Euskal Herriko Hizkuntz Atlasa GALDESORTA CUESTIONARIO - QUESTIONNAIRE Charles Videgain, Gotzon Aurrekoetxea

To cite this version: Charles Videgain, Gotzon Aurrekoetxea. Euskal Herriko Hizkuntz Atlasa GALDESORTA CUESTIONARIO - QUESTIONNAIRE. [Research Report] Euskaltzaindia - Acad´emie de la langue basque. 1993.

HAL Id: artxibo-01216996 http://artxiker.ccsd.cnrs.fr/artxibo-01216996 Submitted on 18 Oct 2015

HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of scientific research documents, whether they are published or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.

L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destin´ee au d´epˆot et `a la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publi´es ou non, ´emanant des ´etablissements d’enseignement et de recherche fran¸cais ou ´etrangers, des laboratoires publics ou priv´es.

DIALEKTOLOGIA: ATLASGINTZA

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ATLASA GALDESORTA CUESTIONARIO QUESTIONNAIRE

Gotzon Aurrekoetxea Xarles Videgain A) AITZINSOLASA

1. Sarrera

Hemen aurkezten dugun gaidesorta Euskal Herriko Hizkuntz Atlasak (EHHA) azken urteotan baliatu duena da. Atlas horren tresna bat baizik ez da, baina monografia egin nahi Iukeenak balia Iezake, ataIka, osorik edo osaturik, nolanahiz ere, abiapuntu gisa. Beraz, Iehenik atlasaren metodologian epe garrantzitsu baten berri ematen du, eta bestaide Ian zenbaiten Iagungarri izan daiteke. Atlasaren historia Iaburzki aipatu ondoan, gaidesortaren antolaketaz astiroago mintzatuko gara. Euskal Herriko Hizkuntz At/asa proiektu berankorra da hizkuntz-geografian eta diaiektologian, horrelako proiektu baten ontzeko behar diren baidintzak ez baitira orain arte erdietsiak izan. Auzoko hizkuntzetan bigarren beiaunaldiko atlasek argia ikusten duten bitartean, Europako hizkuntzen atlasa egiten ari den unean, euskararen ikertzeko ez dago atlas handirik egina.

Azkenean, euskalariek aspaididanik gutiziatzen zuten asmo hau, gorpuztuz joan da Euskaltzaindiak serioski bere gain hartu zuenean, I98ltik aurrera egin ziren biltzarre, kontsulta eta jardunaldiak abiapuntu harturik. Aidaketa zenbaiten ondotik, honeia geiditu zen proiektuaren organigrama: batzordeburu eta arduradun akademikoa J. Haritschelhar da; zuzendaritza teknikoa daramatenak G. Aurrekoetxea eta X. Videgain dira. Hauetaz gain, inkestagiIeen taidea osatzen dute I. Atutxa, I. Etxebeste, K. Segurolak denbora osoz, A. M. Etxaide eta J. M. Etxebarriak aIdizka; E. Oleak aiderdi informatikoa zainkatzen du EJIEren partetik. Proiektua Euskaltzaindiak bere gain harturik, Iaguntza

530

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

ekartzen dio J.B. Orpustanek zuzentzen duen CNRS.ko URA 1055 ikerketa-taldeak. Lantaldea 1986. urtean gorpuztu ostean 1987. urtean hasi zen lanean eta inkesta gehienak 1992. urtean bukatu zituen. Inkestak bukatu arau, datuen informatizazioari ekin zion lantaldeak eta atlasaren argitarapena azkartzeko asmoz atalka egitea erabaki zen. 1994.eko apirilean amaitu zen lehen atalari dagozkion datuen sartzea. Kronologia hori eman ondoren, EHHAren metodologiaz eta ezaugarriez mintzatu gabe, galdesortaren antolaketaz hitz eginen dugu(I). 2. Galdesorta

Europako dialektologiak hartu duen bidetik urrun ez da ibiltzen EHHA, nahiz berrikuntza zenbait bere gain hartu duen; hasteko, eta neurri handi batez bederen, biltzen dituen datuak beste atlasek bildu materialarekin erkagarriak izan daitezen kontuan harturik egina izan da galdesorta hau. Lau atal dauzka galdesortak. Lehena, luzeena, lexikoaz ari da; bigarrena izen eta aditz-morfologiaz; hirugarrena joskeraz; azkena fonetikaz. Denetara 3000 galdera eskas aurkituko ditu irakurleak. Baina kontuz! lekukoari egindako galderen kopurua askoz handiagoa izan daiteke lehenbizikoan egin galderak ez baitu beti ekartzen nahikatua den erantzuna. Hori gertatzen da bereziki morfologian; bainan lexikoan ere izenen absolutiboko forma mugagabea erdietsi nahiak galdera gehienek biderkarazten ditu. Ondorioz galdesortak 3000 galdera badaukala esaten delarik, askotan 10000 estimuli eragin behar du inkestagileak lekukoarengan. Lexikoak, jadanik erran den bezala, galdera-kopuru handiena hartzen duo Sailkapen ideologikoaren arabera antolatua izan da, erran nahi baita orden alfabetikoa baztertua dela, honek ez baitu traba besterik ekartzen inkestagintzan; Jud eta Jaberg-en ondotik, hemen ere lexikoa alorka agertzen da. Horretan eragina izan du R. Hallig eta V. Wartburg-en lanak berek aurkeztu logikari atlasetan jarraiki zaiolarik gutigorabehera(2). Lan horri zor dioguna aipaturik, beste atlas zenbait izendatu behar ditugu, galderen inguruan eskaintzen duten informazioa izan baita gure galdesortaren aberasgarri: Atlas Linguistique du Lyonnais, Atlas linguistique et ethnographique du Massif Central, eta bereziki J. Seguy-k maisuki zuzendu duen Atlas linguistique et ethnographique de la Gascogne. Bestalde frantses hitzari doakion gaztelerazko kidearen hautatzeko, oso baliagarriak izan zaiz(1) EHHAren berri gehiago jakin nahi duenak jo beza ondoko lanetara: G. Aurrekoetxea / X. Videgain, "L'atlas linguistique du Pays Basque: Euskal Herriko Hizkuntz Atlasa", numero exceptionnel du Bulletin du Musee Basque, Hommage au Musee Basque, 1989, 495510; G. Aurrekoetxea, "Euskal Herriko Hizkuntz Atlasaren inforrnatizapena", in Iker 7, Euskaltzaindia, 1992, Bilbo; X. Videgain, "Lexiaren inguruan Euskal Herriko atlas linguistikoaren inkestagintzan", in Lakarra / Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitxelena magistri sacrum, ASJU gehigarriak, XIV, 1991, 1059-1091. (2) R. Hallig / V. Wartburg, Begriffsistem als Grundlage jiir die lexicographie. Versuch eines Ordrungschemas, Berlin Akademien Verlag, XXXV, 1952, 140.orr.

