Τεύχος 8

Δεκέμβριος 2021

Νεφέλη Λέσχη Κυριών Ικάρου

Νεφέλη

Πολλές, πολλές ευχές για Χαρούμενη, δημιουργική, γεμάτη όνειρα, μηνύματα, προκλήσεις Νέα Χρονιά με όμορφες & ξεχωριστές στιγμές! Χρώματα, ήχοι, μουσικές & αρώματα να ομορφαίνουν την κάθε μας μέρα! Λέσχη Κυριών Ικάρου «Νεφέλη» Αλίκη, Αναστασία, Βάσω, Λίνα, Ντενίζ

Σελίδα 2

Τεύχος 8

Σελίδα 3

Νεφέλη

Σελίδα 4

Τεύχος 8

Σε ανάμνηση της φάτνης στην οποία γεννήθηκε ο Χριστός, οι χριστιανοί συνηθίζουν να κατασκευάζουν κατά την περίοδο των "εορτών των Χριστουγέννων" ομοίωμα της Φάτνης της Γεννήσεως με τα κύρια πρόσωπα των σχετικών ευαγγελικών περικοπών δηλαδή της Παναγίας, του Χριστού, του μνήστορος Ιωσήφ, των τριών Μάγων, των τριών βοσκών, Αγγέλων καθώς και κάποιων ζώων. Παλαιότερα αυτές οι κατασκευές ήταν χάρτινες αναδιπλούμενες, σήμερα αποτελούν ιδιαίτερες κατασκευές ξύλινες ή πλαστικές ενώ τα πρόσωπα και ζώα αγαλματίδια από πηλό ή άλλο υλικό. Οι φάτνες αυτές τοποθετούνται στη βάση των χριστουγεννιάτικων δένδρων. Σήμερα παρατηρούνται και υπαίθριες σε πλατείες δήμων αλλά και οργανισμών, ιδιωτικών εταιρειών κ.ά. Το έθιμο αυτό προέρχεται από την Ιταλία. Βικιπαίδεια

Σελίδα 5

Νεφέλη

Άγνωστες ιστορίες για τα Χριστούγεννα

Αναστασία Χειράκη Έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ τα Χριστούγεννα, το άρωμα των εορτών, και όλα αυτά που φέρνουν μαζί τους, τα στολισμένα δέντρα, τα λαμπιόνια, τα τραγούδια, τις ιστορίες που δεν σκεφτόμαστε καν πως ξεκίνησαν και από που προέρχονται, που είναι οι ρίζες τους.... Παρόλα αυτά είτε πρόκειται για γεγονότα του μακρινού παρελθόντος, είτε για γεγονότα πρόσφατα, υπάρχουν πληροφορίες που ποτέ δεν έτυχε να μάθουμε και δεν είναι περιττό να τις γνωρίζουμε: 1.Τα ρωμαϊκά Σατουρνάλια ήταν η αντίστοιχη γιορτή των Χριστουγέννων για τον προχριστιανικό κόσμο. 2.Οι χριστιανοί άρχισαν να γιορτάζουν την γέννηση του Χριστού 200 χρόνια από τον θάνατο του. 3. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός όρισε δημόσια αργία τα Χριστούγεννα το 529μ.χ. 4. Οι Έλληνες Ορθόδοξοι ακολουθούν την βυζαντινή παράδοση κατά την οποία ο Άγιος Βασίλης, ένας από τους τρεις Ιεράρχες, από την Καισάρεια, μας φέρνει δώρα την 1η Ιανουαρίου και όχι την 25η Δεκεμβρίου. Στον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο ο άγιος των Χριστουγέννων θεωρείται ο Άγιος Νικόλαος (245-350) από την Λυκία.... 5. Για το όνομα της κυρίας του Σάντα Κλάους, υπάρχουν αναφορές ως Τζέσικα, Μαίρη, Ανέτ, Μάρθα, Χέλγκα η Λάιλα. 6. Τον Μεσαίωνα, χιλιάδες ήταν οι εκκλησίες που ήταν αφιερωμένες στον Άγιο των Χριστουγέννων, είτε στον Άγιο Νικόλαο είτε στον Άγιο Βασίλειο. 7. Το 1823 ο Κλέμεντ Μουρ έγραψε το "Μία επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο" και ο Τόμας Ναστ ζωγράφισε τον αγαπημένο Άγιο των παιδιών, σύμφωνα με την περιγραφή του Μουρ. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η εικόνα του στρουμπουλού παππούλη με την άσπρη γενειάδα. 8. Τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια στολίστηκαν για πρώτη φορά το 1895. 9. Το έτος 1843 δημιουργήθηκε η πρώτη ζωγραφισμένη στο χέρι Χριστουγεννιάτικη κάρτα σε σχέδιο του Χένρι Κόουλ και εικονογράφηση του Τζον Κάλκοτ. 10. Ο Κάρολος Ντίκενς μέσα σε έξι εβδομάδες έγραψε την "ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΆΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΊΑ" που είναι το πιο διάσημο χριστουγεννιάτικο μυθιστόρημα. 11. Το τραγούδι "White Christmas" (λευκά Χριστούγεννα) είναι του Bing Crosby και έκανε τις περισσότερες πωλήσεις όλων των εποχών. 12. Το πρώτο γραμματόσημο με χριστιανικό θέμα το εξέδωσε η Αυστρία. 13. Ο Σάντα Κλάους χρωστάει την κόκκινη φορεσιά του καθώς και τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται στην "Coca Cola" 14. Στην πρωτεύουσα της Λετονίας, στη Ρίγα, στολίστηκε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο το έτος 1510.. 15.Τα Χριστούγεννα καθιερώθηκαν ως εθνική γιορτή στις ΗΠΑ, το 1870. 16. Η πρώτη αμερικανική πολιτεία που αναγνώρισε ως επίσημη αργία τα Χριστούγεννα ήταν η Αλαμπάμα. 17. Ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που στόλισε το Λευκό Οίκο με χριστουγεννιάτικα στολίδια ήταν ο Φράνκλιν Πιρς... 18. Το έθιμο με τα δώρα συνδέεται τόσο με τα δώρα των Μάγων στο νεογέννητο Ιησού όσο και με τους ευεργέτες της εποχής τους Άγιο Νικόλαο και Άγιο Βασίλειο, που σχετίζονται με τα Χριστούγεννα. Και τέλος ο Ρούντολφ, το ελάφι που σέρνει το έλκηθρο του Σάντα Κλάους έχει προστεθεί πολύ αργότερα στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Πιο συγκεκριμένα ήταν επίτευγμα του Μοντγκόμερι Γουντ για διαφημιστικούς λόγους το 1939...... ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΎΓΕΝΝΑ ΝΕΦΕΛΕΣ....

