Analizë

Koment

F6

TAKSA E INFLACIONIT MUND TË ULET

Opinion

F5

RETORIKA E SHTATORIT TË NXEHTË E NË KAOS

NGA EDUART GJOKUTAJ

F7

TANI BËHET FJALË PËR JETË A VDEKJE

NGA PLATOR NESTURI

NGA NATALIYA GUMENYUK

E ENJTE, 25 GUSHT 2022 NUMËR 748

VITI III I BOTIMIT

ÇMIMI 30 LEKË

SPAK TËRHEQ RRJETAT Ish-presienti Ilir Meta, aktualisht kreu i Partisë së Lirisë është në procedim penal nga Prokuroria Anti Korrupsion, pas një kallëzimi të bërë nga ish-deputeti Halit Valteri. SPAK i është drejtuar Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për një kopje të vetëdeklarimit si dhe Drejtorisë së Gjendjes Civile përsa i takon mbiemrit të tij. Reagon Meta e cilëson Krajën “spurdhjak të partisë”. Yuri Kim: “Nuk jeni të paprekshëm”

“KAP” METËN

► faqe 2-3

SUPLEMENT “SPORT”

VENDIMI

GJYKATA LË NË BURG TRE TURISTËT “SPIUNË” RUSË

SHËN LUIZA

DHE PRIVATIZIMI I TRIUMFIT TË SAJ HISTORIK! NGA ERVIN BAKU

► f 4

► f 9-12

NDRIÇOJE SHTËPINË TËNDE ME THESARET E HIMALAJEVE

zafron.al

Cyan Magenta Yellow Black

Gjykata e Elbasanit e ka quajtur të ligjshëm arrestimin e tre shtetasve të huaj, një ukrainasi dhe dy rusëve të dyshuar për spiunazh dhe ka vendosur masën arrest me burg ndaj tyre

2

E ENJTE 25 GUSHT 2022

www.fjala.al

POLITIKË

ONLINE 24 ORË

SPAK tërheq rrjetat, “kap” Ilir Metën

Ish-presienti Ilir Meta, aktualisht kreu i Partisë së Lirisë është në procedim penal nga Prokuroria Anti Korrupsion, pas një kallëzimi të bërë nga ish-deputeti Halit Valteri. SPAK i është drejtuar Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për një kopje të vetëdeklarimit si dhe Drejtorisë së Gjendjes Civile përsa i takon mbiemrit të tij.

I

sh-Presidenti Ilir Meta ka rënë në “duart” e SPAK. Ditën e djeshme Prokuroria e Posaçme Anti-Korrupsion ka kërkuar nga Komisioni Qendror të Zgjedhjeve një kopje të formularit të vetëdeklarimit të Kryetarit të Partisë së Lirisë, Ilir Meta, në kuadër të ligjit të dekriminalizimit. Shkresa që SPAK i ka drejtuar KQZ i referohet Metës si ish-deputet. Ajo thekson se informacioni kërkohet për llogari të hetimeve që kjo strukturë ka nisur në kuadër të kallëzimit nga ish-deputeti Halit Valteri, i cili ka akuzuar Metën për lobim me të ardhura të paligjshme. Ish-presidenti i ka mohuar këto akuza ndërsa kërkesës së prokurorisë, Meta iu përgjigj duke nxjerrë një tjetër shkresë që SPAK i ka drejtuar drejtorisë së gjendjes civile ku kërkon informacion mbi gjeneralitetet e tij. Në një postim në Facebook, Meta shkruan se SPAK ka vendosur t’i shërbejë hapur mafies së inceneratorëve në panik, duke e cilësuar edhe një herë reformën në drejtësi si Ramaforma. Përveç Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, SPAK ka kërkuar informacion për ish-presidentin Ilir Meta edhe nga Gjendja Civile. Përmes një shkrese dërguar Drejtorisë së Përgjithshme të Gjendjes Civile, SPAK kërkon të dijë gjeneralitetet e vërteta të Ilir Metës. Ish-presidenti ka deklaruar më herët se mbiemri i tij i vërtetë është Metaj dhe jo Meta. Por pas këtyre kërkesave e gjithë ish-LSI i është vërsulur SPAK-ut dhe shefit të saj Arben Kraja. Deputeti Petrit Vasili përmes një postimi në rrjetet sociale, shkruan se për “inceneratorë SPAK është me pushime, ndërsa del në punë vetëm për “gjeneralitetet” e Ilir Metës”. Sipas tij, bashkë me SPAK mori fund përfundimisht edhe reforma në drejtësi. “Për inceneratorët SPAK është me pushime. Del në punë vetëm për “gjeneralitetet” e Ilir Metës. Mos mendoni se SPAK pushon! Punon SPAK, punon! Ja dhe një provë tjetër e punës së madhe të jashtëzakonshme edhe në kulmin e vapës! Kerkon “Gjeneralitetet” e Ilir Metës ne mes te gushtit, firmos edhe nga jashte pa qene ne zyre, se keto janë direktivat më madhore që kanë marrë nga Tao Tao, per te prodhuar lajme shashka vetem e vetem se eshte Rama ne hall e me ujin gjer ne gryke. Ndërkohë SPAK vetëm dje

REAGIMI

Halit Valteri: Ta lëmë SPAK të kryejë hetimet. Kam besim!

asi Prokuroria e Posaçme Antikorrupsion, (SPAK) ka nisur hetimet për ish-presidentin Ilir Meta, pas kallëzimit të depozituar nga P ish-deputeti Halit Valteri, vjen një reagim nga ky i fundit. Ish-deputeti

ka marrë 50 dokumenta asgjesuese për inceneratorët, për 430 milion euro të vjedhura dhe të grabitura nga Edi Rama, Erion Veliaj, Damian Gjiknuri,Armando Subashi dhe plot e plot të tjerë se lista eshte pafund. Por per keto qindra dokumente per Inceneratoret SPAK eshte me pushime, ja qe nuk leviz dot dhe nuk i punon dora, por per Ilir Meten, qe e njeh gjithe Shqiperia bejne sikur kerkojne gjeneralitete. SPAK vetëdeklaroi asgjesimin dhe shndërrimin në zorrën qorre të Edi Ramës duke u vendosur qartësisht në shërbim të hapur mafies së inceneratorëve. Bashkë me SPAK mori fund përfundimisht edhe reforma në drejtësi. SPAK u vendos ne krah te Mafias se Inceneratoreve dhe te antiligjit dhe kunder detyres qe te hetoje te çoje pas hekurave hajdutet e qeverise te kapur me nje mal me

KRYEREDAKTOR: SEBI ALLA WWW.FJALA.AL

dokumente, fakte e prova. Lodhje e kote. Inceneratoret nuk mbulohen dot me perralla vere me “gjeneralite” sepse afera e Inceneratoreve do te rendohet keq e me keq”, shkruan petrit Vasili. Sekretarja për Marrëdhëniet me Publikun në Partinë e Lirisë, Silva Caka, ka sulmuar kreun e SPAK, Arben Kraja, pas kërkesës drjetuar KQZ-së, për formularin e dekriminalizimit të të Ilir Metës. Në një postim në Facebook, Caka shkruan se Ilir Rexhep Metaj ka kaluar Vetting-un e njerëzve që e kanë vlerësuar në 30 vitet e tij në politikën më aktive. “Ky hetuesi i komunizmit, i ka verifikuar gjeneralitetet e tij? Ilir Rexhep Metaj ka kaluar Vetting-un e njerëzve që e kanë vlerësuar në 30 vitet e tij në politikën më aktive dhe nuk ka nevojë t’ia bëjë verifikimin Beni i komunizmit. Merru me inceneratorët Beni dhe mëso të ecësh vetë,

ZV.KRYEREDAKTOR: LEONARD VEIZI

deklaroi se ka besim se drejtësia do të triumfojë dhe se pret nga SPAK të kryejë hetimet. “Ta lëmë SPAK të kryejë hetime mbi kallëzimin e bërë. Kam shumë besim që drejtësia do triumfojë.”, tha Halit Valteri. Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar përmes një shkrese i kërkoi informacione zyrtare KQZ-së për formularin e dekriminalizimit për Metën. Hetimi po bëhet në funksion të procedimit penal nr.122 të vitit 2022, të bërë nga ish-deputeti Valteri. Kujtojmë se Meta ka dorëzuar forumlarin e dekriminalizimit në vitin 2013, kohë edhe kur ka kandiduar për deputet.

jo me hapat e Taos dhe Edvinit që i ndërron gjeneralitetet dhe kartelat sipas volisë”, shkruan Caka. HISTORIA Debati për mbiemrin e Metës u rihap pas deklaratës së Autoritetit të Dosjeve të Ish-Sigurimit të Shtetit. Në media u aludua gjerësisht se personi me inicialet I.M, që kishte bashkëpunuar me ish-Sigurimin ishte ish-presidenti Ilir Meta(j). Por do të kishim të bënim me një

skandal të përmasave të mëdha, nëse gjeneralitetet e ish-presidentit janë në të vërtetë Ilir Metaj, ndërkohë që të gjitha dokumentet zyrtare përfshi edhe dekretet janë firmosur me emrin Ilir Meta. Një kërkesë i është dërguar edhe KQZ-së për t’i mundësuar SPAK-ut formularin e vetëdeklarimit të Metës, që edhe në këtë rast, nëse do të rezultonte i vetëdeklaruar me emrin Ilir Meta, dhe në gjendjen civile si Ilir Metaj, do të konsiderohej si deklarim i rremë.

GAZETARË: FERNADA CENKO, MONADA MYSHKETA

EDITORIALISTË: ADRIAN CIVICI, LORENC VANGJELI, PLATOR NESTURI, FRROK ÇUPI, ROLAND QAFOKU, ERALD SHULLA, ERVIN BAKU ADRESA: RRUGA “RESHIT ÇOLLAKU”, ND. 36, H.3, AP.8, NJËSIA ADMINISTRATIVE NR.10, 1001, TIRANË



KONTAKT: 0682034146

[email protected]

www.fjala.al

E ENJTE 25 GUSHT 2022

POLITIKË

ONLINE 24 ORË

3

Kim “fundos” Metën: Nuk je i paparekshëm Ish-presidendti Ilir Meta pasi është vënë në dijeni për kërkesën drejtuar KQZ-së nga SPAK ka reaguar në rrjetet sociale duke e qujatur Arben Krajën “spurdhjakun” e partisë. I menjëhershëm ka qenë reagimi i Yuri Kim e cila i ka kthyer një përgjigje nga “Twittet” Metës se nuk mund të jetë i paprekshëm

I

lir Meta është i njohur për përplasjet që ka krijuar me ambasadoren e Shteteve të Bashkuara të Amerikës Yuri Kim. Edhe dje shefja e diplomacisë ka mbajtur një qëndrim të ashpër ndaj Metës. Në një kohë që Meta i është drejtuar SPAK-ut për hetimin, kryesish të inceneratorëve, duket i prekur që SPAK është kthyer kundër ti. Ai në një reagim të vetin, në rrjetet sociale ka përdorur një gjuhë jo etike ndaj kreut të SPAK Arben Kraja. Kur “thika kthehet pas”, meta nuk përmbahet. Ai e ka quajtur spurdhjakun e partisë Arben Krajën i cili sipas Metës po i del krah bandës së inceneratorëve. Përmes një postimi në rrjetet sociale Meta shkruan se “Spurdhjaku i partisë ka vendosur t’i shërbejë hapur mafies së inceneratorëve”. Mes të tjerash ish-presidenti ka publikuar edhe një shkresë, ku SPAK i kërkon informacione Drejtorisë së Gjendje Civiles, mbi gjeneralitetet e Metës. “Meqënëse spurdhjaku i partisë ka vendosur t’i shërbejë hapur mafies së inceneratorëve në panik ju lutem njihuni edhe me një kërkesë tjetër serioze për karagjozët më të mëdhenj të Ramaformës. Shtatori po vjen dhe Drejtësia e Popullit nuk do ndalet më! Ramoviçin asgjë nuk e shpëton dot më!” shkruan Meta. Pas deklaratës së Metës ka qenë ambasadorja KIM e cila ka mbajtur një qëndrim të ashpër ndaj Metës duke theksuar se para drejtësisë nuk ka asnjë të paprekshëm. REAGON YURI KIM Ambasadorja e SHBA në Tiranë,

Yuri Kim, ka reaguar, pasi Prokuroria e Posaçme njoftoi se ka nisur hetimet për ish-presidentin Ilir Meta, si dhe pas sulmeve të kreut të SPAK, Arben Kraja nga zyrtarët e Shtëpisë së Lirisë. Në një postim në Twitter, diplomatja amerikane shkruan se “të pushtetshmit që mendonin se janë të paprekur, tani janë të shqetësuar”. Sipas saj askush nuk është mbi ligjin. “Kërcënimet për prokurorët dhe gjyqtarët – dhe përpjekjet e tjera për të prishur reformën në drejtësi në

Shqipëri, nuk duhet të pranohen më si “normale”. Kjo sjellje nuk i përket një vendi që është në NATO, ka hapur negociatat për anëtarësim ne BE dhe është ulur në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Për një kohë të gjatë, të pasurit dhe/ose të fuqishmit kanë besuar se janë të paprekshëm. Tani ata janë të shqetësuar, mosndëshkueshmërisë së tyre mund t’i vijë fundi. Ndërsa reforma në drejtësi zbatohet dhe jep gjithnjë e më shumë rezultate, do të bëhet më e qartë dhe më e qartë se

askush – ASKUSH – nuk është mbi ligjin”, thekson Yuri Kim.” Më herët, zyrtarë të Shtëpisë së Lirisë, sulmuan

kreun e SPAK, Arben Kraja, duke thënë: ‘Beni, ky hetuesi i komunizmit i ka verifikuar gjeneralitetet e tij?”.

