

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) I ve II

A) Yalnız I

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

III. II ve IV nolu bireyler heterozigot genotiptedir.

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

11. k L m N genotine sahip bir yumurta hücresi; I. K l m N II. K L M n

E) 16/ 81 7 B

8 D

9 10 11 12 13 14 B B D C C A

E) I, III ve IV

D) 4/ 27

6 D

D) II, III ve IV

C) III ve IV

C) 4/9

5 E

B) II ve III

B) 3/8

4 E

A) I ve II

A) 8/27

3 C

genotipine sahip spermlerden hangileriyle döllendiğinde tüm özellikler bakımından baskın fenotipte bireyler oluşur?

14. AaBbCc genotipindeki iki bireyin çaprazlaması sonucu oluşan fenotip çeşidi sayısının genotip çeşiti sayısına oranı kaçtır?

2 C

IV. K l M n

1 C

III. K L M N

129

2.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

A Rh+ kan grubundaki bir insanın kanında;

4.



I. A antijeni

AB Rh+

A Rh+

II. B antijeni III. A antikoru

X

I

IV. B antikoru

B Rh–

V. RH antijeni

A Rh+

proteinlerinden hangileri bulunur?

Yukarıdaki soyağacında X bireyinin alyuvar zarında, B ve Rh antijenlerinin birlikte bulundurma olasılığı nedir?

A) I ve IV

A) 1/2

VI. RH antikoru

B) II ve III

D) I ve V

C) III ve IV

E) I, IV ve V 5.

B) 1/4

C) 3/4

A kan grubundaki bir baba ile B kan grubundaki bir annenin çocuklarının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? B) AO

C) AA

D) AB

3.

O Rh–

III

B Rh+

Yukarıdaki soyağacında III numaralı bireyin kan grubu fenotipinin baba ile aynı olma olasılığı nedir? A) 3/4

B) 3/8

C) 1/8

D) 3/16 E) 9/16

Aşağıdaki soyağacında, bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir. B

A

1

2

6.

A

B

AB

B

3

4

5

6

AB

Kan grubu araştırmak için bir bireyden alınan kan örneklerinin üzerine A, B ve Rh antikoru içeren serumlar damlatıldığında aşağıdaki tablo elde edilmiştir. Anti A

Anti B

Anti D

B

:Çökelme var

8

7



:Çökelme yok

Buna göre soyağacında numaralandırılmış bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?

Tabloya göre bu bireyin kan grubu aşağıdakilerden hangisidir?

A) 4 ve 8

A) BRh(-)

B) 2, 4 ve 8

D) 3, 4 ve 6

130

E) OO

E) 9/16

B Rh+ II

I

Evrensel İletişim Yayınları

A) BO

D) 3/8

A Rh+

2.

III

C) 1, 6 ve 8

E) 2, 4, 6 ve 8

B) BRh(+)

D) ARh(+)

C) ABRh(+)

E) ABRh(-)

7.

+

+

–

10.

ARh bir anne ile B Rh bir babanın çocukları 0Rh kan grubundadır. Bu aile ile ilgili; I. Babanın genotipi B0Rr’dir.

X

II. Annenin genotipi A0Rr’dir.

AB Rh+

+

III. A Rh fenotipinde bir çocuklarının olma ihtimali 3/16’dır.

Yukarıdaki soy ağacında bir aileye ait iki çocuğun kan grubu fenotipleri verilmiştir.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

0 Rh–

Buna göre;

C) I ve III

I. X bireyinin B ya da A kangruplu olma ihtimali vardır.

E) I, II ve III

II. Annenin alyuvar yüzey zarında A antijeni bulundurma ihtimali % 50’dir. III. Babanın alyuvar yüzey zarında A antijeni bulundurma ihtimali % 50’dir.

A ve B genlerinin bağlı olduğu AaBb genotipli bir canlıda, mayoz bölünme geçiren hücrelerin %36 sında krossing-over gerçekleşiyor. Bu canlının oluşturduğu gametlerin genotiplerine göre dağılım yüzdeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) %32AB, %32ab, %18Ab, %18 aB B) %32AB, %32ab, %18AB,%18ab C) %50AB, %50ab D) %41AB, %41ab,%9Ab,%9aB E) %25AB,%25ab,%25aB,%25Ab

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II Evrensel İletişim Yayınları

8.

IV. X bireyinin A antijeni ile Rh antijenini birlikte taşıma ihtimali 3/8’dır. B) II ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

11. Alyuvar zarında A ve B antijenleri bulunduran bir bireyle ilgili; I. Plazmasında A ve B antikorları bulunur.

II. Plazmasında A ve B antikoru bulunduran bireye kan veremez. III. Alyuvar zarında A antijeni bulunduran bir bireyden kan alabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 0 kan grubuna sahip bir bireyin babası B kan grubundadır. Buna göre annenin kan grubu;

E) I, II ve III

12. Plazmasında A, B ve Rh antikorları bulunan bir insan için;

I. A

I. ABRh (+) kan gruplu bireyden kan alabilir.

II. B

II. 0 Rh negatif kan gruplu çocuğu olabilir. III. 0 Rh negatif kan gruplu bireye kan verebilir.

IV. 0

ifadelerinden hangileri doğrudur?

verilenlerden hangileri olamaz?

A) Yalnız III

E) I, II ve III 6 B

7 E

8 D

9 10 11 12 A E D D

D) I, II ve III

D) II ve III

5 D

D) III ve IV

C) I ve III

4 D

B) I ve II

C) I ve III 3 A

A) Yalnız III

B) I ve II

2 C

III. AB

1 E

9.

C) I ve III

131

3.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

4.

Aşağıdaki soyağacında renk körü bireyler taralı olarak verilmiştir.



: Dişi birey

II

I

: Erkek birey IV V III Numaralandırılmış bireyler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?

Yukarıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak gösterilmiştir.

A) I numaralı birey taşıyıcıdır.

Bu taşınan özellikle ilgili olarak,

B) III numaralı birey heterozigot genotiptedir. C) IV numaralı birey hastalık genini taşımaz.

I. Otozomal çekinik taşınır.

D) V numaralı birey hastalık genini yalnızca anneden almıştır.

III. Y kromozomu üzerinde taşınır.

II. Otozomal baskın taşınır.

E) IV numaralı birey sağlam olma genini I numaralı bireyden almıştır.

V. X kromozomu üzerinde baskın genle taşınır. ifadelerinden hangileri doğrudur?

Aşağıdaki soyağacında bir ailedeki çocukların sahip olduğu kan grupları verilmiştir.

1

2

AB

BB

A) I ve II

Evrensel İletişim Yayınları

2.

IV. X kromozomu üzerinde çekinik genle taşınır.

D) I, II, III ve V

5.

E) I, II, III, IV ve V

I. Mongol dişi

I. 1 numaralı birey 2 numaralı bireye kan verebilir.

II. Süper dişi

II. 2 numaralı birey AB kan grubuna sahiptir.

III. Turner dişi

III. 1 numaralı birey sadece kendi kan grubuna kan verebilir.

Yukarıda verilenlerden hangileri otozomal kromozomlarda ayrılmama sonucu oluşur?

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

A) Yalnız I

C) I ve III

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Otozomlarda ayrılmama sonucu; I. 21+X II. 23+Y III. 22+Y IV. 22+XX

6.

verilen gamet çeşitlerinden hangileri oluşabilir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

132

C) I, II, III ve IV

AA

Buna göre;

3.

B) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Eşey kromozomlarında ayrılmama sonucu meydana gelen süper dişide gonozomların otozomlara oranı nedir? A) 3/44 D) 1/44

B) 3/45

C) 2/45 E) 3/43

7.

+

BO rr genotipine sahip bir kadın;

10. A Rh kan grubuna sahip bir çocuğun babası aşağıda verilen kan grubu genotiplerinden hangisine sahip olamaz?

I. AB rr II. A0 Rr

A) ABRr

III. 00 RR

B) OORR

D) AARr

IV. BB Rr

C)BORr

E) BBrr

genotipine sahip erkeklerden hangileriyle evlenirse çocuklarında Rh’a bağlı kan uyuşmazlığı gözlenir? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) II ve IV

E) I, II ve IV

11.

Yukarıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.

8.

Bir canlıda post rengi 5 alel gen tarafından, göz rengi 3 alel gen tarafından belirleniyor. Post ve göz rengi ile ilgili kaç farklı genotip gözlenebilir? A) 8

B) 15

C) 16

D) 90

E) 96

Evrensel İletişim Yayınları

Soyağacında aktarılan bu özellik; I. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik II. Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın III. otozomal kromozomlarda taşınan çekinik genlerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

12. Hemofili olmayan bir anne ve babanın hemofili çocukları doğmuştur. Bu aile ile ilgili; I. Anne taşıyıcıdır. Down sendrumlu bireyler için;

II. Hemofili çocuk kızdır.

I. 47 kromozomlu bireylerdir.

III. İkinci çocuklarının hemofili olma olasılığı 1/4’dür.

II. Zihinsel gelişimlerini tamamlayamamışlardır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

III. Kısa boylu, geniş yüzlü ve geniş elli bireylerdir. ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) I, II ve III

C) I ve III 5 A

6 A

7 D

8 D

9 10 11 12 E E E C

E) I, II ve III

4 C

D) II ve III

D) II ve III

C) I ve III

3 A

B) I ve II

B) I ve II

2 E

A) Yalnız I

A) Yalnız I

1 E

9.

133

4.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

4.

Aşağıdaki soyağacında taralı bireyler belirli bir özelliği fenotipinde göstermektedir.

Y kromozomunda taşınan hastalıklarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Balık pulluluk, kulak kıllılığı ve yapışık parmaklılık Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan özelliklere örnek olarak verilebilir.



