I

Vİ BİYOLOJİ P SORU BANKASI YA YI N LA R 10. SINIF

Her Öğrenci Özeldir

İçindekiler HÜCRE BÖLÜNMELERİ..................................................................................................................... 9



Canlılarda Hücre Bölünmesinin Gerekliliği....................................................................................................... 11



Hücre Döngüsü ve Mitoz..................................................................................................................................... 13



Hücre Bölünmesinin Kontrolü ve Önemi..........................................................................................................25



Eşeysiz Üreme.....................................................................................................................................................29

YI N LA R

I

1. ÜNİTE:

Mayoz..................................................................................................................................................................... 37

Mitoz ile Mayozun Karşılaştırılması.................................................................................................................. 47



Eşeyli Üreme........................................................................................................................................................49



Ünite Değerlendirme Testleri..............................................................................................................................51



Genetik Kavramlar............................................................................................................................................... 67 Gamet Çeşidi Hesaplama...................................................................................................................................69 Mendel İlkeleri ve Uygulamaları........................................................................................................................ 73

Vİ P



YA

2. ÜNİTE: KALITIMIN GENEL İLKELERİ...........................................................................................................65



Kontrol Çaprazlaması......................................................................................................................................... 81

Soyağaçları...........................................................................................................................................................83

Eş Baskınlık – Çok Alellik...................................................................................................................................89



Eşeye Bağlı Kalıtım.............................................................................................................................................99



Organel Genlerinin Kalıtımı ve Biyoçeşitlilik..................................................................................................113



Ünite Değerlendirme Testleri............................................................................................................................115



Tarama Testleri (Ünite 1 - 2)............................................................................................................................. 129

3. ÜNİTE: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI.......................................................... 143 Ekosistem Yapısı................................................................................................................................................ 145



Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı................................................................................................................ 149



Madde Döngüleri.................................................................................................................................................161



Çevre Sorunları.................................................................................................................................................. 167



Doğal Kaynaklar - Biyolojik Çeşitlilik..............................................................................................................177



Ünite Değerlendirme Testleri........................................................................................................................... 179



Tarama Testleri (Ünite 1 - 3)..............................................................................................................................191

Vİ P

YA

YI N LA R

I



ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

Hücre bölünmelerİ

I

1

1. ÜNİTE

TEST

1

Canlılarda hücre bölünmesİnİn gereklİlİğİ 4.

Hücre bölünmeleriyle ilgili olarak yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

tan sonra bölünür. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden han-

A) Canlılığın devamı yeni hücrelerin oluşmasına bağ-

gisidir?

lıdır.

YI N LA R

B) Bir hücrenin bölünme süreci hücre içi ya da hüc-

A) Organel sayısının artması

re dışı bir sinyali algılamasıyla başlar.

B) Yüzey alanı / hacim oranının azalması

C) Hücre bölünmeleri sadece mitoz ya da mayozla olur.

C) Yüzey alanı / hacim oranının artması

D) Hücrelerin belirli bir büyüklüğe ulaşması hücre bö-

D) Çekirdeğin aşırı büyümesi

lünmesini başlatan temel sinyallerden biridir.

E) DNA miktarının azalması

E) Bölünme sinyalini algılayan bir hücre, büyüklüğü ne olursa olsun bölünür.

Birçok hücre, hacmi artıp belirli bir büyüklüğe ulaştık-

I

1.

5.

Ökaryotik hücrelerin çekirdeğindeki kromatinlerin

yapısında,

I.

2.

II.

Memeli bir hayvana ait diploit hücrenin kromozom

Protein

sayısı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir?

DNA

III.

YA

A) Aynı canlıdan alınan haploit hücrenin 2 katı kadardır. B) Aynı canlıdan alınan haploit hücrenin 1/2’si kadardır.

RNA

C) Aynı canlıdan alınan haploit hücrenin kromozom sayısına eşittir.

moleküllerinden hangileri bulunur?

D) Aynı canlıdan alınan haploit hücrenin 1/4’ü kadardır.

A) Yalnız I 

Vİ P

 

6.

D) II ve III 

Hücre bölünmesi tek hücreli canlılarda, I. büyüme,

I. hücre dışında bazı kimyasalların bulunması,

II. gelişme,

II. yüzey alanı / hacim oranının bozulması,

III. üreme,

III. sitoplazma / çekirdek oranının değişmesi

IV. yıpranan dokuların onarılması

durumlarından hangilerine bağlı olarak başlayabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

E) I, II ve III 

C) I ve III

10. Sınıf

C) I ve II

E) I, II ve III 

Çeşitli hücrelerde bölünme süreci,

VİP Yayınları

3.

B) Yalnız II 

faydalarından hangilerini sağlar? A) Yalnız III   

B) Yalnız IV  D) I ve III 

E) II ve IV 

C) I ve II

Biyoloji

E) Aynı canlıdan alınan haploit hücrenin 4 katı kadardır.

11

Test 1

Canlılarda Hücre Bölünmesinin Gerekliliği 7.

10. Tek hücreli ökaryotik bir canlı olan amiple ilgili aşağı-

Aşağıdaki tabloda çeşitli canlıların kromozom sayıları

daki uygulamalar yapılmıştır.

verilmiştir. Kromozom

Canlı

Bilimsel adı

Goril

Gorilla gorilla

48

Patates

Solanum tuberosum

48

Formica sanguinea

48

Sazan

Cyprinus carpio

104

Amip

Amoeba proteus

250

Güvercin

Columbia livia

80

Tabloya göre,

I

I

YI N LA R

Kırmızı karınca

sayısı

A

I. Kromozom sayısı ile canlının gelişmişliği arasında herhangi bir ilişki yoktur.

III. Canlının vücut büyüklüğü ile kromozom sayısı ters orantılıdır.

B

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I   



B) Yalnız III  D) II ve III 

IV

III

II. Farklı türlerin kromozom sayıları aynı olabilir.

II

V

C

Yapılan A, B ve C uygulamalarına ait açıklamalar şunlardır:

C) I ve II

A, Kontrol grubudur. Amipe (I) herhangi bir işlem uy-

E) I, II ve III 

gulanmamıştır. Amipin normal koşullardaki büyüme ve bölünmesi gözlenmiştir.

B,Amip çok fazla büyümeden sitoplazmasından bir

miktar kesilerek çıkarılmıştır. Kesilen ve çekirdek

YA

8.

Kinetokorun bulunduğu bölüm aşağıdakilerden han-

içermeyen (III) parça ölmüştür. Çekirdek içeren

gisidir?

parça (II) bölünmeden yaşamaya devam etmiştir.

A) Sentriol 

D) Çekirdek zarı 

C,Amipten, I numaralı amipin bölündüğü büyüklüğe

C) Sentrozom

ulaştığı ancak bölünmenin başlamadığı dönemde belirli bir parça kesilmiş, çekirdek içermeyen par-

E) Çekirdekçik 

ça (IV) ölmüş, diğer hücre (V) bölünerek iki yeni hücre oluşturmuştur. Bu deneydeki verilerden yola çıkarak,

Vİ P

 

B) Sentromer 

9.

I. Amipte hücre bölünmesini başlatan temel uyaran

Canlıların genetik materyalleriyle ilgili,

hücrenin büyüklüğüdür.

I. Kromozomlar, uzun DNA zincirlerinin proteinler

II. Çekirdeğini kaybeden olgun amipler bölünmeden

üzerine sarılıp çok sayıda sarmal oluşturmasıyla

uzun süre hayatta kalabilir.

meydana gelir.

III. Amipte çekirdeğin belirli bir büyüklüğe ulaşması

II. Prokaryot hücrelerin sahip olduğu halkasal DNA

hücre bölünmesini başlatır.

molekülüne kromozom denir.

IV. Yüzey alanı / hacim oranı artan amip bölünerek iki

III. Gelişmiş canlıların kromozomları hem daha büyük

Biyoloji

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

12

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve III 

C) Yalnız III E) II ve III 

1-C 2-A 3-E 4-B 5-C

yeni amip oluşturur.

VİP Yayınları

hem de daha fazla sayıdadır.

10. Sınıf

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) I ve IV 

C) II ve III

E) II ve IV 

6-A 7-C 8-B 9-C 10-A

2

TEST

Hücre Döngüsü ve Mİtoz 1.

3.

Yeni oluşmuş bir hücrenin büyüyüp belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler meydana

M fazı

getirmesi sürecine "hücre döngüsü" denir.

Z

Hücre döngüsüyle ilgili, X

I. İnterfaz ve mitotik evre olmak üzere iki bölümden

I

Hücre döngüsü

YI N LA R

oluşur.

II. İnterfaz, G1, S ve G2 olmak üzere üç alt evreden oluşur.

Y

III. Kısa süren interfaz evresini uzun bir mitotik evre izler.

Şekilde hücre döngüsünün X, Y ve Z ile gösterilen

IV. Hücre döngüsünün süresi bir canlının tüm hücre-

evrelerinde gerçekleşen olaylarla ilgili,

lerinde aynıdır.

X ® Hücrenin hacmi ve kütlesi artar.

ifadelerinden hangileri söylenemez?

Z ® DNA replikasyonu sırasında oluşan hatalar dü-

A) Yalnız II 

Y ® RNA miktarı iki katına çıkar. zeltilir.

 

B) Yalnız IV 

D) II ve IV 

C) I ve III

E) III ve IV 

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız X   

B) Yalnız Y 

D) Y ve Z 

C) X ve Z

4.

E) X, Y ve Z 

Hücre döngüsünün interfaz evresiyle ilgili aşağıda-

ki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Hücre döngüsünün yaklaşık %90’ını kapsar.

2.

B) Yaşamsal faaliyetlerin devam ettiği ve hücrenin bü-

2n

yüdüğü evredir.

YA

2n

İnterfaz

X

C) Bölünmeyle ilgili hazırlıklar yapılır.

Y

D) Hücrenin hacmi artar ve DNA eşlenmesi gerçekle-

İnterfaz evresini geçiren bir hücrenin interfaz ba-

şir.

şındaki durumu şekildeki gibi X, interfaz sonunda-

E) ATP ve protein sentezi gibi metabolik olaylara ge-

ki durumu Y ile ifade edilecek olursa, bu hücrenin

çici bir süre ara verilir.

X durumundan Y durumuna geçişinde; I. yüzey alanı / hacim oranı,

III. DNA miktarı

5.

değişimleriyle ilgili aşağıdaki eşeleştirmelerden

Mitoz sırasında gerçekleşen; I. bölünme sırasında iğ ipliklerinin uzayarak kineto-

hangisi doğrudur?

korlara bağlanması, II. mikrofilamentlerin hücre zarını içeri doğru çekerek, II

III

A)

Artar

Artar

Artar

B)

Azalır

Değişmez

Artar

C)

Artar

Azalır

Değişmez

D)

Değişmez

Artar

Azalır

E)

Azalır

Değişmez

Azalır

boğumlanmayı sağlaması, III. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına gitmesi

VİP Yayınları

I

10. Sınıf

olaylarından hangileri bölünen hücrenin hücre duvarına sahip olmadığını gösterir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

Biyoloji

Vİ P

II. kromozom sayısı,

13

Test 2

Hücre Döngüsü ve Mitoz 6.

8.

Hücre döngüsüyle ilgili olarak yapılan,

Bir hayvan hücresine ait hücre döngüsünün belirli bir evresi aşağıda şematize edilmiştir.

I. Hücre döngüsü interfaz ve sitokinez evrelerinden oluşur.

Kinetokora bağlı iğ iplikleri

İğ iplikleri

II. İnsan vücudundaki hücrelerin önemli bir kısmı interfaz evresindedir. III. Mitotik evrede çekirdek bölünmesi (mitoz) ve sitoplazma bölünmesi (sitokinez) gerçekleşir.

 

Çekirdek zarı parçaları

YI N LA R

A) Yalnız I 

I

açıklamalarından hangileri doğrudur? B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

İki kromatitli kromozomlar

E) I, II ve III 

Kinetokor

Hücre döngüsünün X evresi

Bu evre ve bölünen hücreyle ilgili olarak yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) X evresinde çekirdek ve çekirdekçik kaybolur. B) X evresi, mitozun ilk evresi olan profazdır.

7.

P hücresi, şekildeki gibi bölünerek R ve S hücrelerini oluşturmuştur.

C) X evresi boyunca kromozomlar iki kromatitlidir.

D) X evresindeki her kromozom bir kinetokora, iki

P

sentromere sahiptir.

DNA

E) X evresinde kromozomlar kısalıp kalınlaşarak be-

Vİ P

YA

lirgin hale gelir.

R

9.

aşağıdakilerden hangisidir? A) İnterfaz   

D) Telofaz 

I. interfaz G1,

II. R ve S hücreleri amitozla oluşmuştur.

II. interfaz G2,

III. P hücresi eşeysiz üremeyle çoğalmıştır.

III. profaz,

IV. P, R ve S bölünme sürecinde mutasyon gerçek-

IV. anafaz

yorumlarından hangileri yapılabilir?

 

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) II ve IV E) I, III ve IV 

1-C 2-B 3-E 4-E 5-B

VİP Yayınları

I. P hücresi, prokaryot yapılıdır.

A) I ve IV 

C) Metafaz E) Anafaz 

10. Ökaryotik bir hücrede,

leşmediyse genetik olarak özdeştir.

Biyoloji

B) Profaz 

S

Verilenlere göre,

14

Birçok hücrede hücre döngüsünün en uzun evresi

10. Sınıf

evrelerinden hangilerinde her kromozom iki kromatitten oluşur? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

6-D 7-E 8-D 9-A 10-B

3

TEST

Hücre Döngüsü ve Mİtoz 4.

Hücre döngüsünün belirli bir evresinde gerçekleşen bazı olaylar şunlardır:  Hücre hacmi artar.

A) Çekirdek bölünmesi

 DNA replikasyonu gerçekleşir.

B) Hücre bölünmesi

 Yeni organeller üretilir.

C) Döllenmenin gerçekleşmesi

Buna göre, özellikleri verilen evre aşağıdakiler-

 

D) Yüzey alanı / hacim oranının azalması

YI N LA R

den hangisidir? A) İnterfaz 

Canlılarda üremenin temelini aşağıdaki olaylardan hangisi oluşturur?

I

1.

E) Yüzey alanı / hacim oranının artması

B) Profaz  D) Anafaz 

C) Metafaz

E) Telofaz 

5.

Aşağıda hücre döngüsünün belirli bir evresinde yer

alan bir hücre şematize edilmiş, homolog kromozom çiftleri aynı renkte gösterilmiştir.

2.

Hücrede genetik materyal, hücre döngüsünün belirli bir evresinde K durumundan L durumuna geçmiştir.

K

L

Bu süreçte gerçekleşen olaylarla ilgili,

Bu hücre ile ilgili,

YA

I. Hücredeki gen çeşidi sayısı iki katına çıkmıştır.

I. 12 kromozomu vardır.

II. DNA replikasyonu ile genetik materyalin miktarı iki katına çıkmıştır.

II. Diploittir.

III. Hücre anafaz evresini tamamlamıştır.

III. İnterfazın G1 evresindedir.

IV. Kromatin iplikleri yoğunlaşarak belirgin kromozom-

IV. Hayvan hücresidir.

lara dönüşmüştür.

açıklamalarından hangilerinin doğruluğu kesindir?

yorumlarından hangileri yapılabilir? B) II ve III 

 

 

E) I, II ve IV 

6.

hangisinde kendini eşleyerek hücredeki miktarını iki katına çıkarır?

 

B) Profaz  D) Anafaz 

D) II ve IV 

C) I ve III

E) III ve IV 

Hücre döngüsünün interfaz evresinde;

II. kromozom sayısının iki katına çıkması,

DNA hücre döngüsünün aşağıdaki evrelerinden

A) İnterfaz 

B) Yalnız IV 

I. DNA’nın kendini eşlemesi,

C) Metafaz E) Telofaz 

VİP Yayınları

3.

D) I, II ve III 

A) Yalnız II 

C) II ve IV

10. Sınıf

III. sentromerlerin birbirinden ayrılması olaylarından hangileri gerçekleşir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

Biyoloji

Vİ P

A) I ve IV 

15

Test 3

Hücre Döngüsü ve Mitoz 7.

9.

X hücresi 2n=4, Y hücresi n=4 kromozomludur. Bu iki hücrede gerçekleşen mitoz aşağıda gösterilmiştir.

Mitozda; B kromozomların kromatin ipliği haline dönüşmesi,

B çekirdeğin yeniden oluşması, B çekirdekçiğin belirginleşmesi

Y

X

olayları aşağıdaki evrelerin hangisinde gerçekleşir? n=4 Mitoz

A) Sitokinez 

C) Metafaz

D) Telofaz 

E) Anafaz 

YI N LA R

 

B) Profaz 

I

2n=4 Mitoz

Buna göre, X ve Y hücrelerinin bölünme sürecinde gözlenen yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi kesinlikle aynı değildir?

10. Hücre döngüsünü difüzyon yapabilen faktörlerin dü-

zenlediğine dair ilk kanıt, kültüre alınmış memeli hücreleriyle yapılan hücre fizyonu (hücrelerin kaynaştırıl-

A) İnterfazda çekirdekte bulunan homolog kromozom çifti sayısı

ması) deneylerinden elde edilmiştir. Deneylerde G1,

S, G2 evresinde bulunan hücreler M fazındaki hücrelerle kaynaştırılmıştır.

B) İnterfazın son evresinde gözlenen toplam kromatit sayısı

Buna göre hücre döngüsünün,

C) Metafazda ekvator düzlemine dizilen kromozom sayısı

I. G1, II. S,

D) Anafaz evresinde hücrede bulunan kromozom sa-

III. G2,

yısı

IV. M

E) Profazda, sitoplazmada bulunan sentriol sayısı

evrelerinden hangilerinde bölünen hücreler, S fazındaki başka bir hücre ile fizyona girdiğinde bu du-

YA

8.

rum olgun olmayan DNA replikasyonuna yol açar?

A) Yalnız I 

Mitoz geçiren bir hücrenin çeşitli evrelerdeki durumu aşağıda numaralanarak gösterilmiştir.

relerindeki kromozom durumlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur? IV. A) Herhangi bir evredeki bağımsız sentromer sayısı kromozom sayısına eşittir. B) Telofazda kromozom sayısı bağımsız sentromer sayısının iki katıdır. C) Anafazda sentromer sayısı kromozom sayısının iki

Numaralanmış evreler aşağıdakilerin hangisinde

Biyoloji

gerçekleşme sırasına uygun olarak sıralanmıştır?

16

E) II ve IV 

11. Ökaryotik hücrelerin, hücre döngüsünün çeşitli ev-

A) I-II-III-IV 

B) I-III-IV-II 

D) III-IV-I-II 

C) III-II-I-IV E) IV-II-III-I 

1-A 2-C 3-A 4-B 5-A 6-A

VİP Yayınları

III.

 

D) I ve IV 

C) II ve III

II.

Vİ P

I.

 

B) Yalnız III 

10. Sınıf

katıdır. D) Metafazda kromatit sayısı bağımsız sentromer sayısına eşittir. E) Profazda kromozom sayısı kromatit sayısının iki katıdır.

7-A 8-C 9-D 10-A 11-A

4

TEST

Hücre Döngüsü ve Mİtoz 1.

3.

Aşağıda ökaryotik bir hücreye ait metafaz kromozomu şematize edilmiş, kromozom üzerinde iğ iplikleri-

Şekilde mitoz geçiren bir hücrenin belirli bir evredeki durumu gösterilmiştir.

nin bağlandığı bölüm X ile gösterilmiştir.

YI N LA R

I

Kromozom

X

Buna göre, verilen evreyle ilgili aşağıda yapılan

Sentromer

açıklamalardan hangisi doğrudur?

İğ iplikleri

A) Metafaz evresidir.

B) Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olur. C) Her kromozom tek bir kromatitten oluşur. D) Kromozomlar kromatin ipliği halindedir.

E) Metafaz plağında 12 kromozom bulunmaktadır.

Buna göre, X ile gösterilen bölümle ilgili olarak yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Kromozomların hareketini sağlayan motor proteinleri bulundurur.

B) Her bir kromatitte bir tane bulunur. C) Mikrotübüllerden yapılmıştır.

YA

D) Kinetokor olarak adlandırılır.

4.

E) Mitozda, tümü iğ ipliklerine bağlanmadan metafaz evresi başlamaz.

I. İğ iplikleri kromozomlara bağlanır. II. Çekirdekçik kaybolur. III. Kardeş kromatitler bağımsız kromozomlara dönüşür. IV. Hücrenin kromozom sayısı iki katına çıkar. V. Sentrioller hücrenin zıt kutuplarına yerleşir.

Vİ P

Verilen olaylar aşağıdakilerin hangisinde gerçek-

Hücrelerin yaşam döngüsünde gözlenen;

leştiği mitoz evreleri (profaz veya anafaz) bakımın-

I. iğ ipliklerinin oluşması,

dan doğru sınıflandırılmıştır?

leminde birikmesi,

III. sentromer sayısının iki katına çıkması,

IV. kromozomların iki kromatitli duruma gelmesi olayları aşağıdakilerin hangisinde gerçekleşme sırasına uygun olarak verilmiştir? A) I - III - II - IV 

 

B) I - IV - III - II 

D) IV - I - III - II 

C) II - III - I - IV

E) IV - III - II - I 

10. Sınıf

Profaz

Anafaz

A)

I ve II

III, IV ve V

B)

I, II ve V

III ve IV

C)

II, IV ve V

I ve III

D)

III ve V

I, II ve IV

E)

I, III ve V

II ve IV

Biyoloji

II. Golgide üretilen kofulların hücrenin ekvatoral düz-

VİP Yayınları

2.

Bir hücrenin hücre döngüsü sırasında gerçekleşen bazı olaylar şunlardır:

17

Test 4

Hücre Döngüsü ve Mitoz 5.

8.

Mitotik evrenin sitokinez aşamasıyla ilgili,

Mitoz geçiren diploit bir hücrenin metafaz evresindeki görünümü aşağıdakilerin hangisidir?

I. Bitki hücrelerinde, golgide üretilen küçük kofuların kaynaşmasıyla gerçekleşir.

A)

B)

C)

D)

II. Hayvan hücrelerinde mikrotübüllerin plazma zarını hücrenin merkezine doğru çekmesiyle gerçekleşir. cak şekilde ortadan ikiye bölünür.

A) Yalnız I   

YI N LA R

açıklamalarından hangileri doğrudur?

I

III. Sitoplazma her zaman tüm organelleri eşit dağıta-

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III

E) I ve III 

E)

6.

İnterfaz evresiyle ilgili,

I. İnterfaz, sitokinez evresi tamamlandığında başlar ve mitoz başlayana kadar devam eder.

II. Hayvan hücrelerinde sentrozomun eşlendiği evredir.

III. Mitokondri gibi organellerin sayısı artar.

9.

IV. Hızlı bölünen embriyo hücrelerinde G1 evresi görülmez.

I. DNA eşlenmesi,

YA

II. çekirdek sayısının iki katına çıkması,

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) I ve II 

B) II ve III 

D) I, II ve III 

III. kardeş kromatitlerin ayrılması

C) III ve IV

olayları aşağıdakilerin hangisinde doğru sıralan-

E) I, II, III ve IV 

mıştır? A) I - II - III   

Vİ P

 

7.

Ökaryotik bir hücrenin hücre döngüsüne ait,

B) I - III - II  D) II - III - I 

C) II - I - III E) III - I - II 

Mitoz sonucu oluşan iki hücre için,

10. Bitki hücrelerinde sitokinezin boğumlanma yerine

I. organel sayısı,

ara lamel ile gerçekleşmesi, bu hücrelerde temel

II. sitoplazma miktarı,

olarak aşağıdakilerden hangisinin bulunmasından

III. hücre büyüklüğü,

kaynaklanır?

özelliklerinden hangileri normal olarak farklılık gös-

Biyoloji

terebilir?

18

A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

1-C 2-D 3-A 4-B 5-A

VİP Yayınları

IV. kalıtsal yapı

10. Sınıf

A) Fotosentez yapan kloroplast B) Atıkları depolayan merkezi koful C) Selüloz içeren hücre duvarı D) Kolesterol içeren hücre zarı E) Sentriol içeren sentrozom

6-E 7-D 8-D 9-B 10-C

5

TEST

Hücre Döngüsü ve Mİtoz 1.

3.

Aşağıda çeşitli hücrelere ait bölünme evreleri gösterilmiştir.

Mitozun anafaz evresinde aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?

Verilen evrelerden hangisinde bulunan hücrenin

A) Kinetokorlara bağlı iğ iplikleri sayesinde kardeş

kromozom sayısı diğerlerinden daha fazladır?

B) Kardeş kromatitleri bir arada tutan proteinlerin par-

B)

I

A)

kromatitler birbirinden ayrılır.

YI N LA R

çalanmasıyla kardeş kromatitler bağımsız kromo-

zomlara dönüşür.

C) Kinetokorlara bağlı olmayan iğ ipliklerinin uzaması sonucu hücrenin boyu uzar.

D) Yoğunlaşan kromozomlar çözülerek kromatin ip-

C)

D)

liklere dönüşür.

E) Kromozomlar kutuplara ulaştığında anafaz tamamlanır.

4.

E)

Ökaryotik bir hücrenin yaşam döngüsünde gözlenen aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleştiği

dönem interfaz evresi değildir?

A) Mikrotübüllerin yapı birimlerinin sentezlenmesi

B) Genetik materyalin tam bir kopyasının çıkarılması

D) Çekirdek zarı ve endoplazmik retikulumun erimesi sonucu çekirdeğin kaybolması E) DNA replikasyonunun hatasız bir şekilde yapılıp yapılmadığının denetlenmesi

İnsanlarda mitoz geçiren bir hücrenin çeşitli evre-

5.

lerindeki kromozom sayılarıyla ilgili, olarak yapılan aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Metafaz

Anafaz

evresindeki

evresindeki

evresindeki

kromozom

kromatit

kromozom

sayısı

sayısı

sayısı

A)

23

23

23

B)

23

23

46

C)

46

46

46

D)

46

92

46

E)

46

92

92

j Yoğun durumdaki kromozomlar açılarak kromatin halini alır. j Çekirdek ve çekirdekçik yeniden oluşur. j Sitokinez başlar ya da başlamış sitokinez belirginleşir. j Hücre iki çekirdekli bir hal alır.

VİP Yayınları

Profaz

Hücre döngüsünün belirli bir evresinde gerçekleşen bazı olaylar şunlardır:

10. Sınıf

Buna göre, özellikleri verilen evre aşağıdakilerden hangisidir? A) İnterfaz   

B) Profaz  D) Anafaz 

C) Metafaz E) Telofaz 

Biyoloji

Vİ P

2.

YA

C) Yeni organellerin üretilmesi

19

Test 5

Hücre Döngüsü ve Mitoz 6.

9.

Prokaryot hücrelerin bölünerek çoğalması sürecinde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

Mitoz geçiren ancak sitokinez geçirmeyen bir hücreyle ilgili, aşağıdaki yorumlardan hangisi kesin olarak yapılabilir?

A) Genetik materyalin kopyalanması A) Herbir çekirdeğindeki kromozom sayısı iki katına

B) Sitoplazmanın ikiye bölünmesi

çıkar.

C) İğ ipliklerinin kromozomlara bağlanması

B) Çekirdek sayısı iki katına çıkar.

D) Hücre hacminin artması

I

C) Toplam kromozom sayısı bölünmeye başlayan

E) Eşlenen DNA’ların birbirinden ayrılması

hücrenin dört katı olur.

YI N LA R

D) Biri iki çekirdekli diğeri çekirdek taşımayan iki yeni hücre oluşturur.

E) Kromozom sayısı başlangıçtaki hücrenin yarısı kadar olan iki yeni hücre oluşturur.

7.

Şekildeki X hücresi mitozla Y ve Z hücrelerini oluşturmuştur.

Y

Z

X

10. Mitoza ait bazı evreler şunlardır: I. İnterfaz

Buna göre, Y ve Z hücrelerinin, I. DNA nükleotit dizisi, II. yüzey alanı / hacim oranı,

II. Profaz

III. Metafaz IV. Telofaz

III. organel sayısı,

Bu evrelerde gerçekleşen bazı olaylar,

YA

IV. kromozom sayısı

a. Hücreler büyür ve genetik materyalin tam bir kop-

özelliklerinden hangileri kesinlikle aynıdır?

yası çıkarılır.

(Mutasyon olmadığı varsayılacaktır.) A) I ve IV   

B) II ve III 

D) I, II ve III 

b. Kutuplara çekilmiş olan kromozomlar tekrar iplik-

C) II ve IV

si bir yapıya dönüşerek uzar ve belirsizleşir. c. Eşlenmiş (iki kromatitli) kromozomlar, hücrenin or-

E) I, III ve IV 

ta düzleminde bir sıra halinde dizilir. d. Kromatin iplikler sarmal yapıp kıvrılarak kısalıp ka-

Vİ P

lınlaşır.

8.

şeklinde olduğuna göre, mitoz evresi ile bu evrede gerçekleşen olay eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?

Mitozla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğ-

rudur?

A) Sadece diploit (2n) kromozomlu hücrelerde ger-

B) Sadece ökaryotik hücrelerde gerçekleşir. C) Sadece çok hücreli canlılarda görülür.

Biyoloji

D) Sadece tek hücreli canlılarda görülür.

20

E) İnsanlarda sadece ergenlik döneminden sonra gerçekleşir.

1-C 2-E 3-D 4-D 5-E

VİP Yayınları

çekleşir.

10. Sınıf

I

II

III

IV

A)

a

b

c

d

B)

b

a

d

c

C)

a

d

c

b

D)

c

b

d

a

E)

d

b

c

a

6-C 7-A 8-B 9-B 10-C

ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

TESTLERİ

I

DEĞERLENDİRME

1. ÜNİTE

TEST

1

Ünİte DeğerlendİRme Testİ 3.

1.

Hücrede, X evresinde "a" ile gösterilen genetik mater-

I

yal döngünün Y evresinde "b" şeklini almıştır.

a

YI N LA R

b

Buna göre,

I. X, interfazın G2 evresi olabilir.

II. Y, mitozun profaz evresi olabilir.

III. a, tek bir kromatitten oluşur.

Şekilde görülen hücre ile ilgili, aşağıdaki açıklama-

lardan hangisi kesinlikle yanlıştır? (Homolog kromo-

IV. b’de birbirinin aynı iki DNA molekülü bulunur.

zomlar aynı renk ve büyüklükte gösterilmiştir.)