Deklarata e Yuri Kim, reagon Partia e Lirisë, “Dënojmë sulmet e Ramës ndaj SPAK”

ekretari i Përgjithshëm i Partisë së Lirisë, Tedi Blushi ka reaguar në lidhje me hetimet e SPAK. S Në një postim në Facebook, Blushi thekson se Partia

e Lirisë është e vendosur për të ndihmuar dhe inkurajuar çdo ditë SPAK. Blushi thekson se Partia e Lirisë pret me durim që SPAK të veprojë pa vonesë ndaj kallëzimeve penale. “I bëjmë thirrje Edi Ramës të heqë dorë nga cilësimet e SPAK, si krijesë të PS, siç bëri në Kongresin e Partisë së 9 majit kur tha ndër të tjera se: “SPAK-u nuk do ekzistonte po të mos ekzistonte kjo parti”, sepse të tilla kërcënime dhe shantazhe nga partia-shtet kompromentojnë rëndë funksionimin e drejtësisë së pavarur dhe të bazuar vetëm në ligj”, shkruan Blushi. “Mbështetim të gjitha thirrjet që dënojnë sulmet dhe presionet banale politike të Edi Ramës ndaj SPAK dhe Drejtësisë. Partia e Lirisë është e vendosur për të ndihmuar dhe inkurajuar çdo ditë

SPAK, siç po vepron, duke e furnizuar me prova të pakundërshtueshme dhe dokumenta origjinalë që provojnë botërisht vjedhjet e tmerrshme të Edi Ramës dhe bandës së tij, kryesisht nëpërmjet aferës së inceneratorëve. Partia e Lirisë pret me durim që SPAK të veprojë pa vonesë ndaj kallëzimeve penale dhe që abuzuesit me taksat e shqiptarëve të marrin menjëherë ndëshkimin e merituar dhe të shumëpritur nga populli shqiptar. I bëjmë thirrje Edi Ramës të heqë dorë nga cilësimet e SPAK, si krijesë të PS, siç bëri në Kongresin e Partisë së 9 majit kur tha ndër të tjera se: “SPAK-u nuk do ekzistonte po të mos ekzistonte kjo parti”, sepse të tilla kërcënime dhe shantazhe nga partia-shtet kompromentojnë rëndë funksionimin e drejtësisë së pavarur dhe të bazuar vetëm në ligj”, shkruan Blushi.

4

E ENJTE 25 GUSHT 2022

VENDIMI

D

y rusët Mikhail Zorin e Svetlana Timofoeva dhe ukrainasi Fadir Aplativ janë njohur këtë të mërkurë me masën e sigurisë pas ngjarjes së Gramshit. Gjykata e Elbasanit ka lënë në burg dy rusët dhe ukrainasin të arrestuar në Gramsh, të akuzuar për spiunazh dhe sulm ndaj dy ushtarakëve që tentuan ti ndalonin. Gjykata e ka cilësuan të ligjshëm arrestimin e tyre. Vendimi u mor nga gjyqtarja Pajtime Fetahu. Svetlana Timofoeva, 33 vjeçe dhe Mikhail Zorin dhe 25-vjeçari ukrainas Fedir Alpatov u arrestuan pasi tentuan që të hynin në ambientet e uzinës, ndërsa një prej tyre sulmoi edhe dy ushtarët që ruanin godinën, Adrian Xhaka dhe Aldo Bici. Seanca u zhvillua me dyer të mbyllura, pasi konsiderohet që ka sekret shtetëror të hetimit. Megjithatë nga pesë akuzat e ngritura nga Prokuroria, por tre prej tyre kanë rënë në Gjykatë, ndërsa akuzohen vetëm për “goditje për shkak të detyrës” dhe “marrja e informatave dhe dërgimi te shtetas të huaj”. Ndërkohë, 25-vjeçari rus Mikhail Zorin mësohet se është student në degën e Kimisë në Çeki. Ai ka deklaruar se ka qenë pjesëmarrës në disa protesta në Moskë, dhe është larguar prej andej pasi shërbimet sekretet ruse janë vënë në ndjekje të tij. Dyshohet se Zorin është kontaktuar më pas nga shërbimet sekrete ruse, të cilat duke i bërë presion apo me marrëveshje, i kanë kërkuar që të kryejë këtë mision spiunazhi për fotografimin e bazave ushtarake dhe objekte të rëndësisë së veçantë. Nëna e Zorin është pjesë e ushtrisë ruse ndërsa babai i tij është me profesion avokat. Zorin ka fotografuar përveç Uzinës Ushtarake të Gramshit edhe Hidrocentralin e Moglicës, digën e këtij HEC-i si dhe rezervuarin e Bovillës. Ndërsa dy shtetasit e tjerë, ukrainasi Fedir Aplatov dhe shtetasja ruse Svetlana Timofoeva kanë insistuar se janë turistë blogerë. Të tre kanë hyrë në vendin tonë nga pika të ndryshme doganore dhe mësohet se përpara se të takoheshin në Tiranë, kanë eksploruar vendin veçmas. Këshu, Mikhail Zorin ka qëndruar në çadër kampingu teksa ta eksploruar zona të ndryshme. Atyre iu sekuestruan kamera, dronë, pajisje për të vëzguar gjatë natës, një fishek, si dhe sprajti neuroparalizues të cilën e përdorën për të sulmuar dy ushtarët shqiptarë. REAGIMI I AVOKATIT TË UKRAINASIT Avokati i shtetasit ukrainas Fedir Alpatov i kapur në uzinën e Gramshit dhe i dyshuar për spiunazh ka mohuar kategorikisht bashkëpunimin e klientit të tij me shërbimet inteligjente ruse. Avokati Saimir Visha tha se ka kërkuar pavlefshmërinë e deklarimeve të tij gjatë marrjes në pyetje, pasi është pyetur në gjuhën ruse, kur gjuha e tij amtare është ukrainase. Po kështu Visha tha se policia dështoi pasi akuza ishte regjistruar për 5 vepra penale dhe aktualisht kanë mbetur dy. Sipas tij, nuk ka fakt penal sepse fotot janë bërë në zona ku nuk ka pasur sinjalistikë. “I është mohuar gjuha. Nuk mundet të pyetet ai në gjuhën ruse kur gjuha e tij zyrtare është ukrainase. Personi që është

www.fjala.al

POLITIKË

ONLINE 24 ORË

Gjykata lë në burg tre turistët “spiunë” rusë Gjykata e Elbasanit e ka quajtur të ligjshëm arrestimin e tre shtetasve të huaj, një ukrainasi dhe dy rusëve të dyshuar për spiunazh dhe ka vendosur masën arrest me burg ndaj tyre.

DEKLARATA

Sandër Lleshaj: Sekretet e ushtrisë shqiptare nuk janë në Poliçan personave të dyshuar për spiunazh, por andër Lleshaj e konsideron serioze nga rastet e tjera të moskapjes së tyre”. çështjen e veprimtarisë së shërbimeve S Ai bën me dije se Shqipëria nuk mund t’u sekrete të vendeve që ndjekin politika jomiqësore ndaj Shqipërisë. Ish-ministri i Brendshëm thotë se episodi i Gramshit dhe Poliçanit nuk ka fuqi të rrezikojë sigurinë kombëtare, por ai kërkon më shumë investime në sektorin e inteligjencës. Ish-ushtaraku i lartë shprehet se “ne duhet të çuditemi jo nga një rast i kapjes së disa

shtetasi huaj pyetet në gjuhën amtare. Kërkuam pavlefshmërinë e deklarimit të tij. Dy të tjerët kanë kërkuar avokatë të zgjedhur, gjykata i ka caktuar kryesisht. Në lidhje me akuzat, ju e dëgjuat dhe vetë që nga ana e policisë dështoi. Ishte regjistruar për 5 vepra, aktualisht janë dy vepra. Nuk është armë kimike. Nuk ka fakt penal kur fotot janë bërë në një objekt që nuk ka asnjë sinjalistikë. Në mënyrë kategorike

shpëtojë veprimtarive agjenturore, edhe për shkak të realitetit të Rusisë së shekullit të ri, e cila i ka përqendruar energjitë e saj më shumë në fushën e konfliktit dhe të luftës, sesa në atë të ekonomisë, kulturës, artit, sportit apo të mirëqenies së qytetarëve të saj.

klienti im nuk ka pasur të bëjë me shërbimet ruse”, deklaroi Visha. REAGIMI I AVOKATIT TË RUSIT Avokati i rusit Mikhail Zorin që sulmoi ushtarët, Demir Çiftja, pas vendimit të Gjykatës së Elbasanit për ta lënë në burg pas ngjarjes së ndodhur në Gramsh, ka thënë se klienti i tij nuk e pranon këtë vendi dhe se kërkon një masë më të butë. Ai tha se ka kërkuar që të njihet me

materialet e Prokurorisë dhe ku e bazojnë vendimin, por kjo gjë u është refuzuar. “Klienti pretendoi se i kanë dhënë deklarimet, për momentin janë sekret hetimor, do t’i ngelë hetimit kjo situatë në të ardhmen. Nuk jam në dijeni nëse kanë bashkëpunuar me autoritete shqiptare, jam avokat i caktuar nga gjykata, ai sqarimet i ka dhënë, kam kërkuar që i mbrojturi prej meje ka debatuar me dy punonjësit që

kanë qenë rojë, ka përdorur një sray sepse është ndjerë i kërcënuar për momentin, kjo ka qenë ngjarja. Ne kërkuam të njiheshim me materialet, por Prokuroria i bie shkurt dhe thotë se akuzën tonë e kemi të bazuar në prova. Klienti im nuk e pranon vendimin, kërkon masë më të butë. Askush deri tani nuk më ka kontaktuar as nga ambasada ruse as nga ajo ruse për të pyetur për klientin tim”, tha ai.