B) Bu özellikler sadece erkeklerde görülür ve tek gen ile kontrol edilir. C) Erkek çocuklar Y kromozomunu babalarından aldığından babada görülen özellik erkek çocukta da görülür. D) Hastalığın ortaya çıkmasında Y kromozomunun homolog olmayan bölgesinde taşınan özelliğin baskın ya da çekinik olması fark etmez.

Taralı bireylerin fenotipinde görülen bu özellik; I. otozomal baskın II. eksik baskın

E) Hasta çocuğun babası hasta olmayabilir, anne taşıyıcı olabilir.

III. otozomal çekinik kalıtım biçimlerinden hangileri ile aktarılıyor olabilir? B) I ve II

D) II ve III

2.

C) I ve III

E) I, II ve III

Ayrılmama sonucu oluşmuş iki gonozom taşıyan bir yumurta ile normal bir spermin döllenmesi sonucunda; I. turner dişi

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız III

5.

II. klinefelter erkek III. süper dişi IV. mongol erkek bireylerinden hangileri oluşabilir? A) I ve II

B) I ve III

D) II ve IV

3.

C) II ve III

E) III ve IV

Alyuvar zarında B antijenine sahip olup, A antijeni taşımayan bir bireyle ilgili; I. B kan grubundadır.

Soyağacında aktarılan bu özellik; I. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik

II. Plazmasında A antikoru bulunur.

II. Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın

III. Genotipi AA ya da AO olabilir.

III. otozomal kromozomlarda taşınan çekinik

ifadelerinden hangileri doğrudur?

genlerinden hangileri olabilir?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

134

Yukarıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.

C) I ve III

E) I, II ve III

D) I ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

6.

8.

Aşağıdaki soyağacında ABO sisteminde çekinik fenotipli bireyler taralı olarak verilmiştir.



I

II

IV

AaBbCCddXRXr genotipindeki bir bireyin, aBCdXR genotipinde gamet oluşturma olasılığı nedir? (A, b, C, d genleri aynı kromozom üzerindedir.) A) 1/2

III

9.

V

B) 1/4

C) 1/8

D) 3/16 E) 1/32

B karakteri bakımından heterozigot iki bireyin çaprazlaması sonucunda, B fenotipine sahip erkek birey oluşma olasılığı nedir? A) 1/2

B) 1/4

C) 1/8

D) 3/4

E) 3/8

Buna göre numaralı bireylerle ilgili; I. I ve II numaralı bireyler heterozigot genotiplidir. II. III numaralı birey heterozigot ya da homozigot genotipli olabilir. III. V numaralı birey heterozigot genotiplidir. IV. IV. numaralı birey homozigot genotiplidir.

10. Genotipin AaBb olan bireyin genotipi aaBb olan biryle çaprazlanması sonucu oluşabilecek genotip ve fenotip çeşidi sayıları kaç olur?

yargılarından hangileri doğrudur? B) II ve III

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV



Genotip çeşidi

Fenotip çeşidi

A)

4

2

B)

8

6

C)

9

4

D)

6

4

E)

6

2

11. I. Sarı bezelye X Sarı bezelye II. Kırmızı aslanağzı X Beyaz aslanağzı III. B kangrubu X 0 kan grubu Yukarıda soyağacında aktarılan özellik; I. otozomal baskın genle II. otozomal çekinik genle

IV. Sarı bezelye X yeşil bezelye Yukarıda verilen çaprazlamalardan hangileri kontrol çaprazlamasına örnek oluşturur?

IV. X kromozomu üzerinde baskın genle

(Sarı renk yeşile baskındır. B kan grubu aleli 0 kan grubu aleline baskındır. Aslanağzında eksik baskınlık gözlenir.)

verilen kalıtım şekillerinden hangileri taşınabilir?

A) I ve II

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 6 E

7 D

8 B

9 10 11 E D B

E) I, II, III ve IV

B) III ve IV

5 D

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

4 E

B) II ve III

3 B

A) I ve II

2 C

III. X kromozomu üzerinde çekinik genle

1 A

7.

C) II ve IV Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

135

5.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

3.

X kromozomunun Y kromozomu ile homolog olmayan bölgesinde taşınan çekinik bir gen insanda kırmızı-yeşil renk körlüğü ortaya çıkmasına sebep olur.



Buna göre, taşıyıcı anne ile renk körü babanın sahip olacağı çocuklarının fenotipleri tam ve doğru olarak verilmiştir?

A)

Aşağıda otozomal bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir. I

III

B)

II

IV

VI

V

VII C)



VIII

IX

X

Bu soyağacına göre;

D)

I. Taralı bireyler ile ilgili özellik bakımından çekinik fenotiptedir. II. Özellik baskınsa II, III, V, VII ve IX numaralı bireyler kesinlikle heterozigot genotipli olur. III. Özellik baskınsa IV, VIII ve X numaralı bireyler kesinlikle heterozigot genotipli olur.

E)

Evrensel İletişim Yayınları

IV. Özellik çekinikse I, IV, VI, VIII ve X numaralı bireyler heterozigottur.

2.

X kromozomu üzerinde çekinik bir genle aktarılan bir hastalıkla ilgili olarak; I. Kız çocuğunda görülmesi için babanın hasta olması ve annenin hastalık genini taşıması gerekir. II. Erkek çocuklar hasta ise anne kesinlikle hastadır. III. Anne hasta ise erkek çocukları kesinlikle hasta olur.

A) I ve II

B) II ve IV

D) I, II ve IV

4.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Bağlı genlerle ilgili olarak; I. Aynı kromozom üzerinde yer alan genlerdir. II. Bağlı genler çeşitliliği artırır. III. Krossing over olayı ile birbirinden ayrılabilirler. IV. Bağlı genler birlikte hareket ederler.

yargılarından hangileri kesinlikle doğru olur?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) I ve II

B) I ve II

D) II ve III

136

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

C) I ve III

E) I, II ve III

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

7.

Aşağıdaki soyağacında Rh- kan gruplu bireylerin tamamı taralı olarak verilmiştir.

I

II

Aşağıdaki tabloda, beş ailenin ebeveynlerinin kan grubu genotipleri verilmiştir.

IV

III

V Buna göre soyağacında numaralandırılmış bireylerle ilgili olarak;

II. II numaralı birey kesinlkle heterozigottur.

AO Rr

II

AB rr

00 RR

III

AB Rr

ABRr

IV

B0rr

A0Rr

V

00 Rr

ABRR

D) IV. aile, plazmasında anti-A ve anti-B antikorlarını birlikte bulunduran bir çocuğa sahip olabilir. E) V. ailede bir gebelikte kan uyuşmazlığı durumu ile karşılaşma olasılığı % 50’dir.

Genotipi ssDd şeklinde olan bir bezelyenin kendileşmesi sonucu oluşan yavru döllerle ilgili, I. İki farklı fenotip oluşabilir. II. ssdd genotipinde bir bezelye oluşma ihtimali 1/4’tür. III. yeşil tohumlu ve düz tohumlu bir bezelye oluş-

Bu genlerden A geninin üç aleli (A1, A2, A3), B

B) 36 7 E

8 A

E) I, II ve III

A) 24

C) 48 6 E

C) I ve III

5 D

B) I ve II

genin oluşturabileceği fenotip çeşit sayısı kaçtır?

4 D

(S: sarı, s: yeşil, D: düzgün, d: buruşuk)

aleli (C1, C2 ) bulunmakta ise bu popülasyonda üç

D) 256 3 B

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) II ve III

Eşeyli üreme ile çoğalan bir popülasyonda, A, B ve C genleri birbirinden farklı özellikleri kontrol etmektedir. geninin dört aleli (B1, B2, B3, B4) ve C geninin iki

ma ihtimali 3/4’tür.

A) Yalnız II

8.

2 C

6.

E) I, II, III ve IV

BB rr

C) III. ailenin her iki özellik bakımından en fazla 6 farklı fenotipte çocukları olabilir.

Evrensel İletişim Yayınları

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

I

B) II. ailenin AB kan grubuna sahip çocukları olması beklenmez.

IV. Tablodaki tüm bireylerin genotipi bulunabilir.

B) II ve IV

Baba

A) I. ailenin çocukları arasında bu özellikler bakımından en fazla 4 farklı genotipe rastlanabilir.

III. III ve V numaralı bireylerin çocuklarında kan uyuşmazlığı oluşur.

A) I ve II

Anne

Bu ailelerin kan gruplarıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

I. I, III, IV ve V numaralı bireyler hetrerozigot genotiptedir.

yargılarından hangileri doğrudur?

Ebeveynler

Aile No

E) 96

1 E

5.

137

6.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

3.

Aşağıdaki soyağacında bir ailede yer alan bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.

1

0 Rh

+

0 Rh

2

–

I. alel genler arasında baskın gen-çekinik gen ilişkisinin olması

+

A Rh

3

+

A Rh

A Rh

+

A Rh

Yapılan bir dihibrit çaprazlamadan elde edilen sonuçların, Mendel’in öngördüğü fenotip açılım oranlarına uyması için;

4

–

II. farklı karakterlere ait iki genin farklı homolog kromozomlar üzerinde bulunması

+

B Rh 5

A Rh

+

III. baskın alelleri taşıyan gametlerin birbiriyle döllenme olasılığının fazla olması koşullarından hangilerinin olması gereklidir?

–

B Rh

A) Yalnız II

Bu soyağacında numaralandırılmış bireylerden hangisinin kan grubu genotipi aşağıdaki gibi olamaz?

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

A) I. bireyin genotipi 00 rr B) II. birey genotipi A0 Rr C) III. bireyin genotipi AO rr D) IV. bireyin genotipi BB Rr

4.