EUSKAL BERRIKO HIZKUNTZ .., " Gotzon Aurrekoetxea " Xarles Videgllin

531

kigu xehetasun handia ematen duen M. Alvar-en Atlas lingiiistico de Aragon, Navarra y Rioja eta M. A, Luz6n-ek prestatutako inc/ices lexicos de los atlas linguist/cas espaiioles (Espanol actual 47/1987). lrakurri dugu ere frangotan Azkue, Barandiaran eta beste Ian etnografikorik ohizko euskal komunitatearen ezaugarriak hobeki ezagutzeko, horrek inkestagintzaren zailtasuna arintzen duelakotz, gauzak aski ongi ezagutu gabe ez baita errex hitzen biltzea. Logika aipatzen dugularik, hitz horrek zientifikoki daukan adieran ez da ulertu behar, baizik eta zentzu komunak kontzeptuen elkartzeko duen dohainaren aldetik, izan dadin gai batetik bestera edo gai baten barman ere. Lexikoa 85 gaitan em.ana da: lehenbiziko gaietan izadia da gehien tratatzen dena, azken gaietan gizadia delarik nagusi. Erdian gizakiak izadiarekin duen harremana agertzen da gizarte tradizionalean kanpoko lanetan nolako lexikoa baliatzen den jaso asmoz, Logika diogunean beraz, ohizko gizartean lekuko batek hitz batetik bestera lotura egiteko hartzen duen bidea adierazi nahi dugu. Hori da behintzat galderen segidaren antolatzeko gidatu gaituen irizpidea. Kasuan kasu, galdera bat dagoen gaitik beste gai batera eramatea hobets daiteke, praktikotasunaren aldetik, Eta gure multzoketa ez zaio zeharo jarrraikitzen zientzi zehatzen sailkapenari; ez harri, beraz, "arafia/araignee" galdera "insectos/insectes" gaian sarturik baldinbada Linneren irakaspenen kontra! Bestalde, inkesta egiten delarik, elkarrizketa malguki moldatzea ez du guti laguntzen galderak gaika antolaturik izateak' Gai bakoitza edo gai-multzo bakoitza ardaztzat hartuz, inkestegileak bilatzen dituen lexemak lekukoak errexago ateratzen ditu, hitz batek berez ondoko erantzuna emateko gogoa pitzarazten baldinbadio. Horrela 27. gaian urde-hiltzeaz, 41-41, gaietan belarketaz, 50-51. gaietan ogiaz, 73. gaian heriotzeaz eta abar galderen segida igartzen bezala du lekukoak. Aldiz, badira nahitaez galderaz galdera ereman behar diren gaiak, hala nola taxonomian, izan dadin arrainen izenak 02. gaian edo botanikan 19-20-21-22-23. gaietan, Atlasen axioma bat badago zein hitz galdetu behar litekeen mugatzen omen duena. Axiomak dio galdera bakaitzari zein erantzun doakion badakiela bere herriko hizkuntza ongi ezagutzen duen edozein lekukok. Badakiela edo jakin behar lukeela, Aitortu behar dugu ez dela bet! horrela gertatzen. Lexiko teknikoaren ertzean diren galdera zenbaiti erantzunik gabe gelditzea gerta lekioke bere herriaren ondo ordezkatzen duen lekuko onari ere. Gainera, badira "espezifikoak" deitzen diren galderak, eta hizkuntzalaritzaz kanpoko arrazoinak direla m.edia, EHHAko inkestapuntu guzietan eskatzen ez direnak. Adibidez 02100-02630 galderak, 05490-055630 galderak, 18100-18310 galderak, 81 eta 82. gai osoak portuetan eta arrantzaleekin baizik ez dira baliatzen. 80750-80820 galderak burdingintza bizirik den lekuetan erabiltzen dira. Halere, lexiko teknikoei buruzko galdesortatik parte ttipi bat baizik ez dugu hartu EHHAn sartzeko. Galdera berezi bat gai konkretu batean kokaturik egoteak ondorio inplizitoak ditu, eta hemen argitu behar dira gaingiroki. Eskatzen diren kontzeptuak elkarren auzoak dira gai baten barruan baina bildu nahi den erantzuna ahalaz ez da hiperanimoa izaten baizik eta gai eta alor horretan hiponimo dena. Adibidez,

532

EUSKERA • XXXVIII (2.aldia)