www.fjala.al

OP-ED

ONLINE 24 ORË

E ENJTE 25 GUSHT 2022

5

Retorika e shtatorit të nxehtë e në kaos

P

Analizë NGA PLATOR NESTURI

as pushimeve, duhen dhe ca të tjera pushime. Kjo moto butaforike verore ka qenë shumë e pëlqyeshme dhe i shkon më së tepërmi për shtat politikës shqiptare, që i duhet kohë të mësohet me kostumin pas shullimit të gjatë në diell gjatë muajve të nxehtë. Në këtë mënyrë, shtatori ka qenë një muaj dembel dhe i zvargur sado që para pushimeve është premtuar se në fillimvjeshtë do të jetë agresiv dhe plot temp luftarak. Kështu është premtuar edhe për këtë shtator. Nga një anë Berisha dhe në hesap të tij Meta i kanë mëshuar deklaratave se në shtator do të bëhet nami dhe me një klimë të nxehtë politike sa dhe temperatuat afrikane të fillim korrikut e fillim gushtit do të dukeshin si fllad i freskët. E veçanta ka qënë se tempi i deklaratave ka përvijuar përgjatë gjithë muajit gusht, në deklarata të përditshme shtypi apo takime periferike, të alternuara me njëra tjetrën por dhe dyshimtare ndaj partnerit, ashtu siç kanë qenë dhe vetë marrëdhëniet e kohëve të fundit midis Rithemelimit dhe partisë së re të Metës. Në fund të fundit ku çon dhe çfarë qëllimi ka një retorikë kaq agressive për protesta e përmbysje revolucionare dhe së pari kujt i shërben. A i shërben opozitës kjo apo projekteve personale të dy prej personazheve të spikatur të opozitës aktuale? Të dy, si Berisha dhe Meta, janë politikanë të vjetër e plotë plagë lufte nga betejat politike në 32 vjet pluralizëm ku kanë qenë protagonist. Të dy e dinë fort mirë se asgjë nuk mund të arrihet as me protesta dhe ca më pak me revolucione. Së paku Berisha e ka provuar më parë dhe ka fituar veç izolim. Fitoret dhe përmbysjet mund të arrihen vetëm me votë dhe për të matur forcat, përpara e kanë një betejë elektorale për zgjedhjet vendore. Por po ashtu, të freskët e kanë dhe dështimin electoral në zgjdhjet e pjesshme vendore të këtij

viti ku opozita e përçarë siç ish, arriti vetëm figurave drejtuese të saj për hallet personale të çerekun e votave të dikurshme që përbënin tyre. Në vetvete kjo opozitë është deformuar korpusin e saj elektoral. Atëherë pse kjo ngutje pasi realisht i kanë hequr objektin qëndror të dhe pse Berisha e Meta po i vijnë shtatorit saj që është beteja politike me maxhorancën me pishën e zjarrit në dorë? Në thelb, zjarri për ta vënë në funksion dhe si trysni ndaj për tu hedhur në betejën e problemeve të liderëve të rrugëve është çka i intereson saj. E parë në këtë kuadër, më pak opozitës. PD është e opozita e Bashës, megjithëse përcarë dhe nuk po e merr defiçente, plot gabime taktike veten nga fraksionet brenda dhe me vizion të mpirë, ishte A i shërben opozitës saj dhe dora e fortë e Berishës ku e ku më efiçente sesa ky kjo apo projekteve është mpakur së tepërmi pas lloj opozitarizmi këtyre personale të dy prej shpalljes non grata nga Deliderëve të fortë. Pasi Bapersonazheve të partamenti i Shtetit. Lepujt sha, sido që të ish, nuk kish spikatur të opozitës nuk mund të mbidhen në halle personale dhe betejën aktuale? Të dy, si një stan aq më shumë kur e opozitare e kish drejtuar Berisha dhe Meta, janë në stan ka rënë sëmundje. vetëm ndaj maxhorancës. politikanë të vjetër e Në kushte normale, së pari Këta të sotmit, nuk dinë kë plotë plagë lufte nga duhet që partia të shërohet nga të sulmojnë më parë nga ti betejat politike në 32 plagët e saj që të shndërrohet drejtojnë forcat. Herë ndaj vjet pluralizëm ku në një formacion luftarak ramës, herë ndaj SHBA, herë kanë qenë protagonist. për zgjedhje, e jo ta lëshosh ndaj Britanisë së Madhe, Të dy e dinë fort mirë rrugëve pa qëllim e ide duke dhe nesër kushedi se çfarë se asgjë nuk mund të i lënë energjitë nëpër tubime fronti i ri hapet. Nga ora arrihet as me protesta që i vlejnë vetëm liderit për në orë dalin lajme të reja dhe ca më pak me lartësimin e figurës së vet. me të njëjtët protagonist që revolucione. Së paku Po ashtu dhe LSI e transgjithësesi duket se shpresën Berisha e ka provuar formuar në PL i duhet kohë e kanë mbështetur jo te përmë parë dhe ka fituar ballja politike e instituciontë tresë idetë e reja të liderit veç izolim ale por për fat të keq tek të rikthyer e të formatojë aventura e rrugës që është imazhin e ri si një parti e thjesht një abuzivizëm me shndërruar. Kampingu i Jalës, pushtetin. Abuzivizëm që e përbashkëta e deritashme e arrin deri aty sa të thërLSI dhe PL, vështirë të jetë i rasësh në kauzë e të përdorësh për interesa mjaftueshëm për shndërrimin e larvës në flutur. personale detashmentet partiake. Punë dreqi. Nëse nga pikëpamja strategjike, një mish Që nuk shpëtojmë dot nga ky arkaizëm politik mash politik i shtatorit as që nuk i intereson që njerëzit i përdor si dele, si masë e bindur opozitës në tërësi, dhe subjekteve të saj në për përfitim personal dhe që për fat të keq këto veçanti, atëherë kjo hedhje për sulm në shtator skenarë ripërsëriten pambarimisht. i ngjan një akti të dëshpëruar e që i shërben veç

6

E ENJTE 25 GUSHT 2022

www.fjala.al

OP-ED

ONLINE 24 ORË

Taksa e inflacionit mund të ulet Analizë NGA EDUART GJOKUTAJ

K

ostoja e ushqimeve në Shqipëri u rrit me 13.9 përqind në Korrik 2022 krahasuar me të njëjtin muaj të një viti më parë, ndërsa në qershor 2022 kjo kosto u rrit me 13.2 përqind sipas publikimit të fundit të Bankës Botërore, bazuar tek INSTAT. Me fillimin e vitit 2022 dhe fundin e vitit 2021, shumë konsumatorë shqiptarë përjetuan, për herë të parë në jetën e tyre “mpirjen” monetare, të cilën e krijon rritja e çmimeve. Më shumë se një vit pas pandemisë, ata po përballen me një prirje tjetër të panjohur kur bëhet fjalë për aksesin te ushqimet: çmimet më të larta për ushqimet, transportin dhe një rritje në tërësi i kostos së jetesës. Për mbi 1/4 e familjeve shqiptare, tashmë disa produkte dhe shërbime janë bërë të paarritshme. Rritja e paralajmëruar e kostos në sektorin e ushqimit, rritja e çmimeve të mallrave bujqësore, pengesat e transportit dhe kërkesa e fortë e konsumatorëve kanë çuar në rritjen më të lartë vjetore të çmimeve të ushqimeve në mbi tre dekada dekadë dhe në rritjen më të lartë vjetore të çmimeve të ushqimeve që nga fillimi i viteve 1990. Rritja e çmimeve botërore të ushqimeve për prodhuesit po krijon pasiguri dhe po shkakton shqetësime në publik. Kjo situatë tashmë në tregun shqiptar është reflektuar nga ulja e kërkesës konsumatore dhe nga rënia e besimit në ekonomi. Konsumatorët në Shqipëri po përjetojnë rritje edhe më të larta për shkak të varësisë më të madhe nga importet e ushqimeve. Përçimi i efektit nga çmimet e prodhimit në çmimet e konsumit është më i madh për ekonominë tonë se për vendet e rajonit më të organizuara dhe më të zhvilluara se Shqipëria, për arsye të dobësive që ka tregu shqiptar. Ndërkohë, ndër grupet sociale më të prekura nga efekti i inflacionit janë kategoritë e individëve/familjeve me të ardhura të ulëta, sepse ky nivel i konsumatorëve zakonisht shpenzon një pjesë relativisht të madhe të të ardhurave të tyre për ushqim e pije (45.3% të buxhetit mujor)[4]. Një faktor shtesë rreziku është mbivlerësimi i Lekut kundrejt Euros dhe zhvlerësimi kundrejt dollarit amerikan. Mbivlerësimi i lekut ndaj euros nga një analizë e gjithë treguesve që lidhen me euron duket se ndikohet për shkak të rritjes së të ardhurave nga Pastrimi parave të pista, prej eksportit, turizmit dhe daljeve neto të kapitalit. Ndërkohë, në këtë fund gushti leku ka një zhvlerësim të tij ndaj dollarit amerikan në këto 8 muaj me

të paktën 10.3% krahasuar me janarin 2022. Një arsye kryesore mendohet se vjen meqenëse shumica e mallrave ushqimore/karburantet tregtohen në dollarë amerikanë, vendet me monedhë më të dobët si Shqipëria kanë parë rritje të faturave të importit të tyre ushqimore. Kështu, ushqimi po bëhet gjithnjë e më i shtrenjtë në Shqipëri si dhe në gjithë vendet e rajonit. Duke marrë për bazë se për familjet me dy persona pa fëmijë (përgjithësisht nga familjet e pensionistëve) shpenzojnë jo më pak se 44.9% vetëm për ushqime dhe 3.6% për pije alkoolike e duhan, vetëm nga kjo rritje e inflacionit me një mesatare 7 mujore prej 10.3%, atëherë pesha monetare e rritur në buxhetet e tyre është me të paktën 3.700 lekë/muaj, por pa përfshirë këtu kostot e tjera të jetesës (transport, arsim, shëndetësi, mirëmbajtje banese, qera, etj) të rritura. Nëse shtojmë edhe koston e rritur të transportit, të shpenzimeve për shëndetësi, për arsim, për veshje, për mirëmbajtje banese dhe të tjera (hotele, kafe, restorante)[5], atëherë llogaritjet na tregojnë se nevojiten edhe të paktën 1.800 lekë të tjera shtesë nga efekti i “taksës” së inflacionit. Bazuar te kostoja e rritur e çmimit të ushqimeve të një familje me dy persona (pensionistë) mundet të përdoret si referenca nga ku mund të llogaritet ndikimi i inflacionit edhe në familje që kanë fëmijë apo edhe pjesëtarë më shumë se dy persona. Për çdo individ shtesë në familje rritja e kostos vetëm për ushqime është mesatarisht 1.700 lekë në muaj. Në këtë llogaritje të bazuar në të paktën dy statistika (konsumi dhe buxheti i familjeve) shihet se kostoja bazike për familjen me dy persona arrin në nivelin e 5.500 lekë në muaj. Për çdo individ shtesë në familjet me më shumë se dy persona, kostoja e rritur mujore është mesatarisht 1.800 – 2.000 lekë. Pra për një familje me 4 persona, efekti i “taksës” së inflacionit si pasojë e rritjes së çmimeve është deri

në 9.000 – 9.500 lekë në muaj. Kjo tendencë vjen në rritje, pasi llogaritjet që paraqiten në këtë analizë bazohen te mesatarja e inflacionit nga Janari deri në Korrik 2022. Në rast se inflacioni do të vijojë rritjen, atëherë për çdo 1% rritje të tij do të reflektohet një rritje në shpenzimet e familjeve me 4 persona me të paktën 900 lekë në muaj. Por, nëse llogaritim vetëm këtë efekt të inflacionit duket se paketa e rezistencës sociale me një ndihmë mujore prej 3.000 lekë në muaj/ individ arrin të paktën të përballojë mesatarisht peshën e shpenzimeve të rritura nga inflacioni. Nga ky krahasim ka familje që shpenzojnë më pak (qytetet e vogla dhe periferike), por ka që shpenzojnë më shumë (kryeqyteti dhe qytetet e mëdha). Në fakt, shumica e familjeve me të ardhura të ulta varen nga remitancat (dërgesat e valutave nga jashtë vendit). Nisur nga një llogaritje e bazuar te Euro dhe paundi që janë dy valutat që kanë peshën kryesore në remitancat[6], atëherë zhvlerësimi i Euros ndaj Lekut (4.5% më ulët për periudhën 8 mujore 2022) ka ndikim me të paktën 32.5 milion euro më pak në të ardhurat e familjeve për të përballuar kostot e rritura. Nisur nga fakti që indeksimi që nevojitet për të përballuar kostot e rritura për pensionet është miratuar indeksimi në normën 3.3%[7] shihet se llogaritjet për familjet me dy persona (kryesisht pensionistë) kanë një shtesë të pensionit të tyre me të paktën 6.000 lekë për vetëm muajt Prill – Qershor 2022. Ndërsa, rritja e pagave për infermierët, mjekët, mësuesit me 6% nga muaji Korrik 2022, rritja e pagave të ushtarakëve me 30%, si dhe rritja e pagave për institucione të caktuara në nivele të ndryshme në dy kategoritë e para është më së shumti një indeksim që mundet të ndikojë për përballimin e 90% të ndikimit të inflacionit deri më tani dhe një rritje që shkon në barazvlerësim të sistemit të pagave për ushtarakët, të cilët nuk kanë parë

