ποστολή Α w w w.ap ostoli.org

«ἡ γάρ σφρ αγίς τῆς ἐμῆς ἀ ποστολῆς ὑμεῖς ἐστέ ἐν Κυρίῳ»

ΕΤΟΣ 30 ό - ΤΕΥΧΟΣ 95 - ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2020

ΕΤΗΣΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ «Η ΟΣΙΑ ΘΩΜΑΪΣ»

Α φι έρωμα

στον Γάμο

(A´ Κορ. 9,

2)

Ό,τι καλύτερο για τον Γάμο… Ύμνος στην αγάπη (Α΄ Κορ. 13, 1-8) «Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. Καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. Καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσομαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι. Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει ἐπὶ τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ άγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει». ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Αν υποθέσουμε ότι μιλάω όλες τις γλώσσες των ανθρώπων και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε μοιάζω με χάλκινο αγγείο που βουίζει ακαθόριστα σαν το χτυπήσεις ή με το κύμβαλο που βγάζει άτακτους και ανώφελους ήχους. Κι αν υποθέσουμε ότι έχω το χάρισμα της προφητείας και πως γνωρίζω το θέλημα και τα σχέδια του Θεού ή ότι είμαι σοφός ή πιστός, τόσο που να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω ίχνος αγάπης, δεν είμαι τίποτε απολύτως. Κι εάν όλα τα πλούτη μου τα μοιράσω στους φτωχούς, ακόμα και στη φωτιά εάν πέσω για τον Χριστό, αλλά μου λείπει η αγάπη, δεν ωφελού­ μαι σε τίποτα. Όποιος έχει αγάπη, έχει μεγάλη καρδιά, ευεργετεί κι ανακουφίζει τους άλλους, δεν έχει φθόνο, υπερηφάνεια κι εγωισμό. Όποιος έχει αγάπη, δεν συμπεριφέρεται με κακότητα και δεν αντα­ ποδίδει το κακό που οι άλλοι του έκαμαν. Η αγάπη θλίβεται όταν πνίγεται η δικαιοσύνη και χαίρεται όταν κυριαρχεί η αλήθεια. Η αγά­ πη σκεπάζει τις αδυναμίες του άλλου, πιστεύει, ελπίζει και υπομένει. Η αγάπη δεν καταργείται, αλλά ζει και μετά τον θάνατο.

α

ποστολή w w w.ap ostoli.org

ΕΚΔΟΤΗΣ – ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ πρωτοπρ. Αθανάσιος Γιουσμάς Θεοφίλου Χατζημιχαήλ 78 Τ.Κ. 81100 Μυτιλήνη τηλ.: 22510 21549 e-mail: [email protected]

(«Οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα με τη Θεοτόκο», λεπτομέρεια από αγιογραφία Ιερού Ναού Αγίας Θωμαΐδος. Έργο των αγιογράφων Μαργαρίτας και Λαζάρου Ζήκου).

ΕΤΗΣΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ «Η ΟΣΙΑ ΘΩΜΑΪΣ» ΕΤΟΣ 30ο • ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 95 • ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2020

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ «Η ΟΣΙΑ ΘΩΜΑΪΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΑΠΟΣΤΟΛΗ» Θεοφίλου Χατζημιχαήλ 78 Τ.Κ. 81100 Μυτιλήνη

Δ ΙΑ Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι Δ Ω Ρ Ε Α Ν

ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Ερμού 4 & Χλόης, Τ.Κ. 14452 Μεταμόρφωση Αττικής τηλ. 210-34.76.090 www.saiti.gr - [email protected]

αποστολή

Παιδιά μου,

Ο

Γάμος είναι σταθμός ζωής, πράξη υπεύθυνη και ουσιαστική, με προοπτικές και αιώνιες προεκτάσεις. Είναι ένα από τα Μυστήρια της Εκκλησίας μας. Ξεκίνησε από τον Τριαδικό Θεό που, ως Νυμφαγωγός, οδήγησε την Εύα στον Αδάμ (Γεν. 2, 22), τότε στον κήπο της Εδέμ και ευλογήθηκε στην Κανά από τον Θεάνθρωπο Κύριό μας (Ιωάν. 2, 1-11). Για το Μυστήριο του Γάμου ο Ιερός Χρυσόστομος σημειώνει: «Οὐκέτι εἰσὶ δύο, ἀλλὰ σὰρξ μία», δεν είναι πλέον οι δύο δύο, αλλά σάρκα μία! Κι αυτός είναι ο λόγος που ο Χριστός έχει ορίσει: «οὕς ὁ Θεὸς συνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω» (Ματθ. 19, 6). Ο άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται στο σπίτι του Θεού Πατέρα μας και στεφανώνονται από τον ίδιο τον Θεό - εμείς οι Ιερείς απλώς δανείζουμε τα χέρια μας - για να ζήσουν ισόβια μέσα σε μια κοινωνία αγάπης, όπως ακριβώς και τα τρία Πρόσωπα της Παναγίας Τριάδος, για να ζήσουν αιώνια και μαζί στην Βασιλεία των Ουρανών! Δυστυχώς όμως η σημερινή πραγματικότητα μάς απογοητεύει... Ξεχνούν οι πολλοί πως όσο ο Αδάμ παρέμενε υπάκουος στον Θεό, έβλεπε την Εύα σαν ένα κομμάτι του εαυτού του (Γεν. 2, 23-24). Μετά την πτώση, όμως, όταν έπαυσε να αγαπά και να υπακούει στον Θεό, τότε είδε τη γυναίκα του σαν ξένο άτομο

και γι' αυτό στη συνέχεια, της έριξε όλες τις ευθύνες της παρακοής (Γεν. 3, 12). Είμαι μαζί με τον Θεό; Αγαπώ, υπακούω και σέβομαι. Ξεχειλίζω από αγάπη. Αγάπη «κραταιά», δυνατή μέχρι θανάτου (Άσμα 8, 6)! Αγάπη που αποδιώχνει τα προβλήματα, όπως ο ήλιος τα σύννεφα, που σβήνει και συγχωρά, δέχεται και ανέχεται. Στο Μυστήριο του Γάμου, παιδιά μου, ανταλλάζουμε δαχτυλίδια και στέφανα, κι αυτό είναι σημάδι της αμοιβαιότητας και της αλληλεξάρτησης που πρέπει να κυριαρχεί ανάμεσα στο ζευγάρι. Προσφέρουμε κρασί από ένα κοινό ποτήρι, για να είναι και οι δυο μεθυσμένοι μέσα σ' αυτό το μοίρασμα της παραδεισένιας ισότητας. Χορεύουμε τον χορό του Ησαΐα μαζί με τον Ιερέα, κι αυτό δηλώνει πως στον χορό της ζωής, στα προβλήματα και στις χαρές, ο Ιερέας που μας πάντρεψε είναι πάντα στη διάθεσή μας. Μακάρι ανάμεσα στα ζευγάρια και στον Ιερέα-πνευματικό τους πατέρα, να συμβαίνει ό,τι και στα συγκοινωνούντα δοχεία: Προβλήματα, χαρές, θλίψεις, τα πάντα κοινά! Παιδιά μου, Με τον Γάμο δεν αναλαμβάνουμε την υποχρέωση μόνο «να κάνουμε παιδιά» ή «να ζήσουμε μαζί», αλλά αναλαμβάνουμε και έναν κοινό σκοπό: Να πορευόμαστε όλοι μαζί, σύζυγοι και παιδιά, προς τον Παράδεισο. Ζώντας «ἐν ἀγάπῃ τελείᾳ, ἐν ὁμονοίᾳ, ἐν ἀμέμπτῳ βιο­τῇ καὶ πολιτείᾳ», όπως εύχεται και προσεύχεται η Εκκλησία μας. Με την αγάπη του Χριστού μας και την ευθύνη του πατέρα.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΑΣ π. Αθανάσιος Γιουσμάς 6945797494 π. Ευστράτιος Κομνηνός 6984266312

3

αποστολή

Γάμος: «Μυστήριον μέγα»! του π. Ευστρατίου Κομνηνού

Σ

την κλυδωνιζόμενη «πα­-­ ν­τί ἀνέμῳ διδασκαλίας» εποχή μας, καθώς τα πάντα σχετικοποιούνται και δέχονται αμφισβήτηση, δεν υπήρχε περίπτωση να εξαιρεθεί και ο θεσμός του Γάμου. Ένα βλέμμα μόνον στον κοινωνικό μας περίγυρο, αρκεί για να διαπιστώσουμε πως αυξάνονται κατακόρυφα οι περιπτώσεις συνανθρώπων μας, που θεωρούν «τον γάμο έξω από τον Γάμο» ή ως θεσμό παρωχημένο και μη απαραίτητο. Αρκεί επίσης, δυστυχέστατα, να μελετήσει κανείς το νομικό πλαίσιο της χώρας μας, έτσι όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια, για να διαπιστώσει την πλήρη ανατροπή