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) 2n = 4 kromozomludur.

A) Yalnız I 

B) Sekiz kromatite sahiptir.

 

C) Bağımsız sentromer sayısı dörttür. D) Haploit kromozomludur.

B) Yalnız III 

D) I ve IV 

C) II ve III

E) II ve IV 

E) İnterfazın S evresini tamamlamıştır.

4.

Çeşitli canlılarda görülen,

I. bitkilerde sperm ve yumurta üretimi,

II. tek hücreli ökaryotik bir canlının eşeysiz üremey-

YA

Aşağıda belirli bir hücreye ait hücre döngüsü şemati-

le çoğalması,

ze edilmiştir.

III. erkek arılarda sperm üretimi olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

III evresi

Vİ P

IV evresi I evresi

5.

A) Çekirdek sayısının iki katına çıkması

II evresi

B) İğ ipliklerinin kromozomun kinetokor bölgesine

fazı oluşturur?

 

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

10. Sınıf

bağlanması C) Hücre zarının boğumlanarak sitoplazmayı ikiye ayırması D) Sentromerlerin ayrılması E) Kromozomların metafaz plağına dizilmesi

Biyoloji

Şemada numaralanmış evrelerden hangileri inter-

A) I ve II 

Bitki hücrelerinin mitozla çoğalması sürecinde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

VİP Yayınları

2.

53

Test 1

Ünite Değerlendirme Testi 6.

9. M fazı

Bakteri ve arkelerin yaşam döngüsünde; I. interfaz, II. mitoz,

Z

III. sitokinez

X

Hücre döngüsü

evrelerinden hangilerine rastlanmaz? A) Yalnız I 

C) Yalnız III

D) I ve II 

E) II ve III 

YI N LA R

 

B) Yalnız II 

I

Y Şekilde hücre döngüsünün X, Y ve Z ile gösterilen evrelerinde, I. DNA hasarının onarılması,

II. RNA polimerazın aktivite göstermesi,

III. aktin filamentlerin hücre zarını içe doğru çekmesi, IV. bağımsız sentromer sayısının iki katına çıkması olaylarından hangileri gerçekleşir? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

10. Hücre döngüsü, interfaz ve mitotik evreden oluşur. Mi-

totik evre mitoz ve sitokinez olmak üzere ikiye ayrılır. Mi-

C) III ve IV

toz da kendi içinde çeşitli evrelere ayrılarak incelenir.

E) I, II, III ve IV 

Buna göre, DNA polimeraz aktivitesinin en yüksek olduğu evre aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnterfaz   

7.

B) Profaz 

D) Anafaz 

C) Metafaz

E) Telofaz 

Kapalı tohumlu bitkilerin üreme organı aşağıdaki-

YA

lerden hangisidir? A) Tohum   

B) Çiçek 

C) Kozalak

D) Tomurcuk 

E) Meyve 

11. Memeli bir hayvanın gametlerinde 12 kromozom bu-

Vİ P

lunmaktadır.

8.

Bu hayvanın vücut hücresi iki kez mitozla bölünecek olursa oluşacak hücre sayısı ve bu hücreler-

Çeşitli canlılarda gözlenen,

den her birinin çekirdeğinde bulunan kromozom

I. hidranın tomurcuklanma ile üremesi,

sayısı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

II. kavak ağacının çelikle çoğaltılması, Hücre sayısı

Kromozom sayısı

A)

2

12

B)

2

24

C)

4

12

D)

4

24

E)

8

6

III. bal arılarında erkek arının partenogenezle üretilmesi,

olaylarından hangileri tür içi kalıtsal çeşitliliğin art-

Biyoloji

masına katkı sağlamaz?

54

A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV E) II, III ve IV 

1-D 2-D 3-A 4-E 5-C 6-A

VİP Yayınları

IV. çamların tohumla çoğaltılması

10. Sınıf

7-B 8-A 9-B 10-A 11-D

2

TEST

Ünİte DeğerlendİRme Testİ 1.

3.

Biyoloji öğretmeni sınavda aşağıdaki kavram haritasını vermiş ve numaralandırılmış bölümlerin tamamlan-

İnsanlarda mitoz aşağıdaki olaylardan hangisinde işlev yapar?

masını istemiştir.

I

A) Rejenerasyon

B) Sperm üretimi

C) Yumurta üretimi

D) Eşeysiz üreme

I

Döngünün bozulması

Hücre döngüsü

DNA replikasyonu

Çekirdek bölünmesi

II

III

E) Spor üretimi 

YI N LA R

  Sitoplazma bölünmesi

IV

Buna göre, öğrenciler boş bırakılan yerleri aşağı-

4.

dakilerden hangisinde verilen kavramlarla tamam-

Mayozda homolog kromozomların rastgele dağılması

farklı özellikte gametlerin üretilmesini sağlayarak gene-

larsa hiç hata yapılmamış olur?

tik çeşitliliği artırır. Aşağıda 2n=4 kromozomlu bir hüc-

II

A)

Kanser

B)

rede kromozomların rastgele dağılımına bağlı olarak

III

IV

Profaz

İnterfaz

Sitokinez

Büyüme

Mitoz

Sitokinez

İnterfaz

C)

Gelişmez

Profaz

Anafaz

Mitoz

D)

Kanser

İnterfaz

Mitoz

Sitokinez

E)

Kanser

İnterfaz

Mitoz

Telofaz

oluşabilecek 4 farklı gamet gösterilmiştir. Olasılık 1

YA

I

Vİ P

Olasılık 2

İnsan epitel hücresinin hücre döngüsünde gerçek-

leşen;

I. sentriol sayısının iki katına çıkması, II. kromatinlerin yoğunlaşarak belirgin kromozomlara dönüşmesi,

III. DNA’nın hatasız eşlendiğinin tespit edilmesi,

IV. iğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanması

de rastlanmaz? A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) I ve IV 

E) II ve IV 

C) II ve III

10. Sınıf

Buna göre, 2n=10 kromozomlu bir hücrede, şekildeki gibi kromozomların rastgele dağılımına bağlı olarak kaç farklı gamet üretilebilir? A) 4 

B) 8 

C) 10 

D) 16 

E) 32

Biyoloji

olaylarından hangilerine gelişmiş bitki hücrelerin-

VİP Yayınları

2.

55

Test 2

Ünite Değerlendirme Testi 5.

8.

Mitozu tamamladıktan sonra sitokinezle ayrılan iki hücrenin,

DNA replikasyonu sonucu oluşan yeni kromozomları (kardeş kromatitleri) bir arada tutan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

I. büyüklük, II. organel sayısı,

A) Sentrozom 

III. sitoplazma miktarı

 

B) Sentriol 

D) Kinetokor 

C) Sentromer

E) İğ iplikleri 

özelliklerinden hangileri farklı olabilir?

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

YI N LA R

 

B) Yalnız II 

I

A) Yalnız I 

9.

Çok hücreli bir canlının mitoz geçiren hücrelerinde si-

tokinez aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir. Çekirdek Kofullar

6.

Bu canlı ve bölünen hücreleriyle ilgili olarak yapılan

aşağıdaki yorumlardan hangisi kesinlikle yanlıştır? A) Bölünen hücreler soğan kök hücreleri olabilir

B) Sitokinezin gerçekleşmesini sağlayan kofullar Golgi aygıtında üretilmiştir.

Hücre döngüsüne ait şekilde verilen evreyle ilgili,

C) Kofulların içinde bol miktarda selüloz bulunur.

D) Sitokinez ara lamel oluşumuyla gerçekleşmiştir.

YA

I. Telofaz evresidir.

II. Çekirdek ve çekirdekçiğin yeniden oluştuğu evredir.

E) Kofulların hücrenin ekvatoral düzlemine dizilme-

III. Bitki hücrelerinin bölünmesine ait olabilir.

sinde mikrotübüller işlev yapar.

IV. Kromozomlar kısalıp kalınlaşarak yoğunlaşır. açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) I ve II 

D) I ve IV 

C) III ve IV

E) II ve IV 

10. Bazı türlerde erkek ve dişi gametler aynı canlı tarafın-

Vİ P

 

B) II ve III 

Buna göre, hem sperm hem de yumurta hücresi

Bölünerek çoğalan hayvan hücrelerinde

üretebilen canlılarla ilgili,

I. sentriol,

I. Bu canlılara erselik ya da hermafrodit canlı denir.

II. hücre plağı,

II. Bu canlıların tümü bitkiler aleminde sınıflandırılır.

III. sentrozom,

III. Böyle bir türe ait bütün bireyler kalıtsal olarak ay-

IV. iğ ipliği

Biyoloji

yapılarından hangilerine rastlanmaz?

56

A) Yalnız II   

B) Yalnız IV  D) II ve IV 

C) I ve III

E) III ve IV 

1-D 2-A 3-A 4-E 5-E

VİP Yayınları

7.

dan üretilebilir. Böyle bir canlının ürettiği spermlerin, kendi yumurtalarını döllemesi de eşeyli üremedir.

10. Sınıf

nıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

6-C 7-A 8-C 9-C 10-A

TEST

3 Ünİte DeğerlendİRme Testİ

1.

3.

Şekilde 2n=6 kromozomlu bir hücrede şekil ve büyük-

Hücre döngüsünün G1 evresinde gerçekleşen olay-

lükleri aynı, biri anneden diğeri babadan gelen kromo-

larla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru-

zom çiftleri (homolog kromozomlar) belirtilmiş, her bir

dur?

kromozom farklı renkte gösterilmiştir. A) Her kromozom eşlenmiş durumdadır.

Homolog kromozomlar

I

B) Kromozomlar ikişer kromatitten oluşur.

YI N LA R

C) Kromozom sayısı yarıya düşürülür.

D) Hücrenin protein miktarı ve organel sayısı artar.

Homolog kromozomlar

E) İğ iplikleri uzayarak kromatitlere bağlanır.

Homolog kromozomlar

4.

Hücre duvarına sahip bakteri ve bitki hücrelerinin bölünme sürecinde aşağıdaki olaylardan hangisi-

2n= 6 kromozomlu hücre

ne ortak olarak rastlanır?

Bu hücrenin mayoz geçirmesiyle normal olarak aşa-

A) Sitokinezin ara lamel oluşumuyla gerçekleşmesi

ğıdaki hücrelerden hangisinin oluşması beklenmez?

B) İğ ipliklerinin hücre iskeleti proteinlerinden üretil-

A)

B)

mesi

C) Genetik materyalin iki yeni hücreye eşit olarak dağıtılması

D) Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin kaybolması

E) Kromozomların hücrenin ekvatoral düzlemine di-

D)

5.

I. interfaz evresini tamamlamış üreme ana hücresi, II. üreme ana hücresinden mayoz I sonucunda oluşan hücrelerden her biri, III. üreme ana hücresinden mayoz II sonucunda olu-

E)

şan hücrelerden her biri

Vİ P

için bu hücrelerin çekirdeklerinde bulunan DNA’nın ağırlıklarıyla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? (1 pikogram = 0,000 000 000 001 gram)

Hücreler, hücre döngüsünün aşağıdaki evrelerin-

den hangisinde büyüme, salgılama, organel üretme gibi normal hücresel işlevlerini gerçekleştirir? A) G1   

B) S  D) Mitoz 

C) G2 E) Sitokinez 

VİP Yayınları

2.

Diploit vücut hücrelerinin çekirdeğinde 8 pikogram (pg) DNA bulunduran memeli bir dişi hayvanın;

10. Sınıf

I

II

III

A)

8 pg

4 pg

4 pg

B)

8 pg

16 pg

8 pg

C)

8 pg

8 pg

4 pg

D)

16 pg

8 pg

4 pg

E)

16 pg

16 pg

8 pg

Biyoloji

C)

YA

zilmesi

57

Test 3

Ünite Değerlendirme Testi Hücre döngüsünün mitotik evresinde aşağıdaki

9.

olaylardan hangisine rastlanmaz?

Çeşitli hücrelerde gerçekleşen hücre bölünmeleriyle ilgili, I. Bitki hücrelerinde sitokinez ara lamel oluşumu ile

A) Sitoplazma bölünmesi

gerçekleşir.

B) Kromozom sayısının iki katına çıkması

II. Tek hücrelilerde mitoz, büyüme ve gelişmeyi sağ-

C) DNA miktarının iki katına çıkması

lamak amacıyla yapılır.

D) İğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanması

III. Bakterilerde eşeysiz üreme mitozla olur.

E) Sentromer bölünmesinin gerçekleşmesi

I

6.

IV. Mitoz sonucunda oluşan hücreler ata hücreden

YI N LA R

daha fazla gen taşır.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I 

 

7.

B) Yalnız III 

D) I ve IV 

C) II ve III

E) II ve IV 

Memeli bir hayvanın üreme ana hücrelerinden gametlerin üretildiği süreçte gerçekleşen,

I. iki kromatitli kromozomların hücrenin ekvatoral

10. Mayoz geçiren bir hücrenin çeşitli evrelerdeki durumu

düzleminde karşılıklı olacak şekilde dizilmesi,

aşağıda numaralanarak gösterilmiştir.

II. biri anneden diğeri babadan gelen, şekil ve büyüklükleri aynı kromozomların hücrenin farklı kutuplarına doğru hareket etmesi,

III. sentromer bölünmesi sonucu birbirinden ayrılan

yapıların bağımsız kromozomlar olarak adlandırılması,

IV. sentriol sayısının normal vücut hücrelerinin iki katı olacak şekilde artması

I

II

YA

olaylarından hangilerine gelişmiş bir bitkinin kök ucunda bulunan meristemlerin bölünerek sayılarını artırmaları sürecinde rastlanmaz? A) I ve IV   

B) II ve III 

D) I, II ve III 

C) II ve IV

E) I, II ve IV 

III

Buna göre, numaralı evreler aşağıdakilerin hangisin-

Vİ P

de gerçekleşme sırasına uygun olarak verilmiştir?

8.

A) I - II - III   

B) I - III - II  D) III - I - II 

C) II - I - III E) III - II - I 

Hücrelerin genetik materyalleri ile ilgili,

I. DNA ya da RNA ile taşınabilen özgül nükleotit dizilerine gen denir.

11. Memeli bir hayvanın mitozla bölünen epitel hücrelerin-

II. Bir organizmadaki genlerin tümüne genom denir.

Biyoloji

ifadelerinden hangileri doğrudur?

58

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

1-E 2-A 3-D 4-C 5-D 6-C

de, anafaz evresinde 40 kromozom bulunduğu tespit

VİP Yayınları

III. Nükleotit denilen birimlerden oluşur.

10. Sınıf

edilmiştir. Bu canlının mayoz geçiren üreme ana hücrelerinde, profaz I evresinde kaç tetrat bulunur? A) 10 

B) 20 

C) 40 

D) 60 

E) 80

7-E 8-D 9-A 10-E 11-A

4

TEST

Ünİte DeğerlendİRme Testİ 1.

4.

2n=16 kromozomlu bir hücre mayozla bölünerek 4 yeni hücre oluşturmuştur.

Aşağıda 2n=6 kromozomlu bir hücrenin kromozomları şematik olarak gösterilmiştir.

Bu hücrede gözlenen durumlarla ilgili aşağıdaki

I

açıklamalardan hangisi yanlıştır?

zom sayısı iki katına çıkar.

YI N LA R

A) İnterfazda DNA kendini eşledikten sonra kromoB) Profaz I evresinde, sitoplazmasında 8 tetrat bulunur.

C) Anfaz I evresinde, sitoplazmasında 16 kromozom bulunur.

2n=6 kromozomlu hücre

D) Anfaz II evresinde, sitoplazmasında 16 kromozom bulunur.

Bu hücrenin mitoz geçirmesiyle normal olarak aşağıdaki hücrelerden hangisinin oluşması beklenir?

E) Metafaz II evresinde, 8 kromozoma sahiptir.

2.

A)

B)

C)

D)

Mitozun telofaz evresiyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Çekirdek zarının yeniden oluşmasıyla iki çekirdekli bir hücre oluşur.

YA

B) İğ iplikleri kaybolur.

C) Kromatin iplikleri yoğunlaşarak belirgin kromozomlara dönüşür.

E)

D) Sentrozomlar hücrenin zıt kutuplarına yerleşir.

E) Hayvan hücrelerinde sitoplazma boğumlanmaya

Vİ P

başlar

Bitki hücelerinin bölünmesiyle ilgili,

I. Sitokinez sitoplazmada bulunan kofulların bir araya gelerek birleşmesiyle gerçekleşir.

5.

II. Kromozomların zıt kutuplara çekilmesinde iğ iplik-

Aşağıdakilerden hangisi bölünen bir hayvan hücresinin mitotik evrede olduğunu kesin olarak gös-

leri işlev yapar.

terir?

III. Bitki hücreleri bölünmeden önce kloroplastlar bö-

açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

10. Sınıf

A) Hücre hacminin artması B) Yüzey alanı / hacim oranının azalması C) Mitokondri ve ribozom sayısının artması D) DNA’sının kendini eşlemesi E) Mikrotübüllerinin kinetokorlara bağlanması

Biyoloji

lünerek sayılarını artırır.

VİP Yayınları

3.

59

Test 4

Ünite Değerlendirme Testi 8.

Mitozla bölünen bir hücrenin hücre döngüsüne ait evrelerde kromozom sayısındaki değişimi göste-

I. kalp kası,

ren grafik aşağıdakilerden hangisidir?

A)

II. duyu nöronu,

B)

Kromozom sayısı

İnsanlarda,

III. düz kas

Kromozom sayısı

hücrelerinden hangileri mitozla çoğalabilir? A) Yalnız I 

D)

Kromozom sayısı

C) Yalnız III

D) I ve III 

E) II ve III 

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Metafaz

Profaz

YI N LA R

C)

İnterfaz

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Metafaz

Profaz

İnterfaz

 

B) Yalnız II 

I

6.

Kromozom sayısı

9.

Bitki ve hayvan hücrelerinin bölünmesi sırasında ger-

çekleşen bazı olaylar şunlardır:

a. Sentrioller hücrenin zıt kutuplarına yerleşir. ye bölünür.

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Metafaz

Profaz

İnterfaz

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Metafaz

Profaz

İnterfaz

b. Sitoplazma merkezden dışa doğru olmak üzere iki-

c. Kardeş kromozomlar iğ iplikleri üzerinde hareket ederek birbirinden ayrılır.

d. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.

E)

Buna göre, aşağıdaki şemalardan hangisinde veri-

Biyoloji

c

A) Diploittir.



B) Haploittir.

C) Prokaryottur.



D) Ökaryottur.

E) Hücre duvarına sahiptir. 

1-A 2-C 3-C 4-B 5-E

10. Sınıf

B)

a

d

b

E)

Bitki Hayvan hücresi hücresi b

c

Bitki Hayvan hücresi hücresi a

Hücre sayısını mitozla artıran bir canlıyla ilgili ola-

 

Bitki Hayvan hücresi hücresi b

Sitokinez

Anafaz

A)

C)

rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

60

len özellikler bitki ve hayvan hücrelerinde görülmeleri bakımından doğru sınıflandırılmıştır?

VİP Yayınları

7.

Telofaz

Metafaz

Profaz

Vİ P

İnterfaz

YA

Kromozom sayısı

D)

a

c

Bitki Hayvan hücresi hücresi d

d

d

c

a b

Bitki Hayvan hücresi hücresi a

b

c d

6-C 7-C 8-C 9-B

TEST

5 Ünİte DeğerlendİRme Testİ

1.

3.

Aşağıdakilerden hangisinde mitoz geçiren 2n=4 kromozomlu bir hücrenin anafaz evresindeki du-

Aşağıda yapılan mitoza ait evre ile bu evrede gerçekleşen olay eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?

rumu şematize edilmiştir? A)

A) Profaz , Homolog kromozomların parça değiştir-

B)

mesi

I

B) Profaz , Çekirdek zarının parçalanması

YI N LA R

C) Metafaz , Sentriol sayısının iki katına çıkması

D) Anafaz , Homolog kromozomların ayrılması E) Telofaz , DNA’nın kendini eşlemesi

C)

D)

E)

4.

Mayoz geçirecek hücrelerde, bölünme öncesinde DNA

replikasyonu gerçekleşir ve mevcut genetik bilginin tam

bir kopyası çıkarılır. Birbirinin kopyası olan DNA’lar kardeş kromatitleri oluşturur.

Buna göre, kardeş kromatitler aşağıdaki bölünme evrelerinden hangisinde birbirinden ayrılır?

YA

A) Profaz I   

B) Metafaz I 

D) Telofaz I 

C) Anafaz I

E) Anafaz II 

2. Bir bitki hücresinde bölünme sırasında hücrede gözlenen kromozom sayılarıyla ilgili bazı bilgiler şunlardır: – Metafaz I evresinde ekvatoriyal düzlemde 8 tetrat gözlenir.

– Anafaz II evresinde sitoplazmada 16 kromozom

Vİ P

gözlenir.

Buna göre, bu hücrenin bölünmeden önceki kromo-

zom sayısı (I) ile bölünmesini tamamladıktan sonra

5.

oluşturacağı hücrelerin kromozom sayısı (II) aşağı-

dakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A)

8

4

B)

8

8

C)

16

8

D)

16

16

E)

32

16

II. sitokinezin ara lamel oluşumuyla gerçekleşmesi, III. iğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanması

10. Sınıf

olaylarından hangileri hem mitoz hem de mayozda görülebilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

E) I, II ve III 

C) I ve III

Biyoloji

II _______

I. sitoplazmanın boğumlanarak bölünmesi,

VİP Yayınları

I _______

Çeşitli hücrelerin bölünmeleri sırasında gerçekleşen,

61

Test 5

Ünite Değerlendirme Testi 8.

Mayoz geçiren bir hücrede aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

Mitozun belirli bir evresinde gerçekleşen bazı olaylar şunlardır: – Kromatin iplikler katlanıp kısalarak ve sıkıca kıvrı-

A) Homolog kromozomların ayrılması

larak tek tek görülebilen kromozomlar hâlini almaya başlar.

B) Kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişimi olması

– Çekirdek ve çekirdekçik kaybolur.

C) İki kromozomun bir araya gelerek dört kromatitli

– Çekirdek zarı ve endoplazmik retikulum parçalanır.

yapıyı oluşturması

Buna göre, özellikleri verilen evre ile ilgili,

D) Diploit kromozomlu hücrelerden haploit kromo-

I. Mitotik iğ iplikleri oluşturulur.

YI N LA R

zomlu hücrelerin oluşması

II. Her bir kromozom iki kromatitten oluşur.

E) Mayoz II’den önce DNA miktarının iki katına çıkması

I

6.

III. İğ ipliklerine tutunan kromozomlar ileri geri hareket ederek hücrenin ekvatoral düzlemine dizilir.

IV. Metafaz evresidir.

açıklamalarından hangileri yapılabilir?

A) I ve II 

7.

 

Aşağıdaki şekilde bir hücrenin bölünme süreci, bazı

B) II ve III 

D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

olayları numaralanarak gösterilmiştir.

YA

I

9.

Hücre döngüsü evresi

II

I.

İnterfaz

II.

Karyokinez

III.

Sitokinez

İlgili evrede gerçekleşen olay

Vİ P

III

a.

DNA miktarının iki katına çıkması

b.

Kromozom sayısının iki katına çıkması

c.

Çekirdek sayısının yarıya düşmesi

Tabloda verilen, hücre döngüsüne ait evreler ile bu evrelerde gerçekleşen olaylar aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

Numaralı olaylarla ilgili, I ® Kalıtsal madde iki katına çıkar.

II ® Kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak belirgin ha-

III ® Kromozom sayısı iki katına çıkar.

Biyoloji

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

62

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

1-C 2-C 3-B 4-E 5-E

VİP Yayınları

le gelir.

10. Sınıf

I

II

III

A)

a

b

c

B)

a

c

b

C)

b

a

c

D)

b

c

a

E)

c

b

a

6-E 7-E 8-A 9-A

ÜNİTE

I

2

Vİ P

YA

YI N LA R

Kalıtımın Genel İlkelerİ

2. ünİte

TEST

1

Genetİk kavramlar 3.

Kalıtsal kavramlarla ilgili aşağıdaki tanımlamalardan hangisi yanlıştır?

DNA üzerinde yer alan, belirli kalıtsal özellikleri şifreleyen birimlerle ilgili, I. Tüm canlılarda çiftler halinde bulunur.

A) Canlıların sahip oldukları özelliklerin dölden döle

II. 1500 nükleotitten oluşur.

aktarılmasına "kalıtım" denir.

III. Her karakter için tek çeşittir.

YI N LA R

B) Ebeveynlerden (ana - baba) oğul döllere genlerle

I

1.

aktarılan özelliklere "kalıtsal özellikler" denir.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

C) Kalıtsal özelliklerin nasıl ortaya çıktığını, oğul döllere nasıl aktarıldığını, genlerin yapısını ve işleyişini

A) Yalnız I 

inceleyen bilim dalına "genetik (kalıtım bilimi)" de-

 

nir.

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

D) Canlılar arasında çeşitlilik gösteren, dölden döle

aktarılabilen ve bireylerin sahip olduğu niteliklerin her biri "karakter" olarak adlandırılır.

E) Kalıtsal karakterlerin nesilden nesile aktarılamayan farklı her bir tipine "alel" denir.

4.

Genetik kavramlarla ilgili aşağıdaki açıklamalardan

hangisi yanlıştır?

A) Her biri, bir karakterin farklı şekilde belirmesine se-

Kalıtımla ilgili bazı kavramlar ve bu kavramlara ait açık-

bep olan, tek bir gen lokusunun iki veya daha faz-

lamalar şunlardır:

la sayıda olabilen alternatif şekillerine "alel" denir.

a.

B) Homolog kromozomlar üzerinde ayný lokusta bu-

lunan alellerin farklı olması durumu "heterozigot"

YA

Kavram Alel

b.

Lokus

c.

kavramıyla ifade edilir.

Karakter

C) Fenotipte ortaya çıkabilmesi için tek bir alelin ye-

Açıklama

I. II.

III.

terli olması durumunda ilgili kalıtsal özelliğe "rese-

Bir gen ya da bu genin alternatif çeşitlerinin kromozom üzerinde bulunduğu düşünülen yer

sif özellik" denir. D) Belli bir gen ya da bu genin alellerinden birinin kro-

Bir genin ayırt edilebilir fenotipik özellikler meydana getirebilen alternatif çeşitleri

mozom üzerinde bulunduğu düşünülen yere "lokus" denir.

Canlılar arasında çeşitlilik gösteren, dölden döle aktarılabilen ve bireylerin sahip olduğu niteliklerin her biri

Vİ P

E) Gen, içinde bulunduğu hücre veya organizmaya özel bir etkisi olan, kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye geçen kalıtımsal ögedir.

Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde kavram ile açıklama doğru eşleştirilmiştir? b

c

A)

I

II

III

B)

I

III

II

C)

II

I

III

D)

II

III

I

E)

III

II

I

5.

10. Sınıf

Bir canlının sahip olduğu genlerin tümünü (genetik yapısını) ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Fenotip   

B) Genotip 

D) Gen havuzu 

C) Genom

E) Kromozom 

Biyoloji

a

VİP Yayınları

2.

67

Test 1

Genetik Kavramlar 6.

9.

Aşağıdaki kavramlardan hangisi bir genin ayırt edi-

Canlıların sahip oldukları özelliklerin nesilden nesile

lebilir fenotipik özellikler meydana getirebilen alter-

aktarılmasına kalıtım, ebeveynlerden (ana baba) oğul

natif çeşitlerini ifade etmek için kullanılır?

döllere genlerle aktarılan özelliklere kalıtsal özellikler denir.

A) Lokus   

B) Alel  D) Resesif 

C) Dominant

Buna göre, kalıtım ve kalıtsal özellikler ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

E) Genotip 

I

A) Bir karakterle ilgili genin farklı alellerine sahip canlılara heterozigot denir.

YI N LA R

B) Heterozigot; melez ya da hibrit anlamına gelir.

C) Canlının fenotipine bağlı olarak, çevresel etkenlerle birlikte ortaya çıkan dış görünüşüne genotip denir.

D) Bir karakterle ilgili genin aynı alellerine sahip canlılara homozigot denir.

E) Belirli bir özellikle ilgili homozigot bireylerin, o özel-

7.

likle ilgili arı döl olduğu ifade edilir.

Aşağıda kalıtımla ilgili çeşitli kavramlar tanımlanmıştır. Yapılan tanımlamalardan hangisi doğrudur?

A) Baskın gen: Genotipteki etkisini sadece homozigot durumdayken gösterebilen gen

B) Fenotip: Canlının sahip olduğu genlerin toplamı

C) Bağlı genler: Biri anneden diğer babadan gelen ve homolog kromozomlar üzerinde bulunan genler

D) Homozigot: Canlının belirli bir karakterle ilgili sahip olduğu alelerin ikisinin de aynı özelliği belirlemesi durumu

YA

E) Varyasyon: Bir türün yaşadığı ortama uyum yapa-

10. Aşağıda AB kan grubundan bir insana ait belirli bir kro-

bilmesini sağlayan kalıtsal özellikleri

mozom çifti şematize edilmiş, bu kromozomlar üzerinde taşınan kan grubu alelleri belirtilmiştir.

Vİ P

A

8.

Bağlı genlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan han-

Buna göre, şekilde gösterilen kromozomlarla ilgili,

gisi doğrudur?

I. Kardeş kromozomlardır. II. Homolog kromozomlardır.

A) Krossing over gerçekleşmezse gametlere daima

III. Biri anneden diğeri babadan gelmiştir.

birlikte aktarılır.

len genlerdir.

Biyoloji

C) Biri hemen her zaman diğerine baskındır. D) Aralarında baskınlık çekiniklik ilişkisi olan genlerdir. E) Biri büyük harfle diğeri küçük harfle gösterilir.

1-E 2-C 3-E 4-C 5-C

IV. Daima farklı alelleri taşırlar.

VİP Yayınları

B) Aynı karakteri etkileyen ancak etkileri farklı olabi-

68

B

10. Sınıf

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve IV   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) II ve IV E) I, III ve IV 

6-B 7-D 8-A 9-C 10-B

2

TEST

Gamet çeşİdİ hesaplama 3.