rritje deri më sot. Natyrisht, që indeksimi i pagave mundet që të ndikojë në mbajtjen e konsumit edhe për pak kohë pa u tkurrur në nivele të ulëta. Por, kjo nuk vlen për gjithë punonjësit e tjerë të sektorit publik dhe privat që nuk kanë patur asnjë indeksim në pagat e tyre. Kategoritë me paga të paindeksuara, që përbëjnë ¾ e gjithë të punësuarve formalë të tregut të punës në Shqipëri duhet të mjaftohen vetëm me uljen e shpenzimeve të tyre. Në shumë familje kjo mund të përkthehet në ulje të nivelit të jetesës deri në kufijtë e varfërisë. Në familje të tjera, kjo do të thotë në mohimin e shpenzimeve të nevojshme për shëndetësi, mobilim dhe mirëmbajtje, si dhe në mos shkuarjen me pushime verore. Për të tjerë, kjo rritje do të thotë mospërballim i ushqimeve bazike dhe energjisë. Me një analizim paraprak edhe të statistikave nga INSTAT rreth shfrytëzimit të njësive akomoduese formale në sezonin veror shihet se është në nivele më të ulëta nga turistët vendas. Kjo qasje e familjeve shqiptare është e ndikuar edhe nga kjo pasiguri e të punësuarve, të cilët janë në momente kritike për vijimësinë e përballimit të kostos së jetesës, që pritet të rritet edhe më tej. Nisur nga kjo situatë mjaft e paprecedent për konsumatorin shqiptar, ku nga njera anë përballet me kurbën rritëse të produkteve që ata shpenzojnë përditë dhe nga ana tjetër është kurba ulëse e zhvlerësimit të të ardhurave mujore, atëherë nevojitet që të prezantohen opsione për ta parandaluar një krizë gjithpërfshirëse, ku rënia e konsumit do të ishte humbja e madhe e ekonomisë dhe fillimit të trazirave sociale të ndikuara nga trokitja e pamundësisë së kostove të rritura në dyert e shumë familjeve me të ardhura të ulta. Opsionet gjithsesi publiku shqiptar i pret nga qeveria për politikat sociale dhe ato fiskale, si dhe Banka e Shqipërisë për sa lidhet me tregun

monetar dhe atë të këmbimit. Banka Qendrore dhe qeveria normalisht që po e monitorojnë inflacionin. Politika monetare si politika kryesore që rekomandohet të përdoret është përdorur duke ndryshuar normat e interesit bankar. Aktualisht shihet se me vendimet e saj do të ulë kërkesën e ekonomisë, duke rezultuar në rritje ekonomike më të ulët, bashkë me inflacion më të ulët. Ndërsa parandalimi i inflacionit është tentuar me rritjen e normave të interesit, duket se ulja me ritme të paprecedenta të zhvlerësimit të Euros ndaj Lekut ka ulur në mënyrë të menjëhershme fuqinë blerëse. Në fakt, rritja e normave të interesit duke mos rritur furnizimin me para është metoda që përdoret nga vendet e zhvilluara për të kontrolluar inflacionin. Por, tregu monetar shqiptar ka shumë elementë të ndryshëm nga tregjet ku rekomandohet përdorimi i kësaj metode. Në mungesë të furnizimit me para, atëherë bonot qeveritare duhet të kishin fituar terren edhe më shumë se deri më sot, pasi kanë ndikimin e tyre në kontrollin e inflacionit. Blerja e Euros në tregun e këmbimit herë pas here është një metodë e pamjaftueshme. Shpenzimet e qeverisë, huamarrja publike dhe taksat përbëjnë politikat fiskale për luftimin e Inflacionit. Nëse shkaktari kryesor pas inflacionit janë shpenzimet e qeverisë, atëherë ato mund të rregullohen duke rritur shpenzimet sociale dhe pakësuar shpenzimet e tjera. Kërkesa konsumatore do të rritej edhe më tej nëse furnizimi me para direkt te individët me të ardhura të ulta do të rritej për të përballuar ofertën e tregut të brendshëm. Në pamundësi të një huamarrje të afërt, atëherë furnizimi me para direkt është një instrument monetar, por me prapavijë fiskale për të parandaluar rritjen e inflacionit duke e orientuar paranë direkt te individët që do ta konsumojnë atë, por me këtë rast paguhen edhe ato borxhe që qeveria i ka individëve të saj dhe që i ka në proces likujdimi. Ndërkohë, në përgjegjshmërinë e një politike fiskale të dedikuar ndaj situatës do të duhej që të vendoseshin norma më të larta tatimore për kategorinë e individëve që fitojnë të ardhura të larta duke synuar që pjesa e tyre e pashpërndarë e të ardhurave nga pasuria tashmë të funksionojë për periudhë të tillë mjaft dramatike për të ardhmen. Një normë më e lartë e tatimit mbi të ardhurat mund të reduktojë shpenzimet, kërkesën dhe presionet inflacioniste nëpërmjet politikës fiskale. Vendosja e kufijve të çmimeve, të cilat në parim u menduan se mund të ndihmonin në zbutjen e presioneve inflacioniste duke u përpjekur të shërbejnë si instrumenta administrativë për të përshtatur çmimet e kontrolluara me pagat aktuale, realisht në praktikë nuk arritën ta përmbushin dot funksionin e tyre. Në këtë drejtim, kontrolli i gjithë institucioneve drejt abuzivizmit në treg me çmimet, lufta ndaj evazionit e bazuar te një vullnet i pakorruptuar, si dhe dialogu politik dhe gjithpërfshirës edhe me ekspertët, shoqërinë civile, sindikatat dhe organizatat e biznesit dhe të tjerë përfaqësues të shoqërisë janë një përgjigje që ndikon direkt dhe indirekt ndaj situatës së rritjes së çmimeve.

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

OP-ED

E ENJTE 25 GUSHT 2022

7

Dita e Pavarësisë së Ukrainës

Tani bëhet fjalë për jetë a vdekje Në Kiev, ne po e shënojmë ditën nën kërcënimin e vazhdueshëm të sulmit rus – dhe po përballemi me një pellg ujëmbledhës gjatë rrjedhës së luftës

NGA NATALIYA GUMENYUK

N

jë vit më parë, më 24 gusht - 30 vjetori i pavarësisë së Ukrainës - një gjeneratë e re pilotësh po drejtonin forcat ajrore ukrainase duke fluturuar mbi Sheshin e Pavarësisë në Kiev. Kolona e avionëve luftarakë drejtohej nga Anton Lystopad, i cili u njoh si një nga pilotët më të mirë të vendit. Ishte 30 vjeç, i lindur në vitin e pavarësisë. Pothuajse një vit më vonë, në gusht 2022, Lystopad mori “Urdhrin për Guxim” nga presidenti, Volodymyr Zelenskiy. Disa ditë pas ceremonisë, ai u vra në luftime. Historia e Lystopad mund të tingëllojë pothuajse shumë simbolike, por ukrainasit janë mësuar me një simbolikë kaq tragjike. Gjashtë muaj nga fillimi i pushtimit rus, me bombardimet e tij pa kriter të qyteteve paqësore, mizoritë dhe tmerret e Bucha dhe Mariupol, por edhe solidariteti, qëndrueshmëria dhe sakrificat që kemi përjetuar, gjithçka ndihet më e mprehtë dhe më e thellë. Hidhërimi i humbjeve dhe gëzimi i mbijetesës. Edhe para luftës në shkallë të gjerë, për ukrainasit, Dita e Pavarësisë ishte festa më e rëndësishme e vitit, dita më e ndritshme, kur ne nuk mendonim për vdekjen e tiranisë dhe perandorisë sovjetike, por rilindjen e shtetit dhe të lirisë. Në mes të luftës, një paradë ushtarake në kryeqytet nuk është një opsion - ushtarët dhe pajisjet duhet të jenë në vijën e frontit. Një tubim civil mund t'i vërë njerëzit në rrezik. Ka shqetësime se sulmet ajrore të Vladimir Putin do të ndëshkojnë ata që festojnë diçka që ai dëshiron të shkatërrojë. Por të mos bësh asgjë do të

ndihej si një humbje. Të mos lejosh Rusinë të shkatërrojë mënyrën tonë të zakonshme të jetesës është një formë proteste. Instalimi i pajisjeve ushtarake ruse të shkatërruara përgjatë rrugës kryesore të Kievit, Khreshchatyk, është duartrokitur nga shumë njerëz. Ai ofron një koment ironik: më 24 shkurt, Moska donte që automjetet e saj të blinduara të futeshin në qendër të Kievit. Pas humbjeve të Rusisë në Kiev, Chernihiv dhe Sumy, dhe më vonë përparimin e saj të ngadaltë në Donbas, Kremlini ndryshoi strategjinë e tij. Në vend të betejave, Moska kryen sulme të rastësishme me raketa në qytete paqësore si Kremenchuk në qershor, ku 21 njerëz u vranë në një qendër tregtare dhe Vinnytsia në korrik, ku 27 humbën jetën. Shumë prej nesh janë mësuar me sirenat e sulmeve ajrore; disa madje kanë pushuar së fshehuri në bodrume. Por kjo mundësi sulmi në çdo vend apo moment është mizore. Ajo mbetet e padukshme për vizitorët e huaj, të cilët shpesh habiten se sa normale është bërë jeta në Kiev apo Chernihiv. Megjithatë, ne ende shpresojmë që Dita e Pavarësisë të jetë një ditë e përsosur me diell. Fillimi i një sezoni të ri, kur shumë rikthehen pas një pushimi veror. Shumë gra dhe fëmijë ukrainas do të kthehen në shtëpi nga refugjatët e tyre jashtë vendit. Për disa, mjetet financiare për të dalë jashtë vendit janë shterur, ndërsa të tjerë thjesht duan të kthehen në shtëpitë e tyre. Përveç nëse, sigurisht, ato janë vende nën okupim si Mariupol ose Severodonetsk. Më parë kisha shqetësimet e mia për paradat ushtarake dhe demonstratat publike të krenarisë ushtarake. Por jo sot. Nuk jam më i shqetësuar për shpërthimin e militarizmit. Ata që janë në vijën e parë ëndërrojnë të kthehen në familjet dhe karrierën e tyre. Shërbimi i tyre më kujton më shumë detyrën e zjarrfikësve apo punonjësve të shpëtimit. Një gjysmë viti ka rezultuar i mjaftueshëm për të kuptuar luftën: për të parë shëmtinë e saj, por edhe banalitetin e saj. Nuk është

një forcë e natyrës dhe nuk është e pashmangshme. Fitorja nuk varet vetëm nga heroizmi apo fuqia, por nga strategjia dhe aftësia për të përdorur burimet me mençuri. Dita e Pavarësisë ndihet gjithashtu si një pellg ujëmbledhës: ne duhet të konsiderojmë se çfarë ka ndodhur dhe çfarë të presim më pas. Betejat e mëdha do të jenë të pamundura në dimër, kështu që tre muajt e ardhshëm do të jenë vendimtarë - një shans për të kundërsulmuar dhe për të çliruar sa më shumë qytete të jetë e mundur përpara se të fillojë ngërçi. Kjo është një arsye tjetër pse këto ditë

mendimet tona janë kryesisht me ata që janë në vijën e parë. Do të ketë ditë të tjera për të mbajtur zi për të rënët. Unë mendoj së pari për një mik – një ish-botues i një reviste të mrekullueshme të stilit të jetës, me të cilin kam raportuar për Kharkiv në mars dhe që u mobilizua këtë verë. Tani ai komandon një kompani parashutiste. Ai nuk mund ta lërë armën e tij edhe kur fle në postin e tij në Donbas, nga frika e diversantëve. Gjatë një bisede telefonike të fundit, pyeta se si ndiheshin bashkëluftëtarët e tij këto ditë. Ai tha se përkundër shumë betejave dhe rraskapitjes së madhe, vendosmëria e tyre ishte e fortë. Të gjithë e kuptuan se çfarë po bënin atje: ndërsa ata mbanin linjën, pushtuesit nuk do të hynin në qytetet e tyre të lindjes. Sulmet e fundit ndaj objektivave ushtarake në Krime i kanë gëzuar njerëzit – si në kryeqytet ashtu edhe në vijën e frontit. Mendoj edhe për 8000 robër lufte ukrainas. Nëse Kremlini nuk mund t'i lëndojë ukrainasit në shtëpi, të burgosurit mund të bëhen një objektiv. Mendimet e mia janë me dy miq të kapur këtë verë në betejat në lindje të Ukrainës, historitë e të cilëve mund të tregojnë gjithashtu historinë e vendit. I pari – nuk do ta publikoj emrin e tij për arsye sigurie – ka kaluar tetë vitet e fundit në bisedimet për zgjidhjen e konfliktit në Donbas, duke biseduar me homologët e tij rusë dhe me separatistët, duke shpresuar vërtet për një përparim. Më kot. Më pas, pas 24 shkurtit, ai vendosi të merrte armët. I dyti, Maksym Butkevych, është një antifashist i njohur, një pacifist që besonte në rezistencën jo të dhunshme, një mbrojtës i të drejtave të njeriut që luftoi kundër çdo lloj diskriminimi dhe mbështeti njerëzit e zhvendosur nga Donbasi. Për këtë ai u etiketua "neo-nazist" nga propaganda e Kremlinit dhe u quajt spiun - sepse ai punonte si gazetar për BBC dhe UNHCR. Pavarësisht historisë së tij të pacifizmit, ai arriti të besonte se lufta ishte mënyra e vetme e mbetur për të mbrojtur të drejtat e njeriut kur vendi i tij ishte nën sulm. Ne nuk kishim dëgjuar për të që nga qershori, por ai së fundi u shfaq në një video propagandistike ruse të të burgosurve të kapur në Luhansk. Ai dukej i shqetësuar dhe i shqetësuar, i hollë, gri, i heshtur. Por megjithatë kjo video ishte e mirëpritur - ai është gjallë. Dua një video tjetër të tij. Pamjet arkivore ekzistojnë të Maksym në 1990, ende një nxënës, duke bërë thirrje që shkollat ukrainase të mbështesin lëvizjen studentore për pavarësi. Në atë kohë dukej si një ëndërr, por përvoja jonë nga 30 vitet e fundit, duke përfshirë tetë vjet luftime në lindje dhe gjashtë muaj duke i rezistuar një pushtimi, tregon se ne i arrijmë qëllimet tona jo sepse shpresojmë, por sepse punojmë dhe luftojmë, të rraskapitur, por përcaktuar. *Nataliya Gumenyuk është një gazetare ukrainase e specializuar në çështjet e jashtme dhe raportimin e konflikteve Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi

8

E ENJTE 25 GUSHT 2022

REKLAMA

Fjala është e para!

