SAYI 2 | MART 2022

Özel'E-Kitap

SEREBRAL PALSİ TANISI

ALAN BİREYLERDE ÖZ

BAKIM BECERİLERİNE

YÖNELİK ÖĞRETİM

YÖNTEMLERİ - Doğrudan Öğretim Yöntemi -Video Modelle Öğretim Yöntemi

Hazırlayanlar ŞULE ATAY ŞİLAN AYDIN BURHAN ULUDAĞ

Bu materyal Prof. Dr. Selda Özdemir tarafından yürütülen SPE404 Topluma Hizmet Uygulamaları dersi kapsamında hazırlanmıştır.

1

İÇİNDEKİLER GİRİŞ........................................................................................3 DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ ..............................................4 DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİNİN İLKELERİ ..........................6 DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİNİN BASAMAKLARI .................7 DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ ÖĞRETİM PLANI ÖRNEĞİ........12 VİDEO MODELLE ÖĞRETİM YÖNTEMİ .......................................13 VİDEO MODELLE ÖĞRETİM GERÇEKLEŞTİRME ALANLARI.........15 VİDEO MODELLE ÖĞRETİM UYGULAMASI PLANLAMA VE HAZIRLIKSÜRECİ.....................................................................18 ÖĞRETİM VİDEOSUNUN HAZIRLANMASI..................................19 ÖĞRETİM VİDEOSU HAZIRLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK

NOKTALAR..............................................................................20 VİDEO MODELLE ÖĞRETİM YÖNTEMİ ÖĞRETİM PLANI

ÖRNEĞİ...................................................................................22 KAYNAKÇA.............................................................................23

2

GİRİŞ

Sevgili aileler, Geçen hafta sizlerle Serebral Palsi ve Serebral Palsi' de öz bakım becerileri hakkında konuşmuştuk. Geçen hafta hazırladığımız ekitabımızın sizler için faydalı olduğunu umarak sizlere bu hafta ele aldığımız

konu

hakkında

kısa

bir

bilgilendirmede

bulunmak

istiyoruz. İkinci haftamızda ele alacağımız konumuz ise Serebral Palsi tanısı almış çocuklara öz bakım becerilerini öğretmede kullanılabilecek iki yöntemdir. Bu yöntemlerden biri Video modelle Öğretim bir diğeri ise Doğrudan Öğretim Yöntemidir. Ele aldığımız bu yöntemler araştırmalarla etkililiği kanıtlanmış bilimsel dayanaklı uygulamalardır. Bu yöntemlere yer vermemizin amacı sizlerin de çocuklarınızla kolaylıkla kullanabileceği yöntemler olmasıdır. Bu amaç doğrultusunda öncellikle sizlere bu yöntemlerin ne olduğu hakkında bir bilgilendirmede bulunduk. Daha sonra birer öz bakım becerisi örneği üzerinden bu yöntemlerin uygulanışını daha açık ve anlaşılır hale getirmeyi amaçladık. Sizler için faydalı olmasını umarak keyifli okumalar dileriz.

3

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ

Doğrudan olarak

öğretim

yöntemi,

öğretilecek

belli

konunun

bir

sıralı

plana bir

bağlı şekilde

sunulması, eğitim verilen öğrencinin aktif katılımı, eğitim

veren

sunulacak uygulanması

kişinin

ipuçlarının ve

düzeltici

dönütler

planlanması,

silikleştirilmesi

vermesi, ipuçlarının

anlamına

gelir.

Doğrudan öğretim yöntemi öğrenciye dolaysız yoldan doğru

geri

bildirim

sunulmasını

da

kapsamaktadır.

Doğrudan öğretim yönteminin temelini oluşturan asıl düşünce her çocuğun öğrenebileceği anlayışıdır.

4

Bu temel düşünce de bizlere göstermektedir ki Serebral

Palsi

fiziksel

sınırlılıklardan

becerilerini

tanısının

bağımsız

beraberinde dolayı bir

getirdiği

öz

bakım

biçimde

yerine

getiremeyen öğrencilere bu yöntemle öz bakım becerilerinin öğretilebileceğidir.