Genotipi Pp Rr SS Tt olan bir birey bu genler bakımın-

Mm Nn genotipli bir bireyin, mayozla aşağıdaki gamet-

dan 8 farklı gamet üretebilir.

leri belirtilen oranlarda ürettiği tespit edilmiştir.

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden han-

Ş Mn: % 44

gisidir?

Ş mN: % 44 Ş mn: % 6

YI N LA R

leşmesi

Buna göre,

B) Mayozda homolog kromozomların bağımsız dağılımı

I

Ş MN: % 6

A) Gametler oluşurken krossing over olayının gerçek-

I. M ve n genleri bağlı genlerdir.

C) Mayozun ilk bölünmesinde kardeş kromatitlerin ayrılmaması

II. M ve n genleri arasındaki rekombinasyon frekansı (krossing over oranı) % 12’dir.

D) Baskın allelerin aynı gamete gitme eğilimi göstermesi

III. MN ve mn genotipli gametler üretilirken krossing over gerçekleşmiştir.

E) Gametlerin üretimi sırasında çeşitli mutasyonların meydana gelmesi

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I   

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

Aşağıda iki farklı canlının genotipi şematize edilmiştir. X A

Y

a

c

4.

YA

C

B

b

D

d

Aşağıda bölünen bir hücrede genetik rekombinasyo-

nun gerçekleşme süreci şematize edilmiştir.

Buna göre, X ve Y canlılarının krossing over gerçek-

leşen veya krossing over gerçekleşmeyen mayoz sonucu oluşturabilecekleri gametlerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

Vİ P X

Buna göre, bağlı genleri birbirinden ayırarak re-

Y

Krossing over var

Krossing over yok

Krossing over var

Krossing over yok

A)

AB, Ab, aB, ab

AB, Ab, aB, ab

CD, Cd, cD, cd

CD, cd

B)

AB, Ab, aB, ab

AB, Ab, aB, ab

CD, cd

CD, Cd, cD, cd

C)

AB, ab

Ab, aB

CD, Cd, cD, cd

CD, cd

D)

AB, Ab, aB, ab

AB, ab

Cd, cD

CD, Cd, cD, cd

AB, ab

CD, Cd, cD, cd

CD, Cd, cD, cd

E)

Ab, aB

kombinant kromozomları oluşturan olay ve bu olayın gerçekleştiği evre aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

VİP Yayınları

2.

B) Yalnız II 

10. Sınıf

Olay

Evre

A)

Krossing over

Mayoz - Profaz I

B)

Parça değişimi

Mayoz - Profaz II

C)

Tetrat

Mitoz - Anafaz

D)

Sinapsis

Mayoz - Anafaz I

E)

Sitokinez

Mitoz - Telofaz

Biyoloji

1.

69

Test 2

Gamet Çeşidi Hesaplama 5.

7.

Aa Bb Cc genotipli diploit dişi bir hayvanda bu genlerin durumu şekildeki gibidir.

Aşağıda diploit bir canlının üç farklı karakter bakımından genotipi ve genlerinin kromozomlar üzerinde du-

A

a

B

b

C

c

A

a

B

b

c

YI N LA R

C

I

rumu şematize edilmiştir.

Bu canlının, yumurta üretirken A ve B genleri ara-

sında kalan bölgede krossing overin gerçekleştiği bir mayoz sonucunda aşağıdaki gametlerden hangisini üretmesi beklenir?

Şekilde gösterilen canlının genetik yapısıyla ilgili

A)

B) A

aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

a

B C

A) A ve B bağlı genlerdir.

b

B) B ile b aynı karaktere etki eden alellerdir.

c

C) A geni ile b geninin aynı gamete gitmesi mümkün değildir.

D) B ile C farklı kromozomlar üzerinde bulunan ba-

D)

C) a

ğımsız genlerdir.

E) A genini taşıyan kromozom ile C genini taşıyan kro-

A

b

mozom bağımsız dağılım gösterir.

b

c

8.

YA

C

E)

A

A) Aa Bb Cc Dd Ee

B) KK ll Mm Nn Oo

B

C) Pp Rr ss Tt Uu

D) Gg Hh Kk ll Mm

c

 

Vİ P 6.

9.

Çeşitli özellikler bakımında eşeyli üremeyle çoğalan I. Aa Bb cc DD

Eşeyli üreyen bir hayvan türünde kıl renginden sorum-

II. Aa bb Cc Dd III. Aa BB cc DD

ve b’dir. A ve B genlerinin farklı kromozomlar üzerin-

IV. aa bb Cc Dd

Buna göre, ilgili özellikler bakımından heterozigot

Tüm genlerin farklı kromozomlarda bulunduğu bi-

bir hayvanın normal olarak aşağıdaki gametlerden

lindiğine göre, numaralı bireylerden hangi ikisinin

A) Aa   

B) Bb  D) Ab 

C) AaBb E) bb 

1-B 2-A 3-E 4-A 5-D

VİP Yayınları

de taşındığı tespit edilmiştir.

hangisini oluşturması beklenir?

Biyoloji

E) Aa bb Cc Dd ee 

dört farklı bireyin genotipi şöyledir:

lu aleller A ve a, kılın uzunluğundan sorumlu aleller B

70

5 karakterle ilgili 32 farklı gamet üretebilen bir can-

lının genotipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

10. Sınıf

oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı aynıdır? A) I ve II   

B) I ve III  D) II ve III 

C) I ve IV E) II ve IV 

6-D 7-C 8-A 9-C

3

TEST

Gamet Çeşİdİ Hesaplama 1.

4.

Tümü ayrı kromozomlarda taşınan 5 farklı karakte-

Aa bb Cc dd genotipli bir bireyin normal bir ma-

re ait genotipi Aa BB Cc DD Ee olan bir birey, ho-

yozla aşağıdaki gametlerden hangisini oluşturma-

molog kromozomların rastgele dağılımına bağlı ola-

sı beklenmez?

rak kaç farklı gamet üretebilir? A) AbCd  C) 8 

D) 16 

E) 32

B) Abcd 

 

C) abCd

I

B) 4 

D) abcd 

E) AbCc 

YI N LA R

A) 2 

5.

2.

Üç karakter bakımından genotipi Pp RR Ss olan

A

a

B

b

X

a

a

b

b

sağlıklı bir bireyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Tüm aleller farklı kromozomlar üzerinde bulunabilir.

Yukarıda şematize edilen, memeli bir hayvan türü-

B) Biri dominant diğeri resesif iki alel aynı kromozom üzerinde bulunabilir.

ne ait çaprazlamayla üretilen;

I. AB,

C) Genlerin tümü bağımsız ise PRS genotipli gamet

II. Ab,

üretme olasılığı pRs genotipli gamet üretme olası-

III. aB,

lığına eşittir.

IV. ab

D) PRS genlerinin aynı kromozom üzerinde olması durumda pRs genlerinin bu kromozomun homo-

fenotipli bireylerden hangilerini oluşturan gamet-

loğu üzerinde bulunduğu söylenebilir.

YA

lerin krossing over gerçekleşen mayozla üretildik-

E) pRS genlerinin bağlı olması durumunda PRS ge-

leri kesindir?

notipli gametleri ancak krossing over ile üretebilir.

A) I ve II 

Vİ P

 

D) I ve IV 

Bağlı ve bağımsız genlerle ilgili,

II. Kural olarak bağlı genler birbirine ne kadar uzak-

I. Gametlere dağılımı bağımsız genler gibi olur.

taysa bu genlerin krossing over ile ayrılarak farklı gametlere gitme olasılığı o kadar yüksektir.

II. Her mayozda ayrılırlar.

III. Bağımsız genler aynı gamette birlikte bulunama-

beklenir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

 

D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

10. Sınıf

yacak durumda olan genlerdir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

Biyoloji

III. Gametlerin sadece %25’inde birlikte bulunmaları

B) Yalnız II 

E) II ve IV 

nan genlerdir.

oranı) %50 olan iki gen için,

A) Yalnız I 

C) III ve IV

I. Bağımsız genler farklı kromozomlar üzerinde taşı-

Aralarındaki rekombinasyon frekansı (krossing over

VİP Yayınları

3.

6.

B) II ve III 

71

Test 3

Gamet Çeşidi Hesaplama 9.

Aşağıda üç farklı türden erkek bireyin kromozomları ve

Farklı karakterleri etkileyen P, R, S, T genleri aynı kro-

bazı genlerinin bağlantı durumları gösterilmiştir. Bu üç

mozom üzerinde bulunmaktadır. Bu genler arasında-

türün erkek bireylerinde mayozla üreme hücreleri üre-

ki krossing over oranları (rekombinasyon frekansları)

tilirken krossing over gerçekleşmediği bilinmektedir.

şöyledir:

Buna göre,

• P - R= 8 • R - S= 13

II. K

P

K N

L

l

m

m

n R

R

• S - T= 7

p S

S

• P - T= 2

r t

t

Buna göre, verilen genler aşağıdakilerin hangisinde kromozom üzerindeki konumları bakımından

r

Y

III.

Y

doğru sıralanmıştır?

A)

A

a

C D

B

b E

c

B)

d e

C) D)

şeklinde numaralanmış bireyler, üretebilecekleri en fazla gamet çeşidi bakımından aşağıdakilerin hangisinde doğru sıralanmıştır? A) I > II > III 

8.

E)

B) I > III > II 

D) II > III > I 

T

S

P

S

T

R

S

P

R

T

T

P

R

S

S

P

T

R

10. Diploit bir hayvan türünde A ve B genleri farklı karak-

Dd Ee genotipli bir bireyin mayozla ürettiği gametler

terleri etkilemektedir. a, A geninin aleli, b, B geninin

Vİ P

alelidir. Bu türden dişi bir hayvanda A ile B bir kromo-

– DE % 50

zomun, a ile b başka bir kromozomun üzerindedir.

– de % 50

Buna göre,

Buna göre,

I. A ile B bağlı genlerdir.

I. D ve E genleri aynı kromozom üzerindedir.

II. A genini taşıyan kromozom b genini taşıyan kromozom ile homologtur.

II. D ve E genleri rasında krossing over gerçekleşme

III. Dişi hayvanın genotipi AaBb’dir.

frekansı % 50’dir.

IV. Dişi bireyin ürettiği tüm yumurtalar AB veya ab ge-

miştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

1-C 2-B 3-A 4-E 5-B

VİP Yayınları

III. Gametler oluşurken krossing over gerçekleşme-

Biyoloji

P

E) III > II > I 

ve bu gametlerin oranları şöyledir:

72

R

C) II > I > III

YA

 

I

I.

YI N LA R

7.

10. Sınıf

notiplidir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız III   

B) Yalnız IV  D) I ve III 

C) I ve II

E) II ve IV 

6-C 7-B 8-C 9-E 10-B

4

TEST

MEndel İlkelerİ ve uygulamaları 3.

Mendel bezelyelerle çok sayıda farklı çaprazlama yap-

Genetikle ilgili iki önemli prensip; ayrılma ve bağımsız dağılım prensipleridir. Ayrılma prensibi, biri anneden

mıştır. Yaptığı çaprazlamaların hemen hepsinde F1 dölündeki bireylerin tümü ebeveynlerden sadece birine ben-

diğeri babadan gelen alellerin gametlere gitmeden ön-

ziyordu. Örneğin mor çiçekli bezelyelerle beyaz çiçekli

ce ayrıldıklarını ve her gamette iki alelden birinin bu-

bezelyeleri çaprazladığında F1 dölünün tamamı mor çi-

lunduğunu ifade eder. Bağımsız dağılım ise mayozun metafaz I evresinde hücrenin ekvatoral düzlemine di-

varlak tohumlu olma gibi özellikler için de geçerlidir.

zilen kromozomların bu dizilime bağlı olarak gametle-

YI N LA R

I

çekli oluyordu. Benzer bir durum, sarı tohumlu olma, yu-

re farklı şekilde gidebileceğini söyler.

Buna göre, Mendel’in klasik çaprazlamalarında F1 dölündeki yavruların her zaman iki ebeveynden sa-

Buna göre, bağımsız dağılım ve ayrılma prensip-

dece birine benzemesi,

leriyle ilgili,

I. Bağımsız dağılımın gözlenebilmesi için en az iki

I. genlerden birinin diğerine tam baskın olması,

genin birlikte incelenmesi gerekir.

II. iki ebeveynin de homozigot olması,

II. Bir genin iki alelinin kalıtımı incelenerek ayrılma

III. yavruların ebeveynlerden sadece birine ait genleri taşıması

prensibiyle ilgili çıkarım yapılabilir.

III. Ayrılma prensibinin öne sürülebilmesi için en az iki

durumlarından hangileriyle açıklanabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) II ve III 

neslin (F1 ve F2 döllerinin) incelenmesi gerekir.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

C) I ve II

E) I, II ve III 

A) Yalnız I   

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) II ve III 

Aşağıda K ve L bitkileriyle yapılan bir çaprazlama şematize edilmiş, çaprazlama sonucu oluşan M bitkileri

YA

gösterilmiştir. F1 dölündeki tüm bitkiler kırmızı çiçekli olmuştur.

4.

X

P:

K

Bezelyelerde çiçeklerin yanda (Aksiyel) olmasını sağlayan alel (A), uçta (terminal) olmasını sağlayan alele (a) baskındır.

L

Bir çalışmada çiçekleri yanda olan iki bitki çaprazlanmış ve F1 dölündeki bazı bitkilerde çiçeklerin dalların

Vİ P

ucunda olduğu görülmüştür. Buna göre çaprazlanan bezelyeler ve F1 dölünde-

F1:

ki çiçekleri uçta olan bezelyelerin genotipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

M

Buna göre, yapılan çaprazlama ve K, L, M bitkileriy-

Dişi

Erkek

F1 dölü

le ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

A)

AA

Aa

aa

A) Beyaz çiçekli "K" bitkisi homozigottur.

B)

Aa

Aa

aa

C)

aa

aa

AA

D)

Aa

Aa

Aa

E)

Aa

AA

aa

B) Kırmızı çiçekli "L" bitkisi heterozigot olabilir. C) Kırmızı çiçekli olma beyaz çiçekli olmaya baskındır. D) Kırmızı çiçekli "M" bitkilerinin tümü heterozigottur. E) Yapılan çaprazlama kontrol çaprazlamasına örnektir.

VİP Yayınları

2.

B) Yalnız II 

10. Sınıf

Biyoloji

1.

73

Test 4

Mendel İlkeleri ve Uygulamaları 5.

7.

Aşağıdakilerden hangisi Mendel’in çalışmalarında

A ve B genleri aynı kromozom üzerinde aktarılan bağlı

bezelyeleri kullanmasının nedenlerinden biri değil-

genler, C ve D genleri farklı kromozomlar üzerinde bu-

dir?

lunan bağımsız genlerdir. Bağlı ve bağımsız genlerin kalıtımını inceleyen bir araştırmacı aşağıdaki çap­ razlamaları yapıyor:

A) Tüm genleri farklı kromozomlar üzerinde bulunan bitkiler olmaları

1. çaprazlama AaBb x aabb

B) Hem erkek hem de dişi organ bulunduran kapalı

2. çaprazlama CcDd x ccdd

çiçeklere sahip olmaları

I

Buna göre, araştırmacının aşağıdaki sonuçlardan

C) Kısa sürede çok sayıda döl verebilmeleri

hangisine ulaşması beklenmez?

YI N LA R

D) Kolay yetiştirilebilen bitkiler olmaları

A) İlk çaprazlama sonucu oluşan yavruların fenotip

E) Çeşitli karakterler bakımından kolay ayırt edilebi-

ayrışım oranı 1:1:1:1’dir.

len özelliklere sahip olmaları

B) İkinci çaprazlama sonucu oluşan "CD" fenotipli yav-

ruların sayısı "cd" fenotipli yavruların sayısına eşit-

tir.

C) İlk çaprazlama sonucunda yavrular arasında olası

6.

tüm fenotiplere rastlanır.

Mendel çalışmalarından birinde yuvarlak ve sarı to-

D) İkinci çaprazlama sonucunda yavrular arasında

humlu bezelyeleri buruşuk ve yeşil tohumlu bezleye-

olası tüm fenotiplere rastlanır.

lerle çaprazlamış ve F1 dölünün tümü yuvarlak ve sarı

E) İkinci çaprazlama sonucu oluşan yavruların geno-

tohumlu olmuştur. F1 tohumları ekilip yetişen bitkiler

tip ayrışım oranı 1:1:1:1’dir.

kendilerine tozlaştıklarında (kendileştiklerinde) 556 F2

tohumu üretilmiştir. Yapılan çaprazlamalarda ebeveynlerde bulunmayan karışımlar ortaya çıkmış, yeni kombinasyonlara rastlanmıştır.

Bu tohumların dağılımı şöyle olmuştur: Fenotip

Sayı 315

Buruşuk - yeşil tohumlu

32

Buruşuk - sarı tohumlu

101

YA

Yuvarlak - sarı tohumlu

Yuvarlak - yeşil tohumlu

8.

Mor çiçekli - kısa gövdeli bezelyeler, beyaz çiçekli uzun gövdeli bezelyelerle çaprazlanmış, F1 dölünün

108

tamamı mor çiçekli ve uzun gövdeli olmuştur.

Mendelin bu çalışmalarını okuyan bir araştırmacı-

F1 dölü kendileştirilmiş ve F2 dölü elde edilmiştir. F2

nın, verilenlerden yola çıkarak

dölünde 400 birey elde edilmiştir.

Vİ P

I. Bir genin iki aleli diğer genlerin alellerinden bağım-

Buna göre, F2 dölünde mor çiçekli bezelyeler ile

sız olarak ayrılır ve dağılır.

beyaz çiçekli kısa boylu bezelyelerin sayısı aşağı-

II. Belirli bir karaktere ait alellerden biri diğerine dai-

dakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

ma tam baskındır.

III. Kalıtsal özelliklerden her biri bir ebeveynden kalıtılan çiftler halinde bulunan birim faktörler tarafın-

dan belirlenir.

A)

100

100

rinden ayrılmadan gametlere rastgele dağılır.

B)

200

50

C)

300

25

D)

75

75

E)

300

300

A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) I ve IV 

C) II ve III

E) II ve IV 

1-C 2-B 3-D 4-B

VİP Yayınları

Biyoloji

Beyaz çiçekli ve kısa boylu bezelye sayısı

IV. Mayozda kalıtımdan sorumlu birim faktörler birbi-

sonuçlarından hangilerine ulaşması beklenir?

74

Mor çiçekli bezelye sayısı

10. Sınıf

5-A 6-A 7-A 8-C

5

TEST

MEndel İlkelerİ ve uygulamaları 4.

Mendelin çalışmaları sırasında tespit ettiği,

lerle çaprazladığında F1 dölünün tümüyle sarı tohum-

I. monohibrit çaprazlamanın genotip oranı

lu bezelyelerden oluştuğunu görmüştür. F1 dölünün

II. monohibrit çaprazlamanın fenotip oranı

kendileştirilmesiyle F2 dölünü elde etmiş ve F2 dölün-

III. dihibrit çaprazlamanın fenotip oranı

de elde ettiği fenotip sonuçlarına göre F1 dölünde giz-

değerleri aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleşti-

miştir.

li kalan çekinik özelliğin F2'de ortaya çıktığını tespit et-

YI N LA R

rilmiştir? (Kalıtımı incelenen genler birbirine tam baskındır.)

Buna göre, F1 dölünde gizli kalan özelliğin F2 dö-

lünde ortaya çıkması Mendel tarafından,

I

II

A)

1:2:1

3:1

B)

3:1

1:2:1

C)

1:2:1

3:1

D)

3:4

1:4

E)

9:3:3:1

9:3:1

I. baskınlık - çekiniklik,

III

II. ayrılma,

3:1

III. bağımsız dağılım

9:3:1

prensiplerinden hangileri ile açıklanmıştır?

9:3:3:1 3:16

A) Yalnız I 

9:1

 

5.

2.

Mendel sarı tohumlu bezelyeleri yeşil tohumlu bezelye-

I

1.

D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

Koyunlarda kürkün siyah olmasını sağlayan alel (A) beyaz olmasını sağlayan alele (a) baskındır.

Mendel bağımsız dağılım prensibiyle aşağıdakilerden hangisini açıklamıştır?

B) Yalnız III 

Buna göre, siyah bir koyuna bakan bir öğrenci, bu

koyunla ilgili aşağıdakilerden hangisini kesin ola-

A) İlk nesilde bazı özelliklerin ortaya çıkmamasını

rak bilebilir?

YA

B) İkinci nesilde ortaya çıkan fenotipler ve bu fenotiplerin birbirine oranını

A) Kürk rengi fenotipini

C) Bazı özelliklerin her nesilde ortaya çıkmasını

B) Kürk rengi genotipini

D) Anne ve babadan gelen alellerin bir sonraki nesil-

C) Ebeveynlerinin genotiplerini

de farklı gametlere gitmesini

D) Ebeveynlerinin fenotiplerini

E) Diploit canlıların her karakterle ilgili en az iki alel

E) Ebeveynlerden sadece birinin genotipini

da baskın özellik gösteren bitkiler (X) ile iki karak-

alele baskın olmak üzere, Ee genotipli bir bireyin

ter bakımından da heterozigot olan bitkilerin (Y) ora-

kendileştirilmesi sürecinde oluşturacağı gametler,

nı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

yavruların olası fenotip ve genotipleriyle ilgili, I.

Gametler

Ee

II.

Olası tüm genotipler

EE ve ee

III.

Olası tüm fenotipler

E ve e

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

Dihibrit iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda oluşan yavrular arasında iki karakter bakımından

Büyük harfle gösterilen alel küçük harfle gösterilen

VİP Yayınları

3.

6.

10. Sınıf

X

Y

A)

3/4

1/3

B)

1/16

1/4

C)

3/16

9/16

D)

9/16

1/4

E)

9/16

1/16

Biyoloji

Vİ P

taşımasını

75

Test 5

Mendel İlkeleri ve Uygulamaları 7.

10. Dihibrit bir çaprazlamada çaprazlanan bireylerin ge-

Bb Cc Dd x Bb cc DD çaprazlaması sonucunda oluşabilecek fenotip ve genotip çeşidi sayısı aşağıda-

notipleri, oluşturdukları gametler ve olası eşleşmeler

kilerden hangisidir? (Büyük harfle gösterilen aleller

aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

küçük harfle gösterilen alellere tam baskındır.) Fenotip çeşidi sayısı

8

2

B)

12

4

C)

12

D)

27

E)

27

b

a

Aa Bb

a

Aa Bb

YI N LA R

A)

b

B

A

X

I

Genotip çeşidi sayısı

B

A

Ebeveynler

2

A

Gametler

a

B

4

A

B

a

B

B

8

A

a

b

A

b

a

b

b

Yumurta

8.

AB

Dd Ee Ff Gg X Dd Ee FF gg genotipli bireylerin çaprazlanmasıyla ilgili,

AB

Sperm

I. İki birey toplam 16 farklı genotipte gamet üretebilir. II. Çaprazlama sonucunda 36 farklı genotip oluşabilir. III. Çaprazlama sonucunda 8 farklı fenotip oluşabilir.

Ab

aB

ab

1

Ab

2

aB

3

4

ab

5

açıklamalarından hangileri doğrudur?(Büyük harfle gösterilen aleller küçük harfle gösterilen alellere

Punnet karesinde numaralanmış genotiplerle ilgili

tam baskındır.)

aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

 

9.

B) Yalnız II 

C) I ve III

A) 1 ® Yavrular arasında en fazla oranda görülen

YA

A) Yalnız I 

D) II ve III 

fenotipe sahiptir.

E) I, II ve III 

B) 2 ® 1 numaralı bireyle aynı fenotiptedir. C) 3 ® Yavrular arasında bu fenotip 3/16 oranında ortaya çıkar. D) 4 ® Yavrular arasında bu genotipin görülme ora-

Bezelyelerde mor çiçekli olma baskın, beyaz çiçekli ol-

nı 1/4’tür.

ma çekiniktir. Ayrıca yuvarlak tohumlu olma, buruşuk

E) 5 ® İki karakter için homozigot resesif olup 1/16

tohumlu olmaya baskındır.

Vİ P

oranında görülür.

Buna göre, mor çiçekli ve yuvarlak tohumlu bir bezelye;

I. mor çiçekli, yuvarlak tohumlu, II. mor çiçekli, buruşuk tohumlu,

III. beyaz çiçekli, yuvarlak tohumlu,

11. Diploit ve Pp Rr Ss genotipli bir canlıda P, R ve S genleri aynı kromozom üzerindedir.

fenotiplerinden hangileri ile çaprazlanırsa bu çap-

Bu canlının üreteceği gametler arasında aşağıda-

razlamada iki karakter yönünden de kontrol çap-

ki genotiplerden hangisinin en fazla oranda olma-

Biyoloji

razlaması yapılmış olur?

76

A) Yalnız III   

B) Yalnız IV  D) I ve III 

C) I ve II

E) II ve IV 

1-C  2-B 3-C 4-C 5-A 6-D

VİP Yayınları

IV. beyaz çiçekli, buruşuk tohumlu

10. Sınıf

sı beklenir? A) P-r-S   

B) p-R-s  D) P-R-s 

C) p-r-s E) p-r-S 

7-B 8-E 9-B 10-D 11-C

ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

TESTLERİ

I

DEĞERLENDİRME

2. ÜnİTE

TEST

1

Ünİte değerlendİrme Testİ 1.

3.

İnsanda ABO kan grubu sisteminde, A ve B antijenle­

Farelerde siyah kürklü olma (A), kahverengi kürklü ol-

rinin alyuvar üzerinde bağlandıkları kısa karbonhi-

maya (a) baskındır. Kuyruğun kısa olmasından sorum-

drat zinciri "H maddesi" olarak adlandırılır. H maddesi

lu alel (B) uzun olmasından sorumlu alele (b) baskındır.

sen­tezleyemeyen bireylerde A ve B antijenleri üretile-

I

Homozigot siyah kürklü kısa kuyruklu fareler, kahve-

mez. Böyle bireylere "Bombay fenotipli" denir. Bom-

rengi kürklü uzun kuyruklu farelerle çaprazlanmış ve

YI N LA R

bay fenoti­pine sahip olan kişi ABO kan grubu sistemi

F1 dölü elde edilmiştir.

testlerinde O kan grubu olarak gözükür ancak h anti-

Buna göre, F1 dölünün kendileştirilmesiyle oluşan

jenine sahip olmadığından bu gruplara ait değildir.

F2 dölünde kahverengi kürklü - kısa kuyruklu fare-

Buna göre, kalıtsal olarak H maddesi sentezleyemeyen bir insan; I. A ,

lerin oranı aşağıdakilerden hangisidir? A) 1/4 

II. B,

B) 3/4 

 

III. AB, IV. O

C) 1/16

D) 3/16 

E) 9/16 

kan grubuna sahip bireylerin hangilerinden kan alamaz? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

4.

E) I, II, III ve IV 

Belirli bir homolog kromozom çiftinin aynı lokusun-

da bulunan alellerin aynı olmaları durumunu ifade et-

mek için aşağıdaki kavramlardan hangisi kullanılır?

YA

 

Bir çalışmada siyah kıllı fareler, beyaz kıllı farelerle çap-

B) Melez 

D) Homozigot 

C) Monohibrit

E) Haploit 

razlanmış ve F1 dölündeki bireylerin tümünün siyah kıllı olduğu görülmüştür.

Çalışmanın devamında F1 dölünden bireyler çapraz-

lanmış ve F2 dölü elde edilmiştir. F2 dölünde hem siyah hem de beyaz kıllı farelere rastlanmıştır.

5.

Buna göre, yapılan çaprazlamalarla ilgili,

Vİ P

I. F1 dölündeki yavruların tümü heterozigottur.

mış ve yeni bitkilerin bazılarının uzun, bazılarının kısa

II. F1 dölünden iki bireyin çaprazlanması dihibrit çap-

boylu olduğu görülmüştür.

razlama örneğidir.

Buna göre, yapılan çaprazlama ve bu çaprazlama-

III. F2 dölündeki bireylerin yarısı kıl rengi bakımından

nın sonuçlarıyla ilgili,

homozigottur.

I. Çaprazlanan bitkiler heterozigottur.

IV. F2 dölünden rastgele seçilen biri erkek diğeri di-

II. Oluşan yavruların yaklaşık 1/4’ü kısa boyludur.

beyaz kıllı farelerin oluşma ihtimali hesaplanamaz.

III. Oluşan yavruların yaklaşık yarısı heterozigottur.

A) Yalnız II 

B) Yalnız IV  D) II ve IV 

E) III ve IV 

C) I ve III

VİP Yayınları

şi iki siyah kıllı farenin çaprazlanması sonucunda

yorumlarından hangileri yapılamaz?

 

Bazı bitkilerde uzun boylu olma kısa boylu olmaya baskındır. Böyle bir bitki türünde iki farklı birey çaprazlan-

10. Sınıf

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

E) I, II ve III 

C) I ve III

Biyoloji

2.

A) Heterozigot 

117

Test 1

Ünite Değerlendirme Testi 9.

Sığırlarda normal boyutlu olma, cüce olmaya baskındır. Bir çalışmada normal boyutlu bir dişi ile normal

Aa bb Cc x aa Bb CC çaprazlaması sonucunda çok sayıda yavru oluşmuştur.

boyutlu bir erkek sığır çaprazlanmış, çaprazlama so-

Çaprazlama sonucunda oluşan yavrular arasında;

nucunda hem normal hem de cüce sığırlar elde edil-

X: Üç karakter için de baskın fenotipli bireylerin oranı

miştir.

Y: Üç karakterden en az biri bakımından çekinik fe-

Bu şekilde elde edilen iki normal sığırın çapraz-

notipli yavruların oranı

lanması sonucunda cüce sığırların oluşma olasılı-

Z: Üç karakter için de homozigot genotipli yavruların

ğı aşağıdakilerden hangisidir?

I

6.

oranı B) 1/4 

C) 1/8 

D) 1/9 

E) 1/16

ile ilgili değerler aşağıdakilerin hangisinde doğ-

YI N LA R

A) 1/3 

ru verilmiştir?

7.

X

Y

Z

A)

1/2

1/2

1/2

B)

1/4

3/4

1/8

C)

1/2

3/4

1/8

bir dişi çaprazlanmış ve çiftin albino çocukları olmuştur.