4

στους καιρούς μας του ιερού αυτού θεσμού. Ο πασίγνωστος στους νομικούς κύκλους, ορισμός του γάμου, του Ρωμαίου νομοδιδασκάλου Μοδεστίνου (3ο μ.Χ.), διαλάμβανε ότι «γάμος ἐστίν ἀνδρός καί γυναικός συνάφεια, συγκλήρωσις τοῦ βίου παντός, θείου τε καί ἀνθρωπίνου δικαίου κοινωνία». Αυτό στις μέρες μας ακυρώνεται και στις τρεις του προτάσεις. Για το νομικό μας πλαίσιο, δεν είναι απαραίτητο οι συναπτόμενοι σε γάμο να είναι ετερόφυλα πρόσωπα· με τα λεγόμενα Σύμφωνα Ελεύθερης Συμβίωσης, η συζυγία μπορεί να τελεί υπό χρονικό περιορισμό και η «θεῖου τε καί ἀνθρωπί­νου δι-

καίου κοινωνία» καθίσταται ανέ­φικτη, καθώς έχει νομιμοποιηθεί η παράβαση του Θείου Νόμου και η καθιέρωση των διαφόρων πολιτικών μορφών «γάμου». Όλα τα παραπάνω καθιστούν επιτακτική την ανάγκη, για κάθε πιστό μέλος του Σώματος του Χριστού, να ανατροφοδοτείται «πάλιν καί πολλάκις» από την κρυστάλλινη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, ώστε «ἐν παντί καιρῷ καί ὥρᾳ» να γνωρίζει το «τί ἐστίν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ» και να περιπατεί «ἀξίως» της Χριστιανικής κλήσεως. Η Εκκλησία μας ανήγαγε τον Γάμο σε Μυστήριο και μάλιστα θεωρήθηκε από τον Απόστολο Παύλο ως «μυστήριον μέγα»

αποστολή (Εφεσ. 5, 32), σχετίζοντάς το με τον Χριστό και την Εκκλησία! Από την Αγία Γραφή διδασκόμαστε ότι ο άνθρωπος πλάστηκε από την αρχή «ἄρσεν καί θήλυ» (Γεν. 1, 27) και μάλιστα η Εύα από την πλευρά του Αδάμ δείγμα ισοτιμίας των δύο φύλων, καθώς διδάσκουν οι Πατέρες. Στη θέα της γυναίκας ο Αδάμ αναφώνησε «τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου καί σάρξ ἐκ τῆς σαρκός μου», αναγνωρίζοντας ότι το πλάσμα που ο Θεός τού παρουσίασε ως βοηθό, είναι της αυτής ουσίας με τον ίδιο. Στην συνέχεια προφητεύει ότι «ἓνεκεν τούτου καταλείψει ἂνθρωπος τόν πατέρα αὐτοῦ καί τήν μητέρα καί προσκολληθήσεται πρός τήν γυναῖκα αὐτοῦ καί ἒσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (Γεν. 2, 18-25). Αυτή η «εἰς σάρκα μίαν» ένωση του άνδρα με την γυναίκα, στην Καινή Διαθήκη γίνεται «ἐν Κυρίῳ» και άρα μέσα στο σώμα της Εκκλησίας. Κατά τον Απόστολο Παύλο - αυτό ακούγεται στο Αποστολικό Ανάγνωσμα του Γάμου - αυτή η «ἒννομος συζυγία» του άνδρα και της γυναίκας, συντελείται κατά το πρότυπο της ένωσης του Χριστού με την Εκκλησία. Έτσι ο άνδρας οφείλει να αγαπά την γυναίκα του, όπως ακριβώς ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και για Αυτήν θυσιάστηκε! Αυτή η θυσιαστική αγάπη του εμπνέει στην γυναίκα την εμπιστοσύνη ώστε να «ὑποτάσσεται» σε αυτόν όχι δουλικά, αλλά ελεύθερα και αγαπητικά, όπως η Εκκλησία στον Χριστό.

Με το Μυστήριο του Γάμου, το νέο ανδρόγυνο εφοδιάζεται με την Χάρη του Θεού, προκειμένου να αγωνιστεί ώστε να κερδίσει την σωτηρία μέσω της σύμφωνης με το θέλημα του Θεού συζυγίας του. Από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια, ο γάμος τελείτο «μετά γνώμης τοῦ ἐπισκόπου», όπως μας πληροφορεί ο Θεοφόρος Άγιος Ιγνά­τιος – γι’ αυτό ως τις ημέρες μας είναι απαιτούμενη η επισκοπική άδεια – και κατά την διάρκεια της Θείας Ευχαριστίας, ώστε να δηλώνεται ότι οι νεόνυμφοι καλούνται να ζήσουν τη συζυγία τους αποκλειστικά και μόνο μέσα στο σώμα της Εκκλησίας. Αν θέλαμε να δούμε ποιος είναι σύμφωνα με την διδασκαλία της Εκκλησίας μας, ο σκοπός του Γάμου, αυτόν θα τον εντοπίζαμε στα κείμενα της «Ἀκολουθίας τοῦ Στεφανώματος». Εκεί διαβάζουμε ότι ο Γάμος δόθηκε «εἰς βοήθειαν καί διαδοχήν τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων». Διττός δηλαδή είναι ο σκοπός του. Πρώτος σκοπός η αλληλοβοήθεια, η αλληλοσυμπλήρωση του ζευγαριού και δεύτερος σκοπός η τεκνογονία. Τέλος, είναι ανάγκη να επισημανθεί πως σύμφωνα μέ την διδασκαλία της Εκκλησίας μας, ο Γάμος είναι αδιάλυτος. Μοναδικός λό­γος διαλύσεώς του (δυνητικός και όχι υποχρεωτικός), κατά την άποψη του Κυρίου, είναι μόνο η μοιχεία, δεδομένου ότι αυτή μολύνει τον Γάμο! Αν ἡ Εκκλησία ευλογεί τρεις γάμους, αυτό το επιτρέπει ως μητέρα, για να αποφευχθούν μεγαλύτερα

κακά. Συγκαταβαί­νει κι επιτρέπει τον δεύτερο γάμο, ενώ ανέχεται τον τρίτο. Για τον λόγο αυτόν, σε όσους έρχονται σε δεύτερο ή τρίτο γάμο, τελείται μια ειδική ακολουθία, η οποία έχει έντονο το στοιχείο της εκζήτησης της συγνώμης του Θεού, για την αδυναμία των ανθρώπων. Τα όσα παραπάνω εκτέθηκαν παρουσιάζουν, έστω και αμυδρώς, το ήθος στο οποίο ο Χριστός αναβίβασε το Μυστήριο του Γάμου, αλλά και το μέγεθος της ευθύνης μας να πορευθούμε οι έγγαμοι «κατά Θεόν» στην κοινή μας ζωή. Γνωρίζει η Εκκλησία μας τις δυσκολίες και τους πειρασμούς που συναντά ένα ανδρόγυνο. Γι’ αυτό και την ώρα που τους στεφανώνει όρισε να ψάλλεται το τροπάριο «Ἅγιοι μάρτυρες, οἱ καλῶς ἀθλήσαντες», για να μας εμπνεύσει το φρόνημα των μαρτυρικών αγώνων για την επίτευξη της κατά Θεόν προκοπής μας. Αλλά, και για να μας υπομνήσει ότι τους μαρτυρικούς αγώνες, τους διαδέχεται το στεφάνι της δικαιοσύνης. «Δύσκολα όλα αυτά», θα μπορούσε να πει κάποιος, αλλά ποιος μας είπε πως οι Χριστιανοί είμαστε για τα εύκολα;

5

αποστολή

Συμβουλές για έναν πετυχημένο Γάμο..

