LOS PRONOMBRES. Todos los pronombres, excepto los personales, también pueden funcionar como adjetivos

LOS PRONOMBRES Los pronombres (Pro-nomen) son elementos que sirven en la oración para sustituir al nombre evitando su repetición. Se dividen en 6 tipo

29 downloads 24 Views 739KB Size

Story Transcript

LOS PRONOMBRES Los pronombres (Pro-nomen) son elementos que sirven en la oración para sustituir al nombre evitando su repetición. Se dividen en 6 tipos: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Personales Posesivos Demostrativos Relativos Interrogativos Indefinidos

Todos los pronombres, excepto los personales, también pueden funcionar como adjetivos. 1. Pronombres personales

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT. ABL.

  









1ª Persona 2ª Persona SINGULAR ego tu tu me te mei tui mihi tibi me te

1ª Persona 2ª Persona PLURAL nos vos vos nos vos nostri/nostrum vestri/vestrum nobis vobis nobis vobis

3ª Persona (reflexivo)

se sui sibi se

Como ya hemos dicho, éstos son los únicos pronombres que no pueden usarse como adjetivos. Observa que son asexuados: no presentan distinción de género. En función de sujeto sólo se usa cuando son necesarios para el sentido de la oración o se quiere poner énfasis en ésta: Non vos elegistis me, ego elegi vos. Vosotros no me escogisteis, yo os escogí a vosotros. Las formas del genitivo plural son, en realidad, formas del genitivo del posesivo: o nostri / vestri: significan de nosotros o de vosotros o nostrum / vestrum: tiene un sentido partitivo; de entre nosotros o de entre vosotros. Para formar el complemento circunstancial de compañía se añade al ablativo la preposición cum postpuesta: mecum, tecum, nobiscum, vobiscum, secum. Las formas castellanas conmigo, contigo y consigo proceden de aquí. mecum>*migo; tecum>*tigo; secum>*sigo. Sin embargo, por un problema de redundancia, se antepuso a estas formas la preposición con. Resultando así las formas castellanas conmigo, contigo y consigo (siempre junto). No hay, realmente, una 3º persona propiamente dicha. Se utiliza el pronombre reflexivo se, que, al igual que en español, presenta una única forma para singular y plural. Como no hay un auténtico pronombre de tercera persona, para el nominativo se utiliza los pronombres demostrativos is o ille.



Algunas formas, para dar más énfasis, se refuerzan con la partícula –met o se reduplican: o egomet (yo mismo), meimet (de mí mismo), tibimet (a tí mismo); meme, tete, sese. 2. Pronombres-adjetivos posesivos De primera persona del singular (mío, míos):

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT. ABL.

SINGULAR MASCULINO FEMENINO meus mea mi mea meum meam mei meae meo meae meo mea

NEUTRO meum meum meum mei meo meo

PLURAL MASCULINO FEMENINO mei meae mei meae meos meas meorum mearum meis meis meis meis

NEUTRO mea mea mea meorum meis meis

MASCULINO nostri nostri nostros nostrorum nostris nostris

PLURAL FEMENINO nostrae nostrae nostras nostrarum nostris nostris

NEUTRO nostra nostra nostra nostrorum nostris nostris

MASCULINO tui tui tuos tuorum tuis tuis

PLURAL FEMENINO tuae tuae tuas tuarum tuis tuis

NEUTRO tua tua tua tuorum tuis tuis

PLURAL MASCULINO FEMENINO vestri vestrae vestri vestrae vestros vestras vestrorum vestrarum vestris vestris

NEUTRO vestra vestra vestra vestrorum vestris

De primera persona del plural (nuestro, nuestros):

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT. ABL.

MASCULINO noster noster nostrum nostri nostro nostro

PLURAL FEMENINO nostra nostra nostram nostrae nostrae nostra

NEUTRO nostrum nostrum nostrum nostri nostro nostro

De segunda persona del singular (tuyo, tuyos):

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT. ABL.

MASCULINO tuus tue tuum tui tuo tuo

SINGULAR FEMENINO tua tua tuam tuae tuae tua

NEUTRO tuum tuum tuum tui tuo tuo

De segunda persona del plural (vuestro, vuestros):

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT.

PLURAL MASCULINO FEMENINO vester vestra vester vestra vestrum vestram vestri vestrae vestro vestrae

NEUTRO vestrum vestrum vestrum vestri vestro

ABL.

vestro

vestra

vestro

vestris

vestris

NEUTRO suum suum suum sui suo suo

PLURAL MASCULINO FEMENINO sui suae sui suae suos suas suorum suarum suis suis suis suis

vestris

De tercera persona (reflexivo):

NOM. VOC. ACU. GEN. DAT. ABL.  