Σελίδα 6

Τεύχος 8

Η Κούκλα μου

Μαρία Παπαδάκη

Χριστούγεννα! Πρωτοχρονιά! Η μνήμη παίζει παιχνίδια με το μυαλό μου. Επιστρέφει σε κάτι χρόνια μαγικά που ένα κοριτσάκι φεγγαροπρόσωπο έτρεχε πάνω κάτω με τη χαρά να ξεχειλίζει απ’ τα ματάκια του, το μωσαϊκό να τρίβει ικανοποιημένο τις πράσινες βούλες του κάτω από τα παχουλά ποδαράκια της και τα φωτάκια του χριστουγεννιάτικου δένδρου να αναβοσβήνουν ανεμελιά και γιορτή! Μια γιορτή που είχε τα χρώματα του ουράνιου τόξου όταν βγαίνει μετά τη βροχή υποσχόμενο ειρήνη. Μια γιορτή που περίμενα όλο τον χρόνο κι όταν έφθανε ανασκουμπωνόμουν, αν και μικρούλα, και βόηθαγα στους στολισμούς και στην παρασκευή των γλυκών, την ιερή συνήθεια των Χριστουγέννων... «Αν δεν μυρίσει το σπίτι βούτυρο, ζάχαρη και μέλι δεν φεύγουν οι καλικάτζαροι...» έλεγε η γιαγιά μου, κι η μάνα μου συμφωνούσε μ’ ένα νεύμα της κεφαλής της κι ένα μειδίαμα στα χείλη όλο τρυφερότητα.