επιμέλεια της Μαριάνθης Γιουσμά, οικονομολόγου

Από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο1

Ο

Στον άνδρα…

«

ι άνδρες να αγαπάτε τις γυναίκες σας, όπως ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία». Αυτό συμβουλεύει ο Απόστολος Παύλος στην Καινή Διαθήκη. Υπερβολική αγάπη ζητά από τους άνδρες στις γυναίκες τους! Αγάπη που να φτάνει ως και τον θάνατο. Αν πρέπει για τη γυναίκα σου να καταπληγωθείς άπειρες φορές, να πάθεις οτιδήποτε για χάρη της, εσύ μην το αρνηθείς. Μη συμπεριφέρεσαι στη γυναίκα σου με απειλές ή ύβρεις ή εκφοβισμούς, ακόμη κι αν την δεις να σε παραβλέπει, να ζει άσωτα, να σε περιφρονεί. Τη σύντροφο της ζωής σου, τη μητέρα των παιδιών σου, το αντικείμενο της ευφροσύνης σου, δεν πρέπει να την κρατάς κοντά σου με εκφοβισμούς και απειλές, αλλά με αγάπη και καλή διάθεση. Τι συζυγικός δεσμός είναι αυτός, όταν η γυναίκα τρέμει τον άνδρα της; Και ποια ηδονή θα απολαύσει ο άνδρας από αυτήν, όταν της συμπεριφέρεται σαν να είναι δούλη του; Το χέρι σου ποτέ μην το απλώσεις στην γυναίκα σου για να την χτυπήσεις, ούτε να την βρίσεις, ούτε να την προσβάλεις ή να την κοροϊδέψεις και

ας σου φερθεί επιπόλαια. Άπειρα σφάλματα κι αν σου διαπράξει, εσύ πάντα να τη συγχωράς και όλα να τα παραβλέπεις. Όταν σφάλει η γυναίκα σου, να της γλυκομιλάς και να μη μεγαλώνεις τη λύπη της. Με την απότομη συμπεριφορά σου δεν πετυχαίνεις τίποτα. Είναι φτωχή, μην την κατηγορήσεις. Είναι ανόητη, μην την περιφρονήσεις και μην την κατακρίνεις σε φίλους και γνωστούς. Ένα κομμάτι του σώματός σου είναι κι αυτή, αφού οι δυο σας με την ευλογία του Θεού γίνατε ένα. Και δύστροπη να είναι η γυναίκα σου και μέθυση και θυμώδης, εσύ μην οργίζεσαι. Με επιείκεια και πραότητα να της μιλάς πάντα και μέσα από τον πόνο σου να παρακαλείς τον Θεό να βοηθήσει. Κι αν πάρουμε την περίπτωση πως πολλές φορές προσπάθησες, αλλά τίποτα δεν κατάφερες, πάλι τη γυναίκα σου μην την αποδιώξεις, δείξε της σεβασμό και αγάπη. Για την υπομονή σου, σύζυγε, να ξέρεις θα έχεις μεγάλη αμοιβή από τον Θεό. Θα σου πω κάτι που ακούγεται: Ήταν, διηγούνται, ένας ειδωλολάτρης φιλόσοφος, που είχε μια γυναίκα μοχθηρή, φλύαρη και μέθυση. Όταν τον ρώτησαν γιατί ανέχεσαι τη συμπεριφορά μιας τέτοιας γυναίκας, εκείνος απάντησε «για να έχω στο σπίτι μου γυμναστήριο και παλαίστρα, που θα με ασκήσουν στη φιλοσοφημένη και απαθή ζωή. Γιατί έτσι θα είμαι και στους άλλους πραότερος, αφού θα ασκούμαι καθημερινά στην πραότητα μέσα στο σπίτι μου»! Και αυτός, μη ξεχνάς πως ήταν ειδωλολάτρης, όχι Χριστιανός…

Από τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο2

Η

Στη γυναίκα…

συμβουλή του πατέρα, κόρη μου, είναι ό,τι καλύτερο, γι' αυτό στους γάμους σου εγώ ο πνευματικός σου πατέρας, ο Γρηγόριος, σου κάνω δώρο τούτες τις σκέψεις μου.

1. Από το βιβλίο «Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιωάννου Χρυσοστόμου», Βασιλείου Δ. Χαρώνη και Ουρανίας Α. Λα­να­ ρά, Τομος Β΄ , Αθήνα 1994, σελ. 59 - 65.

6

2. Από επιστολή του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, που την είχε στείλει σε μια πνευματική του κόρη, την Ολυμπιάδα, ως γαμήλιο δώρο. Πρόκειται για επιστολή-ποίημα! Απευθύνεται ως πνευματικός πατέρας προς την πνευματική του κόρη και τη συμβουλεύει. Χρησιμοποιήθηκε ως πηγή η μετάφραση της κ. Αθηνάς Α. Καραμπέτσου, όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος» (31/3/2000).

αποστολή Ξέρω πως θέλεις να είσαι πραγματική Χριστιανή. Μια πραγματική Χριστιανή πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να φαίνεται. Γι’ αυτό, σε παρακαλώ, να προσέχεις την εξωτερική σου εμφάνιση. Η στοργή και η αγάπη σου να είναι φλογερή και αμείωτη για εκείνον που σου ’δωσε ο Θεός. Για εκείνον που έγινε το μάτι της ζωής σου και σου ευφραίνει την καρδιά, για τον άνδρα σου. Κι αν καταλάβεις πως ο άνδρας σου σε αγαπάει περισσότερο απ’ όσο τον αγαπάς εσύ, μην κοιτάξεις να του πάρεις τον αέρα. Εσύ να ξέρεις ότι ως γυναίκα, έχεις μεγάλο προορισμό, αλλά διαφορετικό από τον άνδρα, που πρέπει να είναι η κεφαλή. Άσε την ανόητη ισότητα των δύο φύλων και προσπάθησε να ζήσεις τα καθήκοντα του Γάμου. Στην εφαρμογή τους θα δεις πόση αντοχή χρειάζεται για ν’ ανταποκριθείς όπως πρέπει σ’ αυτά, αλλά και πόση δύναμη κρύβεται στο, κακώς λεγόμενο, «ασθενές φύλο». Θα ξέρεις πόσο εύκολα θυμώνουν οι άνδρες. Είναι ασυγκράτητοι και μοιάζουν με λιοντάρια. Σ’ αυτό το σημείο η γυναίκα πρέπει να είναι δυνατότερη και ανώτερη. Πρέπει να παίζει τον ρόλο του θηριοδαμαστή. Τι κάνει ο θηριοδαμαστής όταν βρυχάται το θηρίο; Γίνεται περισσότερο ήρεμος και με την καλοσύνη καταπραΰνει την οργή. Του μιλάει γλυκά και μαλακά, το χαϊδεύει, το περιποιείται και πάλι το χαϊδεύει κι έτσι το καταπραΰνει. Κάνε κι εσύ το ίδιο. Ποτέ μην κατηγορήσεις και αποπάρεις τον άνδρα σου για κάτι που έκανε στραβό. Ούτε πάλι για την αδράνειά του, έστω κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που ήθελες εσύ. Γιατί ο διάβολος είναι αυτός, που μπαίνει εμπόδιο, στην ομοψυχία των συζύγων. Να έχετε κοινά τα πάντα, και τις χαρές και τις λύπες. Γιατί ο γάμος όλα σάς τα έκανε κοινά. Κοινές και οι φροντίδες, γιατί έτσι το σπίτι θα στεριώσει. Όταν τον βλέπεις λυπημένο, συμμερίσου τη λύπη του εκείνη την ώρα. Αμέσως να ξαστεριάζει η όψη σου και να είσαι ήρεμη χωρίς αγωνία. Η γυναίκα είναι το ακύμαντο λιμάνι για τον θαλασσοδαρμένο σύζυγο. Να ξέρεις ότι η παρουσία σου στο σπίτι σου είναι αναντικατάστατη, γι’ αυτό πρέπει να το αγαπήσεις μ’ όλες τις φροντίδες του νοικοκυριού. Να το βλέπεις σαν βασίλειό σου. Πρόσεχε τις συναναστροφές σου. Πρόσεξε πού πηγαίνεις. Μην εμφανίζεσαι ανεξέλεγκτα σε οποιονδήποτε, αλλά στους σώφρονες συγγενείς σου, στους ιερείς και σε σοβαρούς νεότερους ή ηλικιωμένους. Επαινώ τις γυναίκες που δεν τις ξέρουν οι πολλοί άνδρες. Μην τρέχεις σε τραπέζια κοσμικά. Εκεί ανάβουν άνομοι πόθοι με τους χορούς και τα γέλια, την ψεύτικη ευχαρίστηση. Όλα αυτά παραπλανούν ακόμη και τους αγνούς και σώφρονες. Και η αγνότητα

είναι τόσο λεπτό πράγμα! Σαν το κερί στις ακτίνες του ήλιου! Κράτα την μορφή σου γαλήνια και μην την αλλοιώνεις ούτε με μορφασμούς, όταν είσαι θυμωμένη. Όσο για τα μάτια, είναι εκείνα που δείχνουν όλο το εσωτερικό της ψυχής. Είναι πολλές φορές προτιμότερο, για πολλά πράγματα, να κρατάς κλειστά τα μάτια, χαμηλώνοντας το βλέμμα. Και να προσέχεις τη γλώσσα σου. Θα έχεις πάντα εχθρό τον άνδρα σου, αν έχεις γλώσσα αχαλίνωτη, έστω κι αν έχεις χίλια άλλα χαρίσματα. Προτίμα, κι όταν ακόμα έχεις δίκιο, τη σιωπή. Είναι προτιμότερη η σιωπή από το να ριψοκινδυνεύσεις να πεις έναν άτοπο λόγο. Κι αν έχεις την επιθυμία να λες πολλά, το καλύτερο είναι να σωπαίνεις. Πρόσεχε ακόμα και το βάδισμά σου. Μετράει στη σωφροσύνη. Και τούτο, τέλος, πρόσεξε και άκουσε: Μην έχεις αδάμαστη σαρκική ορμή. Πείσε και τον άνδρα σου να σέβεται τις ιερές ημέρες, ώστε να εγκρατεύεσθε σε περιόδους προσευχής και νηστείας. Αν από μένα τον γέροντα πήρες κάποιον λόγο πνευματικό, σου συνιστώ να τον φυλάξεις στα βάθη της ψυχής σου. Έτσι, με ό,τι πήρες από αυτά που άκουσες και με την ηθική σου ανωτερότητα, θα ευχαριστήσεις τον εξαίρετο σύζυγό σου. Αυτό το δώρο–κειμήλιο σου προσφέρω. Σου εύχομαι να γίνεις αμπέλι πολύκαρπο, με τέκνα τέκνων, για να δοξάζεται από περισσότερους ο Θεός, για τον Οποίον γεννιόμαστε και προς τον Οποίον πρέπει απ’ αυτή τη ζωή να οδεύουμε.

