Crna Gora Regulatorna agencija za energetiku Na osnovu člana 52 stav 1 Zakona o energetici (''Službeni list CG'', br. 28/10, 42/11, 6/13, 10/15), člana 25 stav 1 Metodologije za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena za korišćenje prenosnog sistema električne energije (''Službeni list CG'', br. 2/12, 12/12, 61/13, 35/14 i 32/15), i člana 18 stav 1 tačka 6 Statuta Regulatorne agencije za energetiku (''Službeni list CG'', broj 7/11), rješavajući po Zahtjevu Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD Podgorica za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 10362 od 31.08.2015. godine, Odbor Regulatorne agencije za energetiku, na sjednici održanoj 26. i 27. novembra 2015. godine, donio je ODLUKU O UTVRĐIVANJU REGULATORNO DOZVOLJENOG PRIHODA I CIJENA CRNOGORSKOM ELEKTROPRENOSNOM SISTEMU AD PODGORICA

I REGULATORNO DOZVOLJENI PRIHOD 1) Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica utvrđuje se regulatorno dozvoljeni prihod za 2016. godinu, u iznosu od 21.963.232,51 €. 2) Prihod iz tačke 1 ovog poglavlja je ukupni godišnji prihod Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD Podgorica, koji pokriva ukupne troškove poslovanja u iznosu od 13.340.651,26 €, trošak amortizacije u iznosu od 6.527.338,00 € i povrat na sredstva u iznosu od 10.758.686,40 €, umanjeno za ostale poslovne, vanredne i vanposlovne prihode u iznosu od 6.451.565,79 € i korekcije iz prethodnog perioda u iznosu od 2.211.877,36 €. 3) Prihod iz tačke 1 ovog poglavlja nadoknađuje se od: a) Kupaca električne energije koji su direktno priključeni na prenosni sistem i kupaca električne energije koji su priključeni na distributivni sistem, u iznosu od 10.297.021,32 €, po osnovu angažovanja prenosnog kapaciteta, b) Kupaca električne energije koji su direktno priključeni na prenosni sistem i kupaca priključenih na distributivni sistem, u iznosu od 4.310.024,63 €, po osnovu dozvoljenih tehničkih gubitaka električne energije u prenosnom sistemu, i c) Proizvođača električne energije priključenih na prenosni sistem, u iznosu od 7.356.457,67 €, po osnovu angažovanja prenosnog kapaciteta. II CIJENA ZA KORIŠĆENJE PRENOSNOG SISTEMA ELEKTRIČNE ENERGIJE KOJU PLAĆAJU KUPCI KOJI SU DIREKTNO PRIKLJUČENI NA PRENOSNI SISTEM 1) Na osnovu prihoda iz tačke 3 podtačka a Poglavlja I ovog dispozitiva i prosječnog maksimalnog angažovanog kapaciteta na prenosnom sistemu u 2014. godini od 493,028 MW, utvrđuje se cijena za angažovani prenosni kapacitet, u iznosu od 1,7404 €/kW/mjesec.

2) Na osnovu prihoda iz tačke 3 podtačka b Poglavlja I ovog dispozitiva i planiranog neto prenosa električne energije za potrebe potrošnje od 2.977.085 MWh, utvrđuje se cijena dozvoljenih gubitaka električne energije u prenosnom sistemu od 0,1448 €c/kWh. 3) Cijene iz tač. 1 i 2 ovog poglavlja primjenjivaće: a) Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić - Javni snabdjevač u regulisanim tarifama za kupce koji su direktno priključeni na prenosni sistem i kupce priključene na distributivni sistem; b) Crnogorski elektroprenosni sistem AD Podgorica za korisnike prenosnog sistema koji se ne snabdijevaju po regulisanim tarifama Javnog snabdjevača. 4) Cijene iz tač. 1 i 2 ovog poglavlja primjenjuju se u periodu od 01. januara do 31. decembra 2016. godine.

III CIJENA ZA KORIŠĆENJE PRENOSNOG SISTEMA ELEKTRIČNE ENERGIJE KOJU PLAĆAJU PROIZVOĐAČI KOJI SU DIREKTNO PRIKLJUČENI NA PRENOSNI SISTEM 1) Na osnovu prihoda iz tačke 3 podtačka c Poglavlja I ovog dispozitiva i maksimalno raspoložive snage elektrana priključenih na prenosni sistem od 847 MW, utvrđuje se cijena od 723,7758 €/MW/mjesec za angažovani prenosni kapacitet koju plaćaju proizvođači električne energije priključeni na prenosni sistem. 2) Cijenu iz tačke 1 ovog poglavlja primjenjuje Crnogorski elektroprenosni sistem AD Podgorica u mjesečnom obračunskom periodu, prilikom fakturisanja usluga angažovanja prenosnog kapaciteta proizvođačima električne energije koji su priključeni na prenosni sistem, u periodu od 01. januara do 31. decembra 2016. godine. IV OBJAVLJIVANJE ODLUKE Ova odluka objavljuje se u ''Službenom listu Crne Gore'' i na internet stranici Regulatorne agencije za energetiku.

O b r a z l o ž e nj e Članom 52 stav 1 Zakona o energetici (u daljem tekstu: Zakon) propisano je da Regulatorna agencija za energetiku (u daljem tekstu: Agencija) odlučuje po zahtjevu operatora prenosnog sistema za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda, cijena i tarifa, najkasnije u roku od 90 dana od dana prijema zahtjeva. S tim u vezi, a na osnovu čl. 19 i 20 Metodologije za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena za korišćenje prenosnog sistema električne energije (u daljem tekstu: Metodologija za prenos), Crnogorski elektroprenosni sistem AD Podgorica (u daljem tekstu: CGES) podnio je Zahtjev za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 10362 od 31.08.2015. godine, koji je u Agenciji zaveden istog dana pod brojem 15/2542-1 (u daljem tekstu: Zahtjev). Uz Zahtjev i na naknadno traženje Agencije, dostavljena je sljedeća dokumentacija u papirnoj i elektronskoj formi: Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES AD za period 01.01.2016 - 31.12.2016. godina; Model za obračun regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena; Dodatak P; Dodatak P 3.1.1 – Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava; CD - Registar osnovnih sredstava sa amortizacionim planom i Lista osnovnih sredstava; Investicioni plan CGES za 2016. godinu, sa Odlukom o usvajanju, broj 10-00-9370 od 31.07.2015. godine, koji je označen kao poslovna

2

tajna; Biznis plan za 2016. godinu, sa Odlukom o usvajanju, broj 10-00-9369 od 31.07.2015. godine, koji je označen kao poslovna tajna; Pokazatelji efikasnosti poslovanja, za period 2009 2019. godina; Izvještaj o popisu dugoročnih kredita CGES; Finansijski iskazi (Iskaz o ukupnom rezultatu/Bilans uspjeha/ u periodu od 01.01 - 31.12.2014. godine; Iskaz o finansijskoj poziciji /Bilans stanja/ na dan 31.12.2014. godine; Iskaz o tokovima gotovine u periodu od 01.01 31.12.2014. godine; Iskaz o promjenama na kapitalu u periodu od 01.01 - 31.12.2014. godine); Plan amortizacije za prvi kvartal 2015. godine, 2015. godinu i 2016. godinu; Ugovor o korišćenju usluga, broj 9717 od 10.08.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Centar za koordinaciju sigurnosti SCC'' Beograd, u cilju provjere mrežnih modela u skladu sa relavantnim dokumentima ENTSO-E; Zaključci o prinudnoj naplati (Opština Kolašin - Sekretarijat za privredu i finansije, na iznos od 74.550,36 €, broj 04-2118/up od 06.12.2013.godine; Opština Kolašin - Sekretarijat za privredu i finansije, na iznos od 74.550,36 €, broj 04-2119/up od 06.12.2013.godine; Opština Kolašin - Sekretarijat za privredu i finansije, na iznos od 74.550,36 €, broj 04-2120/up od 06.12.2013.godine); Kartica glavne knjige 5550 – Troškovi poreza na imovinu, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu 14 rješenja); Kartica glavne knjige 5553 – Troškovi korišćenja gradskog zemljišta, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu jedno rješenje); Kartica glavne knjige 5554 – Troškovi naknada za korišćenje puteva, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu dva rješenja); Kartica glavne knjige 5558 – Naknada za korišćenje komercijalnih objekata, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu jedno rješenje); Kartica glavne knjige 5559 – Drugi troškovi poreza, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu jedno rješenje); Kartica glavne knjige 5591 – Troškovi licenci, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu četiri računa); Kartica glavne knjige 55910 – Troškovi RAE, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu četiri rješenja); Kartica glavne knjige 5597 – Licenca elektronskih komunikacija (dodatna djelatnost), za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu jedan račun); Kartica glavne knjige 55971 – Naknade za elektronske komunikacije (dodatna djelatnost), za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu jedan račun); Kartica glavne knjige 5507 – Ostale neproizvodne usluge, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu 12 računa); Kartica glavne knjige 5540 – Troškovi članarina poslovnim udruženjima, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu tri računa i 12 faktura); Kartica glavne knjige 50191 – ITC, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu tri računa); Kartica glavne knjige 53901 – Troškovi usluga zaštite i ispitivanja, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu šest računa); Kartica glavne knjige 57930 – Naknade šteta drugim licima, za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (u prilogu 103 sporazuma o naknadi štete drugim licima, sa uplatnicama); Kartica glavne knjige 5550 – Troškovi poreza na imovinu, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu 16 rješenja); Kartica glavne knjige 55530 – Troškovi naknada za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu Obračunski list o naknadi za komunalno opremanje, izdato od strane Opštine Ulcinj – Sekretarijat za komunalne djelatnosti i zaštitu ambijenta, broj 06-2264/13 od 18.10.2013. godine); Kartica glavne knjige 5554 – Troškovi naknada za korišćenje puteva, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu sedam rješenja); Kartica glavne knjige 5555 – Lokalne komunalne takse, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu dva rješenja); Kartica glavne knjige 5591 – Troškovi licenci, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu Zahtjev Službe ekonomskih poslova CGES za uplatu sredstava na ime troškova za izdavanje licence, broj 1833 od 12.02.2013. godine, sa dvije uplatnice, kao i šest računa); Kartica glavne knjige 55910 – Troškovi RAE, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu četiri rješenja); Kartica glavne knjige 5597 – Licenca elektronskih komunikacija (dodatna djelatnost), za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu jedno rješenje); Kartica glavne knjige 55971 – Naknade za elektronske komunikacije (dodatna djelatnost), za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu jedan račun); Kartica glavne knjige 5507 – Ostale neproizvodne usluge (EMS), za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu 14 računa); Kartica glavne knjige 5540 – Troškovi članarina poslovnim udruženjima, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu jedan račun i deset faktura); Kartica glavne knjige 53901 – Troškovi usluga zaštite i ispitivanja, za period 01.01.2013 – 19.08.2015. godine (u prilogu 11 računa); Kartica glavne knjige 57930 – Naknada štete drugim licima, za period 01.01.2013 – 31.12.2013. godine (u prilogu 94 sporazuma o naknadi štete drugim licima, sa uplatnicama); Kartica glavne knjige 55510506 – Troškovi naknada za licencu (u prilogu četiri rješenja i četiri računa); Kartica glavne knjige 5554 – Troškovi naknada za korišćenje puteva (u prilogu pet rješenja i jedan nalog);

3

Kartica glavne knjige 55550506 – Troškovi naknada za elektronske komunikacije, za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu jedno rješenje i dva računa); Kartica glavne knjige 55530506 – Troškovi korišćenja gradskog zemljišta (u prilogu jedno rješenje); Kartica glavne knjige 5507 – Ostale neproizvodne usluge (EMS), za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu 11 računa); Kartica glavne knjige 5540 – Troškovi članarina poslovnim udruženjima, za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu jedan račun i četiri naloga); Kartica glavne knjige 5592 – Troškovi javnog oglašavanja, za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu tri fakture); Kartica glavne knjige 5392 – Trošak za zaštitu životne sredine i uređenje zemljišta, za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu jedan račun); Kartica glavne knjige 53901 – Troškovi usluga zaštite i ispitivanja, za period 01.01.2014 - 31.12.2014. godine (u prilogu 12 računa); Kartica glavne knjige 57930 – Naknade šteta drugim licima, za period 01.01.2014 31.12.2014. godine (u prilogu 110 sporazuma o naknadi štete drugim licima, sa uplatnicama); Kartica (storno za povraćaj novca na dan 17.06.2014. godine). Uz dopis, broj 11319 od 23.09.2015. godine, CGES je dostavio sledeća pojašnjenja: Dodatak P1- Podaci o zaposlenima. U okviru Dodatka P - Broj zaposlenih, prikazan je ostvareni broj zaposlenih na kraju svake kalendarske godine, dok se, sa druge strane, u dokumentu Pokazatelji efikasnosti poslovanja koristio prosječan broj zaposlenih u toku godine. U cilju ispravljanja ukazanih nekonzistentnosti, Obrazac P je usklađen sa podacima iz dokumenta Pokazatelji efikasnosti poslovanja; Dodatak P- Stanje na dan 31.12.2014. Prilikom popunjavanja podataka navedenih u ovoj tački došlo je do propusta, koji ovim putem otklanjamo; U cilju pojašnjenja, odnosno poređenja podataka sa Izvještajem o poslovanju Crnogorskog elektroprenosnog sistema za 2014. godinu ističemo da: kada je u pitanju snaga trafostanica, u ažuriranom dokumentu koji dostavljamo, ista je prikazana u iznosu od 3359 MVA. Sa druge strane, u dijelu Izvještaja o poslovanju koji se odnosi na ispitivanje visokonaponske opreme i zaštite, pored 46 transformatora ukupne snage 3359 MVA, ispitana su i dva transformatora snage po 20 MVA koja nijesu puštena u pogon, te se kao takva nijesu mogla naći u dokumentu koji dostavljamo; Izvještaj o poslovanju sadrži računsku grešku kada je u pitanju dužina 110 kV dalekovoda, gdje se prostim zbrajanjem izračunava da je dužina pomenutih dalekovoda u Crnoj Gori 509,5km (Izvjestaj o poslovanju 505,9), a ukupna dužina 528,6 (Izvjestaj o poslovanju 525,0), što predstavlja razliku od 3,6 km, koja posljedično utiče na krajnji rezultat; Dužine dalekovoda, koji su označeni kao dvostruki 110 kV dalekovodi, su u Izvještaju o poslovanju računate dva puta, iz razloga što su u pitanju dvostruki dalekovodi. Takav pristup praćen je i sada prilikom ažuriranja Dodatka P - Stanje na dan 31.12.2014. godine. Shodno navedenom, dostavljeni podaci su u potpunosti usaglašeni sa Izvještajem o poslovanju Crnogorskog elektroprenosnog sistema; Dodatak P 3.1.1- Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava. Dodatak P - Neto vr. TOS i A popunjen je u skladu sa klasifikacijom sredstava po procjeni Agencije, odnosno u dijelu koji se odnosi na regulisanu djelatnost prikazana je vrijednost sredstava koja po procjeni Agencije služe za obavljanje regulisane djelatnosti. U dijelu koji se odnosi na neregulisanu djelatnost prikazana je vrijednost sredstava koja nijesu u funkciji obavljanja regulisane djelatnosti po evidenciji CGES. Naime, u navedenom sheet-u nijesu uvrštena sredstva koja po procjeni Agencije nijesu u funkciji obavljanja regulisane djelatnosti, a po evidenciji CGES jesu. Ovakav pristup je zauzet zbog definisanih kategorija u Bilansu stanja gdje je uvedena kategorija nekretine, postrojenja i oprema (02xxx507), a odnosi se na nekretine, postrojenja i opremu za koja Agencija nije prihvatila procjenu vrijednosti. Kako bi Agencija imala potpun uvid u vrijednost osnovnih sredstava na način na koji su evidentirana u poslovnim knjigama CGES, uz Zahtjev je dostavljen i poseban dokument pod nazivom Projekcija obračuna TOS NET, gdje je prikazana vrijednost svih osnovnih sredstava CGES, uključujući aktivacije u 2015. i 2016. godini. Nabavna vrijednost trajnih osnovnih sredstava, kao i ostale kategorije sadržane u sheet-u Neto vr. TOS i A preuzete su iz računovodstvenih evidencija CGES, koje su dostavljene uz Zahtjev; U vezi Registra osnovnih sredstava sa amortizacionim planom, istaknuto je da je u pitanju registar svih postojećih sredstava na 31.03.2015. godine, sa projekcijama amortizacije i neto vrijednosti pomenutih sredstava za 2015. i 2016. godinu. Podrazumijeva se da sheet - Neto vr. TOS i A uključuje i sredstva koja će biti aktivirana u toku 2015. i 2016. godine, te se stoga vrijednosti sadržane u dva pomenuta dokumenta ne mogu podudarati; Sheet - PPTK i PS sadrži vrijednost radnog kapitala koji uzima u obzir troškove poslovanja koji su planirani Biznis planom CGES, između ostalog i troškove koji se mogu djelimično kontrolisati. Kao što smo obrazložili u

4

dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES AD za period 01.01.2016 31.12.2016. godine'', cijena za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosu koja predstavlja osnovu za izračunavanje troškova koji se mogu djelimično kontrolisati, nije identična u navedenim dokumentima iz razloga što je CGES smatrao najispravnijim rješenjem korišćenje cijene sa Hupex berze na dan podnošenja Zahtjeva; Uočene razlike proizilaze iz specifičnosti strukture bilansa uspjeha u okviru Obrasca P i različitosti alokacije troškova po kategorijama u odnosu na zvanični BU. CGES je, vođen prethodnim iskustvom, popunio kategorije BU definisane od strane Agencije kroz format P, a na način da krajnji rezultat u oba slučaja bude isti; Kao što je pojašnjeno, u sheetu Neto vr. TOS i A i kada je u pitanju neregulisana djelatnost, prikazana je amortizacija sredstava koja po evidenciji CGES nijesu u funkciji obavljanja regulisane djelatnosti. S obzirom da u okviru BU nije predviđena zasebna kategorija gdje bi bila prikazana amortizacija sredstava čiju procjenu Agencija nije prihvatila, ista je dodata amortizaciji neregulisanih sredstava u BU, te se stoga javljaju uočene razlike. Osim toga, Registar OS sa amortizacionim planom ne sadrži sredstva aktivirana u toku 2015. i 2016. godine, te se stoga javljaju razlike u odnosu na BU. Razlike po osnovu troškova poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati, a koje nastaju između obrasca P i dokumenata ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES AD za period 01.01.2016 - 31.12.2016. godine'' i ''Modela za obračun regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena'' koji je prethodno objašnjen. Podaci o kreditu Svjetske banke su u okviru obrasca P iskazani u €, dok su u Izvještaju o popisu dugoročnih kredita CGES iskazani u SDR. Odnos SDR i € je varijabilan, te se stoga ne može izraditi precizan plan otplate u €. Uočena razlika u ukupnoj vrijednosti dugoročnih kredita između P- Bilans stanja i P - Krediti D javlja se zbog usaglašenih kursnih razlika po osnovu kredita sa Svjetskom bankom, koji predstavljaju sastavni dio dugoročnih obaveza prikazanih u Bilansu stanja. Shodno tome, izvršena je korekcija u sheetu P- Krediti D, koji je u prilogu dostavljen. Biznis plan je rađen na osnovu podataka sa 3 mjeseca 2015.godine, dok u okviru obrasca P - sheet Krediti D dostavljamo ažurirane podatke. Biznis planom je predviđena aktivacija novog kreditnog aranžmana u posljednjem kvartalu 2015. godine za potrebe redovnog poslovanja kompanije. Kako još uvijek nije sklopljen kreditni aranžman, isti se nije mogao naći u listi postojećih kredita. Zbir investicija koje se odnose na regulisanu i neregulisanu djelatnost za 2015. godinu jednak je vrijednosti investicija za 2015. godinu koja je iskazana u okviru Investicionog plana CGES za 2016. godinu (najbolja procjena za 2015. godinu). Kategorije i alokacija pojedinih troškova u projekciji Bilansa uspjeha u Biznis planu za 2016. godinu nije identična sa kategorijama u okviru ''Detaljnog obračuna regulatorno dozvoljenog prihoda CGES AD Podgorica za period 01.01.2016 - 31.12.2016. godine'' i ''Modela za obračun regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena'', te stoga dolazi do nepodudarnosti pojedinih podataka. Što se tiče postupka obračuna regulatorne osnove sredstava, u okviru Obrasca P prilikom obračuna se polazi od računovodstvenih vrijednosti osnovnih sredstava, uzimajući u obzir isključivo ona osnovna sredstva koja po klasifikaciji Izvještaja Appraisal Associates služe obavljanju elektroprenosne djelatnosti. S druge strane u Biznis planu prilikom obračuna polazi se od procjene vrijednosti osnovnih sredstava Appraisal Associates, uključujući sredstva aktivirana od 2011. godine, umanjujući je za procijenjene vrijednosti dozvoljene amortizacije za isti period. Takođe su dostavljeni izvori finansiranja i struktura za svaki projekat. U trenutku izrade Obrasca P CGES nije raspolagao svim neophodnim podacima za obračun gubitaka nastalih po osnovu tranzita energije, te je jedan dio podataka za 2014. godinu bio rezultat procjene, kao što smo ranije naveli. U prilogu je dostavljen: ažurirani obračun sa realnim podacima, uz prateću dokumentaciju, te su kao posljedica toga izvršene i neophodne korekcije u okviru P- energija i kapacitet; Obračun stope povrata na kapital; Analitički prikaz projektovanih troškova za regulatorni period, sa pratećim objašnjenjima i Analitičke prikaze zahtijevanih troškova, kao i prateća dokumentacija i analitičke kartice. Uz dopis, broj 11319 od 23.09.2015. godine, dostavljena je i sljedeća dokumentacija: Dodatak P, struktura izvora finansiranja projekata sadržanih u investicionom planu, (u prilogu; CD – sa naznakom dopuna zahtjeva); Articles of association, ENTSO-E, edition 30.09.2014., Annex 2: Members contribution, ENTSO-E, Top 11, Approval of the budget 2015, ENTSO-E, Annual Assembly Meeting, Final Minutes, ENTSO-E; dopis upućen od strane AMA GROUP za AD CGES, u vezi ugovora o održavanju SISCO licence od 28.01.2014. godine; Ugovor za pružanje konsultantskih usluga iz oblasti studijskih analiza elektroenergetskog sistema, broj 10959 od 12.09.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Elektroenergetski koordinacioni centar'' Beograd, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 10959/1 od 12.09.2014.

5

godine i Ponuda broj 125/21 za javnu nabavku po Pozivu broj 10/13 od DOO ''Elektroenergetski koordinacioni centar'' Beograd); Ugovor se primjenjuje od 01.10.2014. godine, a važi 12 meseci; Ugovor za pružanje konsultantskih usluga iz oblasti studijskih analiza elektroenergetskog sistema, broj 10912 od 11.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Elektroenergetski koordinacioni centar'' Beograd, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 10912/1 od 11.09.2015. godine i Ponuda broj 125/21 za javnu nabavku po Pozivu broj 10/13 od DOO ''Elektroenergetski koordinacioni centar'' Beograd). Ugovor se primjenjuje od 01.10.2015. godine a važi 12 meseci; Ugovor o povlašćenom korišćenju parking mjesta, broj 866 od 30.01.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''Parking servis Podgorica''. Ugovor je zaključen na period od godinu dana za tri vozila za korišćenje parking mjesta u zoni II; Ugovor o povlašćenom korišćenju parking mjesta, broj 4337 od 19.04.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''Parking servis Podgorica''. Ugovor je zaključen na godinu dana za tri vozila za korišćenje parking mjesta u zoni II; Aneks I Ugovora o povlašćenom korišćenju parking mjesta, broj 2119 od 17.04.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''Parking servis Podgorica'', zaveden u CGES pod brojem 2292 od 25.02.2014. godine, kojim je obezbijeđeno povlašćeno korišćenje tri parking mjesta u III zoni preko Morače, primjenjuje se od 21.02.2014. godine; Rješenje o rezervaciji dva parking mjesta na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog u Podgorici, izdato od strane Sekretarijata za komunalne poslove i saobraćaj, broj 04-U1-340-3762/13 od 27.12.2013. godine; Ugovor o zakupu mjesta za parkiranje, zaključen između CGES i DOO ''Parking servis Podgorica'', broj 485 od 16.01.2014. godine. Ugovor je zaključen za 2014. godinu, a zakupac je dužan da za dva vozila plaća zakupodavcu mjesečni iznos od 211,20 €; Ugovor o pružanju usluga redovnog održavanja AMR sistema, broj CS/01/2007 od 04.04.2007. godine, zaključen između EPCG - FC Prenos Podgorica, Crna Gora i S.C. ELSTER ROMETRICS S.R.L. Ghiroda, Rumunija. Ugovor je zaključen na period od jedne godine uz mogućnost produžetka za još jednu godinu. Vrijednost Ugovora je 7.500 € (prilog: Additional Act 1 to the contract CS/01/2007 from 04.04.2007, broj 12283 od 26.11.2011. godine); Ugovor o održavanju sistema besprekidnog napajanja u objektima CGES, broj 3852 od 02.04.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''ENEL'' Nikšić, - 2 primjerka (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 3852/1 od 02.04.2015. godine i Ponuda broj 10214/CGES za javnu nabavku po Pozivu broj 01/14 od DOO ''ENEL'' Nikšić). Ugovor je zaključen na 12 mjeseci, a primjenjuje se od 15.04.2015. godine. Vrijednost ugovora je 28.131,60 €; Odluka o naknadama članovima Odbora direktora CGES, broj 10-00-7357 od 29.06.2012. godine, kojom je utvrđeno da se predsjedniku Odbora direktora, koji je zasnovao radni odnos u Društvu, utvrđuje mjesečna naknada u visini od 3,5 prosječne zarade u Crnoj Gori, dok se članu Odbora direktora koji je zasnovao radni odnos u Društvu utvrđuje mjesečna naknada u visini dvije prosječne zarade u Crnoj Gori, a članu Odbora direktora koji nije zasnovao radni odnos u Društvu utvrđuje se naknada u visini jedne prosječne zarade u Crnoj Gori; Ugovor za pružanje usluga servisiranja i održavanja komunikacione opreme, serverske opreme, Microsoft servisa, mrežnih servisa i desktop opreme, broj 4240 od 02.04.2013. godine, zaključen između CGES i DOO ''ČIKOM'' Podgorica, (prilog: Cjenovnik usluga). Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme. U ugovoru je navedeno da je mjesečna paušalna cijena 300,00 €; Okvirni sporazum o pružanju usluga održavanja FMIS softvera, broj 16360 od 04.12.2013. godine, zaključen između CGES i DOO ''ICT Investment'' Podgorica. Sporazum je zaključen na period od tri godine; Ugovor za pružanje usluga održavanja FMIS softvera, broj 14605 od 01.12.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''ICT Investment'' Podgorica, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 14605/1 od 01.12.2014. godine; dvije ponude za javnu nabavku). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci a primjenjuje se od 05.12.2014. godine. Vrijednost ugovora je 28.560,00 € sa PDV; Ugovor o pružanju tehničkih usluga, broj 1790 od 03.03.2009. godine, zaključen između DOO ''Radio-difuznog centra'' Podgorica i Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić - FC Prenos Podgorica, u cilju pružanja tehničke usluge na emisionom objektu Spas - Opština Budva. U ugovoru je navedeno da se sa fakturisanjem počinje od 01.04.1997. godine uz mjesečnu nadoknadu od 122,11 € bez uračunatog PDV; Ugovor o pružanju tehničkih usluga, broj 1791 od 03.03.2009. godine, zaključen između DOO ''Radio-difuznog centra'' Podgorica i Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić - FC Prenos Podgorica, u cilju pružanja tehničke usluge na emisionom objektu Tvrdaš - Opština Pljevlja. U ugovoru je navedeno da se sa fakturisanjem počinje od 01.04.1997. godine uz mjesečnu nadoknadu od 169,58 € bez uračunatog PDV; Ugovor o zakupu voda, broj 11130 od 08.10.2012. godine, zaključen između AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica i

6

CGES, u cilju prenosa telekomunikacionog signala. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, a vrijednost ugovora je 12.160,04 € sa PDV na mjesečnom nivou; Ugovor broj 254/13 o uslovima korištenja iznajmljenih linija, zaveden kod CGES pod brojem 2822 od 05.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''MN News'' Podgorica. Ugovor je zaključen na minimum godinu dana, a primjenjuje se od 01.12.2013. godine. Vrijednost ugovora 714,00 € sa PDV na mjesečnom nivou; Aneks Okvirnog Ugovora o elektronskim komunikacionim uslugama kojim se uređuju uslovi korišćenja internet pristupa, broj 5221 od 24.04.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''MN News'' Podgorica. Aneks je zaključen na period od 12 mjeseci, a važi od dana potpisivanja. Vrijednost okvirnog ugovora je 416,50 € sa PDV na mjesečnom nivou; Ugovor za nabavku godišnje licence za sistemski softver, broj 9779 od 10.08.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''ČIKOM'' Podgorica, (prilozi: Izjava Naručioca da će uredno izmirivati obaveze prema izabranom Ponuđaču, broj 7163 od 08.06.2015. godine i Finansijski dio ponude). Vrijednost ugovora je 91.559,44 € sa PDV; Ugovor o pružanju usluga obnove (produženja) licenci za korporativni antivirus, broj 7548 od 15.06.2015. godine, zaključen izmežđu CGES i DOO ''ČIKOM'' Podgorica, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 7548 od 15.06.2015. godine i Ponuda broj 133/07 za javnu nabavku po pozivu 02/14 od DOO ''ČIKOM'' Podgorica). Vrijednost ugovora je 8.542,30 €; Ugovor za pružanje usluga lociranja, analize i statistike i atmosferskih pražnjenja, broj 29 od 19.01.2014. godine, zaključen između CGES i Elektroinstitut Milan Vidmar Ljubljana, (prilozi: Ponuda broj 2890-3/2013 za javnu nabavku po Pozivu br.27/13 i Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 29/1 od 09.01.2014. godina). Vrijednost ugovora je 36.000,00 € bez PDV; Ugovor za pružanje usluga sječe stabala i rastinja u trasama DV i košenja trave i korova u krugu trafostanica, broj 1835 od 11.02.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Eurozox'' Danilovgrad. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 61.643,73€; Okvirni sporazum o pružanju usluga sječe stabala i rastinja u trasama DV i košenja trave i korova u krugu trafostanica, broj 1836 od 11.02.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''Eurozox'' Danilovgrad. Sporazum je zaključen na period od četiri godine od dana obostranog potpisivanja; Ugovor za pružanje usluga sječe stabala i rastinja u trasama DV i košenja trave i korova u krugu trafostanica, broj 1800 od 12.02.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Eurozox'' Danilovgrad. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 61.643,73 €; Okvirni sporazum o pružanju usluga pregleda i servisiranja PP aparata u objektima CGES, broj 2144 od 18.02.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''Vatrostop'' Danilovgrad, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 2144/1 od 18.02.2014. godina i Ponuda broj 114/13 za javnu nabavku po pozivu 28/13 od DOO ''Vatrostop'' Danilovgrad). Sporazum je zaključen na period od tri godine od dana obostranog potpisivanja, a vrijednost sporazuma je 27.264,09 € sa PDV; Ugovor o izvođenju radova na nanošenju antikorozivne zaštite na dalekovodima i trafostanicama, broj 16426 od 31.12.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Konzorcijum Tehno-gradnja'' Pljevlja i DOO ''Lars fire'' Podgorica (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 16426/1 od 31.12.2014. godina i Ponuda broj 01-001 za javnu nabavku po pozivu 19/14 od DOO ''Tehnogradnja'' Pljevlja). Ugovor važi 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 185.402,00 € sa PDV; Sporazum o poslovno tehničkoj saradnji, broj 5839 od 07.05.2013. godina, zaključen između CGES i Crnogorskog komiteta CIGRE. Sporazum je zaključen na dvije godine, uz mogućnost produžetka na još dvije godine, dok je vrijednost sporazuma 10.000,00 € na godišnjem nivou; Neposredni sporazum o pružanju usluga čišćenja i održavanja higijene, broj 3424 od 18.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Higijena prostora'' Danilovgrad, u cilju održavanja kancelarijskog prostora 200m2, koji se nalazi u poslovnoj zgradi CGES u Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog br. 18. Sporazum je zaključen na period od 17.03.2014. do 17.03.2015. godine, a vrijednost sporazuma je 4.200,00 € na godišnjem nivou; Ugovor o pružanju usluga čišćenja i održavanja higijene (u poslovnoj zgradi CGES u Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog br. 18, u zgradi NDC u Ulici Moskovskoj br. 39 i u 12 trafostanica), broj 3915 od 28.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Higijena prostora'' Danilovgrad (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 3915/1 od 28.03.2014. godina i Ponuda broj 01 za javnu nabavku po pozivu 25/12 od DOO ''Higijena prostora'' Danilovgrad). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je na godišnjem nivou 124.236,00 €; Ugovor o pružanju usluga redovnog mjesečnog održavanja – servisiranja liftova, broj 5227 od 01.08.2005. godine, zaključen između CGES i DOO ''Montenegrolift'' Podgorica. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme; Ugovor o članstvu u Centralnoj depozitarnoj agenciji, broj 72 od 02.04.2009.

7

godine, zaključen između CGES i AD ''Centralna depozitarna agencija'' Podgorica; Ugovor o reviziji finansijskih iskaza Klijenta za godinu koja se završava 31.12.2012. godine, broj 14199 od 10.12.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''KPMG'' Podgorica. Vrijednost ugovora je 9.500 € bez PDV; Okvirni sporazum o pružanju usluga fizičke zaštite objekata Prenos AD (u poslovnoj zgradi CGES na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog br. 18, u zgradi NDC u Ulici Moskovskoj br. 39 i TS 220/110/35 KV Podgorica 1, sa pripadajućim objektima Zagorič – jedno čuvarsko mjesto), broj 5783 od 08.06.2010. godine, zaključen između CGES i DOO ''Guardian'' Nikšić. Ugovor je zaključen na četiri godine, a vrijednost ugovora je 48.324,00 € sa PDV na godišnjem nivou; Anex Ugovora o pružanju usluga fizičkog obezbjeđenja, broj 5851 od 09.06.2010. godine, zaključen između CGES i DOO ''Securitas Montenegro'' Nikšić, broj 10-107197 od 06.06.2014. godine. Aneks važi od 01.07.2012. godine do okončanja postupka javne nabavke; Anex Ugovora o pružanju usluga fizičkog obezbjeđenja br. 5851 od 09.06.2010. godine, zaključen između CGES i DOO ''Securitas Montenegro'' Nikšić, broj 10-10-7197 od 22.06.2012. godine. Aneks važi od 09.06.2014. godine do okončanja postupka javne nabavke; Okvirni sporazum o pružanju usluga fizičkog obezbjeđenja (zaštite) objekata, broj 3421 od 18.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić, (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 3421/1 od 18.03.2014. godina i Ponuda broj 24/13-01 za javnu nabavku po pozivu 36/13 od DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić). Sporazum je zaključen na period od četiri godine; Ugovor za pružanje usluga fizičkog obezbjeđenja (zaštite) objekata - 15 trafostanica, broj 3422 od 18.03.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić (prilozi: Izjava o preuzimanju obaveze urednog plaćanja, broj 3422/1 od 18.03.2014. godine i Ponuda broj 24/13-01 za javnu nabavku po pozivu 36/13 od DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 442.680,00 € sa PDV; Kartice glavne knjige za period 01.01.2015 – 31.07.2015. godine (50190 – Nabavna vrijednost isporučene električne energije; 5110 – Troškovi sirovina i materijala; 5121 – Troškovi kancelarijskog materijala; 5122 – Troškovi rezervnih dijelova; 51230 – Troškovi alata i inventara; 51231 – Troškovi autoguma; 51232 – Troškovi HTZ opreme; 5124 – Troškovi ostalog materijala; 5125 – Troškovi materijala utrošenog za održavanje opreme; 5130 – Troškovi električne energije; 5133 – Troškovi goriva za vozila; 5139 – Drugi troškovi goriva i energije; 51390 – Drugi troškovi goriva; 51391 – Drugi troškovi za maziva; 5319 – Drugi troškovi transportnih usluga; 53201 – Troškovi usluga održavanja lifta; 53202 – Troškovi usluga za tekuće održavanje; 53203 – Troškovi usluga snimanja stanja osnovnih sredstava; 5322 – Troškovi usluga održavanja vozila; 5331 – Troškovi zakupa transportnih sredstava; 5332 – Troškovi zakupa poslovnog inventara i opreme; 5335 – Troškovi zakupa parkinga; 5339 – Drugi troškovi zakupnina; 5390 – Troškovi usluga obezbjeđenja; 5395 – Troškovi komunalnih usluga (smeće, deponija); 5396 – Troškovi izrade projekata, revizije projekata; 5398 – Troškovi usluga vezanih za proces nabavke; 5500 – Troškovi zdravstvenih usluga; 5501 – Troškovi advokatskih usluga; 55011 – Troškovi usluga notara; 5502 – Troškovi usluga čišćenja; 5503 – Troškovi računovodstvene revizije; 5504 – Troškovi obuke, školarine, savjetovanja i drugih intelektualnih usluga pravnih lica; 5505 – Troškovi intelektualnih usluga fizičkih lica; 5506 – Troškovi registracije vozila; 5509 – Troškovi drugih neproizvodnih usluga; 55090 – Troškovi usluga kopiranja i koričenja; 55091 – Troškovi CDA; 50199 – Rezervisanje prava prenosa; 5596 – Ostale usluge za Jadroagent; 5520 – Troškovi premija osiguranja osnovnih sredstava; 5524 – Troškovi osiguranja zaposlenih u toku rada; 5529 – Drugi troškovi premije osiguranja; 5530 – Troškovi platnog prometa u zemlji; 5312 – Troškovi PTT usluga u zemlji; 53120 – Troškovi telefonskih računa; 53122 – Drugi PTT troškovi za usluge; 5120 – Troškovi materijala za održavanje higijene; 5134 – Troškovi vode; 53190 – Naknade za trajekt, tunel; 5794 – Troškovi prethodnih godina; 5110 – Troškovi sirovina i materijala); Kartice glavne knjige za period 01.01.2015 – 17.09.2015. godine (55550506 – Troškovi naknada za elektronske komunikacije, u prilogu dva računa; 55530506 – Troškovi korišćenja gradskog zemljišta, u prilogu 17 rješenja; 5556 – Troškovi carina, u prilogu dvije jedinstvene carinske isprave; 55580506 – Takse; 50400506 – ITC; 5507 – Ostale neproizvodne usluge (EMS), u prilogu deset računa; 5540 – Troškovi članarina poslovnim udruženjima, u prilogu dva računa; 5392 – Trošak za zaštitu životne sredine i uređenje zemljišta, u prilogu Izvod NLB Montenegrobanke AD Podgorica, stanje i promjene sredstava na dan 22.07.2015. godine; 53901 – Troškovi usluga zaštite i ispitivanja, u prilogu dva računa; 5592 – Troškovi javnog oglašavanja, u prilogu dvije fakture; 57930 – Naknada šteta drugim licima, u prilogu 65 sporazuma o naknadi šteta, Izvod broj 41 Societe