Είχαμε και μια σόμπα με μπουριά στο σπίτι... Όταν βράδιαζε καθόμασταν όλοι γύρω της κι αφουγκραζόμασταν την πνοή των αγγέλων που κατέβαιναν στη γη να υμνήσουν το χαρμόσυνο νέο της γέννησης του Θεανθρώπου. Οι γονείς μου τραγουδούσαν χριστουγεννιάτικα τραγούδια και όχι μόνο και τα γράφαμε σ’ ένα μικρό μαγνητόφωνο. Ακόμη έχω την κασέτα. Τη φύλαξα για να την ακούω και να την ξανακούω τις άγιες μέρες. Πύλη στον χρόνο είναι που ανοίγει και με ρουφάει στα περασμένα. Σε κάτι περασμένα αγνά σαν τη ζάχαρη άχνη που πασπάλιζε τους κουραμπιέδες. Σε κάτι μωσαϊκά αθάνατα που γίνονταν μάρτυρες γλεντιών και χαρούμενων μαζώξεων. Σ’ ένα χριστουγεννιάτικο δένδρο που μας λύτρωνε στολισμένο υπέρ του δέοντος στο σαλόνι τ’ ανοιχτό, όπως υποστηρίζει και το πασίγνωστο τραγουδάκι. Μονάχα τις γιορτινές μέρες άφηναν ανοιχτά τα σαλόνια οι μανάδες μας. Όλες τις υπόλοιπες τα έκλειναν ερμητικά. Τα αντιμετώπιζαν ακριβώς σαν τα... καλά μας ρούχα που κρέμονταν στην ντουλάπα άπραγα, και μονάχα γιορτές και σκόλες τα φοράγαμε για να πάμε στην εκκλησία, σε παρελάσεις, σε φιλικά σπίτια... Η μνήμη προχωρεί ακάθεκτη και με φέρνει σε κείνη τη στιγμή που άλλαξε τον τρόπο που έβλεπα τα δώρα και τον κόσμο ολάκερο μη σου πω.... Βραδάκι παραμονής Πρωτοχρονιάς....Σαν αόρατο πνεύμα στέκομαι σε μια γωνιά και παρακολουθώ τον εαυτό μου παιδί να περπατά στο πλάι της μαμάς μου που είναι φορτωμένη πακέτα. Μόλις μου αγόρασε την κούκλα των ονείρων μου. Τη σφίγγω στην αγκαλιά μου κι η καρδούλα μου χτυπάει σαν τρελή. Είναι το πρώτο μου δώρο για την Πρωτοχρονιά. Το δεύτερο θα μου το φέρει ο Άη Βασίλης και θα το βρω την επομένη το πρωί κάτω απ’ το χριστουγεννιάτικο δένδρο! Οι γονείς θα το αγοράσουν κι αυτό δηλαδή, αλλά εγώ δεν το ξέρω ακόμα και ευτυχώ να ζω στην πιο αγαπησιάρικη ουτοπία! Πόσες φορές δεν έτρεξα στο σαλόνι μετά που είχαν κοιμηθεί πια όλοι και την άραξα κάτω από το χριστουγεννιάτικο δένδρο περιμένοντας τον λατρεμένο Άγιο! Αποκοιμήθηκα, πάγωσα ................................................ μα δεν μ’ ένοιαξε ... Τον επόμενο χρόνο πάλι το ίδιο έκανα. Πόσες φορές δεν με σήκωσε κοιμισμένη στην αγκαλιά του ο ακριβός μου πατέρας και με μετέφερε στο κρεβάτι μου, αφού πρώτα ... μου ζέστανε τα παγωμένα χεράκια μου με την ανάσα του! Να σας πω την αλήθεια όμως; Εγώ δεν σταμάτησα ποτέ να πιστεύω στον Άη Βασίλη ούτε κι όταν μεγάλωσα πολύ κι απομυθοποιήθηκαν όλα... Ακόμη τον περιμένω στα όνειρά μου... Χαϊδεύω ξανά το δώρο μου. .. Το περιτύλιγμά του είναι τόσο χρωματιστό, τόσο όμορφο! Λίγο πιο πέρα, κάτι παραπονεμένα μάτια με κοιτάζουν ...Είναι τα πιο μεγάλα μάτια που έχω δει ποτέ στη ζωή μου! Ένα αδύνατο κορμάκι, ντυμένο με μπαλωμένα ρούχα γέρνει προς το μέρος μου και αμφιταλαντεύεται για να δει καλύτερα αυτό που κρατώ στα χέρια μου. .. Κάτι μαλλιά ανακατεμμένα συναγωνίζονται στην αχτενισιά τον δυνατό βοριά ... Ένα δάκρυ στην άκρη των βλεφάρων βιάζεται να κατρακυλήσει στα υπόλευκα απ’ την ανέχεια μάγουλα... Είναι ένα κοριτσάκι λιγάκι πιο μικρό από μένα ....Με το ένα της χέρι έχει γραπώσει την άκρη απ’ το φουστάνι της μάνας της που παζαρεύει ένα ισχνό κοτόπουλο στο διπλανό κρεοπωλείο. Της τραβά το φόρεμα κι αυτή γυρίζει να την κοιτάξει. «Μαμά...» ψιθυρίζει κατεβάζοντας το κεφάλι ... «Θέλω κι εγώ μια τέτοια κούκλα. «Δεν έχουμε λεφτά για πέταμα...» είναι η απάντηση της μάνας της ξερή, αδιαπραγμάτευτη, άδεια από γιορτινή διάθεση... Γυρνάει το κεφάλι για να ασχοληθεί ξανά με το παζάρεμα του φαγητού της οικογένειας. Αυτό είναι πιο σημαντικό για κείνη... Τα δώρα... μόνο σαν απαγορευτική πολυτέλεια μπορεί να τα αντιμετωπίσει πια και τη ζωή σαν αγώνα και τίποτ’ άλλο... «Είναι δική σου...» ψελλίζω πλησιάζοντας το μικρό κορίτσι... Το βλέμμα της αλλάζει... φεγγοβολά... «Αλήθεια το λες;» με ρωτά με φωνή τρεμάμενη... Δεν πιστεύει στ’ αυτιά της... «Πάρ’ τη. Στην κάνω δώρο...» ξαναλέω με σιγουριά... Μου αρπάζει απ’ τα χέρια το κουτί κι ακολουθεί με βιαστικά βήματα τη μάνα της που αγόρασε τελικά εκείνο το ισχνό κοτόπουλο και τώρα εγκαταλείπει το τερέν των σκληρών διαπραγματεύσεων με τον χασάπη δίχως να ρίξει ούτε μια ματιά πίσω της. Μετά πολλών βασάνων, κόπων και παζαριών εξασφάλισε επιτέλους το πρωτοχρονιάτικο δείπνο της οικογένειας. Ο στόχος επετεύχθη κι όλα τ’ άλλα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα μέσα της. Ούτε καν προσέχει το κουτί με το χρωματιστό περιτύλιγμα που σφίγγει στη μικρή αγκαλιά της η κόρη της. «Πού είναι η κούκλα σου;» με ρωτά η δική μου μαμά... «Την έχασα...» απαντώ δειλά... Με τραβά απ’ το χέρι αναγκάζοντάς με να την ακολουθήσω. Έχει θυμώσει πολύ... κι εγώ μαντεύω τη συνέχεια ... Φέτος δεν έχει δώρο για μένα. Φέτος θα κάθομαι με άδεια χέρια και θα κοιτάζω όλους τους άλλους να ξετυλίγουν τα πακέτα τους δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δένδρο... «Ούτ’ ο Αη Βασίλης δεν θα σου φέρει δώρο φέτος, να το ξέρεις... Άκου έχασε την κούκλα που μόλις της αγόρασα .... Πού την έχασες; Πώς; Ανήκουστο .. » μουρμουρά η μαμά, μα εγώ κρατώ ήδη στα χέρια μου, μάλλον στην ψυχούλα μου, το μεγαλύτερο και ωραιότερο δώρο που μου έχουν κάνει ποτέ.... Σελίδα 7 Ένα κοριτσάκι να προχωρεί στο κατόπιν της μάνας του, κι όλο να γυρνάει το κεφαλάκι της και να μου χαμογελάει... Σελίδα 7

Νεφέλη

Φυτά τα εορταστικά Δεν γνωρίζω αν υπάρχει σχετική έρευνα κοινού αλλά στην ερώτηση «τι κάνει ένα σπίτι χριστουγεννιάτικο» η πιο αναμενόμενη απάντηση είναι μάλλον «το στολισμένο έλατο» . Φυσικά δεν είναι μόνο το έλατο ο μοναδικός εκπρόσωπος του φυτικού βασιλείου που συνεισφέρει στην χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα του σπιτιού και της πόλης. Οι γλάστρες με τα αλεξανδρινά, τα κλαδιά του γκι, του ου, των καταπράσινων αειθαλών θάμνων της μυρτιάς, της κουμαριάς, του σκίνου είναι κλασικές επιλογές στολισμού κατά τη διάρκεια των εορτών του 12ήμερου όπως θέλει η παράδοση να ονομάζεται το διάστημα από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνια. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα αυτά τα φυτά που οι εικόνα τους διακοσμούσε και τα καρτ ποστάλ που ανταλλάσαμε με ευχές ταχυδρομικά στις εορτές, προ διαδικτύου!