D)

1/4

1/4

1/4

Buna göre, anne, baba ve çocukların genotiple-

E)

3/4

1/2

1/4

Birçok memeli hayvanda normal olarak pigment üretebilmeyi sağlayan alel (A), pigment üretememeye (albinoluğa) neden olan alele (a) baskındır.

Bir araştırmada pigment üretebilen bir erkek ile albino

ri ile ilgili,

I. Baba ilgili aleller bakımından heterozigottur. II. Anne A alelini bulundurmaz.

III. İkinci çocuğun albino olma ihtimali, pigment üretebilme ihtimalinden yüksektir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

 

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve II

rüşlü bir erkekle evlenmiştir. Bu çiftin ilk çocukları sağ-

E) I, II ve III 

lam görüşlü bir kız olmuştur. Buna göre, çiftin ikinci çocuğunun renk körü bir erkek olma ihtimali aşağıdakilerden hangisidir? A) % 0   

Kendisi sağlam görüşlü, babaannesi renk körü bir

Vİ P

8.

10. Renk körü bir adamın sağlam görüşlü kızı, sağlam gö-

YA

A) Yalnız I 

B) % 25  D) % 75 

C) % 50 E) % 100 

kızın, renk körü bir erkekle evliliğinden renk körü kız ve sağlam görüşlü erkek çocukları olma ihtimal-

118

Renk körü kız çocukları olma ihtimali

Sağlam görüşlü erkek çocukları olma ihtimali

A)

1/2

0

B)

1/2

1/2

C)

1/2

1/4

D)

1/4

1/2

E)

1/4

1/4

1-E 2-D 3-D 4-D 5-E 6-D

11. Kendisi renk körü, annesi ve babası sağlam bir erkek VİP Yayınları

Biyoloji

leri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

10. Sınıf

çocuğun kız kardeşi renk körü bir erkekle evlenmiştir. Bu çiftin, renk körü çocukları olma olasılığı nedir? A) 1/2   

B) 1/4  D) 1/8 

C) 3/4 E) 7/8 

7-C 8-B 9-B 10-B 11-B

2

TEST

Ünİte değerlendİrme Testİ 3.

Farelerde çekinik "a" geni homozigot durumda letaldir (ölümcüldür). "aa" genotipli zigot belirli bir enzimi üre-

A, B ve C genleri farklı kromozomlarda taşınmaktadır. Bu genlerin çekinik alelleri sırasıyla a, b ve c'dir.

temediğinden bölünemez ve embriyo gelişimi olmaz.

A, B ve C genleri bakımından genotipleri verilen bireylerle ilgili aşağıdaki çaprazlamalardan hangisin-

mış ve F1 dölü elde edilmiştir.

de oluşacak yavruların tümünün fenotipi aynı olur?

Buna göre, F1 dölünden rastgele seçilen iki fare-

Dişi

A)

Aa Bb Cc

aa Bb cc

B)

AA bb Cc

aa Bb Cc

C)

Aa Bb cc

AA BB Cc

D)

aa Bb Cc

aa BB CC

E)

aa bb cc

Aa bb cc

YI N LA R

Erkek

nin üreme hücrelerinin döllenmeyle "aa" fenotipli zi-

A) 1/4 

C) 1/8 

D) 1/9 

E) 1/16

Aşağıdaki soyağacında, insanda X kromozomunda

çekinik olarak kalıtılan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler koyu renkle belirtilmiştir.

Özelliği gösteren erkek birey

Dişi birey

4.

Cinsiyeti ve fenotipi bilinmeyen birey

Erkek birey

Kedilerde kürk renginden sorumlu genler X kromozo-

mu üzerinde taşınmaktadır. Kürk rengi karakteriyle il-

gili alellerden biri kürkün siyah, diğeri turuncu olmasını sağlar. Bu iki alel birlikte bulunduğunda kediler kap-

lumbağa desenli olur.

Buna göre, turuncu kürklü dişi ile siyah kürklü er-

YA

X

kek kedinin yavrularıyla ilgili, I. Erkek yavruların tümü turuncu kürklü olur.

Y

II. Dişi kedilerin tümü kaplumbağa desenli olur. III. Yavruların yarısı siyah kürklü olur. durumlarından hangilerinin ortaya çıkması beklenir?

Z

A) Yalnız I 

Vİ P

2.

got oluşturma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? B) 2/3 

I

Bu özellik bakımından heterozigot iki fare çaprazlan-

Buna göre, soyağacında X, Y ve Z ile gösterilen

 

B) Yalnız III  D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

bireylerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) X ile gösterilen birey ilgili aleli kesin olarak taşır. B) Y ile gösterilen bireyin ilgili aleli taşıma ihtimali %50’dir.

5.

gösterme ihtimali 1/4’tür. D) X ve Y ile gösterilen bireylerin bu özellikle ilgili genotipleri aynı olabilir. E) Z ile gösterilen birey erkek olursa bu özelliği kesinlikle taşır.

VİP Yayınları

C) Z ile gösterilen bireyin çekinik özelliği fenotipinde

10. Sınıf

İnsanlarda çilli olma (N), çilli olmamaya (n) baskındır. İkisi de heterozigot çilli bir çiftin çilli çocukları olmuştur. Buna göre, çilleri olan çocukta çilli olmama alelinin (n) bulunma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? A) 1/2 

B) 1/3 

C) 2/3 

D) 1/4 

E) 3/4

Biyoloji

1.

119

Test 2

Ünite Değerlendirme Testi 9.

Memeli bir hayvan türünde baskın "A" aleli homozigot durumda ölümcül olup "AA" genotipli yavrularda embri-

İnsanlarda vücudun çok kıllı olması (A fenotipi), az kıllı olmasına (a fenotipi) baskındır.

yo normal şekilde gelişememektedir. "A" aleli kürk ren-

A fenotipli bir erkek a fenotipli bir kadınla evlenmiş, çif-

ginin sarı, "a" aleli siyah olmasını sağlamaktadır.

tin ikisi A, ikisi a fenotipli dört çocuğu olmuştur.

Buna göre, sarı kürk rengine sahip erkek ve dişi-

Bu ailedeki

lerin çaprazlanmasıyla elde edilen yavrular arasında siyah kürklü olanların oranı aşağıdakilerden

I. anne,

hangisidir?

II. baba,

B) 1/3 

C) 2/3 

D) 1/4 

III. çok kıllı çocuk,

E) 3/4

YI N LA R

A) 1/2 

I

6.

IV. az kıllı çocuk

şeklindeki bireylerin genotipleriyle ilgili aşağıdaki

eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

7.

I

II

III

IV

A)

aa

Aa

Aa

aa

yasalarından önemli ölçüde saptığını gözlemliyor.

B)

Aa

aa

aa

Aa

Bu sapmaların ortaya çıkmasına aşağıdaki durum-

C)

aa

AA

Aa

aa

lardan hangisi yol açmış olabilir?

D)

AA

aa

aa

Aa

E)

Aa

Aa

Aa

AA

Çeşitli bitkilerle çaprazlama yapan bir genetikçi bazı

dihibrit çaprazlamalarda elde ettiği sonuçların Mendel

A) Çaprazlamaların bezelyeler dışındaki bitkilerle yapılmış olması

B) Özelliklerin kalıtımından sorumlu aleller arasında tam baskınlığın olması

C) Özelliklerin kalıtımından sorumlu alellerin farklı kromozomlar üzerinde yer alması

10. Aa Bb cc Dd genotipli, 2n=2 kromozomlu bir canlı

YA

D) Etkisi incelenen genlerin aynı kromozom üzerinde

mayoz geçirmeksizin en fazla kaç farklı gamet üre-

olup birbirinin yakınında bulunması

tebilir?

E) Çaprazlamalarda dihbrit bireylerin kullanılmış olması

Vİ P

8.

A) 1 

A ve B genleri arasında krossing over gerçekleşme fre-

a

nasyon frekansı) en çok %100 olabilir. B) Bağlı iki gen arasındaki mesafe ne kadar kısaysa

b

aralarında krossing over gerçekleşme ihtimali o kadar düşüktür.

Biyoloji

notipli olanlara oranı aşağıdakilerden hangisidir?

120

B) 1/2  D) 3/7 

C) 1/4 E) 1/9 

1-D 2-E 3-D 4-C 5-C 6-B

VİP Yayınları

ğı gametler arsında Ab genotipli olanların aB ge-

 

E) 8

A) İki gen arasındaki krossing over oranı (rekombi-

B

Buna göre, genotipi verilen canlının oluşturaca-

A) 1 

D) 4 

gisi doğrudur?

bidir.

20

C) 3 

11. Bağlı genlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan han-

kansı % 20’dir. Genlerin bağlantı durumu şekildeki gi-

A

B) 2 

10. Sınıf

C) Bağlı genlerin biri anneden diğeri babadan gelen homolog kromozomlar üzerinde bulunan genlerdir. D) Bağlı genler gametlere daima birlikte gider. E) Bağlı genler aynı karakteri farklı yönde etkileyen alellerdir.

7-D 8-A 9-A 10-B 11-B

3

TEST

Ünİte değerlendİrme Testİ 4.

Heterozigot geniş burunlu bir çiftin üç çocukları olmuştur. Bu çocuklardan üçünün de dar burunlu olma ihti-

işlevsel enzim sentezletemeyen çekinik aleli a ile gös-

mali aşağıdakilerden hangisidir? (Burnun dar ya da

terilmektedir. B geni ise, R maddesini S maddesine

geniş olması bir çift alel tarafından belirlenmektedir.) A) 3/4 

B) 1/4 

C) 3/16 

D) 1/64 

Memeli bir hayvanda A geni, P maddesini R maddesine dönüştüren bir enzimi kodlamaktadır. Bu genin

dönüştüren enzimi kodlamaktadır. Bu genin çekinik aleli b olup, işlevsel bir enzimin sentezini sağlayamaz.

E) 27/64

I

1.

B

YI N LA R

A

P

R

S

R maddesi varlığında hayvanın kılları sarı renkte ol-

maktadır. S maddesini sentezleyebilen hayvanlar ise

2.

siyah kıllıdır.

Belirli bir karakterle ilgili A geninin çekinik aleli a’dır.

Bu hayvanlarla yapılan bir çalışmada aşağıdaki çap-

Bu karakter ile ilgili diploit dişilerin iki, diploit erkeklerin bir alele sahip oldukları tespit edilmiştir. Baskın A

razlamalar yapılmış, F1 dölü kendileştirilerek F2 dölü

aleli, A fenotipine, çekinik a aleli a fenotipine neden ol-

elde edilmiştir.

maktadır.

Erkek

Dişi

Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

A) A fenotipi erkeklerde daha yaygındır.

aa BB

X

AA bb

B) A aleli X, a aleli Y kromozomunda taşınmaktadır.

C) A ve a alelleri X kromozomu üzerinde taşınmaktadır.

F1 Dölü

YA

D) a özelliğine erkeklerde rastlanmaz.

E) A özelliği babadan tüm erkek çocuklara aktarılır.

Buna göre, yapılan çaprazlamalarla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) F1 dölünü oluşturan erkek birey (aa BB genotipli birey) albinodur. B) F2 dölündeki bireylerin 1/16’sı albinodur.

Rr Ss genotipli bir birey aşağıdaki gametleri belirtilen

C) F1 dölünü oluşturan dişi birey (AA bb genotipli bi-

oranlarda üretiyor.

Oranı (%)

D) F2 dölündeki bireylerin 9/16’sı siyah kıllara sahiptir. E) F1 dölündeki erkek ve dişi bireylerin hiçbirinin fe-

I.

Rs

36

II.

rS

36

III.

RS

14

IV.

rs

14

notipi ebeveynlerine benzemez.

5.

Buna göre, numaralı gametlerden hangileri krossing over ile üretilmiştir? A) I ve II   

B) II ve III  D) I ve IV 

C) III ve IV E) II ve IV 

10. Sınıf

Aşağıdaki kavramlardan hangisi Mendel’in çalışmalarıyla açıklanmamıştır? A) Dominantlık



B) Çekiniklik

C) Ayrılma prensibi



D) Eş baskınlık

 

E) Bağımsız dağılım 

Biyoloji

Gametin genotipi

rey) sarı kıllara sahiptir.

VİP Yayınları

Vİ P

3.

Aa Bb

121

Test 3

Ünite Değerlendirme Testi 8.

Normal kanatlı meyve sinekleri kısa kanatlı meyve si-

Tohum zarfı yeşil ve şişkin bezelyeler, tohum zarfı sa-

nekleriyle çaprazlanmış ve F1 dölündeki tüm sineklerin

rı ve boğumlu bezelyelerle çaprazlanmış, F1 dölünün

normal kanatlı olduğu görülmüştür. F1 dölünün kendi-

tamamının tohum zarı şişkin ve yeşil olmuştur. F1 dö-

leştirilmesiyle F2 dölü elde edilmiştir.

lünden rastgele seçilen bireylerin çaprazlanmasıyla da

Normal kanat aleli A, kısa kanat aleli B olmak üze-

F2 dölü elde edilmiştir.

re, çaprazlanan ve oluşan bireylerle ilgili aşağıda-

Buna göre, yapılan çaprazlamalar ve sonuçlarıy-

kilerden hangisi söylenemez?

la ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yapılamaz?

A) F1 dölündeki bireylerin tümü heterozigot olup ge-

A) Tohum zarfının şişkin olması özelliği, boğumlu olması özelliğine baskındır.

YI N LA R

notipleri AB’dir.

I

6.

B) F1 dölündeki bireylerin tümü tohum zarfı şekli ve

B) F2 dölündeki bireylerin %75’i normal kanatlıdır.

tohum zarfı rengi bakımından dihibrittir.

C) F2 dölündeki bireylerin %25’i AA genotiplidir.

C) F2 dölündeki bireylerin %75’inin tohum zarfının ye-

D) F2 dölündeki bireylerin çoğu heterozigottur.

şil renkli olması beklenir.

E) F1 dölünü oluşturan bireylerin ikisi de homozigottur.

D) Tohum zarfının şeklini ve rengini belirleyen genler bağlı genlerdir.

E) F2 dölündeki bireylerin 1/16’sının tohum zarfı boğumlu ve sarı renkli olması beklenir.

9.

BRCA1, tümör baskılayıcı genler olarak bilinen bir gen

sınıfına dahil önemli bir gendir. Diğer tümör baskılayıcı

7.

genler gibi hücrelerin çoğalmasını ve çok hızlı ayrılma-

Tay-Sachs hastalığı, genellikle bebeklerde merkezi sinir

sını engelleyerek hücre döngüsünü düzenler. Özellikle

YA

sistemini (beyni ve omuriliği) tutan, felç ve erken ölüm-

memedeki süt kanallarıyla ilgili hücrelerin büyümesi-

lere neden olan, nadir, yıkıcı ve genetik bir bir hasta-

ni engeller. Bu genin mutasyon sonucu oluşan bozuk

lıktır. Hastalarda, lizozomal bir enzim normal şekilde

aleli, meme kanserine yatkınlık kazandırır. Aşağıdaki

üretilemez. Bu enzim, belli lipitlerin parçalanmasına

soyağacında BRCA1 mutasyonuna bağlı olarak me-

yardımcı olan, heksozaminidaz A enzimidir. Heksoza-

me kanseri olan dişiler koyu renkte gösterilmiştir.

minidaz A bulunmadığında, lipitler birikir ve bu birikim hastanın merkezi sinir sistemini tahrip eder. Otozom-

larla taşınan hastalık, ikisi de sağlıklı olan çiftlerin ço-

Vİ P

cuklarında ortaya çıkar. Buna göre, Tay-Sachs hastası kızları olan bir çift ve bu hastalıkla ilgili,

I. Hem anne hem de baba bu özellik bakımından heterozigottur.

Buna göre,

II. Hastalığın erkek çocuklarda ortaya çıkma ihtimali

I. Normal BRCA1 aleli baskındır.

daha düşüktür.

II. BRCA1, X kromozomu ile taşınır.

geni alması yeterlidir.

Biyoloji

ifadelerinden hangileri doğrudur?

122

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

1-D 2-C 3-C 4-B 5-D

VİP Yayınları

III. Kız çocukların hasta olması için babasından ilgili

10. Sınıf

III. Meme kanseri tümüyle kalıtsal bir hastalıktır. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

6-D 7-A 8-D 9-A

4

TEST

Ünİte değerlendİrme Testİ 3.

Bazı keçi ırklarında sakalın çıkması genlerle belirlenir.

Bir tavşan türünde kürk renginin siyah (A) olması, be-

Sakaldan sorumlu genin iki aleli vardır. IA aleli sakalın

yaz olmasına (a), kürk renginin düzgün bir şekilde

oluşmasına, IB aleli ise sakalın oluşmamasına neden

dağılması (B) özelliği, benekli olmasına (b) baskındır.

IA

aleli erkeklerde baskın, dişiler-

Kürk rengi ve renk dağılımından sorumlu aleller fark-

de çekiniktir. Bu durum eşeyin etkisi altındaki kalıtım-

lı kromozomlar üzerinde yer almaktadır. Ayrıca beyaz

olmaktadır. Ancak

kürklü bireyler “B” alelini taşısalar dahi benekli olma-

la açıklanmaktadır.

I

1.

maktadır.

YI N LA R

Bir araştırmacı, sakalsız erkek keçilerle sakallı dişi keçileri çaprazlayarak F1 dölünü elde etmiştir. F1 dölü-

Bir çalışmada kürk rengi siyah, rengin dağılımı düzgün

nün çaprazlanmasıyla da F2 dölü elde edilmiştir. Çap-

olan erkek bir fare ile aşağıdaki çaprazlamalar yapılmış

razlamalar aşağıda özetlenmiştir.

ve tabloda belirtilen sonuçlar elde edilmiştir.

Sakalsız erkek keçiler

X

IBIB

Sakallı dişi keçiler IAIA

F1 Dölü

IAIB

Çaprazlama

Çaprazlanan dişi

1

Beyaz

2

X

IAIB F2 Dölü

F1 Dölü

– Beyaz – Siyah, düzgün – Siyah, benekli

Siyah, düzgün – Beyaz

3

F1 Dölü

Yavrular

– Beyaz – Siyah, düzgün

Beyaz

Buna göre,

I. Erkek birey Aa Bb genotiplidir.

IAIB

II. İlk çaprazlamadaki dişi birey aa bb genotiplidir.

IAIA

IAIB

IAIB

IBIB

III. Çaprazlanan ikinci dişi aa BB genotipli olabilir.

IV. Son çaprazlamada kullanılan dişi fare aa BB, aa Bb ya da aa bb genotipli olabilir.

YA

Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) F1 dölündeki erkeklerin tümü sakallıdır. B) F1 dölündeki dişilerin tümü sakalsızdır.

A) I ve II 

C) F2 dölündeki erkeklerin 3/4’ü sakallıdır.

 

B) II ve III  D) I, III ve IV 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

D) F2 dölündeki dişilerin çoğu sakalsızdır.

E) F2 dölünde sakallı bireylerin oranı sakalsız birey-

Vİ P

lerden fazladır.

mal kanatlı olmayı sağlayan alel (N), kısa kanatlı olmayı sağlayan alele (n) baskındır.

PTC (Phenylthiocarbamide) denilen kimyasalın tadını

Bir çalışmada normal kanatlı iki sinek çaprazlanmış ve

algılayabilme özelliği otozomal baskın bir alel ile ak-

240 normal, 80 kısa kanatlı yavru oluşmuştur.

kardeşi bu tadı algılayamamaktadır. Buna göre, Asaf’ın doğacak kardeşinin PTC tadını algılama ihtimali aşağıdakilerden hangisidir? B) 1/3 

C) 2/3 

D) 1/4 

E) 3/4

10. Sınıf

Buna göre, çaprazlanan ebeveynlerin genotipleriyle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? A) NN X NN   

B) NN x Nn 

D) Nn x nn 

C) Nn x Nn

E) NN x nn 

Biyoloji

tarılır. Anne ve babası PTC tadını algılayabilen Asaf’ın

A) 1/2 

Meyve sineklerinde bazı bireyler normal kanatlı sineklere göre daha kısa ve geniş kanatlara sahiptir. Nor-

VİP Yayınları

2.

4.

123

Test 4

Ünite Değerlendirme Testi 5.

8.

Belirli bir bitki türünde klorofil sentezleyememeye neden olan çekinik “a” aleli homozigot durumda ölümcül olup, ilgili özelliğe sahip bireyler çimlenmesini ta-

Dişi birey

Renk körü dişi

Erkek birey

Renk körü erkek

mamlayarak fideye dönüşemez. Buna göre, heterozigot iki bitkinin çaprazlanması

1

sonucu oluşan bitkiler arasında, genotipinde çekinik “a” alelini bulundurmayan bitkilerin oranı aşa-

I

ğıdakilerden hangisidir? 2

 

B) 1/3  D) 1/4 

C) 2/3

YI N LA R

A) 1/2 

E) 3/4 

4

3

5

Yukarıdaki soyağacında X kromozomunun Y kromozomu ile homolog olmayan segmentinde taşınan çe-

kinik bir alelle belirlenen renk körlüğü özelliğinin kalıtımı verilmiştir.

Buna göre, soyağacında numaralanmış bireyler-

6.

le ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Tarla farelerinde koyu renkli olma açık renkli olmaya baskındır.

A) 1 numaralı bireyin renk körlüğü alelini taşıdığı ke-

Koyu renkli bir farenin ilgili özellik bakımından he-

sindir.

terozigot olup olmadığının belirlenmesi için, aşa-

B) 2 numaralı bireyin renk körlüğü alelini taşıdığı ke-

ğıdakilerden hangisinin yapılması daha uygundur?

sindir.

C) 4 numaralı birey, renk körlüğü alelini annesinden

A) Koyu renkli bir fareyle çaprazlanması

(2 numaralı birey) almıştır.

B) Açık renkli bir fareyle çaprazlanması

D) 5 numaralı bireyin renk körlüğü alelini taşıma ihti-

C) Anne ve babasının tespit edilmesi

mali 1/2’dir.

YA

D) Kromozom sayısının belirlenmesi

E) 3 ve 4 numaralı bireylerin yapacakları evlilik sonu-

E) Pigmentlerinin incelenmesi

9.

K, L, M, N genleri aynı kromozom üzerinde taşınmak-

Vİ P

7.

cunda renk körü çocukları olma ihtimali 1/4’tür.

lu olmaya baskındır. Bir çalışmada tohum şekli bakı-

kansları şöyledir:

mından farklı fenotipler arasında aşağıdaki çaprazlamalar yapılmıştır.

E K – L : % 6,

Buna göre,

E M – L : % 2

I. yuvarlak tohumlu erkek X yuvarlak tohumlu dişi

E M – N : % 5

II. yuvarlak tohumlu erkek X buruşuk tohumlu dişi

E L – N : % 7

III. buruşuk tohumlu erkek X yuvarlak tohumlu dişi

Buna göre, mayozda hangi iki genin birbirinden ay-

çaprazlamalarından hangilerinde buruşuk tohum-

Biyoloji

A) K - L   

B) K - M  D) L - M 

C) K - N E) L - N 

1-E 2-E 3-D 4-C 5-B

VİP Yayınları

E K – M : % 8

rılıp farklı gametlere gitme ihtimali en yüksektir?

124

Bezelyelerde yuvarlak tohumlu olma, buruşuk tohum-

tadır. Genler arasında, krossing over gerçekleşme fre-

10. Sınıf

lu bezelyeler oluşabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

6-B 7-C 8-E 9-E

TEST

5 Ünİte değerlendİrme Testİ

1.

3.

Belirli bir tarla faresi türünde, kılların siyah olmasını sağlayan alel (A) kahverengi olmasını sağlayan alele (a) baskındır. Aynı türde kısa kuyruklu olma (B) özelliği de uzun kuyruklu olmaya (b) baskındır. Bu genler

I

farklı vücut kromozomları üzerinde taşınmaktadır. Genotipi aa BB olan erkek bir tarla faresi Aa Bb geDişi birey

da 80 yavru elde edilmiştir.

Özelliği gösteren dişi birey

Erkek birey

Özelliği gösteren erkek birey

YI N LA R

notipli bir dişiyle birçok kez çaprazlanmış ve toplam-

Buna göre, oluşması beklenen "siyah kuyruklu" yav-

ru sayısı ile "kahverengi kıllı uzun kuyruklu" yavru

Yukarıdaki soyağacında belirli bir fenotipe sahip birey-

sayısı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

ler koyu renkli şekillerle gösterilmiştir.

Siyah kuyruklu yavru sayısı

B)

20

C)

20

D)

40

E)

60

20

III. X’e bağlı çekinik,

60

IV. X’e bağlı baskın

40

kalıtım şekillerinden hangileriyle taşınıyor olamaz?

II. otozomal baskın,

40

A) Yalnız II 

20

 

YA

30

I. otozomal çekinik,

B) Yalnız IV 

D) II ve IV 

C) I ve III

E) III ve IV 

A, B, C genleri aynı kromozom üzerinde bulunmakta-

dır. A ile B genlerinin krossing over ile ayrılma frekansı 0,1 olarak ölçülmüştür. Ayrıca B ile C geni arasında

4.

krossing over gerçekleşme frekansı 0,08, A ile C ara-

Çiçekli bir bitki türünde X ve Y karakterleri üzerinde etkili aleller şunlardır:

Vİ P

sında 0,02 olarak ölçülmüştür.

Karakter

Baskın alel

Çekinik alel

rudur?

X karakteri

A

a

A) Genlerin kromozom üzerindeki dizilimi A - B - C

Y karakteri

B

b

Buna göre, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğ-

şeklindedir.

X karakteri açısından homozigot dominant, Y karakteri açısından heterozigot genotipli bir bitki, X

C) Gametler oluşurken, bu genler arasında krossing

ve Y karakterleri bakımından heterozigot genotipli

over gerçekleşme ihtimali, gerçekleşmeme ihtima-

bitkiyle çaprazlanırsa aşağıdaki genotiplerden han-

linden daha yüksektir. D) A geni ile B geni hemen her mayozda birbirinden ayrılır. E) A geni ile C geni tüm gametlerde birlikte bulunur.

VİP Yayınları

B) C geni A genine, B geninden daha yakındır.

10. Sınıf

gisinin oluşması beklenmez? A) AA Bb   

B) Aa BB  D) Aa Bb 

C) aa Bb E) AA BB 

Biyoloji

2.

A)

Soyağacında verilenlere göre, bu özellik;

Kahverengi kıllı, uzun kuyruklu yavru sayısı

125

Test 5

Ünite Değerlendirme Testi 8.

Çekinik genlerle aktarılan belirli bir özelliği fenotipinde gösteren iki canlının çaprazlanması sonu-

Aşağıda S ve T ailelerine ait çocuklar ile bu çocukların renk körlüğü fenotipleri gösterilmiştir.

cunda oluşan yavruların çekinik özellikte olma ih-

S Ailesi

timali aşağıdakilerden hangisidir? A) % 0   

B) % 25 

C) % 50

D) % 75 

E) % 100  2

3

Memeli bir hayvan türünde D ve E özelliklerinin kalıtımından sorumlu olan genler, bağlı genlerdir ve birlikte kalıtılma eğilimi gösterirler.

D

e

d

E

I. Dd Ee II. Dd ee III. dd Ee

6

Dişi

Renk körü dişi

Erkek

Renk körü erkek

da yapılacak evliliklerde, evlenen çiftlerin kız ve erkek çocuklarının renk körü olma olasılıklarıyla ilgili,

Çiftler

Bu hayvan, çekinik fenotipli bir hayvan ile çaprazlandığında,

5

Buna göre, soyağacındaki numaralı çocuklar arasın-

Bu hayvanda, ilgili genlerin kromozom üzerindeki dizilimi,

şeklindedir.

4

YI N LA R

1

6.

T ailesi

I

5.

Erkek çocukKızlarının renk körü larının renk körü olma ihtimali olma ihtimali

I.

1 ile 5

1/2

1/2

II.

2 ile 4

0

1/4

III.

3 ile 6

1/2

1/2

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

IV. dd ee

A) Yalnız I 

genotiplerine sahip çeşitli yavrular elde edilmiştir.

 

YA

Buna göre, verilen genotiplerden hangilerine sa-

B) Yalnız III 

D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

hip yavruların daha düşük oranda ortaya çıkması beklenir? A) I ve II 

D) I ve IV 

C) III ve IV

E) II ve IV 

9.

7.

Üç karakter bakımından baskın fenotipe sahip bir erkek kendisiyle aynı fenotipte bir kadınla evlenmiş ve çiftin bu üç karakter bakımından da çekinik özellik gös-

Vİ P

 

B) II ve III 

teren çocukları olmuştur.

Küçük bir kemirgen türünde siyah kürklü olma (K) kah-

verengi kürklü (k) olmaya, uzun kuyruklu olma (B) kı-

Bu aileyle ilgili,

sa kısa kuyruklu olmaya (b) baskındır.

I. Erkek ve kadın üç karakter için de heterozigot genotiplidir.

Bir çalışmada siyah kürklü, uzun kuyruklu iki hayvan

II. İkinci çocuklarının ilk çocuklarıyla aynı fenotipte ol-

çaprazlanmış, elde edilen yavrulardan bazılarının kah-

ma ihtimali 1/64’tür.

verengi kürklü, bazılarının ise uzun kuyruklu olduğu görülmüştür.

Buna göre, çaprazlanan bireylerin genotipi aşağı-

Biyoloji

dakilerden hangisidir?

126

A) KK BB   

B) Kk Bb  D) kk Bb 

C) Kk bb E) kk BB 

1-E 2-B 3-B 4-C 5-E

VİP Yayınları

III. Çiftin bu üç karakter bakımından homozigot geno-

10. Sınıf

tipli çocukları olma ihtimali 1/8’dir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

6-D 7-B 8-C 9-E

ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

TARAMA TESTLERİ

I

1-2

1-2. ÜNİTEler

TEST

1

TARAMA TESTİ 4.

Hayvanlarda üreme hücreleri (gametler) genellikle ma-

Kırmızı çiçekli uzun boylu bir bitki beyaz çiçekli kısa boylu bir bitkiyle çaprazlanmış, yeni oluşan bitkilerin

lir. Gametler hem bitkilerde hem de hayvanlarda hap-

(F1 dölünün) tümünün kırmızı çiçekli ve uzun boylu ol-

loit kromozomludur.

duğu görülmüştür.

