Story Transcript
6.
6. SINIF YARDIMCI
SINIF
Kİ KA
20 DAKİKADA FEN BİLİMLERİ SORU BANKASI
DA
Funda TONUS
DAKİKA YAY I N L A R I
SERİ: SORU KİTAPLARI Copyright MPS Basım Yayın İth. İhr. Tic. Ltd. Şti.
Kİ KA
ISBN: 978-625-8220-03-2 Sertifika No: 50196
Dizgi - Grafik
Dakika Dizgi Servisi
Baskı
Platin Ofset Sertifika No: 49236 Halkalı / İSTANBUL
Genel Dağıtım
DA
Karekök Rasimpaşa Mah. Karakolhane Cd. No:16/2 Kadıköy / İSTANBUL Telefon: (216) 418 36 70 – 330 08 57 www.dakikayayinlari.com
Birinci Basım
Bu kitabın ve sistemin her hakkı saklıdır. Tüm hakları MPS Basım Yayın İthalat İhracat Ticaret Limited Şirketine aittir. Kısmen de olsa alıntı yapılamaz. Metin, biçim ve sorular yayımlayan şirketin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılamaz, yayımlanamaz.
ÖN SÖZ
Kİ KA
Değerli Öğretmenler, Sevgili Öğrenciler, Öğretim sürecinin en önemli unsurlarından biri zamanı verimli kullanmaktır. Uzun ve titiz bir çalışmanın sonucunda sizlere sunduğumuz kitap ile bu hedefe daha kolay ulaşacağınıza inanıyoruz.
Dikkat süresi, bir insanın dikkati dağılmadan bir işe odaklandığı sürenin toplamıdır. Peki, bir iş üzerine tümüyle yoğunlaşan bir insan için dikkat süresi kaç dakikadır? Diğer bir ifadeyle bizler, çok önemsediğimiz bir işe en fazla kaç dakika odaklanabiliyoruz? Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar, bu sürenin ortalama 20 dakika olduğunu gösteriyor. Bu sebeple, kitabımızda her bir konu testi için yaklaşık 20 dakikalık bir çözüm süresi düşünülmüştür. Konu testlerinden sonra karma sorulardan oluşan bölüm testleri ile konunun pekiştirilmesi hedeflenmiştir. Lise giriş sınavı sorularının çözülebilmesi için konuyu bilmenin yeterli olmadığı artık herkes tarafından kabul edilmektedir. Konuyu bilmenin yanı sıra, doğru ve hızlı düşünebilme, soruyu değerlendirebilme, çözüm alternatifleri arasından doğru ve kısa yöntemi seçebilme, işlemi kısa sürede ve hatasız yapabilme gibi etkenlerin de belirleyici öneme sahip olduğu açıktır.
DA
Bu kitap hazırlanırken ortaokul müfredatı dikkatle incelenmiş, sınırları tespit edilmiştir. Lise giriş sınavının soruları; konu ve soru dağılımı, soru tipleri ve öğrenciden istenen yaklaşım tarzları göz önüne alınarak analiz edilmiştir. Bu tespit ve analizden sonra konuya ışık tutan değişik kaynakların desteği ve yazarın öğretmenlik birikimiyle bu kitap oluşturulmuştur. Kitabın rahat anlaşılabilmesini sağlamak ve sıkıcılıktan kurtarmak için mizanpaja, dizgiye, grafik çizimlerine ve baskıya azami özen gösterilmiştir. Bu kitabın yazımında desteklerini esirgemeyen yazarımız Funda Tonus’a; tashihinde yardımcı olan Nuray Atabey ve Didem Sığan’a; dizgisindeki titiz çalışmalarından dolayı Nazmiye Anlama’ya şükranlarımızı bildiririz. Tüm öğretmenlerimize ve öğrencilerimize yararlı olması dileğiyle...
Dakika Yayınları
İÇİNDEKİLER 1. Bölüm: GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR 12
Güneş Sistemi - 2
15
Güneş Sistemi - 3
18
İç (Karasal) Gezegenler - 1
21
İç (Karasal) Gezegenler - 2
24
Dış (Gazsal) Gezegenler - 1
27
Dış (Gazsal) Gezegenler - 2
30
Güneş Tutulması
33
Ay Tutulması
36
Bölüm Testleri
39
Kİ KA
Güneş Sistemi - 1
2. Bölüm: VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER
46
Kemikler
49
Eklemler
52
Kaslar
55
Sindirim Sistemi
58
Sindirim Sistemi Yapı ve Organları - 1
61
Sindirim Sistemi Yapı ve Organları - 2
64
Sindirime Yardımcı Organlar
67
Dolaşım Sistemi
70
Damarlar
73
Kan
76
Büyük Kan Dolaşımı
79
DA
Destek ve Hareket Sistemi
82
Kan Grupları ve Kan Alışverişi
85
Solunum Sistemi - 1
88
Solunum Sistemi - 2
91
Boşaltım Sistemi - 1
94
Boşaltım Sistemi - 2
97
Kİ KA
Küçük Kan Dolaşımı
Boşaltıma Yardımcı Organlar
100
Bölüm Testleri
103
3. Bölüm: KUVVET VE HAREKET
110
Bileşke Kuvvet
113
Dengelenmiş Kuvvetler
116
Dengelenmemiş Kuvvetler
119
Sürat
122
Sabit Süratli Hareket
125
Yol - Zaman Grafikleri
128
Sürat - Zaman Grafikleri
131
Bölüm Testleri
134
DA
Kuvvetin Özellikleri
4. Bölüm: MADDE VE ISI Maddenin Yapısı
142
Hâl Değişimleri - Erime ve Donma
145
Hâl Değişimleri - Buharlaşma ve Yoğuşma
148
Yoğunluk
151
Yoğunluğun Hesaplanması
154
Yüzme Batma
157
Sıvıların Yoğunluğu
160
163
Isı İletkeni
166
Isı Yalıtkanı
169
Isı Yalıtımı
172
Binalarda Isı Yalıtımı
175
Yakıtlar
178
Katı ve Sıvı Yakıtlar
181
Gaz Yakıtlar
184
Yenilenemez Enerji Kaynakları
187
Yenilenebilir Enerji Kaynakları - 1
190
Yenilenebilir Enerji Kaynakları - 2
193
Yenilenebilir Enerji Kaynakları - 3
196
Soba ve Doğal Gaz Zehirlenmeleri
199
Bölüm Testleri
202
Kİ KA
Isı İletimi
5. Bölüm: SES VE ÖZELLİKLERİ
210
Sesin Yayılması - 2
213
Farklı Seslerin Oluşumu - 1
216
Farklı Seslerin Oluşumu - 2
219
Sesin Farklı Ortamlarda Sürati
222
Sesin Farklı Sıcaklıklarda Sürati
225
Işık ve Sesin Sürati
228
Ses Enerjisi
231
Sesin Yansıması
234
Ses Yansımasının Teknolojide Kullanımı
237
Sesin Soğurulması
240
Ses Yalıtımı
243
Akustik
246
Bölüm Testleri
249
DA
Sesin Yayılması - 1
6. Bölüm: VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 256
Sinir Sistemi - 2
259
Sinir Sistemi - 3
262
İç Salgı Bezleri - 1
265
İç Salgı Bezleri - 2
268
Ergenlik Dönemi
271
Duyu Organları - Göz
274
Görme Olayı ve Göz Kusurları
277
Kulak
280
Burun, Dil ve Deri
283
Sistemlerin Sağlığı - 1
286
Sistemlerin Sağlığı - 2
289
İlk Yardım ve Organ Bağışı
292
Bölüm Testleri
295
DA
Kİ KA
Sinir Sistemi - 1
7. Bölüm: ELEKTRİĞİN İLETİMİ İletken ve Yalıtkan Maddeler
302
İletken ve Yalıtkan Maddelerin Kullanım Alanları
305
İletken Boyunun Ampul Parlaklığına Etkisi
308
İletken Kalınlığının Ampul Parlaklığına Etkisi
311
İletken Cinsinin Ampul Parlaklığına Etkisi
314
Elektriksel Direnç
317
Ampuldeki Direnç
320
Bölüm Testleri
323
Her bölümün sonunda karma sorulardan oluşan “Bölüm Testleri” yer almaktadır.