8

Generale banke AD Podgorica, od 18.06.2015. godine; Kartice glavne knjige za period 01.01.2014 – 31.12.2014. godine (50190 – Nabavna vrijednost isporučene električne energije; 5110 – Troškovi sirovina i materijala; 5121 – Troškovi kancelarijskog materijala; 5122 – Troškovi rezervnih dijelova; 51230 – Troškovi alata i inventara; 51231 – Troškovi autoguma; 51232 – Troškovi HTZ opreme; 5124 – Troškovi ostalog materijala; 5125 – Troškovi materijala utrošenog za održavanje opreme; 5130 – Troškovi električne energije; 5133 – Troškovi goriva za vozila; 5139 – Drugi troškovi goriva i energije; 51390 – Drugi troškovi goriva; 51391 – Drugi troškovi za maziva; 5319 – Drugi troškovi transportnih usluga; 53201 – Troškovi usluga održavanja lifta; 53202 – Troškovi usluga za tekuće održavanje; 53203 – Troškovi usluga snimanja stanja osnovnih sredstava; 5322 – Troškovi usluga održavanja vozila; 5329 – Drugi troškovi usluga održavanja; 5331 – Troškovi zakupa transportnih sredstava; 5332 – Troškovi zakupa poslovnog inventara i opreme; 5335 – Troškovi zakupa parkinga; 5339 – Drugi troškovi zakupnina; 5390 – Troškovi usluga obezbjeđenja; 5395 – Troškovi komunalnih usluga (smeće, deponija); 5396 – Troškovi izrade projekata, revizije projekata; 5398 – Troškovi usluga vezanih za proces nabavke; 5500 – Troškovi zdravstvenih usluga; 5501 – Troškovi advokatskih usluga; 55011 – Troškovi usluga notara; 5502 – Troškovi usluga čišćenja; 5503 – Troškovi računovodstvene revizije; 5504 – Troškovi obuke, školarine, savjetovanja i drugih intelektualnih usluga pravnih lica; 5505 – Troškovi intelektualnih usluga fizičkih lica; 5506 – Troškovi registracije vozila; 5508 – Troškovi procjene imovine; 5509 – Troškovi drugih neproizvodnih usluga; 55090 – Troškovi usluga kopiranja i koričenja; 55091 – Troškovi CDA; 50199 – Rezervisanje prava prenosa; 5596 – Ostale usluge za Jadroagent; 5520 – Troškovi premija osiguranja osnovnih sredstava; 5524 – Troškovi osiguranja zaposlenih u toku rada; 5529 – Drugi troškovi premije osiguranja; 5530 – Troškovi platnog prometa u zemlji; 5312 – Troškovi PTT usluga u zemlji; 53120 – Troškovi telefonskih računa; 53121 – Troškovi TF vod, vpn, internet, DHL; 53122 – Drugi PTT troškovi za usluge; 5120 – Troškovi materijala za održavanje higijene; 5134 – Troškovi vode; 53190 – Naknade za trajekt, tunel; 5794 – Troškovi prethodnih godina; 5110 – Troškovi sirovina i materijala); Kartice glavne knjige za period 01.01.2013 – 31.12.2013. godine (50190 – Nabavna vrijednost isporučene električne energije; 5110 – Troškovi sirovina i materijala; 5121 – Troškovi kancelarijskog materijala; 5122 – Troškovi rezervnih dijelova; 5123 – Troškovi alata i inventara; 51230 – Troškovi alata i inventara; 51231 – Troškovi autoguma; 51232 – Troškovi HTZ opreme; 5124 – Troškovi ostalog materijala; 5125 – Troškovi materijala utrošenog za održavanje opreme; 5130 – Troškovi električne energije; 5133 – Troškovi goriva za vozila; 5139 – Drugi troškovi goriva i energije; 51390 – Drugi troškovi goriva; 51391 – Drugi troškovi za maziva; 5310 – Troškovi usluga prevoza u zemlji; 5319 – Drugi troškovi transportnih usluga; 5320 – Troškovi usluga održavanja osnovnih sredstava u zemlji; 53201 – Troškovi usluga održavanja lifta; 53202 – Troškovi usluga za tekuće održavanje; 53203 – Troškovi usluga snimanja stanja osnovnih sredstava; 5322 – Troškovi usluga održavanja vozila; 5329 – Drugi troškovi usluga održavanja; 5331 – Troškovi zakupa transportnih sredstava; 5332 – Troškovi zakupa poslovnog inventara i opreme; 5334 – Troškovi zakupa poslovnog prostora; 5335 – Troškovi zakupa parkinga; 5339 – Drugi troškovi zakupnina; 5390 – Troškovi usluga obezbjeđenja; 5394 – Troškovi istraživanja i studija razvoja; 5395 – Troškovi komunalnih usluga (smeće, deponija); 5396 – Troškovi izrade projekata, revizije projekata; 5398 – Troškovi usluga vezanih za proces nabavke; 5500 – Troškovi zdravstvenih usluga; 5501 – Troškovi advokatskih usluga; 55011 – Troškovi usluga notara; 5502 – Troškovi usluga čišćenja; 5503 – Troškovi računovodstvene revizije; 5504 – Troškovi obuke, školarine, savjetovanja i drugih intelektualnih usluga pravnih lica; 5505 – Troškovi intelektualnih usluga fizičkih lica; 5506 – Troškovi registracije vozila; 5508 – Troškovi procjene imovine; 5509 – Troškovi drugih neproizvodnih usluga; 55090 – Troškovi usluga kopiranja i koričenja; 55091 – Troškovi CDA; 55092 – Druge neproizvodne usluge fizičkih lica; 50199 – Rezervisanje prava prenosa; 5596 – Ostale usluge za Jadroagent; 5520 – Troškovi premija osiguranja osnovnih sredstava; 5524 – Troškovi osiguranja zaposlenih u toku rada; 5529 – Drugi troškovi premije osiguranja; 5530 – Troškovi platnog prometa u zemlji; 5312 – Troškovi PTT usluga u zemlji; 53120 – Troškovi telefonskih računa; 53121 – Troškovi TF vod, vpn, internet, DHL; 53122 – Drugi PTT troškovi za usluge; 5120 – Troškovi materijala za održavanje higijene; 5134 – Troškovi vode; 53190 – Naknade za trajekt, tunel; 5599 – Drugi nematerijalni troškovi; 5705 – Gubitak od rashodovanja postrojenja i opreme; 5794 – Troškovi prethodnih godina; 5110 – Troškovi sirovina i materijala); Kartice glavne knjige za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine (5110 – Troškovi sirovina i materijala; 5121 – Troškovi kancelarijskog

9

materijala; 5122 – Troškovi rezervnih dijelova; 5123 – Troškovi alata i inventara; 51230 – Troškovi alata i inventara; 51231 – Troškovi autoguma; 51232 – Troškovi HTZ opreme; 5124 – Troškovi ostalog materijala; 5125 – Troškovi materijala utrošenog za održavanje opreme; 5130 – Troškovi električne energije; 5133 – Troškovi goriva za vozila; 5139 – Drugi troškovi goriva i energije; 51390 – Drugi troškovi goriva; 51391 – Drugi troškovi za maziva; 50190 – Nabavna vrijednost isporučene električne energije; 5310 – Troškovi usluga prevoza u zemlji; 5319 – Drugi troškovi transportnih usluga; 5320 – Troškovi usluga održavanja osnovnih sredstava u zemlji; 53201 – Troškovi usluga održavanja lifta; 53202 – Troškovi usluga za tekuće održavanje; 53203 – Troškovi usluga snimanja stanja osnovnih sredstava; 5322 – Troškovi usluga održavanja vozila; 5323 – Troškovi montaže osnovnih sredstava; 5329 – Drugi troškovi usluga održavanja; 5331 – Troškovi zakupa transportnih sredstava; 5332 – Troškovi zakupa poslovnog inventara i opreme; 5333 – Zakup skladišnog prostora; 5334 – Troškovi zakupa poslovnog prostora; 5335 – Troškovi zakupa parkinga; 5339 – Drugi troškovi zakupnina; 5390 – Troškovi usluga obezbjeđenja; 5394 – Troškovi istraživanja i studija razvoja; 5395 – Troškovi komunalnih usluga (smeće, deponija); 5396 – Troškovi izrade projekata, revizije projekata; 5397 – Troškovi organizovanja upravljanja tržištem električne energije; 5399 – Troškovi drugih proizvodnih usluga; 5500 – Troškovi zdravstvenih usluga; 5501 – Troškovi advokatskih usluga; 55011 – Troškovi usluga notara; 5502 – Troškovi usluga čišćenja; 5503 – Troškovi računovodstvene revizije; 5504 – Troškovi obuke, školarine, savjetovanja i drugih intelektualnih usluga pravnih lica; 5505 – Troškovi intelektualnih usluga fizičkih lica; 5506 – Troškovi registracije vozila; 5508 – Troškovi procjene imovine; 5509 – Troškovi drugih neproizvodnih usluga; 55090 – Troškovi usluga kopiranja i koričenja; 55091 – Troškovi CDA; 55092 – Druge neproizvodne usluge fizičkih lica; 50199 – Rezervisanje prava prenosa; 5596 – Ostale usluge za Jadroagent; 5520 – Troškovi premija osiguranja osnovnih sredstava; 5524 – Troškovi osiguranja zaposlenih u toku rada; 5529 – Drugi troškovi premije osiguranja; 5530 – Troškovi platnog prometa u zemlji; 55300 – Troškovi platnog prometa u zemlji – za optička vlakna; 5312 – Troškovi PTT usluga u zemlji; 53120 – Troškovi telefonskih računa; 53121 – Troškovi TF vod, vpn, internet, DHL; 53122 – Drugi PTT troškovi za usluge; 5120 – Troškovi materijala za održavanje higijene; 5134 – Troškovi vode; 53190 – Naknade za trajekt, tunel; 5599 – Drugi nematerijalni troškovi; 5705 – Gubitak od rashodovanja postrojenja i opreme; 5794 – Troškovi prethodnih godina; 5110 – Troškovi sirovina i materijala). U elektronskoj formi dostavljena su sljedeća dokumenta: 1) ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem-final'', koji sadrži analitički prikaz zahtijevanih troškova koji se mogu kontrolisati i troškova koji se ne mogu kontrolisati, sa obrazloženjem svakog pojedinačnog troška, 2) ''Analitika troškova 2012-2015'' koji sadrži analitički prikaz ostvarenja troškova koji se mogu kontrolisati i troškova koji se ne mogu kontrolisati za 2012, 2013, 2014. i sedam mjeseci 2015. godine. CGES je u dopisu, broj 11433 od 25.09.2015. godine, pojasnio da je EPCG dostavila plan proizvodnje malih hidroelektrana u iznosu od 150,752 GWh, naglašavajući da to nije konačan podatak. Navedeno je da se u Obrascu P 2.8. radi o različitim snagama, jer je prosječna maksimalna snaga od 393,953 MW, usaglašena sa EPCG – FC Distribucija i FC Snabdijevanje, prosječna obračunska snaga ostvarena u prenosnom sistemu, a snaga od 397,515 MW je prosječna obračunska snaga ostvarena u prenosnom sistemu uvećana za snagu malih hidroelektrana. CGES je dostavio dopis, broj 12158 od 09.10.2015. godine, u kojem je navedeno da je u skladu sa Zakonom o zaštiti na radu poslodavac dužan da obezbijedi zdravstveni pregled zaposlenih koji rade na poslovima sa posebnim uslovima rada, kao i da se pregledi obavljaju u domovima zdravlja u mjestima rad zaposlenih i da ne postoji ugovor potpisan sa pojedinačnim ustanovama. U vezi troška zaštite životne sredine navedno je da je to obaveza koja proizilazi iz sljedećih zakona: Zakon o zaštiti prirode, Zakon o vodama, Zakon o šumama, Zakona o nacionalim parkovima, Zakon o zaštiti vazduha, Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini, Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu, Zakon o upravljanju otpadom, Zakon o zaštiti kulturnih dobara i Zakon o zaštiti od nejonizirajućeg zračenja. U vezi Plana ispitivanja i usluga od strane nadležnih institucija i Plana ublažavanja nepovoljnih uticaja i šteta na životnu sredinu, navedeno je da isti nijesu još uvijek usvojeni od strane CGES, dok je Plan upravljanja otpadom dostavljen u prilogu. Ukazano je da planovi nijesu osnov djelovanja CGES po ovom osnovu, već važeća zakonska regulativa. U vezi drugih troškova usluga održavanja vezanih za ITO-investiciono tehničko

10

održavanje, koje predstavlja neophodnost u normalnom funkcionisanju mašina, istaknuto je da su planirane zamjene relejnih stalaka i slični troškovi usluga tehničkog održavanja. U vezi ugovora za pružanje tehničkih usluga na emisionim objektima Tvrdaš i Spas koji su zaključeni između DOO ''Radio-difuzni centar'' Podgorica i EPCG - FC Prenos, istaknuto je da je ugovor zaključen dok je FC Prenos bila u sastavu EPCG, a iz istog nedvosmisleno proizilazi da se ugovorne obaveze odnose na FC Prenos, odnosno Crnogorski elektroprenosni sistem AD, jer je isti potpisao izvršni direktor FC Prenos, a ne izvršni direktor EPCG. Uz navedeni dopis, broj 12158 od 09.10.2015. godine, dostavljena je i sljedeća dokumentacija: Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni EPCG AD Nikšić – FC Snabdijevanje, za prvih sedam mjeseci 2015. godine (prilog sedam računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni DOO ''Montenegro Bonus'' Cetinje, za prvih sedam mjeseci 2015. godine (prilog sedam računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni EPCG AD Nikšić – FC Snabdijevanje, za 2014. godinu (prilog 13 računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni DOO ''Montenegro Bonus'' Cetinje, za 2014. godinu (prilog 18 računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni EPCG AD Nikšić – FC Snabdijevanje, za 2013. godinu (prilog 13 računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni DOO ''Montenegro Bonus'' Cetinje, za 2013. godinu (prilog 13 računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni EPCG AD Nikšić – FC Snabdijevanje, za 2012. godinu (prilog 12 računa); Računi za plaćanje naknade za korišćenje prenosne mreže i prekomjerno preuzetu reaktivnu električnu energiju, isporučeni DOO ''Montenegro Bonus'' Cetinje, za 2012. godinu (prilog tri računa); Polisa osiguranja lica od posljedica nesrećnog slučaja, broj 0114956/8 od 18.06.2009. godine, izdata od strane Lovćen Osiguranje AD Podgorica, za osiguranje 319 zaposlenih; Računi za angažovanje prenosnog sistema, isporučeni EPCG AD Nikšić – FC Proizvodnja, za period 01.01.2014 – 31.07.2015. godine (prilog 19 računa); Tabelarni prikaz gubitaka u prenosnom sistemu od 2012. do 2015. godine; Tabelarni prikaz Ostalih PVVP (01.01.2012 – 31.07.2015. godine); Kartice glavne knjige za period 01.01.2012 – 31.12.2012. godine, za sljedeća konta: 6400 – Prihodi od premija; 6403 – Prihodi od donacija; 65901 – Prihodi po osnovu prefakturisanja troškova; 6702 - Prihodi od zakupa optičkih vlakana; 6920 – Prihodi iz prethodnih izvještajnih perioda; 61222 – Alokacija kapaciteta; Kartice glavne knjige za period 01.01.2013 – 31.12.2013. godine, za sljedeća konta: 6400 – Prihodi od premija; 6403 – Prihodi od donacija; 65901 – Prihodi po osnovu prefakturisanja troškova; 6702 – Prihodi od zakupa optičkih vlakana; 6920 – Prihodi iz prethodnih izvještajnih perioda; 61222 – Alokacija kapaciteta; Kartice glavne knjige za period 01.01.2014 – 31.12.2014. godine, za sljedeća konta: 6400 – Prihodi od premija; 64090509 – Prihodi od premija, subvencija, dotacija, regresa, kompenzacija i povraćaja poreskih dažbina direktno vezani na regulatorno neopravdane rashode; 65901 – Prihodi po osnovu prefakturisanja troškova; 6702 – Prihodi od zakupa optičkih vlakana; 6920 – Prihodi iz prethodnih izvještajnih perioda; 61220511 – Prihodi od alokacija kapaciteta; Kartice glavne knjige za period 01.01.2015 – 31.07.2015. godine, za sljedeća konta: 6400 – Prihodi od premija; 64090509 – Prihodi od premija, subvencija, dotacija, regresa, kompenzacija i povraćaja poreskih dažbina direktno vezani na regulatorno neopravdane rashode; 65901 – Prihodi po osnovu prefakturisanja troškova; 6702 – Prihodi od zakupa optičkih vlakana; 6920 – Prihodi iz prethodnih izvještajnih perioda; 61220511 – Prihodi od alokacija kapaciteta; Kolektivni ugovor AD Prenos Podgorica iz marta 2010. godine; Tabelarni pregled sistematizovanih radnih mjesta u Crnogorskom eletroprenosnom sistemu AD, broj 10-00-8417 od 27.07.2012. godine; Pravilnik o izmjenama i dopunama Pravilnika o sistematizaciji radnih mjesta Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD, broj 10-00-17075 od 17.12.2013. godine; Tabelarni pregled sistematizovanih radnih mjesta sa opisom poslova organizacionih djelova i oblika i listovima radnih mjesta – Prečišćen tekst, iz jula 2012. godine; Okvirni sporazum o pružanju usluga (špediterske usluge), broj 14194 od 26.12.2011. godine, zaključen između CGES i DOO ''Jadroagent'' Bar. Sporazum je zaključen na period od četiri godine; Ugovor o pružanju usluga (špediterske usluge), broj 14356 od 29.12.2011. godine, zaključen između CGES i DOO ''Jadroagent'' Bar. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci; Rješenje o davanju saglasnosti

11

na Plan upravljanja otpadom preduzeću AD Crnogorski elektroprenosni sistem Podgorica, izdato od strane Vlade Crne Gore – Agencija za zaštitu životne sredine, broj UPI – 1268/8 od 11.11.2013. godine. Saglasnost na Plan upravljanja otpadom data je na period od tri godine; Rješenje o davanju saglasnosti na Plan upravljanja otpadom preduzeću AD Crnogorski elektroprenosni sistem Podgorica, izdato od strane Vlade Crne Gore – Agencija za zaštitu životne sredine, broj UPI – 1513/2 od 14.09.2015. godine. Saglasnost na Plan upravljanja otpadom data je na period od tri godine; Ugovor o korišćenju usluga, broj 9717 od 10.08.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Centar za koordinaciju sigurnosti SCC'' Beograd, u cilju provjere mrežnih modela u skladu sa relavantnim dokumentima ENTSO-E. Ugovor je zaključen na period od 01.08.2015. do 31.12.2015. godine, a vrijednost ugovora je 12.000€ bez PDV na mjesečnom nivou; Račun izdat od Med-TSO (Mediterranean transmission system operators), broj 17-2015 od 22.04.2015. godine, po osnovu članarine u iznosu od 10.000€ na godišnjem nivou; Ugovor o pružanju usluga, broj 8804 od 25.12.2009. godine, zaključen između DOO ''Pošta Crne Gore'' Podgorica i AD Prenos Podgorica. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme; Ugovor za pružanje usluge osiguranja imovine CGES AD Podgorica, broj 6440 od 27.05.2014. godine, zaključen između CGES i Zajedničkih ponuđača: AD ''Lovćen Osiguranje'' Podgorica i AD ''Sava Montenegro'' Podgorica. Ugovor je zaključen na period 01.06.2014. do 31.05.2015. godine. Vrijednost ugovora je 200.306,48€; Ugovor za pružanje usluga osiguranja imovine CGES AD Podgorica, broj 11604 od 30.09.2015. godine, zaključen između CGES i AD ''Lovćen osiguranje'' Podgorica. Ugovor je zaključen na period 01.10.2015. do 30.09.2016. godine. Vrijednost ugovora je 275.260,16€. CGES je u dopisu broj 12394 od 14.10.2015. godine, dostavio: Tabelarni prikaz spiska zaposlenih koji su zasnovali radni odnos na određeno vrijeme i pripravnika; Odluka o uslovima za sporazumni prestanak radnog odnosa, broj 10-00-12116 od 31.10.2012. godine; Tabelarni prikaz spiska vozila CGES; Tabelarni prikaz spiska vozila CGES nabavljenih u periodu 2012 - 2015; Račune za usluge održavanja vozila (ukupno 93); Ugovor o održavanju sistema mjerenja instaliranom u NDC Podgorica, broj 2669 od 16.04.2007. godine, zaključen između EPCG – FC Prenos i S.C. Elster Rometrics s.r.l. Rumunija; Annex Ugovora, zaključen između CGES i S.C. Elster Rometrics s.r.l. Rumunija, u kojem je navedeno da je ugovorna strana iz člana 1 Ugovora o održavanju sistema mjerenja instaliranom u NDC Podgorica, broj 2669 od 16.04.2007. godine, sada CGES AD Podgorica; Ugovor za pružanje usluga lociranja, analize i statistike atmosferskih pražnjenja, broj 29 od 09.01.2014. godine, zaključen između CGES i Elektroinstitut Milan Vidmar Ljubljanja. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 36.000€ (bez PDV); Računi za uslugu servisiranja lifta izdati od strane DOO ''Montenegro lift'' Podgorica (ukupno osam računa); Računi za usluge zakupa transportnih sredstava, izdati od strane DOO ''Elevator'' Podgorica (tri računa), DOO ''Koprivica'' Podgorica (tri računa), DOO ''Tim company'' Pljevlja (sedam računa); Sporazum o poslovno tehničkoj saradnji, broj 5571 od 06.05.2015. godine, zaključen između CGES i Crnogorski komitet CIGRE. Sporazum je zaključen na dvije godine, a obaveza po ovom sporazumu iznosi 10.000 € na godišnjem nivou; Ugovor za pružanje usluga čišćenja i održavanja higijene, broj 3768 od 31.03.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Higijena prostora'' Danilovgrad. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost Ugovora je 124.236 (sa PDV); Računi za intelektulne usluge fizičkih lica, izdati od strane DOO ''Porta aperta'' Podgorica (šest računa); Ugovor o reviziji finansijskih iskaza, broj 14415 od 26.11.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''KPMG'' Podgorica. Vrijednost Ugovora je 8.000€; Računi za usluge notara, izdati od strane notara Darka Ćurića iz Podgorice (pet računa); Računi izdati od strane Centralne depozitarne agencija (16 računa); Rješenja o utvrđivanju poreza na nepokretnosti za 2009, 2010, 2011, 2012. i 2013. godine, izdata od strane Opštine Kolašin – Sekretarijat za privredu i finansije, svi izdati 18.11.2013. godine; Faktura broj FEE 2015-40 od 15.01.2015. godine, izdata od strane ENTSO-E; Faktura broj 17-2015 od 22.04.2015. godine, izdata od strane METSO; Fakture izdate od strane CGES prema ENTSO-E, za prvih šest mjeseci 2015. godine; Ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji, broj 3374 od 17.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Fibernet'' Podgorica, kojim je regulisan odnos međusobnih prava i obaveza po pitanju davanja na korišćenje optičkih vlakana. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 27.833,00€ na mjesečnom nivou; Ugovor o poslovnotehničkoj saradnji, broj 16403 od 31.12.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Cabling'' Podgorica, kojim je regulisan odnos međusobnih prava i obaveza po pitanju davanja na korišćenje optičkih vlakana. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je

12

7.666,66 € na mjesečnom nivou; Ugovor o zakupu optičkih vlakana, broj 11471 od 16.10.2012. godine, zaključen između CGES i AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, a vrijednost ugovora je 6.166,67€ na mjesečnom nivou; Račun, broj 6959 od 04.06.2014. godine, izdat od strane EPCG – FC Snabdijevanje, po osnovu naknade za korišćenje prenosne mreže za period 01.06.2013 -14.06.2013. godine; Račun, broj 7400 od 12.06.2014. godine, izdat od strane EPCG – OC Upravljanje energijom, koji se odnosi na naknadu usluge korišćenja prenosne mreže za period 01.06.2013 -14.06.2013. godine. CGES je u dopisu broj 12875 od 26.10.2015. godine, dostavio sljedeća izjašnjenja: 1) u vezi novih objekata u prenosnom sistemu istakao je da u periodu 2012 - 2015. godina aktiviran je kablovski vod 110 kV Podgorica 3 - Podgorica 5, a da se do kraja tekuće godine očekuje aktivacija TS Kotor; 2) da se trošak licence elektronskih komunikacija odnosi na regulisanu djelatnost; 3) u vezi troškova po osnovu SEE CAO istakao je da je prilikom osnivanja CGES uplatio donaciju, odnosno pomoć prilikom osnivanja u iznosu od 27.808 € u 2012. godini, da mjesečna nadoknada za usluge koordinisane dodjele prekograničnih prenosnih kapaciteta na nivou regiona JIE, koju CGES plaća od januara 2015. godine iznosi 7.321,42 bez PDV, kao i da je trošak u iznosu od 120.000 € za drugi regulatorni period projektovan uzimajući u obzir određeni porast mjesečne cijene usluga koje će pružati aukcijska kuća u budućem periodu; 4) da je na samitu u Beču posvećenom zemljama Zapadnog Balkana, a koji je održan u okviru Berlinskog procesa, generalno dogovorena regionalna saradnja između navednih zemalja i jačanje cjelokupnog regiona. Da su projekti CGES prepoznati kao projekti od izuzetne važnosti u okviru Berlinskog procesa, te je zbog toga istom dodijeljen grant u iznosu od 25 miliona eura. U okviru energetskih preporuka na samitu je postignut sporazum između operatora sistema regiona u formiranju regionalnog koordinatora za proračun raspoloživih kapaciteta; 5) u vezi troškova javnog oglašavanja, istaknuto je da pored troškova za rad Komisije za hartije od vrijednosti, ovi troškovi uključuju i obavezu oglašavanja u sredstvima javnog informisanja prilikom objave tendera, održavanja Skupštine akcionara Crnogorskog elektroprenosnog sistema. Isti su iznosili 2.578 €, 3.577 €, 3.719 € za 2012, 2013 i 2014. godinu, respektivno. Takođe je dostavljena i elektronska forma dokumentacije. CGES je u dopisu broj 13001 od 28.10.2015. godine, dostavio sljedeće: 1) fakture ispostavljene EPCG – OC Upravljanje energijom po osnovu usluga za prenešenu električnu energiju, a koje se odnose na isporuku električne energije za Čajniče, za period 2012 - 2015. godina; 2) tri fakture izdate po osnovu nadoknade za korišćenje prenosne mreže KAP, za jun 2013. godine; 3) fakturu po osnovu naknade za angažovanje prenosnog kapaciteta, ispostavljenu EPCG - FC Proizvodnja, za jul 2014. godine; 4) Pravilnik o sistematizaciji radnih mjesta dostavljamo u prilogu; 5) Ugovor sa DOO ''Securitas Montenegro'' Nikšić; 6) analitičke kartice u kojima su prikazani troškovi koji se ne mogu kontrolisati i troškovi koji se djelimično mogu kontrolisati. U vezi sa troškom članova Upravnog odbora CGES se izjasnio da su u stalnom radnom odnosu dva člana Odbora direktora, kao i da je ovaj trošak za 2016. godinu linearno isplaniran na osnovu ostvarenja u prvih devet mjeseci 2014. godine. Dostavljena je i tabela u kojoj je prikazana: prosječna zarada/ostvarenja za 2014. godinu, troškovi naknada članovima Upravnog odbora – Plan za 2016. godinu za sedam 7 članova, troškovi poreza po osnovu naknade članovima Odbora i troškovi doprinosa po osnovu naknade članovima. Podaci su prikazani za period janura – septembar 2014. godine, ukupno za devet mjeseci, projekcija za tri mjeseca, kao i Plan za 2016. godinu. Ukupan trošak je prikazan u iznosu od 56.775 €. U vezi sa troškom neodbitnog PDV subjekat se izjasnio da ovaj trošak nije vezan za obavljanje djelatnosti CGES, već za određene vrste troška koje nastaju u redovnom poslovanju, kao što su putnički automobili, gorivo i maziva, rezervni djelovi i usluge koje su usko povezane sa njima, kao i na izdatke za reprezentaciju. CGES je u dopisu broj 13045 od 29.10.2015. godine, dostavio sljedeće: 1) Okvirni sporazum, zaključen sa Konzorcijumom DOO ''Tehno-gradnja'' Pljevlja i DOO ''Lars fire'' Podgorica; 2) Ugovor o zakupu digitanog višenamjenskog aparata, zaključen između CGES i DOO ''ITCInvestment'' Podgorica, kao i Aneks I navedenog Ugovora, od 23.02.2015. godine; 3) Ugovor o nabavci SF6 gasa, broj 11608 od 02.09.2013. godine, zaključen između CGES i DOO ''Matkom'' Nikšić; 4) Ugovor o zakupu ambalaže, broj 15065 od 27.12.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''Matkom'' Nikšić; 5) ugovori o pružanju tehničkih usluga, zaključeni između CGES i DOO ''Radio-difuzni centar'' Podgorica; 6) Ugovori o obezbjeđenju, broj 3842 od 01.04.2015.

13

godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić; 7) Ugovori o obezbjeđenju, broj 11038 od 15.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Budva; 8) Ugovori o obezbjeđenju, broj 11037 od 15.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Budva; 9) Kartice glavne knjige – prihod od ITC za period 2012 - 2015. godina; 10) Podatke o prihodu po osnovu ITC mehanizma po mjesecima za period 2012 - 2015. godina. CGES je u dopisu broj 13217 od 02.11.2015. godine, dostavio sljedeće: 1) tabelarni prikaz troškova od ITC, prihoda od ITC-a, troškova za pokrivanje gubitaka koji su posljedica tranzita, kao i neto ITC prihod za period 2012 - 2015; 2) analitičke kartice troška pomoćnih i sistemskih usluga za period 2012 - 2015. godinu; 3) prihode od pružanja pomoćnih i sistemskih usluga i usluga balansiranja koje ne plaćaju krajnji kupci, a koji pripadaju ostalim poslovnim prihodima za period 2012 - 2015. godina, po mjesecima. Takođe se izjasnio da u okviru dokumenta ''Prihod od ITC-a za period 2012 - 2015'' prikazani su prihodi od ITC po osnovu njihove pripadnosti mjesecima u kojima su nastali, bez obzira na datum knjiženja istih. Dalje je navedno da analitičke kartice prihoda od ITC mehanizma, shodno međunarodnim računovodstvenim standardima, prikazuju samo one prihode koji su nastali u tekućoj godini i knjiženi u istoj. Poštujući odredbe Pravilnika o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica, prihodi po osnovu ITC, koji nijesu zbog dugog procesa usaglašavanja knjiženi u tekućoj, već u narednoj godini, uknjiženi su na računu 692 - Prihodi iz prethodnih izvještajnih perioda. CGES je dostavio dopis broj 13630 od 06.11.2015. godine, koji sadrži Izmjenu prognoze realizacije Investicionog plana za 2015. godinu. Dokumenta Investicioni plan CGES za 2016. godinu, sa Odlukom o usvajanju, broj 10-00-9370 od 31.07.2015. godine, i Biznis plan za 2016. godinu, sa Odlukom o usvajanju, broj 10-00-9369 od 31.07.2015. godine, koja su od strane podnosioca Zahtjeva označena kao poslovna tajna, ne mogu imati tretman komercijalno osjetljivih informacija, jer je članom 4 stav 2 Pravila za čuvanje povjerljivosti komercijalno osjetljivih informacija (''Službeni list CG'', broj 35/11) propisano da podaci ili informacije koje se koriste za utvrđivanje tarifa ili prihoda operatora nakon dostavljanja Agenciji, nemaju tretman osjetljivih informacija. Članom 21 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da Agencija na internet stranici objavljuje Zahtjev sa dokumentacijom, dok je stavom 2 propisano da mišljenja i primjedbe na Zahtjev mogu dostaviti sva zainteresovana lica u roku od osam dana od dana njegovog objavljivanja. Agencija je, poštujući navedene odredbe, objavila Zahtjev sa dokumentacijom na svojoj internet stranici. U ostavljenom roku nijesu dostavljena mišljenja i primjedbe na objavljeni Zahtjev. Pregledom dokumentacije koja je dostavljena u postupku, utvrđeno je da se može pristupiti utvrđivanju regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za naredni regulatorni period, odnosno za 2016. godinu. Članom 23 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da Agencija izvještaj o analizi dokumentacije sa predlogom regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena objavljuje na internet stranici, dok je stavom 2 propisano da mišljenja i primjedbe na izvještaj zainteresovana lica mogu dostaviti Agenciji u roku od sedam dana od dana njegovog objavljivanja. Poštujući navedenu odredbu, Agencija je 10.11.2015. godine na svojoj internet stranici objavila Izvještaj o analizi dokumentacije po zahtjevu Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD Podgorica za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za regulatorni period od 01.01.2016. do 31.12.2016. godine, broj 15/2542-23 od 10.11.2015. godine. Na Izvještaj o analizi dokumentacije po zahtjevu Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD Podgorica za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za 2016. godinu, broj 15/254223 od 10.11.2015. godine, (u daljem tekstu: Izvještaj) koji je objavljen na internet stranici Agencije 10.11.2015. godine, u propisanom roku dostavljena su mišljenja i primjedbe od strane CGES uz dopis, broj 14035 od 17.11.2015. godine. Mišljenja i primjedbe su razmotrene, o čemu je sačinjen dokument Predlog stavova po mišljenjima i primjedbama u vezi sa Izvještajem, broj 15/2542-27 od 20.11.2015. godine. Na sjednici Odbora Agencije od 26.11.2015. godine održana je usmena rasprava o čemu je sačinjen zapisnik, broj 15/3323-2 od 26.11.2015. godine.

14

I ZAHTIJEVANI REGULATORNI PRIHOD, CIJENA ZA ANGAŽOVANI PRENOSNI KAPACITET I CIJENA GUBITAKA U PRENOSNOM SISTEMU Zahtijevani regulatorni prihod CGES za period od 01.01. do 31.12.2016. godine, iznosi 30.917.584,00 €, čija je struktura data u Tabeli 1: Tabela 1. Struktura zahtijevanog regulatorno dozvoljenog prihoda Kategorije obračuna

Br.

Iznos €

a)

UKUPNI TROŠKOVI POSLOVANJA

1.

Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati

9.044.481

Troškovi zarada i drugih ličnih primanja

6.740.574

Troškovi rezervnih djelova i materijala Troškovi usluga trećih lica

17.594.646

500.000 1.300.000

Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja

303.383

Troškovi usluga telekomunikacija

152.524

Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati

48.000

2.

Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati

5.560.281

3.

Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati

2.989.884

Troškovi koji se odnose na poreze na imovinu, takse i naknade u skladu sa zakonom

608.000

Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga

1.684.984

Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora

454.000

Troškovi za zaštitu životne sredine Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom b)

AMORTIZACIJA

c)

POVRAT NA SREDSTVA

d)

OSTALI POSLOVNI, VANREDNI i VANPOSLOVNI PRIHODI (sa ITC)

e)

KOREKCIJE PRETHODNOG PERIODA

REGULATORNO DOZVOLJENI PRIHOD (a+b+c-d±e)

42.000 200.900 6.527.338 11.848.306 5.052.706 0 30.917.584

U Zahtjevu je navedeno da su troškovi koji se mogu djelimično kontrolisati izračunati na osnovu člana 10 stav 3 Metodologije za prenos, na osnovu obračunate stope gubitaka od 3,6036 %, procijenjene isporuke električne energije iz prenosnog sistema na mjestima isporuke: kupcima koji su direktno priključeni na prenosni sistem i distributivnom sistemu za 2016. godinu, u količini od 3.349.085 MWh i cijene električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u iznosu od 43,74 €/MWh. Navedena cijena je utvrđena na osnovu cijene električne energije na mađarskoj berzi – HUPX, kao najbližem organizovanom tržištu u regionu, a utvrđena je kao ponder navedenih cijena za baznu (40,32 €/MWh) i vršnu (49,76 €/MWh) električnu energiju, u odnosima 75% i 25%, respektivno, uz dodatak očekivane vrijednosti zagušenja prekograničnih prenosnih kapaciteta u pravcu Mađarska – Srbija – Crna Gora i procijenjenih troškova poslovanja. Naglašeno je da su energetski podaci neophodni za obračun troška gubitaka procijenjeni, jer Energetski bilans Crne Gore za 2016. godinu u trenutku podnošenja Zahtjeva nije donesen. Trošak amortizacije je predložen u iznosu 6.527.338,00 €, a obračunat je kao godišnja amortizacija osnovnih sredstava koja su bila u funkciji na početku 2014. godine, uzimajući u obzir godišnju amortizaciju sredstava koja su aktivirana i deaktivirana u toku 2014. godine. Povrat na sredstva je predložen u iznosu od 11.848.306,00 €, a izračunat je primjenom stope od 6,38% na vrijednost regulatorne osnove sredstava od 185.571.162,00 €. Regulatorna osnova sredstava je izračunata u skladu sa članom 15 Metodologije za prenos, i sastoji se od neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava u iznosu od 120.383.904,00 €, investicija u toku u iznosu

15

od 63.721.037,00 € i radnog kapitala u iznosu od 1.466.221,00 €, koji je određen kao 1/12 ukupnih troškova poslovanja. Iz vrijednosti regulatorne osnove sredstava je izuzeta vrijednost sredstava stečenih putem donacija i sredstava koja nijesu u direktnoj funkciji obavljanja regulisane djelatnosti. Ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi su zahtijevani u iznosu od 5.052.706,00 €, od čega su 72.126,00 € prihodi od donacija, 4.270.281,00 € prihodi od alokacije kapaciteta, 219.800,00 € prihodi od zakupa optičkih vlakana i 490.500,00 € prihod od međunarodnih ugovora (ITC mehanizam). U Zahtjevu je navedeno da se predlaže cijena za angažovani kapacitet koju plaćaju proizvođači električne energije priključeni na prenosni sistem u iznosu od 939,271 €/MW/mjesec, izračunata u skladu sa članom 5 Dodatka Metodologije za prenos. Troškovi koje pokrivaju proizvođači električne enerije (FTTUTpp) izračunati su na osnovu člana 3 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos, primjenom koeficijenta koji odražava učešće proizvođača u pokrivanju ukupnih troškova za angažovani kapacitet prenosnog sistema (Kproiz) na iznos fiksnih troškova koji se transponuju u tarife (FT TUT). Koeficijent Kproiz utvrđen je u iznosu od 37.65% kao zbir koeficijenata k11, k12 i k13, kako je prikazano u Tabeli 2: Tabela 2. Obračun koeficijenta Kproiz od strane CGES Koeficijent

Naziv koeficijenta

Iznos %

K11

Obaveza proizvođača prema sredstvima OPS za interkonekciju sa sistemima drugih OPS

5,52

K12

Obaveza proizvođača prema ostalim sredstvima OPS

17,13

K13

Obaveza proizvođača za održavanje, eksploataciju i upravljanje sredstvima OPS

15,00

Primjenom koeficijenta Kproiz na vrijednost troškova koji se transponuju u tarife, a koji se predlažu u iznosu od 25.357.302,00 €, izračunata je vrijednost troškova koji pokrivaju proizvođači električne enerije u iznosu od 9.546.748,10 €. Cijena za angažovani kapacitet prenosnog sistema predložena je u iznosu od 2,6918 €/kW/mjesec, a izračunata je u skladu sa članom 5 Dodatka Metodologije za prenos, na bazi fiksnih troškova koji se transponuju u tarife koje plaćaju snabdjevači i kupci koji se samosnabdijevaju, u iznosu od 15.810.554,00 € i godišnjeg prosječnog maksimalnog angažovanog kapaciteta od 489,466 MW.

II ANALIZA ZAHTIJEVANOG REGULATORNOG PRIHODA I CIJENA Članom 7 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da regulatorno dozvoljeni prihod, kao prihod imaoca licence koji se ostvaruje obavljanjem regulisane djelatnosti na godišnjem nivou, predstavlja zbir ukupnih troškova poslovanja, amortizacije i povrata na sredstva. Članom 7 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da se za transponovanje u cijene i tarife, regulatorno dozvoljeni prihod umanjuje za utvrđene ostale poslovne, vanredne i vanposlovne prihode, dok je članom 7 stav 3 propisano da se razlika između utvrđenih i ostavrenih prihoda i troškova, kao i razlika u ostvarenju odgovarajućih bilansnih veličina nastala u toku regulatornog perioda, uzima u obzir prilikom utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda za naredni regulatorni period. U skladu sa navedenim odredbama Metodologije za prenos, Agencija je izvršila analizu elemenata regulatorno dozvoljenog prihoda.

16

A.

Ukupni troškovi poslovanja

Članom 8 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da ukupni troškovi poslovanja za regulisanu djelatnost obuhvataju tehno-ekonomski opravdane troškove koji su u funkciji obavljanja regulisane djelatnosti, dok je stavom 6 propisano da za potrebe utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda i radi stvaranja uslova za povećanje efikasnosti, ukupni troškovi poslovanja se dijele na: troškove poslovanja koji se mogu kontrolisati, troškove poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati i troškove poslovanja koji se ne mogu kontrolisati. Članom 8 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da, radi ocjene opravdanosti troška za obavljanje regulisane djelatnosti, Agencija uzima u obzir informacije, podatke i saznanja koja je subjekat imao ili je morao imati u vidu u vrijeme kada je trošak nastao, dok je st. 3 i 4 propisano da je obaveza operatora prenosnog sistema (OPS) da dokaže svrsishodnost nastanka troškova poslovanja i opravda razloge da budu nadoknađeni iz tarifa, a troškove poslovanja će iskazati računovodstvenom dokumentacijom, koja se vodi u skladu sa zakonom kojim je uređeno računovodstvo, odnosno računovodstvenim standardima koji se primjenjuju u Crnoj Gori. Članom 4 stav 3 Zakona o računovodstvu i reviziji (''Službeni list RCG'', broj 69/05, ''Službeni list CG'', br. 80/08 i 32/11) propisano je da su poslovne knjige: dnevnik, glavna knjiga i pomoćne evidencije. Troškove poslovanja iskazane računovodstvenom dokumentacijom energetski subjekti evidentiraju na odgovarajućim analitičkim karticama glavne knjige. Računovodstvena evidencija energetskog subjekta mora biti zasnovana na vjerodostojnoj dokumentaciji u skladu sa članom 4 stav 7 Zakona o računovodstvu i reviziji i mora da prikazuje istinito finansijsko stanje i rezultate poslovanja. Članom 25 stav 1 tač. 3 i 4 Zakona o izvršenju i obezbjeđenju (''Službeni list CG'', br. 36/11, 28/14 i 20/15) propisano je da je vjerodostojna isprava faktura (račun) sa otpremnicom ili drugim pisanim dokazom da je izvršni dužnik obaviješten o nastaloj obavezi, kao i izvodi iz poslovnih knjiga za izvršene komunalne usluge, usluge električne energije, telefonske i druge slične usluge. Članom 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru (''Službeni list CG'', br. 73/08, 20/11, 30/12 i 34/14) propisano je da se javnim sektorom, u smislu ovog zakona, smatraju akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju većinski vlasnički udio, dok je članom 5 propisano da se finansijsko upravljanje i kontrola uvodi radi unapređenja finansijskog upravljanja i odlučivanja u realizaciji postavljenih ciljeva subjekta, a naročito: 1) obavljanja poslovanja u skladu sa zakonima, podzakonskim i internim aktima, ugovorima i propisanim postupcima; 2) obezbjeđenja pouzdanog, potpunog i blagovremenog finansijskog i poslovnog izvještavanja; 3) pravilnog, ekonomičnog, efikasnog i efektivnog korišćenje sredstava; 4) zaštite imovine, obaveza i drugih resursa od gubitaka koji mogu nastati neodgovarajućim upravljanjem, neopravdanim trošenjem i korišćenjem, kao i od nepravilnosti i prevara. Shodno citiranim odredbama navedenih zakona, podnosilac zahtjeva je odgovoran za tačnost računovodstvenih evidencija, obračuna, izvještaja i podataka dostavljenih uz Zahtjev. Pri opredjeljivanju za prihvatanje opravdanosti postojanja troškova i utvrđivanja njihovog nivoa u određenom iznosu, u svim slučajevima koji sadrže i zahtijevaju slobodnu ocjenu, Agencija je nakon izvođenja dokaza i utvrđivanja činjeničnog stanja, postupala u skladu sa načelom utvrđenim članom 4 stav 2 i odredbom člana 203 stav 3 Zakona o opštem upravnom postupku, krećući se u okvirima datih ovlašćenja i cilja utvrđenog primijenjenim odredbama, kao i principima iz člana 3 Metodologije. U tabelama koje slijede dat je: - pregled odobrenih i ostvarenih troškova za regulatorni period 01.08.2012 – 31.07.2015. godina (Tabela 3), - pregled ostvarenih troškova za regulatorni period 01.08.2012 – 31.07.2015. godina i zahtijevanih za 2016. godinu (Tabela 4), i pregled odobrenih troškova za regulatorni period 01.08.2012 – 31.07.2015. godina i zahtijevanih za 2016. godinu (Tabela 5).