2.

Evrensel İletişim Yayınları

E) V. bireyin genotipi A0 Rr

Aşağıdaki soyağacında numaralandırılmış bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



B

A

AB

D) 18

E) 32

Aşağıdaki soyağacı otozomal çekinik olarak kalıtılan bir özelliği göstermektedir. 1

C) II ve V

E) VI ve VII

3

4

A

B) I ve IV

C) 16

2

Bu soyağacındaki bireylerden hangilerinin kan gruplarının genotiplerinin homozigot olma olasılığı vardır?

138

5.

B) 8

B

A

D) IV ve VI

A) 4



A

A) Yalnız I

İnsanda kan gruplarıyla ilgili ABO sistemi ve Rh sistemiyle ilgi kaç çeşit genotip gözlenebilir?

: Dişi

5

: Erkek

Bu soyağacında numaralandırılmış bireylerden hangisinin taşıyıcı olup olmadığı konusunda kesin yargıya varılamaz? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

6.

9.



AAbbCCDdEe genotipli canlıdan AbCDe gametinin oluşma olasılığı nedir? A) % 10

B) % 25

D) % 75

C) % 50 E) % 100

:Erkek :Kadın Fenotipinde bir özelliği gösteren hastalar şemada koyu renkle gösterilmiştir. Bu hastalıkla ilgili; I. Çekiniktir, otozomlarla taşınır. II. Çekiniktir, X kromozomu üzerinde taşınır. III. Çekiniktir, Y kromozom üzerinde taşınır.

10. ‌Eksik baskınlık ile ilgili;

IV. Baskındır, Y kromozomu üzerinde taşınır.

I. Baskın – çekinik gen ilişkisi yoktur.

yargılarından hangileri doğrudur? B) I ve III

B) 1 / 150

11.

:Erkek :Kadın

Yukarıdaki soyağacında taralı bireyler, belirli bir özelliği fenotipinde göstermektedir. Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili;

C) ORh+ E) BRh+

III. Otozomal çekinik genle aktarılır. IV. Y kromozomu üzerinde taşınır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) I ve III

D) II, III ve IV 9 10 11 B E B

Çökelme olan seruma göre bu kişinin kan grubu nedir?

II. X’e bağlı baskın genle aktarılır.

8 A

Yukarıda belirtilen serumlara aynı kişiden alınan kan örneği damlatılıyor.

I. X’e bağlı çekinik genle aktarılır.

7 C

: Çökelme yok

D) BRh–

E) Yalnız II

E) 1/ 25

: Çökelme var

B) ARh–

C) I ve III

C) 1/ 15

Anti A Anti B Anti Rh

A) ARh+

D) I, II ve III

6 A

8.

B) II ve III

C) II ve III

E) II ve IV 5 B

D) 1 / 575

A) I ve II

4 D

A) 1 / 550

Evrensel İletişim Yayınları

‌ ir toplumda dişilerde hemofili hastalığının göB rülme olasılığı 1 / 225 ise bu toplumda erkeklerde hemofili hastalığının görülme olasılığı nedir?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

3 B

7.

III. Fenotip çeşidi sayısı genotip çeşidi sayısına eşittir.

E) II, III ve IV

2 A

D) I ve II

C) I, II ve IV

1 D

A) Yalnız I

II. Ara karakter ortaya çıkar.

139

7.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

3.

Drosophila (Meyve sineğin)da gri vücut renginden sorumlu alel, siyah vücut renginden sorumlu alele; normal kanat oluşumundan sorumlu alel, körelmiş kanat oluşumundan sorumlu alele baskındır. Her iki karakter yönünden heterozigot olan dişi sineğin, çekinik fenotipe sahip erkek sinekle çaprazlanmasından oluşan yavru bireylerin fenotipleri ve miktarları aşağıda verilmiştir.

İnsanlarda alın kısmında saç çizgisinde sivri bir hattın bulunması “açık alınlılık” olarak adlandırılır. Açık alınlı olma ve olmama özellikleri otozomal bir gen tarafından kalıtılmaktadır. Aşağıda bu özellikler ile ilgili üç kuşaklık bir soyağacı verilmiştir. Fenotipinde açık alınlılık özelliği gösteren bireylerin içi taralı olarak verilmiştir.

Gri vücut, normal kanat : 994 Siyah vücut, normal kanat : 985 Gri vücut, körelmiş kanat : 205 Siyah vücut, körelmiş kanat : 197 Bu durum aşağıdakillerden hangisiyle açıklanabilir? A) Kromozomlarda ayrılmama olayının gözlenmesi

Bu soyağacındaki bilgilere göre,

B) Bağlı gen olayının gözlenmesi

I. Açık alınlı olmamama özelliği çekinik bir alel tarafından kontrol edilmektedir.

C) Çok alleliğin gözlenmesi D) X-bağlı kalıtımla aktarılması

2.

Aşağıdaki soyağacında otozomlarda taşınan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.

II. 2. kuşaktaki açık alınlı üç bireyin genotipleri birbirinin aynısıdır.

Evrensel İletişim Yayınları

E) Y-bağlı kalıtımla aktarılması

III. 3. kuşaktaki açık alınlı bireyin genotipinin homozigot olma olasılığı 1/3’dür. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 4.

C) I ve III

E) I, II ve III

Aşağıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler içi taralı olarak verilmiştir.

Buna göre bu özelliğin ortaya çıkmasını, I. Otozomal çekinik II. Otozomal baskın

Soy ağacında aktarılan bu özellik,

III. Otozomal eş baskın

I. X kromozomuna bağlı çekinik

genlerden hangileri denetleyebilir?

II. X kromozomuna bağlı baskın

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

III. Y kromozomuna bağlı çekinik kalıtım biçimlerinden hangileriyle aktarılır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

140

C) I ve III

E) I, II ve III

5.

7.

Domates bitkisinde kırmızı renkli olma geni (A), portakal renkli olma genine (a); tüylü ola geni (B), tüysüz olma genine(a) baskındır. Genotipi bilinmeyen iki domates bitkisinin çaprazlanması sonucunda oğul döllerin,

Kan grupları arasındaki kan alışverişini merak eden ve araştıran Mehmet Emin aşağıda belirtilen tabloya ulaşıyor.

3/8’inin kırmızı renkli tüylü,3/8’inin portakal renkli tüylü, 1/8’inin kırmızı renkli tüysüz, 1/8’inin portakal renkli tüysüz olduğu gözlenmiştir. Buna göre çaprazlanan ebeveynlerin genotipi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) AaBb X aabb

B) Aabb X AaBb

B) aaBb X Aabb

C) AaBb X AaBb

Yaptığı incelemeler sonucunda 0 kan gurubunun genel verici olup, tüm kam gruplarına kan verdiğini; AB kan grubunun genel alıcı olup tüm kan gruplarından kan aldığını gözlemliyor.

E) AaBb X aaBb

Yukarıdaki tabloda göz önüne alınarak Mehmet Emin’in yaptığı çıkarımlardan,

Evrensel İletişim Yayınları

Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı verilmiştir.

II. 0 kan grubuna sahip bireylerin kanlarındaki alyuvarlarda antijen bulunmadığı için hangi kan grubu bireye kan verirse versin, o kişinin kanında antijen- antikor kompleksi oluşmayacağı için problem olmaz. III. Kan alış-verişlerinde veren kişinin antijeniyle, alan kişinin antikoru uyuşmazsa o kan alışverişi gerçekleşir. hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

¼

E) ¾

¾

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 8 B

D) ¾

ifadelerinden hangileri doğrudur?

7 E

½

III. Gametler oluşurken kesinlikle krossing over olmuştur.

6 A

C) ¼

II. Gen sayısı kromozom sayısından fazladır.

C) I ve III

E) I, II ve III

5 E

1

I. ABCd genleri aynı kromozom üzerinde bulunur.

4 B

B) 2/3

AaBbCcDd genotipine sahip bir birey mayoz bölünme sonucu sadece abcD ve ABCd gametleri oluşturabildiğine göre,

3 E

X Y A) ½ ¾

8.

E) I, II ve III

2 E

Buna göre X ve Y bireylerinin genotipinde çekinik geni bulundurma ihtimalleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

C) I ve III

1 B

6.

I. AB kan grubuna sahip insanların kan plazmasında antikor olmadığı için her kan grubuna sahip bireyden kan alabilir. Çünkü antikor olmadığından antijen-antikor kompleksi oluşmaz.

141

8.

Kalıtımın Genel İlkeleri

TEST

1.

3.

Sirke sineklerinde erkekler XY,dişiler XX kromozomlarına sahiptir.Göz rengi ile ilgili yabani tip,beyaz ve eozin olmak üzere üç farklı alel gen vardır.Yani çok allelliğe örnektir.Bu karakterden sorumlu genler X kromozomu üzerinde taşınır. Eozin göz rengine sahip bir dişi bireyle,yabanil tip göz rengine sahip birey çaprazlanıyor.Çaprazlama sonucu oluşan erkeklerin bazıları beyaz bazıları eozingöz rengine sahipken,dişilerin tamamı yabanil göz rengine sahip olmuştur.

Akdeniz Anemisi Talasemi, genellikle Akdeniz bölgesinde görülen ve genetik faktörlerle sonraki nesillere geçebilen bir tür kansızlık hastalığıdır. Ülkemizde 1, 4 milyon taşıyıcı ve 4500 civarında talasemi hastası bulunmaktadır.

Buna göre, I. Alellerin baskınlık durumu yabanil > eozin > beyaz şeklinde olması gerekir.