SHKARKONI

FALAS APP

Cyan Magenta Yellow Black

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

E ENJTE, 25 GUSHT 2022

NGA ERVIN BAKU

SHËN LUIZA DHE PRIVATIZIMI

I TRIUMFIT TË SAJ HISTORIK!

L

uiza Gega është sot Kampione e Europës në fuqi në garën e 3000 metrave me pengesa. Luiza Gega është sot rekordmene në fuqi e Kampionatit Europian. Dhe këtë e arriti në Mynih të Gjermanisë, në një vend, në një qytet dhe në një stadium historik. Është ndër triumfet më të mëdhenj të historisë modeste të sportit shqiptar. Në mos më i madhi. Ajo arriti në majën e Europës me pasion, me punë të madhe, me këmbëngulje dhe me sakrifica të paimagjinueshme. Pas kthimit nga Holanda me medaljen e argjendë, mori një dhuratë shumë të çmuar, prishjen e pistës së vetme të vrapimit në kryeqytet, stadiumin “Qemal Stafa”. Shkoi në Elbasan për t’u stërvitur. Përballoi stresin e rrugës vajtje-ardhje.

Cyan Magenta Yellow Black

Nga mungesa e një piste tartani në Tiranë, u stërvit edhe te Shkolla e Bashkuar. Në një terren me gurë. Po po, e lexuat mirë: Në një terren me gurë. Si pasojë, nxorri dy herë kavilen… Për të arritur në majë të Europës, Luiza është rrëzuar shumë herë, por ka ditur të ngrihet dhe të ecë përpara. Dhe të vendosë sot emrin e Shqipërisë në majën e mbretëreshës së sporteve. Është kampione e Europës në një vend që nuk ka piste olimpike! Skandal! Luiza nuk ka garuar vetëm me kundërshtaret e saj, ajo për vite të tëra ka garuar me pengesat e mëdha jashtë piste. Shqipëria sot ka nevojë për shumë e shumë Luiza. Ndaj unë e quaj me të drejtë: Shën Luiza. Ajo është një model perfekt për rininë e sotme dhe për rininë e së ardhmes: Sportiste e shkëlqyer, kampione e modestisë, qytetare dinjitoze! E dinim të gjithë që triumfi historik i Luizës

do përdorej politikisht. Kushdo të ishte në pushtet të njëjtën gjë do të bënte, kjo nuk diskutohet. Por privatizime të tilla janë të papranueshme. Hipokrizi e gjallw! Luiza është e të gjithëve, jo e qeverisë. E morët me kadillak (nuk e mora vesh ç’punë kishte ministrja e sportit në atë makinë???) dhe e futët me vrap brenda. Duke lënë njerëzit që kishin dalë ta presin në diellin përvëlues. Duke ndjekur në dy monitorë ceremoninë tuaj private. E pse mos bëhej në sheshin Skënderbej ajo ceremoni??? Luiza është e të gjithëve, dhe ju jeni të fundit… Pse privatizoni gjithçka dreqi e mori??? A bëri mirë Luiza që pranoi atë ceremoni? Atë e di ajo. Askush nga ne nuk kemi të drejtë ta gjykojmë… Por, një gjë e dimë pothuajse të gjithë: Nuk i detyrohet asgjë, askujt! Përveç trajnerit të saj fantastik Taulant Stërmasi!

E ENJTE 25 GUSHT 2022

BOTËRORI 2023 PËR FEMRA

10

SPORT

Grima flet para grumbullimit:

SFIDOJMË dy ekipet më të forta të grupit, LUAJMË PA FRIKË

vajzat të mos jenë në trysninë e madhe të rezultatit dhe të luajnë pa frikë duke dhënë maksimumin e tyre. Nuk kemi pse të mos synojmë edhe rezultate pozitive, veçanërisht në ndeshjen me Poloninë mendoj se kemi më shumë shanse edhe për faktin se luajmë në shtëpi dhe do të kemi edhe mbështetjen e tifozëve. Por edhe me Norvegjinë ne do të synojmë të bëjmë një paraqitje sa më të mirë”.

K

ombëtarja e femrave nis këtë të mërkurë grumbullimin dhe përgatitjet për dy ndeshjet zyrtare të eliminatoreve të Botërorit 2023. Trajneri Armir Grima ka ftuar 20 futbolliste për këto sfida, me të parën që luhet më 1 shator ndaj Polonisë në stadiumin “Elbasan Arena”, ndërsa më pas përfaqësuesja shqiptare do të udhëtojë drejt Norvegjisë për sfidën përmbyllëse të kualifikueseve më 6 shtator. Tekniku kuqezi shpreson që i gjithë grupi të jetë në formë optimale dhe thekson se skuadra do të synojë rezultate pozitive, ndonëse është i ndërgjegjshëm se përballë do të kemi dy nga rivalet më të forta të grupit. Gjithashtu, Grima në prononcimin e tij për Fshf.org flet edhe për procesin e rinovimit të grupit si edhe për përgatitjet që do të vijojnë pas eliminatoreve të Botërorit. SITUATA E EKIPIT “Grupi është thuajse i plotë, edhe pse kemi mungesa që ndikojnë pak, por si gjithmonë kemi mundësi për t’i zëvendësuar si duhet me vajzat e tjera. Në këtë fazë të vitit ajo që më shqetëson pak është gjendja fizike

Grumbullohet Kombëtarja U-15, trajneri Damo teston 24 futbollistë të vitlindjes 2008

S

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

tafi teknik i Kombëtares U-15 ka organizuar këtë të mërkurë në seancë stërvitore me 24 lojtarë të vitlindjes 2008. Seanca është zhvilluar në Qendrën e Ekipeve Kombëtare në Kamëz teksa trajneri Armand Damo ka testuar lojtarët që kanë

e vajzave, pasi vijmë nga një periudhë pushimesh. Normalisht vajzat që vijnë nga skuadra e Vllaznisë janë mirë në aspekte pasi i kanë nisur prej kohësh përgatitjet dhe janë në aktivitete, ndërsa pjesa tjetër e grupit janë për t’u parë se në çfarë gjendje fizike do të vijnë. Ne kemi qenë në komunikim të vazhdueshëm dhe e dimë që edhe vajzat që nuk kanë nisur aktivitetin me klubet e tyre janë stërvitur rregullisht, shpresojmë shumë që të jenë në formë sa më optimale fizike”. OBJEKTIVAT E DY SFIDAVE “Në fakt përpara kemi dy ndeshjet më të vështira të grupit, por duke qenë se ne i kemi arritur tashmë objektivat që kishim në fillim të eliminatoreve, për pozicionin në renditje dhe pikët e grumbulluara, që janë një rekord për Kombëtaren e femrave, uroj që

RINOVIMI I GRUPIT “Në përfundim të eliminatoreve do të vijojmë punën me skuadrën, e para për të ruajtur grupin e lojtarëve që kemi në dispozicion, por edhe për të afruar lojtare të reja gradualisht. Aktualisht presim që të pajisen me pasaporta shqiptar edhe dy vajzat e tjera, Fortesa Berisha dhe Vesa Paqarizi, për të cilat mendoj se janë futbolliste të perspektivës. Ne jemi vazhdimisht duke monitoruar situatën dhe për të gjetur futbolliste cilësore për të rinovuar sa më shumë ekipin. Bazën që kemi duhet ta ruajmë gjithsesi, pasi mendoj se është një grup i stabilizuar tashmë dhe që ka marrë shumë eksperiencë”. PËRGATITJET POST-BOTËRORIT “Mbështetja që ofron FSHF për Kombëtaren e femrave, por edhe për futbollin e femrave në përgjithësi, është shumë e madhe dhe duke pasur këtë mbështetje mendoj se kemi mundësi ta shfrytëzojmë periudhën në vazhdim deri në fund të vitit për të organizuar seleksionime e ndeshje miqësore në mënyrë që të testojmë sa më shumë futbolliste, por edhe për të mbajtur në formë grupin deri në eliminatoret e ardhshme të kompeticioneve ndërkombëtare. Jemi duke përgatitur një program për periudhën pas eliminatoreve dhe po organizohemi që të kemi disa grumbullime dhe testime të ndryshme”. Burimi: fshf.org

qenë pjesë e grupit të ekipit U-15 gjatë gjithë këtij viti. Me përjashtim të mesfushorit Adri Mehmeti, i cili vinte nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për t’u testuar, pjesa tjetër e lojtarëve aktivizohen me klubet e kampionatit shqiptar. I pranishëm në këtë seancë ka qene edhe trajneri i Kombëtares U-18, Ardi Behari, ndërsa tekniku Damo ka kërkuar këtë test për të parë gjendjen e lojtarëve dhe për të monitoruar sidomos aspektin fizik në prag të nisjes së sezonit të ri. Lojtarët e kësaj vitlindjeje do të formojnë edhe grupin e skuadrës për kompeticionet në vazhdim. Grumbullimi i fundit i Kombëtares -15 ka qenë në muajin qershor me kuqezinjtë e vegjël që zhvilluan dy miqësore me Kosovën U-15 në stadiumin “Kukës Arena”. E gjithë seanca është fokusuar në testet për çdo lojtarë me stafin teknik që ka marrë përgjigjet e duhur për gjendjen aktuale të gjithë lojtarëve të kësaj grup-moshe. Impresionet kanë qenë pozitive dhe grupi është shfaqur në gjendje të mirë, ndërsa stafi i Kombëtares U-15 ka zhvilluar seleksionime të shumta gjatë muajve të fundit, por edhe disa ndeshje miqësore. Ndërkaq, stafi po punon edhe për organizimin e miqësoreve gjatë muajve në vazhdim, ndërkohë që do të marrë pjesë edhe në turneun e radhës “UEFA Development U15” që do të zhvillohet në muajin nëntor.

www.fjala.al

SHKURT

Erzeni në kërkim të fitores së radhës rzeni mori një fitore befasuese në javën e parë të E kampionatit ndaj Vllaznisë, ndërsa të shtunën do të luajë në transfertë kundër Kastriotit.

Trajneri Xhevahir Kapllani është munduar të mbajë në tonus skuadrën në dy seancat e para të kësaj jave, ndërsa grupi po shkon drejt kompletimit. Së fundmi kanë nisur përgatitjet me ekipin edhe mesfushori slloven, Marko Kriviçiç, e gjithashtu sulmuesi shqiptar nga Maqedonia e Veriut, Ilirid Ademi. Në të njëjtën kohë, klubi po përgatit dokumentacionin për të bërë edhe federimet e fundit. Konfirmohet se mesfushori Enbija Shehu nuk do të jetë më pjesë e ekipit, ndërsa ka dilema për mbrojtësin Drilon Kryeziu, i cili nuk ishte në javën e parë. Nga ana tjetër, pritet të jetë gati qendërsulmuesi me origjinë kosovare, Progon Maloku. Dje është zyrtarizuar edhe sulmuesi senegalez, Thierno Thioub.