Testlerde bulunan karekod ile ilgili dersin konu anlatımı ve soruların video çözümlerine ulaşılmaktadır.
Kİ KA
Her test defterdeki ilgili dersin konu içeriğiyle sınırlandırılmıştır.
Konu anlatım videoları ve soru çözümlerine “www.dakikavideocozum.com” adresini ziyaret ederek veya “Dakika Yayınları Video Çözüm” uygulamasını indirerek ulaşabilirsiniz.
DA
Karekodun altındaki numarayı girerek veya kameranızdan karekodu okutarak ilgili konu anlatımı veya soruların çözümlerine ulaşabilirsiniz.
Açılan sayfadan izlemek istediğiniz içeriğe ulaşabilirsiniz.
Kİ KA
0C255222
dakikavideocozum.com
DA
Karekod okutun veya karekodun altında bulunan ‘Kod Gir’ alanına girin
KAREKOD TARA veya
Kod Gir
Karekod Kodunu Giriniz...
Kİ KA
DA
Kİ KA
DA
1. BÖLÜM
GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR
1
Güneş Sistemi - 1 0C255222
1. Aşağıda Güneş sistemini gösteren bir görsel verilmiştir.
3. Aşağıda Dünya’nın doğal uydusu olan Ay ile Dünya’nın görselleri verilmiştir.
Güneş sisteminde bulunan gök cisimlerinden hangisinin sayısı birden fazla değildir?
A) Gezegen
B) Gök taşı
C) Yıldız
D) Uydu
Kİ KA
Ay
Dünya
Dünya ve Ay’ın bazı özellikleri aşağıdaki gibidir.
1. Küreseldir.
2. Güneş sisteminde yer alır.
3. Bir gezegen etrafında dolanır.
4. Kendi enerjisini üretemez.
2. Aşağıda Güneş sistemindeki gezegenleri ve bu geze‑
Verilen özelliklerden hangileri Dünya ve Ay için ortaktır?
A) 1, 2 ve 3
B) 1, 2 ve 4
C) 1, 3 ve 4
D) 2, 3 ve 4
dakika
genlerin uydularını gösteren bir görsel verilmiştir.
Neptün
Satürn
Mars
Güneş
4. Aşağıda bir yıldız olan Güneş’e ait görsel verilmiştir.
Dünya
DA
Venüs
Merkür
Jüpiter
Uranüs
Verilen görsele göre aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılamaz? A) Gezegenlerin birden fazla uydusu olabilir.
B) Gezegenlerin sahip oldukları uyduların büyüklükleri ve sayısı birbirinden farklı olabilir.
Güneş ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
C) Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenin sahip olduğu uydu sayısı sürekli artmaktadır.
A) Kendi enerjisini üreten ısı ve ışık kaynağıdır.
D) Güneş’e en yakın ilk iki gezegenin uydusu bulunma‑ maktadır.
C) Güneş sisteminde sayısı birden fazladır.
12
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
B) Dünya’ya en yakın yıldızdır. D) Güneş sistemindeki en büyük gök cismidir.
5. İki Yeni Dev Gezegen Keşfedildi ABD'deki Lowell Gözlemevi'nden ve İspanya'daki Galileo Ulusal Teleskopu’ndan yapılan gözlemlerle iki yeni dev gezegenin keşfedildiği açıklandı. İnsanların fark etmesi sayesinde keşfedilen iki gezegenin Dünya'dan 352 ışık yılı uzaklıkta Güneş benzeri bir yıldızın yörüngesinde bulundukları belirtildi.
Kİ KA
Haberler - 27.06.2021
Yapılan araştırma sonucunda bulunan gök cisimlerinin gezegen olarak sınıflandırılmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Gök cisimlerinin küre şeklinde olması
B) Bir yıldızın yörüngesinde dolanıyor olmaları C) Isı ve ışık kaynağı olmamaları D) Katı bir gök cismi olmaları
6. Aşağıda bir öğrencinin hazırlamış olduğu Güneş sistemi modeli verilmiştir.
DA
Yalnızca öğrencinin hazırlamış olduğu modele bakılarak aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?
A) Güneş sistemindeki gezegenlerin boyutları birbirinden farklıdır. B) Güneş sisteminde sekiz gezegen bulunmaktadır. C) Modelde uydulara ve asteroitlere yer verilmemiştir. D) Gezegenlerin hepsi katı bir yüzeye sahiptir.
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
13
7. Öğrenciler Güneş sisteminde bulunan gök cisimlerine ait bazı bilgiler vermiştir.
Melis: Kendi enerjisini üreten ısı ve ışık kaynaklarıdır.
Mert: Dünya’nın sahip olduğu doğal uydudur.
Kenan: Karasal veya gazsal yapıda olan, uydulara sahip gök cisimleridir.
Aleyna: Bir gezegenin yörüngesinde bulunan gök cisimleridir.
Öğrencilerin özelliklerini söylediği gök cisimleri aşağıdakilerden hangisidir?
Mert
Kenan
Aleyna
A)
Gezegen
Uydu
Ay
Yıldız
B)
Yıldız
Ay
Gezegen
Uydu
C)
Yıldız
Ay
Uydu
Asteroit
D)
Uydu
Asteroit
Yıldız
Gezegen
Kİ KA
Melis
8. Güneş sisteminde gezegenler ve diğer gök cisimleri, Güneş’in etrafında belirli bir yörüngede dolanır.
DA
Güneş sistemindeki tüm gök cisimlerinin bir arada durmasının nedeni ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur? A) Uzay boşluğunun sahip olduğu çekim alanı gök cisimlerini bir arada tutar. B) Güneş tüm gök cisimlerinden daha sıcak olduğu için sahip olduğu enerjiyle cisimleri kendine doğru çeker. C) Her gök cisminin sahip olduğu çekim kuvveti, gök cisminin belirli bir yörüngede dolanmasını sağlar. D) Tüm gök cisimlerinin bir arada durmasını sağlayan Güneş’in sahip olduğu çekim kuvvetidir.
14
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
2
Güneş Sistemi - 2 0EAAFAA6
1. Şekilde Güneş sistemine ait bir model verilmiştir.
3. Güneş sisteminde bulunan asteroitlerin çoğu Mars ile
Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında yer alır. Bazı as‑ teroitler ise gezegenlerin yörüngesinde bulunmaktadır. Dünya ve birkaç gezegenin yörüngesinde bulunan bu asteroitler, gezegenler ile birlikte Güneş’in etrafında do‑ lanır.
Güneş sistemimizde bulunan asteroit kuşağı hangi iki gezegen arasındadır?
A) Mars ve Jüpiter
B) Dünya ve Jüpiter
C) Dünya ve Satürn
D) Mars ve Satürn
Kİ KA
2. Aşağıdaki görselde asteroitlere ait bazı örnekler veril‑ miştir.
dakika
Buna göre,
I. Asteroitler sadece Mars ile Jüpiter arasında yer alırlar.
II. Dünya’nın yörüngesinde bulunan asteroitler de vardır.
III. Asteroitler gezegenler gibi Güneş’in etrafında dola‑ nırlar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
4. Aşağıdaki görselde bazı asteroit örnekleri verilmiştir.
DA
Verilen görselden yola çıkılarak aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?
A) Asteroitlerin hepsi düzensiz şekillidir.
B) Uzaydaki sürtünmeden dolayı asteroitler ısınarak bir alev topuna dönüşür. C) Asteroitler farklı şekil ve boyutta olabilirler. D) Asteroitler katı, sıvı ya da gaz yüzeye sahip olabilirler.