Akdeniz Anemisi otozomlarda taşınan çekinik bir genle kalıtılır. Hemoglobinin yapımındaki bozukluk sonucu ortaya çıkmaktadır. Kandaki alyuvarlar içinde “hem” ve “globin” olmak üzere 2 kısım vardır. Globin parçası ise alfa ve beta olmak üzere ikiye ayrılır. Genlerle yönetilen bu zincirlerden birisinin olmaması veya yetersiz olması talemesiye yol açmaktadır.

II. Ebeveynlerden dişi olanı bu barakter bakımından heterozigot genotiplidir. III. Sağlıklı bir sirke sineğinin genotipinde bu allel gen birlikte bulunabilir. yargılarından hangileri doğrudur? B) I ve II

D) II ve III

2.

C) I ve III

E) I, II ve III

Himalaya tavşanlarında kuyruk, kulak ve ayak uçları siyah,vücudun diğer kısımları beyaz renklidir. Bir deneyde,bir Himalaya tavşanının sırt bölgesindeki bir alan tıraş edilip bu kısma buz yastığı konmuştur. Bu bölgede yeni çıkan kılların siyah olduğu görülmüştür. Deneyin bundan sonraki aşamalarında; I. Yukarıda sözü edilen tavşan, sırt bölgesinde çıkan siyah kıllar tıraş edildikten sonra, doğal ortama bırakıldığında bu bölgede tekrar beyaz kılların çıkması II. Kıl renginin oluşumunu sağlayan gen soğukta mutasyona uğramıştır. III. Sırtında siyah bölge oluşturulan başka bir tavşanın doğal üreme ortamında üremesiyle oluşan yavruların kıl renklerinin Himalaya tavşanlarının normal kıl renklerinde olması durumunda, bunlardan hangileri modifikasyon kanıtı olarak kullanılabilir? A) YalnızI

B)YalnızII

D) I ve III

142

C)Yalnız III

E) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız I

Normal alyuvar taşıyan bireylerde sıtma hastalığına neden olan plazmodyum hastalık oluşturur. Akdeniz anemisi olan bireylerde plazmodyum şekli bozuk olan alyuvara yerleşemez ve hastalık oluşturamaz.Yani akdeniz anemisi olan bireyler, sıtma mikrobu taşıyan sivri sinekler ısırsa bile hasta olma olasılıkları yoktur. Buna göre, I. Akdeniz anemisi olan bireyler sıtma ya karşı dirençlidir. II. Plazmodyum normal alyuvar hücrelerine yerleşirken, şekli bozuk alyuvar hücrelerine yerleşemez. III. Akdeniz anemisi bakımından taşıyıcı anne ve babanın evliliğinden doğacak çocuğun akdeniz anemisi olma olasılığı % 25’ dir. IV. Talasemi hastası bireyler ergenlik dönemine girdiğinde ölürler. ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

6.

Farelerde leptin proteinin yada leptin proteinini algılayan reseptörlerin olmaması obezitenin sebepleri içinde yer alır. Leptin proteini yağların yıkılmasını sağlar.Leptin proteinin üretiminden sorumlu gen dominanttır. (B). Homozigot çekinik genotipe sahip fareler (bb) leptin proteini ürtemez ve obez olurlar.Farelerde obezitenin diğer şeklide leptin proteinin reseptörünün olamışıdır.Reseptörün oluşmasını sağlayan gen dominanttır(D) . Homozigot resesif (dd) farelerde leptin proteini olsa dahi onu algılayacak reseptör olmadığı için obez olur.

Buna göre, I. I. Kuşaktaki anne taşıyıcıdır.

Bu bilgilere göre,

II. II. kuşaktaki anne taşıyıcıdır.

I. BBDD X BBDD

III. III. Kuşakta taşıyıcı birey yoktur.

II. bbDd X bbDd

IV. Erkek bireyler hastalık genini anneden almışlardır.

III. BbDd X Bbdd IV. BbDd X BbDD

V. Hastalık Y kromozomu üzerinde taşınan hastalığa da örnek oluşturur.

Çaprazlamalarından hangilerinin sonucunda oluşacak farelerin obez olması beklenir? B) II ve IV

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Aşağıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.

yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, IV ve V

7.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Kan grubu fenotipinin ortaya çıkmasında etkili olan AB0, Rh ve MN faktörleriyle ilgili, I. ABO ve Rh faktörleri yönüyle 18 genotip,8 fenotip gözlenir.

Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili olarak, I. Otozomal baskın bir genle aktarılabilir.

II. AB0, Rh ve MN faktörleri yönüyle 54 genotip, 24 fenotip gözlenir.

II. X kromozomu üzerinde çekinik genle aktarılabilir.

III. Kan alış verişlerinde AB0 ve Rh faktörleri etkili olurken, MN faktörü etkili olmaz.

III. Y kromozomunun X ile homolog olmayan kısmında taşınır.

IV. AB0 faktörlerine karşı antikor üretilirken Rh faktörüne karşı kesinlikle antikor üretilmez.

IV. Otozomal çekinik bir genle taşınabilir.

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve III

6 D

7 C

E) I, II, III ve IV

D) II, III ve IV 5 D

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 4 D

B) II ve IV

C) I, II ve III

3 C

A) I ve III

B) II ve IV

2 D

5.

C) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve III

Aşağıdaki soy ağacında hemofili bakımından hasta bireyler taralı verilmiştir.

1 B

4.

143

1.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

3.

Aynı habitatta bulunan canlılar arasında; I. kommensalizm II. mutualizm

Buna göre;

III. parazitlik

I. mutualizm

beslenme biçimlerinden hangileri gözlenebilir? A) Yalnız I

Aralarında beslenme ilişkisi bulunan, farklı türe ait canlıların bir arada yaşamasına simbiyoz yaşam adı verilir.

B) I ve II

D) II ve III

II. parazitlik

C) I ve III

III. kommensalizm

E) I, II ve III

simbiyotik yaşam şekillerinin hangilerinde canlılardan en az biri yarar görür? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

Yukarıda verilen böcekçil bitkiler azotça fakir topraklarda yaşadıkları için azot ihtiyaçlarını böceklerden karşılar. Kök sistemleri pek gelişmemiştir. Geniş yaprak saplarının uçlarında iki parçalı birer aya vardır. Yaprak serbestken okunmak üzere açılmış bir kitabı andırır. Bunun kenarlarında kuvvetli dikenler vardır. Bir böcek yaprakların üstündeki üç tüyden birine dokununca yaprak, kapanan bir kitap gibi kendiliğinden kapanıverir. Yapraktaki özel bezlerin saldığı asitli bir sıvı böceği yavaş yavaş sindirir. Böcek bir hafta içinde tamamen sindirilerek bitkinin besin ihtiyacı karşılanır. Böcek tamamen sindirildikten sonra yaprak yeniden açılır. Böcekçil bitki ihtiyaç duyduğu diğer organik bileşikleri fotosentezle üretir. Buna göre; I. Böcekçil bitkiler hem ototrof hem de heterotrof beslenir. II. Böcekçil bitki hücre dışı sindirim yapar. III. Yakaladıkları böcekleri sindirerek azot ihtiyaçlarını karşılar.

4.

Tam parazit ve yarı parazit bitkilerde; I. inorganik maddelerden organik madde sentezleyememe II. konak bitkiden organik besin alma III. konak bitkiden su ve mineral ihtiyacını karşılama özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

5.

C) I ve II

E) I, II ve III

Bir besin piramidini oluşturan tüm canlılarda, I. heterotrof beslenme II. ototrof beslenme III. enerji tüketimi IV. mineral ihtiyacını dışarıdan karşılama

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

olaylarından hangileri ortak gerçekleşir?

A) Yalnız I

A) I ve II

B) I ve II

D) II ve III

144

E) I, II ve III



Evrensel İletişim Yayınları

2.

C) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

6.

Bir orman ekosisteminde yer alan bitki türleri arasında;

9.

I. su derinliği

I. topraktaki su miktarı

II. ışık geçirgenliği

II. ışık şiddeti

III. tuz oranı

III. topraktaki mineral madde miktarı

özelliklerinden hangileri bu biyomda yaşayan canlıların dağılımında etkili olan faktördür?

faktörlerinden hangileri için rekabet yaşanır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 7.

Tuzlu su biyomlarında yaşayan canlılar için;

C) I ve III

A) Yalnız I

E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

Canlılarda gözlenen;

10.

I. kendine özel organik besin üretimi II. karbondioksit özümlemesi III. yapısal polisakkarit sentezi IV. klorofil taşıma

C) I ve III

E) I, II ve III

Komünitelerdeki tür çeşitliliği

özelliklerinden hangileri sadece ototrof canlılarda gözlenir? B) II ve III

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Aşağıda azot döngüsü verilmiştir. Atmosfer azotu

Ekvator

Ilıman

Yaşama ortamı

Kutuplar

Grafikteki bu durumun ortaya çıkmasında; I. ışık şiddeti II. sıcaklık, III. güneş ışınlarının geliş açısı faktörlerinden hangileri etkilidir? A) Yalnız I

Organik atıklar

B) Yalnız III

D) II ve III

E) I, II ve III

Denitrifikasyon bakterileri

E) Amonyağın nitrit ve nitrata dönüştürülmesinde nitrifikasyon bakterileri görev alır.

A) I ve III

B) I, II ve III

D) II, III ve IV 9 10 11 E E E

D) Azot amino asitlerin ve bazların yapısına katılarak bitkilerden diğer canlılara geçer.

Doğadaki azot döngüsünün sürekliliği yukarıda verilen canlılardan hangilerinin var olmasıyla sağlanabilir?

8 A

C) Topraktaki bağlı azot, denitrifikasyon bakterileri tarafından havanın serbest azotu hâline getirilir.

IV. Fotosentetik canlılar

7 C

B) Saprofit canlılar amonyak açığa çıkarır.