Buna göre, gametlerle ilgili,

Buna göre, F1 dölünün kendileştirilmesiyle elde edi-

I

yozla oluşturulurken bitkilerin tümünde mitozla üreti-

YI N LA R

1.

len F2 dölündeki 160 bireyden kaç tanesinin kırmızı

I. Homolog kromozomlardan sadece birini taşır.

çiçekli, kaç tanesinin de beyaz çiçekli ve kısa boy-

II. Daima tek sayıda kromozom taşır.

lu olması beklenir?

III. Döllenmeden mitoz geçirmesi mümkün değildir.

Kırmızı çiçekli _______________

Beyaz çiçekli ve kısa boylu _____________

A)

30

10

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

2.

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III

E) I ve III 

B)

90

30

C)

90

90

D)

120

10

E)

120

30

Aşağıdaki olaylardan hangisine sadece ökaryotik hücre yapısına sahip canlılarda rastlanır?

B) Eşeyli üreme

C) Oksijenli solunum

D) Oksijensiz solunum

YA

A) Bölünerek üreme

 

5.

Aşağıda bir homolog kromozom çifti şematize edilmiş, kromozom üzerinde belirli bir karakteri etkileyen genlerin (A ve a alellerinin) bulunduğu bölüm işaretlenmiştir.

Bitki hücrelerinde sitokinez (sitoplazma bölünmesi) bir

fragmoplast ve bir hücre plağının oluşmasıyla ortaya çıkar.

Vİ P

A

a

Buna göre, sitokinezde işlev yapan hücre plağı ile

ilgili,

I. Hücrenin ortasında başlar, dışa doğru büyür. II. Merkezi kofuldan kopan küçük kofulların hücrenin

Buna göre, genin bulunduğu işaretli bölgeye ne

ortasında birikmesiyle gelişir.

ad verilir?

IV. Mitozun profaz evresinde oluşmaya başlar. açıklamalarından hangileri doğrudur? A) I ve IV 

 

B) I ve III  D) I, II ve III 

C) II ve IV E) I, II ve IV 

VİP Yayınları

III. Bazı alglerde de rastlanır.

10. Sınıf

A) Sentromer B) Kinetokor C) Lokus D) Sinapsis E) Tetrat

Biyoloji

3.

E) Konjugasyon 

131

Test 1

Tarama Testi (1 - 2. Üniteler) 6.

9.

Eşeyli üreyen diploit kromozomlu bir hayvanın üreme organında normal şekilde üretilen gametleri için,

Şekilde insan bağırsağında yaşayabilen tek hücreli, çekirdeksiz canlılar gösterilmiştir.

I. gonozom çeşidi, II. kromozom sayısı, III. DNA nükleotit dizisi özelliklerinin kesinlikle aynı olması beklenir?

D) I ve II 

C) Yalnız III

I

 

B) Yalnız II 

E) II ve III 

YI N LA R

A) Yalnız I 

Bu canlıların, I. mitoz,

II. eşeyli üreme,

7.

III. vejetatif üreme

Hücrelerin ortak özelliklerinden biri benzer genetik materyallere sahip olmalarıdır.

olaylarından hangilerini gerçekleştiremeyecekleri kesin olarak söylenebilir?

Hücrelerin genetik materyalleri ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?

A) Yalnız I 

 

A) Hücrenin çekirdeğinde bulunan belirli bir kromo-

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

zomdaki genlerin tümüne birden genom denir.

B) Mutasyonlar genomun düzenlenmesi sırasında ortaya çıkan geçici değişikliklerdir.

10. Mitozun en uzun süren evresinde aşağıdaki olay-

C) Evrimin hammaddesi olan zararlı mutasyonlar

lardan hangisi gerçekleşmez?

YA

adaptasyonların da kaynağıdır.

D) Canlıyı oluşturan farklı tipteki hücreler, genomun

A) İğ ipliklerinin uzaması

farklı bölümlerini ifade eder.

B) Kromozomların yoğunlaşması

E) Her organizmanın genomu çok sayıda kromozom-

C) Çekirdek zarının kaybolması

dan oluşur.

D) Çekirdekçik sayısının iki katına çıkması

Vİ P

E) Endoplazmik retikulumun parçalanması

8.

11. Aşağıdakilerden hangisi 2n = 4 kromozomlu bir canlıda vücut hücrelerinin bölünme sürecinde gözlenebilecek evrelerden biridir?

Çeşitli canlılarda görülen,

I. diploit hücrelerden haploit gametlerin üretilmesi,

A)

II. diploit hücrelerden haploit sporların üretilmesi,

B)

C)

IV. haploit hücrelerden haploit sporların üretilmesi

Biyoloji

olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir?

132

A) I ve II   

B) II ve III  D) I ve IV 

C) III ve IV E) II ve IV 

1-A 2-B 3-B 4-D 5-C 6-B

VİP Yayınları

III. haploit hücrelerden haploit gametlerin üretilmesi,

10. Sınıf

D)

E)

7-D 8-C 9-E 10-D 11-D

1-2. ÜNİTEler

TEST

2

TARAMA TESTİ 3.

2n = 12 kromozomlu bir hayvanın mitoz geçiren deri hücreleriyle ilgili olarak yapılan,

daki evrelerden hangisinde gerçekleşir?

I. İnterfaz evresinin başındaki bir hücrenin kromozom sayısı, bu hücrenin interfaz evresini tamam-

A) Profaz I 

B) Metafaz I 

C) Profaz II

YI N LA R

lamış haline eşittir.

Mayozda, homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki parça değişimi olayı aşağı-

I

1.

 

II. Anafaz evresindeki bir hücrenin DNA ipliği sayısı,

D) Metafaz II 

E) Anafaz I 

metafaz evresindeki hücrenin DNA ipliği sayısının yarısıdır.

III. Profaz evresindeki bir hücrenin sentriol sayısı te-

lofaz evresindeki hücrenin sentrozom sayısının iki katıdır.

4.

karşılaştırmalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I 

si ile kromozom durumu eşleştirmelerinden han-

E) I, II ve III 

gisi yanlıştır?

Çekirdek

Evre

Kromozom durumu

A)

Mayoz I - Profaz

İki kromatitli

B)

Mayoz I - Anafaz

İki kromatitli

C)

Mayoz II - Metafaz

Bir kromatitli

D)

Mitoz - Metafaz

İki kromatitli

E)

Mitoz - Anafaz

Bir kromatitli

2n

5.

2n

Çeşitli canlıların üremeleriyle ilgili, I. Prokayot hücre yapısına sahip canlıların eşeysiz

Yukarıdaki şekilde belirli bir bölünme olayı şemati-

üremesi mitozla olur.

ze edilmiştir.

II. Mayoz sadece çok hücreli canlıların eşeyli üreme

Bu bölünme çeşidiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden

sürecinde gerçekleşir.

hangisi yanlıştır?

III. Bir hücreli canlıların tümü sadece eşeysiz üremeyle çoğalabilir.

A) Genetik olarak özdeş hücreler oluşturulur.

IV. Hayvanlarda eşeysiz üremeye, mantarlarda eşey-

C) Çok hücreli canlılarda hasar gören dokuların onarılmasında işlev yapar. D) Eşeysiz üreyen tüm canlılarda görülür. E) Hem haploit hem de diploit hücrelerde gerçekleşebilir.

VİP Yayınları

B) Çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlar.

10. Sınıf

li üremeye rastlanmaz. açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) I ve IV   

D) I, II ve III 

B) I ve III 

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV 

Biyoloji

2n

Vİ P

2.

D) II ve III 

Buna göre, aşağıda verilmiş olan bölünme evre-

C) I ve III

YA

 

B) Yalnız II 

Kromozomlar bir ya da iki kromatitli olabilir. Mayoz ya

da mitoz sürecinde her iki duruma da rastlanmaktadır.

133

Test 2

Tarama Testi (1 - 2. Üniteler) 6.

9.

Aşağıda bölünen bir hücrenin belirli bir evredeki görünümü verilmiştir.

İnsanlar 46 kromozomludur. Bölünen hücrelerinde, farklı evrelerde farklı sayıda kromozom gözlenebilir. Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde insan hücreleri, bulundukları evre ile bu evredeki kromozom sayıları bakımından yanlış eşleştirilmiştir?

A)

İnterfaz - G2

92

B)

Mitoz - Profaz

C)

Mitoz - Anafaz

92

D)

Mayoz - Metafaz I

46

E)

Mayoz - Metafaz II

23

I

Kromozom sayısı

46

YI N LA R

Bu hücre ve bulunduğu evreyle ilgili aşağıdaki ifa-

Evre

delerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) Sitoplazmasında 8 kromozom bulunmaktadır. B) Mitozun anafaz evresinde olabilir.

C) Mayozun anafaz II evresinde olabilir.

D) Mayoz geçiriyorsa interfaz evresinde 16 kromozomu vardır.

E) Mitoz geçiriyorsa interfaz evresinde 4 kromozomu vardır.

10. Mitoz geçiren bir hücrede, hücre döngüsünün anafaz evresinde aşağıdaki yapılardan hangisine rast-

lanmaz?

7.

Bitki hücreleri ile hayvan hücrelerinin bölünmeleri

A) Kromozom 

karşılaştırıldığında aşağıdakilerden hangisinin farklı şekilde gerçekleştiği görülür? A) DNA replikasyonu

 

B) Sentrozom 

D) Hücre zarı 

C) Çekirdekçik

E) Ribozom 

YA

B) Kardeş kromatitlerin ayrılması C) Sitoplazma bölünmesi

D) Kromatinlerin kısalıp kalınlaşarak yoğunlaşması

11. Bölünen bir bitki hücresinde;

E) Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin kaybolması

I. küçük kofulların bir araya gelerek hücre plağını oluşturması, II. çekirdek zarfı ve çekirdekçiğin kaybolması,

Vİ P

III. iğ ipliklerinin kardeş kromatitlere bağlanması,

8.

IV. kardeş kromatitlerin kardeş kromozomlara dönüş-

Aşağıda aynı canlıya mitoz ya da mayoz geçiren hüc-

mesi

relerin farklı evrelerdeki görünümleri şematize edilmiştir. Buna göre, şematize edilen evrelerden hangisi ma-

olaylarının gerçekleştiği evreler aşağıdakilerin han-

yozun anafaz II evresine aittir?

gisinde doğru eşleştirilmiştir? C)

B)

E)

Biyoloji

D)

134

1-C 2-D 3-A 4-C 5-E 6-D

VİP Yayınları

A)

10. Sınıf

I

II

III

IV

A)

Profaz

Metafaz

Anafaz

Telofaz

B)

Anafaz

Profaz

Metafaz

Telofaz

C)

Telofaz

Profaz

Metafaz

Anafaz

D)

Anafaz

Telofaz

Profaz

Metafaz

E)

Metafaz

Anafaz

Telofaz

Profaz

7-C 8-E 9-A 10-C 11-C

1-2. ÜNİTEler

TEST

3

TARAMA TESTİ 4.

Aşağıdaki şekilde K hücresinin, interfaz evresini tamamlamış hali (L) ve sonrasında mitozla oluşturduğu hücreler (M ve N) gösterilmiştir. N hücresinin çekirde-

Bu hücrelerden herhangi birinin çekirdeğinde kaç

ğinde 8 pg DNA bulunduğu tespit edilmiştir.

L

kromozom bulunur?

YI N LA R

K

Kromozom sayısı 12 olan diploit bir hücre önce iki mitoz, sonra mayoz geçirerek 16 hücre oluşturmuştur.

I

1.

A) 3 

B) 6 

C) 12 

D) 24 

E) 36

M

İnterfaz

Mitoz

N (8 pg)

5.

Buna göre, K, L ve M hücrelerinin çekirdeğinde bu-

da karşı kutuptan gelen mikrotübüllere (polar mikro-

lunan DNA'ların toplam ağırlığıyla ilgili aşağıdaki eş-

tübüller) bağlanır. Bu sırada iğ şeklinde görüldüklerin-

leştirmelerden hangisi doğrudur? (pg = pikogram) K hücresi (pikogram)

L hücresi (pikogram)

M hücresi (pikogram)

A)

8

8

8

B)

8

4

C)

16

8

D)

8

16

Kinetokor mikrotübülleri

8

Polar mikrotübüller

16 8

4

8

Buna göre, polar mikrotübüllerin temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

16

A) Kardeş kromatitleri zıt kutuplara doğru çekme B) Kromozomların hücrenin ekvator düzlemine dizil-

Aşağıdaki canlılardan hangisinde sporla üremeye

mesini sağlama

rastlanmaz?



B) Şapkalı mantar

C) Kara yosunu



D) Deniz anası

Vİ P

A) Plazmodyum

 

D) Mitokondri, Golgi, lizozom gibi organelleri birbirinden ayırma E) Sentrozomların zıt kutuplara yerleşmesini kolay-

E) Eğrelti otu 

laştırma

Bal arılarının üremesiyle ilgili aşağıdaki açıklama-

lardan hangisi doğrudur?

6.

A) Erkek üreme hücreleri mayozla üretilir. B) Dişi üreme hücreleri mitozla üretilir.

C) Dişi üreme hücreleri döllenmeden mitoz geçirmez. D) Erkek üreme hücreleri döllenme olmadan yeni bir bireyi oluşturabilir. E) Birey sayısı eşeyli ve eşeysiz olarak artırılabilir.

VİP Yayınları

3.

C) Hücrenin boyunu uzatma

10. Sınıf

İnsan vücut hücrelerinde, interfaz evresinde aşağıdakilerden hangisinde artma olmaz? A) Hücre hacmi



B) Organel sayısı

C) Çekirdek sayısı



D) DNA miktarı

 

E) Sentrozom sayısı 

Biyoloji

2.

den iğ iplikleri olarak adlandırılırlar.

YA

E)

Mitotik iğ iplikleri mikrotübüllerden oluşur. Belirli bir

noktadan uzayan bu mikrotübüller ya kinetokora ya

135

Test 3

Tarama Testi (1 - 2. Üniteler)

10. Erkek bal arıları 16 kromozomlu olduğuna göre,

Ökaryotik hücrelerin kromozomlarıyla ilgili,

kraliçe arı ile işçi arıların kromozom sayıları ile il-

I. Bazen iki kromatitten oluşur.

gili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

II. Normal olarak tek bir sentromere sahiptir. III. Yapısında sadece DNA bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

İşçi arı

A)

8

32

B)

16

16

C)

16

32

YI N LA R

 

B) I ve II 

Kraliçe arı

I

7.

D)

32

16

E)

32

32

11. Aşağıdaki soyağacında belirli bir ailedeki bireyler gös-

8.

terilmiştir.

Kızıl saçlı insanların çoğunun çilli olduğu görülmektedir. Bu durumun en olası açıklaması aşağıdakilerden hangisidir?

1

A) Kızıl saçlı olma ve çilli olma alelleri birbirine eş baskındır.

3

2

4

5

6

B) Kızıl saçlı olma ile çilli olma alelleri aynı kromozom üzerinde yer alır.

8

7

C) Kızıl saçlı olma ile çilli olma aynı gen tarafından belirlenir.

10

Buna göre, soyağacındaki numaralı bireylerle ilgili

D) Kızıl saçlı ve çilli tüm çocukların anne ve babaları

YA

aşağıda verilen çiftlerden hangi ikisi arasındaki ge-

da kızıl saçlı ve çillidir.

netik benzerlik oranı diğerlerinden daha fazladır?

E) Kızıl saçlı olma ve çilli olma fenotipleri genlerle belirlenmez, çevre koşullarına bağlı olarak orta-

A) 1 ve 2 

ya çıkar.

 

B) 3 ve 4  D) 7 ve 8 

C) 5 ve 6 E) 9 ve 10 

12. Meyvesi uzun süre saklanabilen ve ticari olarak ter-

Vİ P 9.

9

cih edilen bir bitki, I. tohumlarının çimlendirilmesiyle yeni bitkiler üretilmesi,

Aşağıdaki eşeysiz üreme şekillerinden hangisin-

de, yeni oluşan yavrular genetik olarak ata birey-

II. dallarından çelikle yeni bitkiler üretilmesi,

den farklı özelliktedir? (Mutasyon olmadığı kabul edi-

III. uygun hücrelerinden doku kültürüyle yeni bitkiler

lecektir.)

B) Haploit mantarların sporla üremesi

Biyoloji

C) Bakterilerin bölünerek üremesi

E) Planaryanın rejenerasyonla üremesi

136

1-D 2-D 3-E 4-B 5-C 6-C

D) Hidranın tomurcuklanma ile üremesi

yöntemlerinden hangileriyle çoğaltılırsa, sahip ol-

VİP Yayınları

A) Bal arılarının partenogenezle üremesi

üretilmesi

10. Sınıf

duğu bu özellikler korunarak sonraki nesillere aktarılmış olur? A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

7-B 8-B 9-A 10-E 11-B 12-D

1-2. ÜNİTEler

TEST

4

TARAMA TESTİ 1.

4.

Kinetokorlarla ilgili, I. Her kromatit üzerinde bir tane olmak üzere her bir

Mitozla ilgili, I. Mitoz sonucu oluşan hücrelerin genetik yapısının

metafaz kromozomunda iki tane bulunur.

ve kromozom sayısının aynı olmasının nedeni bölünme öncesinde DNA’nın eşlenmesi, sonrasında

çekirdeğin bir kez bölünerek kardeş kromozomla-

YI N LA R

ğı bölgelerdir.

I

II. Kromatitlerin ayrılması için iğ ipliklerinin bağlandı-

rın zıt kutuplara doğru ayrılmasıdır.

III. DNA’nın üst üste gelen kıvrımlar yapmasıyla oluşur.

II. Mitoz sonucu oluşacak hücre sayısı, "n" bölünme

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

sayısı olmak üzere "2n" formülü ile hesaplanır.

B) Yalnız III  D) II ve III 

III. Çekirdek bölünmesi (mitoz) gerçekleştikten son-

C) I ve II

ra sitokinezi gerçekleştirmeyen hücrelerin çekir-

E) I, II ve III 

dek sayısı birden fazladır.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

2.

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

Genetik ile ilgili bilimsel çalışmaların temelini monohibrit ve dihibrit çaprazlamalar oluşturur.

Monohibrit ve dihibrit çaprazlamalar ile ilgili,

I. Monohibrit çaprazlamalarda tek bir karakter için

5.

heterozigot, dihibrit çaprazlamalarda iki karakter

Aşağıdakilerden hangisi mitoz geçiren 2n=4 kro-

mozomlu bir hücrenin anafaz evresindeki görünü-

için heterozigot bireyler çaprazlanır.

mü olabilir?

II. Dihibrit çaprazlamalarda iki ebeveyn, monohibrit

YA

çaprazlamalarda tek bir ebeveyn kullanılır.

A)

B)

C)

III. Monohibrit çaprazlamada tek bir nesil incelenirken dihibrit çaprazlamada ardışık iki nesil incelenir. açıklamalarından hangileri doğrudur?

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) I ve III 

Vİ P

 

B) Yalnız II 

6.

Ana bireyin vücudunda mitozla oluşan bir çıkıntı-

Aşağıda kromozom sayıları verilen canlılardan han-

nın gelişmesiyle yeni bir bireyin oluşması şeklin-

gisinin eşeyli üremeyle üreteceği yavruların ebe-

de gerçekleşen üreme olayına aşağıdaki canlılar-

veynlerine benzeme ihtimali daha düşüktür?

dan hangisinde rastlanır?

A) Maymun - 42 kromozomlu

A) Tek hücreli mantarlar

B) Köpek - 78 kromozomlu C) Fare - 40 kromozomlu D) Sinek - 8 kromozomlu E) Kurbağa - 26 kromozomlu

VİP Yayınları

3.

E)

10. Sınıf

B) Çok hücreli mantarlar C) Tohumsuz bitkiler D) Tohumlu bitkiler E) Yeşil algler

Biyoloji

A) Yalnız I 

D)

137

Test 4

Tarama Testi (1 - 2. Üniteler) 7.

10. Üreme ve üremede işlev yapan hücrelerle ilgili,

Hücreler hücre döngüsüne ait aşağıdaki evrelerin hangisinde büyüyüp gelişir? A) İnterfaz   

I. Canlılarda haploit kromozomlu vücut hücrelerine

B) Metafaz 

D) Telofaz 

rastlanmaz, haploit kromozomlu hücreler sadece

C) Profaz

gametlerdir.

E) Sitokinez 

II. Eşeyli üreme kural olarak canlının yaşam döngüsünün bir yerinde mayoz olmaksızın gerçekleşmez. III. Eşeyli üremede sperm ve yumurta daima farklı can-

I

lılarda üretilir.

8.

YI N LA R

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I 

Aşağıda aynı canlıya ait mayoz ya da mitoz geçiren

hücrelerin farklı evrelerdeki görünümleri şematize edilerek numaralandırılmıştır. 1.

2.

3.

4.

 

B) Yalnız II 

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) II ve III 

11. X kromozomunun Y kromozomu ile homolog ol-

mayan bölümünde taşınan genlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Baskın özellikler kadınlarda daha yaygındır.

B) Çekinik özellikler, bu özelliğe sahip anneden tüm

Şemaya göre,

erkek çocuklara geçer.

I. Canlının vücut hücreleri 4 kromozomludur.

C) Baskın özellikler anneden erkek çocuklara geçmez.

II. 1 ve 2 evreleri mitoza aittir.

D) Baskın özellikler, bu özelliğe sahip babadan tüm kız çocuklara geçer.

YA

III. 3 ve 4 evreleri mayoza aittir.

E) Çekinik özellikler kadınlarda sadece homozigot

IV. Numaralı hücrelerin tümü 4 kromozomludur.

durumda ortaya çıkar.

açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II   

B) Yalnız IV 

D) II ve IV 

C) I ve III

E) III ve IV 

12. Mor çiçekli bezelyeler beyaz çiçekli bezelyelerle çap-

Vİ P

razlandığında F1 dölündeki tüm bireyler mor çiçekli ol-

9.

muştur. Buna göre, I. Bezelyelerde mor çiçekli olma baskındır. II. Çaprazlanan bireyler homozigottur.

Aşağıdakilerden hangisinde mitotik evrede gerçek-

III. F1 dölündeki tüm yavrular heterozigottur.

leşen iki olay birlikte verilmiştir?

IV. F1 dölündeki bireylerin kendileştirilmesiyle elde edilen F2 dölünde hem mor hem de beyaz çiçekli

B) Çekirdek bölünmesi - Sitoplazma bölünmesi

bezelyelere rastlanır.

C) Organel sentezi - Çekirdek bölünmesi

Biyoloji

D) DNA replikasyonu - Kardeş kromatitlerin ayrılması

138

E) Kromozom sayısının iki katına çıkması - Sentriol sayısının yarıya düşmesi

1-C 2-A 3-B 4-E 5-B 6-A

VİP Yayınları

A) DNA replikasyonu - Çekirdek bölünmesi

10. Sınıf

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

7-A 8-B 9-B 10-B 11-C 12-E

1-2. ÜNİTEler

5

TEST

TARAMA TESTİ 3.

Mendel’in çalışmalarıyla ilgili olarak yapılan,

üretimi sırasında krossing over gerçekleşmeyen bir

I. Ebeveynlerde görülmeyen ancak yavrularda orta-

hayvan türünün vücut hücrelerinde 4 kromozom bu-

ya çıkan özellikler çekinik (resesif) genlerle kalıtılır.

Bu türden bir erkeğin oluşturacağı spermlerde, sa-

YI N LA R

ruların ebeveynlerinden en az biri bu özelliği sahip olmalıdır.

dece annesinden aldığı kromozomların bulunma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir?

III. Fenotipinde belirli bir özelliği gösteren yavruların, ikisi de bu özelliği fenotipinde göstermeyen ebe-

A) 1/2 

veynleri ilgili özellik bakımından heterozigottur.

C) 1/4

D) 3/4 

E) 1/8 

C) I ve III

E) I, II ve III 

4.

Aşağıda tek hücreli bir canlı olan amipin eşeysiz üremey-

Genoitip Aa Bb Cc olan bir birey ile aa BB cc olan

başka bir bireyin çaprazlanması sonucunda aşağı-

le P ve R hücrelerini oluşturması şematize edilmiştir.

daki genotiplerden hangisi oluşmaz? A) Aa BB Cc 

D) aa Bb cc 

C) aa BB CC

E) Aa BB Cc 

YA

 

B) Aa Bb cc 

Amip

5.

R

P

Vİ P

Sarı çiçekli bitkiler, beyaz çiçekli bitkilerle çaprazlanmış ve F1 dölü elde edilmiştir. F1 dölündeki tüm bitkiler sarı çiçeklidir. F1 dölünün kendileştirilmesiyle F2

Buna göre, verilen olay ve oluşan hücrelerle ilgili,

dölü elde edilmiştir. F2 dölünde 300 birey bulunmak-

I. P ve R hücrelerinin hacmi birbirine yakındır.

tadır.

II. Amip, P ve R hücrelerini oluşturmadan önce DNA’sı-

F2 dölündeki bireyler incelendiğinde,

nı eşler.

III. Amip diploit, P ve R hücreleri haploittir.

I. Yaklaşık 100 tanesi heterozigottur.

IV. Mitozla oluşan P ve R hücreleri döllenme olmadan

II. Dörtte biri beyaz çiçeklidir.

yeni bir mitoz geçiremez.

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

VİP Yayınları

2.

B) Yalnız II  D) II ve III 

B) 1/3 

 

açıklamalarından hangileri doğrudur?

 

I

lunmaktadır.

II. Tam baskın bir özelliği fenotipinde gösteren yav-

A) Yalnız I 

Eşeyli üremeyle çoğalan ancak erkeklerinde sperm

10. Sınıf

III. Sarı çiçekli olma özelliği baskındır. sonuçlarından hangilerinin ortaya çıkması beklenir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

E) I, II ve III 

C) I ve III

Biyoloji

1.

139

Test 5

Tarama Testi (1 - 2. Üniteler) 6.

8.

Hayvan hücrelerinde bulunan sentrozomlarla ilgi-

Mayoz geçiren bir hücrede DNA miktarındaki deği-

li, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

şimi gösteren grafik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sayısı hücre döngüsünün interfaz evresinde iki ka-

A)

DNA miktarı

tına çıkar. B) Merkezinde mikrotübüllerden oluşan iki sentriol bulunur.

Sitokinez

Anafaz II

Telofaz II

Metafaz II

Metafaz II

Metafaz II Metafaz II Metafaz II

Profaz II

Profaz II

Profaz II Profaz II Profaz II

Telofaz I

Sitokinez

Telofaz I

Sitokinez

Telofaz I

Sitokinez

Telofaz I

Sitokinez

Telofaz I

Sitokinez

Anafaz I

Anafaz I

Anafaz II

Telofaz II

Sitokinez

Anafaz II

Telofaz II

Sitokinez

Anafaz II

Telofaz II

Sitokinez Sitokinez

C)

Anafaz II

Aşağıda ökaryotik bir hücrenin hücre döngüsü şema-

Telofaz II

DNA miktarı

İnterfaz

B)

Profaz I

edici merkez” ile benzer bir işleve sahiptir.

7.

Metafaz I

E) Bitki hücrelerinde bulunan “mikrotübül organize

Metafaz I

içerir.

YI N LA R

D) Tek katlı zarla çevrili olup hem DNA hem de RNA

Profaz I

İnterfaz

yönde bölüneceğini belirler.

I

C) Bölünme sırasındaki konumları, hücrenin hangi

DNA miktarı

Z hücreleri

D)

Anafaz I

İnterfaz

YA

M evresi

Metafaz I

K, L, M evreleri gösterilmiştir.

Profaz I

tize edilmiş, X, Y ve Z hücreleri ile hücre döngüsünün

DNA miktarı

K evresi

gisi yanlıştır?

E)

Anafaz I

Şemaya göre, aşağıda yapılan açıklamalardan han-

Metafaz I

X hücresi

Profaz I

L evresi

İnterfaz

Vİ P

Y hücresi

DNA miktarı

A) X hücresi ile Z hücreleri genetik olarak özdeştir.

140

E) M evresi mitoz ve sitokinez evrelerinden oluşur.

1-E 2-A 3-C 4-C

10. Sınıf

Anafaz I

D) L evresinde hücrenin çekirdek sayısı iki katına çıkar.

Metafaz I

Biyoloji

sayısı artar.

Profaz I

C) K evresinde hücrenin protein miktarı ve organel

İnterfaz

rın toplam miktarına eşittir.

VİP Yayınları

B) Y hücresinin DNA miktarı, iki Z hücresindeki DNA'la-

5-D 6-D 7-D 8-B

ünİte

3

YI N LA R

I

Ekosİstem ekolojİsİ ve

Vİ P

YA

güncel çevre sorunları

3. üNİTE

TEST

1

Ekosİstem Yapısı 1.

4.

Ekolojinin inceleme alanına giren aşağıdaki kav-

Yeryüzündeki denizler, nehirler, göller, dağlar, orman-

ramlar büyükten küçüğe doğru sıralanacak olur-

lar ve çöller canlıların barındıkları yerlerdir. Canlıların

sa, hangisi dördüncü sırada yer alır?

doğal yaşam sınırı atmosferde (hava küre) 10 km yük-

D) Popülasyon 

re) 5 km derinlik olarak kabul edilir.

C) Ekosistem

YI N LA R

 

B) Biyom 

I

seklik, litosferde (taş küre) 7 km ve hidrosferde (su küA) Biyosfer 

Buna göre, canlıların yaşayabildiği bu alanların

E) Komünite 

tümünü ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Popülasyona 

2.

Grafikte iki farklı çim ırkının çevre sıcaklığına bağlı ola-

 

B) Komünite 

D) Biyosfer 

C) Ekosistem

E) Habitat 

rak büyüme oranında meydana gelen değişimler gösterilmiştir. Büyüme oranı

5.

Canlıların birbirleri ve cansız çevreleriyle etkileşimle-

rini, yaşamın devamlılığını sağlayan madde ve enerji döngülerini inceleyen bilim dalına …...... denir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki kavram-

Sıcaklık (oC)

10

20

30

40

50

YA

0

lardan hangisi yazılmalıdır? A) Ekosistem 

Serin mevsim çimi

 

Sıcak mevsim çimi

B) Ekoloji 

D) Genetik 

C) Sistematik E) Sitoloji 

Bu iki çim ırkıyla ilgili,

I. Tolerans aralıkları aynıdır.

II. Tercih ettikleri optimum nişler farklıdır.

Vİ P

III. 25 oC’deki büyüme hızları yaklaşık aynıdır. yorumlarından hangileri yapılabilir?

3.