Έφη Φουσέκη Παπαπροκοπίου

Το Έλατο Το Έλατο (βοτανικό όνομα Abies) ή η Ελάτη, είναι κωνοφόρο με 50 περίπου είδη που εξαπλώνεται στις ορεινές και ψυχρές περιοχές του Βόρειου ημισφαιρίου. Γνωστό από την αρχαιότητα -αναφέρεται και από τον Διοσκουρίδη και από τον Θεόφραστοείναι ευθυτενές κομψό και αειθαλές δέντρο που ο φλοιός του εκκρίνει ρητίνη. Οι αρχαίοι έδιναν σε αυτό το όνομα Πιτύς όπως και στη χαλέπιο πεύκη και ήταν αφιερωμένο στον θεό των βοσκών Πάνα. Είδος αποκλειστικά της ελληνικής χλωρίδας είναι η κεφαλληνιακή Ελάτη που σχηματίζει δάση σε υψόμετρο 700-1700 μ. με διάρκεια ζωής από 300 ως 500 έτη. Ως χριστουγεννιάτικο σύμβολο – έθιμο, το στολισμένο έλατο αναφέρεται από τον 8ο αιώνα, όταν το πρότεινε ο Άγιος Βονιφάτιος περί το 750 μ.Χ. για να εξαλείψει την μέχρι τότε αποδιδόμενη ιερότητα των ειδωλολατρών στη βελανιδιά . Σύμφωνα με ερευνητές του αντικειμένου, το πρώτο στολισμένο δένδρο εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 με στολίδια χρήσιμα είδη όπως συσκευασμένα φαγητά ή είδη ρουχισμού τα οποία στο πέρασμα των χρόνων και με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου αντικαταστάθηκαν από πολύχρωμα διακοσμητικά αντικείμενα. Ο στολισμός του αειθαλούς ελάτου όπως και των κλαδιών από αειθαλείς θάμνους, είναι καθαρά συμβολικός και παραπέμπει στην αναγέννηση των ανθρώπων και της φύσεως με τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Στη χώρα μας το έθιμο του έλατου ως χριστουγεννιάτικη διακόσμηση εμφανίστηκε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό Βασιλιά Όθωνα το 1833 που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης, όπου τα δάση ελάτης είναι εκτεταμένα. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και εν συνεχεία στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν. Ο λαογράφος Δ. Λουκάτος παραδέχεται ότι το έθιμο του στολισμένου δένδρου είναι μεν δυτικής προέλευσης , αναφέρεται όμως και στις αρχαίες (Δενδροφόρια), ρωμαϊκές και βυζαντινές ρίζες του εθίμου. Ο δε Βυζαντινολόγος Κ.Δ Καλοκύρης υποστηρίζει μέσα από την μελέτη εκκλησιαστικών κείμενων, ύμνων και εικονογραφιών, τη σύνδεση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου με το χριστιανισμό της Ανατολής. Μία συζήτηση που έχει επίσης απασχολήσει τα κοινό τα τελευταία χρόνια σχετικά με το χριστουγεννιάτικο δένδρο αφορά στην επιλογή ενός πραγματικού ή ενός τεχνητού έλατου . Λόγω της αγάπης για το δάσος και των φόβων για την αποψίλωσή του εξαιτίας τόσων αιτιών (πυρκαγιές, οικοδόμηση, καλλιέργειες, κτηνοτροφία κ.α.), πολλοί καταναλωτές, ανησυχούν ότι αν αγοράσουν αληθινό Χριστουγεννιάτικο δέντρο, θα επιδεινώσουν το πρόβλημα. Γεγονός είναι ότι τα περισσότερα δέντρα που πωλούνται τις ημέρες των Χριστουγέννων, δεν προέρχονται από άγρια δάση αλλά από ιδιωτικές, τεχνητές φυτείες σε αγροκτήματα όπως του οικισμού Ταξιάρχες Χαλκιδικής που φθάνουν κάθε χρόνο στην Αθήνα. Μετά την κοπή, τα δέντρα ξαναφυτεύονται. Από την άλλη, τα πλαστικά δέντρα κατασκευάζονται από εργοστάσια που χρησιμοποιούν πετρέλαιο, η πρώτη ύλη τους (πλαστικό κ.α.) δεν είναι βιοδιασπώμενη, έτσι τόσο με την παραγωγή τους όσο και τη μεταφορά τους σε μακρινές αποστάσεις (τα τεχνητά δέντρα εξάγονται κυρίως από την Κίνα σε όλο τον κόσμο) απελευθερώνουν “αέρια του θερμοκηπίου». Στο σχετικό διάλογο εμπλέκονται κι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή όπως το ετήσιο κόστος, η δυνατή επαναχρησιμοποίηση για πολλά χρόνια ενός πλαστικού δένδρου κ.α. Όσοι επιλέξουν φυσικό χριστουγεννιάτικο δέντρο καλό θα είναι να προσέξουν την ειδική σήμανση των δέντρων (ειδική μολυβδοσφραγίδα πλησίον της κορυφής τους) προκειμένου να βεβαιωθούν ότι προέρχονται από αδειοδοτημένες καλλιέργειες και όχι από λαθροϋλοτομία. Επίσης οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η ανάγκη γιορτινής διάθεσης και ατμόσφαιρας οδηγείται συχνά σε υπερβολές, μέσω της συνεχούς ενθάρρυνσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αγορών και συμπεριφορών με αυξημένο περιβαλλοντικό κόστος. Σελίδα 8

Τεύχος 8

Μία βοτανική -και όχι μόνο- ματιά στα «εορταστικά» φυτά

Η Poinsettia (Ποϊνσέττια ή Αλεξανδρινό) πήρε το όνομά της το 1893 προς τιμήν του τότε Αμερικανού πρέσβη στο Μεξικό J.R.Poinsett, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της και την έφερε στους κήπους των ΗΠΑ το 1829. Το βοτανικό της όνομα αντανακλά την ομορφιά του φυτού: euphorbia pulcherina δηλαδή ευφόρβια η κομψότατη! ¨Ήταν πολύ δημοφιλές και σημαντικό φυτό για τους Αζτέκους από τον 14ο έως 16ο αιώνα. Το αποκαλούσαν «cuetlaxochitl» και στη γλώσσα τους σήμαινε το «λουλούδι που μαραίνεται στην αγνότητα του». Διακοσμούσαν τα παλάτια τους με άπειρα αλεξανδρινά και από τα κόκκινα φύλλα του φυτού έπαιρναν την χρωστική ουσία και έφτιαχναν κατακόκκινες βαφές για τα ρούχα τους. Τον γαλακτώδη χυμό που βγαίνει από το κλωνάρια, τον χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο για την θεραπεία του πυρετού. Αυτή την εποχή το βλέπουμε σε όλες τις αγορές φυτών και υπάρχει σε πολλές χρωματικές ποικιλίες αλλά αυτή που ξεχωρίζει είναι η κόκκινη. Παρόλο που οι περισσότεροι θεωρούν ότι το αλεξανδρινό είναι φυτό για μία μόνο χρονιά, με την κατάλληλη φροντίδα μπορεί να ζήσει και να ανθίζει για αρκετά χρόνια.