17

Tabela 3. Pregled odobrenih i ostvarenih troškova u regulatornom periodu 01.08.2012 - 31.07.2015. godina, po godinama1 Troškovi poslovanja za regulisanu djelatnost

Prva regulatorna godina Druga regulatorna godina Treća regulatorna godina (01.08.2012 - 31.07.2013) (01.08.2013 - 31.07.2014) (01.08.2014 - 31.07.2015) Odobreno Ostvareno Odstupanje Odstupanje Odobreno Ostvareno Odstupanje Odstupanje Odobreno Ostvareno Odstupanje Odstupanje € € € % € € € % € € € % 1. 2. 2.-1. 2./1.-1 3. 4. 4.-3. 4./3.-1 5. 6. 6.-5. 6./5.-1

Troškovi zarada i drugih ličnih primanja (Tz) 4.868.881 6.765.926 Troškovi rezervnih djelova i materijala (Trdm) 651.178 529.818 Troškovi usluga trećih lica (Tutl) 709.210 1.167.048 Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja (Tbpo) 305.622 258.808 Troškovi usluga telekomunikacija (Tt) 113.348 219.150 Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (To) 215.215 128.473 1. Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (TPk) 6.863.454 9.069.222 2. Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati (TPg) 5.729.974 6.059.304 Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom (Tpt) 405.796 432.760 Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga (Tpsu) 49.600 0 Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora (Tmu) 107.967 268.308 Troškovi za zaštitu životne sredine (Tzs) 101.709 0 Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom (Tot) 183.206 105.865 3. Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati (Tnk) 848.278 806.933 UKUPNO (UTP) (1+2+3) 13.441.706 15.935.459

1.897.045

38,96%

4.917.570

6.721.807

1.804.237

36,69%

4.966.746

6.689.790

1.723.044

34,69%

-121.360 457.838

-18,64% 64,56%

657.690 716.302

534.618 1.214.966

-123.072 498.664

-18,71% 69,62%

664.267 723.465

574.936 1.325.716

-89.331 602.251

-13,45% 83,25%

-46.814 105.802

-15,32% 93,34%

308.678 114.481

269.239 202.470

-39.439 87.989

-12,78% 76,86%

311.765 115.626

286.503 171.888

-25.262 56.262

-8,10% 48,66%

-86.742

-40,30%

217.367

122.922

-94.445

-43,45%

219.541

82.493

-137.048

-62,42%

2.205.768

32,14%

6.932.088

9.066.023

2.133.935

30,78%

7.001.410

9.131.325

2.129.915

30,42%

329.330

5,75%

5.342.034

4.848.377

-493.657

-9,24%

5.826.720

4.629.868

-1.196.852

-20,54%

26.964

6,64%

405.796

165.840

-239.956

-59,13%

405.796

290.908

-114.888

-28,31%

-49.600

-100,00%

132.675

0

-132.675

-100,00%

135.354

0

-135.354

-100,00%

160.341

148,51%

107.967

145.306

37.339

34,58%

107.967

246.516

138.549

128,33%

-101.709

-100,00%

101.709

2.403

-99.306

-97,64%

101.709

1.827

-99.882

-98,20%

-77.341

-42,22%

183.206

77.018

-106.188

-57,96%

183.206

142.440

-40.766

-22,25%

-41.345

-4,87%

931.353

390.567

-540.786

-58,06%

934.032

681.691

-252.341

-27,02%

18,55% 13.205.475 14.304.967

1.099.492

8,33% 13.762.162 14.442.884

680.722

4,95%

2.493.753

Napomena za tabele 3 i 4: Regulatorna godina počinje 01. avgusta, a završava se 31. jula, pa se ostvarenja troškova koji se mogu kontrolisati računaju kao 5/12 prve i 7/12 druge kalendarske godine. Ostvarenja troškova koji se mogu djelimično kontrolisati i troškova koji se ne mogu kontrolisati su uzeta iz kartica konta glavne knjige, koje su dostavljene uz Zahtjev. 1

18

Tabela 4. Pregled ostvarenih troškova u regulatornom periodu 01.08.2012 - 31.07.2015. godina i zahtijevanih troškova za 2016. godinu

Troškovi poslovanja za regulisanu djelatnost

Troškovi zarada i drugih ličnih primanja (Tz) Troškovi rezervnih djelova i materijala (Trdm) Troškovi usluga trećih lica (Tutl) Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja (Tbpo) Troškovi usluga telekomunikacija (Tt) Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (To) 1. Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (TPk) 2. Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati (TPg) Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom (Tpt) Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga (Tpsu) Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora (Tmu) Troškovi za zaštitu životne sredine (Tzs) Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom (Tot) 3. Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati (Tnk) UKUPNO (UTP) (1+2+3)

Ostvareno (01.08.2012 31.07.2013) €

Ostvareno (01.08.2013 31.07.2014) €

Ostvareno (01.08.2014 31.07.2015) €

Prosječno godišnje ostvarenje u r.p. €

1.

2.

3.

4.

Zahtijevano €

Odstupanje u odnosu na 3. r.g €

Odstupanje u odnosu na 3. r.g. %

5.

5.-3.

(5./3.)-1

Odstupanje u odnosu na pros. god. ostvarenje € 5.-4.

Odstupanje u odnosu na pros. god. ostvarenje % (5./4.)-1

6.765.926

6.721.807

6.689.790

6.725.841

6.740.574

50.784

0,76%

14.733,34

0,22%

529.818 1.167.048

534.618 1.214.966

574.936 1.325.716

546.457 1.235.910

500.000 1.300.000

-74.936 -25.716

-13,03% -1,94%

-46.457,25 64.089,69

-8,50% 5,19%

258.808 219.150

269.239 202.470

286.503 171.888

271.517 197.836

303.383 152.524

16.880 -19.364

5,89% -11,27%

31.866,33 -45.312,06

11,74% -22,90%

128.473

122.922

82.493

111.296

48.000

-34.493

-41,81%

-63.295,89

-56,87%

9.069.222

9.066.023

9.131.325

9.088.857

9.044.481

-86.844

-0,95%

-44.375,84

-0,49%

6.059.304

4.848.377

4.629.868

5.179.183

5.560.281

930.413

20,10%

381.097,85

7,36%

432.760

165.840

290.908

296.502

608.000

317.092

109,00%

311.497,52

105,06%

0

0

0

0

1.684.984

1.684.984

-

1.684.984,00

-

268.308

145.306

246.516

220.043

454.000

207.484

84,17%

233.956,79

106,32%

0

0

4.119

1.373

42.000

37.881

919,66%

40.627

2958,99%

105.865

77.018

142.440

108.441

200.900

58.460

41,04%

92.459,07

85,26%

806.933

388.164

683.983

626.360

2.989.884

2.305.901

337,13%

2.363.524

377,34%

15.935.459

14.302.564

14.445.176

14.894.399

17.594.646

3.149.465

21,80%

2.700.247

18,13%

19

Tabela 5. Pregled odobrenih troškova u regulatornom periodu 01.08.2012 - 31.07.2015. godina i zahtijevanih troškova za 2016. godinu

Troškovi poslovanja za regulisanu djelatnost

Troškovi zarada i drugih ličnih primanja (Tz) Troškovi rezervnih djelova i materijala (Trdm) Troškovi usluga trećih lica (Tutl) Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja (Tbpo) (Tt)

Troškovi usluga telekomunikacija Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (To) 1. Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (TPk) 2. Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati (TPg) Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom (Tpt) Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga (Tpsu) Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora (Tmu) Troškovi za zaštitu životne sredine (Tzs) Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom (Tot) 3. Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati (Tnk) UKUPNO (UTP) (1+2+3)

Odobreno (01.08.2012 31.07.2013) €

Odobreno (01.08.2013 31.07.2014) €

Odobreno (01.08.2014 31.07.2015) €

Prosječno odobreno u r.p. €

1.

2.

3.

4.

Zahtijevano €

Odstupanje u odnosu na 3. r.g. €

Odstupanje u odnosu na 3. r.g. %

5.

5.-3.

(5./3.)-1

Odstupanje u odnosu na pros. god. ostvarenje € 5.-4.

Odstupanje u odnosu na pros. god. ostvarenje % (5./4.)-1

4.868.881

4.917.570

4.966.746

4.917.732

6.740.574

1.773.828

35,71%

1.822.841,67

37,07%

651.178

657.690

664.267

657.712

500.000

-164.267

-24,73%

-157.711,67

-23,98%

709.210

716.302

723.465

716.326

1.300.000

576.535

79,69%

583.674,33

81,48%

305.622

308.678

311.765

308.688

303.383

-8.382

-2,69%

-5.305,33

-1,72%

113.348

114.481

115.626

114.485

152.524

36.898

31,91%

38.039,00

33,23%

215.215

217.367

219.541

217.374

48.000

-171.541

-78,14%

-169.374,33

-77,92%

6.863.454

6.932.088

7.001.410

6.932.317

9.044.481

2.043.071

29,18%

2.112.163,67

30,47%

5.729.974

5.342.034

5.826.720

5.632.909

5.560.281

-266.439

-4,57%

-72.628,33

-1,29%

405.796

405.796

405.796

405.796

608.000

202.204

49,83%

202.204,00

49,83%

49.600

132.675

135.354

105.876

1.684.984

1.549.630

1144,87%

1.579.107,67

1491,46%

107.967

107.967

107.967

107.967

454.000

346.033

320,50%

346.033,00

320,50%

101.709

101.709

101.709

101.709

42.000

-59.709

-58,71%

-59.709,00

-58,71%

183.206

183.206

183.206

183.206

200.900

17.694

9,66%

17.694,00

9,66%

848.278

931.353

934.032

904.554

2.989.884

2.055.852

220,11%

2.085.329,67

230,54%

13.441.706

13.205.475

13.762.162

13.469.781

17.594.646

3.832.484

27,85%

4.124.865,00

30,62%

20

Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati Odlukom o odobravanju regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za korišćenje prenosnog sistema električne energije Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica za period 01.08.2012 – 31.07.2015. godina, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, (u daljem tekstu: Odluka broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine) utvrđeni su troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati u ukupnom iznosu od 20.796.952 €, odnosno prosječno godišnje u iznosu od 6.932.317,33 €, i to: - za prvu godinu regulatornog perioda u iznosu od 6.863.454€, - za drugu godinu regulatornog perioda u iznosu od 6.932.089€, i - za treću godinu regulatornog perioda u iznosu od 7.001.410€. Tabela 6. Pregled odobrenih i ostvarenih troškova koji se mogu kontrolisati u regulatornom periodu 01.08.2012-31.07.2015. godina2 Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati Troškovi zarada i drugih ličnih primanja (Tz) Troškovi rezervnih djelova i 2 materijala (Trdm) 3 Troškovi usluga trećih lica (Tutl) Troškovi tekućih bankarskih usluga, 4 poštanski troškovi i troškovi osiguranja (Tbpo) 5 Troškovi usluga telekomunikacija (Tt) Ostali troškovi poslovanja koji se 6 mogu kontrolisati (To) Ukupno (1+2+3+4+5+6) 1

Odobreno € 1.

Ukupno za regulatorni period Ostvareno Odstupanje € € 2. 2.-1.

Odstupanje % (2./1.)-1

14.753.197

20.177.522

5.424.325

36,77%

1.973.135 2.148.977

1.639.372 3.707.731

-333.763 1.558.754

-16,92% 72,53%

926.065 343.455

814.550 593.508

-111.515 250.053

-12,04% 72,81%

652.123 20.796.952

333.888 27.266.571

-318.235 6.469.619

-48,80% 31,11%

Na osnovu dokumentacije i podataka koji su dostavljeni uz Zahtjev, utvrđeno je da su troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati, u periodu 01.08.2012 - 31.07.2015. godine, ostvareni u iznosu od 27.266.571 €, što je za 6.469.619 €, odnosno 31,11% više u odnosu na odobreno. Članom 9 stav 4 Metodologije za prenos propisano je da, ukoliko su troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu većem od odobrenog, troškovi za naredni regulatorni period utvrđuju se kao zbir troškova i to: troškova zarada i drugih ličnih primanja, troškova rezervnih djelova i materijala, troškova usluga trećih lica, troškova tekućih bankarskih usluga, poštanskih troškova i troškova osiguranja, troškova usluga telekomunikacija i ostalih troškova poslovanja koje Agencija prihvati kao troškove poslovanja koji se mogu kontrolisati. Članom 9 stav 7 Metodologije za prenos propisano je da troškove poslovanja koji se mogu kontrolisati Agencija utvrđuje na osnovu analize zahtijevanih troškova, na način što: - provjerava da li su troškovi u skladu sa principima iz člana 3 Metodologije za prenos, - provjerava da li su troškovi predloženi u skladu sa kriterijumima koje je podnosilac zahtjeva dužan da primjeni prilikom utvrđivanja predloga troškova, - vrši poređenje troškova u najmanje tri prethodne godine, - vrši poređenje odobrenih i ostvarenih troškova u prethodnom regulatornom periodu po godinama i ukupno za period, - vrši poređenje ostvarenih i zahtijevanih troškova i njihovo obrazloženje, i - vrši analizu mogućnosti za povećavanje efikasnosti poslovanja kao rezultat ostvarenja planiranih investicija koje imaju za cilj smanjenje troškova.

2

Napomena za Tabelu 6: Regulatorna godina počinje 01. avgusta, a završava se 31. jula, pa se ostvarenja troškova koji se mogu kontrolisati računaju kao 5/12 prve i 7/12 druge kalendarske godine.

21

U postupku analize troškova, Agencija je cijenila da li je podnosilac zahtjeva primijenio kriterijume u skladu sa članom 9 stav 6 Metodologije za prenos, odnosno da li je prilikom utvrđivanja predloga troškova poslovanja vodio računa da troškovi budu u skladu sa principima iz člana 3 Metodologije, da troškovi treba da budu neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti tj. da odgovaraju dobroj poslovnoj praksi, da troškovi treba da obezbijede obavljanje regulisane djelatnosti na siguran, kvalitetan i efikasan način, da troškovi treba da odražavaju proces restrukturiranja elektroenergetskog sektora, da troškovi treba da budu usklađeni sa razvojem prenosnog sistema, da treba da odgovaraju planiranim troškovima iz biznis plana, kao i da treba da budu obrazloženi na jasan i provjerljiv način, koji dokumentuju njihovu opravdanost, uključujući koristi za kupce ukoliko ih ima. Agencija je u skladu sa odredbama člana 3 i člana 9 st. 4, 6 i 7 Metodologije za prenos troškove poslovanja koji se mogu kontrolisati, utvrdila kao zbir troškova koji sačinjavaju ovu kategoriju, na osnovu analize, uz podsticanje efikasnosti. Kod troškova poslovanja koji se mogu kontrolisati koji su utvrđeni na osnovu prosječno ostvarenih troškova u prethodnom trogodišnjem periodu, primijenjeno je uvećanje za stopu rasta potrošačkih cijena (IPC) i umanjenje za faktor efikasnosti (X), koji u skladu sa članom 9 stav 12 Metodologije za prenos predstavlja polovinu IPC. S obzirom da su troškovi utvrđeni na osnovu istorijskih podataka, neophodno je njihovo prilagođavanje realnim vrijednostima u narednom periodu, za projektovani IPC. Faktor efikasnosti je primijenjen u cilju poštovanja principa podsticanja efikasnosti, koji predstavlja suštinu podsticajne regulacije, koja se primjenjuje kroz metod ''maksimalni dozvoljeni prihod'', u skladu sa članom 5 stav 1 Metodologije za prenos. Saglasno navedenom, pri utvrđivanju ekonomski opravdanih troškova poslovanja koji se mogu kontrolisati primijenjene su podsticajne mjere za unapređenje efikasnosti poslovanja. Saglasno prethodno navedenom, izvršena je analiza troškova poslovanja koji se mogu kontrolisati. 1) Trošak zarada i drugih ličnih primanja zahtijevan je u iznosu od 6.740.574 € za 335 zaposlenih. Trošak zarada i drugih ličnih primanja je u prethodnom regulatornom periodu ostvaren u iznosu od 20.177.522 €, što je za 5.424.325 € ili za 36,77% više od odobrenog iznosa od 14.753.197 €. Ovaj trošak po regulatornim godinama ostvaren je na sljedeći način: -

u prvoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 6.765.926 €, što je za 1.897.045 € ili za 38,96% više od odobrenog iznosa od 4.868.881 €,

-

u drugoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 6.721.807 €, što je za 1.804.237 € ili za 36,69 % više od odobrenog iznosa od 4.917.570 €,

-

u trećoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 6.689.790 €, što je za 1.723.044 € ili za 34,69% više od odobrenog iznosa od 4.996.746 €.

Zahtijevani iznos ovog troška je veći za 50.784 € ili za 0,76% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 14.733 € ili za 0,22% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 6.725.840,67 €. Zahtijevani iznos ovog troška je veći za 1.773.828 € ili za 35,71% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 1.822.841 € ili za 37,07% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 4.917.732,33 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' navedeno je da se ovaj trošak sastoji od sljedećih stavki, u vezi sa kojima je izvršena analiza: a. Trošak zaposlenih zahtijevan je u iznosu od 6.641.574 €. U obrazloženju ovog troška je navedeno da je utvrđen na osnovu prosječnog jediničnog troška zarada u trenutku podnošenja Zahtjeva i planiranog broja zaposlenihkoji za 2016. godinu iznosi 335, što je za pet izvršilaca više u odnosu na broj izvršilaca u vrijeme podnošenja Zahtjeva. Navedeno je da je neophodno povećanje broja zaposlenih zbog povećanog obima posla, usljed povećanja broja objekata prenosnog sistema, ukupne dužine dalekovodne mreže, instalisane snage transformacije, intenzivnih investicionih aktivnosti, obaveza koje proističu iz procesa pristupanja Evropskoj Uniji, odnosno usaglašavanja regulative, njenog sprovođenja, kao i propisanog promovisanja saradnje evropskih operatora prenosnih sistema. U dokumentu ''Pokazatelji efikasnosti poslovanja'' prikazano je da se broj zaposlenih u periodu 2009 - 2012. 22

godina smanjivao sa 329 na 320, u periodu 2012 - 2016. godina povećavao sa 320 na 335, dok je za period 2016 - 2019. godina planirano smanjenje sa 335 na 327. U dopisu broj 12394 od 14.10.2015. godine, navedeno je da je prosječan broj zaposlenih u 2012. godini iznosio 320, kako je navedeno u dokumentima ''Pokazatelji efikasnosti poslovanja'' i Dodatak P - Broj zaposlenih, u kojima je prikazan planirani prosječan broj zaposlenih od 330 za 2015. godinu i 335 za 2016. godinu. Uz dopis su dostavljeni podaci o radnim mjestima na kojima su raspoređeni zaposleni sa ugovorima na određeno vrijeme, njihovom kvalifikacionom strukturom, kao i vremenskim periodom zasnivanja radnog odnosa. Dalje je navedeno da je u vezi programa smanjenja broja zaposlenih u prethodnom periodu, Odbor direktora CGES donio Odluku o uslovima za sporazumni prestanak radnog odnosa, broj 10-00-12116 od 31.10.2012. godine, na osnovu koje su zaključeni sporazumi o prestanku radnog odnosa sa šest zaposlenih, dok je na osnovu Kolektivnog ugovora CGES zaključio sa tri zaposlena sporazume o prestanku radnog odnosa. Takođe je navedeno da se preraspodjela zaposlenih vrši u skladu sa mogućnostima u datom trenutku i u skladu sa zahtjevima procesa rada, a sve u cilju omogućavanja i osiguranja nesmetanog funkcionisanja sistema. Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, odobren je trošak zarada i drugih ličnih primanja za prvu godinu prethodnog regulatornog perioda u iznosu od 4.868.881 €, za drugu godinu 4.917.570€ i za treću godinu u iznosu od 4.966.746€, za ukupno 293 zaposlena. Obrazloženja CGES da je neophodno povećanje broja zaposlenih usljed povećanog obima posla, odnosno povećanja broja objekata prenosnog sistema i ukupne dužine dalekovodne mreže, kao i instalisane snage transformacije, Agencija nije prihvatila kao opravdana, jer se CGES u dopisu, broj 12875 od 26.10.2015. godine, izjasnio da je u periodu 2012 - 2015. godina aktiviran kablovski vod 110 kV Podgorica 3 - Podgorica 5, dok se do kraja 2016. godine očekuje aktivacija TS Kotor, što nije zahtijevalo povećanje broja zaposlenih po tom osnovu. U periodu 2012 - 2015. godina broj zaposlenih se povećao sa 320 na 330, dok je obim poslova, prikazan brojem objekata prenosnog sistema, ostao na gotovo istom nivou. Takođe, CGES nije dao precizne podatke o broju zaposlenih i kvalifikacionoj strukturi zaposlenih koje treba angažovati zbog intenzivnih investicionih aktivnosti, kao i na poslovima koji proističu iz procesa pristupanja EU, a odnose se na usaglašavanje regulative i njeno sprovođenje, kao i na poslovima promovisanja saradnje evropskih operatora prenosnih sistema. Analizom podataka prikazanih u Dodatku P – Broj zaposlenih, utvrđeno je da je CGES u periodu 2012 - 2015. godina imao sljedeću strukturu zaposlenih na neodređeno vrijeme: VSS30,6%; VS-0,8%; VKV-7,8%; SSS-44,4%; KV-14,1%; NK- 2,4%. CGES se nije izjasnio kako je došlo do povećanja broja zaposlenih sa 293, na osnovu kojeg je odobren trošak zarada Odlukom broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, na 335 u periodu 2012 - 2015. godina, a takođe se nije izjasnio da li je vršio preraspodjelu zaposlenih, u slučaju kada pojedini zaposleni, zbog zdravstvenih razloga nijesu u mogućnosti da obavljaju poslove na koje su raspoređeni po sistematizaciji. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, da se Agencija nije osvrnula na pokazatelje efikasnosti, nije prihvaćena, jer subjekat nije dao dopunska objašnjenja koja bi mogla uticati na promjenu stava Agencije u odnosu na ranije dato obrazloženje (povećanje broja zaposlenih i povećanje broja objekata prenosnog sistema). Konstatacija CGES da nije ostvario uštede u okviru troškova zarada i drugih ličnih primanja u prethodnom trogodišnjem regulatornom periodu, usljed restriktivno odobrenog troška za taj period nije prihvaćena, jer su troškovi zarada za prethodni trogodišnji period odobreni pravosnažnom Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, na bazi realnih pretpostavki. Iz dostavljene dokumentacije i sprovedene analize zaključeno je da subjekat nije preduzimao mjere na povećanju efikasnosti, kako po pitanju broja zaposlenih, tako ni po pitanju troškova zarada. Na sjednici Odbora Agencije, održanoj 26.11.2015. godine, u okviru usmene rasprave, predstavnici CGES su istakli da pokazatelji efikasnosti nijesu dovoljno detaljno uzeti u obzir, jer je trošak zaposlenih ostvarivan stalno iznad odobrenog, a cilj operatora prenosnog sistema 23

je da isti realizuje u okviru odobrenog iznosa. Vlasnici CGES donekle finansiraju održavanje kvaliteta rada sistema, usljed nedovoljnih sredstava za pokrivanje troška zaposlenih. Navedeno je da se permanentno poboljšavaju parametri efikasnosti zbog povećanja vrijednosti imovine, puštanja u rad novih objekata, uz internu preraspodjelu zaposlenih u okviru CGES, a ne kroz angažovanje novih zaposlenih. Takođe je istaknuto da i pored podsticaja utvrđenih Metodologijom za prenos, CGES ne uspijeva da smanji troškove na nivo koji Agencija odobrava, što ukazuje na potrebu da se ovi toškovi utvrde u zahtijevanom iznosu. Trošak zarada se povećava i zbog obaveza prema međunarodnim ugovorima, posebno članstvo u ENTSO-E, što nije uzeto u obzir. Kako CGES na usmenoj raspravi za dodatna obrazloženja nije podnio nove dokaze, ova primjedba nije prihvaćena. S obzirom da CGES nije obrazložio zahtijevani trošak zarada na jasan i provjerljiv način, koji dokumentuje njegovu opravdanost, kako je propisano članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, a uvažavajući odredbe člana 3 stav 9, kojim je propisano da se prilikom utvrđivanja troškova mora voditi računa o principu podsticanja obavljanja regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 4.954.615 €, na osnovu prosječno odobrenog iznosa za prethodni regulatorni period od 4.917.732 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%3, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%, što je u skladu sa članom 9 stav 12 Metodologije za prenos, kojim je propisano da je godišnji faktor efikasnosti jednak polovini IPC. b. Troškovi za članove Upravnog odbora zahtijevani su u iznosu od 56.000 €, i isti su, kako je navedeno u Zahtjevu, planirani na osnovu ostvarenja u prvih devet mjeseci 2014. godine. Kao osnov za obračun navedena je Odluka o naknadama članovima Odbora direktora Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD, broj 10-00-7357 od 29.06.2012. godine. U dopisu broj 13001 od 28.10.2015. godine, CGES je naveo da su u stalnom radnom odnosu dva člana Odbora direktora. Dostavljena je i tabela u kojoj je prikazana: prosječna zarada/ostvarenja za 2014. godinu, troškovi naknada članovima Upravnog odbora – Plan za 2016. godinu za sedam članova, troškovi poreza po osnovu naknade članovima Odbora i troškovi doprinosa po osnovu naknade članovima. Podaci su prikazani za period januar – septembar 2014. godine, ukupno za devet mjeseci, projekcija za tri mjeseca, kao i Plan za 2016. godinu. Ukupan trošak je prikazan u iznosu od 56.775 €. Cijeneći da se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, kao i da je CGES dokumentovao opravdanost zahtijevanog iznosa na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije, isti su utvrđeni u iznosu od 56.000 €. c. Trošak po osnovu pomoći zaposlenima i članovima porodice zahtijevan je u iznosu od 40.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na bazi ostvarenja u prethodnom periodu, na osnovu pojedinačnog Kolektivnog ugovora, broj 3437 od 08.04.2010. godine. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova skoro dva puta veći od ostvarenja od 21.382,52 € u 2012. godini, za 34,14 % od ostvarenja od 26.342,09 € u 2013. godini, a skoro osam puta od ostvarenja od 5.140,00 € € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova po osnovu pomoći zaposlenima i članovima porodice u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 17.621,54 €. Članom 49 navedenog kolektivnog ugovora utvrđena je obaveza poslodavca da zaposlenom, odnosno njegovoj užoj porodici, isplati pomoć u utvrđenim slučajevima. Cijeneći da se radi o troškovima koji proističu iz obaveze utvrđene Kolektivnim ugovorom, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovih troškova u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 17.753,70 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 17.621,54 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih 3

Izvor: dokument „Smjernice makroekonomske i fiskalne politike za period od 2015 - 2018. godine“, Ministarstvo finansija

24

cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%, koji prema članu 9 stav 5 Metodologije za prenos, iznosi polovinu IPC. d. Trošak korišćenja sopstvenog automobila u službene svrhe zahtijevan je u iznosu od 3.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran kao prosjek ostvarenja u 2013. godini i prvih 9 mjeseci 2014. godine. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 1,91% od ostvarenja od 2.943,69 € u 2012. godini, manji za 10,33 % od ostvarenja od 3.345,63 € u 2013. godini, a veći za 20,95 % od ostvarenja od 2.480,40 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje ovog troška u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 2.923,24 €. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim i isti utvrdila u iznosu od 2.945,16 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 2.923,24 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. Na osnovu prethodno navedenog, trošak zarada i drugih ličnih primanja utvrđen je u iznosu od 5.031.313,86 € (a. 4.954.615 € + b. 56.000 € + c. 17.753,70 + d. 2.945,16 €). 2) Trošak rezervnih djelova i materijala zahtijevan je u iznosu od 500.000 €. U Zahtjevu je navedeno da ova kategorija troškova podrazumijeva redovno održavanje imovine energetskog subjekta, a da najveći udio u zahtijevanom iznosu čine troškovi sirovina, osnovnog materijala i rezervnih djelova. Dalje je navedeno da je trošak rezervnih djelova i materijala zahtijevan u manjem iznosu od ostvarenja iz 2014. godine (521.296,23 € 4 ), usljed konstantnih napora kompanije u racionalizaciji i efikasnijem korišćenju raspoloživih resursa. Troškovi rezervnih djelova i materijala su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 1.639.372 €, što je za 333.763 € ili za 16,92% manje od odobrenog iznosa od 1.973.135 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 529.818 €, što je za 121.360 € ili za 18,64% manje od odobrenog iznosa od 651.178 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 534.618 €, što je za 123.072 € ili za 18,71 % manje od odobrenog iznosa od 657.690 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 574.936 €, što je za 89.331 € ili za 13,45% manje od odobrenog iznosa od 664.267 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 74.936 € ili za 13,03% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 46.457 € ili za 8,50% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 546.457,33 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 164.267 € ili za 24,73% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 157.711,67 € ili za 37,07% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 657.711,67 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja zahtijevanih iznosa troškova rezervnih djelova i materijala, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi sirovina i osnovnog materijala zahtijevani su u iznosu od 113.765 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu višegodišnjeg prosjeka, a odnosi se na: komandno-signalne kablove, priključne stezaljke, bakarne šine i užad, gas SF6 i ostali potrošni materijal neophodan za održavanje postrojenja, dalekovoda i opreme. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 33,93% od ostvarenja od 172.198,17 € u 2012. godini, za 42,94% od ostvarenja od 199.364,31 € u 2013. godini, a za 27,77% od ostvarenja od 157.512,74 € u 2014. godini. 4

Izvor: dokument “Analitika troškova 2012 - 2015”, dostavljena uz Zahtjev.

25

Prosječno ostvarenje troškova sirovina i osnovnog materijala u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 176.358,41 €. Članom 84 stav 1 tačka 1 Zakona propisano je da je operator prenosnog sistema dužan da održava, modernizuje, poboljšava i razvija prenosni sistem električne energije. Cijeneći da se radi o troškovima koji su neophodni kako bi energetski subjekat obavljao regulisanu djelatnost na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 3 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije, planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, kao i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 113.765 €. b. Troškovi rezervnih djelova za tekuće održavanje zahtijevani su u iznosu od 60.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovaj trošak odnosi na djelove koji su potrebni za redovno održavanje, normalno i bezbjedno funkcionisanje opreme CGES, a planirani su na osnovu istorijskih podataka i pretpostavljenih potreba prema opremi koju CGES posjeduje. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova skoro tri puta veći od ostvarenja od 21.718,45 € u 2012. godini, 12 puta od ostvarenja od 4.746,07 € u 2013. godini, a 40 puta od ostvarenja od 1.482,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova rezervnih djelova za tekuće održavanje u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 9.315,51 €. Članom 84 stav 1 tačka 1 Zakona propisano je da je operator prenosnog sistema dužan da održava, modernizuje, poboljšava i razvija prenosni sistem električne energije. CGES nije dostavio obrazloženje strukture ovog troška, odnosno nije dokumentovao opravdanost zahtijevanog iznosa. S obzirom da se radi o troškovima koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 3 Metodologije za prenos, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovih troškova u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 9.385,38 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 9.315,51 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. c. Troškovi sitnog inventara zahtijevani su u iznosu od 27.135 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi neophodni za nesmetano odvijanje procesa rada, a da se odnose na planiranu i povremenu zamjenu sitnog inventara, uključujući i računarske periferije i prenosive medije (monitori, tastature, miševi, prenosivi hard diskovi). Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 40,27% od ostvarenja od 45.427,78 € u 2012. godini, za 0,12% veći od ostvarenja od 27.101,17 € u 2013. godini, a skoro tri puta veći od ostvarenja od 9.533,54 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova sitnog inventara u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 27.354,16 €. Cijeneći da se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, kao i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9, koji predviđa podsticanje obavljanja regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 27.135 €. d. Troškovi materijala za održavanje opreme zahtijevani su u iznosu od 7.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda, a neophodni su radi tekućeg održavanja opreme CGES. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 67,54% od ostvarenja od 21.566,96 € u 2012. godini, za 83,75% od ostvarenja od 26

43.088,72 € u 2013. godini, a za 80,43% od ostvarenja od 35.767,53 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova materijala za održavanje opreme u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 33.474,40 €. Članom 84 stav 1 tačka 1 Zakona propisano je da je operator prenosnog sistema dužan da održava, modernizuje, poboljšava i razvija prenosni sistem električne energije. Cijeneći da je se radi o trošku koji je neophodan kako bi energetski subjekat obavljao regulisanu djelatnost na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 3 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, kao i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9, da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovaj trošak je utvrđen u iznosu od 7.000 €. e. Troškovi goriva i ulja zahtijevani su u iznosu od 40.400 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu ostvarenja iz prethodnih godina, a odnosi se na troškove planirane za izolaciono ulje za transformatore/prekidače, ulja, goriva i maziva potrebna za funkcionisanje agregata i ostalih mašina, kao i gorivo za dizel agregate u Upravnoj zgradi i zgradi NDC. Dalje je navedeno da raspoloživost SCADA sistema i sistema telekomunikacija u dispečerskoj sali podrazumijeva sisteme besprekidnog napajanja u glavnom i rezervnom dispečerskom centru, čime se postiže usklađenost sa zahtjevima raspoloživosti sistema u redovnim i vanrednim situacijama, što je posebno značajno iz ugla komunikacije sa dispečerskim centrima susjednih elektroenergetskih sistema. Zbog navedenog je neophodno posjedovati dizel agregate u glavnom i rezervnom dispečerskom centru, čiji povremeni rad i redovne provjere podrazumijevaju potrošnju određene količine goriva. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 40,49% veći od ostvarenja od 28.756,89 € u 2012. godini, za 45,76% od ostvarenja od 27.716,77 € u 2013. godini, a za 22,95% od ostvarenja od 32.858,60 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova goriva i ulja u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 29.777,42 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, koji su neophodni obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 30.000,75 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 29.777,42 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. f. Troškovi auto guma zahtijevani su u iznosu od 7.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu prosječnog broja auto guma koje je na nivou godine potrebno zamijeniti na vozilima. Članom 12 stav 3 tačka 1 Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima (''Službeni list CG'' br. 33/12 i 58/14) propisano je da svako privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje obavlja privrednu djelatnost, dužno da obezbijedi da vozila kojima raspolažu u saobraćaju na putevima budu tehnički ispravna i da ispunjavaju druge propisane uslove. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 16,63% manji od ostvarenja od 8.396,11 € u 2012. godini, za 18,38% veći od ostvarenja od 5.913,06 € u 2013. godini, a za 26,49% veći od ostvarenja od 5.533,91 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova auto guma u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 6.614,36 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se isti javljaju u toku redovnog poslovanja i da su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 6.663,98 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u 27

prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 6.614,36 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. g. Troškovi ostalog materijala zahtijevani su u iznosu od 1.200 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda, a odnosi se na trošak sitnog potrošnog materijala. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 81,55% od ostvarenja od 6.503,14 € u 2012. godini, za 85,23% od ostvarenja od 8.125,45 € u 2013. godini, a za 59,27% od ostvarenja od 2.946,38 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova ostalog materijala iznosi 5.858,32 €. Cijeneći da se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9, da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 1.200 €. h. Troškovi kancelarijskog materijala zahtijevani su u iznosu od 16.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 8,18% veći od ostvarenja od 14.790,31 € u 2012. godini, za 14,59% manji od ostvarenja od 18.732,15 € u 2013. godini, a duplo veći od ostvarenja od 7.898,57 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova kancelarijskog materijala u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 13.807,01 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se isti javljaju u toku redovnog poslovanja i neophodni su za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 13.910,56 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 13.807,01 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. i. Troškovi HTZ opreme zahtijevani su u iznosu od 40.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran u skladu sa potrebama i po osnovu ostvarenja iz prethodnih godina, a u cilju bezbjednog rada zaposlenih. Članom 14 stav 1 Zakona o zaštiti i zdravlju na radu (''Službeni list CG'', broj 34/14) propisano je da je poslodavac dužan da obezbijedi mjere zaštite sprečavanjem, uklanjanjem i kontrolom rizika na radu, obavještavanjem i osposobljavanjem zaposlenih, uz odgovarajuću organizaciju i potrebna sredstva. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 64,65% od ostvarenja od 24.293,37 € u 2012. godini, skoro tri i po puta veći od ostvarenja od 11.267,02 € u 2013. godini, a za 32,33% manji od ostvarenja od 59.108,62 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova HTZ opreme u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 31.556,34 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se isti javljaju u toku redovnog poslovanja i neophodni su za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 31.793,01 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 31.556,34 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%.

28

j. Sopstveni utrošak električne energije zahtijevan je u iznosu od 135.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu potrošnje električne energije objekata CGES u prethodnom periodu. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 39,54% od ostvarenja od 96.749,23 € u 2012. godini, za 0,52% od ostvarenja od 134.295,04 € u 2013. godini, a za 8,04% manji od ostvarenja od 146.800,28 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje sopstvenog utroška električne energije u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 125.948,18 €. Prilikom utvrđivanja ovog troška Agencija je koristila podatke date u analitičkim karticama, koje se smatraju vjerodostojnim ispravama, u skladu sa članom 4 stav 3 Zakona o računovodstvu i reviziji i članom 25 stav 1 tač. 3 i 4 Zakona o izvršenju i obezbjeđenju. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se isti javljaju u toku redovnog poslovanja i neophodni su za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, i iste je utvrdila u iznosu od 126.892,79 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 125.948,18 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. k. Troškovi benzina, nafte i dizel goriva za transportna sredstva zahtijevani su u iznosu od 52.500 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu višegodišnjeg iskustva i prosječne godišnje potrošnje goriva svih vozila CGES. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 7,22% od ostvarenja od 56.585,07 € u 2012. godini, za 28% od ostvarenja od 72.919,29 € u 2013. godini, a za 15,12% od ostvarenja od 61.854,06 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova benzina i dizel goriva za transportna sredstva u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi od 63.786,14 €. S obzirom da se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, kao i da je energetski subjekat planirao troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom i principom podsticanja obavljanja regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 52.500 €. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, da su troškovi rezervnih djelova i materijala utvrđeni samo na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu, nije prihvaćena. U okviru ove kategorije troškova, troškovi sirovina i osnovnog materijala, troškovi sitnog inventara, troškovi materijala za održavanje opreme, troškovi ostalog materijala i troškovi benzina, nafte i dizel goriva za transportna sredstva su utvrđeni u zahtijevanim iznosima. Troškovi rezervnih djelova za tekuće održavanje, troškovi goriva i ulja, troškovi auto guma, troškovi kancelarijskog materijala, troškovi HTZ opreme i troškovi električne energije su utvrđeni na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu. Od navedenih troškova koji su utvrđeni na osnovu prosjeka, jedino utvrđeni iznos troškova rezervnih djelova za tekuće održavanje značajno odstupa od zahtijevanog. Ovi troškovi su zahtijevani u iznosu od 60.000 €, a utvrđeni u iznosu od 9.385 €. Prosječno ostvarenje troškova rezervnih djelova za tekuće održavanje u prethodne tri godine iznosi 9.315 €, dok za sedam mjeseci 2015. godine ostvarenje ovog troška je iznosilo 750 €, a ukoliko bi se ostvarivao istom dinamikom do kraja 2015. godine iznosio bi 1.287 €. S obzirom da nije dostavljeno obrazloženje za značajan porast zahtijevanog iznosa ovog troška, isti je utvrđen na bazi prosjeka. U skladu se prethodno navedenim, troškovi rezervnih djelova i materijala utvrđeni su u iznosu od 420.246,47 € (a. 113.765 € + b. 9.385,38 € + c. 27.135 € + d. 7.000 € + e. 30.000,75 € + f. 6.663,98 € + g. 1.200 € + h. 13.910,56 € + i. 31.793,01 € + j. 126.892,79 € + k. 52.500 €).

29

3) Trošak usluga trećih lica zahtijevan je u iznosu od 1.300.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi zahtijevani u većem iznosu od ostvarenih u 2014. godini (1.100.912,12 €5) zbog planiranog povećanja troška obezbjeđenja objekata TS ''Kotor'' i TS ''Kličevo'' za 2016. godinu, zbog sekundarne telekomunikacione opreme koju za potrebe CGES održava ovlašćeni serviser, a u koje spada trošak održavanja optike, uključujući ormare sa serverima i dodatnom opremom u TS (ovaj trošak je procijenjen u iznosu od 80.000 € na godišnjem nivou), kao i zbog troškova redovnog održavanja dalekovoda i trafostanica. Trošak usluga trećih lica je u prethodnom regulatornom periodu ostvaren u iznosu od 3.707.731 €, što je za 1.558.754 € ili za 72,53% više od odobrenog iznosa od 2.148.977 €. Ovaj trošak po regulatornim godinama ostvaren je na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 1.167.048 €, što je za 457.838 € ili za 64,56 % više od odobrenog iznosa od 709.210 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 1.214.966 €, što je za 498.664 € ili za 69,62% više od odobrenog iznosa od 716.302 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 1.325.716 €, što je za 602.251 € ili za 83,25% više od odobrenog iznosa od 723.465 €. Zahtijevani iznos ovog troška je manji za 25.716 € ili za 1,94% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 64.089 € ili za 5,19% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 1.235.910,33 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 576.535 € ili za 79,69% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 583.674,33 € ili za 81,48% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 716.325,67 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja zahtijevanih iznosa troškova usluga trećih lica, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi usluga tekućeg održavanja sredstava zahtijevani su u iznosu od 351.600 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu stvarnih potreba za uslugama tekućeg održavanja sredstava CGES, što je neophodno za obezbjeđenje normalnog funkcionisanja sistema (sječa šume u trasama dalekovoda, održavanje PP aparata, servisiranje regulatornih sklopki energetskih transformatora, remont dizel agregata u upravnoj zgradi, remont dizel agregata u NDC, ovjera brojila za AMR, redovno održavanje AMR sistema, održavanje SBN, održavanje TASSE 2, održavanje FMIS, održavanje optičkih vlakana u mreži, Vulkanus softver i ostali sitni troškovi održavanja). Uz obrazloženje dostavljena je sljedeća dokumentacija: i.