7

αποστολή

Γυναίκα - Γάμος Σκηνή γάμου – Είσοδος της νύφης στο σπίτι του γαμπρού.

Α

πό την αρχή της πορείας της Γης, απαραίτητη θεωρήθηκε η ύπαρξη και συνύπαρξη των δύο φύλων. Παρόλα αυτά, ακόμα και η ιερή ένωση του ζευγαριού δεν εξασφάλιζε αυτόματα τον αμοιβαίο σεβασμό και την αγάπη μεταξύ τους. Αντίθετα, η γυναίκα στην αρχαιότητα αντιμετωπίστηκε ως «ἀναγκαίο κακό», με ελάχιστες εξαιρέσεις ισχυρών αγαπητικών σχέσεων ανάμεσα στα ζευγάρια. Ο Ησίοδος τη χαρακτηρίζει «συμφορά, που τέρπει όσους την αγκαλιάζουν, χωρίς να συνειδητοποιούν πως αγκαλιάζουν την καταστροφή τους» και ο ποιητής Χαιρήμων υποστηρίζει πως η πιο ευτυχισμένη μέρα ενός άντρα είναι η μέρα που κηδεύει τη γυναίκα του. Το «βασίλειο» της γυναίκας ήταν το σπίτι της, όπου ήταν υπεύθυνη για την οικονομική διαχείριση και τον καταμερισμό των εργασιών, στις οποίες συμμετείχε και προσωπικά, ακόμα κι αν είχε υψηλό αξίωμα, όπως οι βασίλισσες Πηνελόπη και Αρήτη στην Οδύσσεια. Αντιμετωπιζόταν ως «αἰώνια ἔφηβη», που είχε την ανάγκη κάποιου κηδεμόνα. Το ρόλο αυτό έπαιζε ο πατέρας και μετά ο σύζυγος ή σε περίπτωση χηρείας, ο γιος ή ο αδελφός της. Αν και η ζωή της γυναίκας κινούνταν γύρω από την οικογένεια, αυτή δεν είχε κανέναν απολύτως λόγο στην επιλογή συζύγου, με μόνη εξαίρεση τις γυναίκες της Γόρτυνας στην Κρήτη. Ιδανική ηλικία γάμου για τα κορίτσια θεωρούνταν τα δεκατέσσερα χρόνια, γεγονός που εξηγεί τη μεγάλη θνησιμότητα των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη, αλλά και τους αλλεπάλληλους γάμους μιας χήρας. Η προίκα δεν ήταν νομικά θεσμοθετημένη, αποτελούσε όμως θέμα τιμής για την οικογένεια και σε περίπτωση διαζυγίου επιστρεφόταν. Στην αρχαία Αθήνα, ο γάμος ξεκινούσε με τον αρραβώνα, που στην ουσία ήταν μια ιδιωτική συμφωνία του πατέρα με το μέλλοντα γαμπρό του. Ο πατέρας της νύφης έδινε το λόγο του («ἐγγύη») μπροστά σε ένα μάρτυρα - συχνά χωρίς καν την παρουσία της ίδιας - και η συμφωνία επισφραγιζόταν με μια τελετουργική χειραψία. Στη συνέχεια, η νύφη ως νόμιμη σύζυγος του γαμπρού («γαμετή γυνή») έπρεπε να μετακομίσει στο σπίτι του, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο τελετουργικό. Οι Αθηναίοι προτιμούσαν να παντρεύονται το μήνα Γαμηλιώνα (Ιανουάριο), μήνα που γιορταζόταν ο γάμος του Δία και της Ήρας. Η νύφη εγκατέλειπε συμβολικά τη ζωή του κοριτσιού, αφιερώνοντας τα παιχνίδια της στην Άρτεμη, και ακολουθούσε θυσία στους θεούς. Την ίδια ημέρα γινόταν το λουτρό της νύφης και του γαμπρού, με νερό που μετέφερε συνοδεία από την πηγή

8

στην προ Χριστού εποχή της Σοφίας Χατζηγιαννάκη, φιλολόγου

Μετάβαση της νύφης στο νέο της σπιτικό.

ή το ποτάμι της πόλης, με ευχές για παιδοποιία. Τα σπίτια της νύφης και του γαμπρού ήταν στολισμένα με στεφάνια ελιάς και δάφνης και τη μέρα του κυρίως γάμου ο πατέρας της νύφης παρέθετε γεύμα. Ανάμεσα στους καλεσμένους κυκλοφορούσε ένα παιδί με δύο γονείς εν ζωή και μοίραζε ψωμί στους συνδαιτυμόνες. Η νύφη φορούσε διάδημα και πέπλο που κάλυπτε το πρόσωπό της, ενώ ο γαμπρός ήταν ντυμένος με λευκά ενδύματα και στεφανωμένος. Οι σχέσεις του ζευγαριού, πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν χαρακτηρίζονταν από κάποια ιδιαίτερη συναισθηματική σύνδεση, αλλά περισσότερο αποσκοπούσαν στη συνέχεια της οικογένειας. Γι’ αυτό, και το διαζύγιο δεν ήταν επώδυνη διαδικασία. Για κοινωνικούς βέβαια λόγους αποφασιζόταν σχεδόν πάντα από τον άνδρα, που απλά έστελνε τη σύζυγό του πίσω στους γονείς της. Φυσικά, αιτίες διαζυγίου όπως η μοιχεία, ίσχυαν μόνο στην περίπτωση της γυναίκας· μάλιστα, ο απατημένος σύζυγος είχε το δικαίωμα ακόμα και να σκοτώσει τον εραστή της, ενώ η μοιχαλίδα αποκλειόταν για πάντα από κάθε λατρευτική εκδήλωση της πόλης. Η σύζυγος, αντίθετα, ήταν υποχρεωμένη πολύ συχνά να συμβιώνει στο ίδιο σπίτι με την ερωμένη του συζύγου της («παλλακίς») και με τα παιδιά της, που μεγάλωναν μαζί με τα νόμιμα παιδιά. Κατά τα άλλα, η Αθηναία περνούσε τον χρόνο της με τις δούλες της στον γυναικωνίτη, φροντίζοντας το σπίτι και τα παιδιά και βγαίνοντας ελάχιστα έξω, πάντα με τη συνοδεία κάποιας δούλης. Βέβαια, οι φτωχότερες γυναίκες αναγκαστικά δούλευαν σε εξωτερικές δουλειές, κυρίως ως παραμάνες ή μαίες. Μεγαλύτερο σεβασμό απολάμβαναν οι γυναίκες της Σπάρτης, ως μητέρες των γενναίων πολεμιστών, και αργότερα οι αρχαίες Ρωμαίες, που αν και επίσης υποταγμένες στην ανδρική εξουσία, δεν έμεναν περιορισμένες στο γυναικωνίτη. Ανάλογη ήταν η αντιμετώπιση της γυναίκας και από τους Εβραίους, όπου ο ρόλος της ήταν κυρίως να χαρίσει απογόνους, που θα εξασφαλίσουν τη συνέχεια της φυλής. Γι’ αυτό, η ατεκνία θεωρούνταν μεγάλο όνειδος και η άτεκνη χήρα ήταν υποχρεωμένη να ξαναπαντρευτεί με τον κουνιάδο της. Γενικά στην προ Χριστού εποχή η γυναίκα θεωρούνταν κατώτερη. Μόνο με την έλευση του Χριστιανισμού η γυναίκα ανυψώθηκε σε πλάσμα ισότιμο με τον άνδρα, άξιο του σεβασμού και της αγάπης των συνανθρώπων της και ο δεσμός της με τον άνδρα ευλογήθηκε με το ιερό Μυστήριο του Γάμου.