Οι Γάλλοι το ονομάζουν Houx (Ου), όνομα το οποίο καθιερώθηκε και στον τόπο μας. Είναι όμορφο δενδρύλλιο που απαντά στην ορεινή ζώνη του έλατου (το βοτανικό του όνομα Ilex aquifolium, Ίληξ ο οξύφυλλος). Ο λαός μας τ’ ονομάζει Αρκουδοπούρνι (αρο), σε κάποια μέρη λιόπρινο, επειδή το σχήμα των φύλλων του είναι όμοιο με τα φύλλα του πουρναριού, αλλά στις διαστάσεις είναι πολύ μεγαλύτερα. Είναι αειθαλές δενδρύλλιο με γυαλιστερά καταπράσινα φύλλα. Την ομορφιά του συμπληρώνει αυτή την εποχή του χειμώνα το κατακόκκινο χρώμα των καρπών του. Απαντά στα βουνά μας σε υψόμετρο 800 μ. και απάνω, συνήθως σε μεμονωμένα άτομα – ανάμεσα στα έλατα και στις δρυς – σπανιότερα δε σε αμιγείς λόχμες και μικρές συστάδες. Ένα τέτοιο, αμιγές δασύλλιο απαντά στην ορεινή Όθρυ της Φθιώτιδας και φέρει το όνομα «Αρκουδοπούρνι» που όμως κινδυνεύει να εξοντωθεί από την άγρια λεηλασία τις παραμονές των Χριστουγέννων. Με τα αγκαθωτά πράσινα φυλλαράκια και τους κόκκινους σφαιρικούς καρπούς, θεωρείται το άγιο φυτό των Ευρωπαίων και αποτελεί κλασικό θέμα στις γιορτινές κάρτες. Οι καρποί του είναι τοξικοί, όπως του γκι, και τα φύλλα του περιέχουν τεράστιες ποσότητες καφεΐνης, ιδιαίτερα σε κάποια από τα 600 είδη του. Φυτό ξεχωριστής σημασίας για τους Δρυίδες, όπως και το γκι, αντιπροσώπευε με τους κόκκινους καρπούς του το ιερό αίμα της θεάς τους. Στη χριστιανική παράδοση οι καρποί του συμβολίζουν το αίμα του Ιησού και πιστεύεται ότι φύτρωνε σε κάθε πατημασιά του, λόγος για τον οποίο το ου λέγεται και το «αγκάθι του Χριστού» σε πολλές γλώσσες της Βόρειας Ευρώπης. Λέγεται μάλιστα ότι ένας θάμνος από ου έκρυψε τον Ιωσήφ, τη Μαρία και το Θείο Βρέφος στη φυγή τους προς την Αίγυπτο. Γι’ αυτό και η Παναγία το ευλόγησε να είναι πάντα καταπράσινο Συνέχεια στο επόμενο τεύχος Σελίδα 9

Νεφέλη

Aγαπημένα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια

Η Χριστουγεννιάτικη ιστορία (Σκρούτζ) Και ποιος δεν έχει διαβάσει αυτή την ιστορία! O Σκρούτζ αλλάζει τον χαρακτήρα του γίνεται αγαπητός στο χωριό και κατανοεί πως η αγάπη και οι αναμνήσεις είναι αυτά που μετρούν στη ζωή! Το πιο πολυδιαβασμένο από όλα τα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια που υπάρχουν στον κόσμο!

Το ποντικάκι που ήθελε να αγγίξει ένα αστεράκι Ο Ευγένιος Τριβιζάς έχει γίνει πλέον κλασικός συγγραφέας. Δεν υπάρχει νηπιαγωγείο ή σπίτι που να μην έχει έστω ένα παραμύθι του. Από Χριστουγεννιάτικα παραμύθια προτιμάμε την μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα και το αγαπημένο μας “Το ποντικάκι που ήθελε να αγγίξει ένα αστεράκι” Μας άρεσε πολύ η έκδοση από το Μεταίχμιο που μπορείτε να βρείτε εδώ. Η ιστορία έχει κεντρικό ήρωα τον Τρωκτικούλη ποντικούλη που ονειρεύεται να αγγίξει ένα αστεράκι, αλλά παρ’ όλες τις προσπάθειές του δεν τα καταφέρνει. Ώσπου ένα χριστουγεννιάτικο βράδυ, καθώς βγαίνει από την ποντικότρυπά του, βλέπει στη μέση του σαλονιού ένα στολισμένο έλατο και στην κορυφή του έλατου ένα ασημένιο αστεράκι.

To κοριτσάκι με τα σπίρτα Ένα ατμοσφαιρικό παραμύθι για τις αξίες που πρέπει να μας μεταδώσει η γιορτή των Χριστουγέννων. Ανάλογα την ηλικία μπορείτε να αλλάξετε το τέλος της ή να διαβάσετε μια πιο εξευγενισμένη μορφή της.

Ο καρυοθραύστης Θα έχεις δει διακοσμητικά ή μπορεί να έχεις διαβάσει την ιστορία! Σίγουρα η λέξη Καρυοθραύστης είναι συνδεδεμένη με τα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια και τις ιστορίες. Μεταφερθείτε µαζί µε την Κλάρα σε έναν μαγευτικό κόσµο, όπου ξύλινα στρατιωτάκια ζωντανεύουν και πανέµορφες νεράιδες χορεύουν σε παλάτια από ζαχαρωτά, µέσα από την υπέροχη εικονογράφηση αυτής της κλασικής χριστουγεννιάτικης ιστορίας.