Ugovor o održavanju softvera, vršenju tehničkih inspekcija, popravci hardvera i drugim intervencijama, broj 12283 od 16.11.2011. godine, zaključen između CGES i ''S.C.Elster Rometrics S.R.L.'' broj CS/01/2007 od 04.04.2007. godine. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, kao i Aneks ovog ugovora, u kojima se navodi da godišnja naknada za vršenje navedenih usluga iznosi 7.500 € na godišnjem nivou. U dopuni dokumentacije od 14.10.2015. godine dostavljen je Ugovor o održavanju sistema mjerenja instaliranom u NDC Podgorica, broj 2669 od 16.04.2007. godine, zaključen između EPCG – FC Prenos i ''S.C. Elster Rometrics S.R.L.'' Rumunija, kao i Aneks Ugovora, zaključen između CGES i ''S.C. Elster Rometrics S.R.L.'' Rumunija, u kojem je navedeno da je ugovorna strana iz Ugovora o održavanju sistema mjerenja instaliranom u NDC Podgorica, broj 2669 od 16.04.2007. godine, sada CGES AD Podgorica. Na osnovu priložene dokumentacije ocijenjeno je da je trošak po osnovu održavanja softvera, vršenja tehničkih inspekcija, popravci hardvera i drugim intervencijama opravdan, pa je isti utvrđen u iznosu od 7.500 €.

ii.

5

Ugovor za održavanje sistema besprekidnog napajanja u objektima CGES, broj 3852 od 02.04.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Enel'' Nikšić, u kome je navedeno da

Izvor: dokument “Analitika troškova 2012 - 2015”, dostavljena uz Zahtjev.

30

ukupna cijena za vršenje usluga iznosi 23.640 € bez PDV. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, sa početkom primjene od 15.04.2015. godine. Članom 84 stav 1 tačka 1 Zakona propisano je da je operator prenosnog sistema dužan da održava prenosni sistem električne energije. Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, a cijeneći priloženu dokumentaciju, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu održavanja sistema besprekidnog napajanja u objektima CGES opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 23.640 €. iii.

Okvirni sporazum o pružanju usluga sječe stabala i rastinja u trasama DV i košenja trave i korova u krugu trafostanica, broj 15/14 od 06.02.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''Eurozox'' Danilovgrad. Ugovor za pružanje usluga sječe stabala i rastinja u trasama DV i košenja trave i korova u krugu trafostanica, broj 1800 od 12.02.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Eurozox'' Danilovgrad, u kome je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 51.801,45 € bez PDV. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, sa početkom primjene od 12.02.2015. godine. Članom 178 stav 3 Zakona propisano je da je operator sistema na čijem području se nalazi energetski objekat, dužan da redovno uklanja drveće i drugo rastinje koje ugrožava rad energetskog objekta. Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, i na osnovu priložene dokumentacije, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu pružanja usluga sječe stabala i rastinja u trasama dalekovoda i krugu trafostanica opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 51.801,45 €.

iv.

Ugovor za pružanje usluga lociranja, analize i statistike atmosferskih pražnjenja, broj 29 od 09.01.2014. godine, zaključen između CGES i Elektroinstituta ''Milan Vidmar'' Ljubljana. Ugovor je zaključen na period od godinu dana, a primjenjuje se od dana potpisivanja. U ugovoru je navedeno da cijena za usluge iznosi 36.000 € bez PDV. Kako CGES nije,u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, odnosno nije dostavio važeći ugovor po osnovu kojeg se pruža navedena usluga, isti je ocijenjen kao neopravdan.

v.

Okvirni sporazum o pružanju usluga pregleda i servisiranja PP aparata u objektima CGES, broj 2144 od 18.02.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''Vatrostop'' Danilovgrad, u kome je navedeno da cijena usluga iznosi 7.637,00 € (sa PDV 9.088,03€). Ugovor je zaključen na period od tri godine, a počeo se primjenjivati 18.02.2014. godine. Članom 85 stav 1 tač. 6 i 7 Zakona o zaštiti i spašavanju (''Službeni list CG'', br. 13/07, 5/08 i 32/11) propisano je da mjere za zaštitu od požara obuhvataju postavljanje uređaja za gašenje požara i sprečavanje njegovog širenja, kao i održavanje i kontrola ispravnosti uređaja i instalacija čija neispravnost može uticati na nastanak i širenje požara. Članom 99 stav 1 navedenog zakona, propisano je da su korisnici opreme za gašenje požara dužni da obezbijede njeno redovno ispitivanje prema uputstvima proizvođača, odnosno propisanim standardima. Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, a cijeneći priloženu dokumentaciju, sa kojom je CGES, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu pružanja usluga pregleda i servisiranja PP aparata u objektima CGES opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 7.637,00 €.

vi.

Okvirni sporazum, broj 16423 od 31.12.2014. godine, zaključen između CGES i Konzorcijuma DOO ''Tehno-gradnja'' Pljevlja i DOO ''Lars fire'' Podgorica. Predmet Sporazuma je izvođenje radova na nanošenju antikorozivne zaštite na dalekovodima i trafostanicama. Sporazum je zaključen na period od tri godine. Takođe je dostavljen i Ugovor o izvođenju radova na nanošenju antikorozivne zaštite na dalekovodima i trafostanicama, broj 16426 od 31.12.2014. godine, zaključen između CGES i Konzorcijuma DOO ''Tehno-gradnja'' Pljevlja i DOO ''Lars fire'' Podgorica, u kome je navedeno da ukupna cijena iznosi 155.800,00 € (sa PDV 185.402,00 €). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a počeo se primjenjivati od 31.12.2014. godine. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da antikorozivna zaštita 31

predstavlja sastavni dio održavanja čelične konstrukcije, koja je u svom životnom vijeku izložena različitim atmosferskim uticajima, koji ugrožavaju samu čeličnu konstrukciju. U skladu sa Pravilnikom o tehničkim mjerama i uslovima za zaštitu čeličnih konstrukcija od korozije, zaštita se mora održavati u ispravnom stanju i nedostatke koji se utvrde povremenim pregledima je neophodno otkloniti. CGES u okviru održavanja prenosne mreže svake godine organizuje radove na određenom broju objekata. Antikorozivna zaštita čelične konstrukcije na dalekovodima i trafostanicama izvodi se na osnovu Ugovora zaključenog između CGES i Konzorcijuma DOO ''Tehno-gradnja'' Pljevlja i DOO ''Lars fire'' Podgorica. Ugovor je potpisan na osnovu trogodišnjeg Okvirnog sporazuma. U toku 2015. godine izvedeni su radovi na DV 110 kV Bar – Ulcinj, DV 110 kV Herceg Novi – Trebinje i na DV 110 kV Perućica – Nikšić 3. Članom 115 Pravilnika o tehničkim merama i uslovima za zaštitu čeličnih konstrukcija od korozije (''Službeni list SFRJ'', broj 32/70), propisano je da se zaštita od korozije čeličnih konstrukcija i njihovih delova mora održavati u ispravnom stanju. U tom cilju se povremenim pregledima utvrđuju stanje zaštite od korozije, kao i obim i priroda nedostataka takve zaštite (naprslina, mjehurića, rđe, odvajanja premaza od podloge, raspadanja premaza i prevlake i sl.). Shodno navedenoj odredbi, a cijeneći priloženu dokumentaciju i data obrazloženja, sa kojima je CGES, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu izvođenja radova na nanošenju antikorozivne zaštite na dalekovodima i trafostanicama opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 155.800 €. vii.

Ugovor za pružanje usluga održavanja FMIS softvera, broj 14605 od 01.12.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''ICT Investment'' Podgorica, u kome je navedeno da godišnja naknada iznosi 24.000 € (sa PDV 28.560 €), a da se usluge koje se obračunavaju mimo cijene mjesečnog održavanja zaračunavaju prema cjenovniku prikazanom u Ugovoru. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a počeo je da se primjenjuje 01.12.2014. godine. Okvirni sporazum o pružanje usluga održavanja FMIS softvera, broj 16360 od 04.12.2013. godina, zaključen između CGES i DOO ''ICT Investment'' Podgorica. Sporazum je zaključen na period od tri godine. Cijeneći priloženu dokumentaciju, sa kojom je CGES, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu usluga održavanja FMIS softvera opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 24.000 €.

viii.

Ugovor za pružanje usluga servisiranja i održavanja komunikacione opreme, serverske opreme, Microsoft servisa, mrežnih servisa i desktop opreme, broj 4240 od 02.04.2013. godine, zaključen između CGES i DOO ''Čikom'' Podgorica, u kome je navedeno da mjesečna paušalna cijena iznosi 300 € (bez PDV), a da se usluge koje se obračunavaju mimo cijene mjesečnog održavanja zaračunavaju prema cjenovniku prikazanom u Ugovoru. Godišnja paušalna naknada iznosi 3.600 €. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, a počeo je da se primjenuje 02.04.2013. godine. Cijeneći priloženu dokumentaciju, sa kojom je CGES, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, ocijenjeno je da je trošak koji nastaje po osnovu pružanje usluga servisiranja i održavanja komunikacione opreme, serverske opreme, Microsoft servisa, mrežnih servisa i desktop opreme opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 3.600 €. Održavanje sredstava je neophodno za obezbjeđivanje održivosti prenosnog sistema, u skladu sa članom 3 stav 12 Metodologije za prenos, a troškovi usluga tekućeg održavanja sredstava su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tač. 2 i 3 Metodologije za prenos. Rast ove kategorije troškova prati povećane investicione aktivnosti CGES i razvoj prenosnog sistema, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 5 Metodologije za prenos. S obzirom da su troškovi usluga tekućeg održavanja sredstava dokumentovani na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, na način što su 32

priloženi važeći ugovori zaključeni sa pravnim licima koja pružaju usluge CGES, ocijenjeno je da je u tom dijelu ovaj trošak opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 273.978,45 €. Troškove za koji subjekat nije priložio važeće ugovore, a odnose se na usluge lociranja, analize i statistike atmosferskih pražnjenja odnosno fakture za izvršene usluge, nijesu prihvaćeni kao opravdani. b. Troškovi usluga tekućeg održavanja transportnih sredstava zahtijevani su u iznosu od 20.000 €. U Zahtjevu je navedeno da CGES vrši redovne godišnje servise vozila kada se za to ukaže potreba. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da je ovaj trošak planiran od strane nadležnih službi u ukupnom iznosu (usluge i materijal), dok se ostvarenje iz 2014. godine odnosi samo na pružene usluge, a utrošeni materijal uknjižen je na kontu troška materijala za održavanje opreme. Iz tog razloga došlo je do povećanja planiranog u odnosu na trošak ostvaren u 2014. godini za 130%. Uz dopis su dostavljene fakture za izvršene usluge izdate od strane više pravnih lica. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 38,16% od ostvarenja od 14.475,71 € u 2012. godini, za 29,28% od ostvarenja od 15.469,76 € u 2013. godini, a skoro dva i po puta od ostvarenja od 8.666,23 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova usluga tekućeg održavanja transportnih sredstava u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 12.870,57 €. Članom 242 stav 1 Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima (''Službeni list CG'', br. 33/12 i 58/14) propisano je da vozilo na motorni pogon i priključno vozilo u saobraćaju na putu mora da ispunjava propisane uslove u pogledu dimenzija, ukupne mase, osovinskog opterećenja, zaštite okoline i da bude tehnički ispravno i registrovano, u skladu sa zakonom. Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovog troška u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 12.967,10 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom regulatornom periodu u iznosu od 12.870,57 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. c. Troškovi ostalih usluga održavanja – održavanje lifta zahtijevani su u iznosu od 1.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu ugovora o održavanju. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da je ugovor zaključen dok je FC Prenos bila u sastavu EPCG, kao da iz istog nedvosmisleno proizilazi da se ugovorne obaveze odnose na FC Prenos, odnosno njenog pravnog sljedbenika CGES, jer je isti potpisao izvršni direktor FC Prenos, a ne izvršni direktor EPCG. Uz dopis su dostavljene fakture za izvršene usluge izdate od strane DOO ''Montenegro lift'' Podgorica. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći četiri puta od ostvarenja od 240,00 € u 2012. godini, dva i po puta od ostvarenja od 390,00 € u 2013. godini, a tri puta od ostvarenja od 315,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova ostalih usluga održavanja u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 315 €. U prilogu je dostavljen Ugovor o održavanju, broj 5227 od 01.08.2005. godine, zaključen između Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić - Elektroprenos Podgorica i DOO ''Montenegro lift'' Podgorica. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme. U Ugovoru (član 11) navedeno je da se cijene za radove opravki, revizije ili remonta lifta formiraju na bazi trenutne tržišne cijene materijala i cijene rada po normativu izvođača. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer se javlja u toku redovnog poslovanja, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovog troška u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 317,36 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom regulatornom periodu u iznosu od 315 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. d. Drugi troškovi usluga održavanja zahtijevani su u iznosu od 2.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz prethodnih godina i da se odnose na opravku uređaja. U dopisu broj 12158 od 09.10.2015. godine, CGES je naveo da 33

su drugi troškovi održavanja vezani za ITO (investiciono tehničko održavanje), koje predstavlja neophodnost u normalnom funkcionisanju mašina (planirana je zamjena relejnih stalaka i slični troškovi tehničkog održavanja). Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći osam puta od ostvarenja od 248,77 € u 2012. godini, za 82,07% manji od ostvarenja od 11.152,33 € u 2013. godini, a za 83,06% veći od ostvarenja od 1.092,54 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje drugih troškova usluga održavanja u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 4.164,55 €. Iz obrazloženja datog u dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', utvrđeno je da se radi o troškovima koji nastaju u okviru redovnog poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos. Cijeneći da je se radi o trošku koji je neophodan kako bi energetski subjekat obavljao regulisanu djelatnost na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 3 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos, da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 2.000 €. e. Troškovi zakupa transportnih sredstava zahtijevani su u iznosu od 10.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz prethodnih godina, a odnose se na troškove angažovanja auto dizalica za transport većih i težih elemenata postrojenja prilikom zamjene djelova, održavanja i remonta. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je pojasnio da se trošak zakupa transportnih sredstava planira u skladu sa poslovima koji zahtijevaju zakup transportnih sredstava, ali da se mnogi planirani poslovi ne realizuju u predviđenim terminima, jer zavise od postupka javnih nabavki, čija se realizacija ne može predvidjeti. Dalje je navedeno da se povremeno dešavaju i neplanirani poslovi (npr. havarijske situacije) koji takođe zahtijevaju zakup transportnih sredstava, pa zbog svega ovoga dolazi do oscilacija kod ovog troška, koji je jako teško planirati. Uz dopis su dostavljene fakture za izvršene usluge izdate od strane više pravnih lica. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 66,87% od ostvarenja od 30.182,00 € u 2012. godini, za 50,58% od ostvarenja od 20.236,35 € u 2013. godini, a za 23,83% od ostvarenja od 13.128,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova zakupa transportnih sredstava u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 21.182,12 €. Članom 84 stav 1 tačka 1 Zakona propisano je da je operator prenosnog sistema dužan da održava, modernizuje, poboljšava i razvija prenosni sistem električne energije. Cijeneći da je se radi o trošku koji je neophodan kako bi energetski subjekat obavljao regulisanu djelatnost na siguran, kvalitetan i efikasan način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 3 Metodologije za prenos, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos, da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovaj trošak je utvrđen u iznosu od 10.000 €. f. Troškovi zakupa poslovnog inventara i opreme zahtijevani su u iznosu od 6.800 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz 2013. godine i prvih devet mjeseci 2014. godine, a da se odnose na zakup kopir aparata u kabinetu Izvršnog direktora, zakup boca za gas, zakup TK kanalizacije, zakup poslovnog inventara (predajnici ''Spas'' i ''Tvrdaš'', parica i linija do Trebješice – zakup predajnika na lokacijama Radiodifuznog centra, za potrebe obezbjeđenja redudantnih komunikacionih puteva). Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 24,23% veći od ostvarenja od 5.473,61 € u 2012. godini, za 56,04% manji od ostvarenja od 34

15.469,76 € u 2013. godini, a za 15,99% veći od ostvarenja od 5.862,71 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova zakupa poslovnog inventara i opreme u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 8.935,36 €. Uvidom u dokument ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', utvrđeno je da je riječ o troškovima koji nastaju u okviru redovnog poslovanja i koji su neophodni za obavljanje djelatnosti. U prilogu je dostavljen: Ugovor o pružanju tehničkih usluga na emisionom objektu ''Tvrdaš'' – Opština Pljevlja, broj 1719 od 03.03.2009. godine, zaključen između DOO ''Radio-difuzni centar'' Podgorica i Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić – FC Prenos Podgorica, u kome je navedeno da mjesečna naknada iznosi 169,58 € (bez PDV). Godišnja naknada iznosi 2.034,96 €; Ugovor o pružanju tehničkih usluga na emisionom objektu ''Spas'' – Opština Budva, broj 1790 od 03.03.2009. godine, zaključen između DOO ''Radio-difuzni centar'' Podgorica i Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić – FC Prenos Podgorica, u kome je navedeno da mjesečna naknada iznosi 122,11 € (bez PDV). Godišnja naknada iznosi 1.465,32 €. Uz dopis broj 13045 od 29.10.2015. godine, CGES je dostavio Ugovor o zakupu digitalnog višenamjenskog uređaja, broj 4030 od 10.04.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''ICT-Investment'' Podgorica. Ugovor je zaključen na period od 36 mjeseci, a u istom nije iskazana ukupna vrijednost. Takođe je dostavljen Aneks I osnovnog ugovora o održavanju uređaja, koji nije potpisan i ovjeren od strane CGES. Kako CGES nije dostavio validnu dokumentaciju na osnovu koje bi se trošak zakupa digitalnog višenamjenskog uređaja mogao utvrditi na jasan i provjerljiv način, isti je ocijenjen neopravdanim. Uz dopisbroj 13045 od 29.10.2015. godine, dostavljen je Ugovor o nabavci robe, broj 11608 od 02.09.2013. godine, zaključen između CGES i DOO ''Matkom'' Nikšić., čiji je predmet nabavka SF6 gasa. Članom 2 navedenog ugovora propisano je da se dobavljač obavezuje da naručiocu isporuči SF6 gas u jednoj isporuci. S obzirom da je navedeni ugovor istekao, odnosno da CGES nije dostavio validnu dokumentaciju na osnovu koje bi se trošak nabavke SF6 gasa mogao utvrditi na jasan i provjerljiv način, isti je ocijenjen neopravdanim. S obzirom da je CGES u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos dokumentovao opravdanost troška koji nastaje po osnovu pružanja tehničkih usluga na emisionim objektima ''Tvrdaš'' i ''Spas'', to je trošak zakupa poslovnih inventara i opreme utvrđen u iznosu od 3.500,28 €. Troškovi za koje subjekat nije priložio važeće ugovore, odnosno fakture za izvršene usluge koje se odnose na trošak zakupa kopir aparata u kabinetu Izvršnog direktora, zakup boca za gas, zakup TK kanalizacije, zakup poslovnog inventara (parica i linija do Trebješice) nijesu prihvaćeni kao opravdani. g. Troškovi zakupa parkinga zahtijevani su u iznosu od 4.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu Ugovora o zakupu mjesta za parkiranje. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 58,54% veći od ostvarenja od 2.523,06 € u 2012. godini, za 37,12% od ostvarenja od 2.917,17 € u 2013. godini, a za 36,24% od ostvarenja od 2.935,91 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova zakupa parkinga u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 2.792,05 €. S obzirom da CGES nije priložio važeći Ugovor o zakupu parking mjesta, već samo Ugovor o zakupu mjesta za parkiranje, broj 7550 od 31.12.2013. godine, zaključenog između CGES i DOO ''Parking servis Podgorica'', koji je zaključen za 2014. godinu, ocijenjeno je da je ovaj trošak planiran u nerealnom iznosu, pa je utvrđen u iznosu od 2.812,99 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 2.792,05 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. h. Troškovi istraživanja za potrebe razvoja zahtijevani su u iznosu od 10.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu Sporazuma o poslovno tehničkoj saradnji.

35

Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova jednak ostvarenju u 2012, 2013. i 2014. godini. Subjekat je u cilju dokumentovanja opravdanost ovog troška dostavio Sporazum o poslovno tehničkoj saradnji, broj 5571 od 06.05.2015. godine, zaključen između CGES i Crnogorskog komiteta CIGRE Podgorica, na dvije godine uz mogućnost produženja na još dvije godine. Članom 4 Sporazuma utvrđena je obaveza CGES u iznosu od 10.000 € na godišnjem nivou. U Sporazumu je navedeno da se saradnja sastoji u članstvu CGES u CIGRE Pariz, tematskom djelovanju studijskih komiteta i savjetovanja CG KO CIGRE i učešću stručnjaka iz CG KO CIGRE u razvojnim, investicionim i eksploatacionim aktivnostima CGES. Uvažavajući zakonsku obavezu operatora prenosnog sistema da razvija, modernizuje i poboljšava prenosni sistem električne energije (član 84 stav 1 tačka 1 Zakona), kao i činjenicu da je CGES, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, dokumentovao opravdanost troška koji nastaje po osnovu saradnje sa Crnogorskim komitetom CIGRE Podgorica, ocijenjeno je da je ovaj trošak planiran u realnom iznosu, pa je isti utvrđen u iznosu od 10.000 €. i. Troškovi komunalnih usluga zahtijevani su u iznosu od 48.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani kao prosjek ostvarenja iz 2013. godine i prvih devet mjeseci 2014. godine, odnosno na osnovu faktura koje CGES dobija od opština u kojima se nalaze objekti, a čije plaćanje predstavlja zakonsku obavezu. S obzirom da ovi troškovi nastaju usled postojanja zakonske obaveze, komunalne usluge ne pripadaju troškovima koji se mogu kontrolisati, već troškovima koji se ne mogu kontrolisati. U skladu sa tim, zahtjev za ovim troškovima je obrađen u Poglavlju Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati. j. Troškovi usluga obezbjeđenja zahtijevani su u iznosu od 457.000 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' navedeno je da je troškovima usluga obezbjeđenja dodata procjena troška za TS ''Kotor'' i TS ''Kličevo'', proporcionalno trošku ostalih trafostanica. Trošak obezbjeđenja za trafostanice planiran je u iznosu od 372.000 €, kao i za: Zagorič 13.960 €, NDC 17.780 €, Upravnu zgradu 8.800 €, a za TS ''Kotor'' 19.920 € i za TS ''Kličevo'' 24.800 €. Dalje je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu zaključenih ugovora, i to: 1) Okvirnog sporazuma o pružanju usluga, broj 5783 od 08.06.2010. godine, zaključenog između CGES i DOO ''Guardian'' Nikšić. Ugovor je zaključen na period od četiri godine; 2) Okvirnog sporazuma o pružanju usluga, broj 3421 od 18.03.2014. godine, zaključenog između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić. Predmet ovog ugovora je pružanje usluga fizičkog obezbjeđenja objekata CGES. Sporazum je zaključen na period od četiri godine; 3) Ugovora za pružanje usluga fizičkog obezbjeđenja (zaštite) objekata, broj 3422 od 18.03.2014. godine, zaključenog između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Nikšić. U ugovoru je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 372.000€ (sa PDV 442.680,00€). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a počeo se primjenivati od 01.04.2014. godine; 4) Aneksa Ugovora o pružanju usluga fizičkog obezbjeđenja, broj 10-107005 od 22.06.2012. godine, zaključen između CGES i DOO ''Securitas Montenegro'' Nikšić, u kojem je navedeno da se dodaje još jedno mjesto za obezbjeđenje i to: TS 400/110 kV Ribarevina; 5) Aneksa Ugovora o pružanju usluga fizičkog obezbjeđenja, broj 10-10-7197 od 06.06.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Securitas Montenegro'' Nikšić, u kojem je navedeno da Aneks važi od 09.06.2014. godine do okončanja postupka javnih nabavki usluga fizičkog obezbjeđenja i izbora najboljeg ponuđača. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova je veći četiri puta od ostvarenja od 105.588,77 € u 2012. godini, za 6,43% od ostvarenja od 429.379,56 € u 2013. godini, a za 9,31% veći od ostvarenja od 418.081,10 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova usluga obezbjeđenja u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 317.683,14 €. Članom 14 stav 1 tačka 4 Zakona o zaštiti lica i imovine (''Službeni list CG'', br. 1/14 i 6/14), propisano je da su objekti za proizvodnju, prenos i distribuciju električne energije obavezno štićeni objekti. 36

Uz dopis, broj 13045 od 29.10.2015. godine, dostavljen je: 1) Ugovor za pružanje usluge fizičkog obezbjeđenja trafostanica CGES (ukupno 15), broj 3842 od 01.04.2015. godine, zaključen između CGES i Konzorcijum ''Nikšić Guard Security'' Nikšić. U ugovoru je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 372.000€ (sa PDV 442.680,00€). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci. 2) Ugovor za pružanje usluge fizičkog obezbjeđenja TS 110/35/10 kV Kličevo, broj 11038 od 15.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Budva. U ugovoru je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 24.800 € (sa PDV 29.512 €). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci. 3) Ugovor za pružanje usluge fizičkog obezbjeđenja TS 110/35/10 kV Kotor, broj 11037 od 15.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Nikšić Guard Security'' Budva. U ugovoru je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 24.800 € (sa PDV 29.512 €). Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci. S obzirom da troškovi usluga obezbjeđenja nastaju usljed postojanja zakonske obaveze, kao i da je energetski subjekat dokumentovao njihovu opravdanost na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, ovi troškovi su ocijenjeni kao opravdani i isti su utvrđeni u iznosu od 421.600 €. k. Troškovi drugih neproizvodnih usluga zahtijevani su u iznosu od 20.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na usluge analize medija, kliping, izradu pečata, naknadu za trgovinu akcijama i drugih sličnih usluga. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, u vezi sa troškovima drugih neproizvodnih usluga, nije prihvaćena, jer subjekat nije dostavio obrazloženje na šta se odnose usluge analize medija i klipinga, ko pruža te usluge i da li su vezane za regulisanu djelatnost. Takođe nije dostavljeno obrazloženje na šta se odnosi naknada za trgovinu akcijama, kao i kako je ovaj trošak ostvarivan u prethodnom trogodišnjem periodu. Osim toga nije navedeno šta obuhvataju ''druge slične usluge'' u okviru troškova drugih neproizvodnih usluga. Subjekat nije obrazložio ove troškove na jasan i provjerljiv način, odnosno iste nije dokumentovao kako bi opravdao njihovu osnovanost, pa ovi troškovi nijesu prihvaćeni kao opravdani. l. Troškovi registracije vozila zahtijevani su u iznosu od 17.800 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na obavezu CGES da vrši godišnju registraciju vozila. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je pojasnio da su troškovi registracije vozila u prethodnom periodu bili na približno istom nivou, dok se u 2016. godini planira porast, obzirom na vozila nabavljena za potrebe normalnog funkcionisanja procesa rada. Uz dopis, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je dostavio spisak vozila sa naznačenom godinom proizvodnje i namjenom, kao i spisak novih vozila koja su nabavljena u periodu 2012 - 2015. godina, sa nabavnom cijenom, a koja zamjenjuju vozila čije su vrijednosti potpuno amortizovane. Iz navedenog je utvrđeno da CGES posjeduje 34 vozila od čega: 12 transportnih, 16 terenskih, tri teretna i tri putnička. Od navedenih vozila, u periodu 2012 - 2015. godina CGES je nabavio: dva transportna, devet terenskih i jedno putničko vozilo. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 67,78% od ostvarenja od 10.609,26 € u 2012. godini, za 73,55% od ostvarenja od 10.256,54 € u 2013. godini, a za 95,56% od ostvarenja od 9.102,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova registracije vozila u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 9.989,27 €. Članom 242 stav 1 Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima (''Službeni list CG'', br. 33/12 i 58/14), propisano je da vozilo na motorni pogon i priključno vozilo u saobraćaju na putu mora da ispunjava propisane uslove u pogledu dimenzija, ukupne mase, osovinskog opterećenja, zaštite okoline i da bude tehnički ispravno i registrovano, u skladu sa zakonom. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, koja se odnosi na troškove registracije vozila, nije prihvaćena. Naime, ovi troškovi se nijesu mogli utvrditi u većem iznosu, jer prosječno ostvarenje troškova registracije vozila u prethodne tri godine iznosi 9.989 €, dok za sedam mjeseci 2015. godine ostvarenje ovog troška iznosi 6.198 €, a 37

ukoliko bi se ostvarivao istom dinamikom do kraja 2015. godine iznosio bi 10.625 €. Nesporna je činjenica da je CGES inovirao vozni park, jer je već naglašeno da je u prethodnom trogodišnjem periodu izvršena nabavka 12 vozila, ali i pored toga nije došlo do značajnog povećanja ovog troška. Polazeći od ostvarenih troškova registracije u 2014. godini, koji su iznosili 9.102,00 €, i činjenice da je u 2015. godini CGES nabavio četiri vozila (tri terenska i jedno transportno), utvrđeno je da su troškovi registracije vozila zahtijevani u nerealnom iznosu. Uvažavajući zakonsku odredbu u skladu sa kojom je CGES dužan da registruje vozila, ovi troškovi utvrđeni su u iznosu od 10.064,19 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 9.989,27 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. m. Troškovi zdravstvenih usluga zahtijevani su u iznosu od 15.100 €. U Zahtjevu je navedeno da ovaj trošak nastaje po osnovu obaveze CGES da upućuje određeni broj zaposlenih na redovne, periodične i vanredne zdravstvene preglede. U dopisu, broj 12158 od 09.10.2015. godine, CGES je pojasnio da je, u skladu sa Zakonom o zaštiti na radu, poslodavac dužan da obezbijedi zdravstveni pregled zaposlenih koji rade na poslovima sa posebnim uslovima rada, kao i da se pregledi obavljaju u domovima zdravlja u mjestima rada zaposlenih i da ne postoji ugovor potpisan sa pojedinačnim ustanovama. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 10,52% od ostvarenja od 13.663,27 € u 2012. godini, za 6,93% od ostvarenja od 14.121,04 € u 2013. godini, a za 18,36% od ostvarenja od 12.757,25 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova zdravstvenih usluga u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 13.513,85 €. Članom 19 stav 2 Zakona o zaštiti i zdravlju na radu (''Službeni list CG'', broj 34/14) propisano je da je poslodavac dužan da obezbijedi zdravstveni pregled zaposlenih koji se raspoređuju na radna mjesta sa posebnim uslovima rada, odnosno sa povećanim rizikom i u slučajevima ponovnog angažovanja zaposlenog koji je odsustvovao sa rada na tom radnom mjestu duže od godinu dana. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se neminovno javljaju u toku redovnog poslovanja i koji nastaju po osnovu zakonske obaveze, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovog troška u odnosu na trogodišnji prosjek, isti je utvrđen u iznosu od 13.615,20 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 13.513,85 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. n. Troškovi čišćenja prostorija zahtijevani su u iznosu od 113.000 €. U Zahtjevu je navedeno da u cilju racionalizacije troškova poslovanja i smanjivanja broja zaposlenih CGES angažuje eksternu kompaniju za vršenje ove usluge, pa su ovi troškovi planirani na osnovu zaključenog ugovora. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova četiri puta veći od ostvarenja od 25.577,58 € u 2012. godini, za 29,38% od ostvarenja od 87.340,16 € u 2013. godini, a za 4,92% od ostvarenja od 107.700,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova čišćenja prostorija u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 73.539,25 €. U cilju dokumentovanja ovog troška dostavljen je Ugovor o pružanju usluga čišćenja i održavanja higijene, broj 3768 od 31.03.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Higijena prostora'' Danilovgrad, a odnosi se na usluge čišćenja i održavanja higijene u poslovnoj zgradi CGES, na uslugu čiščenja i održavanja higijene u zgradi NDC i na uslugu čišćenja i održavanja higijene u 12 trafostanica. Ugovor je zaključen za period od 12 mjeseci, a primjenjuje se od 01.04.2015. godine. Vrijednost ugovora je 104.400 € (bez PDV). Uvažavajući priloženu dokumentaciju, na osnovu koje je subjekat dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, isti su utvrđeni u iznosu od 104.400 €. 38

o. Troškovi intelektualnih usluga fizičkih lica zahtijevani su u iznosu od 5.000 €. U Zahtjevu je navedeno da ovi troškovi nastaju po osnovu potrebe za simultanim prevođenjem prilikom održavanja sjednica Odbora direktora i Skupštine akcionara Društva, s obzirom na akcionarsku strukturu CGES, kao i zbog potreba realizacije projekata u okviru regionalne saradnje. Subjekat je u cilju dokumentovanja opravdanost ovog troška dostavio šest faktura izdatih od strane DOO ''Porta aperta'' Podgorica, po osnovu pružanja usluge usmenog prevoda na italijanski jezik i obratno, tokom trajanja sjednice Odbora direktora. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 7,21% od ostvarenja od 4.663,80 € u 2012. godini, manji za 49,09% od ostvarenja od 9.821,88 € u 2013. godini, a za 15,73% od ostvarenja od 5.933,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova intelektualnih usluga fizičkih lica u prethodnom trogodišnjem periodu iznosi 6.806,23 €. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer je CGES dokumentovao opravdanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos. Uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, kao i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, isti su utvrđeni u iznosu od 5.000 €. p. Troškovi revizorskih usluga zahtijevani su u iznosu od 10.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda, s obzirom da je CGES u skladu sa zakonom obavezan da vrši godišnju reviziju finansijskih iskaza. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 0,42% od ostvarenja od 9.958,31 € u 2012. godini, za 0,33% od ostvarenja od 9.966,70 € u 2013. godini, a manji za 18,37% od ostvarenja od 12.250,00 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova revizorskih usluga za prethodne tri godine iznosi 10.725,00 €. Članom 12 stav 1 Zakona o računovodstvu i reviziji (''Službeni list RCG'', broj 69/05 i ''Službeni list CG'', br. 80/08 i 32/11) propisano je da je revizija finansijskih iskaza obavezna za akcionarska društva, velika pravna lica i matična pravna lica koja, zajedno sa zavisnim pravnim licima, ispunjavaju uslove za svrstavanje u kategoriju velikih pravnih lica. U cilju dokumentovanja ovog troška dostavljen je Ugovor o vršenju revizije finansijskih iskaza, broj 14415 od 26.11.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''KPMG'' Podgorica. U Ugovoru je navedeno da naknada za izvršenu uslugu iznosi 8.000 €, kao i da troškove putovanja i smještaja službenika revizora predstavljaju obavezu CGES. S obzirom da se radi o obavezi koja je zakonom utvrđena, kao i da je energetski subjekat ovaj trošak dokumentovao na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, a uvažavajući odredbu iz Ugovora kojom je propisano da troškove putovanja i smještaja službenika revizora predstavljaju obavezu CGES, ovaj trošak je ocijenjen opravdanim i isti je utvrđen u iznosu od 10.000 €. q. Troškovi usavršavanja i obrazovanja zaposlenih zahtijevani su u iznosu od 181.500 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na konsultansko-projektantske usluge i održavanje linkova od strane Elektroenergetskog koordinacionog centra iz Beograda. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je pojasnio da se usluge koje na osnovu ugovora pruža Elektroenergetski koordinacioni centar iz Beograda odnose na usluge tehnoekonomske analize u planiranju razvoja i izrada odgovarajućih studija, tehno-ekonomske analize operativnog rada elektroenergetskog sistema, ažuriranje i održavanje dinamičkog modela elektroenergetskog sistema Crne Gore, kao i niz drugih usluga koje pomažu CGES u izradi planskih dokumenata i postavljanju strateških ciljeva razvoja. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 29,10% od ostvarenja od 140.585,04 € u 2012. godini, manji za 4,31% od ostvarenja od 189.683,81 € u 2013. godini, a veći za 93,19% od ostvarenja od 93.950,22 € u 2014. godini. 39

Prosječno ostvarenje troškova usavršavanja i obrazovanja zaposlenih za prethodne tri godine iznosi 141.406,36€. U cilju dokumentovanja ovog troška dostavljen je Ugovor za pružanje konsultantskih usluga iz oblasti studijskih analiza elektoenergetskog sistema, broj 10912 od 11.09.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Elektroenergetski koordinacioni centar'' Beograd. Ugovor je zaključen na određeno vrijeme, a primjenuje se od 01.10.2015. godine. U Ugovoru je navedeno da ukupna cijena za usluge iznosi 144.600€ (sa PDV 169.182 €). Članom 12 stav 1 Kolektivnog ugovora, broj 3437 od 08.04.2010. godine, utvrđena je obaveza poslodavca da zaposlenom omogući obrazovanje, stručno osposobljavanje i usavršavanje kada to zahtijeva potreba procesa rada zbog uvođenja novog načina i organizacije rada, a posebno kada dođe do usvajanja i primjene novih metoda u organizaciji i tehnologiji rada, dok je stavom 3 propisano da troškove stručnog osposobljavanja zaposlenih na zahtjev poslodavaca, snosi poslodavac. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji proističu iz obaveze utvrđene Kolektivnim ugovorom. Kako je, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, isti dokumentovan ugovorom o pružanju konsultantskih usluga iz oblasti studijskih analiza elektoenergetskog sistema, ovaj trošak je utvrđen u iznosu od 144.600 €. r. Troškovi advokatskih usluga zahtijevani su u iznosu od 6.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u 2013. i 2014. godini. Članom 8 stav 5 tač. 1 i 2 Metodologijom za prenos propisano je da se, kod utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda, u ukupne troškove poslovanja ne uključuju kazne koje izriču nadležni organi, kao i kamate na odložena, neizvršena i druga plaćanja koja se odnose na neizvršavanje obaveza iz zaključenih ugovora i troškove naknade šteta, nastale zbog propusta OPS. Naime, troškovi advokatskih usluga u skladu sa zakonskom regulativom idu na teret stranke koja je izgubi sudski spor, odnosno koja je svojim činjenjem ili nečinjenjem prouzrokovala određeni propust. Saglasno prethodno navedenom, ovaj trošak nije opravdan. s. Troškovi usluga notara zahtijevani su u iznosu od 4.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u prethodnom periodu, kao i da CGES u okviru redovnog poslovanja, mora koristiti usluge notara prilikom ovjere dokumenata, sklapanja ugovora i sl. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da se u narednom periodu očekuje porast broja ugovora koji će se zaključivati pred notarom, pa će usljed toga doći do povećanja ovog troška. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći šest puta od ostvarenja od 636,00 € u 2012. godini, za 76,27% od ostvarenja od 2.269,27 € u 2013. godini, a četiri puta od ostvarenja od 995,98 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova usluga notara za prethodne tri godine iznosi 1.300,42€. Članom 127 stav 1 Zakona o notarima (''Službeni list RCG'', broj 68/05 i ''Službeni list CG'', broj 49/08) propisano je da notar ima pravo na naknadu za svoj rad i naknadu troškova u vezi sa obavljanjem poslova. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, iste je utvrdila u iznosu od 1.329,83 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 1.319,93 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. t. Troškovi usluga kopiranja i koričenja zahtijevani su u iznosu od 3.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u 2013. i u prvih devet mjeseci 2014. godine. Dalje je navedeno da ovaj trošak nastaje kako se CGES ne bi izlagao troškovima nabavke specijalizovane opreme za obradu i kopiranje projektne dokumentacije, već za te potrebe angažuje specijalizovane kompanije koje vrše navedene usluge. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 59,93% od ostvarenja od 7.487,71 € u 2012. godini, za 12,59% od ostvarenja od 40

3.431,98 € u 2013. godini, a veći za 7,20% od ostvarenja od 2.798,46 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova usluga kopiranja i koričenja za prethodne tri godine iznosi 4.572,72 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja. Uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 3.000 €. u. Troškovi po osnovu usluga Centralne depozitarne agencije zahtijevani su u iznosu od 8.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u 2013. i u prvih devet mjeseci 2014. godine, prateći trend rasta u 2014. godini u odnosu na 2013. godinu. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 18,30% od ostvarenja od 6.762,50 € u 2012. godini, za 28,05% od ostvarenja od 6.247,50 € u 2013. godini, a za 9,10% od ostvarenja od 7.332,50 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova po osnovu usluga Centralne depozitarne agencije za prethodne tri godine iznosi 6.780,83 €. Subjekat je u clilju dokumentovanja osnovanosti ovog troška dostavio Ugovor o članstvu u Centralnoj depozitrnoj agenciji, broj 72 od 02.04.2009. godine, koji je zaključen između CGES kao emitenta i člana CDA, i AD ''Centralna depozitarna agencija'' Podgorica, na osnovu kojeg je CGES obavezan da plaća naknadu za usluge održavanja registra, E-računa za emitente, kao i registra za kapital. Dostavljeno je i 14 faktura izdatih od strane CDA za osam mjeseci 2015. godine, u ukupnom iznosu od 3.430 €. Ukoliko bi se ovaj trošak ostvarivao istom dinamikom do kraja 2015. godine, iznosio bi 5.145 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 6.831,69 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 6.780,83 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. v. Troškovi po osnovu špediterskih usluga zahtijevani su u iznosu od 200 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na troškove špediterskih usluga, koje CGES obezbjeđuje od strane kompanije DOO ''Jadroagent'' iz Bara. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 16,75% od ostvarenja od 240,24 € u 2012. godini, za 45,02% od ostvarenja od 363,74 € u 2013. godini, a za 21,30% od ostvarenja od 254,12 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova ostalih usluga Jadroagent za prethodne tri godine iznosi 286,03 €. Subjekat je u clilju dokumentovanja osnovanosti ovog troška dostavio Okvirni sporazum o pružanju usluga, broj 14194 od 26.12.2011. godine, koji je zaključen na četiri godine. Cijeneći da se radi o troškovima koji nastaju u toku redovnog poslovanja, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi se utvrđuju u iznosu od 200 €. w. Troškovi ostalih transportnih usluga zahtijevani su u iznosu od 6.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je projekcija ovih troškova izvršena na osnovu ostvarenja za prvih devet mjeseci 2014. godine, uzimajući u obzir mogućnost nepredviđenih situacija usljed vremenskih nepogoda koje bi iziskivale dodatne troškove (kao što je bio slučaj u 2013. godini kada su zbog havarije usljed izuzetno obilnih sniježnih padavina ovi troškovi iznosili 15.000 €, jer je u 41

tom periodu bilo potrebno angažovati motorne sanke za prevoz radnika, šlepanje vozila i opreme i sl.). Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova četiri puta veći od ostvarenja od 1.496,55 € u 2012. godini, za 59,51% manje od ostvarenja od 14.817,82 € u 2013. godini, a za 65,57 % veće od ostvarenja od 3.623,85 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova ostalih transportnih usluga za prethodne tri godine iznosi 6.646,07 €. Cijeneći da se radi o troškovima koji nastaju u toku poslovanja, koji su neophodni za obavljanje regulisane djelatnosti, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, a da je energetski subjekat postupio u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos, i planirao troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom, kao i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, isti su utvrđeni u iznosu od 6.000 €. Na osnovu prethodno navedenog, troškovi usluga trećih lica utvrđeni su u iznosu od 1.042.207,09 € (a. 273.978,45 € + b. 12.957,10 € + c. 317,36 € + d. 2.000 € + e. 10.000 € + f. 3.500,28 € + g. 2.812,99 € + h. 10.000 € + j. 421.600 € + l. 10.064,19 € + m. 13.615,20 € + n. 104.400 € + o. 5.000 € + p. 10.000 € + q. 144.600 € + s. 1.329,83 € + t. 3.000 € + u. 6.831,69 € + v. 200 € + w. 6.000 €). Troškove koje je subjekat zahtijevao u okviru ove kategorije, a odnose se na troškove drugih neproizvodnih usluga i troškove advokatskih usluga, nijesu bili potkrijepljeni validnom dokumentacijom, pa iz tog razloga nijesu prihvaćeni kao opravdani, odnosno isti ne mogu biti nadoknađeni iz tarifa. 4) Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja zahtijevani su u iznosu od 303.383 €. U dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za period 01.01.2016 - 31.12.2016. godina'' navedeno je da najveću vrijednost u okviru ove kategorije troškova ima trošak premije osiguranja, koji je obračunat uzimajući u obzir povećanje osnovnih sredstava kompanije. Takođe je navedeno da su iznosi premija izračunati kao procenat vrijednosti osnovnih sredstava tokom naznačenog perioda za osiguranje od loma mašina i požara, dok je iznos premije osiguranja za odgovornost prema trećim licima koja proističe iz obavljanja djelatnosti procijenjena uzimajući u obzir stopu inflacije tokom regulatornog perioda. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da ovi troškovi spadaju u grupu troškova koje je teško planirati zbog prirode troška, kao i zbog oscilacija u prethodnom periodu. Istaknuto je da je prilikom planiranja uzet u obzir i prosjek ostvarenja u periodu 2012 - 2014. godina. Troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 814.550 €, što je za 111.515 € ili za 12,04% manje od odobrenog iznosa od 926.065 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 258.808 €, što je za 46.814 € ili za 15,32 % manje od odobrenog iznosa od 305.622 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 269.239 €, što je za 39.439 € ili za 12,78 % manje od odobrenog iznosa od 308.678 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 286.503 €, što je za 25.262 € ili za 8,10 % manje od odobrenog iznosa od 311.765 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 16.880 € ili za 5,89% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 31.866 € ili za 11,74% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 271.516,67 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 8.382 € ili za 2,69% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 5.305 € ili za 1,72% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 308.688,33 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: 42

a. Troškovi premija osiguranja zahtijevani su u iznosu od 237.383 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani uzimajući u obzir povećani broj osnovnih sredstava CGES, kao i da su iznosi premija izračunati kao procenat vrijednosti osnovnih sredstava tokom naznačenog perioda za osiguranje od loma mašina i požara. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 8,37% od ostvarenja od 219.055,28 € u 2012. godini, za 16,05% od ostvarenja od 204.556,65 € u 2013. godini, a za 16,67% od ostvarenja od 203.473,53 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova premija osiguranja za prethodne tri godine iznosi 209.028,49 €. Subjekat je u cilju dokumentovanja osnovanosti ovog troška dostavio Ugovor za pružanje usluga osiguranja imovine CGES AD Podgorica, broj 11604 od 30.09.2015. godine, zaključen između CGES i AD ''Lovćen osiguranje'' Podgorica. Ugovor je zaključen na period od 01.10.2015. do 30.09.2016. godine. Vrijednost ugovora je 275.260,16 €, odnosno 22.938,47€ na mjesečnom nivou. Ugovor o osiguranju imovine je zaključen nakon podnošenja Zahtjeva, pa je subjekat u toku postupka dostavio navedeni ugovor i na taj način opravdao ovaj trošak u iznosu većem od prvobitno zahtijevanog. S obzirom da ovaj trošak pripada kategoriji troškova koji se mogu kontrolisati, koji ne podliježu korekcijama, isti je neophodno utvrditi u iznosu predviđenom Ugovorom, kako bi subjekat mogao pokriti troškove koji će se neminovno javiti u narednom periodu. S obzirom da su navedeni troškovi dokumentovani na jasan i provjerljiv način, u skladu sa članom 9 stav 6 tačka 7 Metodologije za prenos, isti su utvrđeni u iznosu od 275.260,16 €. b. Troškovi osiguranja zaposlenih zahtijevani su u iznosu od 18.000 €. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 28,31% od ostvarenja od 14.028,00 € u 2012. godini, za 9,22% od ostvarenja od 16.480,00 € u 2013. godini, a za 15,83% od ostvarenja od 15.540 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova osiguranja zaposlenih za prethodne tri godine iznosi 15.349,33 €. Članom 30 stav 1 Zakona o zaštiti i zdravlju na radu (''Službeni list CG'', broj 34/14) propisano je da je poslodavac dužan da zaposlene obavezno osigurava od povreda na radu, profesionalnih bolesti i bolesti u vezi sa radom. U skladu sa odredbama navedenog zakona, CGES uplaćuje premije za kolektivno osiguranje zaposlenih, a trošak je procijenjen na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim. Kako subjekat nije dostavio važeći ugovor o osiguranju zaposlenih, a cijeneći da se radi o obavezi koja je zakonom utvrđena, troškovi osiguranja zaposlenih su utvrđeni u iznosu od 15.464,45 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine u iznosu od 15.349,33 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. c. Drugi troškovi premije osiguranja zahtijevani su u iznosu od 8.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na osiguranje vozila kasko osiguranjem, u cilju racionalizacije troškova, koji bi se desili prilikom popravke vozila CGES i drugih troškova koji nastaju usljed nesrećnih i nepredviđenih slučajeva, kao i da je vrijednost premija procijenjena na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći osam puta od ostvarenja od 974,51 € u 2012. godini, za 29,73% od ostvarenja od 6.166,46 € u 2013. godini, za 39,63% od ostvarenja od 5.729,52 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje drugih troškova premija osiguranja za prethodne tri godine iznosi 4.290,16 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, a kako subjekat nije obrazložio zahtijevani iznos, isti su utvrđeni u iznosu od 4.322,34 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 4.290,16 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%.