5

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ

5 TEMEL İLKEYE DAYANIR: 1. Önceki derste yapılan çalışmaların özetlenmesi ve kontrol edilmesi 2. Yeni içeriğin ya da becerinin sunumu 3. Öğrenciye ele alınan konunun kavranması için rehberlik edilmesi 4. Geri bildirim vermek, düzeltmek, gerektiğinde yeniden öğretmek 5. Öğrenciye bağımsız alıştırma yapma fırsatı sunmak

6

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YAKLAŞIMINA

DAYALI ÖZ BAKIM BECERİLERİNİN

ÖĞRETİMİ; GEREKSİNİM OLUŞTURMA,

MODEL OLMA, REHBERLİ UYGULAMALAR

VE BAĞIMSIZ UYGULAMALAR

BASAMAKLARINDAN OLUŞMAKTADIR

(ÇİFTÇİ, 2001).

7

1. GEREKSİNİM OLUŞTURMA

Bu aşamada öğrencinin dikkatinin öğretilecek öz bakım becerisine çekilmesi ve öğretilecek olan becerinin neden öğrenilmesi gerektiği yani neden önemli, olduğu açıklanır (Güzel, 1998). Süreç boyunca yapılacak çalışmalar hakkında öğrenciye bilgi verilir. Bu aşamada bireyin bu beceriye ne zaman, neden ihtiyaç duyabileceği açıklanır. Bu amaç doğrultusunda öğrencilere hikâye okunabilir, resim gösterilebilir veya film izletilebilir. Bu

etkinliklerin

amacı

kişinin

bu

beceriyi

öğrenmekle ne kazanacağını ve kazanacağı becerinin öneminin farkına vardırmaktır. (Çiftçi, 2001). Bireye yapılacak bu açıklamalarda bireyin gelişim düzeyine, hazırbulunuşluğuna uygun, açık, anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.

8

2. MODEL OLMA

Model

olma

ğrenmedir.

ö

tarafından

ş

bir

ği

ki inin

ş

sergiledi

davranı ları

ş

ş

ğru

do

olarak

sergilenir

ve

ğrencinin

ö

ğlanır.

açıklama

2008).

Bu

süreç

yapılması

gösterilmesinden olmanın

ş

Bu a amada hedef öz bakım becerisi ba ka bir ki i

gözlemlemesi yani modeli dikkatle izlemesi sa Emecen,

gözleyerek

ş

olu ur.

kullanabilmesi

ve Bu için,

hedef

öz

bakım

becerinin nedenle

ğrencinin

ö

süreci

ğseven

(Da

becerileriyle

nasıl

beceri

bu

ğının

yapılaca

ğretiminde

ö

taklit

ilgili

etme

ön

model

ş

ko ul

becerisine sahip olması gerekmektedir (Varol, 2005). Bu yöntemde

ş

model olma en kritik basamaktır. Model olmak için ebeveyn, karde ,

ş kullanılabileceği gibi video da kullanılabilir (Bacanlı, 1999).

arkada

9

3. REHBERLİ

UYGULAMALAR Öğrencinin düzeyine uygun yeterli sayıda model olduktan sonra, sorumluluk kademeli olarak öğrenciye bırakır. Bu basamakta öğrencinin, yetişkin rehberliğinde ipuçlarının aşamalı olarak silikleştirildiği alıştırmalar yapması gerekmektedir (Güzel, 1998). Bu aşama öğrenciye hedef öz bakım becerisi ile ilgili alıştırmaları kontrol etmek ve öğrenciyi bağımsızlığa ulaştırmak için gerçekleştirilmektedir. (Dağseven, 2001).