D) II ve III 

I. organizma, II. komünite, III. popülasyon, IV. ekosistem

ların oluşturduğu topluluğa ne ad verilir?

 

B) Popülasyon 

D) Ekosfer 

Ekolojinin inceleme alanına dahil olan bazı kavramlar şunlardır:

E) I, II ve III 

Belirli bir alanda uyum içinde yaşayan popülasyon-

A) Habitat 

6.

C) I ve III

C) Komünite

E) Ekosistem 

10. Sınıf

Verilen kavramlar aşağıdakilerin hangisinde küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır? A) I - II - III - IV   

B) I - III - II - IV 

D) III - IV - I - II 

C) III - II - IV - I

E) IV - II - III - I 

Biyoloji

 

B) Yalnız II 

VİP Yayınları

A) Yalnız I 

145

Test 1

Ekosistem Yapısı 7.

10. Kendine özgü iklim özelliklerine ve canlı türlerine

Aşağıdakilerden hangisi bir komünite örneğidir?

sahip büyük ölçekli kara ya da su ekosistemlerine ne ad verilir?

A) Marmara denizi B) Marmara denizinde yaşayan balıklar

A) Habitat 

C) Marmara denizinde yaşayan canlılar

 

D) Marmara denizinde yaşayan mikroorganizmalar

B) Biyom 

C) Komünite

D) Ekosfer 

E) Niş 

YI N LA R

I

E) Marmara denizinde yaşayan E. coli topluluğu

11. Çoğu tür, belirli bir sıcaklık aralığında çoğalır ve dağılım gösterir. Ayrıca sıcaklık; canlıların büyüyüp geliş-

mesinde, metabolik faaliyetleri üzerinde ve üremesin-

8.

de belirleyici etkiye sahiptir.

Ekosistemi etkileyen faktörlerle ilgili olarak yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Buna göre, sıcaklığın tüm canlılar için bu derece önemli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangi-

A) Tüm organizmalar yaşamak için kullanılabilir bir

sinde açıklanmıştır?

enerji kaynağına ihtiyaç duyar.

A) Enerji kaynağı olarak kullanılır.

B) Ekosistemde enerjinin ana kaynağı güneş ışığıdır.

C) Fotosentez yapan üretici canlılar, ışık enerjisini kim-

B) Minerallerin bitkiler tarafından alınabilmesini sağlar.

yasal bağ enerjisine dönüştürerek ekosisteme ka-

C) Enzimler uygun sıcaklık aralıklarında aktivite gös-

tılmasını sağlar.

terir.

D) Bazı ekosistemlerde üreticilerin enerji kaynağı or-

D) Tohumlarda çimlenmeyi başlatan temel uyarandır. E) Proteinler yüksek sıcaklıklarda bozulur.

YA

ganik moleküllerdir.

E) Birçok bitkide büyüme, gelişme, çiçeklenme ve yaprak dökümü gibi fizyolojik olaylar bitkilerin ışık alma süresine bağlı olarak gerçekleşir.

Vİ P

12. Ekosistemin cansız elemanlarından biri olan iklim-

II. Bir bölgedeki uzun süreli nem, yağış, rüzgâr yönü

kileyen, toprakta eksikliği en çok hissedilen iki ele-

ve sıcaklık gibi atmosferik koşulların ortalamasını

ment aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir?

ifade eder.

B) Fosfor - Kükürt C) Kükürt - Demir

Biyoloji

ğalmasını etkileyen başlıca faktördür.

Birçok kara ekosisteminde bitkilerin dağılımını et-

A) Azot - Fosfor

146

I. Organizmaların karasal ortamlarda dağılım ve ço-

D) Demir - Magnezyum E) Magnezyum - Kalsiyum

1-E 2-E 3-C 4-D 5-B 6-B

III. Ekosistemde özel şartlar nedeniyle farklılık gösteren

VİP Yayınları

9.

le ilgili,

10. Sınıf

küçük alanlarda görülen iklime mikroklima denir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

7-C 8-D 9-A 10-B 11-C 12-E

2

TEST

Ekosİstem Yapısı 4.

Aşağıdakilerden hangisi popülasyonlara örnek olarak gösterilemez?

Ekosistemin canlı (biyotik) faktörleriyle ilgili, I. Kendi besinini üretemeyen, besinlerini bulundukları ortamdan hazır alan canlılara tüketiciler denir.

A) Van’da yaşayan Van kedileri

II. Üreticiler inorganik maddelerden organik besin

B) Kaz dağlarındaki iğne yapraklı ağaçlar

sentezi yapabilen canlılardır.

C) Karadenizde yaşayan sardalyalar

III. Üreticilerden elde ettikleri besini tüketicilere akta-

YI N LA R

D) Muğla bölgesinde yaşayan sığla ağaçları

ran canlılar ayrıştırıcılar grubunu oluşturur.

E) Abant Gölü’ndeki beyaz nilüfer bitkileri

açıklamlarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I 

B) Yalnız II 

 

2.

I

1.

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) II ve III 

Aşağıdakilerin hangisinde ekolojik birim ile bu birime ait örnek yanlış eşleştirilmiştir?

5.

Örnek

A)

Ekosistem

Akdeniz bölgesindeki karaçam bitki­lerinin oluşturduğu topluluk

B)

Biyom

Anadolu’daki iğne yapraklı ormanlar

sı için uygun olmayan nişleri ayrıca belirten öğretmen,

lara yazmalarını istemiştir.

Komünite

Toros Dağları’ndaki sedir ağaçları, karaçamlar, tilkiler, ala geyikler ve baykuşlar gibi canlıların tümü

Popülasyon

Kaz Dağı’nda yaşayan Kazdağı Göknarları

Organizma

Karaçam (Pinus nigra)

Birey sayısı

D)

öğrencilerden numaralı alanların adlarını ilgili boşlukIII.

I.

IV.

II.

Niş sınırı

Tercih edilen niş pH

Asidik

Vİ P

E)

grafiği hazırlayarak bazı bölümleri numaralandırmış-

tır. Grafikte türün niş sınırı, tercih ettiği niş ve yaşama-

YA

C)

Uygun olmayan niş Bazik

Buna göre, grafikteki numaralı alanları; I ® Hoşgörüsüzlük bölgesi

Ekosistemin canlı bileşenlerinden biri olan üretici-

II ® Fizyolojik stres böglesi

lerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

III ® Optimum aralık

A) İnorganik maddeleri organik bileşiklere dönüştürür.

IV ® Tolerans aralığı

B) Bitkiler karasal ekosistemlerin başlıca üreticileridir.

şeklinde tamamlayan bir öğrenci, hangi iki ceva-

C) Tüketiciler için yapı taşı ve enerji kaynağıdır.

bının yerini değiştirirse tüm eşleştirmeleri doğru

D) Atmosferin oksijen miktarını azaltıp karbondioksit miktarını artırır. E) Siyanobakteriler ve algler sucul ekosistemlerin başlıca üreticileridir.

VİP Yayınları

3.

Biyoloji öğretmeni, belirli bir canlı türünün farklı pH de-

ğerlerinde birey sayısının değişimiyle ilgili aşağıdaki

10. Sınıf

yapmış olur? A) I ve II   

B) II ve III  D) I ve III 

C) III ve IV E) II ve IV 

Biyoloji

Ekolojik birim

147

Test 2

Ekosistem Yapısı 8.

Ekosistemin abiyotik faktörlerinden biri olan ışık ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Ekosistemdeki suyun miktarına bağlı olarak bitkilerde ortaya çıkan adaptasyonlarla ilgili, I. Yapraklar ve diğer kısımları kütikula gibi mumsu

A) Karasal ekosistemlerdeki birçok üreticinin temel

katmanlarla çevreleyerek su kaybını azaltmaya ça-

enerji kaynağı güneş ışığıdır.

lışır.

B) Ekosistemdeki hayvanların biyolojik faaliyetleri ışı-

II. Su miktarı az olan topraklarda yetişen bitkilerde

ğın şiddetinden ve süresinden etkilenir.

yüzeyin hemen altında geniş bir alana yayılan ve

C) Sucul ekosistemlerde ışık, belirli derinliklerin öte-

düşük osmotik basınç oluşturabilen kök sistemle-

sine geçemediği için tür çeşitliliğini ve sayısını sı-

ri gelişmiştir.

YI N LA R

nırlandıran bir faktördür.

III. Yağışlı ve nemli alanlarda yaşayan bitkilerin yap-

D) Ekosisteme ulaşan ışığın yıl içindeki toplam aydın-

rak yüzeyleri dar, kurak ve sıcak alanlarda yaşa-

latma süresi bitkilerin yeryüzündeki dağılımını be-

yabilen bitkilerin yaprak yüzeyleri geniştir.

lirleyen en önemli faktördür.

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

E) Orman ekosistemlerinde ışığın alt katmanlara ulaşması, uzun boylu bitkiler tarafından engellendiğin-

A) Yalnız I 

den tabanda bulunan otsu bitkiler az ışıkta yaşa-

9.

Belirli bir alandaki göllerde bulunan balık türü sayısı ile göl suyunun pH değerleri araştırılmış ve aşağıdaki grafik hazırlanmıştır.

B) Yalnız II 

 

yabilmelerini sağlayan uyumlar geliştirmiştir.

7.

D) I ve II 

00

0

8,

>

-8 ,0

7,

01

-7 ,0

0

0

,5

51

6,

E) Biyom 

Tüm canlılar metabolik faaliyetlerini sürdürebilmek için

Vİ P

Buna göre, kara ekosistemlerinde bitkiler suyu,

I. Göllerdeki asitleşme balık türlerini ortadan kaldır-

I. terleme ile sıcaklığı ayarlama,

maktadır.

II. mineralleri topraktan alabilme,

II. Atmosferde azot ve kükürt içeren gazların miktarının artması sucul ekosistemlerdeki canlı çeşitlili-

III. organik besinleri sentezleme,

ğini azaltabilir.

IV. dışarıdan aldığı organik besinleri yapı birimlerine ayırma

bazik sularda yaşayamaz.

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I 

B) Yalnız III  D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

1-B 2-A 3-D 4-C 5-C

VİP Yayınları

III. Asidik sularda yaşamaya uyum sağlamış balıklar

Biyoloji

D) Habitat 

C) Ekolojik niş

suya ihtiyaç duyar.

Grafiğe göre,

148

B) Biyosfer 

10. Su ekosistemindeki önemli cansız faktörlerden biridir.

pH aralığı

 

E) I ve III 

Bir türün bireylerinin doğal olarak yaşam sürdüğü

 

YA 0

-6

-6

0

,5

-5

,0

6, 01

4, 51

4, 00

-4

,5 0

0

5, 51

1

0

2

,0

3

-5

4

5, 01

Ortalama balık türü sayısı

5

C) Yalnız III

alana ne ad verilir?

A) Ekosistem 

7 6

I

6.

10. Sınıf

işlemlerinden hangilerini gerçekleştirmek amacıyla kullanır? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

6-D 7-C 8-A 9-D 10-D

3

TEST

Ekosİstemde Madde ve Enerjİ Akışı 3.

Besin piramitlerinde kural olarak herhangi bir basamak-

Tüketicilerin bir kısmı holozoik beslenir. Holozoik beslenen canlılar besin kaynaklarına göre üçe ayrılır.

ta bulunan enerjinin sadece %10'u bir üst basamağa aktarılır. Ancak bu oran ilgili basamakta bulunan can-

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi holozoik bes-

lıların metabolik aktiviteleri ile yakından ilişkilidir. Me-

lenen canlılara örnektir?

tabolizması hızlı canlılar aldıkları besinin daha büyük bir kısmını solunum tepkimelerinde kullandığından, bu-

A) Etçiller   

ha az olabilir.

B) İç parazitler 

C) Dış parazitler

YI N LA R

lundukları basamağın toplam biyokütlesi %10'dan da-

I

1.

D) Çürükçüller 

E) Tam parazit bitkiler 

Aşağıda, birincil tüketicinin balık, böcek ya da memeli bir hayvan olduğu, eşit miktarda üretici içeren üç farklı besin piramidi verilmiştir. Balık

Böcek

Üreticiler

Üreticiler

4.

Memeli Üreticiler

Canlılar beslenme şekillerine göre; ototroflar, hetero­

troflar ve miksotroflar (karışık beslenenler) olmak üzere üçe ayrılarak incelenebilir. Mikso­troflar hem üretici

hem de tüketici olarak işlev yapar. Bunlardan bazıları

Buna göre, verilen besin piramitleri için, ikinci ba-

ışık varlığında fotosentez yaparak kendi besinini sen-

samağın toplam biyokütlesiyle ilgili aşağıdaki kar-

tezlerken karanlıkta ortamda bulunan organik besin-

şılaştırmalardan hangisi doğrudur?

lerle beslenir.

Balık

>

Memeli

>

B)

Memeli

>

Balık

>

C)

Böcek

>

Memeli

>

D)

Balık

>

Böcek

>

Memeli

Böcek

>

Balık

>

Memeli

şekli bakımından hem ototrof hem de heterotroftur?

Böcek

YA

Balık

5.

Ayrıştırıcı canlıların bulundukları ekosistemdeki en temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

B) Şapkalı mantar

C) Çürükçül bakteri



D) Böcekçil bitki

E) Paramesyum 

Tüketici canlılardan, besinini diğer canlıları yiyerek el-

Besinini diğer canlıları yiyerek elde eden tüketici-

A) İnorganik maddeleri organik besine dönüştürerek

lerle ilgili,

tüketicilere aktarma

I. Karnivorların besinini diğer tüketiciler oluşturur.

B) Organik atıkları inorganik maddelere dönüştüre-

II. Omnivorlar hem üreticiler hem de tüketicileri be-

rek üreticilerin kullanımına sunma

sin olarak kullanabilir.

C) Tüketicilerin dokularında depolanmış enerjiyi üreticilere aktarma D) Ölü hayvanlara ait leşleri ortadan kaldırarak biyolojik kirlenmeyi önleme E) Ekosistemde biriken zehirleri ayrıştırarak etkisiz hale getirme



de edenler, beslenme şekillerine göre üçe ayrılır.

VİP Yayınları

2.

A) Yarı parazit bitki

 

Vİ P

E)

Buna göre, aşağıdaki canlılardan hangisi beslenme

Böcek

10. Sınıf

III. Herbivorlar otçul canlıları besin olarak kullanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

Biyoloji

A)

149

Test 3

Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı 6.

8.

Ekosistemde madde ve enerji akışı belirli bir yönde ve

Biyoloji öğretmeni tahtaya aşağıdaki hayvanların adla-

birlikte gerçekleşir. Ancak her basamakta enerjinin bir

rını yazarak öğrencilerinden üç ya da dört trofik düzey-

kısmı kaybolurken madde akışı devam eder. Son ba-

den oluşan bir besin zinciri oluşturmalarını istemiştir.

samakta madde, üreticilere dönerken enerji ısı şeklinde ortama verilir. Böylece ekosistemde madde akışı

Kurbağa

Tilki

Şahin

Baykuş

Buğday

Geyik

Fare

Tırtıl

Örümcek

Tavşan

Kartal

Mısır

Buna göre, besin zincirinin son basamağındaki maddenin ilk basamağa dönüşünü sağlayarak, madde akışının döngüsel olmasını sağlayan canlı gru-

YI N LA R

bu aşağıdakilerden hangisidir? A) Üreticiler

B) Üçüncül tüketiciler

C) Ayrıştırıcılar

D) Omnivor canlılar

 

I

döngüsel olarak, enerji akışı tek yönde ilerler.

Güvercin

Kurt

Serçe

E) Parazit bakteriler 

Yılan

Yonca

Çekirge

Çim

Buna göre, öğrenciler tarafından hazırlanan aşağı-

daki besin zincirlerinden hangisi hatalıdır? (Okların yönü besinin aktarım yönünü göstermektedir.) A) Buğday ® Fare ® Yılan ® Kartal

B) Çim ® Geyik ® Kurt

C) Mısır ® Çekirge ® Serçe ® Şahin D) Yonca ® Örümcek ® Güvercin E) Buğday ® Tırtıl ® Kurbağa

7.

Biyoloji öğretmeni öğrencilerine aşağıdaki cümlelerin

yazılı olduğu kağıtları vermiş ve boş bırakılan kutula-

ra karşısındaki cümle doğru ise "D", yanlış ise "Y" yaz-

9.

İkincil tüketiciler aşağıdakilerin hangisinde doğru

açıklanmıştır?

YA

malarını istemiştir.

Besin piramidinde yer alan basamakların her birine trofik düzey (beslenme basamağı) adı verilir.

A) Otçulları yiyen canlılardır. B) Etçilleri yiyen canlılardır.

Herhangi bir trofik düzeyde yer alan organik maddelerdeki enerjinin çok az kısmı, bir sonraki trofik düzeydeki canlılara besin olarak aktarılır.

C) Hem otçulları hem de etçilleri yiyen canlılardır. D) Kendi besinini üretebilen canlılardır.

Besin ağı içerisinde yer alan her besin zinciri en az 4 trofik düzeyden olluşur.

E) Organik maddeleri ayrıştıran canlılardır.

Vİ P

Buna göre, öğrenciler kutuları aşağıdakilerden han-

gisinde verildiği gibi doldurursa hiç hata yapma-

150

10. Ekosistemde madde ve enerji döngüleriyle ilgili, I. Ekosistemin sürdürülebilirliği madde döngüleri ve enerji akışının devamlılığına bağlıdır. II. Ekosistemde enerji döngüsel olarak bir canlıdan

A)

D

D

D

B)

D

D

Y

C)

D

Y

D

D)

Y

D

Y

E)

Y

Y

D

1-E 2-B 3-A 4-D 5-D

ötekine aktarılır. III. Ekosistemde enerji akışının ilk basamağında üre-

VİP Yayınları

Biyoloji

mış olur?

10. Sınıf

ticiler bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

6-C 7-C 8-D 9-A 10-C

4

TEST

Ekosİstemde Madde ve Enerjİ Akışı 1.

4.

Sucul ekosistemdeki mikroskobik canlılardan foto-

Kural olarak ekosistemdeki beslenme basamakla-

sentetik ototroflar (I) ile tüketicileri (II) ifade etmek

rında, her bir basamakta bulunan enerjinin ne ka-

için kullanılan genel isimler aşağıdakilerin hangi-

darı bir üst basamağa aktarılır?

sinde doğru verilmiştir? A) % 1 

A)

Fitoplankton

B)

Fotototroflar

C)

Yeşil alg

 

Birincil üreticiler

E)

Zooplankton

D) % 50 

E) % 100 

Zooplankton

Kemoototroflar

5.

Ayrıştırıcı

D)

I

II

C) % 25

YI N LA R

I

B) % 10 

Besin piramidinde alt basamaklardan üst basamak-

lara doğru çıkılırken aşağıdakilerden hangisi kesin-

İkincil tüketiciler

likle gerçekleşmez?

Fitoplankton

A) Vücut büyüklüğü artar

B) Aktarılan enerji miktarı azalır. C) Birey sayısı azalır.

D) Zehirli madde birikimi azalır.

2.

E) Biyokütle azalır.

Ekosistemdeki canlılar beslenme şekillerine göre üre-

ticiler ve tüketiciler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Ayrıca bazı canlılar hem üretici hem de tüketicidir. Buna göre, üreticilere ait

6.

X, Y, Z ve T canlıları arasında beslenme ilişkisi olup

her biri ayrı bir trofik düzeyde (beslenme basamağın-

I. karbondioksit özümlemesi yapma,

da) yer almaktadır. X, Y, Z ve T canlılarının bulunduk-

II. enerji kaynağı olarak güneş ışığını kullanma,

ları trofik düzeyin enerji miktarı grafikte gösterildiği gi-

III. atmosferin oksijen miktarını artırma

YA

bidir.

özelliklerinden hangileri bu canlıların tümü için or-

Enerji (kj)

taktır?

A) Yalnız I   

B) Yalnız II 

D) I ve II 

1000

C) Yalnız III

100

E) I ve III 

10

Vİ P

1 Y

Z

T

Grafiğe göre, X, Y, Z ve T canlılarıyla ilgili,

tan bir üst basamağa aktarılan enerjiyle ilgili,

X

Balık kartalı

I. Basamaktaki canlıların dokularında depolanır.

Y

Etçil balık

Z

Otçul balık

T

Fitoplankton

II. Çoğu üst basamağa ısı şeklinde aktarılır.

III. Beslenme basamağındaki canlının besin olarak tüketilmesiyle bir üst basamağa iletilir.

açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

10. Sınıf

eşleştirmelerinden hangileri yapılabilir? A) Yalnız X   

D) X ve Z 

B) Yalnız Z  E) X, Y ve Z 

C) Y ve T

Biyoloji

Ekolojik besin piramitlerinde herhangi bir basamak-

VİP Yayınları

3.

X

151

Test 4

Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı

10. Bazı özel sucul ekosistemlerde üretici olan alglerin küt-

Bazı canlılar hem bitkisel hem de hayvansal besinlerle beslenir. Böyle canlılara "omnivor" denir.

lesi bunların üzerinden beslenen zooplanktonların kütlesinden küçüktür. Alglerin kütlesi daha küçük olması-

Omnivor canlılarla ilgili,

na karşın üreme hızlarının yüksek olması daha büyük

I. Besin zincirinin ikinci ya da üçüncü basamağında

kütleye sahip zooplanktonlara yetebilmelerini sağlar.

bulunabilir.

Buna göre, aşağıdaki besin piramitlerinden hangi-

II. Bulunduğu beslenme basamağının biyokütlesi bi-

si açıklanan duruma uygundur?

rincil trofik düzeyin biyokütlesinden fazladır. III. Mantarlar ya da çürükçül bakteriler gibi ayrıştırıcı-

B)

A)

YI N LA R

lar omnivordur.

I

7.

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

8.

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III

C)

E) I ve III 

D)

E)

Okların yönü besinin aktarım yönünü göstermek üzere, aynı besin zincirinde yer alan üç canlı sırasıyla şöyledir:

Çimler

Tavşan

Yılan

Buna göre, yılanı avlayıp besin olarak tüketen bir canlı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

 

9.

B) Ayrıştırıcı 

C) Birincil tüketici

YA

A) Üretici 

D) İkincil tüketici 

E) Üçüncül tüketici 

11. Ekosistemde enerji bir basamaktan diğerine aktarılarak ayrıştırıcılara kadar ulaşır. Kural olarak üreticiler basamağındaki toplam enerjinin yaklaşık %10’u birincil tüketicilere aktarılır. Birincil tüketiciler ve sonraki basa-

Besin ağı içerisinde yer alan her besin zinciri yalnız-

maklar için de bu kural geçerlidir.

ca birkaç trofik düzeyle sınırlanmış olup genellike 3-4

Vİ P

Buna göre, enerjinin her basamakta önemli bir kıs-

basamaktan oluşur.

mının kaybolması,

Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisinde

I. besinlerin önemli bir kısmının çeşitli dokularda de-

açıklanmıştır?

polanması, II. besinlerden elde edilen enerjinin bir kısmının üre-

A) Bir basamaktan diğerine enerjinin sadece az bir

me, avlanma, yer değiştirme gibi aktivitelerde kul-

kısmı aktarılır.

lanılması,

B) Üretici sayısı genellikle tüketici sayısından düşüktür.

III. besinlerden elde edilen enerjinin ısı olarak kaybe-

sin olarak tüketilemez. D) İkincil tüketiciler büyük vücutlu olduğundan doğal

Biyoloji

avcıları bulunmaz.

152

E) Besin zincirinde üst basamaklara doğru canlıların vücut büyüklüğü azalır.

1-A 2-A 3-B 4-B 5-D 6-A

VİP Yayınları

C) Son basamaktaki canlılar zehirli olduğundan be-

10. Sınıf

dilmesi, olaylarından hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

7-A 8-E 9-A 10-D 11-D

5

TEST

Ekosİstemde Madde ve Enerjİ Akışı 1.

3.

Aynı besin ağında yer alan X, Y, Z ve T trofik düzeylerinin enerji miktarları grafikte gösterilmiştir.

Şekilde aralarında beslenme ilişkisi bulunan çeşitli canlılar gösterilmiştir. Maddeler ok yönünde aktarılmaktadır.

Enerji (kj)

Buğday

Çekirge

Serçe

I

1000

1 I

YI N LA R

100 10

Atmaca

Ayrıştırıcı canlılar

Verilen besin zinciriyle ilgili, aşağıdaki açıklama-

II

III

lardan hangisi doğrudur?

IV

Buna göre, numaralı trofik düzeylerle ilgili aşağı-

A) Toplam biyokütlesi en fazla olan atmacadır.

daki açıklamalardan hangisi doğrudur?

B) Ayrıştırıcı canlılar birincil trofik düzeyde yer alır.

C) Serçe üçüncül tüketicidir.

A) I, dördüncül tüketicilerin olduğu basamaktır.

D) Enerji ayrıştıcılar ® üreticiler ® tüketiciler yönün-

B) I, biyolojik birikimin en az olduğu trofik düzeydir. C) II, birincil trofik düzeydir.

de aktarılır.

E) Ayrıştırıcılar tüm trofik düzeylerle ilişkilidir.

D) III, birincil tüketicilerin bulunduğu basamaktır. E) IV, basamağında birincil etçiller bulunur.

4.

Ekosistemdeki beslenme ilişkileriyle ilgili aşağıda-

ki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Enerji kaynağı olarak güneş ışığını kullanan canlı-

YA

B) Birincil tüketiciler enerji kaynağı olarak üreticilerin dokularını, tohumlarını ya da meyvelerini kullanır.

Tabloda çeşitli canlılar ve bulunabilecekleri trofik dü-

C) Üçüncül trofik düzeyde bulunan canlıların besin

zeyler verilmiştir. Canlı

I. II. III.

a.

Birincil trofik düzey

Karnivor balık

b.

Birincil tüketici

c.

Birincil etçil

Herbivor balık

kaynağı otçul canlılardır.

Trofik düzey

Fitoplankton

Vİ P

D) İkincil tüketiciler, birincil tüketicilerin besinini oluşturur. E) Omnivorlar birinci, ikinci ya da daha üst beslenme basamağında bulunan canlıları yiyerek beslenebilir.

Buna göre, canlı ile ait olduğu trofik düzey aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? II

III

A)

a

b

c

B)

a

c

b

C)

b

a

c

D)

b

c

a

E)

c

b

a

Ekosistemdeki ayrıştırıcı sayısının azalması; I. birincil trofik düzey, II. ikincil trofik düzey, III. üçüncül trofik düzey

10. Sınıf

basamaklarından hangilerinin beslenmesini doğrudan etkiler? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

Biyoloji

I

5.

VİP Yayınları

2.

lar birincil trofik düzeyde bulunur.

153

Test 5

Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı İnsanlar tarafından çeşitli nedenlerle doğaya bırakılan

8.

zehirli atıkların bir kısmı başta mikroorganizmalarla ol-

Ekosistemde besin akışı, besin zincirleriyle ya da besin ağlarıyla gösterilebilir ancak besin ağıyla gösterim

mak üzere çeşitli şekillerde bertaraf edilir. Ancak bu

daha doğru ve yaygındır.

zehirlerin bir kısmı etkisiz hale getirilemez ve üreticile-

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerin hangisin-

rin vücudunda depolanır. Bu üreticinin tüketici bir can-

de ifade edilmiştir?

lı tarafından yenilmesiyle tüketicilerin vücuduna geçer. Tüketici tarafından vücuttan atılamayan madde çeşit-

A) Besin ağlarını hazırlamak daha kolaydır.

li dokularda birikir. Bu tüketicinin başka bir tüketici ta-

B) Doğada her bir beslenme basamağında çok sayı-

rafından yenmesiyle de daha üst beslenme basamak-

I

6.

da farklı canlı bulunur.

YI N LA R

larına taşınır.

C) Her canlı daima belirli bir besin kaynağını kullanır.

Buna göre, vücuttan atılamayan zehirlerin beslenme basamaklarında üreticilerden tüketicilere doğru ak-

D) Besin zincirindeki tüm canlılar ayrıştırıcılarla ilişkilidir.

tarılması ve son tüketicinin vücudunda, bu canlıya

E) Üreticilerden tüketicilere doğru aktarılan maddeler

zarar verecek derişimlere ulaşmasına ne ad verilir?

ayrıştırıcılar yardımıyla üreticilere geri döndürülür.

A) Besin zinciri



C) Pestisit



 

B) Biyolojik birikim D) Herbisit

E) Trofik düzey 

9.

Aşağıda alg yatakları, çayır ve orman ekosistemlerine

ait besin piramitleri verilmiştir.

7.

Aşağıda çeşitli canlılardan oluşan bir besin ağı göste-

YA

rilmiştir.

Çayır

Orman

M

O

N

H

L

K

I

Alg yatakları

Bu ekosistemlerle ilgili,

Vİ P

I. Çayırlarda herbivor kütlesinin fazla olması, otlaE

A

B

rın besin olarak tüketilebilen kısmının ağaçlardan G

F

oransal olarak daha fazla olmasından kaynaklanır. II. Alglerin biyokütlesi, herbivorların biyokütlesinden

C

az olmasına karşın üreme ve besin üretme potan-

D

siyelleri oldukça yüksek olduğundan ekosistem bu şekilde sürdürülebilmektedir.

Bu besin ağını oluşturan canlılarla ilgili aşağıdaki

III. Çayır ekosisteminde ikincil tüketicilerin toplam bi-

açıklamalardan hangisi doğrudur?

B) I sayısının azalması M ve O canlılarını olumlu etkiler.

Biyoloji

C) O sayısının azalması M ve N canlılarını etkilemez.

154

D) Biyolojik birikimin en fazla olduğu canlı O türüdür. E) I omnivor beslenir.

1-C 2-B 3-E 4-D 5-A

VİP Yayınları

yokütlesi hem orman hem de alg yataklarındaki

A) A ve E aynı trofik düzeyde bulunur.

10. Sınıf

ikincil tüketicilerden düşüktür. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

6-B 7-D 8-B 9-C

ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

TESTLERİ

I

DEĞERLENDİRME

3. ünİte

TEST

1

Ünİte Değerlendİrme Testlerİ 1.

3.