Verilen görsel aşağıdaki bilgilerden hangisini destekler? A) Asteroitler çoğunlukla asteroit kuşağı adı verilen bölgede bulunurlar. B) Asteroitler farklı şekillerdedir ve gezegenler gibi hal‑ kalara sahip olabilirler. C) Asteroitlerin yapısında farklı metaller bulunur. D) Asteroitlerden kopan parçalar Dünya’nın atmosferi‑ ne girerek meteorları oluşturabilirler.
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
15
5. Aşağıdaki görselde gece gökyüzünde arkasında bir ışık izi bırakan ve halk arasında yıldız kayması olarak ifade edilen olay gösterilmiştir.
Kİ KA
Verilen doğa olayı ile ilgili öğrencilerin ifadeleri aşağıdaki gibidir.
Melis: Dünya’nın çok yakınından geçen yıldızlardır.
Ege: Dünya’nın atmosferine giren gök taşlarıdır.
İrem: Gök cisminin etrafa yaydığı ışık, havadaki sürtünmeden dolayı alev almasından kaynaklanır.
Buna göre hangi öğrencilerin ifadeleri doğrudur?
A) Melis ve Ege
B) Melis ve İrem
C) Ege ve İrem
D) Melis, Ege ve İrem
6. Aşağıda asteroitlerden ya da kuyruklu yıldızlardan kopan bir parçanın yeryüzüne düşmesi sırasındaki konumları verilmiştir.
DA
UZAY
1 OSFER ATM
2
3
YERYÜZÜ
Buna göre gök cisminin 1, 2 ve 3 numaralı konumlarda aldığı isimler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir?
A) Gök taşı ‑ Meteor ‑ Meteorit
B) Meteorit ‑ Gök taşı ‑ Meteor
C) Meteor ‑ Gök taşı ‑ Meteorit
D) Gök taşı ‑ Meteorit ‑ Meteor
16
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
7. 15 Şubat 2013 tarihinde yerel saate göre sabah 09.20 civarında parlak bir meteor Rusya’da gökyüzünde belirmeye başla‑ dı. Saatte yaklaşık 60.000 km hızla hareket eden meteor parlak bir ateş topuna dönüştü ve yerden 15 ile 25 km yukarıda patladı. Yaklaşık 500 kiloton dinamit gücünde açığa çıkan enerjinin neredeyse tamamı atmosfer tarafından emildi.
Kİ KA
Rusya’da bulunan meteor parçalarından biri
Şok dalgasının etkisiyle parçalanan pencerelerden dolayı 1500 civarında kişi yaralandı, 4300’den fazla bina hasar gördü. Yaklaşık 10.000 ton ağırlığındaki meteor, 1908’den beri Dünya atmosferine giren en büyük gök cismi oldu. Meteor ancak atmosfere girdikten sonra fark edildi.
Buna göre meteorlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Meteorlar atmosferde parçalansa dahi yaydığı enerji ile insanların yaralanmasına neden olabilir. B) 1908 yılından beri atmosfere birçok meteor girmiştir.
C) Atmosfer, meteorların patlaması sonucu açığa çıkan enerjiyi emerek, Dünya’da oluşacak tahribatın boyutunu azaltır. D) Tüm meteorların hangi bölgeye, ne zaman düşeceği araştırmacılar tarafından önceden hesaplanır.
8. Dünyamızın üzerinde birçok meteor çukuru (krater) olduğu gibi, doğal uydumuz Ay’ın üzerinde de meteor çukurları bulun‑
DA
maktadır. Dünya’da tespit edilmiş 188 meteor çukuru varken, Ay’da 500.000’den fazla meteor çukuru bulunmaktadır.
Dünyamızın yüzeyindeki bir krater
Ay’ın yüzeyindeki kraterler
Ay’da, Dünya’dan daha fazla meteor çukuru oluşmasının sebebi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Ay’ın, asteroit kuşağına daha yakın olması
B) Ay’ın yeterli kalınlıkta atmosferinin olmaması
C) Ay’ın Dünya’dan küçük olması
D) Ay’ın çekim kuvvetinin daha fazla olması
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
17
3
Güneş Sistemi - 3 0F795038
1. Aşağıdaki fotoğraf Halley kuyruklu yıldızına aittir. Hal‑
3. Aşağıda asteroitlere ve uydulara ait bazı özellikler veril‑
ley, her 75 yılda bir görünen kuyruklu yıldızdır. Yörünge‑ sini insan ömrü içerisinde tamamlayan ve çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır. Halley, Güneş sistemine en son 1986 yılında girerek Dünya’dan görülmüştür.
miştir.
1. Çoğunlukla Mars ile Jüpiter arasında bulunurlar.
2. Katı bir yüzeye sahiplerdir.
3. Güneş sisteminde bulunurlar.
4. Kopan parçaları bazen gezegenlerin atmosferine gi‑ rer.
5. Sadece gezegenlerin yörüngelerinde bulunurlar.
Verilen özelliklerden sadece asteroitlere, sadece uydulara ve hem asteroitlere hem uydulara ait olanlar aşağıdaki şemaların hangisinde doğru olarak yerleştirilmiştir?
Kİ KA
Buna göre Halley kuyruklu yıldızı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A)
Asteroit
Uydu
B)
Asteroit
Uydu
A) Güneş sistemimizde bulunan bir yıldızdır.
1-2-4
B) Güneş sistemimizde sadece bir tane kuyruklu yıldız vardır.
3
5
2-4
5
1- 3
C) Dünya’dan sadece teleskopla gözlemlenebilir.
D) Dünya’dan tekrar 2061 yılında gözlemlenebilir.
gerçek boyutları ile orantılı olarak hazırlanmış bir görsel verilmiştir.
Uydu
Asteroit 1-4
dakika
2. Aşağıda Güneş sistemindeki gezegenlerin ve Güneş’in
C)
3 2
5
D)
Asteroit 1-3
Uydu
2 5
4
4. Berke ve Kaan şehirden uzak köylerinde gece gökyüzü‑
DA
nü izlerken birçok parlak gök cismi görmüşler ve arala‑ rında aşağıdaki konuşma geçmiştir.
Berke: Gece gökyüzünde parıldayan her şey yıldızdır.
Kaan: Hayır, parıldayan her şey yıldız değildir, örne‑ ğin;………………………………….
Kaan, Berke’nin iddiasının yanlış olduğunu kanıtlamak için aşağıdaki gök cismi örneklerinden hangisini veremez?
C) Gezegenler de Güneş gibi küresel şekle sahiptir.
A) Kuyruklu yıldız
B) Meteor
D) Gezegenlerin hepsi Dünya’dan çıplak gözle görüle‑ bilir büyüklüktedir.
C) Gezegen
D) Güneş
Buna göre Güneş ve gezegenlerle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?
A) Gezegenlerin büyüklükleri birbirinden farklı olabilir. B) Güneş gezegenlere göre çok büyük boyutlara sahiptir.
18
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
5. Öğrenciler gece gökyüzünde görünen parlak cisimler ile ilgili aşağıdaki açıklamaları yapmışlardır. Atmosfere girerek yanmaya başlayan ve arkalarında ışıktan bir iz bırakan gök cisimleridir. Gamze
Kendi enerjisini üreten, etrafında gezegenlerin dolandığı ısı ve ışık kaynaklarıdır. Kenan
Güneş'in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan, buz ve tozlu küçük gök cisimleridir.
Kİ KA
Bahar
Buna göre öğrencilerin yaptığı açıklamalara ait kavramlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Gamze
Kenan
Bahar
A)
Kuyruklu yıldız
Yıldız
Asteroit
B)
Meteor
Yıldız
Kuyruklu yıldız
C)
Yıldız
Kuyruklu yıldız
Meteor
D)
Meteor
Asteroit
Kuyruklu yıldız
6. Asteroitlerden kopan küçük parçalara gök taşı denir. Gök taşları bir gezegenin atmosferine girdiğinde yanmaya başlar ve meteor ismini alır. Meteorlardan yeryüzüne ulaşan kalıntılara ise meteorit denir.
Aşağıda görsellerde yeryüzüne düşen bir gök taşının farklı konum ve zamanlardaki boyutları verilmiştir.