43

d. Troškovi platnog prometa u zemlji, bankarska provizija zahtijevani su u iznosu od 40.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja za prvih devet mjeseci 2014. godine, a prateći trend rasta u odnosu na 2013. godinu. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 26,41% veći od ostvarenja od 31.642,07 € u 2012. godini, za 49,91% od ostvarenja od 26.682,25 € u 2013. godini, a manji za 27,88% od ostvarenja od 55.463,32 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova platnog prometa u zemlji, bankarska provizija za prethodne tri godine iznosi 37.929,21 €. Članom 28 stav 1 Zakona o platnom prometu (''Službeni list CG'', br. 62/13 i 6/14), propisano je da pružalac platnih usluga može korisniku platnih usluga naplatiti naknadu za pružanje platnih usluga. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer isti proizilaze iz zakonske obaveze, a kako subjekat nije obrazložio njihovo povećanje u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 38.213,68 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine u iznosu od 37.929,21 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. Na osnovu prethodno navedenog, troškovi tekućih bankarskih usluga, poštanski troškovi i troškovi osiguranja utvrđeni su u iznosu od 333.260,63 € (a. 275.260,16 € + b. 15.464,45 € + c. 4.322,34 € + d. 38.213,68 €). 5) Trošak usluga telekomunikacija zahtijevan je u iznosu od 152.524 €. U obrazloženju ovog troška je navedeno da je isti smanjen u odnosu na ostvareni iznos u toku 2014. godine (193.962,41€6), usled razvoja optike CGES, čime su se smanjili troškovi zakupa optičkih linkova ka trafostanicama. Trošak usluga telekomunikacija je u prethodnom regulatornom periodu ostvaren u iznosu od 593.508 €, što je za 250.053 € ili za 72,81% više od odobrenog iznosa od 343.455 €. Ovaj trošak po regulatornim godinama ostvaren je na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 219.150 €, što je za 105.802 € ili za 93,34 % više od odobrenog iznosa od 113.348 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 202.470 €, što je za 87.989 € ili za 76,86% više od odobrenog iznosa od 114.481 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvaren je u iznosu od 171.888 €, što je za 56.262 € ili za 48,66% više od odobrenog iznosa od 115.626 €. Zahtijevani iznos ovog troška je manji za 19.364 € ili za 11,27% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 45.312 € ili za 22,90% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 197.836 €. Zahtijevani iznos ovog troška je veći za 36.898 € ili za 31,91% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 38.039 € ili za 33,23% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 114.485 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi telefonskih računa zahtijevani su u iznosu od 51.281 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu prosječne potrošnje u prethodnim godinama, kao i da CGES, radi smanjenja telefonskih troškova, koristi najpovoljnije pakete od strane mobilnih operatera. U dopisu broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je pojasnio da biznis paket mobilne telefonije koristi većina zaposlenih CGES, tačnije 280 korisnika, i namijenjen je obezbjeđenju besplatne komunikacije među korisnicima paketa i jeftinijoj komunikaciji sa eksternim korisnicima. Dalje je navedeno da prosječan mjesečni račun za prvih osam mjeseci 2015. godine, po ovom osnovu, iznosi 2.331,00 € mjesečno, sa PDV. Fiksni telefoni su 6

Izvor: dokument „Analitika troškova 2012 - 2015“, dostavljen uz Zahtjev.

44

instalirani u poslovnim prostorijama CGES, što neminovno nameće potreba obavljanja svakodnevnih poslovnih zadataka. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 10,90% od ostvarenja od 57.551,56 € u 2012. godini, za 3,63% od ostvarenja od 53.210,46 € u 2013. godini, a veći za 13,74% od ostvarenja od 45.086,95 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova telefonskih računa za prethodne tri godine iznosi 51.949,66 €. Kod troškova telefonskih računa je evidentno kontinuirano smanjenje u periodu 2012 - 2014. godina. U 2013. godini su ovi troškovi ostvareni za 4.341,10 € ili za 7,54 % manje nego u 2012. godini, a u 2014. godini za 8.123,51 € ili za 15,27 % manje nego u 2013. godini, što znači da se u prosjeku smanjuju za 11,41%. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, u vezi troškova telefonskih računa, nije prihvaćena, jer je kod ovih troškova evidentno kontinuirano smanjenje u periodu 2012 - 2014. godina. Ostvarenje ovih troškova za sedam mjeseci 2015. godine iznosi 18.820 €, a ukoliko bi se ostvarivao istom dinamikom do kraja 2015. godine iznosio bi 32.264 €. Ovaj iznos je manji za 12.821 €, odnosno 28,43 % u odnosu na ostvarenje od 45.086 € u 2014. godini. Prilikom utvrđivanja ovog troška Agencija je koristila podatke date u analitičkim karticama, koje se smatraju vjerodostojnim ispravama, u skladu sa članom 4 stav 3 Zakona o računovodstvu i reviziji i članom 25 stav 1 tač. 3 i 4 Zakona o izvršenju i obezbjeđenju. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se javljaju u toku redovnog poslovanja, a primjenjujući stopu od 11,41%, za koliko su se troškovi telefonskih računa u prosjeku smanjivali u periodu 2012 - 2014. godina, na ostvarenje u 2014. godini u iznosu od 45.086,95 €, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 39.944,78 €. b. Troškovi PTT usluga, vod, vpn, internet, DHL zahtijevani su u iznosu od 93.243 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na zakup optičkih linkova ka trafostanicama, koje CGES plaća AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica, internet usluge i usluge slanja brzih pošiljki. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da su se Ugovorom o poslovno tehničkoj saradnji, koji je zaključen između DOO ''Fibernet'' Podgorica i CGES, ugovorne strane obavezale na međusobno plaćanje mjesečne zakupnine u istom iznosu, budući da obje ugovorne strane ustupaju optička vlakna na korišćenje drugoj strani. Takođe, Ugovorom o poslovno tehničkoj saradnji, koji je zaključen između DOO ''Cabling'' Podgorica i CGES, ugovorne strane su se obavezale na međusobno plaćanje mjesečne zakupnine u istom iznosu, budući da obje strane ustupaju optička vlakna na korišćenje drugoj strani. Dalje je navedeno da se međusobne fakture u istom iznosu izdaju radi zakonske obaveze iskazivanja PDV po ovom osnovu. Na ovaj način vrši se razmjena optičke infrastrukture, pri čemu se vrijednosti za korišćenje knjiže i kao prihod i kao trošak (zbog poštovanja računovodstvenih standarda i korektnog prijavljivanja poreskih obaveza). Ugovorom o zakupu optičkih vlakana koji je zaključen između AD ''Crnogorski Telekom'' i CGES, čiji je predmet zakup para optičkih vlakana u vlasništvu CGES, CGES ostvaruje mjesečni prihod u iznosu od 6.166,67€ ( bez PDV). Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 42,09% od ostvarenja od 161.000,50 € u 2012. godini, za 39,21% od ostvarenja od 153.381,51 € u 2013. godini, a za 33,18% od ostvarenja od 139.542,82 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova PTT usluga, vod, vpn, internet, DHL u zemlji za prethodne tri godine iznosi 151.308,28 €. Subjekat je u cilju dokumentovanja osnovanosti ovog troška dostavio važeće ugovore, i to: - Ugovor o zakupu voda, broj 11130 od 08.10.2012. godine, zaključen između CGES i AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica, u kome je navedeno da mjesečna naknada koju CGES plaća AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica iznosi 10.393,20 € (bez PDV), dok godišnja naknada za zakup voda iznosi 124.718,40 €. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, a počeo je da se primjenjuje 01.06.2012. godine. 45

- Ugovor o zakupu optičkih vlakana, broj 11471 od 16.10.2012. godine, zaključen između CGES i AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica. Ugovor je zaključen na neodređeno vrijeme, a vrijednost ugovora je 6.166,67€ na mjesečnom nivou, odnosno 74.000 € godišnje, koje AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica plaća CGES. Pored navedenih ugovora, Agencija je izvršila uvid i u sljedeće ugovore, i to: - Ugovor o uslovima korišćenja iznajmljenih linija, broj 2822 od 05.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''MN News'' Podgorica, u kome je navedeno da mjesečna pretplata iznosi 600 € (bez PDV), dok godišnja naknada iznosi 7.200 €. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a primjenjuje se od 01.12.2013. godine. Aneks Okvirnog ugovora o elektronskim komunikacionim uslugama, kojim se uređuju uslovi korišćenja internet pristupa, broj 5221 od 24.04.2014. godina, zaključen između CGES i DOO ''MN News Podgorica'', u kome je navedeno da mjesečna pretplata iznosi 350 € (bez PDV), dok godišnja naknada iznosi 4.200 €. Aneks je zaključen na period od 12 mjeseci, a primjenjuje se od dana potpisivanja. - Ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji, broj 3374 od 17.03.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Fibernet'' Podgorica, kojim je regulisan odnos međusobnih prava i obaveza po pitanju davanja na korišćenje optičkih vlakana. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 27.833,00€ na mjesečnom nivou. - Ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji, broj 16403 od 31.12.2014. godine, zaključen između CGES i DOO ''Cabling'' Podgorica, kojim je regulisan odnos međusobnih prava i obaveza po pitanju davanja na korišćenje optičkih vlakana. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost ugovora je 7.666,67€ na mjesečnom nivou. Članom 1 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos propisano je da će, kada zbog specifičnosti neregulisane djelatnosti nije moguće izvršiti obračun troškova poslovanja, troškovi biti priznati u punom iznosu, a dio prihoda od neregulisane djelatnosti, alociran na ovu djelatnost, po ključu koji predlaže imalac licence, biće uključen u vanposlovne prihode. Agencija je Odlukom, broj 11/523-8 od 12.05.2011. godine, odobrila CGES obavljanje dopunske aktivnosti – pružanje usluge iznajmljivanja optičkih vlakana (OPGW kabal). U Odluci je navedeno da se pri odobravanju regulatornog prihoda, prihod ostvaren dopunskom aktivnošću podijeli između CGES i kupaca električne energije u odnosu 50:50 %, zbog specifičnosti OPGW kabla, usljed kojih je teško izvršiti razdvajanje troškova poslovanja (radne snage, održavanja i dr.) na regulisanu djelatnost i dopunsku aktivnost. Na sjednici Odbora Agencije, održanoj 26.11.2015. godine, CGES je obrazložio da se iznos prihoda od zakupa optičkih vlakana od 219.800 €, koji je prikazan u Zahtjevu, odnosi na neregulisanu djelatnost i da taj iznos treba zamijeniti iznosom od 37.000 €, što predstavlja 50% vrijednosti Ugovora o zakupu optičkih vlakana, broj 11471 od 16.10.2012. godine, zaključenog između CGES i AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica, čija je vrijednost 6.166,67€ na mjesečnom nivou, odnosno 74.000 € godišnje, koje AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica plaća CGES. Na isti način trošak od zakupa optičkih vlakana od 93.243 €, koji je prikazan u Zahtjevu, odnosi na neregulisanu djelatnost i da taj iznos treba zamijeniti iznosom od 124.718,40 €, što predstavlja vrijednost iz Ugovora o zakupu voda, broj 11130 od 08.10.2012. godine. S obzirom da ovaj trošak pripada kategoriji troškova koji se mogu kontrolisati, koji ne podliježu korekcijama, isti je neophodno utvrditi u iznosu predviđenom Ugovorom, kako bi subjekat mogao pokriti troškove koji će se neminovno javiti u narednom periodu. Saglasno navedenom, trošak koji nastaje po osnovu zakupa optičkih vlakana, utvrđen je u iznosu od 124.718,40 €. Troškove za koji subjekat nije priložio važeće ugovore nijesu prihvaćeni kao opravdani. c. Drugi PTT troškovi za usluge zahtijevani su u iznosu od 8.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu prosjeka ostvarenja u 2013. godini i prvih devet mjeseci 2014. godine, kao i da isti obuhvata redovne mjesečne poštanske usluge od strane Pošte Crne Gore i održavanje faksa. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći 46

za 9,99% od ostvarenja od 7.273,25 € u 2012. godini, za 2,70% od ostvarenja od 7.789,71 € u 2013. godini, a manji za 14,28% od ostvarenja od 9.332,64 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje drugih PTT troškova za prethodne tri godine iznosi 8.131,87 €. U cilju dokumentovanja opravdanosti navedenih troškova CGES je dostavio Ugovor o pružanju usluga, broj 8804 od 25.12.2009. godine, zaključen između CGES i DOO ''Pošta Crne Gore'' Podgorica, na neodređeno vrijeme. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se javljaju u toku redovnog poslovanja, uz uvažavanje priložene dokumentacije i napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 8.000 €. Na osnovu prethodno navedenog, trošak usluga telekomunikacija utvrđen je u iznosu od 172.663,18 (a. 39.944,78 € + b. 124.718,40 € + c. 8.000). 6) Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati zahtijevani su u iznosu od 48.000 €. U Zahtjevu je navedeno da ovi troškovi obuhvataju troškove utroška vode, materijala za održavanja higijene i drugih troškova koji su planirani po osnovu ostvarenja iz prethodne godine. Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 333.888 €, što je za 318.235 € ili za 48,80% manje od odobrenog iznosa od 652.123 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 128.473 €, što je za 86.742 € ili za 40,30 % manje od odobrenog iznosa od 215.215 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 122.922 €, što je za 94.445 € ili za 43,45 % manje od odobrenog iznosa od 217.367 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 82.493 €, što je za 137.048 € ili za 62,42 % manje od odobrenog iznosa od 219.541 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 34.493 € ili za 41,81% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 63.295 € ili za 56,87% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period od 111.296 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 171.541 € ili za 78,14% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 169.374 € ili za 77,92% u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period od 217.374,33 €. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi vode zahtijevani su u iznosu od 25.000 €. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak planiran na osnovu prosječne potrošnje vode objekata CGES u prethodnom periodu. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 0,97% od ostvarenja od 24.760,58 € u 2012. godini, za 29,28% od ostvarenja od 19.338,54 € u 2013. godini, a za 14,21% od ostvarenja od 21.889,74 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova vode za prethodne tri godine iznosi 21.996,29 €. Prilikom utvrđivanja ovog troška Agencija je koristila podatke date u analitičkim karticama, koje se smatraju vjerodostojnim ispravama, u skladu sa članom 4 stav 3 Zakona o računovodstvu i reviziji i članom 25 stav 1 tač. 3 i 4 Zakona o izvršenju i obezbjeđenju. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se neminovno javljaju u toku redovnog poslovanja, i isti su utvrđeni u iznosu od 22.161,26 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 21.996,29 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. 47

b. Troškovi po osnovu naknada za korišćenje auto puta, tunela, trajekta zahtijevani su u iznosu od 2.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u 2013. godini. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći dva puta od ostvarenja od 896,84 € u 2012. godini, za 23,51% od ostvarenja od 1.619,54 € u 2013. godini, a dva puta od ostvarenja od 893,70 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje naknada za korišćenje auto puta, tunela, trajekta za prethodne tri godine iznosi 1.136,60 €. Agencija je ove troškove ocijenila opravdanim, jer se javljaju u toku redovnog poslovanja, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovog troška u odnosu na trogodišnji prosjek, isti su utvrđeni u iznosu od 1.145,12 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom trogodišnjem periodu u iznosu od 1.136,60 €, uvećanog za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%, a umanjenog za faktor efikasnosti od 0,75%. c. Troškovi materijala za održavanje higijene zahtijevani su u iznosu od 12.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu prosječne optimalne potrošnje materijala za održavanje higijene u svim objektima CGES. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova manji za 7,97% od ostvarenja od 13.038,85 € u 2012. godini, za 19,72% od ostvarenja od 14.947,40 € u 2013. godini, a za 32,50% od ostvarenja od 17.777,11 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova za održavanje higijene za prethodne tri godine iznosi 15.254,45 €. Cijeneći da se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, uz uvažavanje napora energetskog subjekta da u skladu sa kriterijumom iz člana 9 stav 6 tačka 2 Metodologije za prenos planira troškove u skladu sa dobrom poslovnom praksom i principom iz člana 3 stav 1 tačka 9 Metodologije za prenos da podstiče obavljanje regulisane djelatnosti na način koji doprinosi smanjenju troškova poslovanja, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 12.000 €. d. Drugi nematerijalni troškovi zahtijevani su u iznosu od 9.000 €. S obzirom da zahtijevani iznos drugih nematerijalnih troškova nije obrazložen, odnosno nije dokumentovan, ovi troškovi se ne mogu prihvatiti kao opravdani. Na osnovu prethodno navedenog, ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati utvrđeni su u iznosu od 35.306,38 € (a. 22.161,26 € + b. 1.145,12 € + c. 12.000 €). Troškovi koje je subjekat zahtijevao u okviru ove kategorije, a odnose se na druge nematerijalne troškove, nijesu bili potkrijepljeni validnom dokumentacijom, pa iz tog razloga nijesu prihvaćeni kao opravdani, odnosno isti ne mogu biti nadoknađeni iz tarifa. *** Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati, saglasno prethodno navedenom, utvrđeni su u iznosu od 7.034.997,61 €, a struktura ovih troškova prikazana je u Tabeli 7. Tabela 7. Struktura zahtijevanih i utvrđenih troškova poslovanja koji se mogu kontrolisati R.br.

Naziv troškova

Zahtijevano

Utvrđeno

Razlika

Razlika

€

€

€

%

1.

2.

2.-1.

(2./1.)-1

6.740.574,00

5.031.313,86

-1.659.878,54

500.000,00

420.246,47

-79.753,53

-15,95%

1.300.000,00

1.042.207,09

-257.792,91

-19,83%

Troškovi tek.bank.usluga, pošt.trošk. i trošk.osiguranja

303.383,00

333.260,63

29.877,63

9,85%

5

Troškovi usluga telekomunikacija

152.524,00

172.663,18

20.139,18

13,20%

6

Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati

48.000,00

35.306,38

-12.693,62

-26,45%

9.044.481,00

7.034.997,61

-2.009.483,39

-22,22%

1

Troškovi zarada i drugih ličnih primanja

2

Troškovi rezervnih djelova i materijala

3

Troškovi usluga trećih lica

4

Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati (1+2+3+4+5+6)

-24,63%

48

Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati Članom 10 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati obuhvataju trošak kupovine električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu. Trošak kupovine električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu zahtijevan je u iznosu od 5.560.281 €, za gubitke električne energije od 120.688 MWh, računato sa cijenom energije od 43,74 €/MWh. U Zahtjevu je navedeno da je ovaj trošak izračunat u skladu sa članom 10 stav 3 Metodologije za prenos, primjenom: energije planirane za isporuku iz prenosnog sistema na mjestima isporuke kupcima koji su direktno priključeni na prenosni sistem i distributivnom sistemu, u ukupnom iznosu od 3.349.085 MWh, i dozvoljene stope gubitaka u prenosnom sistemu u iznosu od 3,6036%. Dozvoljena stopa gubitaka je izračunata u skladu sa članom 10 stav 4 Metodologije za prenos, primjenom: (1) koeficijenta koji odražava učešće gubitaka po osnovu tranzita u iznosu od 9,079%, (2) ukupnih gubitaka u prenosnom sistemu izračunatih kao prosjek za poslednje tri godine koje prethode tekućoj godini, u iznosu od 139.438 MWh, i (3) električne energije isporučene iz prenosnog sistema na mjestima isporuke, izračunate kao trogodišnji prosjek u iznosu od 3.391.359 MWh. U dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za period 01.01.2016 31.12.2016. godina'' navedeno je da u trenutku podnošenja Zahtjeva Energetski bilans Crne Gore za 2016. godinu nije donesen, zbog čega su energetske vrijednosti procijenjene na osnovu višegodišnjih prosjeka i vrijednosti iz Energetskog bilansa za 2015. godinu. Podaci o potrošnji električne energije dobijeni su od Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić za potrošače koje ona snabdijeva električnom energijom. Dalje je navedeno da je procenat učešća gubitaka, koji su posljedica tranzita, izračunat na osnovu formule utvrđene Metodologijom za prenos i podataka datih u Obrascu P, uz primjenu podataka iz dokumentacije koju je CGES dostavio, a koja se odnosi na obračun gubitaka u prenosnom sistemu i gubitaka koji nastaju po osnovu tranzita za 2012, 2013. i 2014. godinu. Dato je obrazloženje da je cijena za pokrivanje gubitaka u prenosnoj mreži određena tržišnom metodom, na osnovu cijene električne energije na mađarskoj berzi – HUPX. U momentu podnošenja Zahtjeva cijena fjučersa za 2016. godinu, za baznu energiju na ovoj berzi iznosila je 40.32 €/MWh, a za vršnu 49.76 €/MWh. Predložena cijena gubitaka izračunata je kao ponder dvije navedene cijene sa 75%-nim učešćem cijene bazne energije i 25%-nim učešćem vršne energije, uz dodatak očekivane vrijednosti zagušenja prekograničnih prenosnih kapaciteta u pravcu Mađarska – Srbija - Crna Gora i procijenjenih troškova poslovanja. Članom 8 stav 3 Metodologije za prenos propisano je da se troškovi za kupovinu električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu izračunavaju kao proizvod (1) cijene električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka, (2) dozvoljene stope gubitaka u prenosnom sistemu i (3) električne energije planirane energetskim bilansom za svaku kalendarsku godinu tokom regulatornog perioda za isporuku iz prenosnog sistema na mjestima isporuke: a) kupcima koji su direktno priključeni na prenosni sistem i b) distributivnom sistemu, (MWh). Članom 20 stav 2 tačka 9 Metodologije za prenos propisano je da se uz zahtjev dostavljaju ugovori, predugovori, okvirni sporazumi ili drugi dokumenti u vezi sa nabavkom električne energije za pokrivanje gubitaka u prenosnom sistemu, kojima imalac licence dokazuje da će obezbijediti redovno, sigurno, pouzdano i kvalitetno pružanje regulisane usluge. Članom 10 stav 8 Metodologije za prenos, propisano je da, kada operator prenosnog sistema obezbjeđuje električnu energiju za pokrivanje gubitaka u prenosnom sistemu od domaćih proizvođača, prilikom ugovaranja za tu energiju uzima se cijena koja je sastavni dio regulisanih tarifa za snabdijevanje, utvrđena od strane Agencije prilikom utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda za javnog snabdjevača. Analizom dostavljene dokumentacije utvrđeno je sljedeće: - Obračun koeficijenta koji odražava učešće gubitaka nastalih usljed tranzita energije u gubicima u prenosnom sistemu, koji je CGES dostavio, iznosi 9,079 %. Detaljnom analizom dostavljenih podataka, utvrđeno je da ovaj koeficijent nije pravilno izračunat. Naime, prilikom obračuna 49

prosječnih gubitaka usljed tranzita za prethodne tri godine (2012 - 2014. godina) uzet je prosti, a ne ponderisani prosjek godišnjih stopa gubitaka usljed tranzita. Primjenom ponderisanog prosjeka godišnjih stopa gubitaka usljed tranzita, koeficijent koji odražava učešće gubitaka nastalih usljed tranzita u gubicima u prenosnom sistemu utvrđuje se na 9,125 %. - Stopa gubitaka u prenosnom sistemu, izračunata od strane CGES, iznosi 3,6036 %. Primjenom koeficijenta koji odražava učešće gubitaka nastalih usljed tranzita u gubicima obračunatog na bazi ponderisanog prosjeka godišnjih stopa gubitaka usljed tranzita (9,125%), dozvoljena stopa gubitaka u prenosnom sistemu utvrđuje se na 3,6018 %. - Troškovi za kupovinu električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu u Zahtjevu CGES obračunati su primjenom bruto konzuma prenosnog sistema od 3.349.085 MWh. Polazeći od planirane potrošnje elektrodistributivnih kupaca (2.101.000 MWh), uz primjenu dozvoljene stope gubitaka u elektrodistributivnom sistemu od 8,64%7 izračunavaju se gubici u distributivnom sistemu u količini od 198.694 MWh. Ukupne potrebe elektrodistibutivnog sistema iznose 2.299.694 MWh. Energija planirana za isporuku elektrodistributivnim kupcima iz prenosnog sistema dobija se kao razlika ukupnih potreba elektrodistributivnog sistema (2.299.694 MWh) i planirane proizvodnje malih hidroelektrana priključenih na elektrodistributivni sistem (105.500 MWh) i iznosi 2.194.194 MWh. Energija potrebna za isporuku kupcima iz prenosnog sistema iznosi 3.070.279 MWh i predstavlja zbir energije planirane za isporuku iz prenosnog sistema elektrodistributivnim kupcima i energije planirane za isporuku iz prenosnog sistema kupcima direktno priključenim na prenosni sistem (2.194.194 MWh + 876.085 MWh). Energija dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu dobija se primjenom stope dozvoljenih gubitaka od 3,6018% na energiju potrebnu za isporuku kupcima iz prenosnog sistema (3.070.279 MWh) i iznosi 114.717 MWh. Bruto konzum prenosnog sistema iznosi 3.184.996 MWh, a dobija se kao zbir energije planirane za isporuku iz prenosnog sistema elektrodistributivnim kupcima (2.194.194 MWh), energije planirane za isporuku iz prenosnog sistema kupcima direktno priključenim na prenosni sistem (876.085 MWh) i energije dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu (114.717 MWh). Na osnovu prethodno navedenog, trošak nabavke električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu računat je sa količinom energije od 114.717 MWh i cijenom električne energije od 37,5709 €/MWh, utvrđenom u skladu sa Metodologijom za utvrđivanje regulatornog prihoda javnog snabdjevača i regulisanih tarifa za snabdijevanje električnom energijom (''Službeni list CG'', br. 2/12, 12/12, 27/14 i 32/15), što je u skladu sa članom 10 stav 8 Metodologije za prenos, i utvrđen je u iznosu od 4.310.024,63 €. Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, utvrđeni su troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u ukupnom iznosu od 2.713.663 €, odnosno: - za prvu godinu regulatornog perioda u iznosu od 848.278 €, - za drugu godinu regulatornog perioda u iznosu od 931.353 €, i - za treću godinu regulatornog perioda u iznosu od 934.033 €.

7

Izvor: ''Studija smanjenja gubitaka snage i energije u elektrodistributivnim mrežama Crne Gore'', od juna 2015. godine, Univerzitet Crne Gore, Elektrotehnički fakultet, zavedena u EPCG pod brojem 40-00-16437 od 01.09.2015. godine

50

Tabela 8. Pregled odobrenih i ostvarenih troškova koji se ne mogu kontrolisati u regulatornom periodu 01.08.2012 - 31.07.2015. godina8 Ukupno za regulatorni period Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati Troškovi poreza na imovinu, taksi i 1 naknada u skladu sa zakonom (Tbpo) Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i 2 sistemskih usluga (Tpsut) Troškovi koji nastaju na osnovu 3 međunarodnih ugovora (Tmu) Troškovi za zaštitu životne sredine 4 (Tzst) Ostali troškovi poslovanja koji se ne 5 mogu kontrolisati u skladu sa zakonom (Tot) Ukupno (1+2+3+4+5)

Odobreno €

Ostvareno €

Odstupanje €

1

2

2-1

Odstupanje % (2/1)-1

1.217.388

889.507

-327.881

-26,93%

317.629

1.636.591,78

1.318.962,78

415,25%

323.901

660.130

336.229

103,81%

305.127

4.125

-301.002

-98,65%

549.618 2.713.663

352.323 3.542.677

-224.295 829.014

-40,81% 30,55%

Članom 11 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da se troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati izračunavaju kao zbir sljedećih troškova: troškova koji se odnose na poreze na imovinu, takse i naknade u skladu sa zakonom, troškova za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga i usluga balansiranja utvrđenih u skladu sa Metodologijom za utvrđivanje cijena i uslova za pružanje pomoćnih i sistemskih usluga i usluga balansiranja prenosnog sistema električne energije (''Službeni list Crne Gore'', broj 40/15), troškova koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora, troškova za zaštitu životne sredine i ostalih troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom. Članom 11 stav 3 Metodologije za prenos propisano je da se troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati utvrđuju na osnovu dostavljene dokumentacije i obrazloženja od strane imaoca licence. Članom 8 stav 4 Metodologije za prenos propisano je da se troškovi poslovanja iskazuju računovodstvenom dokumentacijom, koja se vodi u skladu sa zakonom kojim je uređeno računovodstvo, odnosno računovodstvenim standardima koji se primjenjuju u Crnoj Gori. U skladu sa navedenim izvršena je analiza na sljedeći način: 1) Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom zahtijevani su u iznosu od 608.000 €. U dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za period 01.01.2016 - 31.12.2016. godina'' navedeno je da su troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom veći u odnosu na ostvarenje iz 2014. godine (603.462,73 € 9 ) zbog: povećanog troška naknada za licence koji nastaje plaćanjem licence za OVS Microsoft, a koju je CGES u obavezi da plaća zbog unapređenja i održavanja računarske opreme, povećanog troška poreza na imovinu, koji nastaje povećanjem vrijednosti objekata, za koju je subjekat u zakonskoj obavezi da plaća porez na nepokretnosti, kao i zbog zaključaka o prinudnoj naplati, izdatih od strane Sekretarijat za privredu i finansije Opštine Kolašin, br. 04-2119/up od 06.12.2013. godine, 04-2218/up od 06.12.2013. godine i 04-2120/up od 06.12.2013. godine, koji su donijeti po osnovu rješenja kojima je utvrđena obaveza CGES da plati porez na nepokretnosti, a takođe je ukazano na mogućnost pojave novih troškova koji se ne mogu kontrolisati, a odnose se na lokalne naknade i poreze. Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 1.313.777 €, što je za 96.389 € ili za 7,92% više od odobrenog iznosa od 1.217.388 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 437.818 €, što je za 32.022 € ili za 7,89 % više od odobrenog iznosa od 405.796 €,

Napomena za Tabelu 7: Ostvarenja troškova koji se ne mogu kontrolisati su uzeta iz kartica konta glavne knjige, koje su dostavljene uz Zahtjev. 9 Izvor: dokument “Analitika troškova 2012 - 2015”, dostavljena uz Zahtjev. 8

51

- u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 382.207 €, što je za 23.589 € ili za 5,81 % manje od odobrenog iznosa od 405.796 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 493.752 €, što je za 87.956 € ili za 21,67 % više od odobrenog iznosa od 405.796 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 114.248 € ili za 23,14% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 170.074 € ili za 38,84% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 202.204 € ili za 49,83% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, kao i u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi administrativnih taksi zahtijevani su u iznosu od 5.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na plaćanje administrativnih taksi u skladu sa zakonom. U vezi sa taksama na brojila i telefone navedeno je da shodno Zakonu o taksama, iste su se počele naplaćivati od jula 2012. godine, a naplata je trajala do kraja 2013. godine, što objašnjava veliki porast ovog troška u toku 2013. godine u odnosu na 2012. godinu, kao i nepostojanje ovog troška u 2014. godini. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 19,71% od ostvarenja 4.176,69 € u 2012. godini (od čega se 491,00 € odnosi na takse na brojila i telefone), za 32,91% od ostvarenja od 3.761,88 € u 2013. godini (od čega se 1.579,58 € odnosi na takse na brojila i telefone), a skoro šest i po puta od ostvarenja od 777,20 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova taksi u prethodne tri godine iznosi 2.905,26 €, a kada se izuzmu takse na brojila i telefone prosječan iznos je 2.215,06 €. Agencija je ovaj trošak ocijenila opravdanim, jer se radi o troškovima koji se javljaju u toku redovnog poslovanja, a kako subjekat nije obrazložio povećanje ovog troška u odnosu na trogodišnji prosjek, isti je utvrdila 2.215,06 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine. b. Troškovi komunalnih usluga zahtijevani su u iznosu od 48.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani kao prosjek ostvarenja iz 2013. godine i prvih devet mjeseci 2014. godine, kao i na osnovu faktura koje je CGES dobio od opština u kojima se nalaze objekti, a čije plaćanje predstavlja zakonsku obavezu. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', kao i kartice glavne knjige broj 5555 – Lokalne komunalne takse za period 01.01.2013 - 31.12.2013. godina i prateće dokumentacije koja je uz nju dostavljena (dva rješenja o visini lokalne komunalne takse izdata od Glavnog grada Podgorica – Uprava lokalnih javnih prihoda), utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova za 1,99% veći od ostvarenja od 47.061,14 € u 2012. godini, za 14,71% manji od ostvarenja od 56.281,33 € u 2013. godini, a za 5,01% veći od ostvarenja od 45.711,56 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova komunalnih usluga u prethodne tri godine iznosi 49.684,68 €. Članom 11 stav 1 Zakona o lokalnim komunalnim taksama (''Službeni list CG'', broj 27/06) propisano je da opština može do kraja 2007. godine, propisati obavezu plaćanja lokalne komunalne takse i po osnovu korišćenja objekata kojima se vrši prenos električne energije, dok je stavom 2 propisano da se lokalne komunalne takse za korišćenje predmeta, odnosno prava plaćaju mjesečno, do 15-og u mjesecu za prethodni mjesec. S obzirom da je riječ o troškovima koji su nastali usljed zakonske obaveze, kao i da je zahtijevani iznos obrazložen na jasan i provjerljiv način, koji dokumentuje njegovu opravdanost, ocijenjeno je da su troškovi komunalnih usluga planirani u realnom iznosu i isti su utvrđeni u iznosu od 48.000 €. c. Trošak po osnovu licence za obavljanje djelatnosti prenosa električne energije zahtijevan je u iznosu od 160.000 €. 52

Odredbama Zakona propisano je: članom 2 stav 1 tačka 2 da je energetska djelatnost prenos električne energije, članom 55 stava 1 da se energetske djelatnosti mogu obavljati samo na osnovu licence, koju izdaje Agencija, i članom 55 stav 9 da je energetski subjekat dužan da plati godišnje naknade za period za koji je izdata licenca u visini u kojoj utvrdi Agencija. CGES je imalac Licence za obavljanje djelatnosti prenosa električne energije, iz čega proizilazi njegova zakonska obaveza da plaća godišnju naknadu po osnovu korišćenja licence. Agencija je, kao organ koji izdaje navedenu licencu, izvršila uvid u rješenja o utvrđivanju iznosa naknada za licence, za period 2012 - 2015. godina. Kako je trošak po osnovu izdate licence za obavljanje prenosa električne energije proističe iz zakonske obaveze, ovaj trošak je ocijenjen kao opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 160.000 €. d. Troškovi po osnovu licence za telekomunikacije zahtijevani su u iznosu od 160.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na godišnju ratu za sistemski softver (OVS), za koju postoji obaveza plaćanja kompaniji Microsoft za licencirane softvere na računarima CGES, godišnju korporativnu licencu za antivirusni softver, naknadu za korišćenje softvera SCALAR (softver za lokalizaciju i analizu atmosferskih pražnjenja), AMA soft licenca i Iconics licenca (godišnja licenca za softver za vizuelizaciju podataka iz EES). Analizom kartica glavne knjige broj 5591 – Troškovi licenci, kao i prateće dokumentacije koja je uz njih dostavljena, zaključeno je da su troškovi licence u 2012. godini u iznosu od 81.387,06 €, u 2013. godini u iznosu od 83.936,63 €, a u 2014. godini ostvareni u iznosu od 160.545,04 €. S obzirom da je zahtijevani iznos ovih troškova obrazložen na jasan i provjerljiv način, kao i da je dostavljenom dokumentacijom potvrđeno da su troškovi po osnovu licence za telekomunikacije planirani u realnom iznosu, isti su utvrđeni u iznosu od 160.000 €. e. Troškovi licence elektronskih komunikacija - dodatna djelatnost zahtijevani su u iznosu od 8.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja u prethodnom periodu, a nastaju po osnovu obaveze CGES da plaća naknadu za korišćenje dodijeljenih radio-frekvencija i naknadu za administriranje radio-frekvencija Agenciji za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost. U dopisu, broj 12875 od 26.10.2015. godine, CGES je naveo da se ovaj trošak odnosi na regulisanu djelatnost i da je u pitanju trošak koji se ne može kontrolisati. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, u vezi troška licence elektronskih komunikacija - dodatna djelatnost je prihvaćena. Zakonom o elektronskim komunikacijama (''Službeni list CG'', br. 40/13 i 56/13) članom 99 stav 1 propisano je da fizička i pravna lica radio-frekvencije mogu koristiti na osnovu odobrenja za korišćenje radiofrekvencija, koje izdaje Agencija za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost; članom 115 stav 1 da se odobrenje izdaje na period od pet godina, a za ekskluzivno korišćenje radiofrekvencija na teritoriji Crne Gore, najduže do 15 godina; članom 124 stav 1 da nosilac odobrenja za korišćenje radio-frekvencija je dužan da Agenciji plaća godišnju naknadu za korišćenje radio-frekvencija; članom 125 stav 2 da visinu naknade određuje Agencija rješenjem za svaku kalendarsku godinu. Takođe je članom 124 st. 6 i 7 istog zakona propisano da je nosilac odobrenja za korišćenje radio-frekvencija dužan da plaća godišnju naknadu za pokrivanje troškova administriranja radio-frekvencijskog spektra, kao i da se navedena naknada uplaćuje u budžet Crne Gore, do 31. decembra za tekuću godinu. Uvažavajući činjenicu da ovaj trošak nastaje po osnovu zakonske obaveze, kao i obrazloženje da se troškovi licence elektronskih komunikacija odnose na regulisanu djelatnost, isti su utvrđeni u iznosu od 8.000 €. f. Troškovi poreza na imovinu zahtijevani su u iznosu od 250.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani uzimajući u obzir vrijednost imovine CGES i primjenjive stope poreza na nepokretnosti, shodno Zakonu o porezu na nepokretnosti. Dalje je navedeno da povećanje troška poreza na imovinu u odnosu na prethodni period nastaje povećanjem vrijednosti objekata, za koje postoji zakonska obaveza plaćanja poreza na nepokretnosti. 53