MURINJO I SHPALL LUFTË JUVENTUSIT,

Roma i bashkohet garës për objektivin e bardhezinjve në merkato oma e Zhoze MuR rinjos vazhdon punën në

merkato, ku prioritet i është dhënë gjetjes së një zëvendësuesi për Zhorzhinjo Vijnaldum i cili do të mungojë një kohë të gjatë për shkak të një dëmtimi. Në listën e drejtuesve të klubit kryeqytetas duket se nuk mungojnë alternativat, ku në orët e fundit është shtuar edhe emri i mesfushorit të PSG-së, Leonardo Paredes. Sipas raportimeve nga “Sky Sports”, argjentinasi që është prej kohësh dhe një objektiv i Juventusit, shikohet nga ana e trajnerit të verdhekuqve, Zhoze Murinjo si zëvendësuesi perfekt i Vijnaldum, me klubet që kanë nisur kontaktet e para mes tyre. Nëse ky operacion i merkatos mbyllet me sukses do të ishte një rikthim për Paredes, me mesfushorin që ka veshur fanellën e Romës dhe në të shkuarën.

Piloti i njohur i Formula 1 e mbyll aventurën me Meklaren aniel Riçardo nuk do të jetë më një pilot i Meklaren. D Këtë gjë e ka konfirmuar vetë skuderia britanike me anë të një postimi në rrjetet sociale.

Pilioti australian prej kohësh përflitej se nuk do të ishte më pjesë e Meklaren dhe që pritet të zëvendësohet nga bashkëkombësi i tij, Oskar Piastri. “Meklaren dhe Daniel Riçardo kanë rënë dakord se Daniel do të lërë skuadrën nëfund të sezonit të 2022. Skuadra e falënderon Danielin për dedikimin dhe kontributin, përfshirë dhe atë fitore të paharrueshme në Monza. Mezi po presim të mbyllim sezonin më të fort se kurrë sëbashku”, ishin fjalët e Meklaren. Riçardo do të jetë pjesë e skuadrës britanike deri ën fund të këtij viti, por e ardhmja e tij ende nuk është e sigurt. Siç raportojnë mediat ai pritet që të rikthehet dhe njëherë te Alpine, por mundësi të tjera janë edhe Haas me Uilliams.

E ENJTE 25 GUSHT 2022

SPORT

ONLINE 24 ORË

11

Synohet transferimi i bujshëm, ish-kapiteni i

KOMBËTARES Mërgim Mavraj është emri më i madh i dalë në skenë në këtë merkato për një transferim të mundshëm te Partizani.

e konfirmon:

Jam në bisedime me

PARTIZANIN!

P

as largimit të Belicës, të kuqtë janë në kërkim të një tjetër qendërmbrojtësi, që do të shtonte opsionet dhe konkurrencën në sulm. “Panorama Sport” raportoi ekskluzivisht para disa ditësh se “demat” kanë kontaktuar Mërgim Mavrajn, ish-kapitenin e Kombëtares, që ka luajtur me ekipe si Hamburg, Ingolshtad apo Grojter Furth. Vetë Mavraj është prononcuar në lidhje me këtë temë, ku duket pro një lëvizjeje të tillë. “Po, mund t’jua konfirmoj që kam lejuar të nisin bisedimet. Për momentin vetëm kaq mund të them. Nuk e di se si mund të shkojë, nëse do të ketë një bashkëpunim apo jo. Nga ana ime mund të them se fakti që një klub si Partizani është interesuar për mua që të jem pjesë e tij, është një vlerësim shumë i madh. Të rikthehem prapë në ato fusha me tifozët e mrekullueshëm shqiptarë, në fushat ku kemi pasur shumë kujtime, do të ishte një mënyrë nostalgjike për t’i prekur edhe një herë ato stadiume, ato fusha. Madje, ja tani që po i përmend për ju, sa më shumë i mendoj, aq më shumë më shtohet dëshira. Gjithsesi, nuk e di se si do të mbyllet, janë shumë faktorë. Nga ana ime është një ide shumë e mirë, shumëe bukur, që ta mbyll karrierën në Shqipëri.

Po e përfundoj duke e theksuar edhe një herë, që a do të më jepet apo jo mundësia, nuk e di”, tha ai ndër të tjera për “OverSport”. Burimi: panorama.com.al

PREMIER LEAGUE

Liverpuli me “mallkimin” e dëmtimeve, Keita larg fushës

S

ikur të mos mjaftojnë re zultatet në fushë, Liverpuli merr lajme të këqija çdo ditë nga infermieria këtë fillim sezoni. Emri i fundit që i është shtuar listës së gjatë të dëmtimeve në infermierinë e “Reds”-ave, është ai i mesfushorit Nabi Keita. Mesfushori nga Guinea i cili nuk ka debutuar ende këtë sezon (në ndeshjen e parë kundër Fulhamit ishte i sëmurë ndërsa ndaj Kristal Palasit qëndroi për 90 minuta në stol), humbi edhe ndeshjen e fundit kundër Junajtidit pas një dëmtimi pak orë përpara takimit. Mungesa e 27vjeçarit i shtohet problemeve të trajnerit Jyrgen Klop, i cili ka të dëmtuar edhe Kërtis Xhonsin, Ibrahima Konatenë, Xhoel Matipin, Aleks OkslejdÇembërleinin, Diogo Zhotën, Tiago Alkantarën, Kalvin Ramsejn dhe portierin Kaoimhin Kelleher. Këtyre u shtohet edhe blerja më e shtrenjtë e historisë së klubit, Darvin Nunjez, i cili është i pezulluar pas kartonit të kuq me Kristal Palasin. “Nabi u dëmtua të dielën. Na duhet të bëjmë teste të tjera, por nuk duket se ai do të stërvitet nesër. Ndoshta duhet të presim, por nuk e di. Nuk është e lehtë”, tha Klop. Situata e dëmtimeve në “Anfield” është diçka e paprecedentë. “Reds”-at kanë marrë vetëm dy barazime dhe një humbje në 3 javët e para të Premier Ligës. Mesfusha

është pika ku skuadra po vuan më shumë, por Klop ka përsëritur se skuadra nuk ka plane për të hyrë në merkato. Në ndeshjen kundër Mançester Junajtidit të hënën, trajneri gjerman surprizoi jo pak kur e nisi me Fabinjon në stol, ndërsa preferoi në trion e mesfushës Harvi Eliotin, Xhordan Hendersonin dhe Xhejms Milnerin. “Aktualisht ne kemi pesë mesfushorë dhe duhet ta nisim ndeshjen me tre. Mund të kishim nisur me dy nëse do të kishim më tepër sulmues, por ne kemi vetëm tre sulmues, kështu që nisëm me tre dhe pastaj ndryshojmë gjatë ndeshjes. Ne duhet të mendojmë përpara ndeshjes për taktikën dhe kjo është e vetmja arsye, por ky është vendimi vetëm për këtë ndeshje”. Skuadra e tij u pa shumë shpesh e ekspozuar si në mesfushë, ashtu edhe në mbrojtje në “Old Trafford”, ndërsa golat e shpejtë të Sanços dhe Rashfordit e bënë të pamundur marrjen e një rezultati pozitiv ndaj rivalëve historikë. Goli i Salahut në fund të ndeshjes, nuk u mjaftoi “Reds”-ave për të arritur një barazim që do të vlente shumë më tepër se një pikë për mënyrën se si po shkonin gjërat në fushë.

12

E ENJTE 25 GUSHT 2022

PERSONAZH

PAPA PIU XII,

JETËSHKRIMI

PAPA ASKET MES DEBATEVE HISTORIKE Papa Piu XII, pagëzuar Eugjenio Maria Xhuzepe Gjovani Paçeli, u lind në Romë, më 2 mars 1876 dhe ndëroi jetë në Kastel Gandolfo, 9 tetor 1958. I mbiquajtur “Princi i “Perëndisë”, ishte papa i 260 i Kishës katolike romake dhe kreu i qytet-shtetit të Vatikanit, nga 2 marsi i 1939 gjer në vdekjen e tij. Para zgjedhjes së tij si papë, Paçeli shërbeu si sekretar i Bashkësisë për Marrëdhënie të Jashtëzakonshme Kishtare, nunc papnor, dhe Sekretari kardinal i Shtetit, detyra në të cilat ai punoi të kryente marrëveshje me kombet evropiane, ndër më të njohurat Marrëveshja perandorake me Gjermaninë, në vitin 1933, e cila është ende në fuqi. Gjatë mbretërimit të tij si papë, papati u përball me shkatërrimet e Luftës së Dytë Botërore (1939–45), abuzimet e regjimeve naziste, fashiste dhe sovjetike, tmerrin e Holokaustit, sfidën e rindërtimit të pasluftës dhe kërcënimin e komunizmit dhe Lufta e Ftohtë. I konsideruar si një asket dhe “shenjt i Zotit” nga admiruesit e tij, Piu u kritikua nga të tjerët për “heshtjen publike” të tij të supozuar përballë gjenocidit dhe politikave të tij në dukje kontradiktore të paanshmërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore, por antikomunizmit të zjarrtë gjatë periudhës së pasluftës. Pacelli udhëtoi gjerësisht në misionet papale, duke vizituar Amerikën e Jugut (1934) dhe Amerikën e Veriut (1936) si dhe Francën (1935, 1937) dhe Hungarinë (1937).

DEBATI Piu XII në enciklopedinë Britanike

N

ë faqet enciklopedinë Britanike, referuar Papa Piut XII shkruhet: Në pamundësi për të ndaluar përhapjen e luftës, Piu - Papa i parë që përdori radion gjerësisht - bëri një seri transmetimesh për Krishtlindje në të cilat ai iu kthye një sërë temash të ngritura nga Benedikti XV gjatë Luftës së Parë Botërore. Në to ai priste me padurim një të re rend botëror që do të zëvendësonte nacionalizmin egoist që kishte provokuar zjarrin. Marrëdhëniet e Pius me Boshtin dhe Aleatët mund të kenë qenë të paanshme, por politikat e tij ishin të ngjyrosura me antikomunizëm pa kompromis. Megjithatë, pavarësisht urrejtjes së tij personale ndaj komunizmit, ai refuzoi të mbështeste pushtimin nazist të Bashkimit Sovjetik. Në fillim të vitit 1940 ai mirëpriti Myron C. Taylor, përfaqësuesin personal të Presidentit të SHBA Franklin Roosevelt në Vatikan, por nuk ia vuri veshin nxitjeve të Taylor për të dënuar mizoritë naziste. Në vend të kësaj, Papa iu referua në mënyrë të zhdrejtë të këqijave të luftës moderne. Në mesazhin e tij të Krishtlindjeve të vitit 1942, Piu iu afrua zbulimit të simpatisë së tij për ata “të cilët pa faj...ndonjëherë vetëm për shkak të racës ose kombësisë, janë dorëzuar në vdekje ose në një rënie të ngadaltë”. Ai refuzoi të thoshte më shumë, nga frika se denoncimet publike papale mund të provokonin regjimin Hitler për të brutalizuar më tej ata që i nënshtroheshin terrorit nazist – siç ndodhi kur peshkopët holandezë protestuan publikisht në fillim të vitit – duke rrezikuar të ardhmen e kishës. Megjithëse i lejoi hierarkitë kombëtare të vlerësonin dhe t’i përgjigjeshin situatës në vendet e tyre, ai krijoi Shërbimin e Informacionit të Vatikanit për t’u ofruar ndihmë dhe informacion rreth mijëra refugjatëve të luftës dhe udhëzoi kishën që t’u jepte ndihmë të matur hebrenjve, gjë që shpëtoi në heshtje. mijëra jetë. Pas luftës, megjithatë, Papa u kritikua ashpër se nuk kishte bërë më shumë për të ndihmuar viktimat e Hitlerit dhe u pa nga disa si një “Papë i heshtjes” përballë Holokaustit.

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

HISTORIA

kundër nazistëve dhe komunistëve, por heshti për

HOLOKAUSTIN

I

debatuar për heshtjen mbi Holokaustin, Papa Piu XII u ofroi azil politik shumë antifashistëve. Dhe ai mbeti në Romë gjatë bombardimit nazist.