Birçok gölde aşağıdaki inorganik madde çiftlerin-

Ekolojik kavamlardan biri olan niş, bir türün büyümesi,

den hangisinin eklenmesi üretici sayısının aşırı mik-

üremesi ve hayatta kalması için gereken fiziksel ve bi-

tarda artmasına neden olur?

yolojik koşulların bütünüdür. Ekolojik niş; bir organiz-

A) Karbonidoksit - Oksijen

bete girdiği diğer canlıların dağılımına verdiği yanıtı, bu

I

ma ya da popülasyonun; çevresel kaynakların ve rekayanıtın neden olduğu sonuçları da açıklar. Nişi oluştu-

YI N LA R

B) Oksijen - Nitrat

ran çevresel değişkenler, türden türe ve bir türün farklı

C) Nitrat - Fosfat

habitatlarda yaşayan üyeleri için farklı olabilir.

D) Fosfat - Potasyum

Buna göre, aynı türün bireyleri için farklı habitatlar-

E) Sodyum - Potasyum

da farklı nişlerin ortaya çıkması temel olarak aşa-

ğıdakilerden hangisine bağlıdır? A) Rekabet 

 

Dağ aslanı

4.

A) Tüketiciler 

YA Tahıllar

Aşağıdakilerden hangisi ekosistemin biyotik bile-

 

D) Sıcaklık 

C) Toprak

E) Su 

Çimler

5.

Bakteri ve Mantarlar

Beslenme basamaklarında üreticilerden tüketicilere doğru, canlıların dokularındaki miktarı artan kim-

Yeme

yasallar,

Yukarıdaki karasal besin ağında bulunan canlılarla

I. vücuda alındıktan sonra boşaltımla atılma,

ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?

II. oksijenli solunum tepkimelerinde enerji verici olarak kullanılma,

A) Ağaçlar, tahıllar ve çimler otçul (herbivor) beslenir.

III. enzimler yardımıyla parçalanarak daha küçük bi-

B) Bakteriler ve mantarlar hem etçil hem otçul (omni-

rimlere ayrılma

C) Baykuş sayısının azalması tahıllar ve çimlerin artmasına yol açar. D) Fareler hem etçil hem de otçul beslenir. E) Dağ aslanı üçüncül trofik düzeyde bulunan ikincil

VİP Yayınları

vor) beslenir.

tüketicidir.

B) İklim 

10. Sınıf

özelliklerinden hangilerine sahip olmadıklarından dolayı biyolojik birikime uğrar? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

E) I, II ve III 

C) I ve III

Biyoloji

Tavşan Geyik

Ayrışma

E) Avcılar 

şenlerinden biridir?

Fare

Ağaçlar

D) Ayrıştırıcılar 

C) Sıcaklık

Yılan

Baykuş

Vİ P

2.

B) Oksijen miktarı 

181

Test 1

Ünite Değerlendirme Testleri 8.

Aynı besin zincirinde yer alan canlılardan bazıları ile ilgili açıklamalar şunlardır:

Ekosistemle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?

– Kelebek; lavanta bitkisinden aldığı nektar ile bes-

A) Aynı tür bireylerin bir araya gelerek oluşturduğu

lenir.

ekolojik birimdir.

– Yusufçuk; diğer böcekleri yiyen karnivor bir böcektir.

B) Çok sayıda popülasyonun bir araya gelerek oluştur-

– Ardıç kuşu; böceklerle, şahin küçük kuşlarla bes-

duğu, cansız faktörleri içermeyen ekolojik birimdir.

lenir.

C) Bir türün doğal olarak yaşadığı coğrafi bölgeleri

Buna göre;

I

6.

ifade eder.

D) En fazla üç farklı türden oluşan topluluktur.

YI N LA R

I. Lavanta

E) Belirli bir alandaki biyotik ve abiyotik faktörlerin top-

II. Yusufçuk

lamıdır.

III. Kelebek IV. Ardıç kuşu V. Şahin

şeklinde numaralanmış canlılardan hangisi ikincil trofik düzeyde yer alır? B) II 

A) I 

C) III 

D) IV 

9.

E) V

Birbirine komşu iki komünitenin yerleştiği alanlar aşa-

ğıda şematik olarak gösterilmiştir. Komünite 1

7.

Aşağıdaki besin piramidi Panama’nın yağmur ormanla-

Komünite 2

rındaki üreticiler, birincil ve ikincil tüketiciler ile saprofit-

lerin metrekare başına toplam kuru ağırlığını gram cin-

Şemada yeşil renkte gösterilen alanla ilgili,

YA

sinden göstermektedir.

İkincil tüketiciler (1)

I. Tür çeşitliliği iki komüniteden yüksektir.

Saprofitler (10)

II. Komşu komünitelerden farklı özellikte türler barın-

Birincil tüketiciler (4)

dırabilir. III. Ekoton olarak adlandırılır.

Üreticiler (40.000)

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

Buna göre,

I. Üreticilerde depolanan besinin büyük bir bölümü

A) Yalnız I 

Vİ P

tüketiciler tarafından alınarak yapıya katılmıştır.

 

II. İkincil tüketicilerdeki enerjinin %10’u saprofitlere

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

aktarılmıştır.

III. Yağmur ormanlarında çürüme ve ayrışma oldukça yoğundur.

IV. Saprofitlerin biyokütlesinin birincil ve ikincil tüketicilerin toplamından fazla olması, bu basamaktaki

10. Belirli bir beslenme basamağında yer alan canlıla-

Biyoloji

yorumlarından hangileri yapılabilir?

182

A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

1-C 2-E 3-A 4-A 5-E

VİP Yayınları

canlıların diğer tüm basamaklarla ilişkili olmasın-

dan kaynaklanır.

10. Sınıf

rın toplam organik madde miktarına ne ad verilir? A) Biyolojik birikim



B) Besin piramidi

C) Biyokütle



D) Trofik düzey

 

E) Besin zinciri 

6-C 7-C 8-E 9-E 10-C

2

TEST

Ünİte Değerlendİrme Testlerİ 4.

Belirli bir ekolojik birim aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

Dünyanın oval yapısı nedeniyle ışık her bölgeye aynı şekilde ulaşmamaktadır. Yeryüzünde canlıların dağılı-

“Benzer iklimsel ya da çevresel özelliklere sahip böl-

mını belirleyen temel faktörlerden biri ışık olduğundan,

geleri ifade eder. Barındırdığı canlılar bu bölgede ya-

ışığın eşit olmayan dağılımı farklı bölgelerde farklı tür-

şamalarını sağlayan benzer özelliklere sahiptir. Ha-

den canlıların yaşamasına neden olmuştur.

bitattan daha geniş bir kavram olup çok sayıda farklı

Buna göre ışığın,

Buna göre, tanımlanan ekolojik birim aşağıdakiler-

I. geliş açısı,

den hangisidir?

II. şiddeti,

A) Ekolojik niş   

YI N LA R

habitat içerebilir.”

B) Biyom 

D) Biyosfer 

III. dalga boyu

C) Komünite

özelliklerinden hangileri canlıların yeryüzündeki

E) Ekosfer 

dağılımını etkilemektedir? A) Yalnız I   

2.

I

1.

B) Yalnız II 

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) II ve III 

Tür çeşitliliği en yüksek olan sucul ve karasal bi-

yomlarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Sucul A)

Alg yatakları

Yağmur ormanları

B)

Göller

İğne yapraklı ormanlar

D) E)

Akarsular

Yapraklarını döken ağaç ormanları

Bataklıklar

Çöller

Okyanuslar

Tundralar

5.

Aşağıda karasal bir komüniteye ait enerji piramidi ve-

rilmiştir.

YA

C)

I 100 j Otçullar

II

Canlıların yeryüzündeki dağılımı biyotik ve abiyotik fak-

Vİ P törlerden etkilenir.

Bu piramidi oluşturan, I ve II ile gösterilen basa-

Buna göre canlıların yeryüzündeki dağılımını et-

makların enerji miktarı aşağıdakilerin hangisinde

kileyen;

doğru verilmiştir?

I. coğrafi engeller,

II. türler arası etkileşimler,

III. toprak yapısı

faktörlerinden hangileri biyotik faktörler arasında sınıflandırılır? A) Yalnız II   

B) Yalnız IV  D) II ve IV 

E) III ve IV 

C) I ve III

VİP Yayınları

IV. iklim

10. Sınıf

I

II

A)

10

1.000

B)

10

10.000

C)

100

100

D)

100

10

E)

1.000

10.000

Biyoloji

3.

biyom

183

Test 2

Ünite Değerlendirme Testleri 6.

9.

Ekosistemin canlı bileşenlerinden olan üreticiler tarafından gerçekleştirilen;

Biyosferle ilgili olarak yapılan, I. Belirli bir çevrede yaşayan canlıların tümünü ifade

I. kemosentez,

eder.

II. fotosentez,

II. Doğadaki tüm ekosistemlerin birleşerek oluşturduğu birimdir.

III. oksijenli solunum

III. Yeryüzünde canlı türlerinin oluşturduğu ve bu can-

olaylarından hangileri tüketiciler tarafından ger-

lıların yaşadıkları alanların toplamıdır.

çekleştirilmez? C) I ve II

YI N LA R

 

B) Yalnız III 

I

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I  D) II ve III 

A) Yalnız I 

E) I, II ve III 

 

7.

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

Ekosistemin cansız faktörleriyle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

10. D türü, farklı komünitelerde farklı besin piramitlerinde

A) Canlıların yeryüzündeki dağılımı etkileyen faktörlerdir.

yer almaktadır. Aşağıda 3 farklı komünite için D türünün besin piramidindeki durumu gösterilmiştir. A tü-

rünün toplam biyokütlesi üç komünite için de aynıdır.

B) Sıcaklık, iklim, su, toprak ve mineraller başlıca cansız faktörlerdir.

D

YA

C) Bazıları heterotrof canlılar için enerji kaynağı ola-

B

rak işlev yapar.

D) Abiyotik faktörler olarak adlandırılırlar.

E) Ekosistemler arasında değişiklik gösterebilirler.

D

A

A

1. Komünite

2. Komünite

D C B

Vİ P

A

8.

3. Komünite

Buna göre, 1., 2., ve 3. komünitelerle ilgili I. B türünün 1. komünitedeki toplam biyokütlesinin 3. komünitedekine eşit olması beklenir. II. D türünün toplam biyokütlesi 2. komünitede en faz-

Doğa tarafından insanın kullanımına sunulan yer altın-

la, 3. komünitede en azdır.

da ve üstünde bulunan yenilenebilir ve yenilenemez

III. D türü hem etçil hem de otçul beslenir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi canlı doğal kay-

Biyoloji

naklara örnektir?

184

A) Güneş   

D) Su 

B) Petrol 

C) Toprak

E) Mikroorganizmalar 

1-B 2-A 3-A 4-D 5-B

VİP Yayınları

kaynaklara doğal kaynaklar denir.

10. Sınıf

IV. 3. komünitede enerji kaybı en fazladır. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

6-C 7-C 8-E 9-D 10-E

3

TEST

Ünİte Değerlendİrme Testlerİ 4.

Ekosistemdeki besin zincirlerinde üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe aşağıdaki değişimlerden han-

Bir besin zincirinde otçul canlıların (birincil tüketicilerin) sayıca artmasında;

gisi kesinlikle gerçekleşir?

I. ayrıştırıcı sayısının artması, II. fotosentetik üretimin azalması,

A) Toplam biyokütlenin azalması

III. ikincil tüketici sayısının azalması,

B) Aktarılan enerji miktarının azalması

IV. İkincil etçil sayısının artması

YI N LA R

C) Depolanan enerji miktarının artması

olaylarından hangileri etkili olabilir?

D) Vücut büyüklüğünün artması E) Birey sayısının azalması

A) I ve IV 

 

2.

I

1.

B) II ve III 

D) I, II ve III 

C) II ve IV

E) I, III ve IV 

Aşağıda bir besin piramidi ile bu piramidin tüm basamaklarıyla ilişkili canlılar şematize edilmiştir.

5.

4 3

Ekolojiyle ilişkili aşağıdaki tanımlamalardan hangi-

si doğrudur?

A) Belirli bir coğrafi bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerinin oluşturduğu topluluğa komünite denir.

B) Belirli bir alanda yaşayan tüm organizmalar ile bu

2

organizmaların etkileşimde bulunduğu cansız çev-

5

C) Komünite tür çeşitliliği bakımından büyük oranda bir-

YA

1

reye biyom denir.

birine benzeyen türlerden oluşan ekolojik birimdir. D) Ekosistemi etkileyen ışık, su, sıcaklık, mineral, pH gibi faktörlere abiyotik faktörler denir.

Numaralı basamaklar veya canlılarla ilgili aşağıda-

E) Popülasyonlar farklı popülasyonlarla herhangi bir

ki ifadelerden hangisi yanlıştır?

etkileşimde bulunmayan en küçük ekolojik birimdir.

A) 1 dışarıdan besin almadan yaşayabilir.

B) 2 enerji kaynağı olarak üreticileri kullanır.

Vİ P

C) 3 etçil beslenen bir canlıdır.

D) Biyokütlesi en az olan 4’tür. E) Saprofit canlılar 5 ile gösterilmiştir.

II. su, III. azot, IV. kükürt

rak küçükten büyüğe doğru sıralandığında hangisi dördüncü sırada yer alır?

 

B) Komünite 

D) Biyosfer 

C) Popülasyon E) Biyom 

10. Sınıf

döngülerinden hangi ikisindeki bozulmadan kaynaklanır? A) I ve II   

B) II ve III  D) II ve IV 

C) III ve IV E) I ve III 

Biyoloji

Aşağıda verilen ekolojik kavramlar hiyerarşik ola-

A) Organizma 

Asit yağmurları ekosistemlerde, I. karbon,

VİP Yayınları

3.

6.

185

Test 3

Ünite Değerlendirme Testleri 7.

9.

Toprak, mineraller ve pH ekosistemi etkileyen önemli abiyotik faktörlerdir. Grafik, toprak pH’si ile çeşitli minerallerin bitkiler tarafından alınabilirliği arasındaki iliş-

Besin ve enerji piramitleriyle ilgili aşağıdaki açık-

kiyi göstermektedir. Minerallere ait yatay şeritlerin ge-

lamalardan hangisi yanlıştır?

nişliği ilgili mineralin alınma oranını göstermektedir.

P

Fosfor

K

Potasyum

S

Kükürt

A) Besin piramitlerinde üreticilerden tüketicilere doğru toplam biyokütle azalır. B) Piramidin alt basamaklarında depolanan enerji üst

I

Azot

basamaklarında depolanan enerjiden fazladır.

YI N LA R

N

Ekosistemdeki canlılar arasındaki beslenme ilişkileri besin veya enerji piramitleriyle gösterilebilir.

C) Bir basamağın toplam enerji miktarı, üzerinde bu-

Kalsiyum

Ca

lunduğu basamağın %10’u kadardır.

Magnezyum

Mg

D) Herhangi bir basamakta bulunan canlı sayısının artması hem alt hem de üst basamakları etkiler.

Asidik

Nötr pH

Bazik

E) Herhangi bir basamakta harcanan toplam enerji bir alt basamakta harcanan toplam enerjiden fazladır.

Buna göre, abiyotik faktörlerden biri olan toprak pH’si ile ilgili,

I. pH’si nötr ya da nötre yakın topraklarda yaşayan tüketici sayısının fazla olması beklenir.

II. Karasal ekosistemlerde birincil trofik düzeyin biyokütlesi, toprağın pH değerinden etkilenmez.

III. Asit yağmurları toprak pH’sini asidik hale getirdiğinden bitkilerin çeşitli mineralleri alamamasına ve

10. Aşağıdaki trofik düzeylerden hangisinde bulunan

bitkisel üretimin zarar görmesine neden olur.

bir canlının neslinin tükenme ihtimali genellikle di-

ğerlerinden daha yüksektir?

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Birincil trofik düzey

C) Yalnız III

D) I ve II 

B) İkincil trofik düzey

E) II ve III 

C) Üçüncül trofik düzey D) Dördüncül trofik düzey E) Ayrıştırıcılar

Vİ P

 

B) Yalnız II 

YA

A) Yalnız I 

8.

Su döngüsüyle ilgili,

I. Ekosistemin biyotik faktörlerinin olmadığı ortam-

11. Dört trofik düzeyden oluşan bir besin zincirinde üre-

larda su döngüsü gerçekleşmez.

ticilerden birincil tüketicilere aktarılan enerji miktarı X

II. Deniz ve okyanuslardan buharlaşmayla atmosfe-

kalori olarak ölçülmüştür. Ayrıca birincil tüketicilerden

re geçen su rüzgarlarla karalara taşınarak burala-

ikincil tüketicilere aktarılan enerji miktarı Y kalori, ikin-

ra yağış olarak düşebilir.

cil tüketicilerden üçüncül tüketicilere aktarılan enerji

III. Su döngüsü dünyanın sıcaklık dengesinin sağlan-

miktarının Z kalori olduğu tespit edilmiştir.

Biyoloji

ifadelerinden hangileri doğrudur?

186

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

1-B 2-A 3-E 4-E 5-D 6-C

VİP Yayınları

masında önemli bir rol oynar.

10. Sınıf

Buna göre, X, Y, Z nicelikleriyle ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur? A) X = Y = Z   

B) X > Y > Z 

D) Z > Y > X 

C) X > Y = Z

E) Z = Y > X 

7-B 8-D 9-E 10-D 11-B

4

TEST

Ünİte Değerlendİrme Testlerİ 3.

Aşağıdaki tablo aynı ekosistemde yer alan, K, L, M, N

Sucul bir ekosistemde nitrifikasyon bakterilerinin

ve O türleri arasındaki beslenme ilişkilerini göstermek-

sayısında artma olması aşağıdakilerden hangisine

tedir.

doğrudan neden olmaz? Canlı

Enerji / Besin kaynağı

K

O ve L

L

O

A) Suyun amonyak miktarının azalması

I

B) Suyun nitrat miktarının artması

C) Atmosfere salınan azot miktarının azalması

YI N LA R

1.

D) Fotosentetik üretimin artması

M

K ve N

N

K ve L

O

Güneş ışığı

E) Kemosentetik üretimin artması

Buna göre, bu ekosisteme ait besin ağında bulunan canlılardan hangisi omnivordur? A) K 

B) L 

C) M 

D) N 

E) O

4.

Ekosistemin biyotik faktörlerinden olan ayrıştırı-

cı canlılarla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangi-

si yanlıştır?

A) Prokaryot ya da ökaryot hücreli olabilir.

B) Organik maddelerin inorganik maddelere dönüşmesini sağlar.

YA

C) Bir ya da çok hücreli olabilir.

D) Besin piramidinin son basamağında bulunur.

Yılan

E) Ekosistemde sayıca azalmaları bitkisel üretimi azaltır.

Kurbağa

Çekirge

Vİ P

Mısır

Yukarda verilen besin piramidinde, sadece birinOkyanusların kıyıdan uzak bölgelerinde tür çeşitli-

için aşağıdaki uygulamalardan hangisinin yapıl-

liğinin az olmasının temel nedeni aşağıdakilerden

ması uygundur?

hangisidir?

A) Toprağa gübre ekleme

A) İnsanların aşırı avlanması

B) Kurbağa sayısını artırma C) Mısır miktarını artırma D) Çekirge sayısını azaltma E) Yılan sayısını azaltma

10. Sınıf

B) Mineral derişiminin düşük olması C) Işık miktarının yetersiz olması D) Kirliliğin yoğun olması E) Oksijen oranının düşük olması

Biyoloji

5.

cil ve üçüncül trofik düzeyin biyokütlesini artırmak

VİP Yayınları

2.

187

Test 4

Ünite Değerlendirme Testleri 6.

9.

Azot döngüsünün önemli olaylarından biri olan denitrifikasyonla ilgili,

Ekosistemle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

I. Prokaryotlar tarafından gerçekleştirilir.

A) Doğanın küçültülmüş birimleridir.

II. Sucul ekosistemlerde gerçekleşmez.

B) Kapladığı alan belirli bir değerin üzerinde olan eko-

III. Toprağın nitrat miktarını azaltır.

lojik birimlerdir. C) Bir su birikintisi ya da büyük bir göl olabilir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) Çoğunlukla birbirine komşu ekosistemler arasın-

I

IV. Atmosferin azot (N2) miktarını artırır.

da bir geçiş bölgeleri (ekoton) bulunur.  

B) II ve III  D) I, III ve IV 

C) III ve IV

YI N LA R

A) I ve II 

E) Ekosistemler arasındaki geçiş bölgeleri kendine

özgü iklime ve daha zengin bitki örtüsüne sahiptir.

E) I, II, III ve IV 

10. Görselde böcekçil bir bitki olan venüs sinek kapan bitkisi gösterilmiştir.

7.

Dört trofik düzeyden oluşan doğal bir ekosistemde üretici sayısı ve net birincil üretim artmıştır. Bu durum,

I. dördüncül trofik düzeydeki canlı sayısının azalması, II. birincil tüketici sayısının artması, III. birincil etçil sayısının artması

Bu bitkiyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangi-

değişimlerinden hangilerinden kaynaklanmış ola-

YA

bilir?

A) Yalnız I 

B) Yalnız II 

D) II ve III 

A) Hücre dışı sindirim yapabilir.

C) I ve III

B) Azotça fakir topraklarda yaşar.

E) I, II ve III 

C) Fotosentez yapabilir. D) Hem ototrof hem heterotrof beslenir. E) Enerji ihtiyacının çoğunu böceklerden karşılar.

Vİ P

 

si yanlıştır?

8.

11. Ayrıştırıcı canlıların aşağıdaki özelliklerden hangi-

I. Cansız varlıklar

sine sahip olması beklenmez?

II. Primer üreticiler

A) Hücre dışına sindirim enzimi salgılama

IV. Ayrıştıcılar

B) Toprağın organik madde miktarını azaltma

Yukarıdakilerden hangileri ekosistemi oluşturan bi-

C) Üreticilerin ihtiyaç duyduğu çeşitli besleyicileri açı-

Biyoloji

leşenlerdendir?

188

A) I ve II   

B) II ve III  D) I, II ve III 

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 

1-A 2-E 3-C 4-D 5-B 6-D

VİP Yayınları

III. Tüketiciler

10. Sınıf

ğa çıkarma D) Amonyağı nitrata dönüştürerek toprağın verimliliğini artırma E) Madde döngülerinin devamlılığını sağlama

7-C 8-E 9-B 10-E 11-D

TEST

5 Ünİte Değerlendİrme Testlerİ

1.

4.

Ekosistemde aşağıdaki olaylardan hangisi sadece birincil trofik düzeyde bulunan canlılar tarafından

Aşağıdakilerden hangisi ekosisteme örnek olarak verilebilir?

gerçekleştirilir? A) 1 km uzunluğunda bir derede yaşayan balıkların A) Nişasta depolama

tümü

B) Protein sentezleme

I

cılar

YI N LA R

C) Oksijenli solunum yapma

B) Toroslarda yaşayan bitkiler, hayvanlar ve ayrıştırı-

D) Proteinleri sindirimle yapı birimlerine ayırma

C) Bir göl ve içinde yaşayan bitki ve hayvanların tümü

E) Fotosentez yapan canlılarla beslenme

D) Kaz dağlarında yaşayan ve birbiriyle etkileşimde olan canlıların tümü

E) Yaprak döken ağaç ormanında birbiriyle etkileşimde bulunan tüm canlılar ve cansız çevre

2.

Canlılar arasındaki beslenme ilişkileri besin piramitleriyle gösterilebilir.

5.

Besin piramitleri ve piramidi oluşturan canlılar ara-

I. Tüm beslenme basamaklarındaki organik madde-

sındaki etkileşimlerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

Çürükçül (saprofit) beslenen canlılarla ilgili,

leri üreticiler tarafından kullanılan inorganik mad-

delere dönüştürür.

A) Ayrıştırıcılar besin piramidine dahil edilmez.

II. Organik atıklardaki besinleri su ve karbondioksite parçalayan enzimler salgılar.

B) Belirli bir basamağın artması ya da azalması diğer tüm basamakları etkiler.

III. Bazı türleri ototrof, bazıları ise heterotrof beslenir.

C) Kural olarak tabandan yukarı doğru gidildikçe bi-

YA

açıklamalarından hangileri doğrudur?

yokütle, canlı sayısı ve aktarılan enerji miktarı azalır.

D) Enerji bir basamaktan diğerine genellikle ısı olarak

A) Yalnız I 

aktarılır.

 

E) Zehirli maddelerin derişimi tabandaki canlıların do-

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

Vİ P

kularında en düşüktür.

Birçok komünitede nesli tehlike altında olan türler, besin zincirinin son basamağında bulunan yırtıcılardır.

Doğada, dört trofik düzeyden oluşan bir besin zin-

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden han-

cirinde ikincil trofik düzeyden dördüncül trofik dü-

gisidir?

zeye doğru gidildikçe aşağıdakilerden hangisi gerA) Yırtıcıların enerji ihtiyacının oldukça fazla olması

çekleşmez?

B) Zehirli madde birikimi miktarı artar. C) Biyokütle azalır. D) Vücut büyüklüğü artar. E) Kaybedilen ısı miktarı artar.

B) Yırtıcıların özellikle bulaşıcı hastalıklara karşı di-

10. Sınıf

rençsiz olmaları C) Yırtıcıların ortalama yaşam sürelerinin kısa olması D) Yırtıcı popülasyonlarının birey sayısının genel olarak az olması E) Yırtıcıların üreme potansiyelinin çok yüksek olması

Biyoloji

A) Depolanan toplam enerji miktarı azalır.

VİP Yayınları

3.

6.

189

Test 5

Ünite Değerlendirme Testleri

10. Üç trofik düzeyden oluşan karasal bir besin zinci-

İnsanlar, I. habitatların tahrip edilmesi,

riyle ilgili,

II. aşırı nüfus artışı,

I. Ayrıştırıcıların sayısının artması tüm beslenme basamaklarını olumlu etkiler.

III. kirlilik,

II. Otçul sayısının artması üreticileri olumsuz, ikincil

IV. aşırı avlanma,

tüketicileri olumlu etkiler.

V. doğal alanlara egzotik (yerel olmayan) türleri taşı-

III. Son tüketicilerdeki artış üreticilerin toplam biyoküt-

ma

lesini azaltır.

olaylarından hangileri ile biyolojik çeşitliliği azalt-

A) I ve II   

8.

B) III ve IV 

D) II, III ve IV 

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

YI N LA R

maktadır?

I

7.

A) Yalnız I 

C) IV ve V

 

E) I, II, III, IV ve V 

B) Yalnız III 

D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

Nitrifikasyon azot döngüsünün önemli olaylarından biridir. Bu süreçte kemosentez yapabilen çeşitli bakteriler işlev yapar. Farklı canlıların işlev yaptığı birkaç basamaktan oluşur.

11. Aşağıdaki ekolojik birimlerden hangisinde bulunan

Buna göre nitrifikasyon süreci tamamlandığında

canlıların hepsi aynı türdür?

aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmiş olur? A) Amonyak nitrata dönüşür.

A) Komünite   

B) Nitrat azot gazı halinde atmosfere verilir.

B) Ekosistem 

D) Popülasyon 

C) Biyosfer

E) Ekoton 

YA

C) Atmosferdeki azot amonyağa dönüşür.

D) Organik maddeler parçalanır ve azot içeren inorganik atıklar oluşur.

E) Azot tuzları kullanılarak azot içeren organik besin-

Vİ P

ler sentezlenir.

9.

12. X ve Y canlıları ile ilgili bazı bilgiler şunlardır: – Aynı ekosistem yer alırlar.

Buğday, fare ve yılandan oluşan bir besin zincirine yı-

– X enerji kaynağı olarak güneş ışığını kullanır.

lanlarla beslenen yırtıcı bir kuş eklenmiştir.

– Y, enerji ihtiyacını X’i yiyerek elde eder.

Bu durum,

Buna göre, X ve Y canlılarıyla ilgili aşağıdaki açık-

I. buğday miktarının azalması,

lamalardan hangisi yanlıştır?

III. yılan sayısının azalması

Biyoloji

değişimlerinden hangilerine neden olabilir?

190

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

1-A 2-D 3-E 4-E 5-A 6-D

VİP Yayınları

II. fare sayısının artması,

10. Sınıf

A) X, birincil trofik düzeyde yer alır. B) Y, birincil tüketicidir. C) X ototrof, Y heterotrof beslenir. D) X ve Y aynı popülasyonda bulunur. E) X ve Y farklı türden canlılardır.

7-E 8-A 9-E 10-C 11-D 12-D

ÜNİTE

Vİ P

YA

YI N LA R

TARAMA TESTLERİ

I

1-3

1-3. ÜNİTEler

1

TEST

TARAMA TESTİ 4.

Ökaryotik hücrelerin hücre döngüsünde gözlenen ba I. G2

Bu ekosistemde karbondioksit miktarındaki artı-

II. S

şa bağlı olarak,

III. Anafaz

I. azot tuzu kullanımının artması,

II. tüketici biyokütlesinin azalması,

V. Sitokinez

III. üretici biyokütlesinin artması

Buna göre, verilen evreler aşağıdakilerden hangisinde doğru sıralanmıştır? A) I - II - III - IV - V C) II - I - IV - III - V  

durumlarından hangilerinin ortaya çıkması beklenmez?

B) I - II - IV - III - V

A) Yalnız I 

D) II - I - III - IV - V

 

B) Yalnız II 

D) I ve II 

C) Yalnız III

E) II ve III 

E) IV - III - V - II - I 

Karasal biyomlarla ilgili,

5.

Hücre döngüsünün belirli bir evresi, tüm kromatitler ki-

netokor denilen bölgeleri ile iğ ipliklerine tutunduğun-

I. Çok sayıda ekosistem tipi içerebilirler.

da tamamlanmış olur.

II. Kendilerine özgü baskın bitki örtüsüne sahiptirler.

Bu evre aşağıdakilerden hangisidir?

YA

III. Bitki türlerinin dağılımı hayvan türlerinin dağılımını

A) Anafaz 

belirler.

A) Yalnız I 

D) II ve III 

C) İnterfaz E) Profaz 

C) I ve III

E) I, II ve III 

6.

Vİ P

 

B) Yalnız II 

B) Metafaz  D) Telofaz 

 

ifadelerinden hangileri doğrudur?