αποστολή

Θρησκευτικός, Πολιτικός ή Σύμφωνο Συμβίωσης; της Κυριακής Σπυροπούλου-Ζιμβραγουδάκη, κοινωνιολόγου

Α

ν ανατρέξουμε λίγο στο χρόνο, θα δούμε πως η οικογένεια αποτελούσε και αποτελεί – άσχετα αν από αρκετούς αυτό αμφισβητείται στις ημέρες μας – πρωταρχικό κύτταρο της οργάνωσης της κοινωνικής αλλά και πνευματικής ζωής του κόσμου. Πάνω σε αυτή την τόσο ζωτική σχέση χτίστηκε και χτίζεται το οικονομικό, ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό στερέωμα κάθε κοινωνίας. Ιστορικά, η παραδοσιακή κοινω­νία και η έννοια της οικογένειας, συνδέεται με αυτήν του Γάμου. Δηλαδή, της ευλογίας του Θεού στο κοινό ξεκίνημα δυο ανθρώπων. Σήμερα, κακώς, συνδέουμε τον Γάμο με ένα κοσμικό πανηγύρι και με πολυέξοδες δαπάνες, χωρίς ουσία. Το απαραίτητο είναι ένα: Η ευλογία του Θεού σε αυτό το νέο ξεκίνημα. Παλαιότερα, οι άνθρωποι έδιναν σημαντική βαρύτητα στην συνοχή της κοινωνίας, στα ήθη, τα έθιμα, τις θρησκευτικές αξίες. Ο Θεός δεν ήταν κάτι «αφηρημένο» γι’ αυτούς και όλη τους η ζωή ξεκινούσε και τελείωνε με την διαφύλαξη του θελήματός Του. Στις μέρες μας, όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε τις διαφοροποιήσεις στο μέγεθος και την μορφή της οικογένειας, ακόμη και στις «στρατηγικές» της. Τι άλλαξε λοιπόν σε αυτόν τον οικουμενικό θεσμό; Πώς από τον θρησκευτικό Γάμο προχωρήσαμε στον Πολιτικό και αργότερα στο Σύμφωνο Συμβίωσης; Πώς με αυτή, για άλλους ουσιαστική και για άλλους τυπική διαδικασία, έχει αλλάξει και η δομή της οικογένειας σήμερα;

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Εταιρείας, του 2018, τα Σύμφωνα Συμβίωσης κατέγραψαν «ισχυρή» αύξηση και έφτασαν τα 6.369. Μήπως πρέπει να μας προβληματίζει αυτό το γεγονός; Όλους, Εκκλησία και κοινωνία; Μήπως πρέπει να μας προβληματίζει η γενικότερη αλλαγή που υφίσταται ο θεσμός της οικογένειας; Στην εποχή μας, την παραδοσιακή μορφή της οικογένειας έρχεται να πάρει η μονογονεϊκή οικογένεια, η ελεύθερη συμβίωση και ο γάμος προσώπων του ίδιου φύλου, άσχετα με το ποιο είναι το θέλημα του Θεού ή αν συμφωνεί ή όχι με αυτή την νέα τακτική ο Θεός… Θεωρώ ότι, δυστυχώς, μαζί με την ασθενή μας πίστη, υποχωρούν και σιγά-σιγά γκρεμίζονται βασικοί θεσμοί της ανθρώπινης αλλά και της κοινωνικής ύπαρξης. Μαζί με την αποστασία μας, καταρρέει κάθε σεβασμός στην ιερότητα του ανθρώπινου προσώπου, ως ναού Θεού. Προσπαθώντας να υποκαταστήσουμε τον ιερό παραδοσιακό Γάμο και τις παραδοσιακές σχέσεις που απορρέουν από αυτόν, υποβιβάζουμε την οικογενειακή ζωή στο επίπεδο οικονομικών και μόνο συναλλαγών, αφήνοντας πίσω συναισθήματα και κυρίως την ουσιώδη ύπαρξη της ευλογίας του Θεού στην οικογένειά μας. Αναρωτιέμαι, τι άλλο απομένει να ξεριζώσουμε από αυτόν τον ιερό θεσμό; Πόσο ακόμη θα υποβιβάσουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, απομακρυνόμενοι από τον Θεό και την πίστη των πατέρων μας;

9

αποστολή Οι ευχές της Εκκλησίας στους νεόνυμφους του π. Ευστρατίου Γιουσμά

Σ

την Ορθοδοξία μας το Μυστήριο του Γάμου είναι  μια πραγματική και τέλεια ένωση άντρα και γυναίκας, που πραγματοποιείται μέσω της Θείας Χάριτος. Η Χάρη του Θεού αγιάζει και ενώνει τους δύο ανθρώπους σε μία οντότητα, χωρίς φυσικά να καταργεί την ιδιαιτερότητα και την προσωπικότητα του καθενός. Ο Ορθόδοξος Γάμος είναι ένας δρόμος που περπατιέται στη γη, αλλά κατευθύνεται και καταλήγει στον Ουρανό!  Και αυτή την οδοιπορία των νεονύμφων, η Μητέρα μας Εκκλησία την συνοδεύει με ένα πλήθος ευχών, μέσα από τις Ευχές (προσευχές) της Ακολουθίας του Μυστηρίου. Μια μικρή ανθοδέσμη από αυτές, ας συμμαζέψουμε στη συνέχεια. Η Εκκλησιαστική Κοινότητα, που την ώρα του Μυστηρίου την αποτελούν Ιερείς, κουμπάροι, γονείς και οι προσκεκλημένοι, προσεύχεται στον Πρώτο Νυμφαγωγό Θεό, να χαρίσει στους νεονύμφους «ἀγάπην τελείαν, εἰρηνικήν καί βοήθειαν», «ὁμόνοιαν ψυχῶν καί σωμά­ των», άμεμπτη και ακατηγόρητη ζωή και πολιτεία, δεδομένου ότι όλα αυτά είναι στοιχεία απαραίτητα στην κοινή τους ζωή! Να έχουν μεταξύ τους μια άψογη συνεργασία, να πορεύονται από κοινού, καταπίνοντας μαζί τις χαρές και τις λύπες της ζωής· Γι΄ αυτό χορεύουν μαζί τον χορό του Ησαΐα και πίνουν κρασί από το ίδιο ποτήρι! Κι έτσι θα έχουν «Ἄγγελο Κυρίου» συνοδοιπόρο στη ζωή τους και θα τους συνοδεύει μια μεγάλη χαρά, σαν κι αυτή που είχε «ἡ μακαρία Ἑλένη, ὅτε εὗρε τόν Τίμιον Σταυρόν»!

10

Ακόμη εύχεται και εμμέσως συμβουλεύει η Εκκλησία μας, μέσα από τις Ευχές τις ακολουθίας, να διατηρήσουν οι νεόνυμφοι την καθαρότητα του γάμου τους, να μην υποκύψουν στον πειρασμό της συζυγικής απιστίας και να ευφραίνονται τον έρωτα μεταξύ τους, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα «τούς ὅρους τοῦ νόμου» του Θεού. «Τίμιον αὐτοῖς τόν γάμον ἀνάδειξον· ἀμίαντον αὐτῶν τήν κοίτην διατήρησον· ἀκηλίδωτον αὐτῶν τήν συμβίωσιν διαμεῖναι εὐδόκησον». Επτά φορές ο Ιερεύς ευλογεί το ανδρόγυνο σταυροειδώς - «Εὐλόγησον αὐ­τούς» και «εὐλόγησον αὐτῶν εἰσό­ δους καί ἐξόδους» - όπως ευλόγησε ο Χριστός τους νεόνυμφους στον γάμο της Κανά! Κι εκείνοι υποκλίνονται, αποδεχόμενοι την Ουράνια αυτή ευλογία. Τους είναι τόσο απαραίτητη στη νέα τους ζωή! Εύχεται όχι μόνο να δουν «τέ­ κνα τέκνων», αλλά και η γέννα τους να είναι εύκολη και τα παιδιά τους να μην τους δημιουργήσουν κανένα πρόβλημα! Να έχουν «εὐτεκνίας ἀπόλαυσιν»! Να τα χαρούν και να τα χαίρονται «ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν κύκλῳ τῆς τραπέζης» τους, σαν τα παρακλάδια στην ελιά και τα σταφύλια τα πολλά σ’ ένα αμπέλι! Η ελιά, σύμβολο της μακροβιότητας και της πολύχρονης καρποφορίας, και το αμπέλι και το κρασί, σημάδι χαράς και ευτυχίας… Πέρα από τις πεζές ευχές που εισπράττουν οι νεόνυμφοι από τους φίλους τους, η Εκκλησία μας μέσα από τις Ευχές εύχεται να έχουν στο σπιτικό τους όλα τα αγαθά του Αβραάμ