DA
1
2
3
4
Buna göre asteroitten kopan parçanın yeryüzüne ulaşana kadar aldığı isimler aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
Asteroit
Gök taşı
Meteor
Meteorit
A)
2
4
1
3
B)
4
2
3
1
C)
3
1
4
2
D)
2
4
3
1
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
19
7. Aşağıda Güneş sistemimizde bulunan üç farklı gök cismi verilmiştir.
Yıldız 2
Asteroit 3
Kİ KA
Gezegen 1
Verilen gök cisimlerinin büyüklüklerini gösteren grafik aşağıdakilerin hangisinde doğru çizilmiştir?
A)
Büyüklük
1
2
B)
3
C)
Büyüklük
Gök cismi
1
2
Gök cismi
3
D)
Büyüklük
1
2
3
Gök cismi
Büyüklük
1
2
3
Gök cismi
8. Aşağıda Güneş sistemimizi gösteren bir görsel verilmiştir. Güneş sistemimizde bulunan gök cisimlerinin bazıları görsel üzerinde numaralandırılmıştır.
1
DA
2
4
3
5
Buna göre numaralandırılan gök cisimleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
1
2
3
4
5
A)
Kuyruklu yıldız
Uydu
Meteor
Gezegen
Gök taşı
B)
Yıldız
Gezegen
Kuyruklu yıldız
Uydu
Asteroit kuşağı
C)
Gezegen
Yıldız
Meteor
Uydu
Meteor
D)
Yıldız
Gezegen
Kuyruklu yıldız
Gök taşı
Asteroit kuşağı
20
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
4
İç (Karasal) Gezegenler - 1 2AB82728
1. Kaan, Güneş sisteminde bulunan iç gezegenleri aşağı‑
3. Güneş sistemindeki gezegenler hakkında öğrendiği
daki gibi gruplandırmıştır.
bilgilerle bir oyun hazırlamak isteyen Merve aşağıdaki kartları hazırlamıştır.
Dünya -Mars
Merkür-Venüs
I
Kaan gruplandırmayı gezegenlerin hangi özelliklerine göre yapmış olabilir?
II
En küçük gezegendir.
Sabah ya da akşam yıldızı olarak adlandırılır.
A) Atmosferi olanlar ve olmayanlar B) Uydusu olanlar ve olmayanlar
III
IV
Kİ KA
C) Büyüklükleri birbirine daha yakın olanlar D) Yüzeyi karasal olanlar ve olmayanlar
%75’ i su ile kaplı gezegendir.
Kartlar üzerinde yazılan özelliklerin ait olduğu gezegen eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
dakika
2. Aşağıdaki görselde Güneş sisteminde yer alan ilk dört
DA
gezegen verilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi verilen gezegenlerin hepsi için ortaktır?
İki uyduya sahip gezegendir.
I.
II.
III.
IV.
A)
Merkür
Venüs
Dünya
Mars
B)
Venüs
Dünya
Merkür
Mars
C)
Merkür
Venüs
Mars
Dünya
D)
Venüs
Mars
Dünya
Merkür
4. Güneş sisteminde bulunan gezegenlerden bazıları aşa‑ ğıdaki gibi numaralandırılmıştır.
1
2
3
4
Dünya
Merkür
Venüs
Mars
Gezegenlerin Güneş’e yakın olandan uzak olana ve büyük olandan küçük olana doğru dizilimi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Güneş’e yakınlık sıralaması
Büyüklük sıralaması
A) Uyduya sahip olma
A)
2 ‑ 4 ‑ 3 ‑ 1
4 ‑ 2 ‑ 3 ‑ 1
B) Kalın bir atmosfere sahip olma
B)
2 ‑ 3 ‑ 1 ‑ 4
1 ‑ 3 ‑ 4 ‑ 2
C) Karasal bir yüzeye sahip olma
C)
3 ‑ 1 ‑ 2 ‑ 4
3 ‑ 2 ‑ 4 ‑ 1
D) Ortalama sıcaklığın 0 °C üzerinde olması
D)
2 ‑ 3 ‑ 1 ‑ 4
1 ‑ 4 ‑ 3 ‑ 2
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
21
5. Aşağıdaki tabloda iç gezegenlere ait bazı bilgiler verilmiştir. Venüs
Dünya
Mars
Güneş’e olan mesafesi
58 milyon km
108 milyon km
150 milyon km
228 milyon km
Büyüklüğü (çap)
4.878 km
12.104 km
12.742 km
6.794 km
Ortalama sıcaklığı (°C)
167
472
14.65
-60
Güneş etrafındaki tur süresi
88 gün
225 gün
365 gün
680 gün
Uydu sayısı
0
0
1
2
Kİ KA
Merkür
Verilen bilgilere göre aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılabilir? A) Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin büyüklüğü artmaktadır.
B) Güneş’e olan mesafe arttıkça gezegenlerin sıcaklığı azalmaktadır.
C) Güneş’ten uzaklaştıkça, gezegenlerin Güneş etrafındaki bir tam turunu tamamlama süresi artmaktadır. D) Gezegenin büyüklüğü arttıkça uydu sayısı da artmaktadır.
6. Gezegenlerin Güneş etrafında dolanırken, Dünya’dan teleskopla bakıldığında Güneş’in önünde görülmesine “gezegen geçişi” denir.
Aşağıda farklı tarihlerde gezegen geçişlerini gösteren bir görsel verilmiştir.
DA
I
II
Güneş
II numaralı gezegenin yüz yılda 13 kere gezegen geçişi gerçekleşirken, I numaralı gezegenin yüz yılda sadece 1 kere gezegen geçişi gerçekleşir.
Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) I numaralı gezegen Venüs, II numaralı gezegen Merkür’dür. B) Geçişleri gözlemlenen gezegenlerin uyduları bulunmamaktadır. C) II numaralı gezegenin geçişinin daha sık olmasının sebebi Güneş etrafındaki turunu diğer gezegene göre daha kısa sürede tamamlamasıdır. D) Dünya dışındaki iç (karasal) gezegenlerin hepsinin gezegen geçişi Dünya’dan gözlemlenebilir.
22
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
7. Aşağıda Güneş sisteminde bulunan iç gezegenlerin rastgele yerleştirildiği bir çizim verilmiştir.
M
L
N
Kİ KA
K
Görseldeki gezegenlerle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.
• M gezegeni karasal bir gezegendir.
• N gezegeninin uydusu yoktur.
• L gezegeninden sonra asteroit kuşağı başlamaktadır.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?
A) M gezegeni Dünya’dır.
B) N gezegeni Merkür’dür.
C) K gezegeni Venüs’ dür.
D) L gezegeni Mars’tır.
8. Venüs’ün ortalama sıcaklığının Merkür’den daha yüksek olduğunu öğrenen İrem, sebebini anlamak için bu iki gezegenle ilgili araştırma yaparak aşağıdaki bilgilere ulaşmıştır.
DA
Merkür
Ortalama sıcaklık: 167°C
Ortalama sıcaklık: 472°C
Güneş’e mesafesi: 58 milyon km
Güneş’e mesafesi:180 milyon km
İnce bir atmosfere sahiptir. Uydusu ve halkası yok.
Kalın bir atmosferi var.
Venüs
Uydusu ve halkası yok.
Yalnızca İrem’in ulaştığı bilgilere göre, Venüs gezegeninin daha sıcak olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Venüs gezegeni Güneş’e Merkür’den daha yakın olduğu için sıcaktır. B) Merkür halkasız bir gezegen olduğu için Venüs’ten daha soğuktur. C) Venüs kalın bir atmosfere sahip olduğu için Merkür’den daha sıcaktır. D) Merkür daha küçük bir gezegen olduğu için Venüs’ten daha soğuktur.
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
23
5
İç (Karasal) Gezegenler - 2 2EE9683E
1. Aşağıda iç gezegenlerin sahip olduğu uydu sayılarını
3. Aşağıda bir gezegene ait görsel ve bir bilmece verilmiştir.
gösteren grafik verilmiştir.