Mayoz bölünme geçiren 2n=4 kromozomlu bir hücrenin sitoplazmasında metafaz I, anafaz I, metafaz II ve anafaz II evrelerinde gözlenebilecek kromozom sayısı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

İnsanlarda 46 kromozom bulunur. Anne ve babalar ço-

Babanın krossing over gerçekleşmeden oluşturduğu bir spermle annenin krossing over gerçekleş-

Metafaz I

Metafaz II

Anafaz I

Anafaz II

meden oluşturduğu bir yumurtanın döllenmesiyle

A)

2

2

2

2

oluşan X bireyinin aynı koşullarda kendisiyle aynı

B)

4

2

4

2

C)

2

4

2

4

D)

4

2

4

4

E)

4

4

4

4

kromozomlara sahip bir kardeşi olma ihtimali aşağıdakilerden hangisidir? A) 1/23   

C) 1/223

B) 1/46  D) 1/246 

E)1/292 

10. Sınıf

Biyoloji

cuklarına bu kromozomların yarısını gönderir.

VİP Yayınları

3.

I

bir ekosistemde üreticilerin fotosentez hızını artırmıştır.

IV. Profaz

2.

Atmosferdeki karbondioksit miktarının artması belirli

zı evreler şunlardır:

YI N LA R

1.

193

Test 1

Tarama Testi (1 - 3. Üniteler) 7.

10. Bitkilerde mitozun profaz evresinde genetik mater-

Mitoz geçiren bir hücrede M fazının ilk evresinde aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?

yalin durumuyla ilgili, I. Kromatinler kısalıp yoğunlaşarak belirgin kromo-

A) Çekirdek zarfının parçalanması

zomlara dönüşür.

B) Çekirdekçiğin kaybolması

II. Her bir kromozom kardeş kromatitler olarak isim-

C) Sentrozomların iğ ipliklerini yönlendirmesi

lendirilen, birbirinin aynı ipliklerden oluşur.

D) Endoplazmik retikulumun kaybolması

III. Kardeş kromatitler bir sentromer ile bir arada tutulur.

I

E) Kardeş kromatitler arasında parça değişiminin ol-

açıklamalarından hangileri doğrudur?

YI N LA R

ması

A) Yalnız I   

8.

B) Yalnız II 

D) II ve III 

C) I ve III

E) I, II ve III 

Aşağıdaki şekilde mitoz geçiren bir hücrenin belirli bir evredeki durumu gösterilmiştir.

11. Aşağıdakilerden hangisi gerçekleştiğinde mitozun

profaz evresi tamamlanır ve bir sonraki evre olan metafaz başlar?

A) Çekirdek zarının parçalanması ve çekirdekçiğin kaybolması

B) Tüm kromatitlerin iğ ipliklerine bağlanması

C) İğ iplikleri üzerinde hareket eden kromozomların hücrenin zıt kutuplarına ulaşması

Bu hücrenin kromozom sayısıyla ilgili aşağıdaki ifa-

A) n=6 

B) 2n = 6 

D) 2n=12 

kromozomlara dönüşmesi

C) n = 12

E) Sentrozomun zıt kutuplara yerleşerek iğ ipliklerini oluşturması

E) 2n=24 

Vİ P

 

D) Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak kardeş

YA

delerden hangisi doğrudur?

9.

Mitoz geçiren bir hayvan hücresinde telofaz evresi si-

12. Aşağıdakilerden hangisinde, normal bir şekilde ye-

tokinez evresiyle birlikte tamamlanmıştır.

ni oluşan yavrular arasında genetik farklılığın olması beklenmez?

Bu süreçte hayvan hücresinde; I. bölünme oluğunun belirginleşmesi,

A) Bir kraliçe arı tarafından üretilen erkek arılar ara-

II. çekirdek zarfı ve çekirdekçiklerin oluşması,

sında

III. mitotik iğ ipliklerinin yıkılması, IV. hücre plağının genişlemesi

Biyoloji

olaylarından hangilerinin gözlenmesi beklenmez?

194

A) Yalnız III   

B) Yalnız IV  D) I ve III 

C) I ve II

E) II ve IV 

1-C 2-E 3-D 4-B 5-B 6-D

VİP Yayınları

B) Kara yosununun sporla ürettiği yeni bitkiler arasında

10. Sınıf

C) Asma bitkisinden vejetatif üremeyle elde edilen yavrular arasında D) Ayrı yumurta ikizi olan iki kardeş arasında E) Tenyanın kendini dölleyerek oluşturduğu yavrular arasında

7-E 8-B 9-B 10-E 11-A 12-C

1-3. ÜNİTEler

TEST

2

TARAMA TESTİ 1.

4.

Aşağıdakilerden hangisi kardeş kromatitleri bir arada tutar?

Uzun boylu ve yuvarlak tohumlu bitkiler, kısa boylu buruşuk tohumlu bitkilerle çaprazlanmış, F1 dölünün tamamı uzun boylu ve yuvarlak tohumlu olmuştur. F1

D) Mikrotübüller 

dölü test çaprazına alındığında F2 dölünde uzun boy-

C) İğ iplikleri

lu yuvarlak tohumlu bitkiler ile kısa boylu buruşuk to-

E) Kinetokor 

humlu bitkilerin, uzun boylu buruşuk tohumlu ve kısa

YI N LA R

 

B) Sentriol 

I

A) Sentromer 

boylu yuvarlak tohumlu bitkilerden daha yüksek oranda oluştukları gözlenmiştir.

2.

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapı-

Bezelyelerle yapılan bazı çaprazlamalar ve sonuçları şunlardır:

labilir?

Ş Kısa gövdeli bezelyeler kendileştirildiğinde yavru-

A) Çaprazlanan bitkilerde yumurta ve sperm mayoz-

Ş Uzun gövdeli bezelyeler kendi aralarında çapraz-

B) Boy uzunluğu ve tohum şeklini belirleyen genler

la oluşturulur.

ların tümü her zaman kısa gövdeli olur.

aynı kromozom üzerinde bulunur ve aralarında tam

landığında kısa gövdeli bezelyeler oluşabilir.

bağlantı görülür.

Ş Mor çiçekli bezelyeler kendi aralarında çaprazlan-

C) Boy uzunluğu ile tohum şeklini belirleyen genler

dığında beyaz çiçekli yavrular oluşabilir.

farklı kromozomlar üzerinde bulunur.

Ş Beyaz çiçekli bezelyeler kendi aralarında çapraz-

D) Boy uzunluğu ve tohum şekil karakterlerini etkile-

landığında mor çiçekli bezelyeler oluşmaz.

Buna göre,

yen aleller arasında eksik baskınlık görülür.

E) Boy uzunluğu ve tohum şekli genleri arasında tam

I. mor çiçekli bezelyelerinin genotipinin belirlenme-

olmayan bağlantı bulunur.

si amacıyla beyaz çiçekli bezelyelerle çaprazlan-

YA

ması,

5.

II. beyaz çiçekli bezelyelerin genotipinin belirlenmesi amacıyla mor çiçekli bezelyelerle çaprazlanması,

Baskın alelinin varlığında etkisini göstermeyen alellere ne ad verilir?

III. uzun gövdeli bezelyelerin genotipinin belirlenmesi

A) Dominant 

amacıyla kısa gövdeli bezelyelerle çaprazlanması, IV. kısa gövdeli bezelyelerin genotipinin belirlenmesi

 

B) Resesif 

D) Heterozigot 

C) Genotip E) Hibrit 

amacıyla uzun gövdeli bezelyelerle çaprazlanması,

olaylarından hangileri kontrol çaprazlamasına ör-

6. Bir anne babanın iki çocuğundan biri AB diğeri O kan

A) Yalnız III 

 

B) Yalnız IV 

D) I ve III 

C) I ve II

Çocuklardan sadece AB grubundan olanın kanında Rh antikoru bulunduğuna göre, anne ve babanın kan

E) II ve IV 

grupları aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Aşağıdakilerden hangisi başka bir hücre ile birleş-

mesine gerek olmadan bütün bir canlıyı oluşturabilen hücreleri ifade eder? A) Spor   

B) Sperm  D) Gamet 

C) Yumurta E) Tohum 

VİP Yayınları

3.

grubundandır.

10. Sınıf

Anne _________

Baba _________

A)

AB Rh (+)

O Rh (–)

B)

A Rh (–)

B Rh (–)

C)

A Rh (+)

AB Rh (+)

D)

B Rh (–)

A Rh (+)

E)

AB Rh (–)

O Rh (–)

Biyoloji

Vİ P

nek olarak gösterilebilir?

195

Test 2

Tarama Testi (1 - 3. Üniteler) 7.

10. Mitozla bölünen bir hücrenin hücre döngüsüne ait

Kürkleri kestane rengi olan atlar, krem rengi atlarla çaprazlanmış ve F1 dölündeki yavruların tümü alacalı

evrelerde çekirdek DNA’sının miktarındaki değişi-

(palamino) olmuştur. Bu atlarda hem krem rengi hem

mi gösteren grafik aşağıdakilerden hangisidir?

de kestane rengi kıllar bulunmaktadır.

A)

Buna göre, alacalı (palamino) iki atın çaprazlanma-

B)

DNA miktarı

DNA miktarı

sıyla elde edilecek yavruların genotip oranı aşağı-

Anafaz

Telofaz

Sitokinez

Anafaz

Sitokinez

Metafaz

Profaz

D)

DNA miktarı

DNA miktarı

8.

Telofaz

C)

İnterfaz

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Metafaz

E) 1:3:1 

İnterfaz

D) 1:2:1 

C) 4:1

YI N LA R

 

B) 3:1 

Profaz

A) 1:1 

I

dakilerden hangisidir?

Belirli bir gölde aniden alg sayısı aşırı miktarda artmış ve balık türleri bu durumdan zarar görmüştür.

Bu şekilde göl ekosistemlerinde ortaya çıkan ötrofi-

Metafaz

Profaz

İnterfaz

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

B) Otçul balık sayısının azalması

Metafaz

A) Göle düşen ışık miktarının artması

Profaz

İnterfaz

kasyonun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

C) Göl suyundaki mineral miktarının artması

D) Göle başka bir gölden üretici türlerin taşınması

E)

Sitokinez

Anafaz

Telofaz

Bal arıları oldukça gelişmiş sosyal organizasyona sa-

Metafaz

İnterfaz

YA

Vİ P 9.

Profaz

DNA miktarı

E) pH’si düşük yağış miktarının artması

hip canlılardır. Arı kolonisinde kraliçe arı, işçi arılar ve erkek arılar bulunur. Bu bireylerin bazıları diploit, ba-

zıları haploit kromozomludur. Buna göre bir arı kolonisinde bulunan; I. kraliçe arı,

III. işçi arı

Biyoloji

bireylerinden hangileri diploit (2n) kromozomludur?

196

A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve III 

C) Yalnız III E) II ve III 

1-A 2-D 3-A 4-E 5-B 6-D

VİP Yayınları

II. erkek arı,

11. Belirli bir alanda yaşayan aynı türe ait canlıların

10. Sınıf

oluşturduğu topluluğa ne ad verilir? A) Habitat   

B) Popülasyon 

D) Ekosfer 

C) Komünite

E) Ekosistem 

7-D 8-C 9-D 10-B 11-B

1-3. ÜNİTEler

TEST

3

TARAMA TESTİ 1.

3.

İnsanlarda fenilketonüri aşağıda gösterilen tepkime­

Kırmızı çiçekli bir aslanağzı bitkisi, beyaz çiçekli asla-

lerde işlev gösteren A enzimini kodlayan genin (A) işlev

nağzı bitkisiyle çaprazlandığında oluşan bitkilerin tümü

yapamayan çekinik alelinden (a) kaynaklanır. B enzi-

pembe çiçekli olmuştur.

mini kodlayan genin (B) çekinik bir aleli de (b) alkap-

I

Aslanağzı bitkisinde kırmızı çiçekli olma IK, beyaz

tonüri denilen genetik bozukluğa neden olmaktadır. A enzimi

YI N LA R

Fenilalanin amino asidi

çiçekli olma IB genleri tarafından belirlendiğine gö-

B enzimi Tirozin amino asidi

re, her ikisi de pembe çiçekli aslanağzı bitkilerinin

CO2+H2O

çaprazlaması sonucunda oluşan 100 yavrunun genotip ve fenotip sayılarının aşağıdakilerden hangi-

sindeki gibi olması beklenmez?

Buna göre, fenilketonüri bir erkekle alkaptonüri bir kadının çocuklarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

(Fenilketonüri ve alkaptonüri otozomal çekinik gen-



B) 25 beyaz

C) 50 homozigot



D) 25 heterozigot

E) 25 IKIK genotipli 

 

lerden kaynaklanır. Erkek ve kadın ilgili özellikler bakımından homozigottur.)

A) 50 pembe

A) Erkek çocukların tümü fenilketonüri hastası olur.

4.

B) Kız çocukların tümü alkaptonüri hastası olur.

Soyağaçlarında dört farklı ailenin kan grubu fenotipleri gösterilmiştir.

C) Tüm çocuklar bu iki özellik bakımından sağlıklı olur.

D) Çocukların 1/4’ü fenilketonüri, 1/4’ü alkaptonüri hastası olur.

A

E) Çocukların yarısı fenilketonüri, yarısı alkaptonüri

AB

B

0

AB

III

Ekosistemdeki beslenme ilişkileri ve madde dön-

0

II

I

0

B IV

güleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Soyağaçlarında numaralanarak gösterilen birey-

A) Belirli bir dönemde, üreticiler tarafından üretilen ve

mali yoktur?

Vİ P

lerden hangilerinin O kan grubundan olma ihti-

yapıya katılan organik madde miktarına net birin-

A) Yalnız I 

cil üretim denir.

 

B) Yıllık bitkisel üretim ikincil trofik düzeyde bulunan

B) Yalnız III  D) I ve IV 

C) II ve III

E) II ve IV 

tüketicilerin toplam ağırlığından fazla olamaz.

C) Beslenme basamaklarında üreticilerden tüketicileD) Beslenme basamaklarında üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe her bir basamakta kaybedilen enerji miktarı azalır. E) Ekosistemlerde genellikle üç ya da dört trofik düzeyden oluşan besin zincirleri bulunur.

VİP Yayınları

re doğru gidildikçe toplam biyokütle azalır.

5.

10. Sınıf

Canlıların beslenme şekillerini ifade eden aşağıdaki kavramlardan hangisi diğer dördünü kapsar? A) Otçul   

B) Etçil  D) Heterotrof 

C) Birincil tüketici E) Ayıştırıcı 

Biyoloji

2.

YA

hastası olur.

B

197

Test 3

Tarama Testi (1 - 3. Üniteler) 6.

9.

Tüketiciler tarafından atmosfere salınan karbondi-

Mendel çalışmalarından birinde yuvarlak ve sarı to-

oksit miktarının artmasının,

humlu bezelyeleri buruşuk ve yeşil tohumlu bezleye-

I. sera etkisinin artması,

lerle çaprazlamış ve F1 dölünün tümü yuvarlak ve sarı tohumlu olmuştur. F1 tohumları ekilip yetişen bitkiler

II. bitkisel üretimin azalması,

kendilerine tozlaştıklarında (kendileştiklerinde) 556 F2

III. ötrofikasyonun ortaya çıkması

tohumu üretilmiştir. Yapılan çaprazlamalarda ebeveyn-

sorunlarından hangilerine neden olması beklenir?

lerde bulunmayan karışımlar ortaya çıkmış, yeni kom-

A) Yalnız I 

Bu tohumların dağılımı şöyle olmuştur:

I

D) I ve II 

C) Yalnız III E) II ve III 

YI N LA R

 

B) Yalnız II 

binasyonlara rastlanmıştır.

Fenotip

Sayı

Yuvarlak - sarı tohumlu

315

Buruşuk - yeşil tohumlu

32

Buruşuk - sarı tohumlu

101

Yuvarlak - yeşil tohumlu

108

Mendelin bu çalışmalarını okuyan bir araştırmacı-

7.

nın, verilenlerden yola çıkarak

Aynı yaşama birliğinde yer alan, aralarında beslen-

I. Bir genin iki aleli diğer genlerin alellerinden bağım-

me ilişkileri olan canlılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

sız olarak ayrılır ve dağılır.

II. Belirli bir karaktere ait alellerden biri diğerine daima tam baskındır.

A) Aynı popülasyonda yer alan canlılardan bazıları bi-

III. Kalıtsal özelliklerden her biri bir ebeveynden kalı-

rincil bazıları ikincil trofik düzeyde yer alabilir.

tılan çiftler halinde bulunan birim faktörler tarafın-

B) Aynı komünitede bulunan canlıların tümü aynı alemde sınıflandırılır.

dan belirlenir.

IV. Mayozda kalıtımdan sorumlu birim faktörler birbi-

C) Aynı popülasyonda yer alan canlılar kendi arala-

rinden ayrılır ve gametlere rastgele dağılır.

YA

rında çiftleşerek verimli döller oluşturabilir.

sonuçlarından hangisine ulaşması beklenir?

D) Aynı komünitede yer alan canlıların tümü aynı beslenme basamağında yer alır.

A) Yalnız I 

E) Aynı ekosistemde bulunan canlıların tümünün kromozom sayısı aynıdır.

Vİ P

 

8.

E) II ve IV 

10. Birçok karasal ekosistemde üreticilerin toplam biyokütlesini belirleyen en önemli faktör aşağıdaki-

oluşumunu engellediği tespit edilmiştir.

lerden hangisidir?

gisinde kaldığı söylenebilir? A) G1   

B) Anafaz  D) Telofaz 

C) Metafaz E) S 

1-C 2-B 3-D 4-E 5-D

VİP Yayınları

Bu kimyasalan maruz bırakılan bir hayvan hücresi-

Biyoloji

D) I ve IV 

C) II ve III

Belirli bir kimyasalın hayvan hücrelerinde mikrotübül

nin, hücre döngüsüne ait aşağıdaki evrelerden han-

198

B) Yalnız III 

10. Sınıf

A) Sıcaklık değişimi B) Yıllık yağış miktarı C) Atmosferin karbondioksit oranı D) Birincil tüketici sayısı E) Terlemeyle kaybedilen su miktarı

6-A 7-C 8-C 9-A 10-B

1-3. ÜNİTEler

TEST

4

TARAMA TESTİ 3.

1. İnsanda hemofili ve renk körlüğü X kromozomu üze-

Sucul ekosistemlerde net birincil üretimi (fotosentetik üretimi) etkileyen başlıca iki faktör aşağıdaki-

bu iki özelliğin kalıtımı gösterilmiştir.

lerin hangisinde birlikte verilmiştir? A) Işık miktarı - Mineral miktarı

I

rinde taşınan çekinik genlerden kaynaklanır. Aşağıda

YI N LA R

B) Birincil tüketici sayısı - İkincil tüketici sayısı C) Sıvı basıncı - Oksijen oranı D) Kirlenme - Mineral miktarı

1

2

3

4

5

E) Işık miktarı - Sıcaklık

6

Dişi bireyler Erkek bireyler

Normal

Hemofili

Renk körü

Hem hemofili hem renk körü

4.

Aşağıdaki trofik düzeylerden hangisinde bulunan

canlıların toplam biyokütlesinin diğerlerinden da-

Soyağacındaki numaralı bireylerden hangilerinin

ha fazla olması beklenir?

krossing over geçirmiş bir gametin döllenmesiyle oluştuğu söylenebilir? A) 1 ve 2  D) 3 ve 4 

B) Birincil tüketiciler

C) 2 ve 5

C) İkincil tüketiciler

E) 4 ve 5 

D) Üçüncül tüketiciler E) Ayrıştırıcılar

Ekosistemin cansız (abiyotik) faktörlerinden biri

olan toprakla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Vİ P

5.

A) Canlılara yaşama ortamı ve inorganik besin sağlar.

Ekosistemin biyotik faktörleriyle ilgili,

B) Yeryüzünü kaplayan kayaçların rüzgâr, su ve sı-

I. Üreticiler fotosentez ya da kemosentez yapan can-

caklığın aşındırıcı etkisi ve ortamdaki canlıların fa-

lılardır.

aliyetleriyle oluşur.

II. Tüm ekosistemlerin üreticileri ökaryotik hücre ya-

C) Toprakta yaşayan ayrıştırıcı canlılar toprağın orga-

pısına sahiptir.

nik madde içeriğini zenginleştirir.

III. Hem tüketiciler hem de ayrıştırıcılar enerji ihtiyacı-

den etkilenir. E) Toprağın mineral miktarı, pH değeri ve zemin yapısı bitkilerin dağılımını etkileyen başlıca özellikleridir.

VİP Yayınları

D) Toprağın verimliliği, mineral zenginliği, gözenekli oluşu, su tutma kapasitesi ve tanecik büyüklüğün-

Ekosistemler biyotik ve abiyotik faktörlerin toplamıdır.

10. Sınıf

nı üreticilerden karşılayan heterotroflardır. açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve III 

C) Yalnız III E) II ve III 

Biyoloji

2.

B) 1 ve 6 

YA

 

A) Üreticiler

199

Test 4

Tarama Testi (1 - 3. Üniteler) 6.

8.

Mitozun süresi, bölünen hücrenin ait olduğu organiz-

Mitoz bölünme geçiren n=3 kromozomlu bir hücre-

maya ya da dokuya göre değişkenlik gösterir. Bunun-

nin sitoplazmasında profaz, metafaz ve anafaz evre-

la birlikte en uzun evresi daima X, en kısa evresi ise

lerinde gözlenebilecek kromozom sayısı aşağıdaki-

Y’dir.

lerin hangisinde doğru verilmiştir?

Buna göre, X ve Y evreleri aşağıdakilerin hangisinMetafaz

Anafaz

Y evresi

A)

3

3

3

A)

Metafaz

Profaz

B)

3

3

6

B)

Profaz

Anafaz

C)

3

6

C)

Anafaz

Metafaz

D)

3

6

6

D)

Metafaz

Telofaz

E)

6

6

6

E)

Profaz

Telofaz

3

YI N LA R

X evresi

I

Metafaz

de doğru eşleştirilmiştir?

9.

Aşağıdaki trofik düzeylerden hangisinde bulunan

canlıların faaliyeti atmosferin karbondioksit oranını azaltır?

A) Üreticiler

7.

B) Birincil tüketiciler

AB fenotipli dişi bitkiler, ab fenotipli erkek bitkilerle çaprazlanmış ve F1 dölü elde edilmiştir. F1 dölünü oluştu-

C) İkincil tüketiciler

ran bireylerin tümü AB fenotipli olmuştur.

D) Üçüncül tüketiciler

Buna göre, F1 dölünün kendileştirilmesiyle elde edi-

E) Ayrıştırıcılar

len F2 dölünde A, a, B ve b özelliklerinin dağılımıy-

YA

la ilgili aşağıdaki grafiklerden hangisi çizilebilir? A) Birey sayısı (%)

Ab aB ab Fenotipler

Vİ P

AB

B) Birey sayısı (%)

C) Birey sayısı (%)

AB

Ab aB ab Fenotipler

AB

10. Bir bitki türünde D ve d özellikleri otozomal kromozomlarda taşınan genlerle kalıtılmaktadır. D özelliği baskın D aleli, d özelliği çekinik d aleli tarafından belirlenip, D geni homozigot durumda letal (ölümcül) etki göster-

Ab aB ab Fenotipler

mektedir. Buna göre, D fenotipli bitkinin kendileştirilmesiyle

D) Birey sayısı (%)

elde edilen oğul döllerde, fenotip ve genotip oranının aşağıdakilerden hangisinde verildiği gibi olması beklenir?

AB

Ab aB ab Fenotipler

200

AB

Ab aB ab Fenotipler

1-C 2-C 3-A 4-A 5-D

VİP Yayınları

Biyoloji

E) Birey sayısı (%)

10. Sınıf

Genotip oranı

Fenotip oranı

A)

1:2:1

1:2:1

B)

3:1

2:1

C)

1:1

1:1

D)

1:2:1

3:1

E)

2:1

2:1

6-B 7-B 8-B 9-A 10-E

1-3. ÜNİTEler

TEST

5

TARAMA TESTİ 1.

3.

Ekosistemdeki madde döngüleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Aşağıdaki şekilde bal arılarında eşeyli ve eşeysiz üreme ile erkek arılar ve işçi arıların oluşumu gösterilmiş, bu süreçte gözlenen bazı olaylar K, L ve M harfleriyle

I

belirtilmiştir.

A) Su döngüsü kimyasal süreçlerden daha çok, suyun hal değiştirmesine dayalı fiziksel süreçlerden oluşur.

YI N LA R

B) Karbon ve oksijen döngüsü birbiriyle yakından iliş-

kili olup bu iki döngünün en önemli olayları fotosentez ve solunumdur.

Kraliçe arı

C) Azot döngüsünde, atmosferdeki azotun bitkilerin

K

alabileceği forma dönüştürülmesi bir hücreli pro-

karyotik mikroorganizmalar tarafından gerçekleştirilir.

Erkek arı

L

Yumurta

Sperm

D) Karbon ve azot döngüsündeki bozulmalar küresel

M

ısınma ve asit yağmurları gibi önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır.

E) Azot döngüsünün iki önemli olayı olan nitrifikasyon

Zigot

ve denitrifikasyonun atmosferin azot oranı üzerindeki etkisi birbirine zıt yönlüdür.

Erkek arı

işçi arı

Buna göre, K, L ve M ile gösterilen olaylarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

YA

A ve a özellikleriyle ilgili olarak yapılan bir çaprazlama-

da grafikte gösterilen genotip ve fenotip oranları elde edilmiştir.

Birey sayısı (%)

Birey sayısı (%)

AA Aa aa Genotipler

Vİ P

L

M

A)

Mitoz

Mayoz

Döllenme

B)

Mayoz

Döllenme

Mitoz

C)

Mitoz

Döllenme

Mayoz

D)

Döllenme

Mitoz

Mayoz

E)

Mayoz

Mitoz

Döllenme

A a Fenotipler

Buna göre, yapılan çaprazlamayla ilgili, I. Çaprazlanan bireylerin ikisi de heterozigot genotiplidir.

4.

II. A fenotipli bireyler, a fenotipli bireylerle çaprazlan-

Mitoz ya da mayoz sırasında gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi iğ ipliklerinin (mikrotübüllerin)

mıştır.

uzamasını durdurur?

III. İlgili karakterden sorumlu aleller X kromozomu üze-

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız II  D) I ve II 

C) Yalnız III E) I ve III 

10. Sınıf

A) Sentrozomların zıt kutuplara ulaşması B) Çekirdek zarfının parçalanması C) İğ ipliklerinin kinetokor bölgesine bağlanması D) DNA replikasyonunun tamamlanması E) Kromatinlerin kısalıp kalınlaşarak yoğunlaşması

Biyoloji

rinde taşınmaktadır.

VİP Yayınları

2.

K

201

Test 5

Tarama Testi (1 - 3. Üniteler) 5.

8.

Alyuvar hücrelerinin zarında A ve B antijenlerinin bulu-

Somatik hücrelerinde 10 kromozom bulunan bir

nabilmesi, "H maddesi" denilen kısa bir karbonhidrat

canlının mayoz geçiren hücrelerinde gözlenen tet-

zincirinin varlığına bağlıdır. H maddesinin sentezinden

rat sayısı (a) ile mitoz geçiren hücrelerinde anafaz

sorumlu alel baskın H alelidir. "h" ise bu genin çekinik

evresinde gözlenen kromozom sayısı (b) aşağıda-

alelidir. Genotipi "hh" olan bireyler H maddesini sen-

kilerin hangisinde doğru verilmiştir?

tipte olurlarsa olsunlar klasik kan grubu testlerinde O kan grubundan oldukları görülür. Soyağacında bir ai-

a

b

A)

5

10

gösterilen bireyin H maddesini sentezleyemediği tes-

B)

5

20

C)

10

10

D)

10

20

E)

20

20

pit edilmiştir.



AB

A

A

A

A

YI N LA R

ledeki kan grubu fenotipleri gösterilmiş, koyu renkle

0

B

I

tezleyemez ve ABO sistemi bakımından hangi geno-

AB

AB

Buna göre, koyu renkle gösterilen ve O grubundan

9.

olan bireyin ABO sistemi bakımından kan grubu genotipi için ne söylenebilir?

Aşağıda ökaryotik bir hücrenin yaşam döngüsüne ait

çeşitli evreler ve bu evrede gerçekleşen olaylar eşleşti-

rilmiştir.

A) AA 

B) BB 

 

Buna göre, yapılan eşleştirmelerden hangisi doğ-

E) BO 

rudur?

Evre

Olay

A)

İnterfaz

Kromozom sayısı iki katına çıkar.

B)

Profaz

Kardeş kromatitler ayrılır.

C)

Metafaz

Homolog kromozomlar bir araya gelerek tetratları oluşturur.

den daha fazla trofik düzeyle doğrudan ilişkilidir?

D)

Anafaz

Çekirdek ve çekirdekçik kaybolur.

A) Üreticiler 

E)

Telofaz

Kromozomlar kromatin ipliklerine dönüşür.

Ekosistemde işlev yapan canlılar çeşitli trofik düzey-

YA

6.

D) AO 

C) AB

lerle ilişki içerisindedir.

Buna göre, aşağıdaki canlılardan hangisi diğerlerin-

D) Ayrıştırıcılar 

C) Etçiller

E) Son tüketiciler 

Vİ P

 

B) Otçullar 

7.

10. Tek hücreli bir canlı mitoz geçirerek çekirdek sayısını artırmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi sentrozomun insan hüc-

relerindeki işlevlerinden biridir?

Bu hücrede, I. DNA’nın kendini eşlemesi,

A) Mitotik iğ ipliklerini organize etme

II. çekirdek bölünmesi (karyokinez),

C) Hücre iskeleti elemanlarının üretimini gerçekleştirme D) Kromatinlerin kısalıp kalınlaşarak belirgin kromo-

Biyoloji

zomlara dönüşümünü sağlama

202

E) İğ ipliklerinin kardeş kromatitler üzerindeki bağlanma bölgelerini oluşturma

1-E 2-A 3-E 4-C 5-E

VİP Yayınları

B) DNA’nın kendini eşlemesini başlatma

10. Sınıf

III. sitoplazma bölünmesi (sitokinez) olaylarından hangilerinin gerçekleştiği söylenebilir? A) Yalnız I   

B) Yalnız III  D) II ve III 

C) I ve II

E) I, II ve III 

6-D 7-A 8-B 9-E 10-C