46070 galderak "podar/tailler" dioelarik, ez da garrantzirik gabekoa galdera 46. gaian egotea, beraz "vifia/vigne" gaian. Mah(lstian Ian hori egitea nola deitzen den galdegiten da eta ez beste aplikazio·alor batean (zuhaitza...) erabil daitekeen errannahi bertsuko hitza. Erran gabe doa ez dela debekatua beste hiponimoak eta hiperonimoa biltzea baina galderaren lehen helburua zoin den ahantzi gabe. "Aro" erdal hitza agertzen da 38, 41, eta 47. gaian eta erreferentea zein duen adierazten du gaiak berak. Ber maneran, kontzeptu bera bi alor desberdinetan kokatuko da galdesortan, adibidez erregistro-mailan diferentziarik ager daitekeela pentsatu baitugu: hala nola "abortar/avorter" 24310 galderan (kabalaz) eta "aborto/avortement" 65130 galderan (emaztekiaz). Laster ohartuko da irakurlea galdesortak dituen hutsez eta hutsuneez, Ian horrek ez baitu helburu Oihenartek deitzen zuen "betheginzarre" hartara heltzea. Lexikoak, hain zuzen, beti zerbait falta, ments eta eskas duo Agertzen ez diren galdera arrunten zerrenda etengabea liteke: "pez/poisson", "luna/lune" eta "des· pertarse/se nlveiller" bezalakoak ez dira sartuak izan. Hitzez gain, badira ere aza· letik baizik hunkituak ez diren gaiak, hala nola izpirituari buruzkoak, konkretuak ez diren erreferenteak: "sensaci6n/sensation", "idea/idee", "intenci6n/intention", "decidir/decider" bezalakoak. Lekuko soilak eta bereziki baserriko jende arruntak horrelakorik ez duela ezagutzen dioenik bada dialektologoen artean eta Nauton baten aipamenak ekar daitezke horren frogako. Guk ez dugu uste gauzak horrela direnik eta oso enpirikoa izan da horrelako galderen kopurua murriztera bultzatu gaituen eragina. Adieraziak zedarritzeko zail izanik, oso luzea da hortaz inkestagintza egitea modu homogeneo batez. Eta atlasgintzan egun orotako ogia delarik denboraren kontra borrokan aritzea, galderok sortatik kanpo gelditu dira, beharrezkoak diren monografien aiduru. Presaren presaz ibiltzearen kontu ere eman daiteke beste hainbat hutsune. Hitz bat galderen erdal sarreraz. Askotan, berba desberdinak aukeran izan direlarik, orainarteko atlasetan eman diren erdal hitzak hautatu ditugu, atlasen arteko ibilpidea errextuko duelakotz indizea egingo delarik. Horrek ez du erran nahi agertzen den forma zabalduena denik erdaraz, are gutiago Euskal Herrian eguneroz baliatzen diren erdaretan. Taxonomiazko kasu anitzetan, latinezko forma ematen dug\l, zehaztasun ge· hiago ekartzen duelakoan. Bestalde kontzeptu bera frantsesez eta gazteleraz ema· tean, itzulpengintzan agertzen den "adiskide faltsu"en tranpan ez erortzen saiatu gara. Lexikoaz at, 86·93 gaiek izen eta aditz morfologiaz dihardute. Erran gabe doa atal honetarako ez dugula eredurik aurkitu beste atlasetan. Gainera, morfologiari maparik eskaintzen ez dioten atlasak asko daude. Zernahi gisaz, ez dago puntu horretan exhaustibo izaterik eta gure ustez garrantzia duen gauza zenbait baizik ez dugu lerrokatu. Izen·morfologiaz den bezanbat, antolaketa ulerterrexa da. Lehenik izen arrunten eta izen berezien deklinabidea aztertzen da (86 eta 87. gai osoak): -a, -e, -i, -0, -u bokalez, -ai edo -ei diptongoaz, edo kontsonante batez bukatzen diren izenen formak bilatzen dira (-u batez bukatu hitzen kasuaespezifikotzat jotzen da). Deklinabide-kasu guziak ez dira sartuak izan, -0 hizkiz bukat\ltako izen arrunta delarik, hortaz, galdera gehien eskeintzen d\lena(3). (3)

Kasuen izendatzeari dagokionez deklinagaiaren azken hizkia eta deklinabide ka-

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

533

88. eta 89. gaietan, ordea, determinatzaileak lantzen dira,orohar: toki berezia ematen zaie zenbatzaileei 88210-86610 galderetan, erakusleei 89010-89390 galderetan. Zehaztugabeak bilatzen dira 89600-89970. galderetan. Hauen tartean barreiaturik atzematen dira, halere, izenordain eta aditzondo bakar batzuk ere. Izen-morfologiaren ondotik dator aditz-morfologia 90-91-92-93. gaietan: 93. gaia alokutiboari eman zaio osorik eta beste aurreko hirurak tratamendu neutroario Lehenik aditz-laguntzaileak ikertzen dira 90 eta 91. gaietan, 92. gaia aditz-trinkoaz ari delarik bakarrik. Aditz-laguntzaileak azaltzen dira ohizko ibilbidetik: IZAN (nor) 90010-902200, *EDIN (nor) 90310-90390, IZAN (nor-nori) 9041090610, *EDIN (nor-nori) 90620, *EDUN (nor-nork) 90700-90990, *EZAN (nornork) 91010-91150, *EDUN (nor-nori-nork) 91210-91490 eta *EZAN (nor-norinork) 91510-91540(4). Aipatu bezala, 92. gaian, aditz trinkoak aztertzen dira. Proposatzen direnak hauek dira: JOAN (92010-92070), EGON (92110-92180), ETORRI (92210-92280), IBILI (92310-92360), EDUKI (92410-92480), EKARRI (92510-92570), ERAMAN (92610-92670) eta JAKIN (92710-92780). Espezifikotzat hartu behar da *IRO aditzlaguntzaileaz egiten diren galderen multzoa (92810-92850). 93. gaian, agertzen diren alokutiboari buruzko erantzunak gizonezko tokako forman bilatzen dira, nahiz nokako, zukako eta xukako formen berri agertzen den ere. Tratamendu neutroan jarraiki den ordena erabiltzen da hemen ere baina galderen kopurua ttipitu da. 94. gaia beste atlas anitzetan ez da tratatzen. Hemen joskeraren aldetik zenbait datu baizik ez dugu lerrokatu, hala nola menpeko perpaus batzuen multzoa. 95. gaian fonetika sintaktikozko ezaugarrien arteko hautua baizik ez da kontuan hartzen. Nabardura baten egiteko beharrean gaude hemen: fonetikari eta fonologiari ekarpenik handien emanen diena lexikoaz eta morfologiaz bildu materialetik idokitakoa izango da. Aspaldiko kontua da fonetikazko datuak lexikotik ateratzea(5). Hemen ere zenbakiekin kontuz ibili behar da, ez baita pentsatu behar 37 fonetikazko fenomenD baizik ez lezakeela iker EHHAk(6). Eta aldiz, Mitxelenaren artikulu batean, berak fonetikazko galdesorta osatzeko asmoz, 498 item lerrokatzen dituelarik, ikertu nahi dituen fenomenoen kopurua ez da 498koa baizik eta 96koa, fenomeno baten ikertzeko galdera lexikal bat baino gehiago ematen baitu, haiesuaren morfema jarri dira: "-a + a", adibidez; hau da, "a" hizkiaz amaitzen den deklinagaia gehi absolutibo singularreko atzizkia. Deklinabide kasuak, bestalde, ohizko hurrenkeraz agertzen dira: absolutiboa, ergatiboa, datiboa... eta kasu bakoitzean singular eta plurala elkarren segidan ("0" hizkiaz amaitutakoetan mugagabea ere agertzen delarik). (4) Aditzari dagokion atalean Euskaitzaindiak argitaratu duen Euskal Gramatika Laburra: Perpaus Bakuna liburuan agertzen den sistema erabili da. Sistema honen arabera dezan adizkia *ezan [+orain, hark-hura] moduan azalduko da. Aipatu behar da [±ahal] tasuna [+ahal] denean bakarrik agertzen dela. (5) Ikus adibidez, J. Seguy, "Les Atlas linguistiques de la France par regions". Langue Fran,aise 18 (1973), 65-90. (6) Gertakarion irudikatzeko hitzaren amaiera eta hurrengoaren hasiera agertzen dira, tartean "+" zeinua dutelarik.