III. Denitrifikasyon bakterileri

6 E

A) Azotun başlıca kaynağı atmosferdir; bitkiler azot ihtiyacını doğrudan havadan alır.

II. Nitrifikasyon bakterileri



C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV 5 C

Azot döngüsü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

11. I. Ayrıştırıcılar

4 B

Nitrifikasyon bakteriler

3 E

Nitrat

2 E

Nitrit Amonyak

C) I ve II

1 E

8.

C) II ve IV

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

145

2.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

Dengedeki bir ekosistemde ayrıştırıcılar ortamdan uzaklaştırılırsa;

4.

Besin ve enerji piramitleriyle ilgili;

I. Ortamdaki organik madde birikimi artar.

I. Piramidin tabanını yani ilk halkasını üreticiler oluşturur.

II. Mineral için rekabet yaşanır.

II. Enerji akışı beslenme yoluyla sağlanır. III. Vücuttan uzaklaştırılamayan artık maddeler piramidin üstüne çıkıldıkça azalır.

III. Üreticilerin bağladığı güneş enerjisi miktarı artar. durumlarından hangileri ortaya çıkar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



IV. Piramitte canlıların oluşturduğu beslenme basamaklarına trofik düzey adı verilir.

C) I ve III

ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) I, II ve III

A) I ve III

B) I, II ve III

D) II, III ve IV 2.

Ayrıştırıcılar hücre dışına salgıladıkları sindirim enzimleri yardımıyla organik kalıntıları sindirir.

5.

Ayrıştırıcı bir canlılar;

Aşağıda verilen ekolojik birimlerden hangi ikisinde türlerin karşılıklı etkileşimi söz konusudur? A) Ekosistem - Popülasyon

II. madde çevriminde görev alma

C) Komünite - Ekosistem

III. organik atıkları inorganik hâle getirme

D) Popülasyon - Ekoton

özelliklerinden hangilerine sahip olabilir? A) I, II ve III

B) II, II ve V

D) II, III, IV ve V

C) I, II, III ve IV

E) I, II, III, IV ve V

B) Popülasyon - Ekosistem

Evrensel İletişim Yayınları

V. hücre çeperi taşıma

3.

E) Habitat - Ekosistem

6.

Aşağıda bazı canlılar arasındaki ilişkiler, birbiriyle bağlantılı olarak verilmiştir: - Öğlena ışık varlığında fotosentez yaparken ışık olmadığında sudaki çözünmüş hâldeki organik besinlerle beslenir. -

Ökse otunun kök sistemi gelişmediğinden dolayı toprağa bağlı yaşayamaz. Üzerinde yaşadığı canlıdan su ve mineral alırken organik besinleri kendi üretir.

-

Bu canlıların ağızlarında öğütücü dişleri bulunur, bağırsakları uzundur ve sindirim sistemlerinde selülozu sindirmeye yarayan bakteriler bulunur.

II. Bir çöl ekosistemindeki kaktüsler, develer ve keseli sıçanlar çöl komünitesini oluşturur.

-

Başka bir canlı üzerinden beslenerek ve o canlı sayesinde hayatlarını devam ettiren canlılardır.

III. Komünitede meydana gelen değişimler ekosistemi etkiler.

Bu öyküde, aşağıdaki beslenme ilişki tiplerinden hangisine değinilmemiştir?

IV. Komüniteler kendi kendine yetebilen müstakil canlı topluluklarıdır.

A) Parazitlik

ifadelerinden hangileri doğrudur?

C) Otçul beslenme

Komünite ile ilgili olarak; I. Belirli bir alandaki birbiriyle ilişkili popülasyonların bir araya gelerek oluşturduğu topluluktur.

A) I ve III

B) I, II ve III

D) II, III ve IV

146

E) I, II, III ve IV

I. besin zincirinin her basamağı ile ilişki hâlinde olma

IV. prokaryot ya da ökaryot hücre yapısına sahip canlıları içerme

C) I, II ve IV



C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

B) Yarı parazitlik D) Saprofit beslenme E) Hem ototrof hem de heterotrof beslenme

7.

10. Ökse otu ile böcekçil bitki hücrelerinde;

Komünitenin cansız faktörler ile birlikte oluşturduğu kendi kendine yetebilen ve enerji akışı sağlayabilen birime ekosistem denir.

I. ribozom II. selüloz çeper

Bir ekosistemin büyüklüğünü;

III. hücre dışı sindirim

I. tür çeşitliliği

IV. nişasta depolama

II. iklimsel değişimler

yapılarından hangileri ortaktır?

III. sıcaklık değişimleri

A) I ve III

IV. su miktarı

D) II, III ve IV

faktörlerinden hangileri etkiler? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV



B) III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

11. Otçul hayvanların bağırsağında yaşayan selülozu sindiren bakteriler hayvana yardımcı olur. Besinleri de hayvandan karşılarlar. Otçul hayvanla selülozu sindiren bakteri arasındaki ilişki;

I. Otçullar

II. köpek balığı ile vantuzlu balık

II. Etçiller III. Bitkiler Yukarıdaki canlılar güneş enerjisinden yararlanma bakımından çoktan aza nasıl sıralanır? A) I-II-III

B) III-I-II

C) III-II-I

D) II-I-III

E) II-III-I

Evrensel İletişim Yayınları

8.

I. liken birliğini oluşturan alg ile mantar III. insan bağırsağında yaşayan tenya IV. baklagillerle baklagil kökünde yaşayan azot bağlayıcı bakteriler canlılarının hangilerinde gözlenir? A) I ve IV

B) I ve II

D) I, III ve IV

C) I, II ve III E) II, III ve IV

12. I. Belirli bir alanda yaşayan, aynı türe ait canlıların oluşturduğu topluluk



Biyokütle

III. Bir canlının yaşama alanı Verilen ifadelerin kavramsal karşılığı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

B) II

C) III

D) IV

E) V

Habitat

C) Popülasyon

Habitat

Ekosistem

D) Flora

Ekoloji

Fauna

E) Habitat

Ekolojik niş

Habitat

9 10 11 12 E C A B

A) I

Komünite

8 B

Yukarıdaki grafiğe göre II. tüketici canlı hangi numara ile gösterilmiştir?

B) Popülasyon

7 E

Canlılar

Flora

6 D

V

Popülasyon

5 C

IV

A) Kominite

4 C

III

III

3 E

II

II

2 E

I

I

1 B

9.

II. Belirli sınırlar içerisinde yaşayan, farklı türlerin oluşturduğu topluluk

147

3.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

4.

Karbon döngüsünde görev yapan; I. yeşil bitkiler II. fotosentetik bakteriler III. heterotrof canlı

Çöl ortamında bitki ve hayvan türleri için temel kısıtlayıcı etken, su kıtlığıdır. Böyle bir ortamda ancak su depo eden kaktüs ve çok az su ile yaşamını devam ettiren bazı kurak bölge çalılıkları gözlenir.

IV. kemosentetik bakteri canlılarından hangileri atmosferdeki karbondioksidi kullanabilir? A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV



Çöller, en aşırı sıcaklık dalgalanmalarının görüldüğü ekosistem alanlarıdır. Gün boyu yoğun güneş ışığı alan bu alanlarda, hem hava sıcaklığı hem de toprak sıcaklığı yüksektir. Bu alanlarda sıcaklık gün içinde ve mevsimler arasında büyük farklılıklar gösterir.

Ilıman ortamlarda çok sayıda canlı çeşidini barındıran geniş ormanlıklara rastlanabilir.

C) I ve III

E) I, III ve IV

Buna göre; I. Abiyotik faktörler, belirli bir çevrede hangi türlerin yaşayacağını belirlemede etkilidir.

2.

II. Ilıman ortamlar, kurak ortamlara göre daha fazla çeşitte tür barındırır.

Azot döngüsünde görev alan;

III. Çöllerde yaşayabilen tek canlı türü kaktüslerdir.

I. bitkiler

IV. Çöldeki sıcaklık değişimleri canlıları olumsuz etkilediği için canlı çeşidi sayısı azdır.

II. nitrifikasyon bakteriler III. denitrifikasyon bakteriler canlı çeşitlerinden hangileri topraktaki azot miktarını azaltıcı yönde görev yapar? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve III

3.

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Canlı yapısına bulunan organik besinlerdeki azotun atmosfer azotu hâline gelmesinde; I. saprofit

A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

5.



C) I ve III

E) I, II, III ve IV

Parazit ve saprofit beslenen mantarlarda; I. protein sentezi

II. nitrifikasyon

II. heterotrof beslenme

III. denitrifikasyon

III. inorganik atık oluşturma

bakterileri hangi sıraya göre grev alır?

olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?

A) I-II-III

A) Yalnız I

D) III-II-I

148

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Evrensel İletişim Yayınları

IV. azot bağlayıcı bakteriler

B) II-III-I

C) II-I-III E) III-I-II

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

6.

Canlı yaşamı üzerinde etkili olan;

9.

I. iklim değişiklikleri

I. II. III. IV.

II. rekabet III. salgın hastalıklar IV. mineral madde miktarı

B) II ve III

D) II, III ve IV

nitrifikasyon fotosentez denitrifikasyon kemosentez

olaylarından hangilerini sadece prokaryot canlılar gerçekleştirebilir?

gibi ekolojik faktörlerden hangileri biyotik faktörlerdir? A) I ve II

Madde döngüsünde etkili olan;

A) Yalnız III

C) I, II ve III

B) I ve III

D) III ve IV

E) I, II, III ve IV



C) I ve IV

E) I, III ve IV

10. Doğadaki azot döngüsündeki denitrifikasyon basamağı aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesini sağlar? A) Nitritten nitrat oluşumu 7.