Σελίδα 10

Πηγή: https://oneirovates.com/

Τεύχος 8

Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου Καραβιού Ως χώρα της θάλασσας, η Ελλάδα είχε το έθιμο του στολισμού του καραβιού

Το καράβι συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Έθιμο που υποχώρησε με το χρόνο, μπροστά σε αυτό του δέντρου, αλλά κανένας δεν δείχνει να το έχει ξεχάσει. Το ελληνικό παραδοσιακό καραβάκι αποτελεί παράδοση των παλαιών εποχών της χώρας μας, που τα παιδιά με αγάπη, χαρά και δημιουργικό νου κατασκεύαζαν τα παιχνίδια τους. Αποτελούσε, όμως, και ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς, που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους. Πριν από 50 χρόνια, δηλαδή έως και την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, συναντούσαμε το καραβάκι σε πολλά ελληνικά σπίτια και στα χέρια των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα. Σήμερα, η παράδοση αυτή τείνει να εξαφανιστεί, μιας και έχει αντικατασταθεί από το ξενόφερτο έλατο. Συνυφασμένο με αποχωρισμούς και δυσάρεστες αναμνήσεις, αλλά και ως τάμα των ναυτικών σε στιγμές κινδύνου στη θάλασσα, το καράβι δεν θα μπορούσε να συμβολίσει οικογενειακές συνεστιάσεις θαλπωρής, με παρόντα όλα τα μέλη, ή να τονώσει το οικογενειακό αίσθημα. Για το λόγο αυτό, το καράβι σπάνια αποτέλεσε στοιχείο διακόσμησης των ελληνικών σπιτιών τα Χριστούγεννα.» Εντούτοις, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, συζητήθηκε έντονα στη χώρα μας το ζήτημα κατάργησης του χριστουγεννιάτικου δέντρου και αντικατάστασής του από το καράβι, δεδομένου ότι αυτό συνδύαζε την παράδοση με την οικολογική συνείδηση. Το ζήτημα βεβαίως δεν ήταν τόσο απλό, καθώς παρουσιάστηκε αδιάσειστη επιχειρηματολογία και από τις δύο πλευρές, με αναφορές σε οικολογικά ζητήματα και προτάσεις από ειδήμονες για χρήση φυτών και δέντρων, πλην του ελάτου. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο εκτόπισε το παραδοσιακό καραβάκι που στόλιζαν οι Έλληνες τις ημέρες των Χριστουγέννων. Σε ορισμένες περιοχές (κυρίως στα νησιά) εξακολουθούν να στολίζουν «καραβάκια», ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται μια αξιέπαινη προσπάθεια ορισμένων Δήμων της χώρας, να επαναφέρουν το έθιμο στην αρχική του μορφή, στολίζοντας στις πλατείες τους καραβάκια αντί για έλατα. Ωστόσο, το χλωρό κλαδί πάντα έμπαινε στο ελληνικό σπίτι τις ημέρες του Δωδεκαημέρου, για να φέρει την ελπίδα για μια καινούρια ανθοφορία, για ένα καλύτερο μέλλον. Στον ξεχωριστό, το λαμπρό διάκοσμο της γιορτινής ατμόσφαιρας των ημερών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς που έρχονται, το παραδοσιακό καραβάκι αλλά και το εξωτικά φορτωμένο δέντρο θα χαρίσουν ένα ξεχωριστό άρωμα σε κάθε σπίτι που θα κυριαρχήσουν με τα χαρούμενα και ζωηρά χρώματά τους. Σελίδα 11