SINGULAR MASCULINO FEMENINO suus sua sue sua suum suam sui suae suo suae suo sua

NEUTRO sua sua sua suorum suis suis

Observa que la declinación de estos pronombres es como la de los adjetivos 2-1-2. La única variación radica en el vocativo de singular de meus, mea, meus que es mi. Los posesivos se utilizan solamente cuando hay alguna duda de quién es el poseedor. Cuando el poseedor está claramente expresado en la oración o lo sabemos por el contexto, no se utiliza. En muchas ocasiones (sobre todo cuando suus, -a, -um no hace referencia al sujeto) la tercera persona se sustituye por el genitivo del pronombre demostrativo: is, ea id. Eius: de él o de ella; eorum: de ellos o de ellas. ¿Cuándo es pronombre y cuándo adjetivo? Como su denominación indica, será pronombre cuando sustituya al nombre y adjetivo cuando califique a un sustantivo. Ej: Rosae tuae sunt pulchriores. Tus rosas son más bellas Adjetivo Tuae sunt pulchriores. Las tuyas (las rosas) son más bellas. Pronombre

3. Pronombres-adjetivos demostrativos Hay que diferenciar entre tres tipos de demostrativos: 1. Demostrativos propiamente dichos: hic, haec, hoc; iste, ista istud; ille illa llud. 2. El demostrativo anafórico: is, ea, id. 3. Los demostrativos enfáticos: isdem, eadem, idem; ipsem, ipsa, ipsum. Demostrativos propiamente dichos:

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.

hic, haec, hoc: este, esta, esto SINGULAR MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO hic haec hoc hi hunc hanc hoc hos huius huius huius horum huic huic huic his hoc hac hoc his

PLURAL FEMENINO hae has harum his his

NEUTRO haec haec horum his his

 



hic, haec, hoc es el demostrativo que indica que un objeto está lo más próximo al hablante o pertenece a éste. Realmente, este demostrativo se compone de la raíz más la partícula enclítica arcaica –ce. Muchas veces en autores preclásicos podemos encontrarnos formas como hosce o hisce. Con el paso del tiempo la e final desapareció. En latín clásico la –c final sólo se conserva en los monosílabos. Al igual que los demás pronombres, excepto los personales, puede ser utilizado como pronombre o adjetivo: o Haec puella pulchra est.Esta niña es bella. Adjetivo o Haec pulchra est. Ésta es bella. Pronombre iste, ista, istud: ese, esa, eso

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 



 

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  

MASCULINO iste istum istius isti isto

SINGULAR FEMENINO ista istam istius isti ista

NEUTRO istud istud istius isti isto

MASCULINO isti istos istorum istis istis

PLURAL FEMENINO istae istas istarum istis istis

NEUTRO ista ista istorum istis istis

Este demostrativo se refiere a la cercanía de un objeto respecto al hablante o que pertenece a éste. Por lo general, en la traducción española, este demostrativo indica más lejanía que hic, pero menos que ille. En muchos discursos judiciales lo encontramos con un valor deíctico (señalar algo que tenemos a la vista), casi despectivo. o Cum esset iste Agrigenti. Estando ese (señalando con el dedo) en Agrigento. Podemos encontrar en algunos textos la forma istuc, la forma arcaica, igual que hisce. Como ya sabrás, este tipo de pronombre funciona como adjetivo o como pronombre: o Ista puella pulchra est. Esa niña es bella. Adjetivo o Ista pulchra est. Ésa es bella. Pronombre ille, illa, illud: aquel, auella, aquello SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO ille illa illud illi illae illum illam illud illos illas illius illius illius illorum illarum illi illi illi illis illis illo illa illo illis illis

NEUTRO illa illa illorum illis illis

Ille, illa, illud hace referencia a un objeto que está lo más alejado del hablante o que pertenece a él. En ocasiones adquiere un valor enfático: o ille homo. Aquel famoso hombre.