«σίτου, οἴνου καί ἐλαίου», κάθε τι από «τῆς πιότητος τῆς γῆς»! Να έχουν τα αγαθά και τα πλούτη που είχε ο Αβραάμ, όχι για να τα απολαμβάνουν μόνοι τους, αλλά και για να δίνουν σε όσους τα στερούνται: «Ἵνα μεταδίδωσι καί τοῖς χρείαν ἔχουσι»! Ακούμε, τέλος, τον Ιερέα στην Ακολουθία του Γάμου, να εύχεται-προσεύχεται και να υπενθυμίζει στους νεόνυμφους πως στο εξής οφείλουν να πορεύονται σύμφωνα με το θέλημα του Θεού - «ὅπως βιώσωσι κατά τό θέλημα» Του Τριαδικού Θεού. Και το θέλημα του Θεού εκφράζεται στην Αγία Γραφή και διδάσκεται από την Εκκλησία μέσω των Κατηχητικών Της Συνάξεων. Αν έτσι μαζί κι αγαπημένα ζήσουν, εφαρμόζοντας τον Θείο Νόμο, τότε θα κερδίσουν «τόν ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον»! «Καί εὐα­ρε­στή­σα­ντες ἐνώ­πι­όν Σου, λάμ­ ψω­σιν ὡς φωστῆρες ἐν οὐρα­νῷ, ἐν Σοί τῷ Κυ­ρί­ῳ ἡμῶν». Κύριε, αφού Σε ευχαριστήσουν με τη ζωή τους, θέλουμε οι νεόνυμφοι να λάμψουν σαν τα άστρα του ουρανού μπροστά σε Σένα, τον Κύριό μας! Υπέροχες προτροπές και ευχές! Η Εκκλησία μας, όμως, προσφέρει στους νεονύμφους ένα ακόμη σπουδαίο δώρο: Τον Ιερέα που τους αρραβώνιασε και τους πάντρεψε! Αυτόν που τους κρατούσε τα δυο ενωμένα χέρια στον χορό του Ησαΐα. Δείγμα τρανό πως στον χορό της ζωής, δεν είναι μόνοι. Στην κοινή τους ζωή πρόθυμα είναι κοντά τους εκείνος, ως πνευματικός καθοδηγητής και αμερόληπτος πατέρας. Αν και όποτε, το ανδρόγυνο θελήσει.

αποστολή

Μικτοί και η θέση της Εκκλησίας γάμοι του π. Ιωάννου Κουλανδρή

Μ

ικτοί γάμοι ονομάζονται οι γάμοι που τελούνται ανάμεσα σε Ορθοδόξους και αιρετικούς ή αλλόθρησκους. Αυτό το φαινόμενο των μικτών γάμων, το συναντήσαμε αρχικά στον απόδημο ελληνισμό, όταν οι Έλληνες, ως οικονομικοί μετανάστες, βρέθηκαν σε διάφορες χώρες του εξωτερικού. Δυστυχώς, το συναντάμε και σήμερα, λόγω της αναγκαστικής και παρερμηνευμένης παγκοσμιοποίησης που κυριαρχεί στην εποχή μας. Συνάπτονται σχέσεις Ορθοδόξων με συντρόφους Ρωμαιοκαθολικούς, Προτεστάντες ή και Μουσουλμάνους, με αποτέλεσμα αυτές οι σχέσεις να καταλήγουν σε μικτό γάμο. Οι νόμοι της Πολιτείας δεν εμποδίζουν μια τέτοια συνάφεια· η γνώμη της Εκκλησίας, όμως, επ’ αυτού του θέματος είναι αντίθετη. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας ορίζει πως η διαφορά θρησκεύματος για τους μελλονύμφους, αποτελεί κώλυμα σύναψης θρησκευτικού Γάμου. Πολύ απλά, η Εκκλησία μας δεν ευλογεί γάμο λ.χ. Ορθοδόξου Χριστιανού με αλλόδοξη ή αλλόθρησκη. Κάτι τέτοιο για την Εκκλησιαστική μας παράδοση αποτελεί αμάρτημα. Αυτή την πάγια θέση της η Εκκλησία μας, την στηρίζει στην Αγία Γραφή. Από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, θεωρείτο για τον λαό του Θεού, τον Ισραήλ, «ἀνομία» ο γάμος με αλλογενείς και ειδωλολάτρες, για να μη νοθευτεί η πίστη στον έναν και αληθινό Θεό. Στην Καινή Διαθήκη, ο Απόστολος Παύλος, ακολουθεί την ίδια τακτική και προς τους Κορινθίους κατηγορηματικά αποφαίνεται: «Μή γίνεσθε ἐτεροζυγοῦντες ἀπίστοις» (Β΄ Κορ. 6, 14). Μην κάνετε αταίριαστους δεσμούς με απίστους! Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, όπως ο Μέγας Βασίλειος, όρισαν πως: «Δεν επιτρέπεται σε Ορθόδοξο άνδρα να συνάψει γάμο με αιρετική γυναίκα ή και το αντίθετο». Και αυτό το περιφρούρησαν με κανόνες Οικουμενικών Συνόδων (Δ΄ Οικουμ. Σύνοδος, κανών 14· Σύνοδος Λαοδικείας, κανόνες 10, 31,33, 37· Στ΄ Οικουμ. Σύνοδος, κανών 72 και Σύνοδος Καρθαγένης, κανών 29). Η Εκκλησία μας, ως φιλόστοργη μητέρα και «κατ’ οἰκονομίαν» – φοβούμενη ίσως την προσχώρηση του Ορθόδοξου μέλους σε μια ετερόδοξη κοινότητα – οικονόμησε κάπως την υπόθεση, ευλογώντας τον Γάμο Ορθοδόξου με αιρετικό-σχισματικό, αρκεί ο δεύτερος να ανήκει σε Χριστιανική ομολογία που αποδέχεται το Βάπτισμα ως Μυστήριο και να συμφωνήσει πως τα παιδιά που θα προέλθουν από αυτόν τον μικτό γάμο, θα βαπτισθούν και θα ανατραφούν σύμφωνα με το Ορθόδοξο δόγμα. Ευτυχώς, ως σήμερα η Εκκλησία μας, δεν ευλογεί παντελώς τον Γάμο Ορθοδόξου με αβάπτιστο αλλόθρησκο, οπαδό άλλης θρησκείας, εκτός κι αν κατηχηθεί και βαπτιστεί. Οι καιροί μας είναι δύσκολοι, η εποχή μας πονηρή, η Αγία Γραφή όμως, συνεχίζει να προτρέπει τους πιστούς Της: «Ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν (των απίστων) καί ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος» (Β΄ Κορ. 6, 17). Φύγετε και ξεχωρίστε…

11

αποστολή

ΓΑΜΟΣ: Η

αντιμετώπιση προβλημάτων

Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα Της την ένωση του άνδρα και της γυναίκας με το μυστήριο του Γάμου. Με την ευλογία του Θεού, η ένωση αυτή γίνεται συζυγία, κοινωνία ζωής και ένωση σωμάτων, με στόχο την τελείωση των προσώπων και την σωτηρία. Στις μέρες μας, όμως, συχνά δυστυχώς, απέναντι από ένα γάμο συναντάμε και ένα διαζύγιο! Τα στατιστικά είναι τρομα­ κτικά. Τι συμβαίνει τελικά; Τι είναι αυτό που οδηγεί ένα Γάμο, με τόσες όμορφες αρχικά προοπτικές, στο τέλος, στη διάλυση, στο ναυάγιο; Είναι γεγονός πως τα προβλήματα και οι δυσκολίες σε ένα γάμο, σε μια μακροχρόνια συμβίωση, είναι πολλά, καθημε­ ρινά και προέρχονται από διάφορα πρόσωπα και ποικίλους πα­ ράγοντες. Για τους λόγους αυτούς, καθημερινή πρέπει να είναι και η προσπάθεια για τη διατήρησή του. Προσπάθεια. Αγώνας. Αγωνία. Θυσία. Αυτό που χαρακτηρίζει, δυστυχώς, την εποχή μας είναι η αντικατάσταση κάθε τι φθαρμένου και παλιού. Παλαιότερα η γιαγιά, αν στένευε ένα φόρεμα, δεν το πετούσε αλλά το φάρδαι­ νε, φρόντιζε ώστε και το πιο αχρησιμοποίητο να μας γίνει ξανά χρήσιμο! Παλαιότερα… Σήμερα αυτό δεν συμβαίνει. Χαλάει ένα ρολόι; Εύκολα το πετάμε και παίρνουμε άλλο. Παύει να λειτουρ­ γεί μια ηλεκτρική συσκευή; Εύκολα την αλλάζουμε. Κι επειδή εύκολα αντικαθιστούμε το κάθε τι, δεν το προσέχουμε πλέον και τόσο και δεν φροντίζουμε να το συντηρήσουμε ώστε να μην αχρηστευτεί. Έτσι συμβαίνει, δυστυχώς, και στον Γάμο. Όταν ο Γάμος δεν πάει καλά κι αρχίζουν να ξεφυτρώνουν τα πρώτα προβλήματα, το πρώτο που σκεφτόμαστε είναι η διάλυσή του, αντί να σταθούμε μπροστά στο πρόβλημα και να φροντίσουμε για την …επιδιόρθωσή του. Ο κύριος λόγος δημιουργίας προβλημάτων στον Γάμο, είναι η δυσκολία των συζύγων να δουν τον άλλον μέσα σε αυτή τη σχέση. Να μικρύνουν το εγώ τους, ώστε να πλησιάσουν το εγώ του άλλου. Να καταλάβουν τις ανάγκες του άλλου και να σταμα­ τήσουν να σκέφτονται μόνο τις δικές τους. Ο Γάμος χρειάζεται αγάπη. Και η αγάπη δεν είναι λέξη θεωρητική, αλλά εντελώς πρα­ κτική. Η αγάπη δεν περιορίζεται μόνο στα λόγια, αλλά απλώνεται με έργα. Από την αληθινή και κραταιή αγάπη, απουσιάζει κάθε είδους προσδοκία. Η αγάπη μετριέται με το πόσο θυσιάζω το δικό μου θέλημα, στο πρόσωπο που αγαπώ και σε αυτό ανιδιο­ τελώς προσφέρομαι. Η αληθινή αγάπη πάντα βρίσκει λύση στο πρόβλημα κι αποφεύγει τη διάλυση της σχέσης! Πρακτικά, αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να ανανεώ­ σουμε και να κρατήσουμε ζωντανή τη σχέση μας, είναι να επι κοινωνούμε μεταξύ μας ως σύζυγοι. Με τον όρο επικοινωνία,