Πηγή : http://laikiparadosi.blogspot..com

Νεφέλη

Περί κάστανου

O καρπός του χειμώνα! Αναζητήστε τον καστανά στην επόμενη βόλτα σας και σίγουρα θα πάρετε μια καλή γεύση από ελληνικό χειμώνα! Μια από τις πιο οικείες και αγαπημένες εικόνες του ελληνικού χειμώνα, που ενέπνευσε ζωγράφους, λογοτέχνες και τραγουδοποιούς, είναι αυτή του καστανά με το φορητό μαγκάλι, τη διάσημη φουφού, στις γωνιές των ελληνικών δρόμων να ψήνει κάστανα και να τα προσφέρει ζεστά ζεστά και ξεροψημένα. Αλήθεια, ποιος μπορεί εύκολα να αντισταθεί στη μυρωδιά από τα ψημένα κάστανα που πλανιέται στον αέρα και μας καλεί για μια σύντομη απολαυστική στάση χωρίς πολλές τύψεις; Και αυτό γιατί το κάστανο, το πολύτιμο αυτό δώρο της ελληνικής φύσης, αποτελεί έναν πολύ υγιεινό και θρεπτικό καρπό, με υπέροχη γεύση που θα χορτάσει την πείνα σας και θα ζεστάνει την καρδιά σας! Συνταγές με άρωμα χειμώνα… Μπορείτε να δοκιμάσετε τα κάστανα σκέτα, ψητά, βραστά και φουρνιστά ή να τα χρησιμοποιήσετε ώστε να δώσετε μοναδικό χρώμα και άρωμα στις γαστρονομικές σας αναζητήσεις, καθώς απογειώνει γλυκές και αλμυρές δημιουργίες με τη βελούδινη, μεστή γεύση του. Αν και ταιριάζουν υπέροχα με χοιρινό κρέας και πουλερικά, στην ελληνική παραδοσιακή κουζίνα είναι περισσότερο συνδεδεμένα με τη ζαχαροπλαστική. Απολαύστε τα ως γλυκό του κουταλιού, μαρμελάδα ή άλειμμα ενώ σίγουρα θα το λατρέψτε σε τσουρέκια, βασιλόπιτες και γλυκά ψωμιά! Οι Γιορτές του Κάστανου! «Το κάστανο θέλει κρασί και το καρύδι μέλι και το κορίτσι φίλημα πρωί και μεσημέρι». Τα κάστανα παράγονται σε όλη την Ελλάδα από τα δάση της Μακεδονίας ως τα βουνά της Κρήτης και η νέα σοδειά γιορτάζεται σε πολλά μέρη. Ελάτε να γιορτάσετε κι εσείς μαζί με τους ντόπιους στα ορεινά χωριά της χώρας κι απολαύστε τον πολύτιμο καρπό του χειμώνα μαζί με τσίπουρο ή κρασί! Πελοπόννησος Στην Πελοπόννησο, τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου τα κάστανα έχουν την τιμητική τους! Στη γραφική Καστάνιτσα, χτισμένη στις ανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα, εκτός από εδέσματα με βάση το κάστανο, θα γευτείτε τσάι του βουνού, παραδοσιακή φασολάδα, γίδα βραστή, κρασί και τσίπουρο. Η γιορτή περιλαμβάνει διάφορες εκδηλώσεις με παραδοσιακή μουσική και χορό, διαγωνισμό μαγειρικής και καστανοδρομίες (κουταλοδρομίες με κάστανα) για τους μικρότερους φίλους του κάστανου. Στη γειτονική Άρνα Λακωνίας θα δοκιμάσετε κάστανα ψητά, βραστά ή σε γλυκά με συνοδεία ντόπιου τσίπουρου. Εκτός από κάστανα, σας συστήνουμε να γεμίσετε τη βαλίτσα σας με καρύδια, ρόδια, κυδώνια και βότανα από τα βουνά της περιοχής. Θα τα βρείτε στην υπαίθρια αγορά που στήνεται στην κεντρική πλατεία κατά τη διάρκεια της γιορτής. Το κάστανο γιορτάζει και στο χωριουδάκι Αμπελιώνα στη Μεσσηνία. Απολαύστε ψητά κάστανα, φασολάδα και τσίπουρο δίπλα στην «Τρανή Βρύση», την επιβλητική πέτρινη βρύση στην πλατεία του χωριού και διασχίστε το γειτονικό καστανόδασος, Μια διαδρομή 4 χιλιομέτρων με τα πόδια ή το αυτοκίνητο μέσα στο πυκνό δάσος σας περιμένει! Στα ελληνικά νησιά! Γιορτή του κάστανου σε νησί; Κι όμως! Η γραφική Αγιάσος στη Λέσβο φημίζεται για τον όμορφο καστανιώνα της και κάθε Νοέμβριο γιορτάζει τον ερχομό των νέων καρπών. Ξεναγηθείτε στα μονοπάτια του καστανιώνα, μαζέψτε οι ίδιοι κάστανα, παρακολουθείστε θεατρικές και μουσικές παραστάσεις και γεμίστε τη βαλίτσα σας με τυριά, βότανα και γλυκά από τον Αγρομεταποιητικό Συνεταιρισμό Γυναικών Αγιάσου και άλλους ντόπιους παραγωγούς. Εάν βρεθείτε στην Κρήτη στα τέλη Οκτωβρίου ή στις αρχές Νοεμβρίου μην παραλείψετε μια βόλτα μέχρι τα χωριά Έλος και Πρασέ κοντά στα Χανιά. Εκεί έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε φουρνιστά κάστανα μαζί με τα παραδοσιακά ψητά και γλυκό του κουταλιού από τον αγαπημένο σας καρπό. Πηγή: visitgreece.gr Σελίδα 12

Τεύχος 8

Κορμός κάστανο Συνταγή Κορμός κάστανο ψυγείου Δανάης Παναρετάκη

ΚΟΡΜΟΣ ΚΑΣΤΑΝΟ ψυγείου 10-12 άτομα ΥΛΙΚΑ 300 γρ., κάστανα βρασμένα και καλά καθαρισμένα 300 γρ. σοκολάτα κουβερτούρα (πάνω από 70 % κακάο) 250 γρ. βούτυτο 200 γρ. άχνη ζάχαρη και κακάο σκόνη για πασπάλισμα ΕΚΤΕΛΕΣΗ Βγάλτε το βούτυρο από το ψυγείο να μαλακώσει. Βάλτε τα κάστανα στο multi και κόψτε μέχρι να γίνουν πούδρα. Σε ένα ταψί 20 cm ή κατά προτίμηση μια μακρόστενη φόρμα, απλώστε μεμβράνη κουζίνας στο εσωτερικό. Λιώστε τη σοκολάτα σε «μπαιν μαρί» ή στο φούρνο μικροκυμάτων, αποφεύγοντας να ανακατεύετε πάρα πολύ.Αφήστε τη να κρυώσει ελαφρά. Στη συνέχεια προσθέστε τη σοκολάτα και τα κάστανα και ανακατέψτε μέχρι να έχετε ένα ομοιογενές μείγμα. Ρίξτε το μείγμα στη φόρμα και κουνήστε ελαφρά, μέχρι να γίνει επίπεδο. Σκεπάστε με μεμβράνη. Βάλτε στο ψυγείο για μια νύχτα. Βγάλτε το γλυκό από το ψυγείο, αναποδογυρίστε το σε μια πιατέλα και πασπαλίστε με κακάο ή αν θέλετε και επί πλέον και με ζάχαρη άχνη. Βουτήξτε το μαχαίρι σας σε ζεστό νερό πριν κόψετε κάθε κομμάτι. Συνοδέψτε με ένα ωραίο γλυκό κρασί και θα έχετε ένα εξαιρετικό επιδόρπιο. Καλή επιτυχία… Καλές γιορτές Δανάη