534

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

tarik bat bederen emankorra eta esankorra izanen delakoan(7). EHHAk berdintsu jokatuko duo Mitxelenak, adibidez, u/i alternantziari buruz 20 galdera aurkezten dituelarik, "nadando, pelo, clavo" etabarreko hitzen pean, EHHAk jadanik 20etarik 16 bat bere galdesortan badauzka; eta gehituko zaizkie beste erantzunetatik aterako diren gertaketak. Beraz zenbakien dantza bere konpasean eman behar da. Irakurlea ohartzen den bezala, hemengo zerrendako sarrera bakoitzean ematen dena helburua da; hots, biltzen den fenomeno linguistikoaren izendapena. Ez da zehazten fenomenoaren agertaraztea zelan lortuko den. Lexikoaz aparte, beste gaiak ltzulpenaren bitartez aztertzen dira eta luzeegi liteke ad hoc asmatutako esaidi guzien lerrokatzea. Gogoan har beza inkestegileak bilatutakoa ez dela beti lehen aldian lortzen, hurrundik ere. Ororen buru, gauza bera erran daiteke lexikoaz. Agertzen diren galderen erdiesteko laguntza ematen du EHHArako prestatu galdera-fitxak. Baina fitxa horiek ere ez ditugu orain argitaratzen. Halere, gure iduriko, fitxarik hoberena baita norberak osatzen duena, fitxaren ezaugarriak baizik ez ditugu aipatuko, inkestagintzaren teknikan sartu gabe. Fitxan, lehenik galdera nolaz pausatzekoa den zehazten da: a) Errealiaren bitartez: erreaiia deitzen dugu hitzen bitartez izendatutako objetuak idurikatzen dituzten ikonoak (marrazki, argazki, eskemak...). Horretarako ikonografia nahiko handia bildu da erreferenteak zein diren erakusteko. Deiktikoak baliatzea, hala nola 58 eta 59. gaietan, sistema horren aldakia besterik ez da. b) Perifrasiaren bitartez: perifrasi horren formula ere badakar galdera-fitxak. Adierazlea laster eta zuzen agertarazten duen testua ez da berehala asmatzen. Galnera, eman beharko zaio euskalkiaren araberako azaleko egoki-ukaldia. c) Ahalaz itzulpena baztertzen da galdera egitekotan, lexikoan behintzat. Bestalde, informazio berezirik bildu nahi baldinbada funzionamendu linguistikoaz edo jakitate entziklopedikoaz, oharrak egiten dira fitxan ere. Beste zerrenda garrantzitsu bat osatua da fitxan, proposamenen zerrenda deitzen dena. Altxor aberatsa eskeintzen da EHHAn sistematikoki erabilia izan den metodologia horren bidez lortua. Jakina den bezala, semasiologiaren sokorria baliatzen da onomasiologiaren osagarri gisa (8). Beraz, irakurleak kontuan har beza hemen galdera huts hutsik agertzen zaiola eta lnkesta egltera joan aitzin haien jantzi eta egokitu-beharra sendi dituzkeela.

(7) K. Mitxelena, "De dialeetologia vasea", FLV 58 (1991), 179-203. (8) Sistema honetaz xehetasun gehiago ikusi nahi duenak jo beza Ian hauetara: Van Gennep, A., "Contribution it la methodologie du folklore", Lares V-I, 20-34, 1934; X. Ravier, "Le traitement des donnees negatives dans l'Atlas linguistique et ethnographique de la Gaseogne", Revue de Linguistique Roman XXIX, 1965; edo hurbilago, G. Aurrekoetxea, "Euskal Rerriko Rizkuntz Atll\sa (ERRA): inkesta metodologia eta ezezko datuak", Euskera XXXI 1986-2,413.424.

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

B) GALDESORTA/CUESTIONARIO/QUESTIONNAIRE

00. Nombre de la localidad I nom de la localite 00010 localidad I localite 00020 gentilicio Inom des habitants 01. Los insectos lies insectes

01010 01020 01030 01040 01050 01060 01070 01080 01090 01100 01110 01120 01130 01140 01150 01160 01170 01180 01190 01200 01210 01220 01230 01240 01250 01260 01270 01280 01290 01300 01310 01320

babosa I limace (Limax maximus) caracol I escargot lombriz I ver de terre (Lumbricus terrestris) aralia I araignee telaralia I toile d'araignee ciempies I mille-pattes (Lithobius jorficatus) libelula I libellule (Aeschna cyanea) tijereta I perce-oreille (Forficula auricularia) cucaracha I blatte (cafard) (Blatta orientalis) grillo I grillon (Gryllus campestris) saltamontes I sauterelle (Tetrix subulata) chinche I punaise (des tits) (Cimex lectularius) ciervo volante I lucane, cerf-volant (Lucanus cervus) escarabajo I scarabee (Geotrupes stercolarius) escarabajo sanjuanero I hanneton commun (Melolontha melolontha) luciernaga I ver luisant (Lampyris nocticula) mariquita I coccinelle (Coccinella (Septempunctata) hormiga I fourmi avej6n I frelon (Vespa crabo) avispa I guepe (vulgaire) (Paravespula vulgaris) aguij6n I dard picar I piquer polilla I mite oruga I chenille mariposa I papillon tabano I taon des boeufs (Tabanus bovinus) mosca I mouche domestique zumbar (los insectos) I bourdonner mosquito I moucheron pulga I puce (Pulex irritans) piojo I pou (Pediculus) gusano de la fruta I ver (de fruit)

02. Los animales marinos lies animaux marins 02010 02020 02030 02040

calamar I calmar (Loligo vulgaris) cangrejo de mar I crabe mejill6n I moule (Mytilus edulis) arenque I hareng (Clupea harengus)

535

536

02050 02060 02070 02080 02090 02100 02110 02120 02130 02140 02150 02160 02170 02180 02190 02200 02210 02220 02230 02240 02250 02260 02270 02280 02290 02300 02310 02320 02330 02340 02350 02360 02370 02380 02390 02400 02410 02420 02430 02440 02450 02460 02470 02480 02490 02500 02510 02520