B) Amonyaktan nitrit oluşumu

Üretici canlıların faaliyetleri sonucu;

C) Azotun gaz hâlinde atmosfere verilmesi

I. atmosferdeki oksijenin karbondioksit dengesi

D) Atmosferdeki serbest azotun, bazı bakterilerce bağlanması

II. ölen canlı atıklarının parçalanarak toprağa karışması

olaylarından hangileri gerçekleştirilir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

E) Topraktaki nitrat miktarının artırılması Evrensel İletişim Yayınları

III. ışık enerjisinin besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisine dönüşmesi

11. Biyokütle

I

III

II

Canlı türü

IV

Bir ekosistemde besin zincirini oluşturan dört canlı türünün biyokütlesi yukarıdaki gibidir. İhtiyaç duyduğu organik besinleri konak canlının floeminden sağlayan parazit bir bitkide; I. hücre çeperi

I. Biyolojik birikim en az IV. türdedir. II. II. canlı türü üretici canlı grubu içinde yer alır. III. I. türün birey sayısının artması atmosferdeki oksijen oranını artırır.

II. hücre zarı III. mitokondri

IV. Canlıların üreticiden tüketiciye doğru sıralaması I-II-III-IV şeklindedir.

B) I, II ve III

D) I, III ve IV 8 C

9 10 11 E C D

E) I, III ve IV

A) I ve II

7 C

C) IV ve V



C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV 6 B

D) III ve V



5 E

B) II ve III

ifadelerinden hangileri doğrudur?

4 D

yapılarından hangileri bulunmaz?

3 A

V. kök emici tüy hücresi

2 B

IV. kloroplast

A) I ve III

Bu canlı türleriyle ilgili;

1 D

8.

149

4.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

Besin piramidinin ikinci trofik düzeyinde

5.

I. Üretici

III. TÜKETİCİ SAPROFİTLER

II. I. Tüketici III. II. Tüketici canlılarından hangileri bulunur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

2.

C) Yalnız III

ÜRETİCİ

Besin piramidiyle ilgili;

I. Otçul

I. Besin piramidinin her basamağında saprofit canlılar bulunur.

II. Etçil III. Hepçil

II. Piramitte canlıların oluşturduğu beslenme basamaklarına trofik düzey denir.

canlılarından hangilerinin sayısı artar?

III. Piramidin tabanından yukarı doğru çıkıldıkça her basamakta canlı sayısı ve biyokütle azalır.

C) I ve III E) I, II ve III

I. Nitrifikasyon bakterileri II. Denitrifikasyon bakterileri

Evrensel İletişim Yayınları

B) I ve II

D) II ve III

3.

I. TÜKETİCİ

E) I, II ve III

Bir besin piramidinde birinci trofik düzeyde yer alan canlı sayısı artarsa;

A) Yalnız I

II. TÜKETİCİ

IV. Tabandan yukarı doğru çıkıldıkça aktarılan enerji azalırken canlı vücudundaki zehirli madde birikimi artar. V. Üreticilerin sahip olduğu enerji, diğer tüketicilerin tamamının sahip olduğu enerjinin toplamından daha fazladır.

III. Rhizobium bakterileri IV. Saprofit bakteriler

ifadelerinden hangileri doğrudur?

Atmosfer azotunu, yukarıda verilen canlılardan hangileri artırır?

A) I, II ve III

A) Yalnız II

B) II ve III

D) II, III ve IV



B) II, III ve IV

D) II, III, IV ve V

C) II, IV ve V

E) I, II, III, IV ve V

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 6.

I. Saprofitler II. Yeşil bitkiler

4.

I. Üreticiler

III. Nitrifikasyon bakterileri

II. Tüketiciler

IV. Denitrifikasyon bakterileri

III. Saprofitler

Azot döngüsünde görev yapan yukarıdaki canlılardan hangileri topraktaki azot miktarını artırıcı yönde görev alır?

Karbon döngüsünde, yukarıda verilen canlılardan hangileri görev yapar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

150

C) I ve III E) I, II ve III

A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

7.

10. Aşağıda verilenlerden hangisi ototrof canlılara örnek teşkil etmez?

I. Terleme II. Solunum

A) Algler

III. Fotosentez

B) Nitrit bakterileri

IV. Buharlaşma

C) Saprofit bakteriler

Yukarıda verilenlerden hangileri su döngüsünde görev yapar? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

D) Nitrat bakterileri E) Yeşil bitkiler

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 11. I. Üreticiler

II. Saprofitler III. I. tüketiciler IV. II. tüketiciler

8.

Bir ekosistemde madde döngüsünün olabilmesi için, yukarıda verilen canlılardan hangilerinin bulunması zorunludur?

Aşağıda farklı canlılarda gözlenebilen beslenme çeşitleri verilmiştir.

A) I ve II

I. Hem aydınlık hem karanlık ortamda inorganik maddelerden organik besin üreten, III. Salgıladığı sindirim enzimleri yardımıyla organik artıkları inorganik hâle getiren, IV. Başka bir canlıdan beslenerek o canlı sayesinde hayati faaliyetlerini devam ettiren canlılar.

D) II, III ve IV Evrensel İletişim Yayınları

II. İnorganik madde ihtiyacını ortamdan hazır alan,

B) II ve III

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

12.

Özellikleri verilen canlılardan hangilerinin beslenme çeşidini saptayabiliriz? A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Yukarıda verilen besin zinciriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Enerji aktarımı üreticiden tüketiciye doğru olur.

E) I, II ve III

9 10 11 12 E C A B

D) II ve III

C) I ve III

8 D

B) I ve II

7 E

A) Yalnız I

E) Bu besin zincirinde organik artıkların tekrar kullanılacak hâle gelmesinde mantarlar etkili olur. 6 B

ifadelerinden hangileri doğrudur?

5 E

III. Tüketici canlılar içinde sınıflandırılır.

D) Vücuttan uzaklaştırılamayan zehirli madde miktarı en fazla mantarlarda olur.

4 E

II. Hücre dışı sindirim yaparlar.

C) Yılan sayısının azalması fare sayısını olumlu etkiler.

3 A

I. Organik artıkları üretici canlıların kullanabileceği duruma getirir.

B) Bitkiden çekirgeye aktarılan enerji miktarı, fareden yılana aktarılandan daha azdır.

2 E

Saprofit canlılarla ilgili;

1 B

9.

151

5.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

Hava kirliliğinin artması;

4.

I. küresel ısınma II. asit yağmurları

I. toprakta organik madde birikmesi

III. ozon tabakasında incelme

II. ekosistem verimliliğinin artması

IV. sera etkisi

III. bazı mineraller için rekabetin artması

çevre sorunlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

Bir ekosistemde çevre kirliliği sonucu saprofit canlılar zarar görürse belirli bir süre sonra ekosistemde;

IV. üreticilerin bağladığı enerji miktarının artması olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

2.

Bir besin piramidinde üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe;

5.

I. birey sayısı II. biyokütle

Besin zincirinde birinci trofik düzeyde bulunan bir organizmada;

niceliklerinden hangileri azalır? B) II ve III

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

II. nişasta sindirimi

Evrensel İletişim Yayınları

IV. aktarılan enerji

D) I, II ve IV

III. glikojen sindirimi IV. karbondioksit kullanımı olaylarından hangileri gerçekleşebilir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

3.

Ekosistemlerin biyolojik unsuru olan üretici, tüketici ve ayrıştırıcı organizmalarda; I. protein sentezi II. karbondioksit üretimi

olaylarından hangileri ortak gerçekleşir?

152

Havadaki azotun canlı yapısına katılması ve daha sonra havaya katılması sürecinde meydana gelen,

III. nitrifikasyon bakterilerinin faaliyeti

V. enzim kullanımı

D) I, IV ve V

E) I, II, III ve IV

II. baklagil kökünde yaşayan bakterilerin faaliyeti

IV. inorganik madde kullanımı

B) II ve III

6.

C) I, II ve III

I. ayrıştırıcı canlıların amonyak üretimi

III. karbondioksit tüketimi

A) I ve II

E) I, II, III ve IV

I. selüloz sentezi

III. zehirli madde birikimi

A) I ve II

C) I, II ve III

C) I, III ve V

E) I, II, IV ve V

IV. denitrifikasyon bakterilerinin faaliyeti olaylarının doğru sıralaması nasıl olur? A) I-II-III-IV

B) IV-III-I-II

D) II-I-III-IV

C) IV-III-II-I

E) II-III-IV-I

7.

10. Aynı tür ya da farklı türlere ait bireylerin sınırlı kaynak koşullarında aynı miktarda ışık almak, aynı besini kullanmak veya aynı alanda yaşamak için birbirleriyle yarışmasına ne ad verilir?

Aşağıda yer alan âlemlerin hangisinde kesinlikle üretici canlıya rastlanmaz? A) Bakteriler

B) Arkeler

D) Mantarlar

C) Protista

E) Bitkiler

A) Ekolojik niş B) Av-avcı ilişkisi C) Rekabet D) Mutualizm

8.

Organik artıkları amonyağa çeviren bakteriler hangi beslenme çeşidini örnek oluşturur? A) Kemotrof

B) Mutualist

D) Kommensal

E) Kommensalizm

C) Saprofit 11. Böcekçil bitkinin hücre dışına salgıladığı enzimler;

E) Parazit

I. nişasta II. yağ III. protein IV. selüloz

B) Besin zincirinde son tüketiciye doğru gidildikçe dokularda biriken DDT miktarı artar. C) Bu göl ekosisteminde balıkçıl kuşla beslenen bir canlı varsa dokularda biriken DDT miktarı en fazla onda çıkar. D) Bu canlıların besin piramidinde tabandan yukarı doğru sıralaması “Alg-zooplankton-büyük balık-küçük balık-balıkçıl kuş” şeklinde olur. E) DDT miktarlarının farklı çıkmasındaki ana etmen beslenme ilişkisidir.