Bu aşamada süreç boyunca öğrenciye rehberlik edilir ve öğrencinin performansı hakkında dönütler verilir. Bu basamakta öğrenci bir önceki aşama olan model olma aşamasında öğrendiği beceriyi uygular. Bu da bireyin ne kadar geliştiğinin görülmesine olanak sağlar. Bu süreçte öğrencinin bağımsız yapabileceği ve yapamayacağı becerileri belirlemek önemli olmaktadır. Öğrencinin yapamadığı becerilerle ilgili daha çok alıştırma yapılmalı ve öğrenci bu becerilerde bağımsız hale getirilmelidir. Öğrenci rehberli uygulamalar aşamasında verilen ipuçlarına rağmen beceriyi gerçekleştiremiyorsa model olma aşamasına geri dönülmelidir. (Güzel, 1998).

10

4. BAĞIMSIZ UYGULAMALAR



Bağımsız uygulamalar aşamasında rehberli uygulamalar aşamasında verilen ipuçları ve yardımlar sunulmamaktadır. Bu basamakta öğrenci aktif, eğitim veren yetişkin pasif durumdadır (İlik, 2009). Rehberli uygulamalar sona erdiğinde, öğrencilerden, öğretilen beceriyi bağımsız bir şekilde sergilemeleri beklenir. Rehberli uygulamalarda başlayan; sorumluluğun kademeli olarak öğrenciye geçmesi işlemi tamamlanır ve sorumluluk tamamen öğrenciye geçer. Bu aşama bize öğrencinin beceriyi sergileyip sergileyemeyeceği hakkında fikir verir.

11

12

VİDEO MODELLE

ÖĞRETİM YÖNTEMİ Kazandırılmak kullanılabilecek modeldir.

Video

istenen etkili

becerilerin

uygulamalardan

model

öğretiminde biriside

uygulamalarının

video

temelinde,

bireylerin bilgi ve becerileri davranışa ilişkin öğretim gerçekleştirilmeden veya bireyin davranışın sonucunu yaşayarak öğrenmesi gerekmeden başka bireylerin bu davranışları

orta

koymalarını

gözleyerek

öğrendikleri

görüşünü dayanak alan gözleyerek öğrenme kuramı yer almaktadır(Akmanoğlu, 2008; Nikopoulos ve Keenan, 2006). Video modelle öğretimde gözlemci, ilk olarak modelin sergilediği davranışını ayırt eder ve sonraki süreçte o beceriyi doğal ortamlarda gerçekleştirir. Bu sebepten ötürü video model kullanılarak öğretilen beceriler “kalıcı” olduğu kadar “genellenebilir olma” özelliği de göstermektedir (Bidwell ve Rehfeldt, 2004; Halisküçük, 2007).

13

Teknolojideki yaşanan gelişmeler ile kullanımı hızlıca yaygınlaşan video modelle öğretimin hem denek hem de uygulama bakımından birçok yararı vardır. Video model, kazandırılmak istenen hedef davranışı ve bu davranışın alt basamaklarını net ve somut bir şekilde betimleyen (Akmanoğlu, 2008; CharlopChristy et al., 2000), gerçek deneyimler ve videoteypten gösterilen deneyimler arasında yüksek derecede benzerlik kurulmasına imkan veren (Mechling, 2004), birçok öğretim yöntemi ile bir araya getirilerek kullanılabilen (BernadRipoll, 2007; Sansosti ve Powell-Smith, 2008) ve gerekli görüldüğünde hangi tepkilerden kaçınılması gerektiğine yönelik hata modellerin de kullanımına imkan veren (Nikopoulos ve Keenan, 2006) bir yöntem olması sebebiyle gelişimsel yetersizlik gösteren bireylere birçok farklı becerinin öğretiminde kullanılabilir.

14

VİDEO MODELLE

ÖĞRETİM:

1. Videoyla model olma, 2. Videoyla geri bildirim, 3. Video ile ipucu, 4. Bilgisayar destekli video öğretimi olmak üzere dört şekilde gerçekleştirilebilir (Mechling,

2004).