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

sardina / sardine (Arengus minor) boqueron / anchois (Engraulis encrasicholus) bacalao / morue (Gadus morrhua) merluza / merlu (Merluccius merluccius) caballa / maquereau (Scomber scombrus) gamba / bouquet pulpo / pieuvre, poulpe (Octopus vulgaris) ostra / huitre (Ostrea edulis edulis) lapa / patelle (Patella vulgata) bigaro / bigorneau nair (Littorina litorea) caiiadilla / murex (Trunculariopsis trunculus) concha de peregrino / coquille Saint-Jacques (Pecten Jacobaeus) zamburiiia / petoncle (Chlamys varia) almeja / clovisse (Tapes decusatus) berberecho / coque (Cerastoderma edule) almejon de sangre / palourde (Callista chione) escupiiia (grabada) / praire (Venus verrucosa) ermitaiio / Bernard-l'hermite (Eupagurus baernhardus) quisquilla / bouquet (Palaemon serratus) bogavante / homard (Homarus gammarus vulgaris) langosta / langouste (Palinurus elephas) cigala / petite cigale de mer (Nephrops norvegicus) neeora / Mrille ou crabe nageur ((Liocarcinus)(portunus) puber) centollo / araignee de mer (Maia squinado) buey marino / tourteau (Cancer pagurus) percebe / pouce-pied (Pollicipes cornucopia) erizo de mar / oursin (Echinus esculentus) medusa / meduse alga / algue fuca, hierba de mar / varech ballena / baleine delfin / dauphin marsopa / marsouin (Phocaena phocaena) lamprea / lamproie (Petromyson marinus) tiburon / requin (Somniosus microcephalus) cazon / milandre (Galeorhinus galeus) raya / raie (Hypotremata) esturion / esturgeon (Acipenser sturio) sabalo / alose vraie (Alosa alosa) congrio / congre (Conger conger) jurel (chicharro) / saure1 (Trachurus trachurus) merlan / merlan (Merlangius merlangus mer!) abadejo / colin, lieu jaune (Pollachius pollachius) lubina / bar, loup (Dicentrarchus labrax) salmonete / rouget de roche (Mullus surmuletus) besugo / dorade (Pagellus centrodontus) dorada / daurade (Sparus aurata) lanzon / lan90n (Hyperoplus lanceolatus)

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... ' Gotzon Aurrekoetx;ea . Xarles Videgain

02530 02540 02550 02560 02570 02580 02590 02600 02610 02620 02630

corc6n / mulet (MugU chelo) atun rojo (cimarr6n) / than rouge (Thynnus vulgaris) atun blanco / german (Thunnus alalunga / gerrno) listado / bonite vraie (Euthynnus pelarnis) bonito / bonite ados raye (Sarda sarda) cabracho / chabot de mer (Enophrys bubalis) rodaballo / turbot (Scophthalrnus rnaxirnus) limanda / limande (L;rnanda lirnanda) sOlla I plie, carrelet (Pleuronectes platessa) lenguado / sole (Solea solea) rape / baudroie (Lophius p;scatorius)

03. Los peces de rio / les poissons de riviere 03010 03020 03030 03040 03050 03060 03070 03080 03090 03100 03110 03111 03112 03113 03114 03115 03116 03117

anguila / anguille (Angui/a anguila) angula / civelle salm6n / saumon (Salrno salarY trucha / truite de riviere (Salrno trutta jario) bermejuela / vairon (Phoxinus phoxinus) cachuelo / chevesne (Leuciscus cephalus) boga / goujon (Gob;o gobio) barbo / barbeau (Barbus barbus) locha / loche (Noernacheilus barbatulus) cangrejo de rio / ecrevisse (Astacus astacus) aparatos de pesca (en rio) / instruments de peche (en riviere) butr6n / nasse cafia (de pescar) . anzuelo / canne (it peche) - hame90n trasmallo / tremail cordel / cordeau esparavel / epervier red I filet retel / balance

04. Los reptiles y anfibios / les reptiles et amphibies 04010 04020 04030 04040 04050 04060 04070 04080 04090 04100 04110

serpiente / serpent salamandra / salamandre tachetee (Salarnandra salamandra) sapo / crapaud (Bujo bujo) rana / grenouille rieuse (Rana ridibunda) renacuajo / tetard lagartija / lezard gris (Lacerta vivipara) lagarto / lezard vert (Lacerta viridis) luci6n / orvet (Anguis jragilis) culebra / couleuvre vibora / vipere sanguijuela / sangsue (Hirudo)

537

538

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

05. Las aves y los pajaros / les oiseaux 05010 05020 05030 05040 05050 05060 05070 05080 05090 05100 05110 05120 05130 05140 05150 05160 05170 05180 05190 05200 05210 05220 05230 05240 05250 05260 05270 05280 05290 05300 05310 05320 05330 05340 05350 05360 05370 05380 05390 05400 05410 05420 05430 05440 05450 05460 05470

pajaro, ave / oiseau nido / nid volar / voler garza / heron cendre (Ardea cinerea) buitre / vautour fauve (Gyps julvus) aguila / aigle royal (Aquila chrysaetus) gavilan / epervier d'Europe (Accipiter nisus) milano / milan royal (Milvus milvus) halcon / faucon pelerin (Falco) urogallo / grand tetras (Tetrao urogallus) perdiz / perdrix rouge (Perdix) faisan / faisan de chasse (Phasianus colchicus) codorniz / caille (Coturnix coturnix) avefria / vanneau huppe (Vanellus vanellus) becada / becasse des bois (Scolopax rusticola) zarapito / courlis corlieu (Numenius phaeopus) gaviota / mouette rieuse (Larus ridibundus) paloma torcaz / pigeon ramier (Columba palumbus) tortola / tourterelle des bois (Streptopelia turtur) lechuza / effraie (Tyto alba) mochuelo / cheveche (Athene noctua) buho chico / moyen-due (Asia otus) cuclillo / coucou (Cuculus canorus) abubilla / huppe fasciee (Upupa epops) martin pescador / martin-pecheur (Alcedo atthis) picamaderos / pic-vert (Picus viridis) alondra / alouette (Alauda arvensis) golondrina / hirondelle de cheminee (Hirundo rustica) vencejo / martinet noir (Apus apus) aguzanieves / bergeronnette (Motacilla alba) chochin / troglodyte (Troglodytes troglodytes) zarcero icterino / hypolals icterine (Hippolais icterina) curruca zarcera / fauvette grisette (Sylvia communis) reyezuelo / roitelet huppe (Regulus regulus) petirrojo / rouge-gorge (Erithacus rubecula) ruisefior / rossignol philomele (Luscilia megarhynchos) zorzal (malviz) / grive musicienne (Turdus philomelos) mirlo / merle noir (Turdus merula) carbonero / mesange charbonniere (Parus maior) pinzon / pinson des arbres (Fringilla coelebs) jilguero / chardonneret (Carduelis carduelis) camachuelo / bouvreuil pivoine (Pyrrhula pyrrhula) gorrion / moineau domestique (Passer domesticus) estornino / etourneau sansonnet (Sturn us vulgaris) arrendajo / geai (Garrulus glandarius) urraca / pie (Pica pica) cuervo / corbeau (Corvus corax)