Një njeri i varur midis kohërave të vjetra dhe të reja, Piu XII ishte Papa i parë që doli në TV dhe shkroi një enciklikë mbi të, por ai u mbiquajt gjithashtu “princi i Zotit”: për lindjen e tij aristokratike, por edhe për atmosferën solemne. Se dukej sikur ringjallte madhështinë e lashtë të papëve-mbretërve. Pasardhësi i një familjeje të integruar mirë në Vatikan vëllai i tij Françesko, jurist, pati një rol të rëndësishëm në Paktet Laterane të 29-ës - si nunci apostolik në Gjermani ai fitoi një përvojë të madhe në botën gjermane. Kjo është një histori e shkruar nga gazetari Adriano Monti Buzzetti Colella, dhe botuar në “Focus Storia” në numrin 25 të saj. APELIMET E PADOBISHME Në vitin 1930, tashmë kardinal, ai u bë sekretar i shtetit nën Piun XI dhe nisi marrëveshje me qeveri të ndryshme: ndër to marrëveshjen e diskutueshme me Rajhun nazist për garancitë e besimtarëve katolikë, sado të shkelura sistematikisht nga Hitleri. Me vdekjen e Papa Rattit, Pacelli ishte favorit dhe formimi i tij solid politik dhe diplomatik tërhoqi votat e konklavës. Ishte viti fatal 1939, në prag të një lufte të re botërore që Piu XII u përpoq më kot ta shmangte me nisma dhe thirrje diplomatike. Transmetimi radiofonik i gushtit ’39 është i famshëm: “Asgjë nuk humbet me paqe, çdo gjë humbet me luftë”. Pasi dështoi për ta bërë këtë, ai më pas punoi në frontin humanitar: ai mirëpriti eksponentë antifashistë në Vatikan, krijoi një Zyrë Informacioni për të Pagjeturit dhe një Komision Papnor për Ndihmë për refugjatët dhe familjet në nevojë, ndërsa manastiret u dhanë azil hebrenj dhe të përndjekur politik. MBROJTËSI I QYTETIT Kur Roma u bombardua, ai nxitoi për t’i sjellë ngushëllim popullatës së prekur, madje edhe pas 8 shtatorit nuk pranoi të largohej nga një qytet ku mbeti e vetmja pikë referimi: për këtë arsye, kur qyteti u çlirua në ‘44, turma romake shkoi në sheshin e Shën Pjetrit duke e vlerësuar si mbrojtës i qytetërimit. Në vitet në vijim ai u dallua për antikomunizmin e tij të nxehtë, i cili kulmoi me shkishërimin de fakto të të krishterëve që përqafuan ideologjinë marksiste, por edhe për përkushtimin e tij marian dhe një magjister të gjerë doktrinor. Pas vdekjes së tij erdhi koha e polemikave, të shkaktuara nga drama gërryese “The Vicar” nga dramaturgu gjerman Hochhut, mbi “heshtjet” e kaluar të Piut XII përballë Holokaustit hebre. E kthyer në qendër të vëmendjes disa herë - paralelisht me procesin drejt lumturimit të Papa Pacellit, i kritikuar edhe nga eksponentë të komunitetit hebre legjenda e zezë për Pastor Angelicus (një tjetër pseudonim i tij) vazhdon, megjithëse historiografia aktuale e ka rehabilituar kryesisht figurën e tij. Përgatiti për botim: L.Veizi

www.fjala.al

KULTURË

ONLINE 24 ORË

E ENJTE 25 GUSHT 2022

13

BALETI DHE BOMBA:

Koment NGA LYNDSEY WINSHIP

YJET E KËRCIMIT TË UKRAINËS PO SFIDOJNË PUTININ NGA HAGA Duke përdorur skena dhe kostume të huazuara, Baleti i Bashkuar ukrainas – i udhëhequr nga ish-regjisori i “Bolshoi”, Alexei Ratmansky – po provojnë një “Zhisel” që ata shpresojnë se do të bëjë më shumë sesa thjesht të emocionojë audiencën në Mbretërinë e Bashkuar

“Ishte ora 5 e mëngjesit”, thotë Veronika Rakitina, “dhe u zgjova nga zhurma e një bombe. Pashë lajmet dhe gjëja e parë që pashë ishte një kishë e djegur pranë shtëpisë së prindërve të mi në Kharkiv”. Valltarja ukrainase po kujton mëngjesin e pushtimit rus. Në telefonin e saj, ajo nxjerr një foto të një ndërtese katërkatëshe me dy katet e saj të fundit të hedhura në erë. “Dhe këtu,” thotë ajo, duke treguar katin e parë, “është apartamenti i gjyshërve të mi. Ata ishin brenda – ata ishin thjesht me fat.” Bashkëshorti i Rakitina-s, bashkë-balerini Vladyslav Detiuchenko, udhëtoi nga Kievi te prindërit e tij në Kremenchuk, ku rusët bombarduan një qendër tregtare 200 metra larg shtëpisë së tyre. “Në shtëpi tani nuk ka dritare,” thotë ai. “Unë dhe vëllai im pamë raketën. Ne dëgjuam shpërthimin dhe zbritëm në dysheme – pastaj sapo filluam të vrapojmë.” Unë kam një familje në Rusi që thonë: ‘Do të jesh i lirë, do të jesh me ne’. Mund ta imagjinoni? Të gjithë këtu kanë një histori si kjo, por duket sikur po përshkruajnë një komplot filmi, sepse mjedisi nuk mund të ishte më i qetë. Jemi në Hagë, ku ish-konservatori i muzikës dhe vallëzimit të qytetit është bërë një shtëpi për refugjatët ukrainas – duke përfshirë një kompani të re balerinësh. Zyrat dhe klasat janë kthyer në dhoma gjumi të improvizuara. Në një studio poshtë korridorit, kërcimtarët kalojnë ritualin e njohur të klasës së përditshme të baletit – siguruesisht i njëjtë në mbarë botën, përveç se disa nga fytyrat duken të lodhura, të tensionuara dhe të shpërqendruara. Baleti i Bashkuar ukrainas u shfaq në shkurt kur dy të rinj ukrainas po kërcenin në një shfaqje në Holandë me balerinën holandeze Igone de Jongh. Stanislav Olshanskyi kujton se doli në skenë një ditë pas pushtimit. “Ju jeni duke kërcyer, por nuk e ndjeni trupin tuaj,” thotë ai. “Më kujtohet që bëra një kabriole dhe isha në ajër duke menduar, ‘Çfarë po ndodh atje tani? Si janë miqtë e mi?’” Duke gjetur kërcimtarët të përlotur në dhomën e zhveshjes, producentët e shfaqjes u zotuan të ndihmojnë, duke bashkuar forcat me koreografin lider botëror Alexei Ratmansky për të krijuar një strehë për kërcimtarët dhe për të prodhuar një version të ri të baletit “Zhizel” për një vrapim njëjavor në Coliseum të Londrës muajin e ardhshëm. I lindur në Shën Petersburg, Ratmansky e kaloi fëmijërinë e tij në Kiev, u stërvit në Moskë, kërceu me Baletin Kombëtar të Ukrainës, si dhe në Kanada dhe Danimarkë, dhe më vonë u bë drejtor artistik në Baletin “Bolshoi” të Moskës. (Ai është tani me bazë në SHBA.) Ai ishte duke bërë koreografi në Bolshoi kur shpërtheu lufta, por u largua menjëherë dhe që atëherë ka folur hapur për pushtimin. Njerëzit që ai i konsideronte miq nuk e kanë dënuar luftën. “I zhgënjyer nuk është fjala e duhur,” thotë ai për ta. “Jam zemërthyer. Sepse duhet t’i pres. Si mund ta mbështesë luftën një person i arsyeshëm? Është thjesht përtej meje.” Gruaja e Ratmansky, Tatiana, ka një familje në Rusi. “Ata thonë: ‘Prit pak, do të jesh i lirë, do të jesh me ne. Thjesht duhet të vuash pak.’ Mund ta imagjinoni?” Ndërkohë babai i Tatianës është në Kiev. Ai është në të 90-at dhe nuk mund të ecë në strehën e bombave. “Pra, sirenat e ajrit shkojnë dhe ata thjesht ulen atje dhe presin.” Ratmanksy nuk mund ta besojë se ka ardhur deri këtu. “Kur filloi lufta, mendova: ‘Epo, tani miliona rusë do të dalin në rrugë dhe do ta ndalojnë atë. Ky është fundi i Putinit.” Dhe asgjë nuk ndodhi. Mendova, ‘NATO, OKB, do ta ndalojë.’ Dhe asgjë nuk ndodh.” Ratmansky është plot tërbim dhe mosbesim të qetë, por në studio ai është i qetë dhe i matur – “si një psikolog”, thotë një balerin – ndërsa këmbëngul që hapat të përsëriten vazhdimisht. “Alexei është një perfeksionist. Çdo detaj i krahëve, kokës, gishtërinjve, qerpikëve,” thotë Vladimir Malakhov, një ish-yll i Teatrit Amerikan të Baletit dhe një koleg ukrainas, i cili ka ardhur për t’i tërhequr kërcimtarët në formë. Kjo Zhizel bazohet në vënien në skenë të Ratmansky 2019, e bërë pas një studimi të thelluar të burimeve të hershme historike, por është modifikuar për këtë kompani dhe ka grupe dhe kostume të ndryshme që janë dhuru-

ar nga Trupa Mbretërore e Baletit të Birminghamit. Kërcimtarët janë të sigurt këtu: atyre u është dhënë dispensimi i veçantë për t’u larguar nga Ukraina (gruaja e Presidentit Zelenskiy, Olena është përfshirë) dhe ata janë të zhytur në punën e tyre. “Por në të njëjtën kohë, - thotë Rakitina, - zgjohem me lajmin se një bombë hyri në këtë qytet apo në atë qytet. Çdo herë, është sikur të derdhet ujë i ftohtë”. Kur mbyll sytë sheh bomba duke rënë. Nëse një aeroplan fluturon sipër, ajo dridhet. Ajo dhe të gjithë kërcimtarët janë të shqetësuar se Ukraina po rrëshqet në axhendën e lajmeve: përmes performancës, ata duan t’u kujtojnë njerëzve se lufta është ende duke vazhduar. Për Ratmansky, kjo nuk është vetëm një tragjedi kombëtare, por edhe një krizë personale. “Identiteti im është me të vërtetë i prishur,” thotë ai, “dhe unë duhet të gjej një mënyrë për t’i bashkuar të gjitha së bashku.” Edhe të kujtosh kohët e lumtura në Bolshoi është e dhimbshme. “Njerëzit me të cilët kam dashur shumë të punoj, ata kanë tradhtuar humanizmin e artit tonë.” Por ka copa shprese për vendin e rrethuar. “Ka pasur një rilindje të politikës, identitetit, kulturës dhe baletit. Ukraina nuk ka qenë kurrë kaq e bashkuar.” Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi

E ENJTE 25 GUSHT 2022

HAPËSIRË​

14

SHKENCË

Një fluturim i pazakontë dhe pak mister në Mars Helikopteri Martian Ingenuity pothuajse ka mbaruar letargjinë e tij dhe po shtrin... tehet, ndërsa nga një distancë e shkurtër, roveri Perseverance dërgon një foto befasuese.

N

dërkohë që vëmendja e shkencëtarëve dhe apasionistëve të hapësirës është e gjitha e përqendruar te misioni Artemis I, i cili në fund të muajit duhet të sjellë një kapsulë pa

pilot në orbitën e Hënës, lajmet vijnë nga Marsi në mënyrën e tyre befasuese. NJË FLUTURIM I VOGËL, POR... Si fillim, helikopteri Ingenuity Mars i NASA-s, i sjellë në Mars së bashku me

roverin Perseverance, u ngrit për fluturimin e tij të 30-të. Nga të dhënat e para është e qartë se ishte një fluturim shumë i shkurtër, gjatë të cilit helikopteri u ngrit pak nga toka, jo më shumë se 5 metra, dhe u zhvendos vetëm 2 metra, dhe më pas u

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

ul përsëri, pas rreth 30 sekondash: koha për të bëni disa fotografi. Një fluturim i keq? Jo, larg saj. Fluturimi ia ka arritur qëllimit. Cilat ishin synimet e NASA-s? Për ta kuptuar këtë, duhet të mbahet mend se fluturimi i fundit i Ingenuity u zhvillua më 11 qershor 2022, pas së cilës helikopteri u ndal për shkak të ardhjes së dimrit marsian, i cili zgjati 101 ditë marsiane, i quajtur sol. DIMRI I KALUAR Aktualisht në kraterin Jezero është ende dimër, temperaturat e natës bien në -86 ° C dhe kohëzgjatja e ditës është e tillë që sasia e energjisë që godet panelet diellore të helikopterit nuk është e mjaftueshme për të fuqizuar një fluturim të gjatë. Megjithatë, gjatë ditës, bateritë rikarikohen mjaftueshëm për të lejuar kërcime të shkurtra si ajo që sapo ka ndodhur. Në çdo rast, pranvera është afër dhe për këtë arsye ekziston një dëshirë e madhe për të rikthyer zgjuarsinë në lojë. Para fluturimit, inxhinierët e NASA-s kishin kontrolluar shëndetin e rotorit, duke e rrotulluar atë me 2573 rrotullime në minutë. Të dhënat e mbledhura gjatë fluturimit janë dërguar në Tokë dhe i nënshtrohen ekzaminimit të teknikëve për të verifikuar nëse gjithçka funksionon vërtet sipas manualit. Ajo që është e sigurt është se askush nuk e priste që droni të mund të jetonte kaq gjatë dhe të ishte në gjendje të mbijetonte dimrin marsian. Në vend të kësaj ai ia doli. Kjo është një shenjë e mirë, edhe në pritje të dërgimit të dy helikopterëve të tjerë të ngjashëm në Mars me misionin që - midis kësaj dekade dhe dhjetëvjetëshit tjetër - duhet të sjellë përsëri në Tokë mostrat e tokës marsiane që po mbledh Perseverance. FIJA E KËNMBËLLIMIT Ndërkohë, më pak se një kilometër larg, eksplorimi i Këmbënguljes vazhdon. Për momentin, roveri i NASA-s, i cili kaloi 536 ditë në Mars, vazhdon të dërgojë fotografitë e tij. Dhe nga analiza e atyre të marra gjatë ditës 517, del një element të paktën anormal (shiko foton): diçka që i ngjan telit del nga sistemi i shpimit. Duke supozuar se nuk është një objekt i matricës marsiane (do të ishte shumë e habitshme!) Do të jetë e nevojshme të kuptohet origjina e tij. Nëse do të ishte një tel i lënë nga teknikët kur roveri ishte ende në Tokë, dhe nuk do të ishte sterilizuar në mënyrë të përsosur, do të ekzistonte rreziku i kontaminimit të mostrave të shkëmbinjve dhe tokës së nxjerrë me molekula tokësore, me rrezikun që rezultatet e analizat mund të falsifikohen.