15

2. VİDEO İLE GERİ

BİLDİRİM Üzerinde

düzeltme

yapılmamış bir videoteypte birey kendi performansını

1. VİDEOYLA MODEL OLMA

izler,

ve

doğrularını farkında olabilir ve

Bireyin, kazandırılmak istenen hedef becerinin tüm alt basamaklarının bir akran, yetişkin ya da kendisi tarafından ortaya koyulduğu video kayıtları izlemesi ve daha sonrasında bu davranışları tekrar etmesi sürecidir (Banda, Matuszny ve Turkan, 2007; Charlop-Christy et al., 2000). Videoyla model olma aşamasında hedef davranış farklı modeller tarafından ortaya koyulabilir (McCoy ve Hermansen, 2007). Hedef davranış yetişkin bir model, aynı yaş ve cinsiyetteki bir akran model ya da kişinin kendisi tarafından gerçekleştirilebilir. Ayrıca, model uygulanmadan deneğin bir beceri ya da davranışın sergilenmesini kendi bakış açısından izlemesine fırsat verilerek beceriyi kendisinin yaptığını hissettiği uygulamalara da yer verilebilir (McCoy ve Hermansen, 2007; Schreibman, Whalen ve Stahmer, 2000).

hatalarını uygulamacıyla

hataları

ve

hakkında

sohbet

gelecekteki

Mirenda,

doğruları ederek

performansına

yönelik yapabilir

birlikte

uyarlamalar (Maione 2006;

ve

Mechling,

2004).

16

3. V İ DEO İ LE İ PU C U Program tarafından verilen ipucuna yönelik

olarak

beceri

Metinlerin, grafiklerin, animasyonların,

sergilemesine

sesin, müziğin, slaytların, filmlerin ve

olanak sağlayan ve bireyi aktif olarak

hareketli çekimlerin tek bir sistem içinde

basamağını

bireye

4. B İ LG İ SAYAR DESTEKL İ V İ DEO ÖĞ RET İ M İ

anında

sürece entegre eden video eğitimi video

ile

adlandırılırken

ipucu

şeklinde

(Halisküçük,

2007;

Mechling, 2004; Payne ve Antonow, 1982)

sunulduğu destekli

uygulamalar video

adlandırılmaktadır

bilgisayar

öğretimi (Halisküçük,

olarak 2007;

Mechling, 2005; Wissick, 1996). Bilgisayar destekli video öğretimi, video teknolojisi ve bilgisayar destekli olan öğretimin teknolojilerini bir araya getirip ve videoların bilgisayardan izlenmesine olanak verir (Halisküçük, 2007).

17

A- VMÖ Uygulaması Planlama ve Hazırlık Süreci 1- Hedef Davranışları

Tanımlama ve Seçme:

Hedef davranışları

belirlemek, bu

davranışları

gözlenebilir ve

ölçülebilir olarak

tanımlamak çok

önemlidir.

4- Modeli Belirleme ve

Bilgilendirme: Video modelle

öğretimde en önemli basamak

hedef davranışı sergileyecek

modelleri seçmedir. Model

katılımcının kendisi, akranları,

yetişkinler ve çizgi film

kahramanları olabilir. Uygun modeli seçmek için

modeli gözlemek ve modelin

hedef davranışı doğru olarak

sergileyip sergilemediğine

karar vermek gerekir. Ayrıca modelin eğitilmesi de

çok önemlidir. Eğitim

öncesinde senaryonun

belirlenmesi büyük önem

taşımaktadır.

2- Performans

Düzeyini

Belirleme:

Öğretim

öncesinde

öğrencinin ilgili

hedef beceriye

ilişkin

performansı

belirlenmelidir.

3- Araç-Gereçleri Hazırlama:

Model davranışlarını

kaydetmek için dijital

kameralar vb. kullanılabilir.

Ortam iyi aydınlatılmış

olmalıdır. Eğer kamera

bataryalıysa yedek batarya

bulundurulmalıdır. Ortamda

dikkat dağıtıcı nesneler vb. yer

almamalıdır. İlk aşamada,

video kasette gösterilen

ortamlar çocuğun davranışı taklit edeceği ortamla aynı

olmalıdır. Daha sonra farklı

ortamlar kullanılabilir.