EUSKAL HERRIKQ HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

05480 05490 05500 05510 05520 05530

espantapajaros / epouvantail frailecillo / macareux (Fratercula artica) arao comun / guillemot de Troil (Uria aalge) alcatraz comun / fou de Bassan (Sula banana) cormoran grande / cormoran (Phalaerocorax carbo) alca comun / pingouin (Alca torda)

06. Los mamiJeros salvajes / les mammiferes sauvages 06010 06020 06030 06040 06050 06060 06070 06080 06090 06100 06110 06120 06130 06140 06150 06160 06170 06180 06190 06200 06210 06211 06212 06213 06214 06215 06216 06217 06220 06230 06240 06250

erizo / herisson (Erinaceus europaeus) topo / taupe (d'Europe) (Talpa europaea) murcielago / chauve-souris (Pipistrellus pipistrellus) comadreja / belette (Mustela nivalis) tejon / blaireau (Meles meles) gardufia / fouine (Martes joina) oso / ours (Ursus arctos) gineta / genette (Genetta genetta) lobo / loup (Canis lupus) zorro / renard (Vulpes vulpes) ardilla / ecureuil (Sciurus vulgaris) raton / souris (Mus musculus) rata / rat (Ratus norvegicus) liron / loir (Glis glis) liebre / lievre (Lepus europaeus) jabali / sanglier (Sus seroja) ciervo / cerf (rouge) (Cervus elaphus) rebeco / isard (Rupicapra rupicapra) huron / furet (Mustela putorius jura) carrofia / charogne ingenios para cazar / pieges trampa para cazar pajaros / assommoir cepo para cazar topos / piege it taupe ratonera / piege it souris lazo para cazar pajaros / tenderie cepo para cazar pajaros / piege it ressort (it oiseaux) cepo para cazar ratas... / boite it fauves cepo para cazar zorras y lobos / piege it palette (it loups) caza / chasse cazador / chasseur perro de caza / chien de chasse eco / echo

07. EI cielo y el sol/Ie ciel et Ie soleil 07010 07020 07030 07040

estrella / etoile Via Lactea / Voie Lactee lucero del alba / etoile du berger Orion, las Pleyades / Orion, les Pleiades

539

540

EUSKERA - XXXVUI (2.aldia)

07050 07060 07070 07080 07090 07100 07110 07120 07130 07140

osa mayor / grande ourse luna llena / pleine lune cuarto menguante / dernier quartier luna nueva / nouvelle lune cuarto creciente / premier quartier sol / soleil brillar, deslumbrar (el sol) / briller, eblouir calor / chaud tiempo bochornoso / il fait lourd sombra / ombre

08. EI tiempo atmosferico / Ie temps atmospherique 08010 08020 08030 08040 08050 08060 08070 08080 08090 08100 08110 08120 08130 08140 08150 08160 08170 08180 08190 08200 08210 08220 08230 08240 08250 08260 08270 08280 08290 08300 08310 08320

tiempo atmosferico / temps atmospherique viento / vent viento del Norte / vent du nord viento del Sur / vent du sud viento del Este / vent d'est viento del Oeste / vent d'ouest remolino (de viento) / tourbillon (d'air) abrigo del viento (al) / abri (Ii l'abri du vent) abrigo de la lluvia (al) / abri (Ii l'abri de la pluie) nube / nuage niebla / brouillard bruma matinal / brume matinale oscurecerse el tiempo / obscurcir (s') lluvia / pluie llover / pleuvoir tempestad / tempete borrasca / bourrasque chaparr6n / averse chubasco / giboulee llovizna / bruine trueno / tonnerre relampago / eclair rayo / foudre tormenta / orage arco iris / arc-en-ciel charco / flaque chapotear / patauger mojarse / mouiller desprendimiento de tierra / eboulement escampada / eclaircie sequfa / secheresse agotarse, secarse / tarir

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

09, La nieve, el frio / la neige, Ie froid 09010 09020 09030 09040 09050 09060 09070 09071 09080 09090 09100 09110 09120 09130 09131

pedrisco / grele granizo / gresil devastar / ravager, abimer rocio / rosee frio / froid friolero / frileux helada / gelee blanche helada fuerte / gelee noire nieve / neige copo de nieve / flocon alud / avalanche canimbano / glai;ons fundirse / fondre resbalar / glisser (perdre l'equilibre) deslizarse / glisser (volontairement)

10. La partici6n del tiempo / la division du temps 10010 10020 10030 10040 10050 10060 10070 10080 10090 10100 10110 10120 10130 10140 10150 10160 10170 10180 10190 10200 10210 10220 10230 10240 10250 10260 10270 10280 10290

dfa / jour lunes / lundi martes / mardi miercoles / mercredi jueves / jeudi viernes / vendredi sabado / samedi domingo / dimanche semana / semaine verano / Me otono / automne invierno / hiver primavera / printemps mes / mois enero / janvier febrero / fevrier marzo / mars abril/avril mayo / mai junio / juin julio / juillet agosto / aout septiembre / septembre octubre / octobre noviembre / novembre diciembre / decembre ano / annee ano pasado (el) / l'annee derniere hogano / cette annee

541

542

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

10300 proximo ano (el) / l'annee prochaine 10310 fin de semana / fin de semaine 11. EI dia / la joumee