II. su III. azot döngülerinin hangilerinde birlikte görev alır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

13. I. Üreticiler II. Otçullar III. Etçiller Yukarıda verilen canlılardan hangileri çürükçül beslenen canlıların besin kaynağı olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III 9 10 11 12 13 D C A E E

A) DDT’nin kullanıldığı tarım alanında yaşayan canlılar, göl ekosisteminde yaşayan canlılara oranla daha fazla etkilenir.

I. karbon

8 C

Bu veriler ışığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

12. Saprofit mantarlar ve bitkiler;

C) I ve III

E) I, II ve III 7 D

V. Balıkçıl kuş: 12 mg/L

Evrensel İletişim Yayınları

E) I, II, III ve IV

6 D

IV. Büyük balık: 1,4 mg/L

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

5 D

III. Küçük balık: 0,18 mg/L

B) I ve II

4 B

II. Zooplankton : 0,010 mg/L

A) Yalnız III

3 D

I. Alg: 0,003 mg/L

moleküllerinden hangilerini substrat olarak kullanır?

2 D

Bir göl ekosistemine tarım alanından taşınan DDT’nin etkisini incelemek isteyen araştırmacılar, O gölde yaşayan ve besin ağının farklı basamaklarında yaşayan canlılardan örnekler toplamıştır. Bu canlıların dokularında biriken DDT miktarını mg/L cinsinden aşağıdaki gibi saptanmıştır.

1 E

9.

153

6.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.

Karbon ve azot döngülerinde;

4.

I. fotosentez

Birden fazla popülasyon ve cansız çevrenin birlikte oluşturduğu yapıya ne ad verilir?

II. ayrıştırma

A) Popülasyon B) Ekoton D) Ekolojik niş

III. solunum

C) Ekosistem

E) Komünite

olaylarından hangileri ortak gözlenir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

2.

C) I ve III

E) I, II ve III

I. Sıcaklık

5.

II. Tüketici III. Üretici

I. besin miktarı

IV. Su miktarı

B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

II. salgın hastalıklar III. avcı sayısı

Evrensel İletişim Yayınları

Yukarıda verilen faktörlerden hangileri abiyotik faktörler içinde yer alır? A) I ve II

Bir popülasyondaki birey sayısının değişmesine neden olan;

IV. dışa göç faktörlerinden hangilerinin artması popülasyondaki birey sayısının artmasına neden olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve III 3.

E) II, III ve IV

Belirli bir alanı işgal eden popülasyonlar sınırsız bir şekilde büyüyemez. Çünkü popülasyonlar sınırlı kaynaklar üzerinden geçinirler. Besin ve alan gibi bazı önemli etmenler büyüyen bir popülasyon için, büyümeyi sınırlayıcı rol oynar. Bu durumda popülasyondaki bireyler, çoğunlukla üremelerini azaltarak ya da sınırlayıcı olan kaynağa göre tür içi rekabeti yoğunlaştırarak yoğunluklarını dengelerler. Buna göre popülasyonların aşırı büyümesi; I. kaynak azalması,

6.

I. Biyosfer II. Komünite

II. tür içi rekabet,

III. Popülasyon

III. hastalık, faktörlerinden hangileri tarafından sınırlandırılır?

Yukarıda verilen ekolojik birimlerin içerdiği tür çeşidi bakımından çoktan aza doğru dizilimi nasıl olmalıdır?

A) I ve II

A) I-II-III

IV. mevsimsel ve iklimsel değişiklikler

B) I ve IV

D) II, III ve IV

154

C) II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

B) III-II-I

D) II-III-I

E) I-III-II

C) II-I-III

11. Aşağıdakilerden hangisi canlıların çeşitliliğini etkileyen abiyotik faktörlerden değildir?

I. Biyosfer II. Komünite

A) Işık

III. Popülasyon IV. Ekosistem

B) IV-III-II-I

D) III-II-IV-I

C) II-I-III-IV

E) I-IV-II-III

B

C

Bir besin piramidinde tepeden tabana doğru gidildikçe, aşağıdakilerin hangisinde azalma gözlenir? A) Rastlanma sıklığı

B) Biyokütle

C) Aktarılan enerji

D) Birey sayısı

K

Restorasyon ekologlarının kullandıkları; I. altın madeni işletmesi sonucu uranyum ile kirlenmiş topraklardan uranyumu uzaklaştırmak için bu topraklarda likenlerin yetiştirilmesi, II. aşırı yağış sonucu toprakta azalan azot konsantrasyonunu artırmak için bu alanda azot fikse edici bitkilerin yetiştirilmesi, III. petrolle kirlenmiş denizlerin temizlenmesinde bakterilerin kullanılması uygulamalarından hangileri biyoremediasyon kapsamında yapılan restorasyon çalışmalarına örnek gösterilebilir?

C) A canlısı üretici olup güneş enerjisinden faydalanarak besin ağına enerji girişini sağlar. D) Besin zincirinde yer alan canlı aynı anda birden fazla beslenme düzeyinde yer alabilir. E) Besin zincirinin kısa olursa elde edilen enerji o kadar az olur. 13. Aşağıdaki grafik bir popülasyonun belirli bir süredeki büyüme eğrisini göstermektedir.

Popülasyonun büyüme hızı

E) I, II ve III

Grafiğe göre, hangi zaman aralıklarında popülasyon büyümüştür? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

7 E

8 E

9 10 11 12 13 E C E E E

E) Geyik

Zaman

III.

6 A

C) Çakal

II.

5 A

B) Çekirge

I.

4 C

D) Tırtıl

B) B, C ve D birinci tüketici, E ikincil tüketici ve K canlısı da ayrıştırıcı canlılar grubuna dâhil olur.

C) I ve II

10. Aşağıda verilen canlılardan hangisinin trofik düzeyi diğerlerinden farklıdır? A) Koyun

A) Besin ağındaki okların yönü besin ve enerji akışını gösterir.

3 C

D) I ve III

B) Yalnız III

Evrensel İletişim Yayınları

Buna göre bu besin ağında bulunan canlılarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Ekosistemlerdeki bozulmalar, restorasyon ekologları tarafından farklı metotlar kullanılarak iyileştirilebilir.

A) Yalnız II

D

E

E) Vücut büyüklüğü 9.

A



2 B

8.

C) Su

E) Bakteriler

12. Bir ekosistemde beslenme ilişkisi olan altı türün besin ağı aşağıda gösterilmiştir.

Yukarıdaki ekolojik birimlerin büyükten küçüğe doğru sıralaması nasıl olmalıdır? A) I-II-III-IV

B) İklim

D) Toprak

1 B

7.

155

7.

Ekosistem Ekolojisi

TEST

1.



3.

T Z

Kemosentez yoluyla besin üreten bakteriler aynı zamanda ekosistemdeki azot döngüsünün sağlanmasında etkili olur. Kemosentez yapan bakterilerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi madde döngüsünün sağlanmasında etkili olur?

Y

A) Protein sentezlemesi

X

B) Glikojen depo etmeleri C) İnorganik maddeleri oksitlemeleri

Yukarıda verilen besin piramidi ile ilgili;

D) Konjugasyonun çeşitlilik sağlaması

I. Biyokütlesi en büyük olan X türüdür.

E) Hücre içi sindirim yapmaları

II. Y canlısı etçil beslenen bir canlıdır. III. Y canlısındaki biyolojik birikim X canlısından fazla, Z canlısından azdır. IV. Besin zincirinde en fazla enerjinin aktarıldığı canlı, T canlısıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? C) I ve III

4. n

E) I, II ve IV

De

ni

tri

fik

as

D) III ve IV



yo

B) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) I ve II

2.

Bir besin zincirinde; -

D canlısının C canlısı ile beslendiği,

-

C canlısını, A canlısıyla beslendiği,

-

A canlısının fotosentez yaptığı,

-

E canlısının hem A hem de D canlısıyla beslendiği gözlenmiştir.

Bu canlılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) A canlısı klorofil taşır. B) C canlısı otçul beslenir. C) D canlısı etçil beslenir. D) E canlısı hem ototrof hem de heterotrof beslenir. E) D, C ve E canlıları heterotrof beslenir.

156

Nitrat bakterileri

Saprofitler Nitrat bakterileri

Azot döngüsüyle ilgili olarak; I. Denitrifikasyon bakterileri topraktaki azot miktarını azaltır. II. Hayvanlar azot ihtiyacını beslenme ile karşılar. III. Nitrifikasyon bakterileri toprağın azot miktarını artırır. IV. Bitkiler topraktaki azot miktarını artırır. yorumlarından hangileri doğrudur? A) II ve III

B) I, II ve III

D) II, III ve IV



C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

5.

7. III. TÜKETİCİ SAPROFİTLER

A türü

B türü

+ Cansız = Ekosistem çevre

II. TÜKETİCİ I. TÜKETİCİ

C türü

ÜRETİCİ

Aynı ekosistemde yer alan iki farklı popülasyona ait bireylerin; I. beslenme şekilleri II. üreme şekilleri III. kromozom sayıları

Bir ekosistemdeki beslenme piramidi yukarıda verilmiştir.

IV. besin piramidindeki yerleri özelliklerinden hangileri farklı olabilir?

Bu piramitteki canlıların konumlarının belirlenmesinde;

A) II ve III

I. canlıların gelişmişlik düzeyleri III. beslenme şekli IV. biyokütle miktarları özelliklerinden hangileri kullanılabilir? B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

I. Hetetrof beslenme

8.