Povećanje vrijednosti objekata nastaje usljed kontinuiranih rekonstrukcija, a uz uvažavanje stope inflacije. Takođe je navedeno da je planirano aktiviranje TS ''Kličevo'', što će takođe uticati na povećanje iznosa poreza na nepokretnosti. Vrijednost ove kategorije troškova uvećana je u odnosu na realizaciju iz prethodnog perioda za oko 75.000 €, usled postojanja realnog rizika od pojave novih troškova koje CGES ne može kontrolisati, a koji se odnose na lokalne naknade i poreze (zaključci o prinudnoj naplati). Subjekat je u cilju dokumentovanja ovog troška dostavio kartice glavne knjige broj 5550 – Troškovi poreza na imovinu i rješenja o utvrđivanju poreza na nepokretnosti. Analizom kartica glavne knjige broj 5550 – Troškovi poreza na imovinu, kao i prateće dokumentacije koja je uz njih dostavljena, zaključeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu od 143.018,44 € u 2012. godini, u iznosu od 144.697,47 € u 2013. godini, a u iznosu od 141.182,57 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova poreza na imovinu u prethodne tri godine iznosi 142.966,16 €. Subjekat je u cilju dokumentovanja ovog troška dostavio rješenja o utvrđivanju poreza na nepokretnosti izdata od strane Opštine Kolašin – Sekretarijat za privredu i finansije, i to: Rješenje za 2009. godinu, broj 04-194 od 18.11.2013. godine; Rješenje za 2010. godinu, broj 04-195 od 18.11.2013. godine; Rješenje za 2011. godinu, broj 04-196 od 18.11.2013. godine; za 2012. godinu, broj 04-197 od 18.11.2013. godine; Rješenje za 2013. godinu, broj 04-198 od 18.11.2013. godine. U svim rješenjima je utvrđena naknada u iznosu od 74.550,36€. Članom 13 st. 1 i 2 Zakona o porezu na nepokretnosti (''Službeni list RCG'', br. 65/01 i 69/03, i ''Službeni list CG'', br. 75/10 i 9/15) propisano je da se porez na nepokretnosti utvrđuje rješenjem nadležnog organa jedinice lokalne samouprave do 31. maja tekuće godine, a da se porez na nepokretnosti plaća u dvije jednake rate, od kojih prva dospijeva 30. juna, a druga 30. novembra godine za koju se porez utvrđuje. Uz Zahtjev su dostavljena tri zaključka o prinudnoj naplati duga na ime poreza na nepokretnosti u iznosu od 74.550,36 € za 2011. 2012. i 2013. godinu. Sva tri zaključka su donesena od strane Opštine Kolašin – Sekretarijata za privredu i finansije na dan 06.12.2013. godina. Pošto su zaključci o prinudnoj naplati stigli sa zakašnjenjem od par godina, a objekti su i dalje u vlasništvu CGES, jasno je da će isti troškovi nastati i u narednom periodu. S obzirom da je subjekat dokumentovao osnovanost ovog troška na jasan i provjerljiv način, a da se iznos naknade po ovom osnovu nije mijenjao u prethodnom periodu, ocijenjeno je da je trošak u iznosu od 74.550,36 € opravdan. Uzimajući u obzir dinamiku ostvarenja troškova poreza na imovinu, prosječno ostvarenje u prethodnom trogodišnjem periodu, rješenja o utvrđivanju poreza na nepokretnosti, kao i zaključke o prinudnoj naplati duga na ime poreza na nepokretnosti, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 217.516,52 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine u iznosu od 142.966,16 €, uvećanog za iznos poreza na nepokretnosti na teritoriji Opštine Kolašin u iznosu od 74.550,36 €. g. Troškovi neodbitnog dijela ulaznog PDV zahtijevani su u iznosu od 21.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi nastaju u skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrijednost, da CGES nema mogućnost odbitka ulaznog PDV, kao i da je iznos PDV koji se ne može odbiti planiran na osnovu prethodnog perioda. Analizom podataka datih u dokumentima ''Analitika troškova 2012 - 2015'' i ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'' utvrđeno je da je zahtijevani iznos ovih troškova veći za 15,90% od ostvarenja od 18.118,83 € u 2012. godini, za 15,15% od ostvarenja od 18.236,49 € u 2013. godini i za 39,14% od ostvarenja od 15.092,27 € u 2014. godini. Prosječno ostvarenje troškova neodbitnog dijela ulaznog PDV u prethodne tri godine iznosi 17.149,20 €. U dopisu, broj 13001 od 28.10.2015. godine, CGES se izjasnio da troškovi neodbitnog PDV nijesu vezani za obavljanje regulisane djelatnosti CGES, već za određene vrste troškova koji nastaju u redovnom poslovanju, a odnose se na putničke automobile, goriva i maziva, rezervne djelove i usluge povezane sa njima, kao i na izdatke za reprezentaciju. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, vezana za troškove neodbitnog dijela ulaznog PDV nije prihvaćena, s obzirom da se CGES izjasnio da troškovi neodbitnog PDV nijesu vezani za obavljanje regulisane djelatnosti. 54

U skladu sa navedenim, utvrđeno je da ovi troškovi nijesu opravdani. h. Troškovi naknada po osnovu korišćenja puteva i putnog zemljišta zahtijevani su u iznosu od 4.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani na osnovu ostvarenja iz prethodnog perioda. Dalje je navedeno da je CGES, u skladu sa Zakonom o putevima, dužan da plaća naknadu za korišćenje komercijalnih objekata kojima je omogućen pristup sa puta, kao i drugih naknada u skladu sa Zakonom. Analizom kartica glavne knjige broj 5554 – Troškovi naknada za korišćenje puteva, kao i prateće dokumentacije koja je uz njih dostavljena, zaključeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu od 1.766,00 u 2012. godini, a u iznosu od 7.958,80 € u 2013. godini. Uz Zahtjev su dostavljena sljedeća rješenja o utvrđivanju obaveze plaćanja naknade za korišćenje putnog zemljišta za 2014. godinu: i. Rješenje o utvrđivanju godišnje naknade za korišćenje putnog zemljišta za 2014. godinu, izdato od strane Opštine Bijelo Polje – Uprava javnih prihoda, broj UP.08/3-74/14 od 19.02.2014. godine, u iznosu od 1.396,80 €; ii. Rješenje o utvrđivanju godišnje naknade za korišćenje komercijalnih objekata za 2014. godinu, izdato od strane Opštine Berane – Uprava lokalnih javnih prihoda, broj 12-436-17 od 29.05.2014. godine, u iznosu od 100 €; iii. Rješenje o utvrđivanju godišnje naknade za korišćenje komercijalnog objekta kojem je omogućen pristup sa opštinskog puta za 2014. godinu, izdato od strane Opštine Tivat – Sekretarijat za finansije i ekonomski razvoj, broj 0822-422-up-15407 od 30.05.2014. godine, u iznosu od 60 €; iv. Rješenje o utvrđivanju godišnje naknade za korišćenje komercijalnih objekata kojima je omogućen pristup sa opštinskog ili nekategorisanog puta za 2014. godinu, izdato od strane Opštine Pljevlja – Uprava lokalnih javnih prihoda, broj 436-105D od 15.08.2014. godine, u iznosu od 750 €. Na osnovu navedenih rješenja ocijenjeno je da je ostvarenje troškova naknada za korišćenje puteva u 2014. godini iznosilo 2.306.80 €, a da su na kartici glavne knjige broj 5554 – Troškovi naknada za korišćenje puteva za istu godinu iskazani u iznosu 0 €, usled prilagođavanja regulatornom kontnom planu i ispravke vrijednosti za uplatu koja je izvršena. Prosječno ostvarenje troškova naknada po osnovu korišćenja puteva i putnog zemljišta u prethodne tri godine iznosi 4.010,53 €. Članom 22 stav 1 tač. 9 i 10 Zakona o putevima (''Službeni list RCG'', broj 42/04 i ''Službeni list CG'', br. 54/09 i 36/11) propisano je da se za korišćenje javnih puteva plaćaju naknade, i to: naknada za postavljanje cjevovoda, vodovoda, kanalizacije, električnih, telefonskih i telegrafskih vodova na javnom putu i sl. i godišnja naknada za cjevovode, vodovode, kanalizaciju, električne, telefonske i telegrafske vodove i sl. ugrađene na javnom putu. S obzirom da troškovi naknada po osnovu korišćenja puteva i putnog zemljišta nastaju po osnovu zakonske obaveze, kao i da je dostavljenom dokumentacijom potvrđeno da su ovi troškovi planirani u realnom iznosu, isti su utvrđeni u iznosu od 4.000 €. U skladu sa prethodno navedenim, troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom utvrđeni su u iznosu od 599.731,58 € (a. 2.215,06 € + b. 48.000 € + c. 160.000 € + d. 160.000 € + e. 8.000 € + f. 217.516,52 € + h. 4.000 €). Troškove koje je subjekat zahtijevao u okviru ove kategorije, a odnose se na troškove neodbitnog dijela ulaznog PDV, koji nijesu bili potkrijepljeni validnom dokumentacijom, nijesu prihvaćeni kao opravdani, odnosno ocjenjeno je da isti ne mogu biti nadoknađeni iz tarifa. 2) Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga Odlukom o utvrđivanju cijena za pružanje pomoćnih i sistemskih usluga i usluga balansiranja Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica za 2016. godinu, broj 15/2539-14 od 27.11.2015. godine, koja je donijeta u skladu sa članom 41 stav 1 Metodologije za utvrđivanje cijena i uslova za pružanje pomoćnih i sistemskih usluga i usluga balansiranja prenosnog sistema električne energije, utvrđeni su troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga u ukupnom iznosu od 798.604,27 €. 55

3) Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora zahtijevani su u iznosu od 454.000 €. U Zahtjevu je navedeno da se ovi troškovi odnose na trošak po osnovu članarine u ENTSO-E, trošak po osnovu članarine u METSO, trošak usluga Aukcijske kuće za dodjelu kapaciteta na interkonektivnim vodovima u JIE, kao i trošak usluga proračuna stabilnosti sistema za regionalni blok. Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 1.313.777 €, što je za 96.389 € ili za 7,92% više od odobrenog iznosa od 1.217.388 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 227.824 €, što je za 119.857 € ili za 111,01 % više od odobrenog iznosa od 107.967 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 220.386 €, što je za 112.419 € ili za 104,12 % više od odobrenog iznosa od 107.967 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 338.148 €, što je za 230.181 € ili za 213,20 % više od odobrenog iznosa od 107.967 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 115.852 € ili za 34,26% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 191.880 € ili za 73,20% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 346.033 € ili za 320,50% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, kao i u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period. U dokumentu ''Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem'', data su obrazloženja zahtijevanih iznosa ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi po osnovu članarina u poslovnim udruženjima zahtijevani su u iznosu od 190.000 €. Troškovi članarina poslovnim udruženjima obuhvataju sljedeće: i. Trošak članarine u ENTSO-E10 je planiran na osnovu fakture za 2014. godinu u iznosu od 170.555,87 €. Asocijacija ENTSO-E osnovana je na osnovu regulative EC 714/2009. Godišnja članarina utvrđuje se proporcionalno glasačkim pravima CGES u organizaciji, a na osnovu godišnjeg budžeta organizacije, koji utvrđuje Generalna skupština ENTSO-E. U cilju dokumentovanja opravdanosti ovog troška subjekat je dostavio račune izdate od strane ENTSO-E, i to: Račun, broj FEE 2012 - 40 od 15.01.2012. godine, na iznos od 107.966,60 €; Račun, broj FEE 2013 - 40 od 15.01.2013. godine, na iznos od 131.073,33 €; Račun, broj FEE 2014-40 od 15.01.2014. godine, na iznos od 170.555,87 €; Račun, broj FEE 2015-40 od 22.01.2015. godine, na iznos od 170.618,49 €. Na osnovu dostavljene dokumentacije utvrđeno je da je godišnja naknada za članstvo iznosila 107.966,60 € za 2012. godinu, 131.073,33 € za 2013. godinu, 170.555,87 € za 2014. godinu i 170.618,49 € za 2015. godinu. U dokumentu ENTSO-E ''Odobravanje budžeta za 2015. godinu'', takođe je navedeno da godišnja naknada za članstvo CGES za 2015. godinu iznosi 170.618,49 €, utvrđena na osnovu proporcionalnog glasačkog prava CGES u organizaciji. S obzirom da je subjekat dokumentovao osnovanost ovog troška na jasan i provjerljiv način ocijenjeno je da je trošak po osnovu članarine u ENTSO-E opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 170.618,49 €. ii. Trošak po osnovu članarine u METSO11 planiran je na osnovu fakture za 2015. godinu. Godišnja METSO članarina utvrđuje se proporcionalno glasačkim pravima CGES u organizaciji, a na osnovu godišnjeg budžeta organizacije, koji utvrđuje Generalna skupština. ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity - Evropska mreža operatora prenosnih sistema električne energije) je osnovan u skladu sa Trećim energetskim paketom EU za unutrašnje tržište električne energije u 2009. godini, koji ima za cilj liberalizaciju tržišta gasa i električne energije u EU. 11 METSO (Mediterranean Transmission System Operators – Operatori prenosnog sistema Mediterana) je asocijacija koja udružuje sve operatore zemalja Mediterana sa ciljem definisanja zajedničkih smjernica za saradnju i razvoj prenosnih sistema. 10

56

U cilju dokumentovanja opravdanosti ovog troška subjekat je dostavio Račun, broj 17-2015 od 22.04.2015. godine, izdat od strane METSO, po osnovu godišnje članarine na iznos od 10.000€. S obzirom da je subjekat dokumentovao osnovanost ovog troška na jasan i provjerljiv način ocijenjeno je da je trošak po osnovu članarine u METSO opravdan i isti je utvrđen u iznosu od 10.000 €. Shodno navedenom, troškovi po osnovu članarina u poslovnim udruženjima utvrđeni su u iznosu od 180.618,49€. b. Troškovi ostalih neproizvodnih usluga zahtijevani su u iznosu od 264.000 €. i. Troškovi usluga koordinacije SMM regulacionog bloka, koju za kontrolne oblasti Srbija, Makedonija i Crna Gora obavlja Elektromreža Srbije (EMS). Uvidom u kartice glavne knjige broj 5507 – Ostale neproizvodne usluge (EMS), kao i prateće dokumentacije koja je uz njih dostavljena (računi izdati od strane Elektromreže Srbije – naknada za usluge koordinacije SMM bloka), utvrđeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu od 24.000,00 € u 2012. godini, u iznosu od 22.000,00 € u 2013. godini, a u iznosu 26.044,00 € u 2014. godini, odnosno 24.014,67 € u prosjeku. Trošak po ovom osnovu je utvrđen na osnovu faktura koje EMS ispostavljaju CGES, koje u periodu 2012 – 2015. godina iznose 2.000 € mjesečno. U skladu sa navedenim, troškovi usluga koordinacije SMM regulacionog bloka utvrđeni su u iznosu od 24.000 €. ii. Trošak usluga Kancelarije za koordinisane aukcije u Jugoistočnoj Evropi (SEE CAO), posredstvom koje CGES obavlja trgovinu svojim kapacitetima na međusistemskim (prekograničnim) vodovima, procjenjen je u iznosu od 120.000 € na godišnjem nivou. Usluga koordinisane dodjele prekograničnih prenosnih kapaciteta na nivou regiona Jugoistočne Evrope, obavlja Kancelarija za koordinisane aukcije u Jugoistočnoj Evropi (SEE CAO), za potrebe operatora prenosnih sistema Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Albanije, Kosova, Grčke, Turske i Crne Gore, a u skladu principima definisanim Regulativom 714/2009. U dopisu, broj 12875 od 26.10.2015. godine, CGES se izjasnio da je prilikom osnivanja SEE CAO 2012. godine uplaćena donacija, odnosno pomoć prilikom osnivanja u iznosu od 27.808 €. Dalje je navedeno da mjesečna nadoknada za usluge koordinisane dodjele prekograničnih prenosnih kapaciteta na nivou regiona JIE, koju CGES plaća od januara 2015. godine iznosi 7.321,42 €, bez PDV. Takođe je istaknuto da je trošak u iznosu od 120.000 €, za drugi regulatorni period projektovan uzimajući u obzir određeni porast mjesečne cijene usluga koje će pružati Kancelarije za koordinisane aukcije u budućem periodu. Kako je nesporno da se ovaj trošak javlja u kontinuitetu, a uvažavajući dato obrazloženje, ocijenjeno je da je isti opravdan i utvrđen je u iznosu od 87.857,04 €, koliko iznosi godišnja naknada za usluge koordinisane dodjele prekograničnih prenosnih kapaciteta na nivou regiona JIE, izračunata na osnovu mjesečne fakture za 2015. godinu. iii. Trošak po osnovu usluga RSCI12 se odnosi na usluge koordinisanih proračuna sigurnosti rada EES na nivou regiona Jugoistočne Evrope, koju obavlja DOO ''Centar za koordinaciju sigurnosti'' (SCC) sa sjedištem u Beogradu, za potrebe operatora prenosnih sistema Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore, a u skladu sa pravilima ENTSO-E, Operativnim priručnikom i zaključcima ENTSO-E Komiteta za upravljanje sistemom. Ovi troškovi su procijenjeni u iznosu od 120.000 € na godišnjem nivou. U dopisu CGES, broj 12875 od 26.10.2015. godine, je navedeno da trošak usluga RSCI nastaje po osnovu regionalne saradnje između zemalja Zapadnog Balkana, koja je dogovorena na samitu u Beču u okviru Berlinskog procesa. Na osnovu Ugovora o korišćenju usluga, broj 9717 od 10.08.2015. godine, zaključen za period 01.08-

RSCI (Regional Security Coordination Initiative – Centar za koordinaciju sigurnosti) je organizacija čiji je cilj da razvije neophodne servise propisane evropskim mrežnim pravilima i ENTSO-E internom regulativom.

12

57

31.12.2015. godine, između CGES i DOO ''Centar za koordinaciju sigurnosti'' Beograd, utvrđeno je da mjesečna faktura po ovom osnovu iznosi 12.000 €. Kako je nesporno da se ovaj trošak javlja u kontinuitetu, a uvažavajući dato obrazloženje, ocijenjeno je da je trošak opravdan i utvrđen je u iznosu od 144.000 €, koliko iznosi godišnja naknada, izračunata na osnovu mjesečne fakture za 2015. godinu. Troškovi ostalih neproizvodnih usluga utvrđeni su u iznosu od 255.857,04 € (i. 24.000 € + ii. 87.857,04 € + iii. 144.000 €). Shodno navedenom, troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora utvrđeni su u iznosu od 436.475,53 € (a. 180.618,49 € + b. 255.857,04 €). 4) Troškovi za zaštitu životne sredine zahtijevani su u iznosu od 42.000 €. Troškovi za zaštitu životne sredine su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 4.229,56 €, što je za 300.897,25 € ili za 98,61% manje od odobrenog iznosa od 305.127 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: -

u prvoj regulatornoj godini nije bilo ovih troškova, a odobreni su u iznos od 101.709 €,

- u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 2.403 €, što je za 99.306 € ili za 97,64 % manje od odobrenog iznosa od 101.709 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 1.826,56 €, što je za 99.882,44 € ili za 98,20 % manje od odobrenog iznosa od 101.709 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 40.173,44 € ili skoro 23 puta u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 40.590,15 € ili skoro 30 puta u odnosu na prosječno ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period. Zahtijevani iznos ovih troškova je manji za 59.709 € ili za 58,71% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, kao i u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period. U dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za period 01.01.2016 31.12.2016. godina'' navedeno je da je ovaj trošak obračunat na osnovu procjene CGES, kao i da isti proizilazi iz Plana ispitivanja i usluga od strane nadležnih institucija, kao i Plana ublažavanja nepovoljnih uticaja i šteta na životnu sredinu, a sastoji se od sljedećih kategorija: uklanjanje opasnog otpada i rekultivacija terena u slučaju havarija elemenata postrojenja koji sadrže izolaciona ulja ili druge opasne materije, pražnjenje uljne jame, uklanjanje postojećeg opasnog i ostalog otpada, sanacija i rekultivacija terena u CGES. Dalje je navedeno da će se u okviru stavke Preuzimanje i zbrinjavanje opasnog otpada riješiti pitanja tretmana nekih vrsta otpada iz Plana upravljanja otpadom. Takođe je uvedena stavka ''Sanacija i rekultivacija terena u slučaju ekoloških incidenata sa izlivanjem transformatorskog ulja iz opreme'', zbog potrebe rekultivacije zemljišta prilikom ekoloških incidenata. U dopisu, broj 12394 od 14.10.2015. godine, CGES je naveo da Plan ispitivanja i usluga od strane nadležnih institucija i Plan ublažavanja nepovoljnih uticaja i šteta na životnu sredinu još nijesu usvojeni od strane CGES, kao i da planovi nijesu osnov djelovanja CGES po ovom osnovu, već važeća zakonska regulativa. U Zahtjevu je navedeno da je u okviru troškova zaštite i ispitivanja planiran novi trošak u okviru Službe za zaštitu životne sredine u iznosu od 20.000 €, koji se odnosi na izradu Studije zatečenih izvora elektromagnetnih zračenja i drugih dokumenata po osnovu sprovođenja Zakona o zaštiti od nejonizujućeg zračenja (''Službeni list CG'', broj 35/13), u skladu sa kojim izradu studije treba da inicira Agencija za zaštitu životne sredine, a plaćanje je obaveza CGES. S obzirom da se navedeni iznos odnosi na zaštitu životne sredine, isti će biti razmatran u okviru ovih troškova. Članom 12 st. 1 i 2 Zakona o upravljanju otpadom (''Službeni list CG'', broj 64/11) propisano je da je imalac otpada dužan je da upravlja otpadom u skladu sa zakonom, odnosno da je dužan da obezbijedi preradu otpada, a ako je prerada nemoguća ili je ekonomski ili sa stanovišta zaštite životne sredine neopravdana, dužan je da obezbijedi da se otpad odloži ili na drugi način odstrani u skladu sa zakonom, dok je članom 28 stav 2 propisano da je proizvođač otpada dužan 58

da plan za upravljanje otpadom dostavi organu uprave nadležnom za poslove zaštite životne sredine, u roku od 60 dana prije početka postupka ili aktivnosti u toku koje nastaje otpad. Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, obzirom na djelatnost koju obavlja CGES je proizvođač više vrsta otpada, pa je dužan da izradi Plan za upravljanje otpadom i isti dostavi na odobrenje, što je i dokumentovano rješenjima izdatim od strane Agencije za zaštitu životne sredine, i to: Rješenjem, broj UPI-1268/8 od 11.11.2013. godine, kojim je data saglasnost CGES na Plan upravljanja otpadom, na period od tri godine; Rješenjem, broj UPI-1513/2 od 14.09.2015. godine, kojim je data saglasnost CGES na dopunjeni Plan upravljanja otpadom. Uvidom u karticu glavne knjige broj 5392 – Trošak za zaštitu životne sredine i uređenje zemljišta, utvrđeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu 4.119,75 € u 2014. godini. U dokumentu ''Analitika troškova 2012 - 2015'' nije prikazano ostvarenje troškova za zaštitu životne sredine u 2012. i 2013. godini. Primjedba CGES, navedena u dopisu 14035 od 17.11.2015. godine, koja se odnosi na troškove za zaštitu životne sredine je prihvaćena, s obzirom da je subjekat uz dopis, broj 14320 od 25.11.2015. godina, dostavio Ugovor o pružanju usluga preuzimanja i zbrinjavanja opasnog otpada, broj 14170 od 20.11.2015. godine, zaključen između CGES i DOO ''Štit Company'' Nikšić. Ugovor je zaključen na period od 12 mjeseci, a vrijednost Ugovora je 20.000 € (bez PDV). S obzirom da ovi troškovi nastaju po osnovu zakonske obaveze, a koje je subjekat obrazložio i dokumentovao zahtijevani iznos na jasan i provjerljiv način, isti su utvrđeni u zahtijevanom iznosu od 42.000 €. 5) Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati zahtijevani su u iznosu od 200.900 €. Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati su u prethodnom regulatornom periodu ostvareni u iznosu od 427.972 €, što je za 121.646 € ili za 22,13% manje od odobrenog iznosa od 549.618 €. Ovi troškovi po regulatornim godinama ostvareni su na sljedeći način: - u prvoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 116.168 €, što je za 67.038 € ili za 36,59% manje od odobrenog iznosa od 183.206 €, - u drugoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 129.456 €, što je za 53.750 € ili za 29,34% manje od odobrenog iznosa od 183.206 €, i - u trećoj regulatornoj godini ostvareni su u iznosu od 182.348 €, što je za 858 € ili za 0,47% manje od odobrenog iznosa od 183.206 €. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 18.552 € ili za 10,17% u odnosu na ostvareni iznos u trećoj regulatornoj godini, odnosno za 58.242 € ili za 40,83% u odnosu na prosječni ostvareni iznos za trogodišnji regulatorni period. Zahtijevani iznos ovih troškova je veći za 17.694 € ili za 9,66% u odnosu na odobreni iznos u trećoj regulatornoj godini, kao i u odnosu na prosječni odobreni iznos za trogodišnji regulatorni period. U dokumentu ‘‘Analitika troškova za regulatorni period sa obrazloženjem”, data su obrazloženja ovih troškova, po strukturi, u vezi sa kojim je izvršena sljedeća analiza: a. Troškovi naknade štete drugim licima zahtijevani su u iznosu od 150.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani u većem iznosu u odnosu na ostvarenje u 2014. godini (109.383,00 € 13 ), jer je u 2014. godini došlo do kašnjenja u realizaciji, što je izazvalo realokaciju navedenog troška u 2015. i 2016. godini. Razlozi za kašnjenje bili su uglavnom neregulisani imovinsko - pravni odnosi vlasnika zemlje, te im se iz tog razloga nije mogla izvršiti isplata u predviđenom periodu. Takođe je navedeno da će doći do povećanja ovog troška, jer će u toku 2016. godine biti intenzivirani radovi na projektu Čevo - Pljevlja. Članom 176 stav 1 Zakona propisano je da su vlasnici, odnosno držaoci nepokretnosti, dužni da omoguće energetskim subjektima nesmetan pristup do nepokretnosti i na nepokretnosti na kojima se nalaze ili grade energetski objekti, radi izvođenja radova na izgradnji, održavanju, 13

Izvor: dokument „Analitika troškova 2012 - 2015“, koji je dostavljen uz Zahtjev.

59

kontroli ispravnosti objekta, uređaja, postrojenja ili opreme i izvođenja drugih neophodnih radova, dok je stavom 2 propisano je da je energetski subjekat dužan da plati vlasniku nepokretnosti naknadu za eventualno pričinjenu štetu izvođenjem radova, čiju visinu utvrđuju sporazumno. Uvidom u kartice glavne knjige broj 57930 – Naknada štete drugim licima, kao i prateće dokumentacije koja je uz njih dostavljena (sporazumi o naknadi štete drugim licima), utvrđeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu od 103.999,00 € u 2012. godini, u iznosu od 77.033,00 € u 2013. godini, a u iznosu 109.383,00 € u 2014. godini, odnosno 96.805,00 € u prosjeku. Uzimajući u obzir ostvarenja troškova naknade štete drugim licima u prethodnom periodu, kao i obrazloženja zahtijevanog iznosa ovog troška, isti su utvrđeni u iznosu od 96.805,00 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine. Dio zahtjeva koji se odnose na troškove koji će nastati po osnovu kašnjenja u isplati naknade štete drugim licima, usled neriješenih imovinsko - pravnih odnosa vlasnika zemlje, nije razmatran, jer će isti biti predmet korekcija, nakon njihovog nastanka, kada se ispune uslovi za to. b. Troškovi po osnovu javnog oglašavanja zahtijevani su u iznosu od 6.000 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani po osnovu ostvarenja iz 2013. godine i povećanja koje će nastati usljed pojave troška naknade za objavljivanje finansijskih iskaza emitenta, koji predstavlja iznos koji fakturiše Komisija za hartije od vrijednosti po osnovu Odluke o visini naknade za rad Komisije za hartije od vrijednosti. U dopisu, broj 12875 od 26.10.2015. godine, CGES je naveo da se u troškove javnog oglašavanja, pored troškova za rad Komisije za hartije od vrijednosti, uključuju i obaveze oglašavanja u sredstvima javnog informisanja prilikom objave tendera i održavanja Skupštine akcionara CGES. Analizom kartice glavne knjige broj 5592 – Troškovi javnog oglašavanja, zaključeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu 750 € u 2014. godini. Kartice za 2012. i 2013. godinu nijesu dostavljene, ali su u dokumentu ''Analitika troškova 2012 - 2015'' iskazana ostvarenja ovog troška u iznosu od 2.577,83 € u 2012. godini i 3.577,27 € u 2013. godini. Prosječni iznos za tri navedene godine je 2.301,70 €. Članom 19 st. 1 i 2 Zakona o hartijama od vrijednosti (''Službeni list RCG'', br. 59/00, 10/01 i 28/06, i ''Službeni list CG'', broj 6/13), propisano je da sredstva za rad Komisije ostvaruju se iz: naknada koje se plaćaju uz podnošenje zahtjeva Komisiji i naknada koje se plaćaju za registraciju i prenos hartija od vrijednosti kod lica ovlašćenog za registraciju hartija od vrijednosti, dok je stavom 2 propisano da Komisija utvrđuje visinu navedenih naknada. Shodno navedenom, donijeta je Odluka o visini naknade za rad Komisije za hartije od vrijednosti (''Službeni list CG'', br. 54/13, 02/14 i 31/14). Članom 4 navedene odluke propisano je da naknade za objavljivanje finansijskih izvještaja emitenata na godišnjem nivou iznose za A listu 1.000 €. Ova odluka je prestala da važi 08.11.2014. godine, stavljanjem iste van snage članom 22 Pravilnika o naknadama za rad komisije za hartije od vrijednosti (''Službeni list CG'', br. 46/2014, 1/2015, 8/2015, 17/2015 i 25/2015), kojim je na isti način utvrđena obaveza plaćanja naknada za objavljivanje finansijskih izvještaja emitenata koja godišnje iznosi za A listu 1.000 €. Uzimajući u obzir prosječno ostvarenje troškova po osnovu javnog oglašavanja u prethodnom trogodišnjem periodu i uvažavajući obrazloženje vezano za dodatni trošak naknade za objavljivanje finansijskih iskaza, ovi troškovi se utvrđuju u iznosu od 3.301,70 €, što predstavlja prosječno ostvarenje od 2.301,70 €, uvećano za 1.000 €, koliko iznosi naknada propisana Odlukom o visini naknade za rad Komisije za hartije od vrijednosti. c. Troškovi zaštite i ispitivanja zahtijevani su u iznosu od 44.900 €. U Zahtjevu je navedeno da su ovi troškovi planirani u većem iznosu u odnosu na ostvarenje iz prethodnog perioda, jer je planiran novi trošak u okviru Službe za zaštitu životne sredine u iznosu od 20.000 €, koji se odnosi na izradu Studije zatečenih izvora elektromagnetnih zračenja i drugih dokumenata po osnovu sprovođenja Zakona o zaštiti od nejonizujućeg zračenja, u skladu sa kojim izradu studije treba da inicira Agencija za zaštitu životne sredine, a plaćanje je obaveza CGES. Dalje je navedeno da u okviru ovog troška spadaju sljedeći troškovi: trošak usluge fizičkih i hemijskih analiza elemenata životne sredine (vode, vazduha i tla), trošak mjerenja nivoa 60

elektromagnetnih zračenja, prema obavezama koje proističu iz Elaborata procjene uticaja na životnu sredinu, trošak analize ulja iz energetskih transformatora, trošak ispitivanja sigurnosnih ventila, trošak ispitivanja sistema uzemljenja, trošak ispitivanja kolektivnih sredstava zaštite na radu i trošak usluga kontrole hidrantske mreže. Analizom kartica glavne knjige broj 53901 – Troškovi usluga zaštite i ispitivanja, utvrđeno je da su ovi troškovi ostvareni u iznosu od 6.976,81€ u 2012. godini, u iznosu od 21.674,31 € u 2013. godini, a u iznosu 27.481,70 € u 2014. godini, odnosno 18.710,94 € u prosjeku. S obzirom da trošak u iznosu od 20.000 €, koji se odnosi na izradu ''Studije zatečenih izvora elektromagnetnih zračenja'' i drugih dokumenata, pripada kategoriji troškova za zaštitu životne sredine, isti je obrađen u tom dijelu. Uzimajući u obzir prosječno ostvarenje troškova zaštite i ispitivanja u prethodnom trogodišnjem periodu, ovi troškovi su utvrđeni u iznosu od 18.710,94 €, na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodne tri godine. Na osnovu prethodno navedenog, ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati utvrđeni su u iznosu od 118.817,64 € (a. 96.805,00 € + b. 3.301,70 € + c. 18.710,94 €). Troškovi koje je subjekat zahtijevao u okviru ove kategorije, a koji nijesu bili potkrijepljeni validnom dokumentacijom nijesu prihvaćeni kao opravdani, odnosno isti ne mogu biti nadoknađeni iz tarifa. *** Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati, saglasno prethodno navedenom, utvrđeni su u iznosu od 1.995.629,02 €, a struktura ovih troškova prikazana je u Tabeli 9. Tabela 9. Struktura zahtijevanih i utvrđenih troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati R.br

Naziv troškova

1

Troškovi koji se odnose na poreze na imovinu, takse i naknade u skladu sa zakonom

2

Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga

3

Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora

4

Troškovi za zaštitu životne sredine

5

Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom

Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati (1+2+3+4+5)

Zahtijevano

Utvrđeno

Razlika

Razlika

€

€

€

%

1.

2.

2.-1.

(2./1.)-1

608.000,00

599.731,58

-8.268,42

-1,36%

1.684.984,00

798.604,27

-886.379,73

-52,60%

454.000,00

436.475,53

-17.524,47

-3,86%

42.000,00

42.000

0

0,00%

200.900,00

118.817,64

-82.082,36

-40,86%

2.989.884,00

1.995.629,02

-994.254,98

-33,25%

Na osnovu prethodno navedenog utvrđeni su ukupni troškovi poslovanja u iznosu od 13.340.651,26 €, koji se sastoje od troškova koji se mogu kontrolisati (7.034.997,61 €), troškova koji se mogu djelimično kontrolisati (4.310.024,63 €) i troškova koji se ne mogu kontrolisati (1.995.629,02 €), kao što je utvrđeno u Poglavlju I tačka 2 dispozitiva ove odluke.

B. Trošak amortizacije Trošak amortizacije zahtijevan je u iznosu od 6.527.338 € i manji je za 285.176 € ili 4,19% od odobrenog za prvu regulatornu godinu od 6.812.514 €, za 376.261 € 5,45% od odobrenog za drugu regulatornu godinu od 6.903.599 €, a za 612.716 € ili 8,58% od odobrenog za treću regulatornu godinu prethodnog regulatornog perioda od 7.140.054 €. U dokumentu ''Detaljan obračun regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za drugi regulatorni period'' navedeno je da je trošak amortizacije obračunat bazirajući se na godišnju amortizaciju osnovnih sredstva u funkciji na početku 2014. godine, uzimajući u obzir dodatnu godišnju amortizaciju za 61

sredstva koja su aktivirana u toku 2014. godine. Dalje je navedeno da je od dobijenog iznosa, u skladu sa članom 13 stav 4 tačka 1 Metodologije za prenos, oduzeta godišnja amortizacija sredstava koja su deaktivirana u 2014. godini. Amortizacija koja se odnosi na regulisanu djelatnost, prikazana u Dodatku P 3.1.1 – Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava, urađena je u skladu sa klasifikacijom sredstava po procjeni prinosne vrijednosti osnovnih sredstava koja služe obavljanju djelatnosti preduzeća CGES AD Podgorica na dan 1. januara 2011. godine, urađenom od strane DOO ''Appraisal Associates'' Beograd, a usvojenom od strane Agencije, Odlukom 14/68-13 od 28.03.2014. godine. Primijenjena je indeksacija amortizacije sa IPC za regulatorni period, u skladu sa članom 13 stav 4 tačka 1 Metodologije za prenos. U dijelu koji se odnosi na dopunsku aktivnost prikazana je amortizacija za sredstva koja ne služe obavljanju regulisane djelatnosti. Uvidom u dokumentaciju dostavljenu uz Zahtjev ocijenjeno je da je amortizacija obračunata u skladu sa članom 13 Metodologije za prenos, kojim je propisano da se trošak amortizacije utvrđuje kao zbir amortizacije za 2016. godinu sredstava na početku 2014. godine i amortizacije za 2016. godinu sredstava aktiviranih u 2014. godini, uz umanjenje za amortizaciju za 2016. godini sredstava koja su deaktivirana u 2014. godini. Amortizacija izračunata na ovaj način uvećava se za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu, koja prema dokumentu Smjernice makroekonomske i fiskalne politike za period od 2015 - 2018. godine, izdatom od strane Ministarstva finansija, iznosi 1,5%. Amortizacija za 2016. godinu sredstava na početku 2014. godine iznosi 6.103.318 €, a amortizacija za 2016. godinu sredstava aktiviranih u 2014. godini iznosi 328.359 €, dok amortizacija za 2016. godini sredstava koja su deaktivirana u 2014. godini iznosi 803 €. U skladu sa navedenim amortizacija za 2016. godinu iznosi 6.430.874 €, a korigovana za inflaciju 6.527.338 €. Saglasno navedenom, a na osnovu dostavljene dokumantacije, trošak amortizacije je utvrđen u iznosu od 6.527.338 €, kao što je utvrđeno u Poglavlju I tačka 2 dispozitiva ove odluke.

C.