Uydu Sayıları
2
Dünya’nın komşu gezegeniyim, İki tane uydum var benim. Beni çok merak ederseniz, Belki bir gün ziyaret edersiniz.
1
Gezegenler L
M
N
A) Güneş’e Dünya’dan daha uzaktır.
Kİ KA
K
Bilmecede bahsedilen gezegen ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Verilen grafikten yola çıkarak,
1. K gezegeni Venüs’tür.
2. M gezegeni Dünya’dır.
3. N gezegeni Mars’tır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız 2
B) 1 ve 3
C) 2 ve 3
D) 1, 2 ve 3
B) Bu gezegenden sonra asteroit kuşağı başlar. C) Kızıl gezegen olarak bilinir.
dakika
D) Dünya’dan daha büyük bir gezegendir.
4. Aşağıdaki modelde Güneş sistemindeki iç gezegenler
DA
zırlamak isteyen Ahmet’in çizimi aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?
A)
C)
Dünya Merkür Venüs Mars
B)
D)
Karasal (İç) Gezegenler
2. İç gezegenleri ve uydularını gösteren bir görsel ha-
gerçek boyutlarına orantılı olacak şekilde çizilerek uy‑ duları ile birlikte verilmiştir.
Verilen model incelendiğinde iç gezegenlerle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Karasal gezegenlerin bazıları uyduya sahip değildir. B) Güneş’e en yakın gezegen en küçük gezegendir. C) Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin büyüklüğü ar‑ tar. D) Dünya’dan küçük bir gezegenin, Dünya’dan daha fazla sayıda uydusu olabilir.
24
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
5. İç gezegenler bazı özelliklere göre dört kategoriye ayrılarak sıralandırılıyor.
1
LOREM 1. Kategori IPSUM
3
Mars, Dünya
LOREM 3. Kategori IPSUM
4
Venüs, Merkür, Dünya, Mars
Merkür, Venüs, Dünya, Mars
LOREM 4. Kategori IPSUM
Kİ KA
Dünya, Venüs, Mars, Merkür
2
LOREM 2. Kategori IPSUM
Yapılan sıralamalara bakılarak kategorilerin özellikleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) 1. kategori büyüklük sıralamasıdır ve gezegenler büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. B) 2. kategori kalın bir atmosfere sahip olan gezegenler kategorisidir.
C) 3. kategori sıcaklık sıralamasıdır ve sıcaktan soğuk olana doğru sıralama yapılmıştır.
D) 4. kategori Güneş’e en yakın olandan en uzak olana göre yapılmış mesafe sıralamasıdır.
DA
6. Güneş sistemindeki karasal gezegenlerle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.
K gezegeni: Karasal gezegenler içinde en fazla uyduya sahip gezegendir.
L gezegeni: Kalın bir atmosfere sahip en sıcak gezegendir.
M gezegeni: En küçük gezegendir.
Buna göre gezegenlerin Güneş’e olan mesafelerinin yakından uzağa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
A) M ‑ L ‑ K
B) K ‑ L ‑ M
C) M ‑ L ‑ K
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
D) L ‑ K ‑ M
25
7. Aşağıda sadece iç gezegenlerin uydularıyla beraber gösterildiği Güneş sistemi modeli verilmiştir.
Kİ KA
Verilen modelle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Modelde gösterilen gezegenlerin hepsi karasal gezegendir. B) Modelde verilmemiş karasal gezegen en sıcak gezegendir.
C) Karasal gezegenlerden uydusu olanların hepsi gösterilmiştir.
DA
D) Modele eklenmesi gereken dördüncü karasal gezegen en uzun kola sahip olmalıdır.
8. Aşağıda Venüs ve Dünya’ya ait bazı bilgiler verilmiştir.
Ortalama sıcaklık: 472°C
Güneş’e mesafesi:108 milyon km Kalın ve yoğun bir atmosferi var. Büyüklük (çap):12.104 km
Ortalama sıcaklık: 15°C Güneş’e mesafesi:150 milyon km Ortalama kalınlıkta bir atmosferi var. Büyüklük (çap):12.742 km
Verilen özelliklere bakılarak Venüs’e “Dünya’nın ikizi” denilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Güneş’e olan uzaklıklarının neredeyse aynı olması B) Her iki gezegenin de atmosfere sahip olması C) Büyüklüklerinin neredeyse aynı olması D) Ortalama sıcaklık değerlerinin birbirine yakın olması
26
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
6
Dış (Gazsal) Gezegenler - 1 4AE49020
1.
3. Güneş sistemindeki gazsal gezegenlerle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.
Aşağıda dış gezegenlere ait bazı özellikler verilmiştir. I. Birden fazla uyduya sahip olma
II. Katı bir yüzeye sahip olmama
III. Halkalara sahip olma
Bu özelliklerden hangileri dış gezegenlerin tamamı için ortaktır?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
X gezegeni: En fazla uyduya sahip gezegendir.
Y gezegeni: En büyük gezegendir.
Z gezegeni: Güneş etrafında dolanma süresi en uzun olan gezegendir.
Buna göre gezegenlerin Güneş’e olan mesafelerinin yakından uzağa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
A) X ‑ Y ‑ Z
B) Y ‑ X ‑ Z
C) Z ‑ X ‑ Y
D) Y ‑ Z ‑ X
Kİ KA
2. Aşağıdaki bilgi kartlarının bir yüzünde gezegene ait bir Özellik
1
En gelişmiş halka sistemine sahip gezegendir.
Özellik
2
Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.
4. Aşağıda Güneş sisteminde bulunan dış gezegenlerin
DA
Özellik
dakika
özellik, diğer yüzünde ise gezegenin adı yazmaktadır.
3
rastgele sıralandığı bir çizim verilmiştir.
X
Güneş’ en uzak mesafedeki gezegendir.
4
Özellik
Yan yatmış bir şekilde yörüngede hareket eder.
Verilen kartların ait olduğu gezegen isimleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
1
2
3
4
A)
Jüpiter
Satürn
Neptün
Uranüs
B)
Satürn
Jüpiter
Neptün
Uranüs
C)
Jüpiter
Satürn
Uranüs
Neptün
D)
Satürn
Jüpiter
Uranüs
Neptün
Y
Z
T
Görseldeki gezegenlerle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.
• X gezegeni gazsal bir gezegendir.
• Y gezegeninin birden fazla uydusu vardır.
• Z gezegeni asteroit kuşağından hemen sonra gelen ilk gezegendir.
• T gezegeninin halkaları vardır.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur? A) T gezegeni Neptün’dür. B) Y gezegeni Satürn’dür. C) X gezegeni Uranüs’ dür. D) Z gezegeni Jüpiter’dir.
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
27
5. Aşağıdaki tabloda dış gezegenlere ait bazı bilgiler veril‑
6. Öğretmen öğrencilerinden dış gezegenlerle ilgili iki fark‑
1. Sıralama: En büyük gezegenden en küçük gezegene doğru yapılacaktır.
2. Sıralama: Uydusu en fazla olan gezegenden en az olan gezegene doğru yapılacaktır.
Buna göre öğrenciler sıralamalarına hangi gezegenle başlamalıdır?
miştir.
Güneş’e olan mesafesi (km)
Satürn
78 milyon
Neptün
1.5 milyar
3 milyar
4.5 milyar
120.540
51.200
49.500
A) 1. Sıralama: Jüpiter
2. Sıralama: Satürn
B) 1. Sıralama: Jüpiter
2. Sıralama: Jüpiter
Kİ KA
Büyüklüğü (çap) 142.800 (km)
Uranüs
Ortalama sıcaklığı (°C)
-108
-140
-197
-200
Güneş et‑ rafındaki tur süresi
12 yıl
29 yıl
84 yıl
165 yıl
Uydu sayısı
79
82
27
14
C) 1. Sıralama: Satürn
2. Sıralama: Jüpiter
D) 1. Sıralama: Neptün
2. Sıralama: Satürn
A) Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin büyüklüğü azalmaktadır.