5-Ortamı

Belirleme:

Video

görüntüsünün

oluşturulacağı

ortam öğretim

yapılacak

ortam

mümkünse aynı

ya da benzer

olmalıdır.

18

B. ÖĞRETİM VİDEOSUNUN HAZIRLANMASI Model kendini rahat hissettiğinde ve eğitim sürecini tamamladığında videoya kaydedilmelidir. . Modele hedef davranışı sergilemesi için işaret verilmelidir.

En net görüntüyü kaydetmek için birkaç kez hedef davranış videoya kaydedilmelidir.

Kayıtların gereksiz yere bölünmesine engel olunmalıdır. Sadece hedef davranış kaydedilmelidir.

BECERİNİN TÜM

BASAMAKLARI VİDEO

GÖRÜNTÜSÜNDE

AÇIK VE NET BİR

ŞEKİLDE YER ALIYOR

MU?

ARAÇ-

GEREÇLER

AYNI

OLMALIDIR. OLUŞTURULAN

Ortam mümkünse becerinin sergileneceği ortam ile aynı ya da benzer olmalıdır.

VİDEO KLİP

ANLAŞILIR MI? Model çocuğun taklit etmesi istenilen davranışa er yakın davranışı sunmalı ve sergilenen davranış 30-40 sn. sürmelidir.

19

Kaydedilen videolar

düzenlenirken şunlara dikkat

edilmelidir: MODELİN

DAVRANIŞI

OLABİLDİĞİNCE

DOĞAL OLMALIDIR. Videonun ilerlemesi

normal hızda olmalı,

ne çok ağır ne de çok

yavaş olmalıdır.

VİDEONUN SÜRESİ

UYGUN OLMALIDIR

(3-5 DK ARASINDA) Eğer iletişim becerileri yetersiz olan bir birey ile çalışılıyor ise anlaşılabilirliği sağlamak için duraklamalara yer verilmelidir.

Beceri küçük basamaklara bölünmeli, net bir biçimde gösterilmeli, gerektiğinde pekiştireç ve ipucu sunulmalıdır.

20

Öğretim Oturumu

Basamakları DİKKAT SAĞLAMA ÖĞRENCİNİN VİDEOYU

İZLEMESİ ÖĞRENCİNİN VİDEOYU İZLEME DAVRANIŞININ

PEKİŞTİRİLMESİ

BECERİ YÖNERGESİ /ÖN UYARAN SUNULMASI ÖĞRENCİNİN TEPKİDE

BULUNMASI ÖĞRENCİ

DAVRANIŞLARINA UYGUN

TEPKİDE BULUNMA

ÖĞRENCİNİN KATILIM DAVRANIŞINI

PEKİŞTİRME

Video modelle

Öğretimin

Gerçekleştirilmesi Öğrencinin davranışı gerçekleştireceği ortam ve video görüntüsündeki ortam aynı olmalıdır. Öğrenci ile yan yana oturulabilecek ve öğrencinin

videoyu

rahatlıkla

izleyebileceği şekilde düzenlenmelidir. Ortamda

gereksiz

materyaller,

araç-

gereçler varsa öğrencinin göremeyeceği ya da dikkatini dağıtmayacağı bir yere yerleştirilmelidir. Öğrencinin

hedef

gerçekleştirirken gereçler yerleştirilir.

davranışı

kullanacağı

ortamda

uygun

araçyere

21

22

Kaynakça GÜL, S. O., & VURAN, S. (2010). Sosyal becerilerin öğretiminde video model

yöntemiyle yürütülen araştırmaların analizi. Educational Research, 29, 143-

155. https://ikikafabirses.com/psikoloji/oz-bakim/.html adresinden 11 Mart 2022

tarihinde erişilmiştir. https://www.pazarlamasyon.com/genc-yasta-kariyer-yapmanin-6-etkin-yolu

adresinden 11 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.oxxo.com.tr/blog/babalar-gununde-yapilacak-aktiviteler

adresinden 11 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://gelecekegitimde.com/tag/ebeveyn/ adresinden 11 Mart 2022 tarihinde

erişilmiştir. https://www.pakolino.com/Blog/cocuklarin-oz-bakim-becerileri adresinden 11

Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.yeniakit.com.tr/haber/cocugunuz-kiyafetlerini-giymek-istemiyorsa-

bir-de-bu-yontemleri-deneyin-506566.html adresinden 11 Mart 2022 tarihinde

erişilmiştir. https://www.cocuk.egitimdergisi.com/2021/06/06/sorumluluk-sahibi-cocuklar-

yetistirmek/ adresinden 12 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.iyihisset.com/cocuk/cocuklara-sorumluluk-bilinci-asilamanin-5-

yolu adresinden 12 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.kidsgourmet.com.tr/cocuklar-sorumluluk-sahibi-olmayi-erken-

yasta-ogrenmeli/ adresinden 12 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.milliyet.com.tr/pembenar/galeri/cocugun-oz-bakim-becerileri-nasil-

gelistirilmeli-6497376 adresinden 12 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.doktortakvimi.com/blog/rol-model-olmak adresinden 12 Mart

20222 tarihinde erişilmiştir. https://www.cnnturk.com/saglik/cocukta-hangi-yasta-hangi-ozbakim-becerisi-

olmali adresinden 12 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://storage.googleapis.com/global-help-

publications/books/help_cpfamilies.pdf adresinden 12 Mart 2022 tarihinde

erişilmiştir. https://turanturan.com.tr/serebral-palsi-klinik/serebral-palsili-her-cocuk-

yuruyebilir-mi/ adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.ruzgarterapi.com/serebral-palsi/ adresinden 13 Mart 2022

tarihinde erişilmiştir.

23

https://turanturan.com.tr/serebral-palsi-klinik/onemli-bir-soru-cocuklarimizneden-serebral-palsi-olur/ adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.magix.com/ca/video-editor/movie-studio/ adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://blog.workana.com/en/freelancing/think-video-everything-you-need-toknow-about-video-marketing/ adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://invideo.io/blog/how-to-make-a-music-video/ adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.snappea.com/tutorials-tr/download-youtube-videos/save-videofrom-youtube.html adresinden 13 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.moradam.com/11340/video-sitelerine-seo-calismasi-nasil-yapilir/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://m.facebook.com/prof.dr.binyaminbirkan/videos/3-20-ya%C5%9Faral%C4%B1%C4%9F%C4%B1nda-olan-osbli-bireylerin%C3%B6%C4%9Fretiminde-video-model-kullan%C4%B1lmas%C4%B1b/293046634926413/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.facebook.com/prof.dr.binyaminbirkan/videos/g%C3%B6rsel-olaraksunulan-bilgi-otizmli-%C3%A7ocuklar-i%C3%A7in-daha-yararl%C4%B1-olabilirvideo-mo/588936198227321/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.netinbag.com/tr/education/what-is-direct-instruction.html adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://9lib.net/article/do%C4%9Frudan-%C3%B6%C4%9Fretimy%C3%B6ntemi-sosyal-beceri-%C3%B6%C4%9Fretiminde-kullan%C4%B1lany%C3%B6ntemler.4zpv2xrz adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.ideasoft.com.tr/akilli-telefonla-video-cekme/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.hepsiburada.com/kesfet/youtuber-adayinin-el-rehberi-fotograftanvideoya-kameradan-mikrofona-youtubea-girmek-icin-gerekenler/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://teknobird.com/iobit-screen-recorder-indir/ adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://cdn.webtekno.com/media/cache/content_detail/article/88734/ekrankaydedici-windows-1585175300.jpg adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://www.sabah.com.tr/medya/ekran-kaydedici-ekran-video-cekme-programive-kullanilisi-tk1-5138991 adresinden 14 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir. https://ozelegitimveteknoloji.wordpress.com/2018/05/29/yardimci-teknoloji-nedir/ adresinden 15 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir.

24