SHPJEGIMI

Cili është kuptimi i simboleve të NASA-s? Në afërsi të misionit Artemis I mund të keni parë logot e NASA-s të pikturuara në raketë. Çfarë rëndësie kanë ato? ë këto ditë mund t’ju ketë ndodhur N të ndaloni dhe të admironi raketën e NASA SLS Space Launch System, gati në

platformën e lëshimit, e cila sipas planeve duhet të sjellë një kapsulë pa pilot në orbitën e Hënës në misionin Artemis I. Dhe kush e di, ndoshta aty syri yt ra te logot e NASA-s të vendosura në vetë raketën dhe pyete se çfarë kuptimi kanë. Logoja më e famshme, ajo e rrumbullakët në të kuqe, të bardhë dhe blu (me nofkën meatball) është projektuar nga një punonjës i NASA-s, James Modarelli, në vitin 1959, pra në vitin e dytë të jetës së agjencisë amerikane të hapësirës. Vizatimi përmban referenca për aspekte të ndryshme të “misionit” të NASA-s: forma e rrumbullakët, para së gjithash, të kujton formën e një planeti,

ndërsa yjet përfaqësojnë hapësirën. Krahu i kuq në formë V përfaqëson aeronautikën, shpirtin origjinal të agjencisë, përpara se të zgjeronte horizontet e saj në eksplorimin e hapësirës. Ky i fundit në fund përfaqësohet nga objekti që bën një orbitë rrethore rreth emrit të agjencisë.

KRIBATI Nëse qofti është simboli më i famshëm i NASA-s, më moderni është “krimbi”. I prezantuar në vitin 1975 pikërisht për nevojën për të pasur një simbol më minimalist dhe në hap me kohën, krimbi nuk ishte asgjë më shumë se fjala “NASA” e kompozuar me një stil tipografik unik, që të kujtonte sinuozitetin e një krimbi. Ajo u konceptua nga Richard Danne dhe Bruce Blackburn.

Në vitin 1992, megjithatë, NASA vendosi t’i rikthehej dashurisë së parë, qofteve, dhe krimbi u la përkohësisht: në vitin 2020 u ripërshtat dhe që atëherë simbolet zyrtare të NASA-s janë dy. Sigurisht, NASA ka edhe një simbol tjetër zyrtar, “vulën”, e cila

përdoret në raste formale, si për shembull disa ceremoni zyrtare, çmime etj. Vula, ashtu si qoftet, përfshin elementë ikonë të aktivitetit të Agjencisë Amerikane të Hapësirës, ​​si planetë, yje, orbita dhe elemente vektoriale.

www.fjala.al

E ENJTE 25 GUSHT 2022

ARGËTIM

ONLINE 24 ORË

25 gusht 1814

15

Dashi Mos u tregoni sipërfaqësorë në punë, ndonëse këto ditë lodhja ka qenë e madhe duke dalë mbi kapacitetin tuaj. Ndaloni për një moment për të kuptuar se si mund t’i kaloni më lehtë pengesat. Mos u tregoni të druajtur por kërkoni ndihmë nëse keni nevojë.

Demi Gjatë kësaj të hëne do e gjeni veten në qendër të vëmendjes. Hijeshia juaj po arrin pikun maksimal, ndërsa favorizohen takimet dhe njohjet e reja. Ndër të tjera do tregoheni shumë spontanë dhe të besueshëm, ndaj aftësitë tuaja joshëse do jenë fare të lehta. Në punë një mik i juaj ose një i afërm, do ofrojë një bashkëpunim të shkëlqyer.

Binjakët Kjo ditë do të kërkojë një sforcim të madh fizik nga ana juaj. Duhet të tregoheni të gatshëm që të jepni maksimumin për të arritur një objektiv tuajin. Ka diçka që së fundmi ju shqetëson dhe nuk ju lë të flini. Mundohuni që të zgjidhni problemin dhe për rrjedhojë të qetësoheni.

Gaforja Pritni një sukses të madh në punë. Të gjitha sforcimet do të vlerësohen, pasi do ju besohet një rol i ri i cili do të shënojë kthesë pozitive në karrierën tuaj. Këshillohet që t’i planifikoni më mirë angazhimet tuaja, kështu që në mbrëmje mundohuni të gjeni kohë për të festuar me partnerin/en ose shoqërinë.

Luani

Do të përballeni me disa debate në ambientin e punës. Kjo gjë mund të ndikojë negativisht në rendimentin tuaj në aktivitetet ku do të përfshiheni. Tregohuni sa më diplomatë të mundeni kur është fjala për mendimet tuaja, në mënyrë që të mos gaboni.

Forcat britanike i vënë zjarrin

KAPITOLIT dhe

SHTËPISË SË BARDHË

N

ë të njëjtin vit, 1812, në të cilin Napoleoni filloi fushatën e tij të pasuksesshme kundër Rusisë në Evropë, gjë që e bëri atë të merrte Moskën dhe të qëndronte atje për një muaj pavarësisht se u dogj nga rusët, filloi një luftë tjetër në Amerikën e Veriut që gjithashtu do të përfundonte me zjarrin e një qyteti të madh. Dhe, mbi të gjitha, nga simbolet e saj kryesore. Qyteti ishte Uashingtoni dhe më 24 gusht 1814, Shtëpia e Bardhë, Kapitoli dhe ndërtesa të shumta ushtarake u dogjën. Dhe Presidentit James Madison iu desh të ikë me qeverinë e tij në Brookeville, një qytet i vogël në Maryland i njohur si “kryeqyteti i Shteteve të Bashkuara për një ditë”. Do të ishte hera e vetme që një fuqi e huaj do të arrinte të merrte kryeqytetin e vendit të Amerikës së Veriut pas Luftës së Pavarësisë. Qeveria u largua nga kryeqyteti dhe Madison la gruan e

tij Dolley, punëtorët dhe skllevërit për të ruajtur sendet me vlerë nga Shtëpia e Bardhë. Ishin njerëz si skllavi i ri Paul Jennings, 15 vjeç, kopshtari McGraw dhe francezi Jean-Pierre Sioussat, mjeshtri i ceremonive të presidentit, të cilët arritën të merrnin dhe të shpëtonin portretin e George Washington dhe të iknin. Pushtimi i qytetit zgjati 26 orë dhe forcat e ushtrisë britanike, të komanduara nga gjenerali Robert Ross, u tërhoqën. Një gjeneral i cili do të vdiste pak më vonë në sulmin ndaj Baltimore. Djegia e kryeqytetit ishte një dënim për shkatërrimin e shkaktuar nga amerikanët në maj në Port Dover, Kanada, brenda Luftës Anglo-Amerikane që zgjati nga 1812 deri në 1815. Një luftë që, duke mbyllur rrethin, filloi për shkak të luftërave Napoleonike: Anglia vendosi një bllokadë detare për të

parandaluar vendet neutrale të tregtonin me Francën. SH.B.A. e panë atë si të paligjshme. Dhe gjithashtu Flota Detare Mbretërore në nevojë detyroi mijëra marinarë nga anijet amerikane që hipën të regjistroheshin. Nga ana e tyre, Shtetet e Bashkuara aspironin të mbanin një pjesë ose të gjithë Kanadanë Britanike. Ndërsa luftonte në Evropë, Anglia e duroi luftën me milicët, por kur Napoleoni abdikoi dhe shkoi në mërgim në ishullin Elba në 1814 Britanikët ishin në gjendje të dërgonin trupat e tyre përsëri në Shtetet e Bashkuara dhe të digjnin Uashingtonin. Një vit më vonë, paqja do të nënshkruhej në Traktatin e Gentit dhe Indianëve Amerikanë, të cilët britanikët e kishin armatosur gjatë asaj kohe për ta bërë të vështirë për të luftuar armikun e tyre të përbashkët, i munduri i madh do të tërhiqej.

Virgjëresha Do t’iu duhet të merrni një vendim të rëndësishëm në anën profesionale. Me shumë mundësi në punë do të gjeni një bashkëpunim i cili do të zgjasë në kohë. Zgjedhja që do të bëni do të rezultojë shumë produktive për karrierën tuaj. Në dashuri, ky është momenti për ta çuar lidhjen në një nivel të ri.

Peshorja Gjatë kësaj dite mund të nxirrni në pah talentet tuaja më të mëdha. Do të ndiheni të admiruar për aftësitë tuaja, dhe nuk do mungojnë propozimet e mira në adresën tuaj, të cilat kryesisht do të kenë të bëjnë me profesionin.

Akrepi Mundësi të mira financiare dhe marrëveshje të reja në punë paraqiten para jush. Roli juaj si lider në një projekt do ketë shumë rëndësi dhe do ju lejojë që të shfaqni profesionalizmin dhe autoritetin tuaj. Jeta personale pritet të jetë e mbushur plot pasion dhe dashuri.

Shigjetari Do të ndiheni shumë emotiv dhe të prekshëm. Në këtë moment do të ndjeni mungesën e një njeriu shumë të dashur, kështu që mund t’iu vijë ndërmend një çmenduri që ta surprizoni me një vizitë. Gjatë javës do të keni mundësi të mira për të punuar, lidhur me projekte shumë interesante.

Bricjapi

Mundohuni të mos tregoheni shumë impulsiv, sidomos në dashuri. Mund të ndiheni të ndikuar nga presioni i dobësive tuaja, por mundohuni të rezistoni. Vetëm nëse arrini të ruani ekuilibrin e duhur emocional do të arrini që të shmangni tensionet dhe debatet e padobishme.

NGJARJET E DATËS 25 GUSHT

1609

Galileo Galilei u paraqet teleskopin e tij të parë ligjvënësve venecianë.

1900

Ndahet nga jeta Friedrich Nietzsche, filozof gjerman. U lind më 1844

1814

U dogj Washington, D.C. dhe u shkatërrua Shtëpia e Bardhë nga forcat britanike.

1908

1825

U lind Ihsan Toptani, veprimtar i çështjes kombëtare dhe gazetar shqiptar.

Uruguai shpall pavarësinë nga Brazili.

1991

Bjellorusia shpall pavarësinë nga Bashkimi Sovjetik

Ujori

Sjellja e diskutueshme e një mikut tuaj do ju indinjojë. Kjo gjë do të shkaktojë polemika të shumta, të cilat vështirë se do të sheshohen. Nga ana tjetër në këtë moment do të jeni në një fazë të mbushur me probleme, ndaj vetëm miqësitë e vërteta do ju bëjnë të ecni përpara.

Peshqit Do të keni mundësi të bëni blerje të mira për shtëpinë tuaj dhe një dhuratë me vlerë për partnerin. Në këtë moment ndjeni nevojën për të patur më shumë vëmendje në dashuri. Gjithsesi mundohuni që të tregoheni më të dashur ndaj partnerit, duke mos u bërë vetëm kërkues. Ndoshta mund të jetë kokëfortësia juaj ajo që do e frenojë romanticitetin.

16

E ENJTE 25 GUSHT 2022

REKLAMA

www.fjala.al

ONLINE 24 ORË

Udhëto i sigurt kudo në Europë Siguracioni Karton Jeshil + Asistencë Rrugore Autosos FALAS

Blije Online sigal.com.al

Cyan Magenta Yellow Black