B) Güneş’e olan uzaklık arttıkça gezegenlerin ortalama sıcaklığı azalmaktadır.
C) Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin Güneş etrafın‑ daki bir tam turunu tamamlama süresi artmaktadır. D) Gezegenin büyüklüğü arttıkça uydu sayısı da art‑ maktadır.
28
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
dakika
Verilen bilgilere göre dış gezegenlerle ilgili aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılamaz?
DA
Jüpiter
lı sıralama yapmalarını istemiştir.
7. Duru ve Yusuf dış gezegenleri farklı şekilde sıralaya‑ caktır.
• Duru’nun sıralaması Güneş’e en yakın olandan en uzak olan gezegene doğru,
• Yusuf’un sıralaması en büyük olandan en küçük ola‑ na doğru olacaktır.
Buna göre Duru ve Yusuf’un gezegen sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Duru’nun sıralaması
Yusuf’un sıralaması
Jüpiter ‑ Satürn ‑ Uranüs ‑ Neptün
Jüpiter ‑ Satürn ‑ Uranüs ‑ Neptün
B)
Jüpiter ‑ Uranüs ‑ Satürn ‑ Neptün
Satürn ‑ Jüpiter ‑ Neptün ‑ Uranüs
C)
Jüpiter ‑ Satürn ‑ Uranüs ‑ Neptün
Jüpiter ‑ Uranüs ‑ Satürn ‑ Neptün
D)
Satürn ‑ Jüpiter ‑ Neptün ‑ Uranüs
Jüpiter ‑ Satürn ‑ Uranüs ‑ Neptün
A)
8. Aşağıda dış gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları ve ortalama sıcaklık değerleri verilmiştir.
78 milyon km / - 108 °C 1,5 milyar km / -140°C
Kİ KA
3 milyar km / -197°C
4,5 milyar km / -200°C
A)
Sıcaklık Değeri (°C) 200
150
100
100
50 -50
1
-100
2
3
4
5
50
Güneş’e uzaklık (milyar km)
0
-50
3
4
5
Güneş’e uzaklık (milyar km)
-200
Sıcaklık Değeri (°C) 200
D)
Sıcaklık Değeri (°C)
200
150
150
100
100
50
-50
2
-150
-200
0
1
-100
-150
C)
Sıcaklık Değeri (°C)
200
150
0
B)
DA
Buna göre gezegenlerin ortalama sıcaklıklarının Güneş’e olan uzaklıklarına bağlı değişimine ait grafik aşağıdakilerden hangisi olabilir?
1
2
3
4
5
Güneş’e uzaklık (milyar km)
50 0 -50
-100
-100
-150
-150
-200
-200
1
2
3
4
5
Güneş’e uzaklık (milyar km)
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
29
7
Dış (Gazsal) Gezegenler - 2 4B75FB47
1. Aşağıda Jüpiter’in en bilinen dört uydusu verilmiştir.
3. Aşağıda Güneş’e olan uzaklıklarına göre sıralanmış
gezegenlerin kendi etrafında dönüşlerini tamamlama süreleri verilmiştir.
Ganymede CalIisto
Io Europa
Io uydusu, Güneş sistemi içerisinde volkanik olarak en aktif olan gök cismidir. Ganymede, Güneş sistemi içe‑ risindeki en büyük uydudur, Merkür gezegeninden bile büyüktür. Europa’nın buzlarla kaplı yüzeyinin altındaki devasa okyanus ise bize orada bir yaşam olabileceğini işaret etmektedir.
saat
10
saat saat
11
17
16
saat
saat
saat
dakika
D) Uydular da gezegenler gibi aynı yüzey şekillerine sahip olabilir.
4. Ege ve Büşra, üzerinde ne yazdığını bilmedikleri kartları
başlarına koyarak kartta yazılanın ne olduğunu bulma‑ ya çalıştıkları bir oyun oynamaktadır. Karşısındaki kişi‑ ye sorular sorarak doğru cevabın ne olduğunu en kısa sürede bulan oyunu kazanmaktadır.
2. Aşağıda Güneş sistemindeki gezegenlere ait bir grafik verilmiştir.
Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?
D) Gezegenlerin büyüklüğü arttıkça kendi etrafındaki dönüş süresi de artmaktadır.
C) Jüpiter’in uydularının bazıları Dünya’nın uydusu Ay’dan büyüktür.
?
DA
gün
25
C) Gündüzün en kısa yaşandığı gezegen Jüpiter’dir.
B) Güneş sisteminde sadece gezegenlerde su ve ha‑ yat olabilir.
L
24
B) Bir günün en uzun sürdüğü gezegen Venüs’tür.
A) Uydular bir gezegenden daha büyük olabilir.
K
243
A) Dünya’da bir gün dış gezegenlerin bir gününden daha uzun sürer.
Verilenlere göre uydular ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
59 gün
Kİ KA
M
N
O
P
R
S
Jüpiter
Gezegenler
Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıklarına göre yakından uzağa doğru sıralandığı grafik, gezegenlerin hangi özelliğine göre hazırlanmış olabilir?
Başındaki kartta bir dış gezegen olduğunu fark eden Büşra’nın doğru tahminde bulunması için hangi soruyu sorması yeterlidir?
A) Gezegenlerin sıcaklık değişimi
A) Halkası var mı?
B) Gezegenlerin uydu sayısı
B) Uydusu var mı?
C) Gezegenlerin büyüklüğü
C) Asteroit kuşağının yanında mı?
D) Gezegenlerin halkalarının büyüklüğü
D) Katı bir yüzeye sahip mi?
30
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
5. Aşağıda Güneş sistemine ait bir poster verilmiştir. Güneş
Jüpiter
Mars
Satürn
Uranüs
Neptün
Poster incelendiğinde Güneş sistemi ile ilgili yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?
Kİ KA
Dünya Merkür Venüs Dünya
A) Güneş sisteminde dış gezegenlerin tamamı halkaya sahiptir. B) Güneş sisteminde sadece üç gezegenin uydusu vardır. C) Dış gezegenler iç gezegenlere göre daha büyüktür. D) En geniş halka Satürn’e aittir.
6. Aşağıda Güneş sistemindeki gezegenlerin ortalama sıcaklıklarını gösteren bir poster verilmiştir.
°C 400
Venüs
300 200
Merkür
100
Dünya
DA
0
-100
Mars
Jüpiter Satürn
-200
Uranüs Neptün
Buna göre,
1. Mars, Dünya’dan daha soğuk bir gezegendir.
2. Ortalama sıcaklığı en yüksek gezegen Venüs, en düşük gezegen Neptün’dür.
3. Merkür, Venüs’ten daha sıcak olsaydı, “Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin ortalama sıcaklığı sürekli azalır.” genel‑ lemesi yapılabilirdi.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız 1
B) 1 ve 2
C) 2 ve 3
D) 1, 2 ve 3
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
31
7. Aşağıda Güneş sistemindeki dört gezegene ait bilgiler verilmiştir.
K gezegeni / En büyük 3. gezegendir. / Güneş’e yakınlık bakımından 7. sıradadır.
/ Halkaya sahiptir. / Uydusu vardır. / Gazsal gezegendir.
M gezegeni
N gezegeni
/ Güneş sistemindeki son gezegendir. / En uzun yörüngeye sahiptir.
/ En fazla uyduya sahip gezegendir. / En tanınan uydusu Titan’dır.
Özellikleri verilen gezegenlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Kİ KA
L gezegeni
A) K gezegeni halkalara sahiptir.
B) L gezegenini bulmak için verilen özellikler yeterli değildir. C) N gezegeni en büyük ikinci gezegendir.
D) M gezegeni yörüngesinde yan yatmış bir şekilde dolanır.
8. Aşağıda verilen tabloda gezegenlere ait özelliklerden iç ve dış gezegenler için ortak ve farklı olanlar işaretlenecektir.