Podemos encontrar illuc en sustitución de illud. Todas las formas de los demostrativos acabadas en –c son arcaicas y proceden de una antigua terminación en –ce; como ya explicamos en hic, haec, hoc. Se utiliza también como pronombre personal de tercera persona (él), sobre todo, en nominativo. Recuerda que el latín no tiene una 3ª persona del singular del pronombre personal, de la misma manera que el español. Al igual que los demás, se usa como pronombre o adjetivo: o Illa puella pulchra est. Aquella niña es bella. Adjetivo o Illa pulchra est. Aquella es bella. Pronombre

El demostrativo anafórico:

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

  

is, ea, id: este, ese, aquel; esta esa aquella; esto, eso, aquello SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO NEUTRO is ea id ei/ii/i eae ea eum eam id eos eas ea eius eius eius eorum earum eorum ei ei ei eis/iis/is eo ea eo

Is, ea, id hace referencia a personas o cosas mencionadas con anterioridad. De ahí que se denomine anafórico: o Caesar duas legiones conscribit; cum iis Rhodanum transit. César recluta dos legiones; con ellas cruza el Ródano. Al igual que ille, se puede utilizar como pronombre personal de 3ª persona, ya que, como sabes, el latín no tiene. El genitivo sirve las veces de pronombre posesivo: o Eius domus. Su casa (la casa de ese). Al igual que el resto, puede tener dos funciones: o Ea puella pulchra est. Esta niña es bella. Adjetivo o Ea pulchra est. Ésta es bella. Pronombre

Los demostrativos enfáticos:

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

idem, eadem, idem: el mismo, la misma, lo mismo SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO NEUTRO idem eadem idem eidem/iidem/idem eaedem eadem eundem eandem idem eosdem easdem eadem eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem eidem eidem eidem eisdem/iisdem/idem eodem eadem eodem

Idem, eadem, idem se forma a partir del demostrativo anafórico is, ea, id más la partícula –med.







NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  

En el nominativo singular masculino, la s de is ha desaparecido debido a una asimilación progresiva y a una simplificación de consonantes geminadas, es decir: o isdem>*iddem>idem (la simplificación de -dd- se da, también, en el nominativo y acusativo singular neutro). o Ante d, la m de eum y eam pasa a n; eundem, eandem. Este demostrativo también es anafórico, es decir, se refiere a algo dicho anteriormente. o Postero die castra ex loco movent; idem facit Caesar. Al día siguiente trasladan el campamento de lugar; lo mismo hace César. Una vez más, puede ser usado como adjetivo o como pronombre: o Easdem rosas colligo. Recojo las mismas rosas. Adjetivo o Easdem colligo. Recojo las mismas. Pronombre ipse, ipsa, ipsum: él mismo, ella misma, ello mismo SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsi ipsi ipsi ipsis ipso ipsa ipso

NEUTRO ipsa ipsa ipsorum

Ipse, ipsa, ipsum es un demostrativo enfático que también funciona como anafórico. La diferencia entre idem e ipse radica en que el primero hace referencia a objetos, mientras que el segundo se refiere a una identidad personal.

4. El pronombre-adjetivo relativo:

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  



qui, quae, quod: el que, la que, lo que SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO qui quae quod qui quae quem quam quod quos quas cuius cuius cuius quorum quarum cui cui cui quibus quo qua quo

NEUTRO quae quae quorum

Apréndete bien este pronombre porque lo vas a ver mucho. Qui, quae, quod introduce oraciones subordinadas adjetivas o de relativo. o Lucius Plaucus, qui legionibus praeera, locum capit. Lucio Plauco, quien estaba al frente de las legiones, toma el lugar. El antecedente, muchas veces, no va ser un sustantivo, sino un pronombre. En latín se utiliza is, ea, id como antecedente del relativo. Cuando van juntos en la oración (is qui. Éste que) se suele suprimir el antecedente.

 

o Qui amat, vincit. Quien ama, vence. Is, qui amat, vincit. El pronombre relativo, siempre tiene que coincidir en caso, género y número con el antecedente. Tomando como base el relativo qui, quae, quod se forman otros pronombres relativos como quicumque, quaecumque, quodcumque (cualquiera). Observa que este pronombre se declina exactamente igual que qui, pero añadiendo detrás el sufijo invariable –cumque. Otros ejemplo es quisquis, quidquid (cualquiera que).

5. Pronombres-adjetivos interrogativos:

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  





NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  



quis/qui, quae, quid/quod: ¿quién? ¿Qué? SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO quis/qui quae quid/quod qui quae quem quam quid/quod quos quas cuius cuius cuius quorum quarum cui cui cui quibus quo qua quo

NEUTRO quae quae quorum

Observa que, excepto el nominativo y el acusativo singular, el resto es igual que el pronombre relativo qui. Las formas del nominativo singular quis y quid son pronominales: o Quis venit? ¿Quién va? o Quid dicis? ¿Qué dices? Las formas del nominativo singular qui y quod funcionan como adjetivos: o Qui homo venit? ¿Qué hombre viene? o Quod rem dices? ¿Qué cosa dices? El resto de casos pueden funcionar, según el contexto, como pronombres o adjetivos. uter, utra, utrum: ¿Cuál de los dos? SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO uter utra utrum utri utrae utrum utram utrum utros utras utrius utrius utrius utrorum utrarum utri utri utri utris utro utra utro