12

της Ελεάνας Μπούζουκα-Πατίρη, ψυχολόγου δεν αναφέρομαι στις καθημερινές συζητήσεις για την πρόοδο των παιδιών στο σχολείο, για τα μηνιαία έξοδα κι άλλα τέτοια πρακτικά θέματα. Επικοινωνώ σημαίνει μοιράζομαι. Σκέψεις, φόβους, επιθυμίες, ανάγκες. Όμως, για να μοιραστώ, πρέπει από την άλλη πλευρά να ξέρω ότι ο/η σύντροφός μου με ακούει. Με αποδέχεται, ακόμα κι αν δεν συμφωνεί, ή τουλάχιστον μπαίνει στη διαδικασία να με καταλάβει κι όχι να με απορρίψει ή να με αγνοήσει. Ένας Γάμος, για να μείνει ζωντανός, χρειάζεται οι σύζυγοι να διατηρούν τον μεταξύ τους σεβασμό. Πρακτικό, όμως, σε­ βασμό. Σεβασμό που να εκδηλώνεται με καθημερινές πράξεις. Όταν ο/η σύντροφός μου έχει εγκαταλείψει τον τόπό του ή την εργασία του για να αφιερωθεί στην οικογένειά μας, οφείλω να το θυμάμαι, να το αναγνωρίζω και έμπρακτα να το αποδεικνύω, επι­ σκεπτόμενοι, για παράδειγμα, όλη η οικογένεια συχνά τον τόπο καταγωγής του άλλου συζύγου. Είναι αγώνας δύσκολος, δύο διαφορετικοί άνθρωποι με δια­ φορετικούς χαρακτήρες, διαφορετικά οικογενειακά βιώματα, να παλεύουν καθημερινά ώστε να διατηρήσουν τον Γάμο τους αναλ­ λοίωτο. Για τον λόγο αυτό, είναι καλό να υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς, ένας άνθρωπος που θα εμπιστεύονται και οι δύο και που θα σέβονται τη γνώμη του. Αυτός ο άνθρωπος μπο­ ρεί να είναι κάποιος ειδικός επιστήμονας, ψυχολόγος ή ψυχοθε­ ραπευτής, ή ένας πνευματικός Ιερέας. Και στις δύο περιπτώσεις, απαραίτητη από το ζευγάρι είναι η πειθαρχία και η υπακοή στις συμβουλές αυτών των προσώπων, για να μπορέσουν στη συνέ­ χεια να ωφεληθούν και να ωφελήσουν την σχέση τους. Βέβαια, η Εκκλησία, εδώ και αιώνες, έχει φροντίσει να υπάρχει και ένα ακόμη πρόσωπο αναφοράς μέσα στον Γάμο, το οποίο δεν είναι άλλο από τον/την κουμπάρο/α. Ο ρόλος τους είναι να παρατηρεί αδελφικά και να συμβουλεύει διακριτικά το ανδρόγυ­ νο. Να βοηθά στη λύση των προβλημάτων τους. Ο κουμπάρος ή η κουμπάρα στο Γάμο, για την Εκκλησία μας δεν είναι απλώς ο νομικός μάρτυρας στη συνάφεια, αλλά ο συνυπεύθυνος στα μάτια του Θεού, για την πορεία του ζευγαριού. Όταν, λοιπόν, στέκονται και οι δύο σύζυγοι με σοβαρότητα απέναντι στον Γάμο τους, στη σχέση τους, στην οικογένειά τους, όταν επιλέγουν με σωστά κριτήρια τον σύντροφο της ζωής τους, όταν αποφασίζουν να αγαπήσουν και να αγαπούν πάση θυ­ σία, όταν κρατούν ζωντανό τον Γάμο τους παρά την πολύχρονη συμπόρευση, τότε τα προβλήματα μπορεί να μην εξαφανίζονται τελείως, αλλά ο Γάμος ωριμάζει κι αναπτύσσεται, ζει και τον χαίρονται κι αυτοί και τα παιδιά τους κι οι γονείς και οι φίλοι τους. Και πάνω από όλους ο Θεός!

αποστολή Η Αγία Θωμαΐδα H προστάτιδα της συζυγίας της Γεωργίας Σαλεβουράκη, κοινωνικής ανθρωπολόγου

Ο

Ιερός Χρυσόστομος έλεγε πως στο Θαβώρειο Όρος της Βασιλείας του Θεού, οδηγούν δυο δρόμοι, του άγαμου και του έγγαμου Χριστιανού. Έτσι, λοιπόν, ανάμεσα στους Αγίους της Εκκλησίας μας, συγκαταλέγεται ένα μεγάλο πλήθος έγγαμων Αγίων. Μια αξιόλογη σχετική εργασία, με τίτλο «Οι έγγαμοι Άγιοι της Εκκλησίας», είχε συγγράψει ο αείμνηστος και λόγιος Αγιορείτης Μοναχός π. Μωυσής († 2014). Εμείς, ως Ορθόδοξη Κοινότητα και ως Λέσβιοι, σεβόμαστε και προβάλλουμε μία τοπική μας έγγαμη Αγία, την Οσία Θωμαΐδα, η οποία μάλιστα μέσα στους αιώνες θεωρήθηκε, από τους Χριστιανούς και την Εκκλησία μας, προστάτιδα της συζυγίας! Η Οσία Θωμαΐς γεννήθηκε στις αρχές του 10ου μ.Χ. αιώνα στη Λέσβο, από γονείς ευσεβέστατους, έντιμους και ευκατάστατους, τον Μιχαήλ και την Καλή. Στην αρχή, δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδί, αλλά μετά από πολλή προσευχή, η Παναγία παρουσιάστηκε σε όνειρο στην Καλή, προειδοποιώντας την ότι όχι μόνο θα αποκτούσε παιδί, αλλά και ότι αυτό θα ξεχώριζε για τα χαρίσματα και την αγιότητά του! Πραγματικά, απέκτησαν μια κόρη, που την ονόμασαν Θωμαΐδα, επειδή γεννήθηκε την Κυριακή του Θωμά. Αυτή, καθώς μεγάλωνε, ξεπέρασε όλες τις κοπέλες της Λέσβου στην ομορφιά και στις αρετές, παρουσιάζοντας «ἀρμονία ἀρίστη, σωματική καί πνευματική»!

Αν και η ίδια θαύμαζε την μοναστική ζωή, πειθάρχησε στη θέληση των γονιών της και σε ηλικία 24 χρόνων παντρεύτηκε κάποιον Στέφανο, που αποδείχτηκε γι’ αυτήν «ἀκάνθινος στέ­φανος». Παρόλο που η ίδια ήταν καλή κι ενάρετη, υπέφερε φοβερά από την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφορά του. Καθημερινά εύρισκε ευκαιρία να της επιβάλλει τιμωρίες και να της προκαλεί πληγές και φοβερούς πόνους στο σώμα, αλλά και στην ψυχή. Η Θωμαΐδα γνωρίζοντας πως «μισεῖ Κύριος ὁ Θεός τήν διάζευξιν», προσευχόταν και υπέμεινε. Η μαρτυρική ζωή της συνεχίστηκε και στην Κωνσταντινούπολη, όπου μετακόμισαν. Εκεί, δυστυχώς, το δράμα της Θωμαΐδας κορυφώθηκε. Η συμπεριφορά του συζύγου της γινόταν κάθε μέρα και πιο βάναυση. Η Αγία προσπαθούσε να μην τον εκνευρίζει, προσευχόταν να της χαρίζει ο Θεός δύναμη, ώστε να τον αντιμετωπίζει με αγάπη, και ποτέ δεν τον κατηγορούσε στους άλλους. Έτσι έγινε υπόδειγμα συζύγου για πολλές γυναίκες της εποχής της, που αντιμετώπιζαν την βαναυσότητα στο γάμο τους. Πολύ σύντομα η πίστη και η