Ortak
DA
Özellikler
Fark
Halkaya sahip olma Küresel olma
Yüzeyinin fiziksel hâli Güneş etrafında dolanma
Tablonun doğru şekilde doldurulmuş hâli aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Ortak
Fark
B)
Ortak
/
/
32
/
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
C)
Ortak
/
/
/
/
/
/ /
Fark
Fark
D)
Ortak
Fark
/ / / /
/
8
Güneş Tutulması 4C2E40D4
1. Güneş tutulmasının gerçekleşmesi için Güneş, Ay ve
3. Aşağıda Dünya, Güneş ve Ay’ı temsil etmek için kulla‑ nılacak olan el feneri, voleybol topu ve bir pinpon topu verilmiştir.
Dünya’nın aynı doğrultuda dizilmesi gerekir.
Aşağıda Güneş, Dünya ve Ay’ın uzayda farklı zamanlar‑ daki konumunu gösteren çizimler verilmiştir.
Ay
Güneş
1
Ay
Dünya Güneş
Dünya
2
Ay
II
III
Kİ KA
I
IV
Ay
3
Dünya
Güneş
4
Dünya
Buna göre kaç numaralı görsellerde Güneş tutulması gerçekleşir?
A) Yalnız 2
B) Yalnız 3
C) 1, 2 ve 3
D) 1, 2 ve 4
2. Ay’ın Güneş’i tamamen kapatarak gölgesinin düştüğü
ülkelerde tam tutulma, bir kısmını kapatarak Dünya üzerinde yarı gölge oluşturduğu ülkelerde parçalı tutulma izlenir.
Güneş tutulmasına ait görselde Dünya üzerinde bazı konumlar numaralandırılmıştır.
DA
Güneş tutulması modeli hazırlamak için verilen malzemeler numaralandırılmış kutucuklara nasıl yerleştirilmelidir?
dakika
Güneş
El feneri
Voleybol topu
Pinpon topu
A)
IV
II
III
B)
I
III
II
C)
III
II
I
D)
I
III
IV
4. Aşağıda bir doğa olayına ait görsel verilmiştir.
1
2
3
4
Verilen konumlarda gerçekleşen olaylar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 1, 2 ve 3 numaralı bölgelerin tamamında tam Güneş tutulması izlenebilir. B) Belirli bir süre sonra 4 numaralı bölgede de gölge oluşmaya başlar. C) Yalnızca 1 numaralı bölgede tam Güneş tutulması gerçekleşir. D) 1 numaralı bölgede parçalı, 2 ve 3 numaralı bölge‑ lerde tam tutulma izlenir.
Verilen doğa olayı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bu olay sırasında Ay, yeni ay evresindedir. B) Olay sırasında Dünya’nın yarısı Ay’ın gölgesinde kalır. C) Olay Dünya’da gündüzü yaşayan bazı bölgelerde görülebilir. D) Ay’ın gölgesi Dünya’nın üzerine düşer.
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
33
5.
GAZETE
Kİ KA
2021'nin en önemli gök olayı, 4 Aralık 2021’de gerçekleşen Güneş tutulmasıdır. Ancak bu tutulma Türkiye'den izlenememiştir. Ay’ın geçişinin 1 saat 43 dakika, tam tutulmanın ise 4-5 dakika süreceği önceden tahmin edilmiştir. Tutulma; Güney Amerika, Afrika ve Avustralya’da gözlemlenebilmiştir.
Verilen haberden yola çıkarak Güneş tutulması ile ilgili yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Güneş tutulmasının hangi tarihte ve nerede olacağı önceden hesaplanabilir. B) Güneş tutulması sadece belirli ülkelerden görülebilir. C) Ay’ın Güneş’i tam kapatma süresi birkaç saattir.
D) Her Güneş tutulması bulunduğumuz ülkeden görülmeyebilir.
6. Aşağıdaki görselde Dünya’daki farklı bölgeler ve Ay’ın bazı evreleri numaralandırılarak verilmiştir.
DA
1
4
K
L
3
2
Buna göre Güneş tutulması sırasında Ay’ın bulunduğu evre ile Dünya’da gölgenin oluştuğu bölge aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) 1 ‑ K
34
B) 2 ‑ K
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
C) 3 ‑ L
D) 4 ‑ L
7. Güneş tutulması, Ay’ın yörünge hareketi sırasında Dünya ile Güneş arasına girmesi ve dolayısıyla Güneş’i kısmen ya da tümüyle kapatması sonucunda gözlemlenen bir doğa olayıdır.
Kİ KA
Buna göre aşağıdaki gezegen çiftlerinin hangisinde Güneş tutulması gerçekleşmez?
A) Mars ‑ Venüs
B) Dünya ‑ Mars
C) Merkür ‑ Mars
D) Merkür ‑ Venüs
8. Melis, Güneş tutulmasına ait özelliklerin bulunduğu kartlar hazırlamıştır. Kartları hazırlarken bazı bölümleri boş bıraka‑ rak numaralandırmıştır.
DA
Güneş tutulması sırasında ..........1.......... gölgesi ..........2.......... üzerine düşer.
Güneş tutulması ..........3.......... olan yerlerde gözlemlenir.
Güneş tutulması sırasında Ay, ..........4.......... evresindedir.
Güneş tutulması Dünyada ..........5.......... gözlenir.
Boş bırakılan yerlere getirilmesi gereken kelimeler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
1
2
3
4
5
A)
Ay’ın
Dünya
gündüz
yeni ay
dar alanda
B)
Dünya’nın
Ay’ın
gündüz
dolunay
dar alanda
C)
Ay’ın
Dünya
gece
dolunay
geniş alanda
D)
Güneş’in
Dünya
gündüz
yeni ay
geniş alanda
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
35
9
Ay Tutulması 4D3C8962
1. Sınıfa bir poster getiren öğretmen, öğrencilerinden tu‑
3. Aşağıda Ay’ın tutulma sırasında çekilen fotoğrafların
tulma olayını yorumlamalarını istiyor.
Öğrencilerin Ay tutulması ile ilgili yorumları aşağıdaki gibidir.
Umut: Ay, Dünya’nın gölgesinde kalmıştır.
Fotoğrafı inceleyen bir öğrencinin yaptığı yorumlardan hangisi yanlıştır?
Kİ KA
birleştirilerek hazırlandığı bir görsel verilmiştir.
A) Tutulma sırasında Ay, dolunay evresindedir.
Berat: Tutulmayı gece olan yerlerde yaşayan insanlar görebilir.
B) Tutulma sırasında Dünya’ya Ay’ın gölgesi düşer. C) Tutulma sırasında Ay’ın rengi değişebilir.
Ece: Olay sırasında Güneş, Dünya ve Ay aynı doğrultuda sıralanmıştır.
Buna göre Ay tutulması ile ilgili hangi öğrencilerin yorumları doğrudur?
A) Umut ve Berat
B) Umut ve Ece
C) Berat ve Ece
D) Umut, Berat ve Ece
4. Fen bilimleri öğretmeni getirdiği malzemelerle aşağıdaki
dakika
D) Ay tutulmasında Ay’ın yüzeyi önce kararmaya sonra tekrar aydınlanmaya başlar.
düzeneği kurmuştur.
2. Aşağıda Güneş, Dünya ve Ay’ın uzayda farklı zamanlar‑ daki konumunu gösteren görseller verilmiştir.
Ay
DA
Ay
Güneş
Dünya
Güneş
1
Ay
Güneş
3
Dünya
2
Dünya
Ay
Dünya
Güneş
Öğretmen düzeneği kurduktan sonra öğrencilerine aşa‑ ğıdaki soruları yöneltmiştir.
1. Yapılan etkinlik hangi olayın modeli olabilir?
2. Düzenekte kullanılan büyük top neyi temsil etmekte‑ dir?
3. Düzenekte kullanılan küçük top neyi temsil etmekte‑ dir?
Buna göre soruların doğru cevapları aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
4
Buna göre gök cisimlerinin kaç numaralı konumlarında tam Ay tutulması gerçekleşir?