Buğday

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Çekirge

Kurbağa

Yılan

Atmaca

Yukarıda bir ekosistemdeki besin zinciri verilmiştir. Bu ekosistemde kurbağaların yılanlar tarafından aşırı avlanmasına bağlı olarak aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşir? A) Çekirge sayısı



B) Buğday sayısı

C) Atmaca sayısı



D) Yılan sayısı

II. Madde çevriminde görev alma III. Hücre dışı sindirim yapma IV. İnorganik maddelerden organik madde sentezi

E) Çekirge sayısı

V. Amin oasit sentezi Saprofit canlılar yukarıda verilenlerden hangilerini gerçekleştirirler? B) ) III, IV ve V C) II, III, IV ve V

4 B

5 D

6 A

7 E

8 E

E) I, III, IV ve V

3 C

D) I, II, IV ve V

2 D

A) I, II ve III

1 C

6.



Evrensel İletişim Yayınları

D) II, III ve IV

II. sahip oldukları zehirli atıkların miktarı

A) I ve II

B) I ve IV

157

1.

Güncel Çevre Sorunları

TEST

1.

4.

Küresel ısınmanın gerçekleşmesi sonucu oluşan olaylardan hangisi en son gerçekleşir?

I. Hava kirliliği II. Su kirliliği

A) Atmosferdeki karbondioksit miktarının artması

III. Ses kirliliği

B) Hava sıcaklığının artması

IV. Toprak kirliliği

C) Buzulların erimesi D) Su seviyesinde artma

Yukarıda verilen çevre sorunlarından hangilerinin ortaya çıkmasında insan doğrudan etkili olur?

E) Kıyı ekosisteminin değişmesi

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

Canlıların faaliyetleri sonucu atmosfere verilen karbondioksidin tamamına ne ad verilir?

II. sanayi atıkları

A) Karbon döngüsü

III. gömülen çöpler

B) Karbondioksit özümlemesi

faktörlerinden hangileri etkili olmaz? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

3.

C) I ve II

E) II ve III

Yeryüzünün belirli bölgesinde yayılış gösteren türlere endemik tür denir. Buna göre aşağıda verilen türlerden hangisi endemik tür değildir? A) Manisa lalesi B) Konya gaşağı C) İstanbul nazendesi D) Sığla ağacı E) Karaçam

158

5.

E) I, II, III ve IV

I. organik atıklar

Toprağın insan sağlığı için zararlı olmasına;

Evrensel İletişim Yayınları

2.

C) III ve IV

C) Sera etkisi D) Karbon ayak izi E) Ekolojik ayak izi

6.

I. Doğal kaynakları korur. II. Enerji tasarrufu sağlar. III. Atık miktarı azalır. IV. Ekonomiye yatırım sağlar. Yukarıda verilenlerden hangileri geri dönüşümün faydaları arasında yer alır? A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

10. Toprak kirliliğine,

Tür çeşitlerinin tükenmesinin sebepleri arasında yaşam alanlarının daralması ya da yok olması da yer alır.

I. endüstriyel atıklar

Buna göre;

II. hızlı nüfus artışı

I. çarpık kentleşme

III. bilinçsiz gübre kullanımı

II. doğal yaşam alanlarının korunması

faktörlerinden hangileri neden olur?

III. salgın hastalıkların yayılması

A) Yalnız I

durumlarından hangileri doğal yaşam alanlarını daralttığı veya yok ettiği için tür çeşitliliğinin azalmasına yol açar? B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

I. bilinçsiz avlanmanın önüne geçilmesi II. ortama istilacı türlerin konulması III. üreme dönemlerinde av yasağı getirilmesi uygulamalarından hangileri yapılabilir? B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Küresel ısınma;

11. I. Yoğurt ve turşu yapımı II. Organik artıkları inorganik hâle getirme III. İnsan bağırsağında B ve K vitamini sentezleme Yukarıda verilen olaylardan hangileri bakterilerin sürdürülebilirlik ve ekonomiye katkıları içerisinde yer alır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

12. I. Yıldırım düşmesi

I. buzulların erimesine

II. Tam söndürülmeyen mangal ateşi

II. kuraklığın artması

III. Volkanik patlama

III. canlı çeşitliliğinde artma IV. hava sıcaklığında artma

Yukarıda verilen hangileri orman yangına sebep olan doğal sebepler içinde yer alır?

durumlarından hangilerine yol açabilir?

A)Yalnız I

E) I, II ve III 7 C

8 C

9 10 11 12 D E E C

E) I, II, III ve IV

D) I ve II 6 E

D) I, II ve IV

C) III ve IV

5 D

B) II ve III

C) I ve III

4 E

A) I ve II

B) Yalnız II

3 E

9.

E) I, II ve III

C) I ve III

Biyolojik çeşitliliği korumak için;

A) Yalnız I

C) I ve III

2 A

8.

D) II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız II

B) I ve II

1 E

7.

159

2.

Güncel Çevre Sorunları

TEST

1.

Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin yüksek olmasında;

5.

I. jeolojik yapısı II. yükselti farklılıkları

Günlük yaşantımızda kullandığımız enerjinin, kaynakların ve ham maddenin üretilmesi ve oluşturduğumuz atıkların zararsız hâle gelmesi için gerekli kara ve deniz alanlarına ne ad verilir?

III. iklim çeşitliliği

A) Karbon ayak izi

faktörlerinden hangilerinin etkisi söz konusudur?

B) Ekolojik ayak izi

A) Yalnız I

C) Biyolojik birikim

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

D) Sera etkisi

E) I, II ve III

E) Biyosfer 2.

Tropikal yağmur ormanlarında bir hektar alanda 300 ağaç türü bulunurken ılıman bölge ormanlarında bu rakam 10 türe kadar düşmektedir. Buna göre; I. Türlerin dağışılında iklim koşulları etkilidir.

6.

II. Bir bölgedeki çevresel koşullar o bölgedeki mevcut tür çeşitliliğini etkiler.

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

3.

E) I, II ve III

B) İstilacı tür

D) Kilit taşı tür

III. su buharı, IV. kloroflorokarbon gazlarından hangilerinin artması sera etkisine neden olur? A) I ve III

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

C) Endemik tür

E) Resesif tür

I. Hava kirliliği II. Su kirliliği

7.

III. Toprak kirliliği IV. Gürültü kirliliği Yukarıda verilen çevre sorunlarından hangilerinin artmasında insan doğrudan etkilidir? A) Yalnız I

B) II ve III

D) II, III ve IV

160

II. metan,

Yeryüzünde sadece belirli bir bölgede yetişen türlere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir? A) Baskın tür

4.

C) I ve II

I. karbondioksit, Evrensel İletişim Yayınları

III. Ilıman bölge ormanında yer alan türlerin tamamı endemik özellik gösterir.

Atmosferde bulunan;

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

Aşağıda verilen faaliyetlerden hangisinin toprak kirliliğinde etkili olduğu söylenemez? A) Çarpık kentleşme B) Endüstriyel atıklar C) Kimyasal gübre ve atık maddeler D) Organik tarım E) Asit yağmurları

8.

11. Ozon tabakasının incelmesine bağlı olarak meydana gelen olaylara ilgili,

Yeşil alanların azalmasına bağlı olarak üzerinde yer alan örtüyü kaybeden verimli toprak, rüzgârın ve suyun etkisiyle akarsu, göl, baraj ve denizlere taşınır.

I. Bitki yapraklarında sararmalar oluşur.

Buna göre erozyonla ilgili;

II. Cilt kanserine neden olur.

I. Erozyon sonucu toprağın su tutma kapasitesi azalır.

III. DNA mutasyonlarına neden olur. IV. Yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınlarının miktarı artar.

II. Barajların su depolama hacmi ve ömrü azalır. III. Toprak üzerindeki verimli toprak gittiği için verimsiz tabaka ortaya çıkar.

yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve III

ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız II

D) I ve III

9.

D) II, III ve IV

C) I ve II

Asit yağmurlarının etkisiyle toprakta bulunan cıva ve alüminyum benzeri bileşikler ayrışıp su kaynaklarına karışır. Su ortamında yaşayan canlılara geçen bu metaller besin zinciriyle insana kadar ulaşıp bazı hastalıkların ortaya çıkmasını tetikler. Buna göre asit yağmurları; I. su kirliliğine neden olma II. biyolojik birikime neden olma III. tüketici canlılara zarar verme

B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II, III ve IV

12. Çeşitli faaliyetler sonucunda canlıların atmosfere verdiği karbondioksidin tamamı ne olarak isimlendirilir? A) Karbon döngüsü

B) Karbon özümlemesi

C) Karbon ayak izi

D) Ekolojik ayak izi

E) Sera etkisi

olaylarından hangilerine neden olabilir? A) Yalnız I

C) I, II ve III

E) I, II ve III

Evrensel İletişim Yayınları

A) Yalnız I

B) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

10. I. Dünya atmosferinde ve okyanuslarda ortalama sıcaklık değerleri yükselir. II. Kutuplardaki buzullar erir.

E) Aşırı sinirlilik ve yüksek tansiyon 8 E

9 10 11 12 13 E E E C D

E) I, II, III ve IV

D) Hemofili

7 D

D) II, III ve IV

6 C

C) I, II ve IV

C) Baş ağrısı

5 B

B) I, II ve III

B) Dikkat dağınıklığı

4 E

A) II ve III

A) Uykusuzluk

3 C

Yukarıda verilen olaylardan hangileri sera etkisinin olumsuz sonuçları içinde yer alır?

13. Aşağıda verilenlerden hangisi ses kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkan bir rahatsızlık değildir?

2 C

IV. Yağışlar azalır, toprak kuraklaşır, su kaynakları kurur.

1 E

III. Deniz seviyesi yükselir, karalar sular altında kalır.

161