αγιότητά της ευλογήθηκαν από τον Θεό, που της έδωσε τη χάρη να κάνει ως και θαύματα! Δεκατρία χρόνια έζησε μαρτυρικά κοντά στον άνδρα της, ώσπου κάποια ημέρα, ο νευρικός και παράλογος σύζυγός της την σκότωσε, ὅταν εκείνη ήταν 38 ετών. Ο τάφος της και το σεπτό της λείψανο, πριν ακόμα περάσουν σαράντα μέρες από τον θάνατό της, έγιναν πηγή θαυμάτων, με πρώτο τη θεραπεία του δαιμονιζόμενου συζύγου της! Ο Θεός αντάμειψε την Αγία και το σεπτό λείψανο της παρέμεινε άφθορο και ακέραιο, τόσο που φαινόταν καθαρά στο δέρμα, ακόμα και οι πληγές από τους ξυλοδαρμούς! Φυλασσόταν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι το 1204, που έγινε η άλωση από τους Φράγκους, και η μνήμη της γιορταζόταν και γιορτάζεται στις 3 Ιανουαρίου κάθε χρόνο. Στην Μυτιλήνη δε, το 2004 χτίστηκε ο πρώτος και μοναδικός ως σήμερα Ναός της, καθώς και Αίθουσα Συνάντησης νεαρών ζευγαριών και συζύγων, όπου μία φορά το μήνα έχουν την δυνατότητα μαζί με έναν Ιερέα, να συζητούν τα προβλήματα που αναφύονται στη σχέση τους. Μακάρι η Αγία Θωμαΐδα να περιφρουρεί όλα τα ανδρόγυνα και οι Χριστιανοί σύζυγοι να αντλούν από Εκείνη δύναμη, ώστε να βαδίζουν όσο πιο θεά­ ρεστα γίνεται το δρόμο «τῆς ἐν Χριστῷ συζυγίας» τους.

Ο Ναός της Αγίας Θωμαΐδας, επί της οδού Θεοφίλου Χατζημιχαήλ, στή Μυτιλήνη.

13

αποστολή ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Γ

της Σούλας Πάσχου - Θεοδοσίου, θεολόγου

ια εμάς, τους Χριστιανούς γονείς, η Χριστιανική ανατροφή των παιδιών μας αποτελεί το πρώτιστο έργο μας, τη μεγάλη αγωνία μας. Καλούμαστε – αν και δεν το καταφέρνουμε πάντοτε – να επικεντρώνουμε την όλη φροντίδα μας όχι στο τι θα αποκτήσουμε «για να εξασφαλίσουμε μελλοντικά στα παιδιά μας», περιουσίες και χρήματα, όχι στο πού και αν θα σπουδάσουν «για να εξασφαλιστούν», αλλά στο να είμαστε σωστοί παιδαγωγοί τους και θερμοί κατηχητές τους. Από τον λόγο του Χριστού μόνο οφέλη μπορούν να αποκομίσουν στη ζωή τους. Ένας αυθεντικός και αγωνιζόμενος Χριστιανός είναι ο άνθρωπος που σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, που αγαπά το περιβάλλον του ως δημιούργημα του Θεού του. Έχουμε στο μυαλό αυτό που πολύ απλά και σοφά έλεγε ο Ντοστογιέφσκι: «Χωρίς Θεό, όλα μου είναι επιτρεπτά»! Για να έχει ή να ελπίζουμε πως θα έχει αποτέλεσμα η προσπάθειά μας να δώσουμε στα παιδιά μας τον Χριστό και να μεταφέρουμε σε αυτά το λόγο Του, καλό είναι ν’ αρχίσουμε από την νηπιακή ηλικία – τότε διαμορφώνεται ο χαρακτήρας τους – να μιλάμε στα παιδιά για Εκείνον και για την Εκκλησία Του. Όχι μόνο με λόγια και νουθεσίες, αλλά με τη ζωή και τη συμπεριφορά μας. Το παράδειγμά μας είναι ό,τι πιο ωφέλιμο. Επίσης, όταν παρουσιάζουμε τη χριστιανική ζωή ελκυστική κι όχι αναγκαστική. Όταν καλλιεργούμε στα παιδιά μας τον πόθο να ζήσουν κοντά στον Χριστό. Κάτι που το κατάφεραν Χριστιανοί Άγιοι γονείς, όπως η Αγία Σοφία στις τρεις κόρες της ή η Αγία Ιουλίττα στον μικρό της γιο, τον Κήρυκο. Επιδιώκουμε ώστε τα παιδιά μας να επιθυμούν την προσευχή, τον εκκλησιασμό. Τα συνδέουμε γλυκά και αβίαστα με τον πνευματικό μας πατέρα και τoυς μεταφέρουμε τη λαχτάρα να μεταλαμβάνουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, κάθε φορά που νοιώθουν την ανάγκη να συνδεθούν στενά με τον Θεό της αγάπης και της συγγνώμης. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά μας, στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού και στα χρόνια της εφηβείας, η όλη μας προσπάθεια γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Το περιβάλλον αρχίζει να επιδρά και να σπέρνει ζιζάνια… Για τον λόγο αυτόν, ας ενεργούμε προσεκτικά, όχι τότε που θέλουμε, αλλά τότε που θέλουν τα παιδιά μας, ήρεμα και φιλικά. Για να υπάρξει το φιλικό περιβάλλον ανάμεσα σε αυτά και σ’ εμάς, ας παραβλέπουμε κάποια λάθη τους κι ας αφήνουμε κατά μέρος τα μπόλικα «μη» και «μη». Οι απαγορεύσεις απαγορεύονται κι αν τις ορίζουμε, ας ξέρουμε πως ό,τι απαγορεύεται είναι και πιο ελκυστικό. Τα παιδιά μάς θέλουν φίλους κι όχι αστυνομικούς… Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, είναι αδιανόητη η μεταχείριση βίας και ο Απόστολος Παύλος ορίζει: «Οι πατέρες να μην εξοργίζουν τα παιδιά τους»! Δεν βλάφτει και ο έπαινος... Βλάφτει η υπερβολική και χωρίς μέτρο γονική αγάπη, αυτό που άλλοι ονομάζουν λατρεία των παιδιών. Έτσι χωλαίνει η οποιαδήποτε αγωγή, έτσι αμνηστεύονται τα ελαττώματα, έτσι ικανοποιούνται ιδιότροπες απαιτήσεις, με αποτέλεσμα να… καμαρώνουμε αύριο εγωκεντρικούς και αντικοινωνικούς χαρακτήρες. Μετά από κάποια ηλικία και καθώς τα παιδιά μας μεγαλώνουν ή ξεφεύγουν και παραστρατούν, τότε, όπως έλεγε και ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, «σταματάμε να μιλάμε στα παιδιά μας για τον Χριστό, μιλάμε στον Χριστό για τα παιδιά μας»! Παραστατική είναι και η συμβουλή του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου: «Ας δίνουμε καμιά φορά το κατσαβίδι και στον Χριστό για να ρυθμίζει τα πράγματα σφίγγοντας μερικές βίδες. Μην περιμένουμε να τα κάνουμε όλα μόνοι μας! Τα παιδιά που έχουν ποτιστεί από μικρά στην ευσέβεια, μην τα φοβάστε. Και να ξεφύγουν λίγο, λόγω ηλικίας, λόγω πειρασμών, θα επανέλθουν». Και κλείνω με έναν προβληματισμό μου: Συνηθίζουμε να κατηγορούμε τη νεολαία, να μιλάμε για το κατάντημα και τη διαφθορά της. Όμως, μήπως εμείς είμαστε οι ηθικοί αυτουργοί του παραστρατήματός τους; Μήπως η υποκρισία μας, ο εγωισμός μας, η έλλειψη αυθεντικής ζωής είναι η βάση του προβλήματος; Έλεγε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: «Είναι μια μηλιά και κάνει ξινά μήλα. Εμείς τώρα τι πρέπει, να κατηγορούμε, τη μηλιά ή τα μήλα; Τη μηλιά! Λοιπόν κάμνετε καλά εσείς οι γονείς, όπου είστενε η μηλιά, να γίνονται και τα μήλα γλυκά»…

14

αποστολή Λίγα λόγια για το βιβλίο...

Επανεκδόθηκε από τήν Ορθόδοξη Κοινότητα «Η Οσία Θωμαΐς», που εδρεύει στη Μυτιλήνη, το βιβλίο του π. Αθανασίου Γιουσμά, το οποίο είχε πρωτοεκδοθεί το 2007 και εδώ και πολλά χρόνια είχε εξαντληθεί. Περιλαμβάνει εισηγήσεις του Αιδεσιμ. Προέδρου της Κοινότητας και πνευματικού μας πατέρα, σχετικές με το Μυστήριο του Γάμου. Πραγματοποιήθηκαν στις εβδομαδιαίες Κατηχητικές Συνάξεις της Συντροφιάς Νέων του Ιερού Ναού Αγίου Θεράποντα Μυτιλήνης, επί ένα συνεχή χρόνο, κάθε Παρασκευή στις 8:30 μ.μ., από την Άνοιξη του 1999 έως την Άνοιξη του 2000. Συζητήθηκαν πολλές πτυχές του όλου θέματος. Μερικές σκέψεις και απόψεις, καταγράφονται στις σελίδες του.

Σας συνιστούμε να το προμηθευτείτε από την Έκθεση Βιβλίου του Ναού μας.