A) Yalnız 1
B) Yalnız 2
C) 1 ve 4
D) 1, 3 ve 4
36
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
1
2
3
A)
Güneş tutulması
Dünya
Ay
B)
Ay tutulması
Güneş
Dünya
C)
Ay tutulması
Dünya
Ay
D)
Güneş tutulması
Ay
Dünya
5. Ece, gece gerçekleşecek olan tam Ay tutulmasını izlemek için teleskobuyla gökyüzünün açık olduğu bir bölgeye gidecek‑ tir. Gitmeden önce arkadaşları Ece’ye yapacağı gözlemle ilgili bazı tavsiyelerde bulunmuşlardır.
Kİ KA
Öğrencilerin Ay tutulması gözlemi ile ilgili verdiği tavsiyelerden hangisi doğrudur?
A) Ay tutulmasının dolunay evresinde olduğunu duymuştum, bu akşamı kaçırsan da her ay bu gözlemi yapabilirsin. B) Ay tutulmasını çıplak gözle izleyemezsin, mutlaka koruyucu gözlük takmalısın.
C) Tutulmayı Güneş teleskobuyla izlemelisin, normal teleskop gözlerine zarar verir.
D) Tutulmanın tamamını gözlemlemek istiyorsan en az bir saatini ayırman gerekecek.
6. Ay tutulması sırasında Ay’ın bulunduğu bölgeye göre tutulmanın türü değişmektedir. Ay, yarı gölgenin bulunduğu alanda ise yarı gölgeli tutulma, tam gölgenin bulunduğu alanın biraz içindeyse parçalı tutulma, tam gölgenin tamamen içindeyse tam tutulma gerçekleşir.
Aşağıda Ay tutulması sırasında Ay’ın bulunduğu bazı konumların numaralandırıldığı bir görsel verilmiştir.
Tam gölge
Dünya’nın yörüngesi
DA
1
2 3
Yarı gölge
Ay’ın yörüngesi
Buna göre numaralandırılmış konumlarda hangi Ay tutulmaları gerçekleşmektedir?
1
2
3
A)
Yarı gölgeli tutulma
Tam tutulma
Parçalı tutulma
B)
Parçalı tutulma
Tam tutulma
Yarı gölgeli tutulma
C)
Tam tutulma
Parçalı tutulma
Yarı gölgeli tutulma
D)
Yarı gölgeli tutulma
Parçalı tutulma
Tam tutulma
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
37
7. Ay tutulmasının gerçekleşmesi için Güneş, Dünya ve Ay’ın aynı doğrultu üzerinde olması gerekir.
Aşağıda Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi ile Ay’ın, Dünya etrafındaki yörüngesi arasındaki 5° lik açıyı gösteren bir görsel verilmiştir.
Ay’ın yörüngesi
5°
4
1
Kİ KA
3
5°
2
Buna göre Ay kaç numaralı konumlardayken Ay tutulması gerçekleşebilir?
A) Yalnız 1
C) 1 ve 4
DA
B) 1 ve 2
D) 2 ve 3
8.
EN UZUN AY TUTULMASI BAŞLIYOR! 2021 yılının son Ay tutulması bugün başlıyor. Ay tutulması 19 Kasım 2021 Perşembe gecesi canlı olarak izlenebilecek. 3 saat 28 dakika sürecek olan son yüzyılın en uzun Ay tutulması, Türkiye saati ile sabah 09.00’da başlayıp öğlen 15.05'de bitecek.
Verilen gazete haberine göre gerçekleşecek olan Ay tutulması ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Ay tutulmalarının süreleri birbirinden farklı olabilir. B) Gerçekleşecek olan Ay tutulması Türkiye’den izlenmiştir. C) Kasım ayından sonra 2021 yılının sonuna kadar başka Ay tutulması gerçekleşmemiştir. D) Ay tutulmalarının tarihi ve saati önceden hesaplanabilir.
38
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
1
Güneş Sistemi ve Tutulmalar 4D962B88
1. Aşağıda uzay araçları tarafından çekilen Ay’ın yüzeyine ait bir fotoğraf verilmiş ve yüzeyindeki çukurların bazıları numa‑ ralandırılmıştır.
Kİ KA
3
1
2
Fotoğraf incelendiğinde oluşan çukurlarla ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Ay’ın yüzeyinde oluşan bu çukurların sebebi Ay’a çarpan gök taşları olabilir. B) Aynı bölgeye büyüklükleri birbirinden farklı birden fazla gök taşı çarpabilir.
C) Numaralandırılmış çukurlardan en eski olanı 1, en yeni olanı ise 3 numaralı çukurdur.
DA
D) Uydulardaki gök taşı çukurlarının sayısı gezegenlerdeki gök taşı çukurlarının sayısından fazladır.
2. Aşağıda Güneş sistemindeki bazı gezegenlere ait özellikler verilmiştir.
Asteroit kuşağından hemen önce gelir.
En fazla uyduya sahip gezegendir.
2 uydusu vardır.
En tanınan uydusu Titan’dır.
K
Sabah ya da akşam yıldızı olarak adlandırılır.
Uydusu yoktur.
L
Yan yatmış bir şekilde dolanır. Uydusu ve halkası vardır.
M
N
Buna göre verilen gezegenlerin Güneş’e en yakından en uzak olana doğru sıralaması aşağıdakilerin hangisidir?
A) M ‑ K ‑ L ‑ N
B) K ‑ M ‑ L ‑ N
C) M ‑ K ‑ N ‑ L
D) N ‑ L ‑ K ‑ M
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri
39
3. Aşağıda Güneş’e olan yakınlıklarına göre sıralanmış gezegenlerin sıcaklıklarını gösteren bir grafik verilmiştir.
Grafik üzerindeki renkli noktalar gezegenlerin ortalama sıcaklık değerlerini gösterir. Kırmızı kesikli çizgi suyun kaynamaya başladığı sıcaklıktır, bu sıcaklığın üzerinde su gaz hâlinde bulunur. Mavi kesikli çizgi suyun donmaya başladığı sıcaklıktır, bu sıcaklığın altında su katı hâlde bulunur.
Sıcaklık (° C) 500 400 300 200
Suyun Kaynama Sıcaklığı
Kİ KA
100
Suyun Donma Sıcaklığı
0
-100 -200
Gezegenler
-300
Neptün
Uranüs
Satürn
Jüpiter
Mars
Dünya
Venüs
Merkür
Verilen grafikten yola çıkılarak yapılan,
1. Güneş’e en yakın gezegen en sıcak, en uzak olan ise en soğuk gezegendir.
2. Güneş’e Dünya’dan daha uzak gezegenlerin hepsinde eğer su varsa buz hâlindedir.
3. Venüs ve Merkür gezegeninde eğer su varsa buhar hâlindedir.
yorumlardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız 2
B) 1 ve 3
C) 2 ve 3
D) 1, 2 ve 3
4. Aşağıda 11 Ağustos 1999 yılında gerçekleşen Güneş tutulmasının Türkiye’den izlenebildiği illeri gösteren bir harita ve bu illerde tam tutulmanın gerçekleştiği saatleri gösteren bir tablo verilmiştir. u
Tam Tutulma Başlangıç
Tam Tutulma Bitiş
Kastamonu
14.23
14.25
Amasya
14.26
14.28
Tokat
14.29
14.31
Sivas
14.31
14.33
Elazığ
14.36
14.38
Diyarbakır
14.39
14.41
on
r iy ar ba kı
D
El
az ı
ğ
Am To as k y Si at a va s
Ka
st
am
DA
İller
Verilenler incelendiğinde gerçekleşen Güneş tutulması ile ilgili yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Tam tutulma Türkiye’nin sadece bazı illerinde izlenebilmiştir. B) Her ilde tam tutulmanın gerçekleştiği saatler birbirinden farklıdır. C) Her ilde tam tutulma 2 dakika sürmüştür. D) Tutulma Türkiye’nin güneyinden başlayıp kuzeyinde bitmiştir.
40
20 Dakikada 6. Sınıf Fen Bilimleri