1l01O 11020 11030 11040 11050 11060 11070 11080 11090 11100 11110 11120 11130 11140 11150 11160 11170 11180 11181 11182 11183 11184 1118S 11190 11191 11200 11201 1121O 11220 11230 11240 11250 11260 11270 11280 11290 11300 11310 11320 11330 11340 11350 11360

hoy / aujourd'hui ayer / hier antes de ayer / avant-hier manana / demain pasado manana / apres-demain pasado manana al otro / apres-apres-demain vispera / veille dia siguiente / lendemain anoche / hier soir alba / aube madrugada / grand matin manana / matinee mediodia / midi tarde / apres-midi atardecer / soir noche / nuit medianoche / minuit formula de saludo (8 h.) / formule de salut (8 h.) formula de saludo (12 h.) / formule de salut (12 h.) formula de saludo (14 h.) / formule de salut (14 h.) formula de saludo (16 h.) / formule de salut (16 h.) formula de saludo (20 h.) / formule de salut (20 h.) formula de saludo (22 h.) / formule de salut (22 h.) pronto / t6t temprano / en avance tarde / tard retraso (con) / en retard antiguamente / autrefois ahora / maintenant siempre / toujours inmediatamente / tout de suite ya / deja todavia / encore poco a poco / peu a peu lentamente / lentement darse prisa / depecher (se) ocio / temps (avoir du) entonces / alors antes / avant despues / apres momenta / moment enseguida / tout a l'heure nipido / vite

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

11370 hora / heure (1') 12. Las fiestas del aiio / les fetes de l'annee 12010 12020 12030 12040 12050 12060 12070 12080 12090 12100 l2110 12120 12130 12140 12150 12160 12170 12180 12190 12200 12210

ano nuevo / jour de l'an Epifanfa / Epiphanie cabanuelas / Cycle des douze jours Candelaria / Chandeleur Santa Agueda / Sainte Agathe carnaval / carnaval jueves gordo / jeudi gras Miercoles de ceniza / Mercredi des cendres Cuaresma / Careme domingo de Ramos / Rameaux Pascua de Resurrecci6n / Paques Corpus Christi / Fete-Dieu temporas / Quatre-temps noche de San Juan / Feu de la Saint-Jean Asunci6n de la Virgen / Assomption Todos los Santos / Toussaint Navidad / Noel Dfa de inocentes / Premier avril fiesta patronal / rete patronale repetici6n de fiesta / rerete fiestas de ermitas / rete des ermitages

13. EI relieve / Ie relief 13010 13020 13030 13040 13050 13060 13070 13080 13090 13100 13110 13120 13130 13140 13150 13160 13170 13180 13190 13200

pendiente / pente montana / montagne cresta / crete sima / gouffre ladera / versant solana / adret umbrfa / ubac subir / monter bajar / descendre llanura / plaine precipicio / precipice barranco / ravin despenarse / deraper puerto de montana / col piedra / pierre pena / rocher guijarro / caillou gruta / grotte cueva / caverne tropezar / trebucher

543

544

EUSKERA - XXXVIII (2.:ddia)

14. E1 rio / la riviere 14010 14020 14030 14040 14050 14060 14070 14080 14090 14100 14110 14120 14130 14140 14150 14160 14170

rio / riviere valle / vallee arroyo / ruisseau puente / pont arco de puente / arche vado / gue nadar / nager ahogarse / noyer (se) desbordar / deborder inundaci6n / inondation agua clara / eau claire agua turbia / eau trouble 1ago / lac cienaga / marecage agua corriente / eau courante encenagarse / embourber (s') cascada / cascade

15. La tierra / la terre 15010 15020 15030 15040 15050 15060 15070 15080 15090 15100 15110 15120 15130 15140

tierra / terre hUmedo / humide seco / sec agujero / trou terreno indiviso / terrain indivis arcilla / argile cantera / carriere pastiza1 / pacage majada1 / parcours prohibici6n de apacentar / defens terreno comuna1 / terrains communaux limo / limon barbecho / friche erial/terre inculte

16. Los setos, las vallas / les clotures 16010 16020 16030 16040 16050 16060 16070 16080 16090 16100

linde / bord d'un champ moj6n / borne testigos / temoins cercas / cloture a1ambre / til de fer cerca de madera y a1ambre / cloture-palissade (bois, til de fer) herrumbre / rouille seto vivo / haie vive pretil / muret ta1ud / bord du fosse (de cloture)

EUSKAL HERRlKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

16110 16111 16112 16113

paso de escalera escalera paso de

seta (tipos) / echalier-1 de seta / echalier-2 de muro (de piedra) / echalier-3 seta / echalier-4

17. EI camino / Ie chemin 17010 17020 17030 17040 17050 17060 17070 17080 17090 17100 17110 17120 17121 17130 17140 17150 17160 17170 17180 17190

camino / chemin cuesta / raidillon carretera / route sendero / sentier atajo / raccourci rodada / omieres bache / fondrieres camino carretil / chemin de char camino encajonado / chemin creux traqueteo / cahots revuelta del camino / toumant bifurcacion / bifurcation cruce de caminos / carrefour calle / rue viaje / voyage cerca / proche lejos / loin "a los quintos infiemos" / diable vauvert (au) peon caminero / cantonnier trabajos de vias publicas / services de voirie (en commun)

18. EI mar / la mer 18010 18020 18030 18040 18050 18060 18070 18080 18090 18100 18110 18120 18130 18140 18150 18160 18170 18180

mar / mer acantilado / falaise ola / vague espuma / ecume costa / cote playa / plage arena / sable puerto / port pescar / pecher cabo / cap arrecife / recif marea alta, ascendente / maree montante marea baja, descendiente / jusant bajamar / maree basse pleamar / pleine mer marea viva / grande maree marea muerta / la morte-eau remolino / remous

545

546

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

18190 18200 18210 18220 18230 18240 18250 18260 18270 18280 18290 18300 18310

corriente (de agua) / courant roci6n / embrun bahia / baie, crique golfo / golfe guijarro de agua / galet muelle / quai bita / bitte d'amarrage presa / digue darsena / bassin, darse banco de arena / banc de sable fonda del mar / bas-fond isla / ile barra de arena / barre

19. La vegetaci6n: los arboles / la vegetation: les arbres 19010 19020 19030 19040 19050 19060 19070 19080 19090 19100 19110 19120 19130 19140 19141 19150 19160 19170 19180 19190 19200 19210 19220 19230 19240 19250 19260 19270 19280 19290 19300 19310

arbol / arbre raiz / racine tronco / tronc rama / branche follaje, hojarasca / feuillage brote / bourgeon vara / verge flexible / flexible retofio / rejet bosque / foret arbolado / bois jaral / taillis fresno / frene (Fraxinus excelsior) haya / hetre (Fagus sylvatica) fruto del haya / faine roble / chene rouvre (Quercus robur) quejigo / chene tauzin (Quercus pyrenaica) encina / chene (Quercus ilex) bellota / gland alamo tembl6n / tremble (Populus tremula) chopo / peuplier (Populus nigra) abedul / bouleau (Betula celtiberica) arce / erable (Acer campestre) acacia / acacia (Robinia pseudoacacia) tHo / tilleul (TWa corbata) aliso / aulne (Alnus glutinosa) sauce / saule (Salix alba) olmo / orme (Ulmus campestris) mimbrera / osier (Salix viminalis) cornejo / cornouiller (Comus mas) abeto / sapin (Abies alba) alerce / meleze (Larix decidua)