Povrat na sredstva

Povrat na sredstva zahtijevan je u iznosu od 11.848.306 €, što predstavlja primjenu stope povrata na kapital od 6,38% na vrijednost regulatorne osnove sredstava CGES od 185.571.162 €, iz koje su isključena sredstava iz donacija, kao i sredstva koja po procjeni Agencije nijesu u direktnoj funkciji obavljanja regulisane djelatnosti. U Zahtjevu je navedeno da vrijednost regulatorne imovine prati povećanje vrijednosti sredstava i investicija, u skladu sa Investicionim i Biznis planom preduzeća. Uz Zahtjev su data obrazloženje na koji su način utvrđeni elementi, i to: 1. Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava izračunata je kao zbir neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava koja su u funkciji na početku 2014. godine i neto vrijednosti sredstava koja su aktivirana u toku 2014. godine. U skladu sa članom 15 stav 2 Metodologije za prenos, od navedenog zbira oduzeta je neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava koja su isključena iz upotrebe u toku 2014. godine, kao i neto vrijednost sredstava koja su stečena putem kapitalnih doprinosa, a koja su u funkciji na kraju godine. U Dodatku P 3.1.1 – neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava, dio koji se odnosi na regulisanu djelatnost urađen je u skladu sa klasifikacijom sredstava po procjeni prinosne vrijednosti osnovnih sredstava koja služe obavljanju djelatnosti preduzeća CGES AD Podgorica na dan 1. januara 2011. godine, urađenom od strane DOO ''Appraisal Associates'' Beograd, a usvojenom od strane Agencije, Odlukom 14/68-13 od 28.03.2014. godine, što znači da je prikazana samo neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava sredstava koja služe za obavljanje regulisane djelatnosti. U dijelu koji se odnosi na neregulisanu djelatnost, prikazana je neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava koja ne služe obavljanju regulisane djelatnosti. 2. Investicije u toku za 2016. godinu izračunate su u skladu sa članom 27a Metodologije za prenos, i predstavljaju zbir investicija u toku na kraju 2014. godine i investicionih ulaganja u 2015. godini. CGES je u aktu, broj 13630 od 06.11.2015. godine, dostavio Izmjenu prognoze realizacije investicija u 2015. godini, koja se odnosi na projekte u vezi sa interkonekcijom sa Italijom, odnosno na sljedeće investicije: 1) izgradnja TS 400/110 kV Lastva (3.300.000 €) 2) izgradnja 62

DV 400 kV Lastva-Čevo (1.000.000 €) i 3) izgradnja DV 400 kV Čevo-Pljevlja (2.000.000 €). Do izmjena prognoze realizacije investicija nakon podnošenja Zahtjeva došlo je usljed promjene okolnosti koje nijesu mogle biti predviđene od strane CGES, a koje su bitne za finansijsku realizaciju navedenih projekata. 3. Radni kapital je, u skladu sa članom 15 stav 16 Metodologije za prenos, dobijen kao 1/12 ukupnih opravdanih troškova poslovanja (suma troškova koji se mogu kontrolisati, troškova koji se mogu djelimično kontrolisati i troškova koji se ne mogu kontrolisati). 4. Stopa povrata na kapital (SPK), korišćena u obračunu povrata na sredstva, iznosi 6,38 %. Članom 14 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da je povrat na sredstva dio regulatorno prihoda koji se ostvaruje po osnovu investiranog kapitala, a dobija se kao proizvod regulatorne osnove sredstava i stope povrata na kapital. Članom 15 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da je regulatorna osnova sredstava vrijednost sredstava u odnosu na koju se računa povrat na investirani kapital, a sastoji se od neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava, investicija u toku i radnog kapitala. Regulatorna osnova sredstava, utvrđena je u iznosu od 171.316.662,42 €, a sastoji se od neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava u iznosu od 120.383.904,48 €, investicija u toku u iznosu od 49.821.037 € i radnog kapitala u iznosu od 1.111.720,94 €, utvrđenih na sljedeći način: a) Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava za 2016. godinu utvrđena je kao zbir neto vrijednosti sredstava koja su u funkciji na početku 2014. godine (uključujući neto vrijednost kapitalnih doprinosa) u iznosu od 105.270.216 € i neto vrijednosti sredstava aktiviranih u 2014. godini u iznosu od 16.501.396 €, uz umanjenje za neto vrijednost sredstava koja su isključena iz upotrebe u 2014. godini u iznosu od 392.394 € i neto vrijednost sredstava koja su stečena putem kapitalnih doprinosa, a koja su u funkciji na kraju 2014. godine, u iznosu od 2.774.386 €. Neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava izračunata na ovaj način uvećava se za planiranu stopu rasta potrošačkih cijena za 2016. godinu od 1,5%. Primjenjujući formulu, propisanu članom 15 stav 2 tačka 1 Metodologije za prenos, neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava za 2016. godinu iznosi 118.604.832 €, a uvećana za inflaciju 120.383.904,48 €. b) Investicije u toku su za 2016. godinu izračunate u skladu sa članom 27a stav 2 Metodologije za prenos u iznosu od 63.721.037 €, a predstavljaju zbir investicija u toku na kraju 2014. godine u iznosu od 33.880.587 € i investicionih ulaganja u 2015. godini u iznosu od 29.840.450 €. U aktu CGES, broj 13630 od 06.11.2015. godina, navedeno je da će investicije: 1) izgradnja TS 400/110 kV Lastva, 2) izgradnja DV 400 kV Lastva-Čevo i 3) izgradnja DV 400 kV Čevo-Pljevlja, u 2015. godini biti realizovane u iznosu od 6.300.000 €. S obzirom da su navedene investicije planirane u iznosu od 20.200.000 € za 2015. godinu, došlo je do razlike u realizaciji navedenih investicija u iznosu od 13.900.000 €. Na osnovu navedenog utvrđena je vrijednost investicija u toku za 2016. godinu u iznosu od 49.821.037 €, kao zbir investicija u toku na kraju 2014. godine u iznosu od 33.880.587 € i investicionih ulaganja u 2015. godini u iznosu od 15.940.450 € (29.840.450 € 13.900.000 €). c) Radni kapital se utvrđuje u iznosu od 1/12 ukupnih opravdanih troškova poslovanja utvrđenih od strane Agencije, u skladu sa članom 15 stav 16 Metodologije za prenos. Utvrđeni ukupni troškovi poslovanja iznose 13.340.651,26 €, a radni kapital 1.111.720,94 €. Članom 16 stav 1 Metodologije za prenos propisano je da se stopa povrata na kapital (SPK) utvrđuje za regulatorni period kao ponderisani prosjek troška kapitala (PPTK), koji uključuje trošak vlasničkog kapitala i trošak pozajmljenog kapitala, ponderisanih prema njihovom udjelu u ukupnom kapitalu operatora prenosnog sistema. Stopa povrata na kapital utvrđena je u iznosu od 6,28%, na osnovu elemenata propisanih članom 16 Metodologije za prenos, i to: SPVK - stopa povrata vlasničkog kapitala (nominalna, poslije oporezivanja); rf - stopa oslobođena rizika; β - beta kompanije; βbd – prosječna beta računata bez duga, energetskih kompanija na tržištima u razvoju; PRRT - premija rizika razvijenog tržišta; PRZ premija rizika zemlje; VKUDIO - vlasnički kapital kao udio ukupnog kapitala, SPPK - stopa povrata pozajmljenog kapitala (nominalna); DUDIO - pozajmljeni kapital kao udio ukupnog kapitala; SP - stopa poreza na dobit pravnih lica; IPC - stopa rasta potrošačkih cijena), prikazanih u tabelama 10 i 11.

63

Tabela 10. Elemeneti za obračun stope povrata na kapital Obračun stope povrata na kapital SPK

Elementi rf Vkudio Dudio βbd β PRRT PRZ SPvk SP SPpk IPC PPTK

1,16% 0,5 0,5 0,49 0,98 5,75% 5,40% 12,2% 0,09 2,34% 1,5% 6,28%

Tabela 11. Prikaz stope oslobođene rizika, premije rizika zemlje i razvijenog tržita i bete bez duga Mjesec 2014. godine

Jan.

Feb.

Mar.

Apr.

Maj

Jun

Jul

Avg.

Sep.

Okt.

Nov.

Dec.

Stopa oslobodjena rizika - rf (Njemacke obveznice)

1,76

1,56

1,51

1,46

1,33

1,26

1,11

0,95

0,92

0,79

0,72

0,59

Prosjek stope oslobodjena rizika za 2014. godinu14 Premija rizika zemlje (PRZ)

15

Premija rizika razvijenog tržišta Beta bez duga (power

1,16 5,4

(PRRT)16

sector)17

5,75 0,49

Stopa povrata vlasničkog kapitala od 12,2% utvrđena je primjenom formule iz člana 16 stav 2 Metodologije za prenos, a na osnovu parametara sa razvijenih tržišta, iz izvora navedenih u članu 16 st. 4 – 7, i to: 1) stope oslobođene rizika od 1,16%; 2) bete kompanije od 0,98; 3) premije rizika razvijenog tržišta od 5,75% i 4) premije rizika zemlje od 5,40%. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, vezana za obračun stope povrata na pozajmljeni kapital, je prihvaćena. Pri izračunavanju stope povrata na kapital, korišćena je stopa povrata pozajmljenog kapitala u iznosu od 2,08%, izračunata u skladu sa članom 16 stav 9 Metodologije za prenos, kao trogodišnji prosjek kamatnih stopa ugovorenih na aktivna dugoročna kreditna zaduženja elektroenergetskih kompanija u Crnoj Gori na kraju 2012, 2013. i 2014. godine. Stopa povrata pozajmljenog kapitala preuzeta je iz dokumenta ''Obračun stope zaduženja na pozajmljeni kapital energetskih kompanija u Crnoj Gori'', od 12.06.2015. godine, konsultanta angažovanog od strane Agencije, po Ugovoru broj 15/1794-1 od 01.06.2015. godine. CGES je dao primjedbu na način obračuna i utvrđenu visinu ove stope. Agencija je od konsultanta koji je angažovan za obračun stope povrata pozajmljenog kapitala, zatražila da izvrši provjeru opravdanosti primjedbe date od strane CGES. Konsultant je u svom nalazu ukazao na grešku koja se potkrala u obračunu i potvrdio da je primjedba CGES opravdana. Iz navedenih razloga prihvaćena je stopa povrata pozajmljenog kapitala u iznosu od 2,34%. Stopa povrata na kapital od 6,28% primjenjuje se na regulatornu osnovu sredstava od 171.316.662,42 €, u skladu sa članom 14 stav 2 Metodologije za prenos. Na osnovu navedenog

14

Izvor podataka: http://www.ecb.int/stats/money/long/html/index.en.html Izvor podataka: http://www.stern.nyu.edu/~adamodar/pc/datasets/ctryprem.xls 16 Izvor podataka: http://www.stern.nyu.edu/~adamodar/pc/datasets/ctryprem.xls 17 Izvor podataka: http://www.stern.nyu.edu/~adamodar/pc/datasets/betaemerg.xls 15

64

povrat na sredstva utvrđen je u iznosu od 10.758.686,40 €, kako je navedeno u Poglavlju I tačka 2 dispozitiva ove odluke.

D. Ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi Ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi u Zahtjevu su prikazani u iznosu od 4.562.206 €, što je za 1.656.544 € ili za 26,64% manje od ostvarenja od 6.218.750 € u prvoj godini prethodnog regulatornog perioda, za 3.608.769 € ili za 44,17% manje od ostvarenja od 8.170.975 € u drugoj godini prethodnog regulatornog perioda, i za 2.267.948 € ili za 33,20% od ostvarenja od 6.830.154 € u trećoj godini prethodnog regulatornog perioda. Prosječno ostvarenje navedenih prihoda u prethodnom regulatornom periodu iznosi 7.073.293 €. Prihod po osnovu međunarodnih ugovora (ITC mehanizam) predložen je u iznosu od 490.500 €, što predstavlja saldo prihoda i troškova predviđenih po ovom osnovu. U Biznis planu za 2016. godinu navedeno je da se najveći dio ostalih poslovnih, vanrednih i vanposlovnih prihoda odnosi na planirane prihode od zagušenja na vodovima između Crne Gore i Albanije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine i Crne Gore i Srbije. Analizom podataka prikazanih u Dodatku P 4.1 – Ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi i u dokumentu ''Model za obračun'', utvrđeno je: - prihodi od donacija predloženi su u iznosu od 72.126 €, što je manje za 997,47 € ili za 1,36% od ostvarenja od 73.123,47 € u prvoj godini prethodnog regulatornog perioda, za 8.712,45 € ili za 13,74% veće od ostvarenja od 63.413,55 € u drugoj godini prethodnog regulatornog perioda, i za 27.406,36 € ili za 27,54% manje od ostvarenja od 99.532,36 € u trećoj godini prethodnog regulatornog perioda. Imajući u vidu kretanje ovog prihoda u prethodnom regulatornom periodu, ocijenjeno je da su ovi prihodi realno planirani, pa su isti utvrđeni u predloženom iznosu od 72.126 €. - prihodi od zakupa optičkih vlakana zahtijevani su u iznosu od 219.800 €. Uvidom u analitičke kartice, koje je subjekat dostavio uz Zahtjev, konstatovano je da je ovaj prihod u trećoj godini prethodnog regulatornog perioda ostvaren u iznosu od 415.880,16 €. Članom 1 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos propisano je da će, kada zbog specifičnosti neregulisane djelatnosti nije moguće izvršiti obračun troškova poslovanja, troškovi biti priznati u punom iznosu, a dio prihoda od neregulisane djelatnosti, alociran na ovu djelatnost, po ključu koji predlaže imalac licence, biće uključen u vanposlovne prihode. Agencija je Odlukom, broj 11/5238 od 12.05.2011. godine, odobrila CGES obavljanje dopunske aktivnosti – pružanje usluge iznajmljivanja optičkih vlakana (OPGW kabal). U Odluci je navedeno da se pri odobravanju regulatornog prihoda, prihod ostvaren dopunskom aktivnošću podijeli između CGES i kupaca električne energije u odnosu 50:50 %, zbog specifičnosti OPGW kabla, usljed kojih je teško izvršiti razdvajanje troškova poslovanja (radne snage, održavanja i dr.) na regulisanu djelatnost i dopunsku aktivnost. To znači da se 50% od ostvarenog prihoda po osnovu davanja u zakup OPGW kabla na godišnjem nivou, dodaje vanrednim i vanposlovnim prihodima pri odobravanju regulatornog prihoda CGES. Primjedba CGES, navedena u dopisu broj 14035 od 17.11.2015. godine, koja se odnosi na prihode od zakupa optičkih vlakana nije prihvaćena, s obzirom da ostvarenje ovih prihoda za sedam mjeseci 2015. godine iznosi 273.713 €, a ukoliko bi se ostvarivali istom dinamikom do kraja 2015. godine iznosilo bi 469.222 €. U skladu sa Odlukom, broj 11/523-8 od 12.05.2011. godine, 50% od ostvarenog prihoda po osnovu davanja u zakup OPGW kabla na godišnjem nivou, dodaje se vanrednim i vanposlovnim prihodima pri odobravanju regulatornog prihoda CGES, što za 2015. godinu iznosi 234.611 €. Na sjednici Odbora Agencije, održanoj 26.11.2015. godine, CGES je obrazložio da se iznos prihoda od zakupa optičkih vlakana od 219.800 €, koji je prikazan u Zahtjevu, odnosi na neregulisanu djelatnost i da taj iznos treba zamijeniti iznosom od 37.000 €, što predstavlja 50% vrijednosti Ugovora o zakupu optičkih vlakana, broj 11471 od 16.10.2012. godine, zaključenog između CGES i AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica, čija je vrijednost 6.166,67€ na mjesečnom nivou, odnosno 74.000 € godišnje, koje AD ''Crnogorski Telekom'' Podgorica plaća CGES.

65

S obzirom da je primjedba CGES obrazložena i dokumentovana na jasan i provjerljiv način, ista je prihvaćena, te su stoga prihodi od zakupa optičkih vlakana utvrđeni u iznosu od 37.000 €, u skladu sa članom 1 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos i Odlukom, broj 11/523-8 od 12.05.2011. godine. - prihodi od alokacija kapaciteta zahtijevani su u iznosu od 4.270.281 €. Ovi prihodi su u prvoj godini prethodnog regulatornog perioda ostvareni u iznosu od 4.939.571,85 €, u drugoj u iznosu od 6.179.621,54 €, i u trećoj u iznosu od 5.261.555,97 €, odnosno prosječno ostvarenje u prethodnom regulatornom periodu iznosi 5.460.249,79 €. Primjedba CGES, navedena u dopisu 14035 od 17.11.2015. godine, koja se odnosi na prihode od alokacije kapaciteta nije prihvaćena, s obzirom da je ostvarenje ovih prihoda u prethodnom regulatornom periodu znatno iznad odobrenog. Uzimajući u obzir ostvarenja ovih prihoda u prethodnom periodu, utvrđeno je da isti nijesu planirani u realnom iznosu. CGES je na usmenoj raspravi održanoj u okviru sjednice Odbora Agencije, 26.11.2015. godine, iznio primjedbu da je prihod od alokacija kapaciteta precijenjen, ali da to neće imati većeg uticaja na likvidnost CGES. Primjedba nije prihvaćena, subjekat nije priložio nove dokaze za utvrđivanje ovog prihoda. Imajući u vidu prihode ostvarene u prethodnom regulatornom periodu, ocijenjeno je da je prihod od alokacije kapaciteta ostvaren znatno iznad odobrenog, pa je isti utvrđen na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom regulatornom periodu u iznosu od 5.460.249,79 €. - prihod po osnovu međunarodnih ugovora (ITC mehanizam) zahtijevan je u iznosu od 490.500 €. Ovi prihodi su u prvoj godini prethodnog regulatornog perioda ostvareni u iznosu od 803.731,29 €, u drugoj u iznosu od 1.292.139,68 €, i u trećoj u iznosu od 550.698,98 €, odnosno prosječno ostvarenje u prethodnom regulatornom periodu iznosi 882.190 €. Imajući u vidu prihode ostvarene u prethodnom regulatornom periodu, prihodi po osnovu međunarodnih ugovora (ITC mehanizam) su utvrđeni na osnovu prosječnog ostvarenja u prethodnom regulatornom periodu u iznosu od 882.190 €. Na osnovu prethodno navedenog, ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi utvrđeni se u iznosu od 6.451.565,79 € (72.126 € + 37.000 € + 5.460.249,79 € + 882.190 €), kako je navedeno u Poglavlju I tačka 2 dispozitiva ove odluke.

E. Korekcije koje se odnose na regulatorni period 01.08.2012 – 31.07.2015. godine Članom 8 stav 1 Dodatka Metodologije za prenos propisano je da će Agencija, u toku utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda za naredni regulatorni period, izvršiti korekcije po osnovu razlika između odobrenih i ostvarenih veličina na koje subjekat ne može uticati i onih na koje može djelimično uticati nastalih u toku tekućeg regulatornog perioda. Ukupne korekcije za period predstavljaju sumu razlika odobrenih i ostvarenih veličina za svaku godinu regulatornog perioda, u skladu sa članom 8 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos. Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, utvrđeni su troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati, troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati i ostali poslovni, vanposlovni i vanredni prihodi, koji podliježu vršenju korekcija. Na osnovu analitičkih kartica konta glavne knjige i propratne dokumentacije dostavljene uz Zahtjev, utvrđena su ostvarenja navedenih kategorija u toku regulatornog perioda 01.08.2012 – 31.07.2015. godine. Uzimajući u obzir korekcije utvrđene Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, i Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorkom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, Agencija je utvrdila korekcije po osnovu razlika između odobrenih i ostvarenih veličina na koje subjekat ne može uticati i onih na koje može djelimično uticati nastalih u toku tekućeg regulatornog perioda na sljedeći način:

66

1. Korekcija po osnovu razlike odobrenih i ostvarenih troškova poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati Članom 10 stav 2 Metodologije za prenos propisano je da troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati obuhvataju trošak za kupovinu električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu. Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, trošak za kupovinu električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu odobren je: - za prvu regulatornu godinu u iznosu od 5.729.974 €, računato sa projektovanim količinama električne energije za pokrivanje dozvoljnih gubitaka u prenosu od 153.434 MWh i cijenom energije od 37,3448 €/MWh, - za drugu regulatornu godinu u iznosu od 5.342.034 €, računato sa projektovanim količinama električne energije za pokrivanje dozvoljnih gubitaka u prenosu od 140.345 MWh i cijenom energije od 38,0636 €/MWh, i - za treću regulatornu godinu u iznosu od 5.826.720 €, računato sa projektovanim količinama električne energije za pokrivanje dozvoljnih gubitaka u prenosu od 143.082 MWh i cijenom energije od 40,7231 €/MWh. U cilju utvrđivanja ostvarenja ovog troška Agencija je analizirala sljedeću dokumentaciju: - Mjesečne informacije o ostvarenom Elektroenergetskom bilansu CGES, za period 01.08.2012 31.07.2015. godina, i - Mjesečne izvještaje CGES o električnoj energiji proizvedenoj u elektranama priključenim na prenosni sistem i energiji isporučenoj iz prenosnog sistema kupcima direktno priključenim na prenosni sistem i Operatoru distributivnog sistema, za period 01.08.2012 - 31.07.2015. godina. Analizom navedenih dokumenata utvrđeno je da: - Ukupno raspoloživa električna energija u periodu 01.08.2012 – 31.07.2015. godine iznosi 9.882.841 MWh, dobijena kao zbir raspoloživih količina električne energije u prvoj (3.764.176 MWh), drugoj (2.980.575 MWh) i trećoj regulatornoj godini (3.138.090 MWh); - Ukupna energija za potrebe potrošnje električne energije tarifnih kupaca i energija za pokrivanje dozvoljenih mrežnih gubitaka u periodu 01.08.2012 – 31.07.2015. godine iznosi 7.579.741MWh, dobijena kao zbir ukupnih potreba u prvoj (2.787.623 MWh), drugoj (2.335.284 MWh) i trećoj regulatornoj godini (2.456.834 MWh). Shodno navedenom, utvrđeno je da je ukupno raspoloživa energija iz domaćih izvora bila veća od potreba potrošnje kupaca koji se snabdijevaju po regulisanim tarifama i energije potrebne za pokrivanje gubitaka u distributivnom i prenosnom sistemu u svim regulatornim godinama, odnosno energija za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu nabavljana je isključivo iz domaćih izvora po cijenama utvrđenim Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine. Stoga, po osnovu razlike u troškovima za kupljenu električnu energiju za pokrivanje gubitaka u prenosnom sistemu nema uslova za korekciju u odnosu na odobrene veličine. Po osnovu razlike u cijeni električne energije iz domaćih izvora za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu, tokom regulatornog perioda izvršene su sljedeće korekcije: - Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, utvrđena je korekcija troškova koji se djelimično mogu kontrolisati u iznosu od 382.613,95 € u korist kupaca, koja se primjenjivala u drugoj regulatornoj godini, i - Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, u iznosu od 536.366 € u korist kupaca. Ova korekcija je izvršena uslijed promjene cijene električne energije iz domaćih izvora, a primjenjivala se u trećoj regulatornoj godini. Saglasno navedenom, korekcije troškova koji se mogu djelimično kontrolisati, a koje nastaju uslijed promjene cijene električne energije iz domaćih izvora za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu, realizovane su već tokom regulatornog perioda, te stoga nema osnova za utvrđivanje tih korekcija. 67

2. Korekcije nastale usljed promjene stope dozvoljenih gubitaka u elektrodistributivnom sistemu Metodologijom za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena za korišćenje distributivnog sistema električne energije (''Službeni list CG'', br. 2/12, 12/12 i 32/15) (u daljem tekstu: Metodologija za distribuciju) propisano je da se dozvoljena stopa gubitaka distributivnom sistemu utvrđuje na osnovu studije koju je operator distributivnog sistema dužan da dostavi uz Zahtjev za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda. Članom 29 Metodologije za distribuciju propisano je da se za prvi regulatorni period, odnosno za period 01.08.2012 – 31.07.2015. godine, studija gubitaka dostavi najkasnije do 30. aprila 2012. godine. S obzirom da operator distributivnog sistema (ODS) u ovom roku nije dostavio studiju, dozvoljena stopa gubitaka za navedeni trogodišnji period utvrđena je na nivou stope koja je važila u godini donošenja odluke o regulatorno dozvoljenom prihodu za taj period, odnosno 9%. Uz Zahtjev za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda za 2016. godinu, EPCG je dostavila Studiju smanjenja gubitaka snage i energije u elektrodistributivnim mrežama Crne Gore, od juna 2015. godine (u daljem tekstu: Studija), urađenu od strane Univerziteta Crne Gore, Elektrotehnički fakultet, zavedenu u EPCG pod brojem 40-00-16437 od 01.09.2015. godine. Uvidom u Studiju utvrđeno je da je ista rađena na bazi parametara iz 2011. godine, a da je na osnovu tih parametara utvrđena stopa tehničkih gubitaka u distributivnom sistemu od 8,64%, što znači da se utvrđena stopa odnosila na 2012, 2013, 2014. i 2015. godinu tj. godine trogodišnjeg regulatornog perioda (01.08.2012 – 31.07.2015. godine). Trošak za nabavku električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka za navedeni trogodišnji period računat je sa dozvoljenom stopom gubitaka od 9%. S obzirom da je Studija dala rezultat koji pokazuje da je stopa tehničkih gubitaka u distributivnom sistemu za navedeni period trebala da iznosi 8,64%, a imajući u vidu odredbu člana 53 stav 3 Zakona kojim je propisano da na kraju regulatornog perioda Agencija preispituje prihode i troškove za čitav period i razliku između opravdanih i stvarnih prihoda i troškova, kao i razliku u ostvarenju odgovarajućih bilansnih veličina, uzima u obzir prilikom određivanja opravdanih prihoda i troškova za naredni regulatorni period, stekli su se uslovi da se izvrši korekcija troška gubitaka usljed smanjenja dozvoljene stope gubitaka u periodu 01.08.2012 – 31.07.2015. godine. U cilju utvrđivanja ove korekcije, polazi se od stope gubitaka od 9% (odobrene Odlukom 12/695-53 od 02.07.2012. godine) i stope gubitaka od 8,64% (utvrđene Studijom), na električnu energiju isporučenu didtributivnim kupcima, odnosno dobijene razlike količine gubitaka u elektrodistributivnom sistemu, koja utiče na neto konzum prenosnog sistema. Primjenom formule iz člana 10 stav 3 Metodologije za prenos na ovu količinu električne energije utvrđuje se iznos korekcije troškova koji se djelimično mogu kontrolisati po osnovu promjene stope dozvoljenih gubitaka u distributivnom sistemu. Prikaz obračunatih korekcija po regulatornim godinama i ukupno za regulatorni period 01.08.2012 – 31.07.2015. godine prikazan je u Tabeli 12. Tabela 12. Obračun korekcija troškova koji se mogu djelimično kontrolisati uslijed promjene stope dozvoljenih gubitaka u distributivnom sistemu Korekcije nastale usljed promjene stope dozvoljenih gubitaka u elektrodistributivnom sistemu Električna energija isporučena distributivnim kupcima (MWh) Dozvoljeni gubici u distributivnoj mreži, primjenom stope 9% (MWh) Dozvoljeni gubici u distributivnoj mreži, primjenom stope 8,64% (MWh) Razlika dozvoljenih gubitaka u distributivnoj mreži (MWh) Stopa dozvoljenih gubitaka u prenosnoj mreži (%) Cijena za pokrivanje gubitaka u prenosnoj mreži (€/MWh) Korekcija za regulatornu godinu (€)

prva regulatorna godina

druga regulatorna godina

treća regulatorna godina

2.046.418,623

2.015.770,366

2.113.497,123

202.393,051

199.361,904

209.027,188

193.531,709

190.633,275

199.875,385

8.861,342

8.728,630

9.151,803

3,6587

3,6587

3,6587

37,3448

35,3374

36,9744

12.567,36

11.713,72

12.850,56

Ukupno za prethodni regulatorni period

37.131,64

68

Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, utvrđena je korekcija troškova koji se djelimično mogu kontrolisati u iznosu od 382.613,95 € u korist kupaca, koja se primjenjivala u drugoj regulatornoj godini. Dijeljenjem ovog iznosa sa dozvoljenim gubicima u prenosnom sistemu u drugoj regulatornoj godini (140.345 MWh), utvrđuje se korekcija cijena električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu od 2,7262 €/MWh. Kako je cijena električne energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u prenosnom sistemu utvrđena u iznosu od 38,0636 €/MWh, korigovana cijena za pokrivanje dozvoljenih gubitaka je utvrđena u iznosu od 35,3374 €/MWh (38,0636 €/MWh – 2,7262 €/MWh). Ukupne korekcije troškova koji se djelimično mogu kontrolisati usljed promjene dozvoljene stope gubitaka u distributivnom sistemu iznose 37.131,64 €, u korist kupaca. Promjene troškova koji se djelimično mogu kontrolisati utiču na promjenu ukupnih troškova poslovanja, a samim tim i na promjenu radnog kapitala, koji se utvrđuje kao 1/12 ukupnih troškova poslovanja. Promjene radnog kapitala iznose: - u prvoj regulatornoj godini 1.047,28 €; - u drugoj regulatornoj godini 976,14 €; - u trećoj regulatornoj godini 1.070.88 €. Radni kapital ulazi u osnovicu za obračun povrata na sredstva. Kako je došlo do promjene radnog kapitala, neophodno je izračunati i korekcije povrata na sredstva, primjenom odgovarajućih stopa povrata za regulatorne godine prethodnog regulatornog perioda. Na ovaj način, korekcije povrata na sredstva utvrđuju se u iznosu od: - u prvoj regulatornoj godini 71,22 €, primjenom stope povrata na kapital od 6,8 %; - u drugoj regulatornoj godini 68,53 €, primjenom stope povrata na kapital od 7,02 %; - u trećoj regulatornoj godini 77.53 €, primjenom stope povrata na kapital od 7,24 %. Ukupne korekcije povrata na sredstva nastale po osnovu promjene dozvoljene stope gubitaka u distributivnom sistemu utvrđene su u iznosu od 217,27 €, u korist kupaca, kao suma korekcija povrata na sredstva u regulatornim godina (71,22 € + 68,53 €+ 77,53 €). 3. Korekcija po osnovu razlike odobrenih i ostvarenih troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati Struktura troškova koji se ne mogu kontrolisati i ostvarenje troškova koji pripadaju ovoj kategoriji su prikazani u Tabeli 13. Tabela 13. Realizacija troškova koji se ne mogu kontrolisati u toku regulatornog perioda 01.08.2012 – 31.07.2015. godine18 Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati (Tnkt) Troškovi poreza na imovinu, taksi i naknada u skladu sa zakonom (Tbpo) Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih 2 usluga (Tpsut) Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih 3 ugovora (Tmu) 4 Troškovi za zaštitu životne sredine (Tzst) Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati 5 u skladu sa zakonom (Tot) UKUPNO (1+2+3+4+5) 1

18

druga regulatorna godina Ostvareno €

treća regulatorna godina Ostvareno €

432.760

165.840

290.908

182.616

393.516,44

1.060.459,34

268.308 0

145.306 0

246.516 4.125

105.865 989.549

77.018 781.680,44

142.440 1.744.448,34

prva regulatorna godina Ostvareno €

Izvor: analitičke kartice konta glavne knjige, koje su dostavljene uz Zahtjev.

69

Primjedba CGES, navedena u dopisu 14035 od 17.11.2015. godine, koja se odnosi na ostvarenje troškova za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga, nije prihvaćena, s obzirom da su troškovi balansiranja sistema uzeti u obzir na osnovu dostavljenih analitičkih kartica konta glavne knjige 50198 – Troškovi balansiranja sistema. Analizom dokumentacije i analitičkih kartica dostavljenih uz Zahtjev, Agencija je utvrdila da su troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u toku regulatornog perioda 01.08.2012 – 31.07.2015. godine ostvareni na sljedeći način: - za prvu regulatornu godinu u iznosu od 989.549 €, što je za 141.271 € više od odobrenog iznosa od 848.278 €, - za drugu regulatornu godinu u iznosu od 781.680,44 €, što je za 149.672,56 € manje od odobrenog iznosa od 931.353 €, i - za treću regulatornu godinu u iznosu od 1.744.448,34 €, što je za 810.415,34 € više od odobrenog iznosa od 934.033 €. Analizirajući razlike u ostvarenju ovih troškova u odnosu na odobrene iznose, zaključeno je da treba izvršiti korekcije za regulatorni period u iznosu od 802.013,78 €, u korist energetskog subjekta (141.271 € - 149.672,56 € + 810.415,34 €). Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, utvrđena je korekcija troškova koji se ne mogu kontrolisati u iznosu od 285.337,60 € u korist kupaca, a Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, u iznosu od 357.985,50 €, u korist energetskog subjekta, što ukupno iznosi 72.647,90 €, u korist energetskog subjekta (-285.337,60 € + 357.985,50 €). S obzirom da korekcija troškova koji se ne mogu kontrolisati za prethodni regulatorni period iznosi 802.013,78 €, u korist energetskog subjekta, a da su već izvršene korekcije u iznosu od 72.647,90 €, u korist energetskog subjekta, utvrđuje se korekcija u iznosu od 729.365,88 €, u korist energetskog subjekta (802.013,78 € - 72.647,90 €). 4. Korekcija po osnovu fakturisane realizacije (ostvarenog prihoda) od usluga prenosa Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, odobreni su fiksni troškovi poslovanja, koji se nadoknađuju kroz cijenu za angažovani prenosni kapacitet: - za prvu regulatornu godinu u iznosu od 17.896.140 €, uz cijenu angažovanog prenosnog kapaciteta 2,4518 €/kW/mjesec; - za drugu regulatornu godinu u iznosu od 21.898.089 €, uz cijenu angažovanog prenosnog kapaciteta od 3,0001€/kW/mjesec; - za treću regulatornu godinu u iznosu od 25.019.239 €, uz cijenu angažovanog prenosnog kapaciteta od 3,4277 €/kW/mjesec. Prihod po osnovu angažovanja prenosnog kapaciteta, ostvaren u periodu 01.08.2012 – 31.07.2015. godina, izračunat je na osnovu podataka iz faktura koje je CGES ispostavio EPCG – FC Snabdijevanje i DOO ''Montenegro Bonus'' u navedenom periodu u sljedećem iznosu: - u prvoj godini regulatornog perioda u iznosu od 14.317.366,98 €, - u drugoj godini regulatornog perioda u iznosu od 18.070.857,66 €, i - u trećoj regulatornoj godini u iznosu od 10.537.737,84 €. Tokom regulatornog perioda, donesene su sljedeće odluke o korekcijama: - Odluka o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, kojom je utvrđena cijena korekcije za angažovani prenosni kapacitet u iznosu od 0,09 €/kW/mjesec, a koja se primjenjivala u drugoj regulatornoj godini. Istom odlukom utvrđena je i korekcija po osnovu razlike odobrenog prihoda i fakturisane realizacije za usluge korišćenja kapaciteta prenosnog sistema u iznosu od 2.373.040,32 €; 70

- Odluka o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena CGES AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, kojom je utvrđena cijena korekcije za angažovani prenosni kapacitet u iznosu od -1,7096 €/kW/mjesec, a koja se primjenjivala u trećoj regulatornoj godini. Istom odlukom utvrđena je i korekcija po osnovu razlike odobrenog prihoda i fakturisane realizacije za usluge korišćenja kapaciteta prenosnog sistema u iznosu od 4.067.769,51 €. U cilju poređenja prihoda od angažovanog prenosnog kapaciteta sa iznosima navedenim u Odluci, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, neophodno je u postupku određivanja prihoda po osnovu fakturisane realizacije izuzeti korekcije nastale u prvoj regulatornoj godini po osnovu korišćenja prenosnog kapaciteta, koja se primjenjivala u drugoj regulatornoj godini (0,0900 €/kW/mjesec) i korekcije nastale u drugoj regulatornoj godini po osnovu korišćenja prenosnog kapaciteta, koja se primjenjivala u trećoj regulatornoj godini (-1,7096 €/kW/mjesec). Izuzimajući navedene korekcije, prihod od fakturisane realizacije: - u drugoj regulatornoj godini iznosi 17.544.539,03 € = 18.070.857,66 € * 3,0001 €/kW/mjesec / (3,0001 €/kW/mjesec + 0,0900 €/kW/mjesec); - u trećoj regulatornoj godini iznosi 21.023.342,06 € = 10.537.737,84 € * 3,4277 €/kW/mjesec / (3,4277 €/kW/mjesec - 1,7096 €/kW/mjesec). Usljed razlika u odobrenim i ostvarenim prihodima po osnovu fakturisane realizacije, utvrđene su korekcije: - za prvu godinu regulatornog perioda u iznosu od 3.681.483,49 €, u korist energetskog subjekta, - za drugu godinu regulatornog perioda u iznosu od 4.353.549,97 €, u korist energetskog subjekta, - za treću godinu regulatornog perioda u iznosu od 3.995.896,94 €, u korist energetskog subjekta, što ukupno iznosi 11.931.406,93 €, u korist energetskog subjekta. Odlukama o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine i broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, utvrđene su korekcija po osnovu razlike odobrenog prihoda i fakturisane realizacije za usluge korišćenja kapaciteta prenosnog sistema u ukupnom iznosu od 6.440.809,74€, u korist energetskog subjekta (2.373.040,32 €+4.067.769,51€), koje su realizovane u drugoj i trećoj regulatornoj godini (01.08.2013. do 31.07 2015. godine). Saglasno prethodno navedenom, preostala korekcija po osnovu razlike odobrenog prihoda i fakturisane realizacije za regulatorni period 01.08.2012 - 31.07.2015. godina utvrđena je u iznosu od 5.490.597,19 €, u korist energetskog subjekta (11.931.406,93 € - 6.440.809,74 €).

71

5. Korekcija po osnovu razlike odobrenih i ostvarenih ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda, izuzev prihoda od naplate zaostalih potraživanja Struktura ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda, kao i ostvarenje prihoda koji pripadaju ovoj kategoriji su prikazani u Tabeli 14. Tabela 14. Realizacija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda u toku regulatornog perioda 01.08.2012 – 31.07.2015. godine Ostali oslovni, vanredni i vanposlovni prihodi

1

Prihodi od donacija Prihodi iz ranijih godina - osim naplate potraživanja iz 2 ranijih godina Prihodi po osnovu realizacije međunarodnih ugovora, 3 osim prihoda od ITC 4 Prihodi od premija, subvencija i sl. 5 Prihodi po osnovu prefakturisanja (priznatih) troškova 6 Prihodi od zakupa optičkih vlakana (DIO) 7 Prihodi od naplate šteta 8 Prihodi od priključenja 9 Prihodi od alokacija kapaciteta 10 Neto prihod od ITC 11 Ostali prihodi (specificirati) UKUPNO (1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11)

prva regulatorna godina Ostvareno € 73.123,47

druga regulatorna godina Ostvareno € 63.413,55

treća regulatorna godina Ostvareno € 99.532,36

255.228,81

243.962,32

410.946,29

48.603,52 24.490,74 37.000,00

238.212,04 17.792,72 67.916,69

81.656,19 9.884,18 207.940,08

4.939.571,85 803.731,29

6.179.621,54 1.292.139,68

5.261.555,97 550.698,98

6.181.750

8.103.059

6.622.214

Primjedba CGES, navedena u dopisu 14035 od 17.11.2015. godine, vezana za prihode od zakupa optičkih vlakana je prihvaćena u dijelu prikazivanja prihoda od zakupa optičkih vlakana u polovini iznosa dobijenog na osnovu dostavljenih analitičkih kartica. Analizom dokumentacije i analitičkih kartica dostavljenih uz Zahtjev, Agencija je utvrdila da su ostali poslovni, vanposlovni i vanredni prihodi u toku regulatornog perioda 01.08.2012 – 31.07.2015. godine ostvareni na sljedeći način: .- za prvu regulatornu godinu u iznosu od 6.181.750 €, što je za 348.498 € više od odobrenog iznosa od 5.833.252 €, - za drugu regulatornu godinu u iznosu od 8.103.059 €, što je za 4.390.387 € više od odobrenog iznosa od 3.712.672 €, - za treću regulatornu godinu u iznosu od 6.622.214 €, što je za 2.909.542 € više od odobrenog iznosa od 3.712.672 €. Analizirajući razlike u ostvarenju ovih prihoda u odnosu na odobrene iznose, zaključuje se da treba izvršiti korekcije za regulatorni period u iznosu od 7.648.427 € u korist kupaca (-348.498 € + (4.390.387 €) + (-2.909.542 €). Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena, broj 13/1713-19 od 05.07.2013. godine, utvrđena je korekcija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda u iznosu od 434.327,20 € u korist energetskog subjekta, a Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorkom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, u iznosu od 2.812.053,84 € u korist kupaca za drugu godinu regulatornog perioda, što ukupno iznosi 2.377.726,64 €, u korist kupaca (434.327,20 € + (2.812.053,84 €)). S obzirom da korekcija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda za prethodni regulatorni period iznosi 7.648.427 € u korist kupaca, a da su već izvršene korekcije u iznosu od 2.377.726,64 €, u korist kupaca, utvrđuje se korekcija u iznosu od 5.270.700,36 €, u korist kupaca (-7.648.427 € (-2.377.726,64 €). Ostvareni prihod po osnovu naknade za angažovanje prenosnog kapaciteta koji se naplaćuje od proizvođača, a koji se vodi kao ostali poslovni, vanredni i vanposlovni prihodi, za drugu godinu prethodnog regulatornog perioda iznosi 3.481.595,76 €, a za treću 7.708.184,71 €, što ukupno iznosi 11.189.780,47 €, za koliko treba da se izvrši korekcija u korist kupaca. 72

Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine, utvrđena je korekcija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda po osnovu naknade za angažovanje prenosnog kapaciteta koji se naplaćuje od proizvođača, u iznosu od 3.726.825,07 € u korist kupaca za drugu godinu regulatornog perioda i 7.766.085 € u korist kupaca za treću godinu regulatornog perioda, odnosno ukupno za regulatorni period u iznosu od 11.492.910,07 €, u korist kupaca. S obzirom da ostvareni prihodi po osnovu naknade za angažovanje prenosnog kapaciteta koji se naplaćuje od proizvođača iznose 11.189.780,47 €, a da je već izvršena korekcija u iznosu od 11.492.910,07 €, u korist kupaca, utvrđuje se korekcija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda u iznosu od 303.129,60 €, u korist energetskog subjekta (-11.189.780,47 €-(-11.492.910,07 €). Uzimajući u obzir navedeno, utvrđuje se korekcija ostalih poslovnih, vanposlovnih i vanrednih prihoda ovih troškova u iznosu od 5.573.829,96 €, u korist kupaca (-5.270.700,36 € + (-303.129,60 €)).

6. Korekcije povrata na sredstva po osnovu realizacije Investicionog plana za 2012. i 2013. godinu Članom 52 stav 2 Zakona definisano je da regulatorno dozvoljeni prihod, predstavlja ukupni godišnji prihod od regulisane energetske djelatnosti koji pokriva ukupne opravdane troškove poslovanja, a koji Agencija utvrđuje na osnovu analize zahtijevanih troškova poslovanja, amortizacije i povrata na sredstva, uz primjenu odgovarajuće korekcije po osnovu realizacije regulatorno dozvoljenog prihoda za prethodni period. U članu 3 Metodologije za prenos sadržani su principi na kojima se zasniva utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena za korišćenje prenosnog sistema, pri čemu je jedan od principa, stvaranje povoljnih uslova za investiranje u prenosni sistem, koji se metodološki ostvaruje uključivanjem ''investicija u toku'' (investicionih ulaganja), u regulatornu osnovu sredstava u odnosu na koju se računa povrat na investirani kapital. Naime, članom 14 stav 2 Metodologije za prenos utvrđeno je da je povrat na sredstva dio regulatornog prihoda koji se ostvaruje po osnovu investiranog kapitala, a koji se izračunava po formuli datoj u istoj odredbi, množenjem vrijednosti regulatorne osnove sredstava energetskog subjekta sa stopom povrata na kapital. U vrijednost regulatorne osnove sredstava, u skladu sa formulom iz člana 15 Metodologije za prenos, ulazi i vrijednosti investicija za godinu regulatornog perioda. Povrat na sredstva je obezbijeđen subjektu na planirane investicije, sa ciljem da se subjekat podstakne da investira i da realizuje investiciju. Ukoliko se investicija ne realizuje, ili se ne realizuje u potpunosti nema osnova da subjekat zadrži povrat na investicije, pa je potrebno izvršiti odgovarajuću korekciju, isključivanjem nerealizovane vrijednosti investicija iz osnovice za obračun povrata na sredstva. a. Investicije čija je finansijska realizacija manja od 50% od odobrenog iznosa Odlukom Agencije, broj 13/1669-10 od 24.06.2013. godine, kojom je odobren Izmijenjeni investicioni plan CGES za 2013. i 2014. godinu, odobrene su investicije za 2013. godinu u iznosu od 22.847.000 €. Odobrene investicije su realizovane u iznosu od 14.882.000 €, što predstavlja finansijsku realizaciju od 65,14%. U skladu sa članom 15 stav 8 Metodologije za prenos, Agencija iz osnovice za obračun povrata i amortizacije isključuje svaku investiciju realizovanu u obimu manjem od 50% od odobrenog iznosa za tu godinu, do stavljanja sredstva u funkciju. Pregledom izvještaja o realizaciji investicionog plana CGES, koje je energetski subjekat dužan da kvartalno dostavlja Agenciji u skladu sa članom 15 stav 12 Metodologije za prenos, utvrđeno je da nijedna investicija nije realizovana u obimu manjem od 50%, pa po tom osnovu nijedna investicija, čija je realizacija planirana u jednoj ili dvije godine, nije isključena iz osnovice za obračun povrata i amortizacije.