NEUTRO utra utra utrorum

Este pronombre interrogativo puede funcionar como relativo, significando aquel de los dos que. Uter, utra, utrum se utiliza con sustantivos en plural o para designar dos personas o cosas: o Utra castra? ¿Cuál de los dos campamentos? Al igual que el resto, puede funcionar como adjetivo o como pronombre:

o o



Utra via melior est? ¿Cuál de los dos caminos es mejor? Adjetivo Uter celerior est? ¿Cuál de los dos es más rápido? Pronombre Hay una serie de pronombres interrogativos que también se utilizan como exclamativos. Se pueden destacar por su cantidad de uso: Qualis, quale (¿cuál, qué?); quantus, quanta, quantum (¿Cuánto?); y el indeclinable quot (¿Cuántos?).

6. Pronombres-adjetivos indefinidos: El latín tiene una gran cantidad de pronombres indefinidos. Aquí os vamos a enseñar los que más se encuentran en los textos. Se aprenden con la práctica.

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.  

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL.

aliquis/aliqui, aliqua, aliquid/aliquod: alguien, alguna, algo SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO NEUTRO aliquis/aliqui aliqua aliquid/aliquod aliqui aliquae aliqua aliquem aliquam aliquid/aliquod aliquos aliquas aliqua alicuius alicuius alicuius aliquorum aliquarum aliquorum alicui alicui alicui aliquibus aliquo aliqua aliquo

Observa que este pronombre, excepto el nominativo singular femenino y el nominativo y acusativo plural neutro, se forma a partir de quis.

MASC. quidam quendam cuiusdam cuidam quodam

quidam, quaedam, quiddam/quoddam: cierto, cierta, cierto (cosa) SINGULAR PLURAL FEM. NEUTRO MASC. FEM. NEU. quaedam quiddam/quoddam quidam quaedam quaedam quandam quiddam/quoddam quosdam quasdam quaedam cuiusdam cuiusdam quorundam quarundam quorundam cuidam cuidam quibusdam quadam quodam

Este pronombre también se forma a partir de quis. Al igual que en idem, la m delante de d pasa a n, como puedes observar en el acusativo singular masculino y femenino o en el genitivo plural. unus, una, unum: uno SINGULAR MASCULINO FEMENINO NEUTRO unus una unum unum unam unum unius unius unius uni uni uni uno una uno



 

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

NOM. ACU. GEN. DAT. ABL. 

Unus, una, unum se declina como los adjetivos 2-1-2; con la excepción del genitivo singular (-ius) y el dativo singular (-i) que toman la declinación típica de los pronombres. ¡Es verdad, echa un vistazo al resto! Totus, tota, toum (todo); solus, sola, solum (solo); ullus, ulla, ullum (alguno); y nullus, nulla, nullum se declinan igual que unus. Seguidos de un sustantivo o un pronombre, totus y solus pueden funcionar como adverbios: o Tibi soli confido. Solamente confío en ti. Alter, altera, alterum: el uno/otro de los dos, el segundo SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO NEUTRO alter altera alterum alteri alterae altera alterum alteram alterum alteros alteras altera alterius alterius alterius alterorum alterarum alterorum alteri alteri alteri alteris altero altera altero

Se utiliza cuando se habla de dos personas: o Alter consul occisus est, alter fugit. Un cónsul fue asesinado, el otro huyó. o Unus…alter…tertius. Primero…segundo…tercero. Alius, alia, aliud: el otro, la otra, lo otro SINGULAR PLURAL MASCULINO FEMENINO NEUTRO MASCULINO FEMENINO alius alia aliud alii aliae alium aliam aliud alios alias alius alius alius aliorum aliarum alii alii alii aliis alio alia alio

NEUTRO alia alia aliorum

Se utiliza para referirse a grupos de cosas o personas. o Alius…alius. Uno…otro o Aliud est maldicere, aliud accusare. Una cosa es maldecir, otra acusar. nemo, nihil: nadie, nada SINGULAR MASCULINO Y FEMENINO NEUTRO nemo nihil neminem nihil nullius nullius rei nemini nulli rei nullo nulla re

Nemo y nihil van a ser siempre pronombres. Su adjetivo correspondiente es nullus.

Get in touch

Social

© Copyright 2013 - 2024 MYDOKUMENT.COM - All rights reserved.