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain

19320 19330 19340 19350 19360 19370 19380 19390 19400 19410 19420 19430 19440 19450 19460 19470 19480 19490 19500 19510 19520 19530 19540 19550 19560 19570 19580 19590 19600 19610 19611 19620

tejo / if (Taxus baccata) pino / pin (Pinus pinaster) lenador / bUcheron talar / abattre muesca / entaille hacha / hache sierra / scie passe-partout tronzador / scie a bras serrucho / egolne toc6n / souche maderable / bille apea / partie haute du fUt corteza / ecorce lena / bois de chauffage madera / bois de construction cuna / coin cabrilla / chevalet picador / billot nudo de los arboles / noeud tabla / planche tab16n / planche de parquet cabrio / madrier list6n / baguette, liteau costero / dosse serrin / sciure haz / fagot carb6n / charbon de bois homo de carb6n / meule carbonero / charbonnier calabozo / croissant podadera / serpe guarda forestal / garde forestier

20. Los arbustos y frutos / les arbustes et fruits 20010 20020 20030 20040 20050 20060 20070 20080 20090 20100 20110 20120 20130

matorral / buisson zarzamora / miire (Rubus fructicosus) zarza / ronce espina de una planta / epine arandano / airelle (Vaccinium myrtillus) escaramujo / eglantier (Rosa canina) espino albar / aubepine (Crataegus laevigata) sailco / sureau (Sambucus nigra) acebo / houx (!lex aquifoiium) enebro / genevrier (Juniperus communis) boj / buis (Buxus sempervirens) laurel/laurier (Laurus nobilis) brezo / bruyere (Erica)

547

EUSKERA - XXXVIII (2.aldia)

548

20140 20150 20151 20160 20161 20170 20171 20172 20180 20181 20190 20200 20201 20210 20211 20220 20230 20231 20240 20250 20260 20270 20271 20280 20281 20290 20300 20310 20311 20320 20330 20340

tojo, argoma / genet (Ulex europaeus) higuera / figuier (Ficus carica) higo / figue cerezo / cerisier (Prunus avium) cereza / cerise peral / poirier (Pyrus communis) pera / poire pera pequena / petite poire manzano / pommier (Pyrus malus) manzana / pomme muerdago / gui (Viscum album) ciruelo / prunier (Prunus domestica) ciruela / prune endrino / prunellier (Prunus spinosa) endrina / prunelle melocot6n / peche (Prunus persica) nispero / neflier (Mespilus germanica) nispola / nefle fruta / fruit membrillo (fruta) / coing (Cydonia oblonga) mermelada / confiture avellano / noisetier (Corylus avellana) avellana / noisette nogal / noyer (Juglans regia) nuez / noix cascara de la nuez / coquille corteza de la nuez / ecale castano / chataignier (Castanea sativa) castana / chataigne erizo (de la castana) / bogue corte de castana para asar / entaille faite a la chataigne huerto de frutales / verger

21. Las hortalizas / les produits du jardin 21010 21020 21030 21040 21050 21060 21070 21080 21090 21091 21100 21110 21120

alubia / haricot (Phaseolus vulgaris) judia verde / haricot vert guisante / petit pois (Pisum sativum) desvainar / ecosser vaina de las legumbres / cosse haba / feve (Vicia jaba) perejil / persil (Petroselinum crispum) cebolla / oignon (Allium cepa) puerro / poireau planta de puerro / plant de poireau ajo / ail (Allium sativum) cabeza de ajo / tete d'ail zanahoria / carotte (Daucus carota)

a griller

EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ... - Gotzon Aurrekoetxea - Xarles Videgain 21130 21140 21150 21160 21170 21180 21190 21200 21210 21220 21230

pimiento / piment (Capsicum annuum) lechuga / laitue (Lactica sativa) col, berza / chou (Brassica oleracea) tallo de planta / tige fresa / fraise (Fragaria vesca) huerto / jardin potager hortaliza / produits du jardin bancal / planche de legumes almaciga / semis calabaza / citrouille nabo / navet

22. Las plantas silvestres / les plantes sauvages 22010 22020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 22090 22100 22110 22120 22130 22140 22150 22160 22170 22180 22190 22200 22210 22220 22230 22240 22250 22260 22270 22280 22290 22300 22310 22320 22330 22340

flor / fleur menta, hierbabuena / menthe (Mentha spicata) salvia / sauge (Salvia officinalis) manzanilla / camomille (Matricaria chamomilla) campanilla de inviemo / perce-neige (Galanthus nivalis) helecho / fougere (Pteridium aquilinum) junco comun / jonc commun (Scirpus holoschoenus) diente de leon / pissenlit (Taraxacum officinale) centaura, adano / bleuet (Centaurea cyanus) amapola / coquelicot (Papaver rhoeas) cardencha / chardon (Dipsacus jullonum) trebol / trefle (Trifolium pratense) grama / chiendent (Cynodon dactylon) cizafia / ivraie (Loliun temulentum) clavel / oeillet (Dianthus caryophyllus) llanten / plantain (Plantago major) ortiga / artie (Urtica dioica) azucena / Iys (Lilium candidum) bardana / bardane (Arctium minus) violeta / violette (Viola odorata) correhuela / liseron (Convulvulus arvensis) hiedra / lierre (Hedera helix) musgo / mousse cafia / roseau (Arundo donax) cola de caballo / prele (Equisetum arvense) seta de primavera / mousseron de printemps (Tricholoma georgii) champifion / mousseron (Agaricus campestris) boleto / bolet (Boletus edulis) clavarfa ramaria / clavaire (Clavaria jlava) rusula verde / russule (Russula virescens) mizcalo / lactaire (Lactarius deliciosus) seta amarilla / chanterelle (Cantharelus cibarius) oronja / oronge (Amanita caesarea) nisula / russule (Russula cyanoxantha)

549

EUSI