Σελίδα 13 Σελίδα 33

Νεφέλη

Οι αγαπημένοι φίλοι μας

Σελίδα 14

Τεύχος 8

Οι αγαπημένοι φίλοι μας

Σελίδα 15

Νεφέλη

Ελλάδα

Μετέωρα

Φλώρινα Σελίδα 16

Τεύχος 8

Ελλάδα

Γιάννενα

Δημητσάνα Σελίδα 17

Νεφέλη

Χριστουγεννιάτικο κουίζ Πόσο δυνατή θέληση έχετε; Σαν άνθρωπος που ενδιαφέρεστε για την υγεία σας, σίγουρα ξέρετε πόσο σημαντικό είναι να προσέχετε πάντοτε τη διατροφή σας. Αυτές τις γιορτές, θα υποκύψετε άραγε σε όλους αυτούς τους πειρασμούς που θα εμφανίζονται μπροστά σας όπου κι αν βρεθείτε ή θα παραμείνετε πιστοί στις καλές διατροφικές σας συνήθειες; Κάντε το παρακάτω τεστ και ανακαλύψτε πόσο δυνατή είναι στην πραγματικότητα η θέλησή σας! 1. Ποια λιχουδιά είναι πιθανότερο να τσιμπολογήσετε σε ένα Χριστουγεννιάτικο πάρτι; Α. Μελομακάρονα Β. Βραστά λουκανικάκια Γ. Κριτσινάκια με ντιπ 2. Ποιος είναι ο αγαπημένος σας "δεύτερος γύρος" στο τραπέζι του Χριστουγεννιάτικου δείπνου; Α. Σαλάτα Β. Μια φέτα γαλοπούλας και λαχανικά Γ. Οτιδήποτε υπάρχει! 3. Με ποιο επιδόρπιο θα προτιμήσετε να κλείσετε το Χριστουγεννιάτικο δείπνο; Α. Κρέμα καραμελέ Β. Ένα μεγάλο κομμάτι τούρτα Γ. Ένα ψητό μήλο με γιαούρτι 4. Πόσο σκοπεύετε να "γυμναστείτε" κατά τη διάρκεια των γιορτών; Α. Περπατώντας (ή κάνοντας κάτι αντίστοιχο) κάθε μέρα Β. Με λίγο περπάτημα, αν και θα είστε κυρίως στο... τιμόνι Γ. Θα χρησιμοποιείτε συχνά το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης! 5. Το βάρος σας πού βρίσκεται σήμερα σε σχέση με πριν από τρία χρόνια (αν είστε πάνω από 21 ετών); Α. Έχετε πάρει 2-3 κιλάκια Β. Έχετε παραμείνει στα ίδια κιλά, με τα οποία αισθάνεστε άνετα Γ. Έχετε πάρει αρκετά κιλά (αναγκαστήκατε μάλιστα να αγοράσετε καινούργια ρούχα) 6. Πόσο είστε σε φόρμα σε σχέση με τα Χριστούγεννα του '95; Α. Το ίδιο Β. Περισσότερο Γ. Λιγότερο 7. Πόσες φορές σκοπεύετε να τα... τσούξετε φέτος στις γιορτές; Α. Καθόλου ή σχεδόν καθόλου Β. Την ημέρα των Χριστουγέννων και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς Γ. Αρκετά, οι ημέρες άλλωστε το επιβάλλουν! 8. Σκοπεύετε να αγοράσετε μόνο υγιεινά σνακ για το σπίτι (π.χ. σταφίδες) κι ας είναι Χριστούγεννα; Α. Ναι, ως επί το πλείστον, συν μερικά κριτσίνια και ξηρούς καρπούς Β. Όχι, οι γιορτές δεν θα είναι οι ίδιες χωρίς μελομακάρονα και κουραμπιέδες! Γ. Ναι, συν λαχανικά και φρούτα εποχής

Βρείτε το σκορ σας

1. Α) 1, Β) 2, Γ) 3 2. Α) 3, Β) 2, Γ) 1 3. Α) 2, Β) 1, Β) 3 4. Α) 3, Β) 2, Γ) 1 5. Α) 2, Β) 3, Γ) 1 6. Α) 2, Β) 3, Γ) 1 7. Α) 3, Β) 2, Γ) 1 8. Α) 2, Β) 1, Γ) 3

Η ώρα της αλήθειας! 8-12 βαθμοί Ωχ, Θεούλη μου! Εντάξει, Χριστούγεννα είναι, αλλά εσείς σκοπεύετε στ' αλήθεια να... ξεσαλώσετε! Το κακό όμως μ' αυτό είναι ότι θα σας είναι αρκετά δύσκολο να επιστρέψετε στις καλές σας διατροφικές συνήθειες μετά τις γιορτές. Προσπαθήστε να περιορίσετε τις... ακρότητες! Ρίξτε μια ματιά στις απαντήσεις για τις οποίες πήρατε 2 ή 3 βαθμούς και πάρτε τις ως καλό παράδειγμα! 13-18 βαθμοί Μπράβο! Τα καταφέρνετε καλά στην προσπάθεια να κρατηθείτε σ' έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Προσέξτε όμως, μην αφήσετε αυτές τις λιχουδιές που θα επιτρέψετε στον εαυτό σας την περίοδο των γιορτών να γίνουν "καθεστώς". Φροντίστε επίσης το καθημερινό σας πρόγραμμα να περιλαμβάνει και κάποια σωματική δραστηριότητα, επιλέξτε υγιεινές τροφές για να γεμίσετε για δεύτερη φορά το πιάτο σας και προσέξτε τη λήψη αλκοόλ. Εκτός από το ότι κάνει κακό, αποδυναμώνει και τη θέλησή σας. Μετά από μερικά ποτήρια κρασί, οι σοκολάτες δεν μοιάζουν και τόσο κακές! 19-24 βαθμοί Συγχαρητήρια! Κρίνοντας από το σκορ που επιτύχατε, μάλλον δεν χρειαζόταν καν να κάνετε αυτό το τεστ. Πάντως, μη νιώθετε τύψεις αν επιτρέψετε στον εαυτό σας πού και πού μια λιχουδιά. Μια δυο μέρες που θα πάρετε περισσότερα λιπαρά ή που θα πιείτε ένα ποτηράκι αλκοόλ, δεν πρόκειται να σας επηρεάσουν. Μην είστε ακραίοι.

Σελίδα 18

Πηγή: schools.ac.cy

Τεύχος 8

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ «ΝΕΦΕΛΗ» Συντονιστική Επιτροπή Νεφέλης Βασιλική Κόκκορη Βούρη Λίνα Μπασαρά Ντενίζ Γιάνναρου Τασία Χειράκη Αλίκη Οικονόμου Κόρακα Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: [email protected] Σελίδα 19

Facebook: νεφέλη https://www.facebook.com/nefeliclubIkaros www.Issuu.com (Εφημερίδα): You tube:

Nefeli Club

Ιστοσελίδα ΣΑΣΙ www.ikaros.net.gr

nefeliclub

Επιμέλεια έκδοσης Αλίκη Οικονόμου Κόρακα Σελίδα 20