73

Članom 15 stav 9 Metodologije za prenos je utvrđeno da se iz osnovice za obračun povrata i amortizacije isključuju investicije planirane na period od tri i više godina, koje su realizovane u obimu manjem od 50% u toku prve dvije godine. U Tabeli 15 dat je pregled višegodišnjih investicija sa realizacijom manjom od 50% u odnosu na odobrenu za 2012. i 2013. godinu. Tabela 15. Pregled investicija čija je realizacija manja od 50% od odobrenog iznosa NAZIV INVESTICIJE Izgradnja TS 110/35kV Nikšić(Kličevo) i priključni dalekovodi 110kV Uklapanje 110kV DV Budva –Tivat u 2. TS Lastva po principu ‘‘ulaz -izlaz’‘ Izgradnja TS 110/x kV Zeta +antena 3. 110 kV DV Podgorica 5-Zeta Izmještanje 110kV DV Nikšić Bileća 4. iz Dragove luke Revitalizacija TS 110/35kV Nikšić 5. (sanacija betonskih portala) Obezbjeđenje dvostranog napajanja 6. TS 110/10 Podgorica 4 7. Izgradnja TS 110/35kV Žabljak UKUPNO (1+2+3+4+5+6+7) 1.

ID broj projekta

Odobreno 2012. i 2013. € 1.

Realizovano Realizacija 2012. i 2013. (%) € 2. 2./1.

Osnovica za korekciju € 1.

IPR001

2.620.000

28.000

1,07%

2.620.000

IPI017

300.000

0

0%

300.000

IPI011

169.000

17.000

8,5%

200.000

IPI010

200.000

55.000

13,41%

410.000

IPR001

25.000

0

0%

25.000

IPI021

550.000

3.000

0,54%

550.000

IPI013

920.000 4.784.000

14.000 117.000

1,52% 2,44%

920.000 4.784.000

Odlukom o odobravanju Investicionog plana za period 2012 - 2014. godina, broj 12/695-39 od 07.06.2012. godine, odobrena je investicija - izgradnja TS 110/x kV Zeta+antena 110 kV DV Podgorica 5 - Zeta (IPI011) u iznosu od 200.000 € za 2012. i 2013. godinu, kao i investicija izmještanje 110kV DV Nikšić - Bileća iz Dragove luke (IPI010) u iznosu od 410.000 € za 2012. i 2013. godinu. Odlukom o utvrđivanju iznosa korekcije regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena Crnogorskom elektroprenosnom sistemu AD Podgorica, broj 14/1266-21 od 03.07.2014. godine su utvrđene korekcije navedenih investicija, i to: u iznosu od 31.000 € za projekat - izgradnja TS 110/x kV Zeta + antena 110 kV 110 kV DV Podgorica 5 – Zeta Golubovci (IPI011), i u iznosu od 210.000 € za projekat - izmještanje 110 kV DV Nikšić-Bileća iz Dragove Luke (IPI010). U skladu sa navedenim, u Tabeli 15 su prikazani odobreni iznosi ovih investicija za 2012. i 2013. godinu, uzimajući u obzir izvršene korekcije u 2014. godini. Ukupna vrijednost višegodišnjih investicija sa realizacijom manjom od 50% u odnosu na odobreni iznos za 2012. i 2013. godinu iznosi 4.784.000 €. Agencija je korekciju po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu planiranih investicija koje su u 2012. i 2013. godini realizovane u obimu manjem od 50% u odnosu na odobreno, utvrdila na način što je na izračunatu vrijednost investicija koje se isključuju iz obračuna povrata od 4.784.000 €, primijenila stopu povrata od 7,24%, utvrđenu za treću godinu regulatornog perioda Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine. Na taj način je dobijen iznos korekcije povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu planiranih investicija koje su u 2012. i 2013. godini realizovane u obimu manjem od 50% u odnosu na odobreno, u iznosu od 346.361,60 € u korist kupaca. b. Investicije koje su završene i aktivirane, sa ulaganjima koja su manja od odobrenih Agencija je utvrdila korekcije po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, vezano za investicije koje su završene i aktivirane tokom prethodnog regulatornog perioda, sa ulaganjima koja su manja od odobrenih. Korekcije su utvrđene na osnovu izvještaja o realizaciji investicionog plana CGES, koje je energetski subjekat dužan da kvartalno dostavlja Agenciji, u skladu sa članom 15 stav 12 Metodologije za prenos, a na način što se iz osnove za obračun povrata na sredstva izuzme razlika između odobrene i realizovane vrijednosti tih investicija. U Tabeli 16 dat je pregled navedenih investicija. 74

Tabela 16. Pregled investicija koje su završene i aktivirane, sa ulaganjima koja su manja od odobrenih NAZIV INVESTICIJE

Rekonstrukcija TS Podgorica1 (nabavka, 1. izrada tenderske dokumentacije i ugradnja transformatora 220/110kV, 150MVA) Rekonstrukcija postrojenja (nabavka 110 kV i 2. 400 kV prekidača i rastavljača, izrada tenderske dokumentacije i ugradnje) Nabavka i ugradnja mjernih transformatora 3. 400 kV, 220 kV, 110 kV i 35 kV Digitalizacija sinoptičke table, oprema i radovi za uključenje novih i rekonstruisanih 4. TS u sistem daljinskog upravljanja i nadzora iz NDC Zamjena transformatora u TS 110/10 kV 5. Podgorica 3 (40 MVA) 6. DV 400 kV Tirana - Podgorica ostatak UKUPNO (1+2+3+4+5+6)

ID broj projekta

Odobreno 2012. i 2013. godinu € 1.

Realizovano 2012. i 2013. godinu € 2.

Osnovica za korekciju € 1.-2.

IPR003 730.000

692.000

38.000

561.000

333.000

228.000

490.000

409.000

81.000

350.000 600.000

309.000 511.000

41.000 84.000,00

52.000 2.783.000

50.000 2.304.000

2.000,00 479.000

IPR007b IPO001

NDC004

IPR011 -

Agencija je korekciju po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu razlike u finansijskoj realizaciji investicija u odnosu na odobrene iznose za 2012. i 2013. godinu, utvrdila na način što je na izračunatu razliku od 479.000 €, primijenila stopu povrata od 7,24%, utvrđenu za treću godinu regulatornog perioda Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine. Na taj način je dobijen iznos korekcije povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu razlike u finansijskoj realizaciji investicija koje su završene u prethodnom regulatornom periodu, u odnosu na odobrena ulaganja, u iznosu od 34.679,60 €, u korist kupaca. c. Investicije čija je finansijska realizacija manja od odobrenog ulaganja Agencija je utvrdila korekcije po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, vezano za investicije koje nijesu završene i aktivirane tokom prethodnog regulatornog perioda, a čija je finansijska realizacija manja od odobrenog ulaganja. Korekcije su utvrđene na osnovu izvještaja o realizaciji investicionog plana CGES, koje je energetski subjekat dužan da kvartalno dostavlja Agenciji u skladu sa članom 15 stav 12 Metodologije za prenos, a na način što se iz osnove za obračun povrata na sredstva izuzme razlika između odobrene i realizovane vrijednosti tih investicija. U Tabeli 17 dat je pregled navedenih investicija. Tabela 17. Pregled investicija čija je finansijska realizacija manja od odobrenog ulaganja NAZIV INVESTICIJE

1. 2.

Izgradnja TS 110/35/10kV Kotor (Škaljari) i 110kV DV Tivat-Kotor Proširenje TS 220/110/35kV Mojkovac i priključak na 220kV DV Podgorica 1 – Pljevlja 2 po principu ''ulaz-izlaz''

4.

Povezana infrastruktura ukupno

5.

Izgradnja 400kV DV Pljevlja 2 -Višegrad IzgradnjaTS 110/35 kV Kolašin (Drijenak) i puštanje 110 kV DV Mojkovac - Kolašin pod napon koji trenutno radi pod naponom 35kV, iako je konstruisan za 110kV Izgradnja110kV DV Virpazar -Ulcinj

6.

7.

ID broj projekta

IPI001

Odobreno 2012. i 2013. godina € 1.

Realizovano 2012. i 2013. godina € 2.

Osnovica za korekciju € 1.-2.

3.071.000

2.717.000

354.000

1.809.000

1.087.000

722.000

43.250.000 2.550.000

14.320.000 111.000

28.930.000 2.439.000

25.000 10.000

0 9.000

25.000 1.000

IPI002 IPI006a, IPI007 i IPI006b IPI009b

IPI014

IPI015

75

~30km Izgradnja110 kV DV Vilusi - Herceg Novi Izgradnja 110 kV DV Lastva - Kotor EES Hardver i softver (prva i druga faza) Izgradnja spojnog polja u TS 110/35kV 11. Pljevlja 1 Revitalizacija 220kV DV Podgorica 1 12. Pljevlja 2 (dionica Podgorica 1 - Bijelo Polje) Rekonstrukcija 110 kV DV Budva 13. Lastva UKUPNO (1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+12+13) 8. 9. 10.

IPI016 IPI017 NDC003 IPI018

25.000 50.000 300.000

0 3.000 111.000

25.000 47.000 189.000

40.000

26.000

14.000

50.000

0

50.000

15.000 51.195.000

0 18.384.000

15.000 32.811.000

IPR008 IPR009

Agencija je korekciju po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu razlike u finansijskoj realizaciji investicija u odnosu na odobrene iznose za 2012. i 2013. godinu, utvrdila na način što je na izračunatu razliku od 32.811.000 €, primijenila stopu povrata od 7,24%, utvrđenu za treću godinu regulatornog perioda Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine. Na taj način je dobijen iznos korekcije povrata na sredstva, koji je nastao po osnovu razlike u finansijskoj realizaciji investicija koje nijesu završene i aktivirane tokom prethodnog regulatornog perioda, u odnosu na odobrena ulaganja, u iznosu od 2.375.516,40 €, u korist kupaca.

6. Korekcije nastale po osnovu odobrenih investicija koje nijesu aktivirane u 2012. i 2013. godini Odlukom o odobravanju Investicionog plana za period 2012 - 2014. godina, broj 12/695-39 od 07.06.2012. godine, odobrene su investicije u vrijednosti od 40.000 €, sa planom aktivacije u 2012. godini, kao i investicije u vrijednosti od 921.000 €, sa planom aktivacije u 2013. godini. U skladu sa članom 15 stav 7 Metodologije za prenos, vrijednost investicija za svaku godinu regulatornog perioda, umanjuje se za iznos investicija u sredstva koja su stavljena u upotrebu. Vrijednost sredstava, koja su stavljena u upotrebu, predstavljaju sastavni dio neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava. U skladu sa članom 15 stav 1 Metodologije za prenos neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava, investicije u toku i radni kapital čine regulatornu osnovu sredstava, na osnovu koje se izračunava povrat na sredstva, u skladu sa članom 14 stav 2 Metodologije za prenos. U skladu sa navedenim odredbama, Agencija je Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, utvrdila neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava, amortizaciju i povrat na sredstva za svaku godinu regulatornog perioda, uzimajući u obzir vrijednost investicija, planiranu godinu završetka investicija i stavljanja sredstava u upotrebu, na osnovu odobrenog Investicionog plana za period 2012 - 2014. godina. Na osnovu izvještaja o realizaciji investicionog plana CGES, koje je energetski subjekat dužan da kvartalno dostavlja Agenciji u skladu sa članom 15 stav 12 Metodologije za prenos, utvrđeno je da određene investicije nijesu realizovane u skladu sa planom, odnosno sredstva nijesu stavljena u upotrebu kao što je planirano, pa je neophodno izvršiti korekcije veličina na koje odstupanja od plana utiču, a to su: povrat na sredstva, usled promjene neto vrijednosti trajnih osnovnih sredstava, kao i amortizacija.

76

a. Korekcija povrata na sredstva, obračunatog na neto vrijednost trajnih osnovnih sredstava Agencija je utvrdila korekciju po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, vezanog za odobrene investicije koje nijesu završene i aktivirane u planiranom roku u toku 2012. i 2013. godine. U tabelama 18 i 19 dat je pregled navedenih investicija. Tabela 18. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2012. godini u skladu sa planom

NAZIV INVESTICIJE

Nabavka i implementacija softvera za 1. projektovanje Proširenje SCADA sistema - proširenje i 2. unapređenje sistema automatskog očitavanja brojila (ARM) UKUPNO (1+2)

ID broj projekta

IPD002

Odobrena vrijednost za 2012. godinu €

Planirana vrijednost sredstava na kraju 2013. godine €

1.

2.

Stopa povrata na sredstva u trećoj regulatornoj godini % 3.

Povrat na sredstva u trećoj regulatornoj godini € 2.*3.

20.000

16.000

7,02%

1.123,20

20.000 40.000

16.000 32.000

7,02% 7,02%

1.123,20 2.246,40

NDC008

Korekcija po osnovu više obračunatog povrat na sredstva, koja je nastala po osnovu investicija odobrenih za 2012. godinu, koje nijesu završene i aktivirane kao sredstvo u 2012. godini, utvrđena je na način što se stopa povrata na sredstva od 7,02% primijeni na vrijednost neaktiviranih investicija, umanjenu za pripadajuću amortizaciju u iznosu od 32.000 €. Na taj način utvrđen je iznos korekcije povrata na sredstva od 2.246,40 €, u korist kupaca. Tabela 19. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2013. godini u skladu sa planom

NAZIV INVESTICIJE

Izmještanje 110 kV DV Nikšić-Bileća iz Dragove Luke

ID broj projekta

Odobrena vrijednost za 2013. godinu kao osnova za obračun korekcije € 1.

Planirana vrijednost sredstava na kraju 2014. godine € 2.

Stopa povrata na sredstva u trećoj regulatornoj godini % 3.

410.000

401.800

7,24%

Povrat na sredstva u trećoj regulatornoj godini € 2.*3.

IPI010 29.090,32

Korekcija po osnovu više obračunatog povrat na sredstva, koja je nastala po osnovu investicija odobrenih za 2013. godinu, koje nijesu završene i aktivirane kao sredstvo u 2013. godini, utvrđena je na način što se stopa povrata na sredstva od 7,24% primijeni na vrijednost neaktiviranih investicija, umanjenu za pripadajuću amortizaciju u iznosu od 401.800 €. Na taj način utvrđena je korekcija povrata na sredstva u iznosu od 29.090,32 €, u korist kupaca. Agencija je utvrdila korekciju po osnovu više obračunatog povrata na sredstva, vezanog za odobrene investicije koje su završene i aktivirane u toku 2012. i 2013. godine u iznosu koji je manji od odobrenog. U tabelama 20 i 21 dat je pregled navedenih investicija.

77

Tabela 20. Pregled investicija koje su aktivirane u 2012. godini na povrat na sredstva

NAZIV INVESTICIJE

Odobrena vrijednost za 2012. ID broj godinu projekta € 1.

Rekonstrukcija TS Podgorica1 (nabavka, izrada tenderske 1. dokumentacije i ugradnja transformatora 220/110kV, 150MVA) 2. DV 400 kV Tirana - Podgorica ostatak UKUPNO (1+2)

Planirana vrijednost sredstava na kraju 2013. godine € 2.

Realizovano 2012. godina €

Realizovana vrijednost sredstava na kraju 2013. godine €

Razlika €

Stopa povrata na sredstva u drugoj regulatornoj godini %

Korekcija povrata na sredstva €

3.

4.

2.-4.

5.

(2.-4.)*5.

IPR003 -

730.000 52.000 782.000

709.706 50.960 658.746

692.000 50.000 742.000

672.762,4 49.000 721.762,4

36.943,6 1.960 38.903,6

7,02% 7,02% 7,02%

2.593,44 137,59 2.731,03

Korekcija po osnovu više obračunatog povrat na sredstva, koja je nastala po osnovu odobrenih investicija, koje su završene i aktivirane kao sredstvo u 2012. godini, u vrijednosti koja je manja od odobrene, utvrđena je na način što se stopa povrata na sredstva od 7,02% primjeni na razliku između planirane i realizovane vrijednost sredstava na kraju 2013. godine u iznosu od 38.903,60 €. Na taj način utvrđena je korekcija povrata na sredstva u iznosu od 2.731,03 €, u korist kupaca. Tabela 21. Pregled investicija koje su aktivirane u 2013. godini na povrat na sredstva

NAZIV INVESTICIJE

Nabavka i ugradnja mjernih 1. transformatora 400 kV, 220 kV, 110 kV i 35 kV Digitalizacija sinoptičke table, oprema i radovi za uključenje novih 2. i rekonstruisanih TS u sistem daljinskog upravljanja i nadzora iz NDC UKUPNO (1+2)

ID broj projekta

Odobrena vrijednost za 2013. godinu € 1.

Planirana vrijednost sredstava na kraju 2014. godine € 2.

490.000

476,378

409.000

397.629,8

78.748,2

7,24%

5.701,37

350.000 840.000

340.270 340.746

309.000 718.000

300.409,80 698.039,60

39.860,2 118.608,40

7,24% 7,24%

2.885,88 8.587,25

Realizovano 2013. godina €

Realizovana vrijednost sredstava na kraju 2014. godine €

Razlika €

Stopa povrata na sredstva u drugoj regulatornoj godini %

3.

4.

2.-4.

5.

Korekcija povrata na sredstva € (2.-4.)*5.

IPO001

NDC004

Korekcija po osnovu više obračunatog povrat na sredstva, koja je nastala po osnovu odobrenih investicija, koje su završene i aktivirane kao sredstvo u 2013. godini, u vrijednosti koja je manja od odobrene, utvrđena je na način što se stopa povrata na sredstva od 7,24% primjeni na razliku između planirane i realizovane vrijednost sredstava na kraju 2013. godine u iznosu od 118.608,40 €. Na taj način utvrđena je korekcija povrata na sredstva u iznosu od 8.587,25 €, u korist kupaca.

78

b. Korekcija amortizacije Agencija je utvrdila korekciju po osnovu više obračunate amortizacije, vezane za odobrene investicije koje nijesu završene i aktivirane u planiranom roku u toku 2012. i 2013. godine. U tabelama 22 i 23 dat je pregled navedenih investicija. Tabela 22. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2012. godini u skladu sa planom

NAZIV INVESTICIJE

ID broj projekta

Odobrena vrijednost za 2012. godinu € 1.

Nabavka i implementacija softvera za 1. projektovanje Proširenje SCADA sistema 2. proširenje i unapređenje sistema automatskog očitavanja brojila (ARM) UKUPNO (1+2)

IPD002

Osnovica za obračun amortizacije za treću godinu regulatornog perioda € 2.

Stopa amortizacije %

Korekcija amortizacije €

3.

2.*3.

20.000

20.000

20 %

4.000

20.000 40.000

20.000 40.000

20 % -

4.000 8.000

NDC008

Korekcija po osnovu više obračunate amortizacije, koja je nastala po osnovu investicija odobrenih za 2012. godinu, koje nijesu završene i aktivirane kao sredstvo u 2012. godini, utvrđena je primjenom amortizacionih stopa na vrijednosti odobrenih investicija. Na taj način utvrđena je korekcija amortizacije, po osnovu uticaja realizacije plana investicija na vrijednost osnovnih sredstava, u iznosu od 8.000 €, u korist kupaca. Tabela 23. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2013. godini u skladu sa planom

NAZIV INVESTICIJE

ID broj projekta

Odobrena vrijednost za 2013. godinu € 1.

Nabavka i implementacija softvera za 1. projektovanje Proširenje SCADA sistema 2. proširenje i unapređenje sistema automatskog očitavanja brojila (ARM) UKUPNO (1+2)

IPD002

Osnovica za obračun amortizacije za treću godinu regulatornog perioda € 2.

Stopa amortizacije %

Korekcija amortizacije €

3.

2.*3.

20.000

20.000

20 %

4.000

20.000 40.000

20.000 40.000

20 % -

4.000 8.000

NDC008

Korekcija po osnovu više obračunate amortizacije, koja je nastala po osnovu investicija odobrenih za 2013. godinu, koje nijesu završene i aktivirane kao sredstvo u 2013. godini, utvrđena je primjenom amortizacionih stopa na vrijednosti odobrenih investicija. Na taj način utvrđena je korekcija amortizacije, po osnovu uticaja realizacije plana investicija na vrijednost osnovnih sredstava, u iznosu od 8.000 €, u korist kupaca. Agencija je utvrdila korekciju po osnovu više obračunate amortizacije, vezane za odobrene investicije koje su završene i aktivirane u planiranom roku u toku 2012. i 2013. godine, u vrijednosti koja je manja od odobrene. U tabelama 24 i 25 dat je pregled navedenih investicija.

79

Tabela 24. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2012. godini u skladu sa planom NAZIV INVESTICIJE Rekonstrukcija TS Podgorica1 (nabavka, izrada tenderske 1. dokumentacije i ugradnja transformatora 220/110kV, 150MVA) 2. DV 400 kV Tirana - Podgorica ostatak UKUPNO (1+2)

ID broj projekta

Odobrena vrijednost € 1.

Realizovana vrijednost € 2.

Razlika €

Stopa amortizacije %

1.-2.

3.

Korekcija amortizacije € (1.-2.)*3.

IPR003 -

730.000 52.000 782.000

692.000 50.000 742.000

38.000 2.000 40.000

2,78% 2% -

1.056,40 40,00 1.096,40

Korekcija po osnovu više obračunate amortizacije, koja je nastala po osnovu aktiviranih investicija u 2012. godini, koje su realizovane u manjoj vrijednosti od odobrene, utvrđena je primjenom amortizacionih stopa na vrijednosti odobrenih investicija. Na taj način utvrđena je korekcija amortizacije u iznosu od 1.096,40 €, u korist kupaca. Tabela 25. Pregled investicija koje nijesu aktivirane u 2013. godini u skladu sa planom NAZIV INVESTICIJE Nabavka i ugradnja mjernih 1. transformatora 400 kV, 220 kV, 110 kV i 35 kV Digitalizacija sinoptičke table, oprema i radovi za uključenje novih i 2. rekonstruisanih TS u sistem daljinskog upravljanja i nadzora iz NDC UKUPNO (1+2)

ID broj projekta

Odobrena vrijednost € 1.

Realizovana vrijednost € 2.

Razlika €

Stopa amortizacije %

1.-2.

3.

Korekcija amortizacije € (1.-2.)*3.

IPO001 490.000

409.000

81.000

2,78

2.251,80

350.000 840.000

309.000 718.000

41.000 122.000

2,78 -

1.139,80 3.391,60

NDC004

Korekcija po osnovu više obračunate amortizacije, koja je nastala po osnovu aktiviranih investicija u 2013. godini, koje su realizovane u manjoj vrijednosti od odobrene, utvrđena je primjenom amortizacionih stopa na vrijednosti odobrenih investicija. Na taj način utvrđena je korekcija amortizacije u iznosu od 3.391,60 €, u korist kupaca.

80

8. Korekcija povrata na sredstva po osnovu uticaja troškova poslovanja na radni kapital Vrijednost radnog kapitala, koji se izračunava kao jedna dvanaestina ukupnih opravdanih troškova poslovanja, u skladu sa članom 15 stav 16 Metodologije za prenos, predstavlja sastavni dio regulatorne osnove sredstava, na osnovu koje se izračunava povrat na sredstva. Odlukom, broj 12/695-53 od 02.07.2012. godine, utvrđen je radni kapital na sljedeći način: - u prvoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.120.142,17 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.441.706 €; - u drugoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.100.456,25 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.205.475 €; - u trećoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.146.846,92 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.762.163 €. Na osnovu odstupanja ostvarenih veličina u odnosu na odobrene, utvrđene su korekcije troškova poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati i troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati. Navedene korekcije su uslovile i promjenu radnog kapitala na sljedeći način: - u prvoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.115.481,22 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.385.774,65 €; - u drugoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.115.889,96 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.390.679,50 €; - u trećoj godini regulatornog perioda u iznosu od 1.122.986,83 €, na osnovu ukupnih troškova poslovanja u iznosu od 13.475.842 €. Primjenjujući odgovarajuće stope povrata na sredstva na razlike ostvarenog i odobrenog radnog kapitala, utvrđena je korekcija povrata na sredstva po osnovu promjene radnog kapitala na sljedeći način: - za prvu godinu regulatornog perioda u iznosu od 316,94 €, u korist kupaca ((1.120.142,17 € 1.115.481,22 €) * 6,80 %); - za drugu godinu regulatornog perioda u iznosu od 1.083.45 €, u korist energetskog subjekta ((1.100.456,25 € - 1.115.889,96 €) * 7,02 %); - za treću godinu regulatornog perioda u iznosu od 1.727,47 €, u korist kupaca ((1.146.846,92 € 1.122.986,83 €) * 7,24 %). Ukupna korekcija povrata na sredstva, nastala po osnovu promjene dozvoljene stope gubitaka u distributivnom sistemu, utvrđena je u iznosu od 217,27 €, u korist kupaca. U skladu sa navedenim, utvrđena je korekcija povrata na sredstva, po osnovu uticaja troškova poslovanja na radni kapital, u iznosu od 1.178,23 €, u korist kupaca (-316,94 € + 1.083.45 € 1.727,47 € -217,27 € ).

81

9. Ukupna korekcija regulatornog perioda 01.08.2012 - 31.07.2015. godina Kumulativno odstupanje po osnovu troškova poslovanja koji se djelimično mogu kontrolisati, troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati, ostalih poslovnih, vanrednih i vanposlovnih prihoda, prihoda po osnovu angažovanja prenosnog sistema i povrata na sredstva, utvrđeno je kao zbir sljedećih stavki: - korekcije troškova koji se djelimično mogu kontrolisati, uslijed promjene dozvoljene stope gubitaka u distributivnom sistemu, u iznosu od 37.131,64 €, u korist kupaca, - korekcije troškova poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u iznosu od 729.365,88 €, u korist energetskog subjekta, - korekcije po osnovu angažovanja prenosnog sistema u iznosu od 5.490.597,19 €, u korist energetskog subjekta, - korekcije ostalih poslovnih, vanrednih i vanposlovnih prihoda u iznosu od 5.573.829,96 €, u korist kupaca, - korekcije povrata na sredstva po osnovu investicija u iznosu od 2.799.212,6 €, u korist kupaca, - korekcije amortizacije po osnovu investicija u iznosu od 20.488 €, u korist kupaca, - korekcije povrata na sredstva po osnovu uticaja troškova poslovanja na radni kapital u iznosu od 1.178,23 €, u korist kupaca. Shodno navedenom, utvrđena je ukupna korekcija, za prethodni regulatorni period, u iznosu od 2.211.877,36 €, u korist kupaca, kako je navedeno u Poglavlju I tačka 2 dispozitiva ove odluke.

82

F.

Regulatorno dozvoljeni prihod CGES za 2016. godinu

Na osnovu prethodno navedenog, regulatorno dozvoljeni prihod Operatora prenosnog sistema za 2016. godinu utvrđen je u iznosu od 21.963.232,51 €, kako je navedeno u Poglavlju I tačka 1 dispozitiva ove odluke. Struktura utvrđenog regulatorno dozvoljenog prihoda prikazana je u Tabeli 26. Tabela 26. Struktura regulatorno dozvoljenog prihoda CGES za 2016. godinu R.br.

Kategorije obračuna

a)

UKUPNI TROŠKOVI POSLOVANJA

1

Troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati Troškovi zarada i drugih ličnih primanja Troškovi rezervnih djelova i materijala Troškovi usluga trećih lica i maticne kompanije

2 3

Zahtijevano €

Utvrđeno €

Razlika €

Razlika %

1

2

2.-1.

2./1.-1

17.594.646,00

13.340.651,26

-4.253.994,74

-24,18%

9.044.481,00

7.034.997,61

-2.009.483,39

-22,22%

5.031.313,86

-1.709.260,14

-25,36%

420.246,47

-79.753,53

-15,95%

1.042.207,09

-257.792,91

-19,83%

6.740.574,00 500.000,00 1.300.000,00

Troškovi tek.bank.usluga, pošt.trošk. i trošk.osiguranja

303.383,00

333.260,63

29.877,63

9,85%

Troškovi usluga telekomunikacija

152.524,00

172.663,18

20.139,18

13,20%

Ostali troškovi poslovanja koji se mogu kontrolisati

48.000,00

35.306,38

-12.693,62

-26,45%

5.560.281,00

4.310.024,63

-1.250.256,37

-22,49%

2.989.884,00

1.995.629,02

-994.254,98

-33,25%

Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati Troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati Troškovi koji se odnose na poreze na imovinu, takse i naknade u skladu sa zakonom

608.000,00

599.731,58

-8.268,42

-1,36%

1.684.984,00

798.604,27

-886.379,73

-52,60%

Troškovi koji nastaju na osnovu međunarodnih ugovora

454.000,00

436.475,53

-17.524,47

-3,86%

Troškovi za zaštitu životne sredine

42.000,00

42.000,00

0,00

0,00%

Ostali troškovi poslovanja koji se ne mogu kontrolisati u skladu sa zakonom

200.900,00

118.817,64

-82.082,36

-40,86%

b)

AMORTIZACIJA

6.527.338,00

6.527.338,00

0,00

0,00%

c)

POVRAT NA SREDSTVA

11.848.306,00

10.758.686,40

-1.089.619,60

-9,20%

d)

OSTALI POSLOVNI VANREDNI i VANPOSLOVNI PRIHODI (sa ITC)

5.052.706,00

6.451.565,79

1.398.859,79

27,69%

e)

KOREKCIJE PRETHODNOG PERIODA

-

2.211.877,36

- 2.211.877,36

-

30.917.584,00

21.963.232,51

-8.954.351,49

-28,96%

Troškovi za obezbjeđenje pomoćnih i sistemskih usluga

REGULATORNO DOZVOLJENI PRIHOD

83

G. Cijena za angažovani kapacitet koju plaćaju proizvođači priključeni na prenosni sistem Članom 1 stav 2 tačka 2 Metodologije za prenos propisano je da se cijene korišćenja prenosnog sistema utvrđene na osnovu ove metodologije primjenjuju i na proizvođače električne energije koji su priključeni na mrežu visokog napona 110 kV i višeg. Cijena za angažovani kapacitet za proizvođače električne energije priključene na prenosni sistem se, shodno članu 5 stav 5 Dodatka Metodologije, izračunava primjenom sljedeće formule:

gdje je:

FTtPP - dio fiksnih troškova koji se transponuju u tarife koje plaćaju proizvođači električne energije koji se na osnovu člana 3 stav 2 Dodatka Metodologije za prenos izračunavaju na sljedeći način:

FTtPP = Kproiz * FTtTUT Kproiz - koeficijent koji predstavlja učešće proizvođača u pokrivanju ukupnih troškova za angažovani kapacitet prenosnog sistema (%) i

FTtTUT - fiksni troškovi koji se transponuju u tarife koji su za 2016. godinu utvrđeni u iznosu od 17.653.207,88 € (21.963.232,51 - 4.310.024,63) kao razlika između regulatorno dozvoljenog prihoda za transponovanje u tarife i odobrenih troškova za kupovinu električne energije za pokrivanje gubitaka u prenosu električne energije. - ukupna maksimalno raspoloživa snaga elektrana priključenih na prenosni sistem koja je za 2016. godinu utvrđena u iznosu od 847 MW. Koeficijent Kproiz se izračunava po formulii i predlaže u iznosu: Kproiz = K11 + K12 + K13 = 6.41%+23,94%+11.32 % = 41.67% gdje je: a) Iznos koeficijenta K11 (%) koji odražava obavezu proizvođača prema sredstvima CGES za interkonekciju sa sistemima drugih OPS, izračunat po formulii: K11 = Vii/Vui* W proiz / (W proiz+W potr)*Ucapex= 6.41% a na osnovu sljedećih veličina i iznosa: Vui

- ukupna vrijednost sredstava CGES, odnosno TOSnet - neto vrijednost trajnih osnovnih t sredstava koja je na dan 31.12.2014. godine iznosila 120.383.904,48 €;

Vii

- vrijednost dalekovoda i djelova trafostanica koji se po procjeni Agencije koriste za interkonekciju koja je na dan 31.12.2014. godine iznosila 22.877.576.33 €;

Wproiz - planirana proizvodnja električne energije za 2016. godinu što iznosi 3.138.000,00 MWh; Wpotr - planirana potrošnja električne energije direktnih i distributivnih potrošača za 2016. godinu što iznosi 2.977.085,00 MWh; Ucapex % - predstavlja učešće troškova amortizacije i povrata na sredstva (CAPEX) u odobrenim fiksnim troškovima CGES i iznosi za 2016. godinu 65,68% ili (17.286.024,40 / 26.316.651,03)%. b) Iznos koeficijenta K12 (%) koji odražava obavezu proizvođača prema ostalim sredstvima CGES, izračunat je po formuli i iznosi:

84

K12=Voi/Vui*C*Ucapex=23,94% a na osnovu prethodno utvrđnih i sljedećih veličina i iznosa: Voi

-

razlika ukupne vrijednosti sredstava CGES-a (Vui) i vrijednosti dalekovoda i dijela trafostanica koji se koriste za interkonekciju (Vii) koja iznosi 97.506.328,15 € ;

C - koeficijent koji odražava značaj preostalog dijela sistema za proizvodnju električne energije i koji je utvrđen u iznosu od 45%; Kod utvrđivanja faktora C, koji je za regulatorno razdoblje 2014 - 2015. godina utvrđen u iznosu od 35%, Agencija je pošla od sljedećih okolnosti: - U odnosu na prethodni regulatorni period nastavljen je trend smanjenja potrošnje električne energije potrošača direktno priključenih na prenosni sistem tako da je za 2016. godinu planirana potrošnja električne energije 17% manja, a srednja maksimalna snaga opterećenja 19% manja u odnosu na treću godinu prethodnog regulatornog perioda. Ovo bi, bez preduzimanja blagovremenih mjera, za posljedicu imalo dalji rast cijene korišćenja prenosnog sistema za sve potrošače; - Planirana proizvodnja elektrana priključenih na prenosni sistem je u 2016. godini na nivou planirane za treću godinu prethodnog regulatornog perioda što, imajući u vidu naznačeno smanjenje potrošnje i snage opterećenja potrošača s jedne i liberalizaciju cijene električne energije u odnosu na direktne potrošače priključene na prenosni sistem u Crnoj Gori s druge strane, omogućava proizvođaču još veći izvoz, ali i veću prodaju domaćim kupcima po tržišnim uslovima; - Dalje liberalizacije tržišta, shodno odredbama novog Zakona o energetici čije usvajanje predstoji, što će prouzrokovati i veću obavezu CGES prema djelatnosti proizvodnje električne energije; - Planiran je u 2016. godini rast distribuirane proizvodnje električne energije, pa se adekvatno smanjuju potrebe za proizvodnjom iz elektrana na prenosnom sistemu za potrebe distributivnih potrošača i oslobađaju količine za prodaju po tržišnim uslovima. Kao rezultat navedenih okolnosti, izvjesno je da će se u narednom periodu za proizvođače ipovećati značaj preostalog dijela prenosnog sistema (mimo interkonekcija) pa je koeficijenat C utvrđen kako je navedeno. c) Iznos koeficijenta K13 utvrđuje se u iznosu od 11.32 %, što predstavlja 33% od udjela operativnih troškova (OPEX) bez varijabilnih troškova (Vt) CGES za 2016. godinu (OPEX-Vt) u fiksnim troškovima koji se transponuju u tarife. Kod utvrđivanja većeg učešća razlike OPEX-Vt, koji je za regulatorno razdoblje 2014 - 2015. godina bio utvrđen u iznosu od 15%, Agencija je pošla od sljedećih činjenica i okolnosti: - Koeficijent K13 odražava obavezu proizvođača za održavanje, eksploataciju i upravljanje sredstvima OPS, a utvrđuje se na osnovu analize broja i mjesta elemenata prenosnog sistema u odnosu na proizvodne kapacitete u kontekstu potrebnog održavanja, rasporeda radnih kapaciteta u kontekstu održavanja i eksploatacije sredstava CGES i upravljanja elektroenergetskim sistemom u cjelini; - Obrazloženje vezano za povećanje faktora C u faktoru K12, u najvećem dijelu se odnosi na obrazloženje povećanja koeficijenta K13, a posebno vezano za rast izvoznih mogućnosti proizvodne djelatnosti u kontekstu smanjenja potrošnje električne energije u Crnoj Gori, ali i u kontekstu povećanja distribuirane proizvodnje u Crnoj Gori; - Dodatno, radom HE ''Piva'' će se u narednom periodu izvjesno upravljati u okviru elektroenergetskog sistema Crne Gore i ona će, osim značajne proizvodnje vršne električne energije, predstavljati i značajan faktor obezbjeđenja sistemskih usluga za potrebe kvalitetnog rada crnogorskog prenosnog sistema i interkonekcije, samim tim i značajan faktor na domaćem i regionalnom tržištu električne energije; - Osavremenjuju se sistemi upravljanja velikim elektranama.

85

Kao rezultat navedenih okolnosti, povećava se obaveza CGES da ostvari dodatne mjere za održavanje, eksploataciju i upravljanje sredstvima koja su u funkciji stabilne proizvodnje električne energije u elektranama na prenosnoj mreži u Crnoj Gori, pa je utvrđeno povećanje učešća razlike OPEX-Vt na 33%, a samim tim koeficijent K13 utvrđen je na 11.32%. Tabela 27. Koeficijenti na osnovu kojih se računa Kproiz Koeficijent

Naziv koeficijenta

Iznos %

K11

Obaveza proizvođača prema sredstvima OPS za interkonekciju sa sistemima drugih OPS

K12

Obaveza proizvođača prema ostalim sredstvima OPS

23,94%

K13

Obaveza proizvođača za održavanje, eksploataciju i upravljanje sredstvima OPS

11.32%

6.41%

Na osnovu utvrđenih iznosa koeficijenata, utvrđen je koeficijent Kproiz u iznosu od 41.67%. Primjenom ovog koeficijenta na fiksne troškove koji se transponuju u tarife ( FTtTUT ) u iznosu od 17.653.207,88 € utvrđen je iznos fiksnih troškova koje plaćaju proizvođači priključeni na prenosni sistem ( FTtPP ) u iznosu od 7.356.457,67 € (41.67% *17.653.207,88 €), kao što je utvrđeno u Poglavlju II tačka 1 podtačka c dispozitiva ove odluke. Jedinična cijena izračunata na osnovu utvrđenog iznosa od 7.356.457,67 € i maksimalno raspoložive snage elektrana od 847 MW, utvrđena je u iznosu od 723,7758 €/MW/mjesečno kako je navedeno u Poglavlju III dispozitiva ove odluke.

H. Cijene za korišćenje prenosnog sistema električne energije koju plaćaju kupci koji su direktno priključeni na prenosni sistem Troškovi korišćenja prenosnog kapaciteta koje plaćaju kupci električne energije koji su direktno priključeni na prenosni sistem koji predstavljaju razliku fiksnih troškova koji se transponuju u tarife i troškova koje plaćaju proizvođači električne energije priključeni na prenosni sistem ( FTtTUT - FTtPP utvrđeni su u iznosu od 10.297.021,32 €, kako je navedeno u Poglavlju I tačka 3 podtačka a dispozitiva ove odluke. Na osnovu troškova u iznosu od 10.297.021,32 €, i prosječnog maksimalnog angažovanog prenosnog kapaciteta u 2014. godini od 493,028 MW, utvrđena je cijena za angažovani prenosni kapacitet koju plaćaju kupci koji su direktno priključeni na prenosni sistem‚ i kupci priključeni na distributivni sistem, od 1,7404 €/kW/mjesec, kako je navedeno u Poglavlju II tačka 1 dispozitiva ove odluke. Troškovi poslovanja koji se mogu djelimično kontrolisati utvrđeni su u iznosu od 4.310.024,63 €, kao što jenavedeno u Poglavlju I tačka 3 podtačka b dispozitiva ove odluke. Na osnovu troškova od 4.310.024,63 €, i planiranog neto prenosa električne energije za potrebe potrošnje od 2.977.085 MWh, utvrđena je cijena dozvoljenih gubitaka električne energije u prenosnom sistemu koju plaćaju kupci koji su direktno priključeni na prenosni sistem i kupci priključeni na distributivni sistem, od 0,1448 €c/kWh, kako je navedeno u Poglavlju II tačka 2 dispozitiva ove odluke. ***

86

U postupku koji je sproveden po podnijetom Zahtjevu, utvrđene su sve odlučne činjenice na osnovu detaljne analize dokumentacije dostavljene uz Zahtjev, dokumentacije dostavljene na traženje Agencije i dokumentacije koju je podnosilac Zahtjeva naknadno dostavio radi davanja dodatnih pojašnjenja, a primjenom propisanih metodoloških principa za precizno obračunavanje svih elemenata koji čine regulatorni prihod energetskog subjekta. Tokom vođenja postupka ostvaren je visok nivo tranparentnosti rada Agencije koji je proklamovan u članu 46 Zakona o energetici, kao i u članu 20 stav 1 i članu 23 stav 1 Metodologije za prenos, objavljivanjem Zahtjeva, prateće dokumentacije, Izvještaja o analizi dokumentacije sa predlogom regulatorno dozvoljenog prihoda i obavještenja, kao i održavanjem otvorene sjednice Odbora Agencije na kojoj je razmatran Izvještaj po zahtjevu sa predlogom stavova po mišljenjima i primjedbama, shodno članu 24 Metodologije za prenos, na kojoj su pravo učešća imali podnosilac zahtjeva, drugi energetski subjekti i ovlašćeni predstavnici udruženja kupaca. Na osnovu naprijed navedenog odlučeno je kao u dispozitivu ove odluke. Uputstvo o pravnom sredstvu: Ova odluka je konačna. Protiv ove odluke može se podnijeti tužba Upravnom sudu Crne Gore u roku od 30 dana od dana prijema iste.

Broj: 15/2542-30 Podgorica, 27. novembar 2015. godine

Predsjedavajući Odbora Agencije Miroslav Vukčević, s.r.

87